Srednja pitanja

1. Osnovna obiljazja savremenog bankarstva

Savremeno bankarstvo u osnovi nosi obilježje vremena u kome zivimo. Ubrzani tehnološki razvoj, sve intezivnije osvajanje novih proizvoda uslovljavaju sve veća ulaganja kapitala u proizvodnju i promet. Pored toga brzi razvoj elektronike omogućava bankama da se sve savremenije opremaju što ujedno znači njihovu potpunu automatsku obradu podataka (elektronsko bankarstvo), što im omogućava da stalno podižu nivo svojih bankarskih usluga kao i kvalitet prognoza, planiranje ocjene investicionih projekata i ocjene boniteta komitenata.

Posredstvom elektronskog bankarstva banke ne samo što povećavaju svoju ažurnost i podižu kvalitet brojnih usluga, nego se i međusobno povezuju sa bankama u zemlji i bankama u inostranstvu i tako se eliminiše udaljenost banaka jer se transfer novca mjeri sekundama.

U nekim kapitalističkim zemljama banke su uglavnom bile u privatnom vlasništvu (SAD, Japan, Njemačka), dok su u nekim drugim zemljama bile u mješovitom vlasništvu (Francuska, Italija). Ali sa stanovista njihovog osnivanja nije bilo bitnijih razlika.

Bankarstvo socijalistickih zemalja imalo je vise zajedničkih karakteristika sa upravljanjem i rukovođenjem.

1921. godine u Moskvi je osnovana prva državna banka. Za savremeno bankarstvo se može reći da ga karakteriše sve veća međusobna povezanost i tako su se smanjile razlike u načinu njihovog osnivanja, upravljanja i rukovođenja.

2. CBCG - Centralna banka Crne Gore

 CBCG je jedinstvena finansijska institucija monetarnog sistema Crne Gore. Njeno sjedište je u Podgorici i kao takva ne upisuje se u Centralni registar privrednog suda.

 Osnovni cilj CB je podsticanje i očuvanje stabilnosti finansijskog sistema i sigurnog i efikasnog platnog prometa. Ona postiže ostvarivanje ekonomske politike djelujući pri tome u skaldu sa načelima slobodnog i otvorenog tržišta.

 CB ima isključivo pravo izdavanja novčanica i kovanog novca, ukoliko bi Crna Gora uvela sopstvenu valutu. CB može izdavati jubilarne novčanice i kovani novac koji nisu sredstvo plaćanja (numizmatički novac).

 CB samostalno stiče upravlja i raspolaže državnom imovinom i to sve do iznosa od 150 miliona, a preko tog iznosa na predlog CB odlučuje Skupština.

 Sarađuje sa drugim Centralnim bankama, institucijama i finansijskim organizacijama.

3. Organizacija upravljanja i rukovođenja CB

Centralnom bankom upravlja Savjet Centrane banke.

Savjet čine 7 članova i to:

Guverner Vice guverner za kontrolu bankarskog sistema Vice guverner za kontrolu platnog prometa Preostala 4 člana.

Sve članove imenuje Skupština i to: guvernera na predlog predsjednika države, vice guvernera na predlog guvernera i članove na predlog skupštinskog radnog tijela za ekonomske odnose.

  Savjet CB utvrđuje:

1. Politiku za ostvarivanje ciljeva i izvršavanje zadataka Centralne banke2. Utvrđuje smjernice i donosi upustva za sprovođenje te politike3. Odlučuje o članstvu i učešću CB u međunarodnim finansijskim institucijama4. Donosi statut CB5. Odlučuje o izdavanju i oduzimanju dozvole za rad poslovnim bankama i

finansijskim institucijama. Daje odobrenja za rad filijalama stranih banaka6. Odlučuje o otvaranju i zaključivanju postupka stečaja likvidacije banaka i

finansijskih institucija7. Odlučuje o izdavanju i oduzimanju dozvole za rad platnih sistema8. Odlučuje o uvođenju zaštitnih i drugih mjera radi održavanja stabilnosti

finansijskog sistema9. Određuje oblike i ulaganja koja čine međunarodne reserve10.Donosi finansijski plan i usvaja godišnji izvještaj.

