sylabusy - chemia i stopień 2013/14 tom i

Chemia

Studia

I stopnia

Tom I Spis treści

1. Sylabusy do modułów przedmiotowych kierunkowych z załącznikami --------------------- 2 2. Standardy pracy licencjackiej i zasady egzaminu licencjackiego ------------------------- 113 3. Zasady odbywania obowiązkowych zawodowych praktyk studenckich ----------------- 120

2

Sylabus przedmiotu / modułu kształcenia

Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Podstawy Chemii

Nazwa w języku angielskim: General Chemistry

Język wykładowy: polski

Kierunek studiów, dla którego przedmiot jest oferowany: chemia

Jednostka realizująca: Instytut Chemii, Katedra Chemii Fizycznej

Rodzaj przedmiotu/modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny): obowiązkowy

Poziom modułu kształcenia (np. pierwszego lub drugiego stopnia): pierwszego stopnia

Rok studiów: pierwszy

Semestr: pierwszy

Liczba punktów ECTS: 12

Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr hab. Krzysztof Wojciechowski

Symbol efektu

Efekty kształcenia Symbol efektu kierunkowego WIEDZA

W_01 Zna i rozumienie podstawowe pojęcia, prawa i zjawiska chemiczne. K_W01, K_W02, K_W07

W_02 Zna i rozumie w jaki sposób atomy łączą się w cząsteczki. K_W01, K_W02 K_W07

W_03 Zna i rozumie podstawowe prawa termodynamiki i kinetyki chemicznej K_W01, K_W02, K_W07

W_04 Zna i rozumie procesy fizykochemiczne przebiegające w roztworach elektrolitów.

K_W01,K_W02, K_W07

W_05 Zna i rozumie podstawowe prawa elektrochemii. K_W01,K_W02, K_W07

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 Potrafi bezpiecznie posługiwać się sprzętem laboratoryjnym, substancjami i wyrobami o poznanym składzie chemicznym.

K_U01, K_U02

U_02 Posiada umiejętność dostrzegania zależności pomiędzy budową substancji a jej właściwościami fizycznymi i chemicznymi

K_U01, K_U03, K_U04

U_03 Posiada umiejętność planowania i prowadzania doświadczeń chemicznych oraz przeprowadzania obliczeń chemicznych.

K_U01, K_U07, K_U014,

U_04 Posiada umiejętność zastosowania posiadanej wiedzy do rozwiązywania problemów rachunkowych, teoretycznych i praktycznych oraz korzystania z różnych źródeł informacji.

K_U06, K_U014, K_U016

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy chemicznej i rozumie potrzebę dalszego jej poszerzania.

K_K01, K_K02, K_K07

K_02 Rozwija dociekliwość i precyzję podczas pracy doświadczalnej i teoretycznej. K_K01, K_K02, K_K07,

Forma i typy zajęć: Wykład - 45 godz., ćwiczenia 60 godz. (w tym 30 godz. ćwiczeń rachunkowych), laboratorium - 45 godz.

Wymagania wstępne i dodatkowe:

Znajomość chemii na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej.

Treści modułu kształcenia:

3

Wykłady/ćwiczenia

1. Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne. Systematyka i nazewnictwo związków nieorganicznych.

2. Modele atomu i jego struktura elektronowa. Pojęcie orbitalu i kwantowe reguły zapełniania orbitali atomów. Kształty przestrzenne orbitali atomowych.

3. Układ okresowy pierwiastków i jego budowa.

4. Charakterystyka wiązania jonowego, kowalencyjnego koordynacyjnego i wodorowego.

5. Hybrydyzacja i polarność wiązania chemicznego.

6. Charakterystyka stanu gazowego i teoria kinetyczna gazów.

7. Właściwości i struktura przestrzenna ciał stałych. Wiązania w ciałach stałych.

8. Energetyczne i entropowe przyczyny przebiegu reakcji chemicznych. Efekt cieplny reakcji i jego wyznaczanie.

9. Warunki termodynamiczne samorzutności reakcji chemicznych, .Równowaga chemiczna i sposoby jej wyrażania.

10. Podstawowe pojęcia kinetyki chemicznej. Elementy teorii zderzeń i stanu przejściowego. Katalizatory.

11. Rodzaje roztworów i ich własności. Właściwości roztworów zależne od stężenia.

12. Własności roztworów elektrolitów. Teorie kwasów i zasad.

13. Równowagi jonowe w roztworach wodnych;

14. Podstawy elektrochemii. Elektroliza. Elektrody i ogniwa galwaniczne. .

Laboratorium

1. Techniki pracy laboratoryjnej.

2. Badania czynników wpływających na rozpuszczalność substancji.

3. Roztwory i ich sporządzanie.

4. Badania szybkości reakcji i równowagi chemicznej.

5. Pomiary pH roztworów słabych i mocnych elektrolitów.

6. Reakcje utleniania i redukcji.

7 Rozpuszczalność i iloczyn rozpuszczalności.

8. Elektroliza i szereg napięciowy metali.

Ćwiczenia rachunkowe.

1. Obliczenia stężeń roztworów oraz ich przeliczanie.

2.Obliczanie składu procentowego związków chemicznych, składu mieszanin,

3. Obliczenia na podstawie równań chemicznych,

4. Obliczenia siły jonowej i aktywności roztworów elektrolitów.

5. Obliczanie równowag i pH w roztworach słabych elektrolitów.

6. Obliczenia rozpuszczalności i iloczynu rozpuszczalności.

Literatura podstawowa:

1. M. J. Sienko, R. A. Plane, „Chemia podstawy i zastosowania”, WNT,1992.

2. A. Bielański, „Podstawy chemii nieorganicznej”, PWN, Warszawa 1994.

3. L. Pauling, P. Pauling, „Chemia”, PWN, Warszawa 1997.

4. J. Cipera, „Podstawy chemii ogólnej”, WSiP, Warszawa 1992.

5. J. Minczewski, Z. Marczenko, „Chemia analityczna”, PWN, Warszawa 1997.

6. A. Śliwa, „Obliczenia chemiczne”, PWN, Warszawa 1982.

7. H. Całus, „Podstawy obliczeń chemicznych”, WNT, Warszawa 1987.

Literatura dodatkowa:

1. Jones, P. Atkins, „Chemia ogólna”, PWN, Warszawa 2004

2. H. Marzec „Chemia ogólna i analityczna”, AT-R, Bydgoszcz 2004

3. I. Jackowska, J.Piotrowski ”Chemia ogólna z elementami chemii nieorganicznej”, AR, Lublin 2002.

Planowane formy/działania/metody dydaktyczne:

wykład z wykorzystaniem technik multimedialnych, rozmowa heurystyczna, słowna i laboratoryjna metoda problemowa, ćwiczenia pisemne.

Sposoby weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez studenta:

4

Efekty W01 -W05 oraz U01-U05 sprawdzane będą w trakcie:

ćwiczeń seminaryjnych - 2 kolokwia,

ćwiczeń rachunkowych - 4 kolokwia,

laboratorium 10 kolokwiów, sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych.

Efekty W01 – W05 sprawdzane będą na egzaminie pisemnym w czasie sesji egzaminacyjnej.

Forma i warunki zaliczenia:

Laboratorium Ćwiczenia laboratoryjne zaliczane sa w systemie punktowym. Student może uzyskać następujące ilości punktów :

za sprawdziany bieżące 10 x 3 pkt. = 30 pkt. (minimum 15.5 pkt.) za opisy ćwiczeń 10 x 1 pkt. = 10 pkt. (minimum 5 pkt.) Razem = 40 pkt.

Ćwiczenia są zaliczone po uzyskaniu minimum 20,5 pkt. Jeśli studentowi brakuje 3 pkt. do wymaganej liczby 15,5 pkt. wówczas ma prawo do poprawy jednego sprawdzianu; tego, z którego uzyskał najmniejszą liczbę punktów. Poprawa ta musi się odbyć przed wyznaczonym terminem kolokwium poprawkowego obejmującego zakres wymagań teoretycznych wszystkich ćwiczeń (1A,B-9).

Student może zostać dopuszczony do poprawy sprawdzianów (koniec zajęć laboratoryjnych, a także w czasie sesji egzaminacyjnej) tylko wówczas jeśli wykona wszystkie ćwiczenia przewidziane harmonogramem, a także odda wszystkie sprawozdania z tych ćwiczeń.

Suma punktów uzyskanych w ramach ćwiczeń laboratoryjnych doliczana jest do ogólnej liczby punktów kursu Podstaw Chemii.

Ćwiczenia seminaryjne. Zaliczenie ćwiczeń seminaryjnych odbywa się na podstawie:

wyników dwóch kolokwiów. aktywności na ćwiczeniach Za każde kolokwium student można zdobyć maksimum 20 punktów) Warunkiem zaliczenia ćwiczeń i dopuszczenia do egzaminu jest zdobycie, co najmniej 20,5 pkt. z

kolokwiów. Student, który nie uzyskał minimum punktów uprawniających do dopuszczenia do egzaminu w I terminie

ma prawo do kolokwium poprawkowego obejmującego całość materiału objętego kursem ćwiczeń. Do punktów uzyskanych przez studenta z kolokwiów doliczane są dodatkowe punkty za aktywność na

ćwiczeniach (maksimum 4 pkt.). Suma punktów uzyskanych w ramach ćwiczeń doliczana jest do ogólnej liczby punktów kursu Podstaw

Chemii. Ćwiczenia rachunkowe Na ćwiczeniach przeprowadzone są cztery kolokwia pisemne, z których można uzyskać maksymalnie 40 punktów. Nieobecność nieusprawiedliwiona na kolokwium jest równoznaczna z jego nie zaliczeniem (0 pkt.). Zajęcia są zaliczone, jeśli student uzyska minimum 20,5 punktów. Osoby, które nie uzyskają wymaganej liczby punktów mają prawo do poprawy obejmującej całość materiału objętego kursem ćwiczeń. Za aktywne uczestnictwo w zajęciach można uzyskać dodatkowo 4 punkty wliczane do końcowej punktacji wówczas, gdy student uzyska w czasie ćwiczeń z kolokwiów minimum 20.5 pkt. Suma punktów uzyskanych w ramach ćwiczeń jest doliczana do ogólnej liczby punktów kursu Podstaw Chemii.

Egzamin Kurs kończy się egzaminem pisemnym. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich rodzajów ćwiczeń, na co najmniej 20,5 pkt. Egzamin składa się z 20 zadań testowych (40 pkt.) i 10 zadań otwartych (40 pkt.). Egzamin jest zdany, jeśli student uzyskał, co najmniej 40,5 pkt. Ocena końcowa kursu obejmuje 60% punktów uzyskanych z ćwiczeń i 40% punktów uzyskanych z egzaminu. Obliczanie końcowej punktacji z ćwiczeń wg. algorytmu:

1. Punkty uzyskane z wszystkich rodzajów ćwiczeń są sumowane. 2. Do w/w sumy dodawana są punkty uzyskane z egzaminu.

Student maksymalnie może uzyskać 120 pkt. z ćwiczeń i 80 pkt. z egzaminu. Punkty dodatkowe za obecność na wykładach (doliczane tylko w I terminie egzaminu): 4 pkt za wszystkie obecności; 3 pkt. za 1 nieobecność; 2 pkt za 2 nieobecności. Student ma prawo do dwóch terminów egzaminu poprawkowego. Przeliczanie punktów na ocenę końcową kursu: Ocena dostateczna 100,5 - 120 pkt Ocena dst + 120,5 - 140 pkt. Ocena dobra 140,5 - 160 pkt. Ocena dobra + 160,5 - 180 pkt. Ocena bardzo dobra > 180 pkt.

