su ve sağlık oturumu - turkhipertansiyon.orgturkhipertansiyon.org/pdf/18_kongre_sunum/su_ve... ·...
TRANSCRIPT
Dr. Sedat ÜstündağTrakya Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nefroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi
Su ve Sağlık Oturumu: Ne Kadar Su İçelim?
Su yaşamın kaynağıdır
Br J Sports Med 2008;42:796–801
O2/CO2 taşınması,
Çözücü (yüksek polarite 20C◦ de 80)
Besinlerin sindirimi, emilimi, taşınması,
Metabolizma sonucu oluşan atıkların
taşınması, atılması,
Termoregülasyon (4.182 kj /kg),
Eklemlerin kayganlığının sağlanması,
Biyokimyasal reaksiyonların
gerçekleşeceği ortamın sağlanması,Ağırlığın% 50-60
Yağsız Ağırlığın%70-75
Su eksikliği bulguları: Hafif-Orta
Nutr Rev 2010 ; 68: 439–458 Nutr Rev 2010 ; 68: 439–458
• Ağız-Mukozada kuruluk
• İdrar çıkışının azalması
• Göz yaşı azalması
• Kas güçsüzlüğü
• Yorgunluk
• Ateş (1L kayıp 0.23 C◦⬆)
• Algı ⬇
• Kısa-uzun süreli hafıza⬇
• Aritmetik yetenek ⬇
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Uyku hali
• Hafif Sersemlik
• Taşikardi
• Ortostatik hipotansiyon
Su eksikliği bulguları: Ağır
Nutr Rev 2010 ; 68: 439–458 Nutr Rev 2010 ; 68: 439–458
• Aşırı susama
• Ağız/cilt/mukozada aşırı
kuruma
• Terlemenin azalması
• Az/hiç idrar olmaması
• Koyu sarı/kehribar rengi
idrar
• Göz kürelerinde çökme
• Turgor tonüs azalması
• Hipotansiyon
• Aritmi
• Hipertermi
• Sinirlilik
• Konfüzyon
• Deliryum
• Bilinç kaybı
Su eksikliği ile ilişkili klinik tablolar
Düzey Klinik Tablo
I Ürolityazis sıklığı artışı
Egzersiz ilişkili astım sıklığı artışı
IIDiyabetiklerde hiperglisemi gelişim riski artışı
Diyabetiklerde ketoasidoz mortalitesi artışı
III
PKB ve KBH olanlarda daha hızlı GFR azalması
Diyabetiklerde Non-dipping artışı
Koroner Kalp Hastalığına bağlı artmış mortalite
İnme ve inme mortalitesinde artış
İnmeli hastalarda Venöz tromboemboli artışı
Dental hastalık gelişim riski artışı
Uriner infeksiyon gelişim riski artışı
IV Mesane-Kolon kanser gelişim riski artışı
Safra kesesi taşı görülme sıklığı artışı
Mitral kapak prolapsusu görülme sıklığı artışı
Nutr Rev 2010 ; 68: 439–458
Kronik, Tekrarlayan Susuzluk
Cardiovascular Research 2001; 51: 372–390
V1a Reseptör Uyarısı
V2 Reseptör Uyarısı
Efferent
Arteriol VK
Mezanjial H.
proliferasyonu
RAS
aktivasyonu
Hiperfiltrasyon Albuminüri
Matriks
üretim⬆ yıkım⬇
Mezanjial ⬆
Glomerüloskleroz
Hiperfiltrasyon
Albuminüri
Susuzluk - AVP artışı: KBH riski
postTx 6. yıldaki 548 hasta,%54 Erkek, 3.2 yıl takip
Bazal Copeptin-GFR ilişkisi
M 1
2
3
4
5
6
Transplantation 2009;88: 561–567
-0.03
-0.44
-1,16
Yıllık GFR değişimi (ml/dk 1.73 m2)
V1a Reseptör Uyarısı
Periferik
V.konstriksiyon
Hipertansiyon
Ön Yük
Miyosit
Hipertrofisi
Koroner V.