Guverner CBCG:

Organ rukovođenja Predstavlja i zastupa CBCG Stara se o izvršenju politike CB Sprovodi odluke Savjeta

Guverner podnosi izvještaje Savjetu i to najmanje 10 puta godišnje i predlaže preporuke Vladi. Izvještaje koje podnosi guverner odnose se na makroekonomske kriterijume, monetarnu stabilnost, finansijsku i platno bilansnu analizu. On donosi rješenja o izdavanju i oduzimanju odobrenja iz nadležnosti CB koje ne donosi savjet. Donosi rješenja i druge akte u postupku kontrole banaka, finansijskih institucija i platnih sistema.

Odlučuje o materijalno finansijskom poslovanju, pravima i obavezama iz radnog odnosa i po osnovu rada zaposlenih.

4. Kapital CBCG

Osnovni kapital CB iznosi 50 miliona eura i on je u državnoj svojini. Kapital se ne može prenositi, zalagati ili na bilo koji drugi način opteretiti. Povećavanje osnovnog kapitala vrši se iz sredstava opštih rezervi. Ukoliko sredstva opštih rezervi nisu dovoljna za obezbjeđenje utvrđenog iznosa povećanja osnovnog kapitala nedostajuća sredstva mogu se obezbijediti iz budžeta Crne Gore. 

 Rezerve Centralne banke sastoje se iz:

Opštih Specijalizovanih Revalorizacionih

- Opšte rezerve se koriste za pokriće gubitka u poslovanju CB i povećanje osnovnog kapitala.

- Specijalizovane rezerve se koriste za pokriće određeni konkretnih poslova u poslovanju.

- CB uspostavlja vodi i računa o revalorizaciji i ovim rezervama koje služe za pokriće rashoda na osnovu valuta koje nijesu euro, zlata i hov.

5. Funkcije CB

1. Nadzire održavanje stabilnosti finansijskog sistema kao cjeline i donosi propise i mjere iz ove oblasti2. Izdaje dozvole za rad banaka i finansijskih institucija i vrši kontrolu banaka i finansijskih institucija3. Sprovesti postupak stečaja i likvidacije banaka i finansijskih institucija u skladu sa zakonom4. Uredjuje platni promet u zemlji i sa inostranstvom i kontroliše obavljanje platnog prometa5. Može biti vlasnik i operater platnog sistema i učesnik u drugom platnom sistemu

6. Izdaje dozvolu za rad platnog sistema čiji nije operater i vrši nadgledanje rada platnih sistema7. Upravlja međunarodnim rezervama8. Djeluje kao platni ili fiskalni agent prema određenim mađunarodnim finansijskim institucijama i može biti predstavnik CG9. Vrši makroekonomske analize, uključujući monetarne, fiskalne, finansijske i platno - bilansne analize i daje preporuke vladi o ekonomskoj politici10. Vrši identifikaciju, analizu i procjenu uticaja određenih faktora na stabilnost finansijskog sistema kao cijeline11. Prikuplja i statistički obrađuje i objavljuje podatke i informacije koje su od značaja za ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija CB, koje su u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje statistika i statistički sistem12. Uspostavlja informacioni sistem za nesmetano izvršavanje svojih funkcija13. Obavlja transfere na domaćem i međunarodnom finansijskom tržištu14. Prima depozite banaka, državnih organa i organizacija i finansijskih institucija i drugih lica u skladu sa propisima15. Otvara račune banaka i finansijskih institucija , državnih organa i organizacija, stranih banaka, Centralnih banaka, međunarodnih finansijskih institucija, organizacijama koje doniraju sredstva državnim organima i organizacijama i drugih lica u skladu sa zakonom i drugim propisima i obavlja platni promet. 

6. Karakteristike poslovne banke

Poslovna banka je karakteristična po tome što, za razliku od drugih banaka, ne obavlja tipične bankarske poslove već se pojavljuje kao konstituent velikih korporacija. Drugim riječima, ove banke uzimaju učešća u kapitalu velikih korporacija i preduzeća do 15%. One nemaju mrežu filijala i ekspozitura, ne rade sa stanovništvom, nemaju šalterske službe već primaju depozite po viđenju i sa rokom do godinu samo od svog osoblja i poslovnih partnera. Ove banke mogu da formiraju korporacije sa 15% učešća ili da kupe akcijski kapital vrijednosti od 15 i više posto.

Ove banke:

- Osnivaju i finansiraju preduzeće- Kupuju, prodaju i emituju hov- Posluju kod sklapanja ugovora.

