Hazırlayan:

Enes Karaağaç

Bilgisayar I

Onuncu Grup

Sözcükte Anlam/Deyim Anlam

2

Kelimeler de dil gibi canlı varlıklardır. Sahip oldukları anlamların dışında zamanla yeni anlamlar kazanabildikleri gibi bir anlamda birkaç kelime de kullanılabilir. Bu özellikler hem kelimenin kendisine ait olabilir, hem de diğer kelimelerle olan anlam ilişkisini gösterebilir.

04.01.2013

Sözcükte Anlam

3

Burada kelimelerin anlam özelliklerinin yanı sıra kelimeler arasındaki anlam ilişkileri de karşımıza çıkmaktadır. Kelimeler tek başlarına anlamlı olabildikleri gibi cümlede veya söz içinde kullanılışlarına göre yeni anlamlar da kazanabilirler, aralarında anlamdaşlık sesteşlik gibi ilişkiler de barındırabilirler.

04.01.2013

4

04.01.2013

Deyim AnlamDeyim, en az iki kelimenin kalıplaşarak yeni bir anlam kazanmasıyla oluşan mecazlı sözlerdir. Kelimelerden biri veya her ikisi anlam kaybına uğrar.Örnek;

Bundan böyle küçük şeylerle yetinme, gözün yükseklerde olsun daima.

Korktuğu başına gelmiş, arabası bozulmuştu.

Borç para vermemek için ipe un serdi.

5

Örnek; Meselâ “yüzün ak olsun” yerine “yüzün beyaz olsun” denilemez,

“ocağına incir ağacı dikmek” yerine “ocağına çam ağacı dikmek” denilemez,

“ayıkla pirincin taşını” yerine “ayıkla bulgurun taşını” denilemez,

“dilinin altındaki baklayı çıkar” yerine “dilinin altındaki şekeri çıkar” denilemez,

“tüyleri diken diken ol-” yerine “kılları diken diken ol-” denemez.

Ama istisnalar yok değildir: “baş başa vermek” ve “kafa kafaya vermek” gibi.

04.01.2013

Deyimlerin ÖzellikleriDeyimler Kalıplaşmış sözlerdir.

6

Araya başka kelimeler girebilir:

“Başını derde sokmak” Başını son günlerde

hep derde soktu.

Deyimler kısa ve özlü

anlatımlardır. Az sözle çok şey

anlatırlar:

“Çam sakızı çoban

armağanı”, “dili çözül-”, “dilinde tüy bit-”, “dilini

yut-”

Deyimler en az iki sözcükten oluşurlar. Bu özellik deyimi

mecazdan ayırır.

04.01.2013

7

Deyim, en az iki kelimenin kalıplaşarak yeni bir anlam kazanmasıyla oluşan mecazlı sözlerdir. Kelimelerden biri veya her ikisi anlam kaybına uğrar.

Deyimler kısa ve özlü anlatımlardır. Az sözle çok şey anlatırlar.

Deyimler Kalıplaşmış sözlerdir. Deyimler kısa ve özlü anlatımlardır. Az sözle

çok şey anlatırlar.

04.01.2013

Konu Özeti

8

MEB Komisyon. (2012). 6.Sınıf Türkçe kitabı. İstanbul: MEB Yayınları.

nedirögren.com. (2012, 11 12). http://deyim-anlam.nedirogren.com/ adresinden alınmıştır

turkceciler.com. (2012, 12 9). http://www.turkceciler.com/Dersnotlari/kelimebilgisi.html adresinden alınmıştır

Uğur Dershaneleri. (2010). Türkçe Konu Anlatımı. İstanbul: Uğur Yayınları.

04.01.2013

KAYNAKÇA