5

Bilans punktów ECTS:

Aktywność Obciążenie studenta

Udział w wykładach 45 godz.

Udział w ćwiczeniach 105 godz.

Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń 30 godz.

Przygotowanie sprawozdań z ćwiczeń laboratoryjnych 15 godz.

Udział w konsultacjach z przedmiotu 15 godz.

Samodzielne przygotowanie się do kolokwiów 45 godz.

Przygotowanie się do egzaminu i obecność na egzaminie 45 godz.

Sumaryczne obciążenie pracą studenta 300 godz.

Punkty ECTS za przedmiot 12 ECTS

Przykładowe pytania i zadania sprawdzające zakładane efekty kształcenia WIEDZA W_01 Zna i rozumienie podstawowe pojęcia, prawa i zjawiska chemiczne. (Kolokwia na ćwiczeniach seminaryjnych, rachunkowych, egzamin).

Podaj treść i zastosowanie prawa zachowania masy i stałości składu.

Wyjaśnij, co to jest strącanie frakcjonowane osadów?

Czy się strąci osad CaCO3, jeśli do 100 cm3 0.001 M CaCl2 dodamy 900 cm3 0.0001 M Na2CO3? Iloczyn rozpuszczalności węglanu wapnia wynosi 4.7∙ 10 -9 .

Z których praw chemicznych skorzystasz do rozwiązania poniższego zadania: W wyniku spalenia 0,7g pewnego gazowego związku organicznego uzyskano 1,12dm3 CO2 (warunki normalne) oraz 3,01·1022 cząsteczek wody. Gęstość tego węglowodoru względem helu wynosi 7. Jaki to węglowodór? W_02 Zna i rozumie w jaki sposób atomy łączą się w cząsteczki. (Kolokwia na ćwiczeniach seminaryjnych, rachunkowych, egzamin).

Omów różnice pomiędzy wiązaniem typu jonowego i kowalencyjnego.

Czym się różni wiązanie sigma i pi?

Co to jest hybrydyzacja i jak wpływa na kształt cząsteczki?

Określ typ hybrydyzacji, kształt cząsteczki, moment dipolowy dla cząsteczek (jonów) np.: SO3, CO2, H2O, ClO3

-, NO2-, PO4

3-, OF2, H2S, PH3, CCl4, BH3, NO2Cl, COCl2, POCl3, SOCl2, SO2Cl2, ClO2

-, ClO4-, SO2, NH4

+, CS2, COS.

W_03 Zna i rozumie podstawowe prawa termodynamiki i kinetyki chemicznej. (Kolokwia na ćwiczeniach seminaryjnych, rachunkowych, egzamin).

Podaj treść i równanie I zasady termodynamiki.

Podaj treść i równanie prawa Hessa.

Jak definiuje się szybkość reakcji chemicznej? Od jakich czynników zależy?

Co to jest rząd reakcji i cząsteczkowość reakcji? Kiedy rzędowość jest równa cząsteczkowości?

W którą stronę przesunie się stan równowagi reakcji endoenergetycznej: 2 SO2(G) +O2(G) = 2 SO3(G) , jeśli a/podwyższymy temperaturę, b/ dodamy katalizator, c/ zwiększymy stężenie tlenu, d/ obniżymy ciśnienie.

Podaj w jaki sposób szybkość reakcji zależy od temperatury?

W_04 Zna i rozumie procesy fizykochemiczne przebiegające w roztworach elektrolitów. (Kolokwia na ćwiczeniach seminaryjnych, rachunkowych, egzamin).

Wyjaśnij pojęcia: a/ molowe ciepło rozpuszczania, b/ kontrakcja, c/ energia sieci krystalicznej.

Od czego zależy stała i stopień dysocjacji? Jak się zmieni stała i stopień dysocjacji w wyniku rozcieńczenia roztworu?

Czy w roztworze H2SO3 liczba jonów H+ jest dwukrotnie większa niż jonów SO32-?

6

Jaka jest zależność pomiędzy stężeniem, siłą jonową i współczynnikiem aktywności? Wyjaśnij na podstawie procesu rozcieńczania roztworu.

Co to są roztwory buforowe? Wyjaśnij mechanizm działania buforu w oparciu o bufor octanowy.

Jakie są stężenia jonów wodorowych i wodorotlenowych w czystej wodzie w temperaturach: 250C, 00C i 1000C? Co to jest iloczyn jonowy wody i jaka jest jego wartość w temperaturze 250C?

W_05 Zna i rozumie podstawowe prawa elektrochemii. (Kolokwia na ćwiczeniach seminaryjnych, rachunkowych, egzamin).

Podaj podział i przykłady elektrod.

Zapisz schemat ogniwa i reakcje elektrodowe dla ogniwa: Volty, Daniella i Leclanchego. Zapis : katoda :

OHHeOH 4244 22 anoda: HOeH 4402 22

ilustruje reakcje zachodzące na elektrodach platynowych podczas elektrolizy wodnego roztworu: A. NaCl B. Na2SO4 C. HCl D. Cu(NO3)2

Co to jest siła elektromotoryczna ogniwa? UMIEJĘTNOŚCI U_01 Potrafi bezpiecznie posługiwać się sprzętem laboratoryjnym, substancjami i wyrobami o poznanym składzie chemicznym. (Kolokwia na ćwiczeniach seminaryjnych, rachunkowych, egzamin).

Jak należy ogrzewać ciecz w probówce? Dlaczego należy włożyć kamyczek wrzenny do ogrzewanej cieczy w kolbie?

Wskaż prawidłowy tok postępowania w przypadku poparzenia stężonym kwasem. Miejsce poparzone przemyć: A. strumieniem zimnej wody, a następnie przemyć 5% roztworem NaHCO3. B. strumieniem zimnej wody, a następnie przemyć 5% roztworem NaOH. C. strumieniem zimnej wody, a następnie nałożyć opatrunek z penthanolu. D. 5% roztworem NaHCO3, a następnie strumieniem zimnej wody.

U_2 Posiada umiejętność dostrzegania zależności pomiędzy budową substancji a jej właściwościami fizycznymi i chemicznymi. (Kolokwia na ćwiczeniach seminaryjnych, rachunkowych, egzamin).

Dlaczego siarkowodór jest gazem, a woda cieczą?

Jakie właściwości mają związki o wiązaniach jonowych, a jakie o wiązaniach typu kowalencyjnego?

Który związek jest lepiej rozpuszczalny i dlaczego: HCl czy H2S, CH4 czy NH3?

Ania dodała do kleju kroplę jodyny, w wyniku czego pojawiło się na nim ciemnoniebieskie zabarwienie. W związku z tym Ania stwierdziła, że w kleju znajduje się ten sam cukier, co w :

a/ winogronach, b/ drewnie, c/ naturalnym miodzie, d/ ziemniakach.

Alkoholizm jest groźną chorobą społeczną. Szkodliwe działanie alkoholu na organizm ludzki polega na: a/ wiązaniu się alkoholu z hemoglobiną krwi, b/ nieodwracalnym ścinaniu się białka w komórkach organizmu, c/ rozpuszczaniu szkieletu kostnego przez alkohol, d/ uniemożliwianiu dostania się tlenu do płuc.

U_03 Posiada umiejętność planowania i prowadzenia doświadczeń chemicznych oraz przeprowadzania obliczeń chemicznych. (Kolokwia na ćwiczeniach seminaryjnych, rachunkowych, egzamin).

Oblicz ilość Na2SO4 ∙ 10 H2O potrzebną do sporządzenia roztworu w ilości i o stężeniu procentowym podanym przez prowadzącego zajęcia. Sporządź ten roztwór korzystając z odpowiedniego sprzętu i odczynników chemicznych. Opisz i oblicz błąd bezwzględny i względny na podstawie zmierzonej areometrem gęstości otrzymanego roztworu i gęstości odczytanej z tablic. Wyprowadź wzór na stężenie molowe i oblicz stężenie molowe otrzymanego roztworu.

Ania przygotowała stalowe opiłki, mąkę, sól kuchenną i wodę, które następnie dokładnie wymieszała. Podaj kolejne etapy procesów, podczas których rozdzieliła otrzymaną mieszaninę na poszczególne składniki.

Oblicz, ile mg chloru dostaje się do organizmu człowieka po wypiciu dwóch szklanek wody z kranu będącej 0.00004% roztworem chloru w wodzie. Przyjmij, że jedna szklanka wody (200 cm3 ) ma masę ok. 200 g.

7

U_04 Posiada umiejętność zastosowania posiadanej wiedzy do rozwiązywania problemów rachunkowych, teoretycznych i praktycznych oraz korzystania z różnych źródeł informacji. (Kolokwia na ćwiczeniach seminaryjnych, rachunkowych, egzamin).

Dokonaj odpowiednich obliczeń, podaj nazwy szkła laboratoryjnego oraz opisz kolejne czynności jakie należy wykonać w celu przygotowania 120 ml 0,5M roztworu kwasu solnego mając do dyspozycji 6M roztwór tego kwasu i wodę destylowaną.

Jaki ładunek musi teoretycznie przepłynąć przez wodny roztwór zawierający 1 mol SnCl2 i 2 mole SnCl4 , aby z roztworu zostały całkowicie wydzielone jony cynowe (II) i cynowe (IV) oraz jony chlorkowe? A. 10 F B. 20 F C. 5F D. 6F

KOMPETENCJE SPOŁECZNE K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy chemicznej i rozumie potrzebę dalszego jej poszerzania

Na podstawie literatury podaj po dwa przykłady reakcji chemicznych, które przebiegają: a/ bardzo szybko. b/ bardzo wolno. Omów te reakcje.

W oparciu o literaturę wyjaśnij mechanizm procesu chromatograficznego.

K_02 Rozwija dociekliwość i precyzję podczas pracy doświadczalnej i teoretycznej

Przygotuj pięć probówek, do każdej odmierz według tabeli 0.2 molowy roztwór tiosiarczanu sodu i wody destylowanej, wymieszaj. Następnie do każdej z probówek dodaj 8 cm3 0.2 molowego kwasu siarkowego (VI) i wymieszaj. Mierz czas (sekundy) do momentu ukazania się zmętnienia. Dane z tabeli ułóż w tabeli wg własnego pomysłu. Wykonaj wykres, na którego osiach zaznacz stężenie tiosiarczanu, a na drugiej czas w sekundach. Jakie wnioski wypływają z otrzymanego wykresu?

Wyjaśnij, dlaczego: a/ ogrzana w słońcu coca- cola pieni się po otwarciu butelki, b/ kupiona w mroźny dzień butelka z gazowanym napojem postawiona na gorącym kaloryferze pękła, c/ żadna z rybek w akwarium nie przeżyła, gdy temperatura wody w akwarium została podwyższona z 28 0C do 36 0C.