Sve ovo obavljaju kao sopstveni posao, za svoje ime i za svoj račun.

7. Karakteristike Univerzalnih banaka

Ona se bavi bankarskim poslovima osim emisionih, kako obavlja sve poslove tako da ona stiče prihod ne samo od kamate I provizije već I od dividende, eskonta itd.

Ove banke obavljaju više vrsta bankarskih poslova:

Depozitni Kreditni Devizni Emisioni Depo poslovi Poslovi sa efektima Garancijski Poslovi platnog prometa

8. Postupak osnivanja banke

Osnivači banke podnose CB zahtjev za izdavanje dozvole za rad us koji prilažu:

Ovlašćenje za lice sa kojim će CB sarađivati u postupku razmatranja zahtjeva za izdavanje dozvole za rad banke

Predlog statuta banke Izjavu osnivača banke po uplati novčanog iznosa osnivačkog kapitala I dokaze o

izvorima tih sredstava Dokumenta I informacije o pravnim licima sa kvalifikovanim učešćem u banci Odgovarajući akt nadzornog organa o nepostojanju smetnje da strana banke ili

druga finansijska institucija bude osnivač banke Dokumenta o datim infomacijama o fizičkim licima sa kvalifikovanim učešćem u

banci Biografske podatke o predloženim članovima odbora direktora Poslovni plan banke za prve tri godine postojanja koji sadrži strategiju banke,

očekivano ciljno tržište, projekcija bilansa stanja I bilansa uspjeha I projekcija novčanih tokova

Predlog strategije upravljanja kapitalom I upravljanja rizicima Dokumentaciju o tehničkoj osposobljenosti I organizacionoj strukturi

- CB je dužna da odluku o izdavanju dozvole za rad donese u roku od 180 dana.- Prijava za registraciju banke u CRPS podnosi se najkasnije u roku od 60 dana od

izdavanja dozvole za rad.- Banka je dužna da otpočne obavljanje djelatnosti u roku od 60 dana od dana

registracije.

9. Postupak upisa banke u CRPS – Centralni registar privrednog suda

Nakon dobijanja dozvole za rad od CB, počinje postupak upisa banke u CRPS.Potrebna dokumentacija:

Predlog statuta Dokaz o izdvojenim novčanim sredstvima osnivačkog kapitala u iznosu od 5

miliona Dokaz o imenovanju vršioca dužnosti odbora direktora Dozvola za rad CB

Postupak upisa završava se za 60 dana i obično se iskoristi u potpunosti, jer u tom vremenu banka stvara prostor, ne tehničke i kadrovske uslove za rad.

1. Depoziti po vidjenju

Depoziti su deponovana (uložena) novčana sredstva kod banke ili drugog lica za obezbeđenje ili učvršćivanje određenih poslovnih aktivnosti. Depoziti po viđenju ili transakcioni depoziti su kratkoročna novčana sredstva koja su deponovana na računima kod banke i mogu da se koriste tj. podignu u svako doba kad to deponent poželi, a mogu ga koristiti i za bezgotovinska plaćanja.

Postoji više vrsta depozita po viđenju:

Depoziti po tekućim računima Depoziti stanovništva Ostali depoziti.

- Depoziti po tekućem računu preduzeća su najznačajniji oblik depozita. Depoziti na žiro-računu preduzeća po frekvenciji su najprometniji. Preduzeća su dužna da sva svoja slobodna novčana sredstva deponuju na računima poslovnih banaka izuzev sredstava blagajničkog maksimuma, a banke im za to plaćaju pasivnu kamatu. Ova lica slobodno biraju banku kod koje će u vidu depozita držati svoja sredstva.

- Depoziti stanovništva se odnose na deponovanje štednje i predstavljaju jedno od posebno značajnih i važnih poslova, jer se po osnovu njih uvećava bankarski potencijal. Motiv deponovanja građana svih ne utrošenih dohodaka je u kamaćenju i uvećanju imovine u novčanom (likvidnom) obliku. Ovaj posao reguliše se ugovorom na štednju. Na uzeta sredstva banke plaćaju kamatu. Kamatna stopa je utoliko viša ukoliko je duži rok na koji su sredstva plasirana. Za banku to su obaveze po viđenju, pa mora uvijek da raspolaže dovoljnom količinom gotovine za isplatu odmah po prijemu svakog naloga ulagača.