konstriksiyon
İskemi
Kardio-Vasküler Olay
Susuzluk-AVP artışı: Kardiovasküler Olay
Circulation. 2007;115:2103-2110
980 post-Akut MI
Ortanca Yaş 66 yıl
Ortanca takip 342 gün
60 günlük KY + Ölüm riski 4.14 kat ⬆(p<0.0005)
4.14 kat ⬆
İdrar- ml : 16
Uosm mOsm/L:1988
AVP pg/ml :310
İdrar- ml : 23
Uosm mOsm/L:1151
AVP pg/ml :686
İdrar- ml : 56
Uosm mOsm/L:493
AVP pg/ml :374AJPRP 2015; 308: F261–6
Proteinüri
GFR
Sağlıklı KontrolHastalıklı KontrolNormal miktar
Su alanlar
Su Alımı
Artıranlar
Batı Sidney, birbirine yakın iki kasaba, > 50 yaş olgular
*Yaş, cins, sigara, kardiovasküler hastalık, hipertansiyon, gut hastalığı
Nephrology 16 (2011) 326–334
1992-1994 (n=3654) 1997-2000 (n=3509)
Sıvı (ml) OR (%95CI) Sıvı (ml) OR (%95CI)
Q1 1792 1801
Q2 2190 0.68 (0.45-1.02) 2175 0.60 (0.38-0.95)
Q3 2453 0.64 (0.43-0.97) 2434 0.89 (0.56-1.40)
Q4 2713 0.67 (0.44-1.01) 2709 0.58 (0.36-0.93)
Q5 3182 0.50 (0.32-0.77) 3192 0.61 (0.28-0.99)
p=0.003* p=0.05*
Su tüketimi Evre III KBH gelişme riski
> 2.6 L/gün < 0.5 L/gün (%95CI)
3427 birey
20-84 (46) yaş
30-161 (95) GFR
Diyet anketi
Gözlemsel,
kesitsel (2005-6)
İçme suyu, diğer
içecekler ve
yiyecek kaynaklı
su
0.5/1/2.6 L içme
suyu
Am J Nephrol 2013;37:434–442
İçme Suyu
İçecek Suyu
Toplam Su
2.36
Kaliforniya, ABD, 38-100 yaş; 8280-E, 12.017-K; 6 yıl takipAm J Epidemiol 2002;155:827–33
480 cc
1200 cc %60⬇
%48⬇
Neurol Sci 2012;315:82–85
≧ 2 L/gün
içenler
İnme
MI p=0.013
Ölüm
İnme; p=0.007
Environ Health Perspect 2007;115:1569–72
Su tüketimi: Kolon kanseri
Cancer Epi Bio Prev 1996;5:495-502 Int J Cancer 1999; 82: 484–9 Int J Cancer 1999; 81: 199–204
Kolon
Kanseri
<240 / ≥ 920 ml
Kadın 0.55 (0.31-0.99)
%45 ⬇
<480 / ≥ 1200 ml
Erkek 0.68 (0.38-1.22)
Distal Kolon
Kanseri
<480 / ≥ 1440 ml
Kadın 1.05 (0.76-1.46)
<480 / ≥ 1440 ml
Erkek 0.68 (0.49-0.96)
%32 ⬇
Kolo-Rektal
Kanser
<250 / ≥520 ml
Kadın 0.55 (0.23-1.30)
<300 / ≥950 ml
Erkek 0.45 (0.10-0.61)
%55⬇
444 Kanserli olgu
414 kontrol
1993 Kanserli olgu
2410 kontrol
163 Kanserli olgu
163 kontrol
Family Practice 2012; 2090:317–06–375
Son ay en az 5 hafif /2 orta şiddette baş ağrısı olan 102 başağrılı
< 1 yıl ağrısı olan veya > 50 yaş ağrı başlayan alınmıyor,
Bazal sıvı alımı < 2.5 L/gün
50 kontrol, 52 olguya ek 1.5 L/gün su öneriliyor
3 ay takip, Migren spesifik yaşam kalitesi anketi uygulanıyor
4.5
2.6
Su fazlalığı: Hipervolemi
Bulantı, kusma,
Kas güçsüzlüğü
Başağrısı,
Laterji,
Ataksi,
Psikoz,
Koma,
Tentoryal herniasyon,
Solunum durması,
Hızlı hipotonik hidrasyon
Boğulma
> 0.7-1 L/st sıvı alımı
Noktüri ,
Hafif bulantı ,
İshal ,
Halsizlik,
Hafif sersemlik,
Kronik Hipervolemi
Günlük Su Kayıpları (mL)
Ortalama
İdrar 1000-2000 1500
Cilt (terleme, buharlaşma) 350-450 400
Gayta 100-300 200
Solunum havasının
nemlendirilmesi
250-350 300
Toplam 2000-3100 2500
Su Alım Kaynakları
Yiyeceklerin
içeriğinde alınan su
(%20-30)
Katı yiyeceklerin su içeriği (%)
Nutr Rev 2010; 68: 439–58
90-99 80-89 70-79 60-69 50-59
Kavun
Karpuz
Çilek
Marul
Lahana
Kereviz
Ispanak,
Kabak (p)
Yoğurt
Üzüm
Portakal
Brokoli (p)
Elma
Armut
Havuç
Ananas
Muz
Avokado
K. Peyniri
Patates (p)
Mısır (p)
Karides
Makarna
Baklagiller
Somon
Dondurma
Tavuk
göğsü
Kıyma
Sosis
B. peynir
Bonfile
Biftek (p)
Katı yiyeceklerin su içeriği (%)
Nutr Rev 2010; 68: 439–58
40-49 30-39 20-29 10-19 1-9
Pizza Ekmek
Simit
Ç. Peyniri
Kek
Bisküvi
Tereyağı
Margarin
Kuru üzüm
Ceviz
Fıstık (kuru
kav.)