Andrzej przywiózł z wakacji wodę zaczerpniętą z Morza Bałtyckiego. Postanowił obliczyć stężenie procentowe wszystkich soli rozpuszczonych w tej morskiej wodzie. Opisz, w jaki sposób wyznaczył stężenie soli w tej wodzie?

8


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Matematyka I

Nazwa w języku angielskim: Mathematics I



Jednostka realizująca: Instytut Matematyki i Fizyki



Rok studiów: 1

Semestr: 1


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr Grzegorz Lewandowski

Symbol efektu


W_01 Student zna podstawowe pojęcia związane z algebrą liniową: macierze, wyznaczniki, działania na nich, itp..

K_W10, K_W08

W_02 Zna podstawowe pojęcia dotyczące liczb zespolonych i ich zastosowań. K_W04, K_W010

W_03 Zna podstawowe metody rozwiązywania układów równań liniowych. K_W011

W_04 Zna pojęcia i twierdzenia związane z przestrzeniami liniowymi, przekształceniami liniowymi. Zna podstawy geometrii analitycznej.

K_W010, KW_04

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 Potrafi w sposób zrozumiały przedstawić poprawne rozumowania matematyczne, formułować twierdzenia i definicje.

K_U10

U_02 Umie operować pojęciami związanymi z zagadnieniami algebry liniowej, interpretować zależności, wzory, schematy itp. oraz stosować je praktycznie.

K_U09, K_U10

U_03 Posługuje się pojęciem przestrzeni liniowej. Potrafi w tym kontekście analizować przykłady, znajduje zastosowania.

K_U11, K_U12

U_04 Potrafi rozwiązywać układy równań liniowych wieloma metodami. Dostrzega ich zastosowania w fizyce i chemii.

K_U10, KU_22


K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia. K_K01, K_K03

K_02 Potrafi formułować opinie i wyciągać wnioski dotyczące zagadnień związanych z algebrą liniową.

K_K02

K_03 Potrafi prezentować posiadane informacje i otrzymywane wyniki. K_K06

Forma i typy zajęć: wykłady (15 godz.), ćwiczenia (30 godz.), konsultacje (30 godz.)



1. Liczby zespolone. Podstawowe definicje. Postać algebraiczna i trygonometryczna liczby zespolone. Potęgowanie

9

i pierwiastkowanie liczb zespolonych.

2. Macierze i wyznaczniki. Podstawowe określenia. Działania na macierzach. Definicja wyznacznika. Algorytm Gaussa. Pojęcie rzędu macierzy.

3. Układy równań liniowych. Pojęcie układu i rozwiązania układu. Układy jednorodne i niejednorodne Układy Cramera. Metoda eliminacji Gaussa. Istnienie i liczba rozwiązań; twierdzenie Kroneckera-Capellego.

4. Przestrzenie liniowe. Pojęcie przestrzeni i podprzestrzeni. Liniowa niezależność wektorów. Baza i wymiar przestrzeni liniowej; współrzędne wektora w bazie.

5. Przekształcenia liniowe . Podstawowe pojęcia. Jądro i obraz przekształcenia liniowego. Macierz przekształcenia. Wartości i wektory własne.

6. Geometria analityczna w przestrzeni. Wektory, iloczyn skalarny, wektorowy, mieszany. Zastosowania rachunku wektorowego. Ortogonalność.

Literatura podstawowa: 1. T. Jurlewicz, Z. Skoczylas, Algebra liniowa 1, 2, GiS, Wrocław, 2010 2. B. Gleichgewicht, Algebra, PWN, Warszawa, 1976 3. D. Witczyńska, K.Witczyński, Wybrane zagadnienia z algebry liniowej i geometrii, PW, Warszawa, 1996

Literatura dodatkowa: 1. A. Białynici-Birula, Algebra liniowa z geometrią, PWN, Warszawa, 1976

2. J. Gancarzewicz, Algebra liniowa z elementami geometrii, UJ, Kraków, 1998 Planowane formy/działania/metody dydaktyczne: Wykład tradycyjny wspomagany technikami multimedialnymi, ćwiczenia rachunkowe wspomagane technikami multimedialnymi.

Sposoby weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez studenta: Efekty sprawdzane będą na dwóch kolokwiach oraz na egzaminie pisemnym w sesji egzaminacyjnej.

Forma i warunki zaliczenia: Warunek uzyskania zaliczenia przedmiotu: co najwyżej dwie nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach i spełnienie każdego z trzech niżej opisanych warunków

1. uzyskanie co najmniej 10 punktów z każdego kolokwium 2. uzyskanie co najmniej 20 punktów z egzaminu pisemnego 3. uzyskanie łącznie co najmniej 51 punktów ze wszystkich form zaliczenia

Przedział punktacji 0-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100

Ocena 2,0 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

Sposób uzyskania punktów:

1. Kolokwia: 50 pkt 2. Egzamin pisemny: 50 pkt

Poprawy: Jednorazowa poprawa kolokwium w trakcie zajęć w semestrze. Dwie poprawy w sesji egzaminacyjnej, odpowiednio przed drugim i trzecim terminem egzaminu pisemnego.



Udział w wykładach 15

Udział w ćwiczeniach 30

Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń 30

Udział w konsultacjach z przedmiotu 15

Samodzielne przygotowanie się do kolokwiów 30

Przygotowanie się do egzaminu i obecność na egzaminie

30

Sumaryczne obciążenie pracą studenta 150


Weryfikacja efektów kształcenia

W_01 Zna podstawowe pojęcia związane z algebra liniowa: macierze, wyznaczniki, działania na nich itp

Pytania kontrolne:

10

1. Podaj i omów pojęcie macierzy. Podaj własności 2. Podaj i omów pojęcie wyznacznika. Podaj własności 3 Zdefiniuj i podaj własności działań

W_02 Zna podstawowe pojęcia dotyczące liczb zespolonych i ich zastosowań Pytania kontrolne: 1. Podaj definicje liczby zespolonej. Omów różne jej postacie 2. Omów działania na liczbach zespolonych i ich własności 3. Podaj wybrane zastosowania liczb zespolonych .

W_03 Zna podstawowe metody rozwiązywania układów równań liniowych Pytania kontrolne: 1. Podaj i omów pojęcia układu i rozwiązania układu. Omów różne rodzaje układów 2. Podaj wzory Cramera, metodę eliminacji Gaussa i przykłady ich zastosowań 3. Podaj twierdzenie Kroneckera-Capellego i omów jego zastosowania

W-04 Zna pojęcia i twierdzenia związane z przestrzeniami liniowymi. Zna podstawy geometrii analitycznej Pytania kontrolne 1. Podaj definicje i własności przestrzeni i podprzestrzeni liniowej 2. Podaj definicje i własności liniowej zależności i niezależności wektorów 3. Omów bazę i wymiar przestrzeni. Podaj własności 4. Podaj definicje: przekształcenia liniowego, jądra, obrazu, macierzy, wektorów własnych. Podaj własności tych pojęć 5. Podaj definicję i własności iloczynu skalarnego, wektorowego, mieszanego. Podaj własności tych pojęć i ich zastosowania

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 Potrafi w sposób zrozumiały przedstawić poprawne rozumowania matematyczne, formułować twierdzenia i definicje. Pytania kontrolne: 1. Sformułuj i uzasadnij wzory na działania na macierzach. Wykonaj określone działania 2. Sformułuj i uzasadnij wzory na potęgowanie i pierwiastkowanie liczb zespolonych. Wyznacz pierwiastki podanej liczby 3. Zastosuj twierdzenie K-C do podanego układu 4. Sformułuj podstawowe pojęcia związane z przestrzeniami liniowymi 5. Sformułuj podstawowe pojęcia i twierdzenia dotyczące przekształceń liniowych

U_02 Umie operować pojęciami związanymi z zagadnieniami algebry liniowej, interpretować zależności, wzory, schematy itp oraz stosować je praktycznie Pytania kontrolne: 1. Zastosuj odpowiednie wzory do wykonania działań na macierzach 2. Oblicz wyznacznik 3. Rozwiąż zadany układ równań. Zinterpretuj rozwiązani 4. Zbadaj bycie przestrzenią lub podprzestrzenią liniową 5. Zbadaj liniową zależność podanych wektorów 6. Zbadaj liniowość przekształceń. Wyznacz podstawowe parametry 7. Wyznacz odpowiednie iloczyny wektorów. Podaj ich interpretacje geometryczne

U_03 Posługuje się pojęciem przestrzeni liniowej. Potrafi w tym kontekście analizować przykłady, znajduje zastosowania Pytania kontrolne: 1 Zbadaj własności wybranych układów wektorów. Podaj geometryczne i praktyczne interpretacje 2. Dokonaj analizy podprzestrzeni danej przestrzeni 3. Zbadaj własności podanych przekształceń. Podaj praktyczne interpretacje ich parametrów

U_04 Potrafi rozwiązywać układy równań liniowych wieloma metodami. Dostrzega ich zastosowania w fizyce i chemii Pytania kontrolne: 1. Rozwiąż zadany układ równań stosując wzory Cramera

11

2. Rozwiąż zadany układ równań stosując metodę Gaussa 3. Zbadaj istnienie i liczbę rozwiązań zadanego układu 4. Na podstawie podanej treści ułóż układ równań, rozwiąż go i zinterpretuj rozwiązani


K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia. Weryfikacja efektu przy prezentacjach ustnych

K_02, K-03

Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień matematycznych. Potrafi prezentować posiadane informacje i otrzymywane wyniki Weryfikacja efektu podczas prezentacji ustnych

12


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Technologia informacyjna

Nazwa w języku angielskim: Information technology

Język wykładowy: Polski

Kierunek studiów, dla którego przedmiot jest oferowany: Chemia

Jednostka realizująca: Zakład Technologii i Fizyki Chemicznej

Rodzaj przedmiotu/modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny): Obowiązkowy

Poziom modułu kształcenia (np. pierwszego lub drugiego stopnia): Pierwszy stopień


Semestr: pierwszy


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Dr Arkadiusz Rudzki

Symbol efektu


W_01 Posiada wiedzę na temat obecnej technologii informatycznej i kierunku jej najbliższego rozwoju

K_W06

W_02 Zna pakiet programów wymienionych w treści modułu kształcenia danego przedmiotu wspomagający analizę i prezentację danych naukowych

K_W11

W_03 Zna podstawowe elementy fizyki kwantowej i jej korelacji z informatyka, zasadami tworzenia programów

K_W03, K_W04

UMIEJĘTNOŚCI

U_01

Posiada umiejętności wyszukiwania oraz poznania technik przetwarzania, obróbki danych chemicznych oraz ich prezentacji przy wykorzystaniu Internetu oraz z dostępnych na rynku informatycznych programów użytkowych

K_U20, K_U21, K_U22

U_02 Posiada umiejętność przechodzenia od obliczeń do prezentacji danych eksperymentalnych

K_U10, K_U20, K_U22


K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia

K_K01

K_02 Rozumie i docenia znaczenie uczciwości intelektualnej, postępuje etycznie K_K02

Forma i typy zajęć: Laboratorium (30 godz.)