2. Oročeni depoziti

Oročeni depoziti su najznačajniji i relativno stabilan izvor dugoročnih pasivnih bankarskih poslova. Oni imaju svoje porijeklo iz novčane akumulacije kao što su sredstva amortizacije, izdvoje sredstva iz dohotka preduzeća koja povećavaju akumulativnu i reporduktivnu snagu preduzeća. Isto tako sektor stanovništva najveći dio svoje akumulacije polaže na štednju kod banaka.

Za oročene depozite banke izdaju certifikat o depozitu kao dokaz da su sredstva deponovana na duži vremenski period. Ulagač sredstava može zahtjevati dalju namjenu plasmana njegovog depozita.

Kod oročenih depozita ugovorom se može predvijeti klauzula otkazanog roka. Ukoliko se ona ne ugovori smtara se da otkazni rok ne postoji.

3. Zaduzivanja kod drugih banaka

Zaduživanja kod drugih banaka je sekudarni izvor sredstava za banku, tj. njen dopunski resur, odnosno banke mogu da prikupljaju sredstava jendim dijelom iz zaduženja banke kod drugih banaka i na finansijskom tržištu.

Zaduživanja kod drugih banaka mogu da nastanu u vezi sa kreditnim aranžmanima sa domaćim ili stranim bankama kada kod banke postoje potreb za likvidnim sredstvima. To je obično prouzrokovano povećanom tražnjom za kreditima i tada se menadžment banke orjentiše na tržišne instrumente ili na korišćenje kredita. Najčešće se uzimaju krediti kod CB ili posredstvom nje se uzimaju krediti od banka iz inostranstva. Banke putem ovih izvora nastoje da premoste bilansku neravnotežu u kratkim periodima.

4. Kratkorocni aktivni bankarski poslovi

U ovu vrstu poslova ubrajaju se sledeći krediti:

Kontokorentni kredit Kreditna linija Eskontni kredit Lombardni kredit Rambursni kredii Akceptni kredit Avalni kredit Vinkulacioni kredit

- Kontokorentni kredit (ili kredit na tekući račun) koriste ona preduzeća koja imaju čvrste veze i uzajamno povjerenje. Na taj način oba partnera ostvaruju bonitet i kredibilitet.

- Kreditna linija predstavlja specifični i efikasni odel finansiranje preduzeća koji se ogleda u fleksibilnom napajanju preduzeća svježim finansijskim resursima u momentu novčanih deficita. Radi se o kratkoročnom kreditu za povremena obratna sredstva, bez pokrića odobrenog na osnovu ekonomskog i fnansijskog boniteta. Preduzeće i banke ugovaraju angažman o ovom kreditu na period od godinu dana.

- Eskontni kredit predstavlja posebnu vrstu bankarstkih kredita povezanih direktno sa robno-prometnim transakcijama. To je ustvari ugovoreni robni i komercijani kredit zasnovan na podlozi nekog nenaplaćenog potraživanja.

- Lombardni kredit je kratkoročni bankarski kredit koji se može dobiti na bazi založenih vrijednost kao što je zlato ili neke druge dragocjenosti, hartije od vrijednosti i trgovačka roba. Odlučujuću ulogu ima bonitet zaloge, dok je kredita sposobnost zajmotražioca sporedna. Odobrava se u iznosu od 60-75% vrijednost zaloge.

- Rambursni kredit je kratkoročni kredit koji preduzeće koristi isključivo u međunarodnoj razmjeni na bazi zaloge konosmana koji dokazuje da je roba ukrcana brod. Rambursni kredit je danas najčešći, najsigurniji i najjeftiniji spoljno-trgovinski kredit.

- Akceptni kredit je vrsta garantovanog kredita gdje banka svom komitentu ne odobrava neposredno novačni iznos, već mu akceptira mjenicu i svojim potpisom na mjenici povećava joj bonitet što pomaže predueću trasantu da brže dobije eskontni kredit. Stavljanjem svog potpisa na mjenicu kao glavni dužnik bankase obavezuje da će isplatiti mjenični iznos ukoliko to ne uradi trasant.

- Avalani kredit je prisutan pri svakom izdavanju mjenic kada se ona daje kao instrument osiguranja plaćanja Da bi takva mjenica imala svojstvo obezbjeđenja plaćanja mora biti snabdjevena avalom (jemstvom banke).