Kurabiye
Kraker
Tahıllar
Fıstık
ezmesi
Su Alım Kaynakları
Yiyeceklerle
(%20-30)
İçeceklerle
Alınan
İçme
Suyu
Alınan Toplam Su
Metabolik Su (250-350 mL/gün)(0.41x gr protein) + (0.60x gr glukoz + (1.07x gr yağ)
Kullanılabilir Toplam Su Miktarı
+
Ülkelere Göre Kılavuz Önerileri
Hollanda (1989)
Fransa (2001)
Dünya Sağlık Örgütü (2003 ve 2005)
Danimarka, Finlandiya, Norveç, İsveç (2004)
ABD (2004)
Avusturya, Almanya, İsviçre (2008)
Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı (2005 ve 2008)
Belçika (2009)
Yeterli Su Tüketimi: ABD-IoM (mL/gün)
Erkek Kadın
Yaş Besin İçecek Total
Su
Besin İçecek Total
Su
1-3 400 900 1300 400 900 1300
4-8 500 1200 1700 500 1200 1700
9-13 600 1800 2400 500 1600 2100
14-18 700 2600 3300 500 1800 2300
>19 700 3000 3700 500 2200 2700
European Journal of Clinical Nutrition 2010; 64, 115–123
Yeterli Su tüketimi : AB-EFSA (mL/gün)
Erkek Kadın
Yaş Gıda İçecek Total
Su
Gıda İçecek Total
Su
2-3 390 920 1300 390 910 1300
4-8 480 1120 1600 480 1120 1600
9-13 630 1470 2100 570 1330 1900
>14 750 1750 2500 600 1400 2000
European Journal of Clinical Nutrition 2010; 64, 115–123
Gebeler Emzirenler
ABD AB
3000
mL/gün
+ 300
mL/gün
http://www.nap.edu/read/10925/chapter/1
10-15 (7-10) kg ağırlık ⬆ 10-40 hafta arasında yağsız
vücut kitlesi %2.5 ⬆ %62.5 su artışı kaynaklı
ABD AB
3800
mL/gün
+ 600-700
mL/gün
Yaşlıların su ihtiyacını artıran faktörler
Suya ulaşma zorluğu
Beslenme ⬇
Susama eşiği ⬆
ADH direnci
Renin aktivitesi ⬇
Aldosteron ⬇
>20 yaş idrar konsantrasyon
yeteneği yılda 3.4 mOsmol/L ⬇
Diüretik kullanımı
Laksatif kullanımı
Yaşlılarda yetersiz su alımı riski
> 65 yaş 4020 Alman
65-70 yaşta % 28;
70-84 yaş % 41;
> 85 yaş % 51
yetersiz sıvı alımı
J Nutr Health Aging 2005;9:305-9.
Su-Sıvı ihtiyacının bireysel belirleyicileri ?