Do studiowania przedmiotu wystarczą wiadomości z zajęć technologii informacyjnej oraz matematyki prowadzonych na poziomie licealnym


Nośniki informacji, media informacyjne, systemy multimedialne w informacji naukowej;

Zarys historii, systemy operacyjne, struktury sterujące i podprogramy, typy i struktury danych;

Wstęp do zastosowań informatyki w chemii;

Edytory struktur chemicznych, metody wizualizacji trójwymiarowej i optymalizacji struktur chemicznych (programy IsisDraw, ChemSketch, ChemOffice, HyperChem);

Praca z procesorami tekstu;

13

Praca z arkuszem kalkulacyjnym Microsoft Excel w technice, obróbce i prezentacji różnego typu danych w tym danych pomiarowych, tworzenie makr i praca z dodatkiem Solver;

Praca w programie Origin (błędy pomiarowe, rozkłady zmiennych, miary statystyczne);

Praca z programami do tworzenia prezentacji multimedialnych (MS PowerPoint, Impress);

Podstawy HTML i kaskadowych arkuszy stylów (tworzenie i publikacja stron internetowych);

Grafika komputerowa, praca z programami do tworzenia grafiki rastrowej, wektorowej oraz trójwymiarowej.


1. R. Sokół „Tworzenie stron WWW”, Gliwice Helion, 2007

2. Wróblewski P., "Microsoft Office PL w biurze i nie tylko", Helion, Gliwice, 2007

3. W. Ufnalski, K. Mądry, „Excel dla chemików”, WNT, Warszawa 2000

4. E. Slavicek, „Technika obliczeniowa dla chemików”, WNT, Warszawa 1991;

5. G. Fic, G. Nowak, „Internet jako narzędzie do wspomagania dydaktyki i badań w chemii oraz technologii chemicznej”. Przem. Chem. 82 (8-9), 1331-1334, 2003

6. „Origin podręcznik użytkownika” GAMBIT COiS; 2004

7. J. i M. Pasek „CorelDRAW 9 PL. Ćwiczenia praktyczne” Helion, 2000


1. Z Nowakowski, W. Sikorski, "Informatyka bez Tajemnic", 1999

2. W. Gajda, „HTML, XHTML i CSS : praktyczne projekty”, Gliwice : Helion, cop. 2007


ćwiczenia klasyczne, pokaz demonstracja, prezentacja


Efekty W_01, W_03 oraz K_01 i K_02 będą sprawdzone podczas testu, pozostałe efekty, tj. W_02, U_01, U_02 podczas ćwiczeń laboratoryjnych oraz w trakcie testu praktycznego.


Sposób zaliczenia 1. uzyskanie minimum połowy punktów z testu. 2. prawidłowe wykonanie testu praktycznego z ćwiczeń laboratoryjnych. sposób oceniania:

0-50 ndst 51-60 dst 61-70 dst+ 71-80 db 81-90 db+ 91-100 bdb


test teoretyczny – 50 pkt

test praktyczny – 50 pkt poprawy:

jednorazowa poprawa testu z teorii oraz testu praktycznego



Udział w laboratoriach 30 godz.

Samodzielne przygotowanie do laboratorium i przygotowanie prac domowych

45 godz.

Przygotowanie się i udział w zaliczeniu testu 15 godz.



14

Przykładowe pytania i zadania sprawdzające zakładane efekty kształcenia

Wiedza:

W_01 - Posiada wiedzę na temat obecnej technologii informatycznej i kierunku jej najbliższego rozwoju.

a) Wskaż różnice pomiędzy procesorem a edytorem tekstu. Wskaż co najmniej 3 darmowe edytory tekstu.

b) Na dowolnym portalu informacyjnym załóż darmowe konto e-mail i następnie skonfiguruj program pocztowy Outlook do założonego konta.

W_02 - Zna pakiet programów wymienionych w treści modułu kształcenia danego przedmiotu wspomagający analizę i prezentację danych naukowych.

a) W arkuszu kalkulacyjnym wykorzystaj pakiet Solver do przewidywania punktów eutektycznych różnych stopów metali. Sporządź odpowiednie wykresy.

b) W procesorze tekstu Word dla wskazanego dokumentu wykonaj automatyczne spisy: ilustracji, bibliografii oraz treści.

W_03 - Zna podstawowe elementy fizyki kwantowej i jej korelacji z informatyka, zasadami tworzenia programów

a) Wskaż podstawowe różnice pomiędzy Q-bitem a Bitem. Wyjaśnij pojęcie kropki kwantowej. b) Jakie są główne przeszkody w rozwoju informatyki kwantowej?

Umiejętności:

U_01 - Posiada umiejętności wyszukiwania oraz poznania technik przetwarzania, obróbki danych chemicznych oraz ich prezentacji przy wykorzystaniu Internetu oraz z dostępnych na rynku informatycznych programów użytkowych

a) Zaimportuj do arkusza kalkulacyjnego dane pomiarowe z eksperymentu, sporządź wykres ich przebiegu oraz zaproponuj sposób dopasowania trendu oraz wyznaczenia błędów pomiarowych.

b) Dla wskazanego zagadnienia sporządź prezentację multimedialną zawierającą minimum 10 przeźroczy.

U_02 - Posiada umiejętność przechodzenia od obliczeń do prezentacji danych eksperymentalnych

a) Dla wybranych widm spektroskopowych wykonaj dopasowania poszczególnych pasm wyliczając podstawowe parametry (szerokość połówkową, maksimum piku oraz jego powierzchnię).

b) Przedstaw zaimportowane dane eksperymentalne w postaci wykresów trójwymiarowych. Kompetencje społeczne:

K_01 - Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia

a) Wykonaj struktury przestrzenne związków chemicznych wskazanych przez prowadzącego. b) W dowolnym programie graficznym sporządź schemat podany przez prowadzącego.

K_02 - Rozumie i docenia znaczenie uczciwości intelektualnej, postępuje etycznie

a) Znajdź darmowe oprogramowanie umożliwiające wykonanie struktur chemicznych. b) Wyjaśnij różnicę pomiędzy poszczególnymi licencjami oprogramowania (typu freeware,

shareware, GNU, BOX, OEM itp.)

15


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Chemiczne bazy danych

Nazwa w języku angielskim: Chemical Database







Semestr: pierwszy


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Dr Arkadiusz Rudzki

Symbol efektu


W_01 Dostrzega potrzebę korzystania z różnego rodzaju dostępnych chemicznych baz danych oraz innych źródeł informacji również w języku obcym

K_W07, K_W08, K_W09

W_02 Zna oprogramowanie służące do wizualizacji struktur chemicznych (program IsisDraw) oraz do tworzenia relacyjnych baz danych (program Access)

K_W06

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 Posiada umiejętność szerokiego spektrum technik i metod tworzenia oraz przeszukiwania baz danych ze szczególnym uwzględnieniem technik zapytań w wyszukiwaniu danych

K_U01, K_U21

U_02 Posiada umiejętność prezentacji danych spełniających określone kryteria K_U22



K_K01

K_02 Potrafi precyzyjnie formułować pytania, służące pogłębieniu wiedzy na dany temat oraz własnego zrozumienia danego tematu a także odnalezienia brakujących elementów w rozumowaniu

K_K02

Forma i typy zajęć: Laboratorium (15 godz.)


Umiejętność indywidualnej pracy studenta w środowisku Windows z pakietem MS Office


Systemy multimedialne w informacji naukowej;

Najważniejsze encyklopedie chemiczne, chemiczne zasoby edukacyjne;

Metody i techniki wyszukiwania informacji w Internecie, wyszukiwarki

Naukowe i chemiczne, katalogi i wortale chemiczne;

Edytory struktur chemicznych (program IsisDraw, ChemSketch);

Metody wprowadzania i przesyłania informacji o strukturach chemicznych stosowanych w Internecie;

Relacyjne bazy danych, metody ich projektowania oraz wykorzystania w procesach chemicznych;

Wyszukiwanie informacji w najważniejszych wydawnictwach bibliograficznych dostępnych na UPH oraz

16

abstraktowych (Chemical Abstrakts);

Tworzenie i optymalizacja zapytań, podstawy języka SQL.


8. Paul Beynon-Davies, „Systemy baz danych”, Warszawa 1998

9. Rebecca M. Riordan, „Projektowanie systemów relacyjnych baz danych”, RM, Warszawa 2000

10. Date C.J, „Wprowadzenie do systemów baz danych”, WNT, Warszawa 2000


3. Krystyna Połeć, "Bazy danych : materiały pomocnicze do ćwiczeń kursu prowadzonego w oparciu o program Microsoft Access", Nowy Sącz : Wyższa Szkoła Biznesu - National-Louis University, 2002


analiza przypadku, ćwiczenia klasyczne, pokaz demonstracja, prezentacja.


Efekty W_01, W_02 oraz K_01 będą sprawdzone podczas testu, pozostałe efekty, tj. U_01, U_02 i K_02 podczas ćwiczeń laboratoryjnych oraz w trakcie testu praktycznego.


1. uzyskanie minimum połowy punktów z testu z treści wykładów. 2. prawidłowe wykonanie testu praktycznego z wykorzystaniem programów: Access, ISISDraw na ćwiczeniach

laboratoryjnych. sposób oceniania:

0-50 ndst 51-60 dst 61-70 dst+ 71-80 db 81-90 db+ 91-100 bdb


test z wykładu – 50 pkt

test praktyczny – 50 pkt poprawy:

jednorazowa poprawa testu z wykładu oraz testu praktycznego




Samodzielne przygotowanie do laboratorium 10 godz.

Przygotowanie się i udział w zaliczeniu testu 5 godz.




Wiedza:

W_01 - Dostrzega potrzebę korzystania z różnego rodzaju dostępnych chemicznych baz danych oraz innych źródeł informacji również w języku obcym.

a) Znajdź informacje dotyczące rozkładu gęstości elektronowej cząsteczki wody wykorzystującej metodę NBO wykorzystując zasoby portalu molnet.eu

b) Wykorzystując ogólnodostępne zasoby internetowe (np. Google scholar) wyszukaj informacje dotyczące publikacji pracowników Zakładu Technologii i Fizyki Chemicznej UPH z ostatnich 3 lat.

17

W_02 - Zna oprogramowanie służące do wizualizacji struktur chemicznych (program IsisDraw) oraz do tworzenia relacyjnych baz danych (program Access)

a) W programie IsisDraw sporządź poniższy schemat reakcji:

CH2

CH2

NH

CO

CH3

P2O5

ogrzewanie N

CH3

Pd

ogrzewanieN

CH3

N-(2-fenyloacetylo)-acetamid

1-metylo-3,4-dihydroizochinolina

1-metyloizochinolina

+ H2

5

6

N

5,6-benzochinolina(1-azafenantren)

NH

N

C6H5NO2 C6H5NH2 2H2O3H+

+ + +3

1,2-dihydrochinolina chinolina

b) We wskazanej przez prowadzącego bazie danych sporządź relacje typu 1 do wielu oraz wiele

do wielu pomiędzy wszystkimi tabelami bazy. Umiejętności:

U_01 - Posiada umiejętność szerokiego spektrum technik i metod tworzenia oraz przeszukiwania baz danych ze szczególnym uwzględnieniem technik zapytań w wyszukiwaniu danych

a) W bazie Web of Knowledge wyszukaj informacje dotyczące oddziaływań elektrooptycznych dla ciekłych kryształów z ostatnich 3 lat

b) Wyszukaj 10 najnowszych publikacji autora wskazanego przez prowadzącego wyniki zapisując we wcześniej utworzonym koncie EndNotWeb.