- Vinkulacioni kredit se daje kao avans kupcu na robu koja je na putu, a još nije stigla. Kredit se zasniva na tovarnom listu – transportnom papiru koji garantuje da je roba ukrcana na lager.

5. Dugoročni aktivni bankrski poslovi

Dugoročni aktivni poslovi za banku predstavljaju izdavanje dugoročnih kredita.

Hipotekarni kredit je dugoročni kredit koji banka daje na osnovu zaloge nad nepokretnom imovinom. Banka odobrava ovaj kredit na osnovu tržišne vrijednost nepokretne imovime na koju stavlja hipoteku, a vrijednost odobrenog kredita je 60-70% založene imovine. Rok dospijeća hipotekarnog kredita je od 15 do 30 godina.

Banka u principu ne interesuje bonitet tražioca kredita, već bonitet založenog dobra.

6. Uslovi za dobijanje kredita

Bankarski menadžemnt mora ocijeniti kredniti zahtjev, a to znači:

- Da li je kredit dovoljan ili previsok?- Je li odgovarajuća kamata?- Kakvi su rokovi otplate?- Kako će se kredit vraćati (mogućnosti dužnika)?

Banka ima obavezu da, prije odobravanja kredita, procijeni kreditnu sposobnost korisnika, odnosno da potvrdi da li on trenutno otplaćuje još neki kredit i zaduženje po kreditnog kartici, ili koristi dozvoljeni minus, kolika je visina njegovih mjesečnih obaveza, kao i koliko ih redovno ispunjava. Kreditna sposobnost procjenjuje se na osnovu podatka dobijenih od samog korisnika, uvidom u podatke o korisniku koje ima sama banka (korisnikov kreditni dosije) i na osnovu izvještaja. Ova obaveza banke postoji i pri svakom povećanju kreditne zaduženosti korisnika.

7. Kreditna sposobnost

Menadžment određuje kreditnu sposobnost dužniku koja je:

1. Formalna 2. Materijalna

- Formalna sposobnost znači da je tražilac kredita pravno sposoban da zaključuje ugovore, da ima pokriće na osnovu koga se može obavezati.

- Materijalna sposbnost je realnost mogućnosti vraćanja kredita. Na osnovu prikupljenih podataka menadžment analiziraju se kreditni zahtjevi koristeći dvije metode:

Analiza finansijskih tokova Analiza finansijskih pokazatelja

- Analiza finansijskih tokova - Analiziraju se bilansi banke, pridohi, rashodi, gubici,

dobici, vrši se ocjena boniteta. - Analiza finansijkih pokazatelja (indikatora) - Racio brojevi ili koeficijenti (samo broj,

nema mjerne jedinice) koji pokazuje odnose između ostvarenog I uloženog ili planiranog. To su pokatelji, produkitvnosti, ekonomičnosti, rentabilnosti, likvidnosti, profitabilnosti.

Kada racio broj pomnožimo sa 100 dobijamo procenat. Banka neće sva svoja raspoloživa sredstva dati u obliku kredita niti će kreditirati svakome.Ona utvrđuje visinu kreditnog obima. To je iznad sredstava koje banka plasira u obliku kredita.

Da bi banka odredila granicu plasniranih sredstava ona će uraditi 3 stvari:

1. Selektovaće kreditne zahtjeve (neće odobriti svaki)2. Selektovaće klijente na poželjene I nepoželjne

3. Utvrdiće kreditni limit, tj iznos sredstava koja će dati u obliku plasmana

Ponašajući se ovako banka smanjuje kreditni rizik. Ona često koristi pravilo 5C prilikom određivanja kome dati kredit. To znači da će procjeniti: karakter tražioca, kapacitet tražioca, capital tražioca, kolateral (vrste obezbjeđenja), kondišns (ekonomske prilike).

8. Kratkoročni krediti

9. Krediti za invenstiranje

Investiciona ulaganja su bitan uslov razvoja preduzeća, a samim tim i nacionalne privrede. Za ulaganje u invensticije trajnog karaktera preduzeća mogu da računaju na sopstvena i pozajmljena sredstva.