Çevresel Faktörler
Isı
Nem
Rüzgar
Rakım
Kişisel Faktörler
Aktivite durumu
Giyinme alışkanlığı
Diyetin solüt içeriği
(sodyum, protein)
Cilt kan akımı
Tubül konsantrasyon-
dilüsyon kapasitesi
Çevresel Faktörler ve Fiziksel Aktivite Durumu
Nut Rev J2005: 63: S30–S39
Rakım ⬆: Hipoksik-diürez /metabolizma-terleme ⬆ ile sıvı kaybı ⬆
Soğuk hava: ADH salgısı ve idrar osmolaritesi azalır, sıvı kaybı ⬆
Bireysel Farklılıklar:
Osmolar yük X Tubül konsantrasyon yeteneği
EFSA Journal 2010; 8:1459
İdrar
Osmolaritesi
mOsmol/L
Diyet
Osmolar
Yükü
mOsmol/gün
Zorunlu İdrar
Miktarı
mL/gün
1 300 1200 4000
2 300 600 2000
3 900 1200 750
4 900 600 660
Bireysel Farklılıklar: Solüt yükü
EFSA Journal 2010; 8:1459
Tahmini Renal Solüt Yük =
Na+ K+ + Cl- + P- + (Nitrojen/28)
Renal Solüt Yük =
TRSY – 0.9 X kilo artışı (gr/gün)
Solüt Etki
Protein 80-180 gram arası protein alımının etkisi sınırlı
Sodyum 100 mEq/gün sodyum artışı = 345 mL su gereksinimi
Kafein Düzenli orta-az kafein kullanımı etkisiz,
5 gün kafein kısıtlaması sonrası 6. gün 620 mg/gün ➜ idrar
volümünü 753 ml artmış; Ağırlık 0.7 kg, total vücut suyu %
2 azalmış
Alkol Hafif dehidrasyonu olan bireyde her gram alkol , su
ihtiyacını 10 ml/saat artırır
Lif 5 gram artırılması gayta volümünü ikiye çıkarır
Avrupa Ülkeleri İçme Suyu Tüketim Alışkanlığı
Nutrition Reviews 2015; 73:141–7 , Am J Clin Nutr 2009;90:655–63
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Dan
imar
ka
Fin
lan
diy
a
İsve
ç
Litv
anya
Esto
nya
Avu
stu
rya
Çek
C.
Alm
anya
Po
lon
ya
Slo
vaky
a
Slo
ven
ya
Bel
çika
Fran
sa
İrla
nd
a
Ho
llan
da
İngi
lter
e
İtal
ya
İsp
anya
Ort
alam
a
AB
D
Su tüketimini artırmanın yararları
J Clin Endocrinol Metab 2007; 92: 3334–37
%30⬆
500 mL su içmek 1.5 saat süreyle enerji tüketimini %30 artırıyor
Su tüketimini artırmanın yararları
Obes Weight Loss Ther 2015; 4: 232–55
Am J Epidemiol 2002;155:827–33
2 kg fark (%44) p<0.001
n=48
55-75 yaş arası
VKİ 25-40 kg/m2
12 hafta
1200/1550 Kalori/gün
Bir grup her öğün öncesi
500 cc su
173 premenopozal kadın,
25-55 yaş, < 1 L/gün su içiyorlar;
12 ay beş farklı popüler diyet uygulanıyor
Kilo kaybı ile >1 L/gün su alımı ilişkisi inceleniyor
Obesity 2008; 16: 2481–2488
Obesity 2008; 16: 2481–2488.
Epidemiology 2007; 18: 501–506
Haftada 1 den az kola
Günde ≥ 2 kola
Nephrology 2014; 19: 791–797
2014-metaanaliz: n=3487 şekerli içecek, n=1971 tatlandırıcılı içecek
Nurses Health Study
34-59 yaş kadınlar; Başlangıçta KKH, İnme, Diyabet Yok
1980-2004 arası takip; 7 farklı zamanda diyet değerlendirmesi
Am J Clin Nutr 2009;89:1037–42
< ayda 1 ≥ günde 2
Am J Clin Nutr 2009;89:1037–42
Meyve suyu
Atherosclerosis 2014; 234:11-16
2013-meta-analiz
7396 olgu
173.753 kontrol
Yüksek, düşük tüketim
Günde 1 fazla
birim tüketim
KKH riskinde %
17 ⬆
Özetle: Daha iyi sıvı dengesi için………
Suyu her zaman görünür bir yerde bulundurmalı,
Susama hissi beklenmeden su tüketmeli,
Uyanınca 1 bardak su içmeli,
Her idrar sonrası, 1 bardak su içmeli,
Egzersiz yaparken su tüketimi artırmalı,
Sıcakta çalışırken su tüketimi artırmalı,
Uzun-hareketsiz yolculuklarda su tüketimi artmalı,
% 50-60
Meriç Köprüsü (1842-1847), Edirne.