U_02 - Posiada umiejętność prezentacji danych spełniających określone kryteria

a) We wskazanej bazie danych stwórz kwerendę określającą kryteria podane przez prowadzącego a następnie sporządź raport przedstawiający wyniki tej kwerendy.

b) Na swoim koncie EndNotWeb stwórz grupę referencji a następnie na jej podstawie sporządź bibliografię załącznikową.

Kompetencje społeczne:

K_01 - Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia. Potrafi precyzyjnie formułować pytania, służące pogłębieniu wiedzy na dany temat oraz własnego zrozumienia danego tematu a także odnalezienia brakujących elementów w rozumowaniu

a) Korzystając z elektronicznych baz danych dostępnych na stronie internetowej biblioteki głównej UPH znajdź informacje dotyczące najnowszych zastosowań ciekłych kryształów a w szczególności faz niebieskich.

b) Wskaż sposoby przeszukiwania związków chemicznych poprzez stosowanie rysowania struktur chemicznych.

18


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Język angielski

Nazwa w języku angielskim: English

Język wykładowy: Angielski (wspomagany jęz. polskim)


Jednostka realizująca: Studium Języków Obcych



Rok studiów: 1

Semestr: 1, 2


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: mgr Elżbieta Mirończuk

Symbol efektu

Efekty kształcenia Symbol efektu kierunkowego

WIEDZA

W_01 Student zna słownictwo i struktury gramatyczne niezbędne do skutecznej komunikacji językowej w typowych sytuacjach życia codziennego i zawodowego zgodnie z treścią modułu kształcenia.

K_W09

W_02 Zna zasady konstruowania różnych form wypowiedzi ustnych (dialog, komunikat, prezentacja) i pisemnych (ogłoszenie, notatka, ankieta, streszczenie, zaproszenie, list prywatny i prosty list urzędowy, CV, opis, opowiadanie).

W_03 Zna strategie komunikacyjne potrzebne do skutecznego porozumiewania się.

W_04 Zna normy socjokulturowe języka (konwencje społeczne, obyczaje itp.) obowiązujące w społeczności posługującej się tym językiem jako językiem ojczystym.

W_05 Zna zasady pisowni, wymowy i intonacji języka.

W_06 Zna różne techniki uczenia się i metody samooceny.

UMIEJĘTNOŚCI

Słuchanie/ Czytanie

Student potrafi:

U_01

zrozumieć ogólny przekaz wypowiedzi (ustnych i pisemnych) oraz wybrane informacje zawarte w wypowiedziach dłuższych, bogatych pod względem treści a także zróżnicowanych pod względem struktur leksykalno – gramatycznych, rozróżnić poszczególne części tekstu, ich główne myśli oraz związki między nimi;

U_02 zrozumieć szczegółowo krótsze przekazy, związane z kierunkiem studiów oraz w życiu codziennym np. : polecenie, komunikat, instrukcja obsługi, ogłoszenia, itp.;

U_03 rozróżnić formalny i nieformalny styl tekstu;

U_04 zrozumieć główne treści wykładu lub rozmowy na tematy specjalistyczne, pod warunkiem znajomości tematyki oraz jasnej struktury wypowiedzi;

U_05 wyszukać interesujące informacje z zakresu swojej specjalności w dostępnych źródłach (Internet, leksykony, prasa, literatura fachowa, itp.) i przy pomocy słownika języka obcego (dwu- i jednojęzycznego) pracować z tekstem samodzielnie;

U_06 rozpoznawać różnorodne struktury leksykalno-gramatyczne w podanym kontekście w celu właściwego zrozumienia przekazu.

19

Mówienie

Student potrafi:

U_07 uzyskiwać i udzielać informacji;

U_08 relacjonować przebieg zdarzeń, opisywać ludzi, zdarzenia, miejsca i zjawiska;

U_09 prowadzić rozmowy w życiu prywatnym i zawodowym;

U_10 interpretować statystyki, diagramy, ilustracje, wykresy, itp.;

U_11 formułować dłuższe spójne wypowiedzi na określone tematy;

U_12 brać udział w dyskusji o znanej tematyce, formułować argumenty, wyrażać aprobatę i sprzeciw, negocjować;

U_13 stosować struktury leksykalno – gramatyczne z zachowaniem zasad wymowy i intonacji w stopniu zapewniającym zrozumiałość dla rodzimego użytkownika języka.

Pisanie

Student potrafi:

U_14 opisać ludzi, przedmioty, miejsca, zjawiska, zdarzenia;

U_15 sporządzić krótkie i dłuższe teksty użytkowe ( np. życiorys, podanie, sprawozdanie, ogłoszenie, notatkę służbową, list prywatny i urzędowy, usprawiedliwienie itp.) oraz wypełnić np. formularz, ankietę itp.;

U_16 sporządzić notatkę z przeczytanego tekstu fachowego, ewentualnie jego streszczenie, plan, słownik tematyczny, tabelę, wykres, asocjogram itp.;

U_17 stosować właściwe środki językowe odpowiednie do formy i funkcji tekstu oraz sytuacji komunikacyjnej;

U_18 prawidłowo stosować zasady ortografii i interpunkcji.


K_01 Ma świadomość potrzeby znajomości języka obcego w życiu prywatnym i przyszłej pracy zawodowej.

K_K03

K_02 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia oraz samodoskonalenia w zakresie nauki języka.

K_K01/02

K_03 Potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role. K_K04

K_04 Jest świadomy odpowiedzialności za efekty własnej pracy.

K_05 Przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

K_06 Jest świadomy zasad etyki, tajemnicy oraz prawa z tytułu wykonywanego zawodu. K_K05

Forma i typy zajęć: Konwersatorium 120 godz


Umiejętność posługiwania się jęz. angielskim na poziomie B1 ESOKJ


Tematy, sytuacje, leksyka

1. Rodzina i kontakty międzyludzkie: Przyjaźń, uczucia i cechy charakteru (z uwzględnieniem cech niezbędnych do wykonywania poszczególnych zawodów), charakterystyka osób, zachowania typowe w danej kulturze (opowiadanie własnych lub zasłyszanych historii), sposoby zachowania się we wzajemnych kontaktach, nawiązywanie znajomości.

2. Środki masowego przekazu: Internet, telewizja (opis i rodzaje programów), prasa (rodzaje czasopism), przedstawianie najnowszych informacji.

3. Miejsce zamieszkania: Domy i ich rodzaje, lokalizacja, opis wyglądu, wypowiedzi na temat idealnego miejsca do zamieszkania, ogłoszenia w sprawie wynajmu mieszkania.

4. Środowisko naturalne: Wpływ zmian klimatycznych na życie ludzi, dźwięki natury i najbliższego otoczenia człowieka, ekologiczne domy.

5. Sprawy finansowe i konsumpcja: Wydawanie i oszczędzanie pieniędzy, zachowanie w sklepie, opis towaru poprzez podanie jego zastosowania, wyglądu, nazwy tworzywa, sądy na temat uczciwości zachowań ludzkich, ankieta dotycząca podejścia innych do pieniędzy.

20

6. Czas wolny: Sposoby spędzania czasu wolnego, sport (nazwy dyscyplin i sprzętu sportowego), sztuka – teatr i film (rodzaje widowisk, streszczenie fabuły, opis głównych bohaterów), książka, malarstwo (reakcja na dzieło sztuki); wyjście do restauracji (położenie, atmosfera, menu, poziom obsługi).

7. Teksty specjalistyczne o tematyce związanej z kierunkiem studiów.

Kategorie gramatyczne ( powtórzenie i rozszerzenie w trakcie nauki)

Czasownik - czasy: Simple Present, Present Continuous, Past Simple, Past Continuous, Present Perfect, Present

Perfect Continuous, will, be going to. - czasowniki modalne may, might, must, should oraz wyrażenie have to. - strona bierna ( Simple Present, Present Continuous, Past Simple, Present Perfect) w tym konstrukcje bezokolicznikowe i z czasownikami modalnymi - forma gerundialna - czasowniki złożone (phrasal verbs) - question tags

Rzeczownik - rzeczowniki policzalne i niepoliczalne - rzeczowniki złożone Przymiotnik - stopniowanie Składnia - zdania warunkowe typu 0 i I - zdania czasowe - zdania podrzędne określające

- pytania o podmiot Przyimki

- w połączeniu z wybranymi przymiotnikami Zaimki

- nieokreślone, wyrażające ilość (much, many, some, a lot of)

Literatura podstawowa

1. New Total English Intermediate Flexi, Course Book 1, Rachael Roberts, Antonia Clare and JJ Wilson with Anthony Cosgrove, Pearson Longman.


1. Teksty specjalistyczne z różnych źródeł: internet, prasa, publikacje naukowe, podręczniki naukowe;

2. Wielki słownik angielsko-polski, polsko angielski PWN-Oxford

3. Słownik współczesny Pearson Longman

4. Oxford Advanced Learner’s Dictionary

5. Słownik tematyczny języka angielskiego, Una Maclean, Piotr Ratajczak, Wydawnictwo KANION

6. Aspects of Britain and the USA- S, Sherin (OUP )

7. Oxford Practice Grammar Intermediate, John Eastwood, OUP

8. Easy Grammar, Katarzyna Kujawska, WSiP

9. Gramatyka języka angielskiego dla średnio zaawansowanych, Janusz Siuda, wyd. Angloman

10. English Grammar in Use Intermediate, Raymond Murphy, CUP

11. Tests in English. Thematic Vocabulary, Mariusz Misztal, WSiP


Podejście eklektyczne, umożliwiające indywidualizację nauczania, czyli dostosowanie technik, form pracy, typów zadań i treści do danej grupy studentów. Stosowane formy pracy to, między innymi: praca w parach (np. odgrywanie ról, wymiana informacji), praca w grupach (projekty, konkursy, rozwiązywanie problemów, zebranie słownictwa itp.), praca indywidualna studentów, czy też nauczanie tradycyjne - frontalne (prezentacja materiału leksykalnego, zasad gramatycznych, treści ilustracji itp.). Ćwiczenia wspomagane są technikami multimedialnymi.


21

Pisemne testy sprawdzające (obejmujące większe partie materiału), ocenianie na bieżąco zadań wykonanych w domu i w trakcie zajęć.


Zaliczenie semestru bez oceny na podstawie:

1. co najmniej trzech testów sprawdzających stopień opanowania wiedzy i umiejętności;

2. jakości wykonanych prac domowych i zadań na zajęciach;

3. aktywności i obecności na zajęciach.

Na zakończenie modułu kształcenia - egzamin pisemny. Kryteria oceniania zgodnie z regulaminem studiów UPH.


Formy pracy Obciążenie studenta

Udział w konwersatorium 120 godz.

Przygotowanie się do zajęć 70 godz.

Przygotowanie się do kolokwiów 20 godz.