Da bi se odobrio invensticioni kredit neophodno je sprovođene određene bankarske procedure. Uz zahtjev za invensticioni kredit odnosi se invensticioni program zaodgovarajućom dokumentacijom. Invensticioni program predstavlja elaborat u kojem se obrazlaže cilj i svrha invenstiranja. On sadrži pored ostalog obrazloženje projekta, ekonomsku opravdanost invenstiranja, sirovinsku bazu, energentske izvore, transport, radnu snagu i potrebna obrtna sredstva. Najznačajnije je da invensticioni projekat ukazuje na ispravnost poduhvata tj mogućnost da se sredstva iz kredita vrate banci uvećana za kamatu. Zahtjev za odobrenje kredita razmatra kteditni odbor banke i donosi konačnu odluku nakon čega se zaključuje ugovor o kreditu.

Na bazi dugoročno prikupljenih sredstava banka daje dugoročne kredite, i to za izgradnju objekata, kupovinu velikih postrojenja, kupovinu zemljišta, proširenje postojeće poslovne aktivnosti, trajna obrtna sredstva. Rok za vraćanje ovih kredita je od 20-30 godina, obezbjeđenje sredstava je hipoteka.

10.Krediti za izvoz

Krediti za izvoz ohuhvataju:

- izvoz roba i usluga za gotovinu- izvoz roba i usluga za kredit.

Krediti za izvoz roba i usluga mogu se odrediti kao fiksni ili okvirni.

Korisnik kredita za izvoz roba i usluga obavezan je da u zemlji unese devize na osnovu roba i usluga za koje je kreditiran. Devizni platni promet za izvozne poslove za koje se koristi kredit banke korisnik kredita će obavljati isključivo u poslovnoj banci koja mu je

odobrila kredit. Ovaj kredit korisnik mora da vrati iz deviznog priliva ostvarenog po kreditnom izvoznom poslu.

11. Instrumenti obezbjedjenja kredita

12. Veza informacionog sistema I upravljanja bankom

Bankarsko poslovanje je uslovljeno korišćenjem informacija. One moraju da budu pravovremene, tačne, potpune, jer su one ključne za ostvarivanje poslovnnih ciljeva.

Informaciona tehnologija omogućava korišćenje i upravljanje informacijama. Informacioni sistem sadrži sveukupnu infrastrukturu tj. povezuje ljude i postupke na osnovu kojih se vrši prikupljanje, obrada, skladištenje, prenos i prikaz informacija. Zato se kaže da informacioni sistem je jedan od ključnih faktora u poslovanju banke. On predstavlja temelj za razvoj novih proizvoda i usluga banke. Veoma je važno posvetiti pažnju upravljanju informacionim sistemom kao jednim od podsistema koje banke koristi. Potrebno je posvetiti pažnju upravljanju rizikom koji proizilazi iz korišćenja informacionog sistema kako bi se osiguralo pouzdano, sigurno i kontinuirano poslovanje banke.

Funkcionalan i siguran informacioni sistem mora se zasnivati na sledećim načelima:

- Povjerljivost (svojstvo da informacije bude dostupna ili otkrivena ovlašćenim licima)

- Integritet (da se informacije ne mijenjaju neočekivano ili neovlašćeno)- Raspoloživost (pristup i upotreba na zahtjev ovlašćenog subjekta)- Neporiječivost (osigurana nemogućnost poricanja izvršene aktivnost ili primljene

informacije)- Dokazivost (osigura da aktivnosti subjekta mogu biti praćene od strane samog

subjekta)- Autentičnost (osigurava da indetitet subjekta je onaj za koji se tvrdi da jeste)

Posljedica narušavanja temeljnih načela informacionog sistema jesu gubitak integriteta, raspoloživosti i gubitak povjerenja.

Banka treba da donese strategiju informacionog sistema koja treba da bude usklađena sa poslovnom strategijom banke i da obuhvati dugoročne i kratkoročne inicijative povezane sa informacionim sistemom pri čemu treba uzeti u obzir:

- nove poslovne inicijative

- organizacione promjene- tehnološki razvoj- potrebe za uvođenjem nadzora nad poslovanjem.

Primjena informacionih sistema zavisi od sistema poslovanja od definisanja organizacione strukture, veličine banke i sl. Svaka banka autonomno, samostalno, a u skladu sa tržišnim i savremenim trendovima određuju svoju organizacionu strukturu, vrstu i obim računarske opreme i aplikativni softver.

22. Karakteristike razvoja finansijskog informacionog sistema

Informacioni sistemi imaju veoma značajnu ulogu u banci. Primjena ukupne informacione tehnologije utiče na efikasnost bankarskog poslovanja.

U sadašnjim uslovima privređivanja sve je veća uloga tzv. banaka podataka, koje se bave prikupljanjem, analizom I dostavljanjem svih vrsta informacija zainteresovanim licima.

Velike banke imaju moćne istraživačke sektore, dok male banke imaju mogućnosti da koriste podatke specijalizovanih banaka podataka ili da u saradnji sa velikim bankama, koriste informacije njihovih istraživačkih sektora.

Izvori informacija su:

Bilans centralne banke, Bilansi poslovnih banaka, Finansijski izveštaji itd.

Da bi informacije bile relevantne za donošenje poslovnih odluka, moraju biti:

Aktuelne Potpune Kvalitetne

Svojstva informacije predstavljaju:

Vremensku Kvantitativnu Kvalitativnu dimenziju informacija informacionog sistema.

Savremeni informacioni sistemi predstavljaju osnovu poslovnog bankarskog komuniciranja u međunarodnim razmjerama. Standardi koji se koriste u informacionoj tehnologiji i informacionim sistemima preduslov su za brži razvoj bankarskih sistema.

Uticaj informacionih sistema ogleda se u:

prenosu informacija preko jeftinih svetskih mreža (internet)

mogućnosti dostupnosti super kompjutera, čija se brzina računanja stalno uvećava,

promjeni konceptualnog informacionog odnosa, poboljšanju životnog standarda drugim uticajima informacionih sistema i informacione tehnologije u savremenom

poslovanju.

Inovacije u oblasti informacionih sistema zahtevaju njihovo praćenje I primenu u bankarskomp oslovanju. To se pre svega odnosi na inovacije u oblasti:

- tehničke opreme (hardware),- programske opreme (software)- organizacione podrške (orgware).

Posebnu ulogu informacioni sistem ima u upravljanju bankom. Njegov značaj I uloga ne svodi se samo na obradu podataka, već će svoj cilj ispuniti ako se stavi u funkciju menadžmenta. Zbog toga su nastali tzv. upravljački informacioni sistemi (MIS).

Savremeni informacioni sistemi predstavljaju nezaobilazni factor modernog bankarskog menadžmenta I ključni resurs za donošenje: strateških poslovnih odluka u bankama, zatim za operacionalizaciju donetih odluka I kontrolu efikasnosti donetih odluka u bankama.

23. Prednost elektronskog prenosa sredstava

Bankarski podaci se počinju elektronski razmjenjivati pomoću EFT (Electronic funds transfer), a to je postupak gdje se putem elektronskog terminala, telefona, kompjutera i slicno prenosi novac između dva mjesta, bez fizičkog prenosa trgovine.

Počeci elektronskog bankarstva pripisuju se profesorima Henriju i Gregoriju, kasnije su se mijanjale metode ali je suština ostajala ista.

Tako su savladane tri barijere:

1. Eliminisanje papira i sistema plaćanja2. Povecanje brzine tranzacionih tokova3. Smanjenje tranzacionih troškova.

Elektronski novac je “ugrozio” gotov novac u oblasti plaćanja i učinio transakcije lakšim i jeftinijim.

Posebnu ulogu imaju platne kartice. Prednosti platnih kartica su:

- Nema rizika od nošenja gotovine

- Pojednostavljeno plaćanje- Smanjeni troškovi transakcija- Nema nacionalnih i valutnih granica- Kartica je sačuvana od zloupotreba, jer u slučaju nestanka blokira se njeno

korišćenje

Prednost je što se plaćanje može obaviti iz stana klijenta banke, ili sa bilo kojeg mjesta preko mobilnog bankarstva.

24. Definisati elektronsko bankarstvo

Elektronsko bankarstvo definiše skup raznovrsnih načina izvođenja finansijskih transakcija upotrebom informacione i telekomunikacione tehnologije.

Elektronsko bankarstvo je brz, efikasan i pouzdan sistem koji omogućava da se putem Interneta pristupi banci nezavisno od vremena rada banke. Na ovaj način mogu se obavljati finansijske transakcije, imati uvid u stanje i dnevne promene na računu…

Da bi klijent obavljao platni promet elektronskim putem treba da poseduje računar ili mobilni telefon odgovarajućih tehničkih karakteristika i da ima mogućnost izlaza na Internet.