22


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: BHP i ergonomia

Nazwa w języku angielskim: Health and safety and ergonomics

Język wykładowy: język polski


Jednostka realizująca: Instytut Chemii, Katedra Chemii Organicznej i Stosowanej, Zakład Chemii Organicznej



Rok studiów: Pierwszy

Semestr: Pierwszy


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr Krzysztof Lipiński

Symbol efektu


W01 zna i rozumie cywilizacyjne znaczenie zagrożeń jakie mogą wynikać ze stosowania chemii i jej wytworów w życiu codziennym

K_W01 K_W03

W02 dostrzega potrzebę korzystania z regulacji prawnych i literatury fachowej dotyczącej Bezpieczeństwa i higieny Pracy oraz Prawa pracy.

K_W07 K_W08 K_W13

W03 na znaczenie ergonomicznego projektowania stanowiska pracy dla zachowania zdrowia i sił twórczych człowieka.

K_W03 K_W07

W04 ma wiedzę dotyczącą metod analizy ryzyka zawodowego w środowisku pracy.

K_W12

UMIEJĘTNOŚCI

Uk01 posiada umiejętność zastosowania odpowiednich procedur oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy.

K_U12 K_U15 K_U19

Uk02 potrafi zanalizować i ocenić zagrożenia czynnikami szkodliwymi w środowisku pracy.

K_U07 K_U05 K_U16


Kk01 ma świadomość konieczności doskonalenia swojej wiedzy w zakresie problematyki Bezpieczeństwa i Higieny pracy.

K_K01 K_K02 K_K03

Kk02 potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień prawnych dotyczących podstaw prawnych ochrony pracy.

Forma i typy zajęć: Wykład konwencjonalny ,prezentacje multimedialne, filmy dydaktyczne,

Wymagania wstępne i dodatkowe: znajomość podstawowych zagadnień z zakresu BHP dla szkół ponadgimnazjalnych.


Podstawy prawne ochrony pracy. Źródła prawa w dziedzinie ochrony pracy. Obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony pracy. Prawa i obowiązki pracowników w zakresie ochrony pracy. Wypadki, choroby zawodowe, Świadczenia z tytułu wypadków i chorób zawodowych. Umowa o pracę. Typy umów o prace. Urlopy. Zagrożenie czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi w środowisku pracy. Analiza i ocena zagrożeń czynnikami szkodliwymi występującymi w procesach pracy oraz ocena ryzyka związanego z tymi zagrożeniami. Procedury analizy zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego. Środki ochrony indywidualnej. Certyfikacja wyrobów, maszyn i urządzeń na spełnianie

23

wymagań bezpieczeństwa. Współczesne koncepcje zarządzania BHP w przedsiębiorstwach. Ergonomia - pojęcia podstawowe, zadania i korzyści. Podstawy kształtowania jakości ergonomicznej stanowisk roboczych i oprzyrządowania technologicznego Ochrona przeciwpożarowa . Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie wypadku.


1) D. Koradecka, Bezpieczeństwo i Higiena Pracy, Centralny Instytut Ochrony Pracy, 2008. 2) Jolanta Skowrón, Lidia Zapór, Małgorzata Pośniak, Małgorzata Szewczyńska, Aleksander Lisowski ,Czynniki chemiczne w środowisku pracy ,Centralny Instytut Ochrony Pracy 2008. 3) R. Mikulski, Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy, Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1999r. 4. J. Bugajska [i in.].Ergonomia, Centralny Instytut Ochrony Pracy, 2001.

Literatura dodatkowa: 1) Pod red. D. Augustyńskiej i M. Pośniak, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy. Wartości dopuszczalne 2010,Centralny Instytut Ochrony Pracy, 2008. 2) S. Knapik, Ergonomia i ochrona pracy, Wydawnictwo AGH, Kraków 1996.

Planowane formy/działania/metody dydaktyczne: Wykład problemowy z wykorzystaniem środków audiowizualnych, sprawdzanie zakresu opanowanej wiedzy na kolokwium końcowym poza zajęciami. Zadanie literaturowe polega na opracowaniu przez studenta aspektów toksykologicznych dla człowieka i środowiska naturalnego wybranych substancji chemicznych stosowanych w gospodarce człowieka


Efekty W01, W03, W07, W12,W13 sprawdzane będą na kolokwium w formie testu wielokrotnego wyboru przeprowadzonym poza zajęciami. Efekty: Kk01 i Kk02 sprawdzane będą jako zadanie literaturowe.


Sprawdzian pisemny - 30 pkt,

Zadanie literaturowe polegające na korzystaniu ze wskazanej literatury i kart charakterystyk - 10 pkt,

W sumie 40pkt. Punktacja: 40.0 - 36.4pkt - 5.0; 36.3 - 32.4 pkt - 4.5; 32.3 - 28.4pkt - 4.0; 28..3 - 24.4pkt - 3.5; 24.3 - 20.4pkt - 3.0.




Udział w konsultacjach 3 godz.

Samodzielne przygotowanie do sprawdzianu testowego 5 godz.

Samodzielne przygotowanie do zadania literaturowego 2 godz.

Sumaryczne obciążenie praca studenta 25 godz.


Załącznik do sylabusa: Przykładowe pytania weryfikujące efekty kształcenia

WIEDZA

W01: zna i rozumie cywilizacyjne znaczenie zagrożeń ze strony niebezpiecznych i szkodliwych czynników środowiska pracy.

• Jakie uprawnienie ma pracownik w sytuacji, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp?

• Jakie znasz rodzaje czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy? Podaj jeden przykład każdego rodzaju.

• Podaj przykłady niebezpiecznych substancji chemicznych. Wskaż ich właściwości decydujące o rodzaju zagrożenia.

W02: Posiada wiedzę z zakresu prawnej ochrony pracy i regulacji prawnych w dziedzinie BHP, ochrony zdrowia i udzielania pierwszej pomocy oraz ochrony przeciwpożarowej

24

• Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie bhp a jakie pracownika?

• Jakie obowiązki w zakresie bhp dotyczą osób kierujących pracownikami?

• Jakie są zasady gaszenia pożaru w zarodku?

• Jak powinna postąpić osoba ratująca poszkodowanego w razie zaistnienia wypadku?

W03: Zna podstawowe pojęcia ergonomiczne oraz zna znaczenie ergonomicznego projektowania stanowiska pracy dla zachowania zdrowia i sił twórczych człowieka.

• Jakie rodzaje ergonomii są stosowane w przemyśle?

• Jakie są wymagania dotyczące urządzeń sterujących?

W04: Ma wiedzę dotyczącą identyfikacji, analizy i oceny zagrożeń występujących w procesach pracy oraz metod analizy ryzyka zawodowego związanego tymi zagrożeniami,

• Efekty działania substancji chemicznych?

• Jakie są podstawowe elementy procedury pomiarowej do badania zanieczyszczeń w atmosferze stanowisk pracy?

UMIEJĘTNOŚCI

Uk01: posiada umiejętność zastosowania odpowiednich procedur oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy.

• Omów metodę oceny ryzyka - RISK SCORE.

• Omów metodologię oceny ryzyka zawodowego

Uk02: Mając opanowaną podstawową wiedzę z dziedziny analizy i oceny zagrożeń potrafi skutecznie i właściwie reagować w przypadku wystąpienia zagrożeń dla życia i zdrowia. Potrafi korzystać z wiedzy i dostępnych źródeł informacji dotyczących bhp do poprawy warunków pracy.

• Scharakteryzuj zagrożenia biologiczne w środowisku pracy.

• Gdzie można znaleść informacje na temat najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników chemicznych i fizycznych?.


Kk01: Jest świadomy przydatności wiedzy w zakresie podstaw prawa pracy,bezpieczeństwa i higieny pracy, ergonomii, udzielania pomocy przedmedycznej i działań w zakresie przeciwpożarowej

• wskaż i doradź jakie środki ochrony indywidualnej i zbiorowej, ograniczających wpływ czynników szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia pracownika należy zastosować na wskazanych stanowiskach pracy.

• Gdzie można znaleść terminologię, aparaturę i wymagania dotyczące wykonywania pomiarów czynników szkodliwych i niebezpiecznych w środowisku pracy?

25


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Prawo autorskie i własność przemysłowa

Nazwa w języku angielskim: Copyright and industrial property



Jednostka realizująca: Instytut Chemii – Katedra Chemii Nieorganicznej




Semestr: pierwszy


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Dr Danuta Kroczewska

Symbol efektu


PA_W01 Zna sposoby pozyskiwania aktów prawnych i ich nowelizacji K_W07, K_W08

PA_W02 Zna podstawowe pojęcia i definicje z zakresu prawa autorskiego K_W07

UMIEJĘTNOŚCI

PA_U01 Potrafi wyszukać odpowiednie akty prawne i rozróżnić podstawowe pojęcia dotyczące prawa autorskiego i własności przemysłowej.

K_U01

PA_U02 Potrafi wskazać rolę i miejsce zagadnień prawa autorskiego i własności przemysłowej w działalności studenta i absolwenta chemii.

K_U16, K_U23

PA_U03 Potrafi przeanalizować i zinterpretować najważniejsze akty prawne z zastosowaniem poprawnej specjalistycznej symboliki, terminologii i nomenklatury.

K_U01


PA_K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia w kontekście dynamicznych zmian zarówno przemysłu chemicznego jak i zagadnień prawnych.

K_K01

PA_K02 Rozumie znaczenie uczciwości intelektualnej w działaniach własnych i innych. K_K05

Forma i typy zajęć: wykład (15 godz.)


Znajomość treści z przedmiotu: Wiedza o Społeczeństwie i podstawy przedsiębiorczości z zakresu szkoły ponadgimnazjalnej,


26

1. Źródła prawa i aktów prawnych. Prawo polskie a prawo Unii Europejskiej. 2. Prawo autorskie: pojecie i geneza ochrony własności intelektualnej – rys historyczny, pojecie własności

intelektualnej, specyfika i przykłady dóbr niematerialnych z zakresu własności intelektualnej. Źródła prawa autorskiego.

3. Przedmiot prawa autorskiego (definicja utworu). Powstanie i czas ochrony. Podmiot praw autorskich. 4. Autorskie prawa majątkowe. Autorskie prawa osobiste. 5. Dozwolony użytek chronionych utworów. 6. Umowy prawa autorskiego – umowa licencyjna i umowa przenosząca prawo – rodzaje, forma, zasady

redagowania kontraktów. 7. Prawo do wizerunku i prawo adresata korespondencji. Ochrona cywilnoprawna i prawno-karna autorskich

praw osobistych i praw majątkowych. 8. Podstawy ochrony własności przemysłowej – zasady, procedury i związane z tym koszty

Pojęcie wynalazku „patentowalnego”. Patent na wynalazek. Procedury uzyskiwania patentu. Koszty ochrony patentowej

Ochrona wynalazków. Komu przysługują prawa do wynalazku?

Ochrona wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych oraz tajemnic przedsiębiorstwa

Pojęcie wzoru użytkowego nadającego się do ochrony. Prawo ochronne na wzór użytkowy. Koszty ochrony wzorów użytkowych i przemysłowych.

Prawo z rejestracji na wzór przemysłowy

Pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa. Czyny nieuczciwej konkurencji w stosunku do tajemnicy przedsiębiorstwa.

9. Pojęcie znaku towarowego nadającego się do ochrony. Koszty ochrony znaków towarowych. 10. Prawo ochronne na znak towarowy a prawo autorskie.