Elektronsko bankarstvo se pojavljuje u obliku:

- Elektronskog novca- Platnih kartica- Automatskih samouslužnih šaltera- Maloprodajnih terminala- Kućnog bankarstva- Mobilnog bankarstva

Elektronsko bankarstvo spaja različite tehnologije, svaka se razvija u svom smjeru ali sve zajedno čine da danas imamo modern bankarstvo.

25. Šta utiče na razvoj elektronskog bankarstva?

26. Akcije

Akcija je vlasnička HOV koja glasi na dio kapitala AD. Akcionar koji je uložio određena sredstva za kupovinu akcija postaje član tog AD, pa ima pravo upravljanja istim, pravo na raspodjelu dobiti.

Akcije određenog emitenta izdaju se na jednaku nominalnu vrijednost. Fiksini kapital AD čini zbir svih nominalnih vrijednosti akcija. Cijena akcije se formira na tržištu i predstavlja cijenu po kojoj se akcija nudi na prodaju. Cijena (kurs) akcije zavisi od očekivanja emitenta, vrijednosti akcija (nominalne), dividendne stope i kamatne stope.

Da bi akcije bile prodate na berzi veoma je važno upariti ponudu i tražnju s`obzirom da se akcije izdaju u elektronskoj formi, pa brokeri na berzi za uparivanje ponude i tražnje igraju veoma značajnu ulogu. Oni obavještavaju svoje klijente o cijeni akcija (kupovnoj i prodajnoj) i traže saglasnost od njih da se promijene nalozi kad je to potrebno i usklade sa kretanjem cijena. Ukoliko se ne upari ponuda i tražnja prodaja se neće desiti, a kada se to uradi transakcija je obavljena i isto se registruje kod CDA.

27. Obveznice

Obveznica je dužnička HOV kojom se emitent obavezuje da će imaocu obveznice isplatiti iznos nominalne vrijednosti obveznice uvećane za ugovorenu kamatu. Ona spada u dugoročne HOV, a izdaje se radi prikupljanja sredstava sa tržišta za potrebe emitenta.

28. Sličnosti i razlike između obveznica i akcija

- Imalac obveznice je povjerilac, dok je akcionar član izdavaoca.- Imalac obveznice nema upravljačka prava dok akcionar ima (po pravilu).- Potraživanja imaoca obveznice su fiksna dok su prihodi akcionara varijabilni.- Imalac obveznice uz nju ima garanciju pa ne snosi nikakav rizik, dok akcionar

snosi rizik poslovanja.

Prema kategoriji izdavaoca obveznice se mogu podjeliti na: državne, obveznice banaka i drugih finansijskih organizacija, obveznice preduzeća i dr. pravnih lica.

Prema načinu obezbjeđenja prava one mogu biti:

Garantovane - njima se obezbjeđuju sredstva za finansiranje potreba od javnog interesa, jer za obaveze emitenata tada garantuje država.

Negarantovane - nema garancije. Tada se odnos zasniva na povjerenju. Hipotekarna založnica (poseban vid obveznice) - obveznica iz koje se obaveze

emitenta obezbjeđuju hipotekom.

29. Blagajnički zapis

30. Komercijalni zapis

31. Certifikat o depozitu

Certifikat o depozitu je dokaz da smo deponovali sredstva kod banke. To je hartija od vrijednosti kojom se njen emitent obavezuje da će imaocu certifikata isplatiti iznos deponovanih sredstava sa pripadajućom kamatom u utvrđenom roku.Izdaje ga banka ili neka druga finansijska institucija. Certifikatom se utvrđuje ukupan iznos (nominalna vrijednost certifikata), visina i način obračunavanja i plaćanja kamate i rokovi dospijeća za naplatu.

32. Skladišnica

Skladišnica je robna HOV kojom se potvrđuje da je od deponenta primljena na čuvanje roba koja je u istoj naznačena i kojom se lice skaldištar obavezuje da će robu izdati imenovanom licu sa skladišnice.

33. Konosman

Konosman (teretnica) je isprava koju brodar izdaje krcatelju na osnovu ugovora o prevozu robe pomorskim putem ili unutrašnjim vodenim putevima. Njime se potvrđuje da je primljena roba koja je navedena, radi prevoza na određenoj relaciji. Preuzetu robu brodar će predati njenom imaocu u određenoj luci.