1. Red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Prawo własności intelektualnej. Warszawa LexisNexis, 2009. 2. B. Kurzępa E. Kurzępa, Ochrona własności intelektualnej - zarys problematyki. -: Towarzystwo Naukowe

Organizacj i Kierownictwa Toruń "Dom Organizatora", 2010. 3. B. Przybyliński, Ochrona własności intelektualnej, Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-

Przyrodniczego, Bydgoszcz, 2012. 4. Ochrona własności intelektualnej : ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, prawo własności

przemysłowej, samouczek studencki, oprac. merytoryczne i red. Lech Krzyżanowski. - Stan prawny: 1 września 2012 r. Wydawnictwo Od.Nowa, Bielsko-Biała, 2012.


1. Wybrane Dzienniki ustaw, np Dz. U. z 2003r. Nr 119 poz. 1117 z późn. zmianami; Dz. U. z 2006r. Nr 90 poz. 631 z późn. zmianami; Dz. Uz 2003r. Nr 153 poz. 1503 z późn. zmianami; Dz. U. z 2001r. Nr 128 poz. 1402 z późn. zmianami.

2. Stosunek prawa ochrony konkurencji do prawa własności intelektualnej / Dawid Miąsik. - Stan prawny na 1 stycznia 2012 r. Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa, 2012.

3. M. Kowalczuk-Szymańska, O. Sztejnert-Roszak, Naruszenia praw autorskich w Internecie. Aspekty prawne i procedury dochodzenia roszczeń.


Wspomagany technikami multimedialnymi wykład, słowna metoda problemowa, dyskusja.


Sprawdzenie efektów PA_W01, PA_W02, PA_U01, PA_U02, PP_U03, PA_K01 i PA_K02 nastąpi podczas pisemnego kolokwium z treści wykładu a także podczas samodzielnego opracowania zadanego tematu.


Warunki uzyskania zaliczenia przedmiotu:

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest:

1. Uczestnictwo w wykładach.

2. Pisemne opracowanie zleconego zagadnienia (5 pkt).

3. Zaliczenie pisemnego kolokwium z treści przedmiotowych wykładu (15 punktów).

Ocena końcowa z przedmiotu wynika z sumy zdobytych punktów zgodnie z poniższym zestawieniem:

Przedział punktacji 10 > 10 > 12 > 14 > 16 > 18

Ocena 2,0 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0


27



Przygotowanie do kolokwium 15 godz.

Udział w konsultacjach i kolokwium 20 godz.




WIEDZA PA_W01 Zna sposoby pozyskiwania aktów prawnych i ich nowelizacji (dyskusja podczas wykładu, praca domowa, kolokwium)

Wskaż najważniejsze fakty historyczne mające istotny wpływ na ewolucję prawa autorskiego.

Rozszyfruj zapis: Dz. U. z 1997 r. Nr 125, poz. 800; Dz. Urz. UE L 372 z 27.12.2006, s.12.

Wyjaśnij znaczenie określenia: tekst jednolity. Czy może on być podstawą nałożenia sankcji dla jednostek do tego upoważnionych?

Z Ustawy Prawo autorskie wynotuj: autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe. Podaj numery artykułów ustawy.

PA_W02 Zna podstawowe pojęcia i definicje z zakresu prawa autorskiego (kolokwium)

Podaj, co jest podmiotem i przedmiotem prawa autorskiego.

Podaj definicję utworu. Wymień przykłady utworów (rodzaje).

Podaj przykłady dokumentów urzędowych.

Scharakteryzuj istotę plagiatu, jego rodzaje oraz odpowiedzialność karną i sankcje z tego tytułu UMIEJĘTNOŚCI PA_U01 Potrafi wyszukać odpowiednie akty prawne i rozróżnić podstawowe pojęcia dotyczące prawa autorskiego i własności przemysłowej (dyskusja podczas wykładu, praca domowa, kolokwium) .

Na podstawie tekstu Ustawy (Dz. U z 2006 r. Nr 90, poz. 631) wymień rodzaje przestępstw uregulowanych w prawie autorskim. Wskaż tryb, w jakim są one ścigane.

Na czym polega piractwo i paserstwo.

PA_U02 Potrafi wskazać rolę i miejsce zagadnień prawa autorskiego i własności przemysłowej w działalności studenta i absolwenta chemii (dyskusja podczas wykładu, praca domowa).

Posiadasz zarejestrowaną działalność gospodarczą, której przedmiotem jest m.in. profesjonalna edycja prac z dziedziny chemii. Czy możesz korzystać z bezpłatnej wersji programu do rysowania wzorów chemicznych (ChemSketch, Isisdraw)? W jakim zakresie i do jakich celów?

Znaki towarowe, wynalazki i patenty, pojęcie i rejestracja. PA_U03 Potrafi przeanalizować i zinterpretować najważniejsze akty prawne z zastosowaniem poprawnej specjalistycznej symboliki, terminologii i nomenklatury (dyskusja podczas wykładu, praca domowa, kolokwium) .

Co oznacza pojęcie prawo własności przemysłowej?

Wymień zadania Urzędu Patentowego.

Data dokonania zgłoszenia wynalazku – wskaż sposoby zgłaszania oraz sposób obliczania i wyznaczania daty zgłoszenia

Skutki unieważnienia i wygaśnięcia patentu – podaj różnice KOMPETENCJE SPOŁECZNE

PA_K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia w kontekście dynamicznych zmian zarówno przemysłu chemicznego jak i zagadnień prawnych (praca domowa).

Przykłady zagadnień do samodzielnego opracowania:

Licencje na korzystanie z elektronicznych baz danych

Internet : ochrona wolności, własności i bezpieczeństwa

Współtwórczość i jej skutki w prawie autorskim.

Własność intelektualna - źródłem kapitału przedsiębiorcy

Stosunek prawa ochrony konkurencji do prawa własności intelektualnej

PA_K02 Rozumie znaczenie uczciwości intelektualnej w działaniach własnych i innych (dyskusja podczas wykładu, praca domowa, analiza przypadku).

28

Jan Nowak prowadzi imprezy klubowe. Większość odtwarzanych przez niego utworów pochodzi z Internetu. Znajomy ostrzegł go, że odtwarzanie nieoryginalnych płyt może spowodować pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. Czy znajomy miał rację? O jakie przestępstwo może być oskarżony Nowak i jaka grozi mu kara?

W czasopiśmie opublikowano artykuł o wakacjach znanej gwiazdy muzyki pop. W materiale podano szczegółowo, gdzie gwiazda przebywa, z kim spędza czas, w jakich klubach się bawi, co lubi jeść i pić. Artykuł zilustrowano zdjęciami wykonanymi podczas jej występów na koncertach oraz w czasie kiedy wypoczywała przy basenie hotelowym. Zdjęcia ilustrujące wypoczynek wykonano z dużej odległości, najprawdopodobniej z balkonu sąsiedniego budynku. Oceń stan faktyczny i prawny.

29


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Podstawy chemii analitycznej

Nazwa w języku angielskim: Basis of Analytical Chemistry



Jednostka realizująca: Instytut Chemii – Zakład Chemii Analitycznej




Semestr: drugi


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Dr Iwona Kiersztyn

Symbol efektu


PChA_W01 Student wykazuje się znajomością współczesnej chemii analitycznej i tendencji jej rozwoju.

K_W01, K_W03, K_W06, K_W08

PChA_W02 Zna kryteria podziału kationów i anionów na grupy analityczne. K_W03

PChA_W03 Zna i rozumie podstawowe relacje wiążące stałe równowagi. K_W10

PChA_W04 Zna podstawowe pojęcia: stężenia roztworów, iloczyn jonowy, aktywność, siła jonowa, iloczyn rozpuszczalności, pH, bufor.

K_W06

UMIEJĘTNOŚCI

PChA_U01 Potrafi zapisać równania reakcji charakterystycznych stosowanych w analizie jakościowej kationów i anionów – równania reakcji połówkowych dla procesów redoks.

K_U02

PChA_U02 Umie zaproponować i wyjaśnić zasadę działania odczynnika grupowego. K_U05

PChA_U03 Potrafi wykonać podstawowe obliczenia chemiczne w zakresie przeliczania stężeń, rozcieńczania roztworów, pH, strącania osadów.

K_U10

PChA_U04 Potrafi zaproponować rozpuszczalnik dla otrzymanego osadu. K_U05


ChA_K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia. K_K01

ChA_K02 Potrafi pracować w zespole i rozumie znaczenie uczciwości intelektualnej i wkładu działań własnych i innych osób

K_K04, K_K05

Forma i typy zajęć: wykład (30 godz.), laboratorium (75 godz.)


Znajomość podstaw chemii w zakresie przyjętym w standardach kształcenia dla tego przedmiotu.


30

1. Istota chemii analitycznej, jej funkcje oraz zastosowanie. Analiza elementarna, szczegółowa, specjacyjna

2. Chemia analityczna a inne działy nauki: ochrona środowiska, farmaceutyka, nauki biomedyczne.

3. Historia chemii analitycznej.

4. Równowagi jonowe. Stężenia. Pojęcie aktywności.

5. Równowagi w roztworach wodnych. Skala pH. Teoria mocnych elektrolitów. Teoria Brőnsteda. Mocne kwasy i zasady. Stała i stopień dysocjacji. Prawo rozcieńczeń Ostwalda. Pojęcie amfoteryczności. Rodzaje stałych równowagi chemicznej.

6. Bufory, pojęcie pojemności buforowej, przykłady.

7. Rozpuszczalność, iloczyn rozpuszczalności. Czynniki wpływające na rozpuszczalność.

8. Reakcje redoks w roztworach. Równanie Nernsta, potencjał standardowy, przewidywanie kierunku przebiegu reakcji redoks. Czynniki wpływające na przebieg reakcji redoks (pH, kompleksowanie, powstawanie osadów).

9. Współczesne laboratorium analityczne.

10. Pojęcia podstawowe: pobieranie próbek do analizy, etapy procesu analitycznego, czułość metody analitycznej, oznaczanie, oznaczalność, wykrywanie, wykrywalność, specyficzność metody analitycznej.

11. Analiza jakościowa: a) Analiza kationów; b) Analiza anionów i soli;


1. Z. Galus, Ćwiczenia rachunkowe z chemii analitycznej, PWN, W-wa 2004; 2. D. Kealey, P.J. Haines, Chemia analityczna, PWN, W-wa 2005; 3. R. Kocjan, Chemia analityczna I, PZWL, W-wa 2004; 4. A. Hulanicki, Współczesna chemia analityczna. Wybrane zagadnienia, PWN, W-wa 2001; 5. Z. Szmal, T Lipiec, Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej; Podręcznik dla studentów

farmacji, PZWL, W-wa 1997


1. J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna, t1 i t2, PWN, W-wa 2001. 2. D.A. Skoog, D.M. West, F.J. Holler, S.R. Crouch, Podstawy chemii analitycznej,PWN, W-wa, 2000.


Wspomagany technikami multimedialnymi wykład, słowna metoda problemowa, dyskusja, eksperyment laboratoryjny, obliczenia chemiczne.


Sprawdzenie efektów PChA_W01, PChA_W02, PChA_W04, PChA_W04, PChA_U01, PChA_U04, PChA_U05, PChA_K01, PChA1_K02, PChA1_K03 nastąpi podczas kolokwiów wejściowych oraz działowych w trakcie ćwiczeń laboratoryjnych a także na podstawie analiz kationów, anionów i soli. Całość efektów kształcenia będzie sprawdzana na egzaminie końcowym.



Warunkiem zaliczenia Laboratorium z Chemii Analitycznej I jest

4. Zaliczenie kolokwiów wejściowych związanych z każdym ćwiczeniem.

5. Wykonanie wszystkich ćwiczeń przewidzianych programem Laboratorium.

6. Zaliczenie wszystkich analiz przewidzianych harmonogramem.

7. Zaliczenie dwóch kolokwiów działowych obejmujących treści przedmiotowe Laboratorium (teoria i rachunki).

Zaliczenie Laboratorium jest warunkiem koniecznym, umożliwiającym przystąpienie do pisemnego egzaminu z treści wykładowych przedmiotu. W przypadku niezaliczenia jednego (lub obu) kolokwiów działowych przewidziane jest kolokwium poprawkowe. Dwa kolejne kolokwia poprawkowe będą miały miejsce w trakcie sesji egzaminacyjnej, odpowiednio przed drugim i trzecim terminem końcowego egzaminu pisemnego. Niezaliczenie kolokwiów wejściowych do ćwiczeń laboratoryjnych oraz niewykonanie ćwiczeń w przewidzianym terminie uniemożliwia podejście do kolokwiów działowych i egzaminu a tym samym jest przyczyną niezaliczen ia przedmiotu.

Uzyskanie dwóch ocen bardzo dobrych z kolokwiów oraz ćwiczeń laboratoryjnych może być podstawą zwolnienia studenta ze zdawania egzaminu równoznaczne z wpisaniem oceny bardzo dobrej.

31

Obejmujący treści wykładowe pisemny egzamin końcowy z przedmiotu będzie oceniany zgodnie z punktacją procentową:

Przedział punktacji 0-50% 51-60% 61-70% 71-80% 81-90% 91-100%

Ocena 2,0 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0



Udział w ćwiczeniach laboratoryjnych 75 godz.


Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń laboratoryjnych + opracowanie wyników wykonanych ćwiczeń w formie opisu w dzienniku laboratoryjnym + przygotowanie się do kolokwiów działowych

30 godz.

Samodzielne przygotowanie się do kolokwiów wejściowych i działowych

15 godz.


Przygotowanie się do egzaminu końcowego 25 godz.


Punkty ECTS za przedmiot 8

Przykładowe pytania i zadania sprawdzające zakładane efekty kształcenia Wiedza: W01- Student wykazuje się znajomością współczesnej chemii analitycznej, tendencji jej rozwoju i wykorzystania w niej metod instrumentalnych.

Wytłumacz czym zajmuje się chemia współczesna chemia analityczna? W02 - Zna kryteria podziału kationów i anionów na grupy analityczne.

Jakie jest kryterium podziału kationów na grupy analityczne? Dlaczego nie dotyczy to grupy V?

Kationy grupy III i IV strącają osady w postaci siarczków. Kryterium tego procesu jest w tym przypadku wartość pH. Omów dlaczego tak się dzieje.

W03 - Zna i rozumie podstawowe relacje wiążące stałe równowagi.

Zapisz wyrażenia na kolejne stałe trwałości dla równań reakcji jonów niklu z amoniakiem.

Wyprowadź wyrażenie na stałą równowagi dowolnej reakcji odwracalnej.

W04 - Zna podstawowe pojęcia: stężenia roztworów, iloczyn jonowy, aktywność, siła jonowa, iloczyn rozpuszczalności, pH, bufor.

Wyjaśnij pojęcie iloczynu jonowego wody. Zapisz odpowiednie równania.

Jak obecność wspólnego jonu wpływa na rozpuszczalność osadu? Zapisz równanie. Umiejętności: U01- Potrafi zapisać równania reakcji charakterystycznych stosowanych w analizie jakościowej kationów i anionów – równania reakcji połówkowych dla procesów redoks.

Przy założeniu, że twoją próbką jest azotan(V) żelaza (II) zapisz równania reakcji charakterystyce, które przeprowadzisz, aby wykryć tę sól.

Jon manganu przyjmuje różne stopnie utleniania w zależności od środowiska. Zapisz równania reakcji redoks dla środowiska kwaśnego, zasadowego oraz obojętnego.

U02- Umie zaproponować i wyjaśnić zasadę działania odczynnika grupowego.

Zaproponuj odczynnik grupowy dla jonu Al3+

i uzasadnij swój wybór. U03- Potrafi wykonać podstawowe obliczenia chemiczne w zakresie przeliczania stężeń, rozcieńczania roztworów, pH, strącania osadów.

Oblicz pH roztworu:

a) amoniaku o stężeniu 0,01 mol/dm3;

32

b) kwasu siarkowego (VI) o stężeniu 0,03 mol/dm3;

c) kwasu octowego o stężeniu 10-4

mol/dm3;

d) kwasu solnego o stężeniu 10-8

mol/dm3.

pKb = 4,8 (dla amoniaku); pKa = 4,8 (dla kwasu octowego)

Ile miligramów chlorku srebra rozpuści się: a) w 0,5 dm

3 wody,

b) w 0,5 dm3 azotanu srebra o stężeniu 0,05 mol/dm

3.

Iloczyn rozpuszczalności chlorku srebra: Kso = 1,58·10-10

Masy molowe: srebro – 107,9 g/mol; chlor – 35,5 g/mol U04 - Potrafi zaproponować rozpuszczalnik dla otrzymanego osadu.

Podczas analizy wytrąciłeś czarny osad. Twoje rozważania wskazują, że jest to siarczek żelaza (III). Zaproponuj rozpuszczalnik dla tego osadu.

Kompetencje społeczne: K01- Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia.

We współczesnym laboratorium stosuje się nowoczesne metody instrumentalne, wymień trzy spośród obecnie stosowanych.

K02- Potrafi pracować w zespole i rozumie znaczenie uczciwości intelektualnej i wkładu działań własnych i innych osób.

W oparciu o dostępną literaturę znajdź informacje na temat oznaczania metali we współczesnych laboratoriach analitycznych.

33


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Matematyka II

Nazwa w języku angielskim: Mathematics II






Rok studiów: 1

Semestr: 2

Liczba punktów ECTS:4

Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr Grzegorz Lewandowski

Symbol efektu


WIEDZA

W_01 Student zna podstawowe pojęcia związane z analizą matematyczną: funkcje, ciągi, szeregi itp. Zna podstawowe własności tych pojęć

K_W10, K_W08

W_02 Zna podstawowe pojęcia dotyczące pochodnych funkcji i ich zastosowań. K_W04, K_W010

W_03 Zna podstawowe metody całkowania i zastosowania całek. K_W011

W_04 Zna podstawowe równania różniczkowe i metody ich rozwiązywania. Zna zastosowania tych równan.

K_W010, KW_04

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 Potrafi w sposób zrozumiały przedstawić poprawne rozumowania matematyczne, formułować twierdzenia i definicje.

K_U10

U_02 Umie operować pojęciami związanymi z zagadnieniami analizy matematycznej, interpretować zależności, wzory, schematy itp. oraz stosować je praktycznie.

K_U09, K_U10

U_03 Posługuje się pojęciami pochodnej i całki. Potrafi analizować i rozwiązywać konkretne przykłady, znajduje zastosowania.

K_U11, K_U12

U_04 Potrafi rozwiązywać różne typy równań różniczkowych. Dostrzega ich zastosowania w fizyce i chemii.

K_U10, KU_22


K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia. K_K01, K_K03

K_02 Potrafi formułować opinie i wyciągać wnioski dotyczące zagadnień związanych z analizą matematyczną.

K_K02

K_03 Potrafi prezentować posiadane informacje i otrzymywane wyniki. K_K06

Forma i typy zajęć: wykłady (15 godz.), ćwiczenia (30 godz.), konsultacje (30 godz.)


34


1. Granica ciągu i granica funkcji. Podstawowe definicje. Obliczanie granic ciągów, własności. Zupełność. Granica i ciągłość funkcji, własności funkcji ciągłych, ciągłość jednostajna.

2. Pochodna funkcji. Podstawowe określenia. Obliczanie pochodnych. Wzór Taylora. Obliczanie przybliżonych wartości wyrażeń. Zastosowanie pochodnych; badanie funkcji, poszukiwanie wartości najmniejszej i największej.

3. Rachunek całkowy. Całka nieoznaczona; podstawowe metody całkowania. Całka oznaczona. Zastosowanie geometryczne i fizyczne całek.

4.Elementarne równania różniczkowe. Równania pierwszego i drugiego rzędu. Rozwiązywanie prostych równań, przewidywanie rozwiązań.

5.Szeregi. Szeregi liczbowe; kryteria zbieżności. Szeregi potęgowe; promień i przedział zbieżności. Zastosowanie szeregów. Szeregi Taylora. Informacja o szeregach Fouriera.

6. Funkcje wielu zmiennych. Granica i ciągłość. Pochodna i różniczka funkcji wielu zmiennych. Ekstrema i ich zastosowania. Całki wielokrotne; podstawowe metody całkowania, zastosowania całek.

Literatura podstawowa: 4. M. Gewert, Z.Skoczylas, Analiza matematyczna 1, 2, GiS, Wrocław, 2010 5. R. Kołodziej, Podstawy analizy matematycznej, PW, Warszawa, 2002 6. W. Krysicki, L.Włodarski, Analiza matematyczna w zadaniach 1,2, PWN, Warszawa, 2001

Literatura dodatkowa: 3. F. Leja, Rachunek różniczkowy i całkowy ze wstępem do równań różniczkowych, PWN, Warszawa, 1977

4. R. Leitner, W.Matuszewski, Z.Rojek, Zadania z matematyki wyższej, WNT, Warszawa, 2000 Planowane formy/działania/metody dydaktyczne: Wykład tradycyjny wspomagany technikami multimedialnymi, ćwiczenia rachunkowe wspomagane technikami multimedialnymi.

Sposoby weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez studenta: Efekty sprawdzane będą na dwóch kolokwiach oraz na egzaminie pisemnym w sesji egzaminacyjnej.

Forma i warunki zaliczenia: Warunek uzyskania zaliczenia przedmiotu: co najwyżej dwie nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach i spełnienie każdego z trzech niżej opisanych warunków

4. uzyskanie co najmniej 10 punktów z każdego kolokwium 5. uzyskanie co najmniej 20 punktów z egzaminu pisemnego 6. uzyskanie łącznie co najmniej 51 punktów ze wszystkich form zaliczenia


Ocena 2,0 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0


3. Kolokwia: 50 pkt 4. Egzamin pisemny: 50 pkt

Poprawy: Jednorazowa poprawa kolokwium w trakcie zajęć w semestrze. Dwie poprawy w sesji egzaminacyjnej, odpowiednio przed drugim i trzecim terminem egzaminu pisemnego.




Udział w ćwiczeniach 30

Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń 15

Udział w konsultacjach z przedmiotu 10


Przygotowanie się do egzaminu i obecność na egzaminie

15



35

Załącznik do sylabusa: Przykładowe pytania weryfikujące efekty kształcenia

W_01 Zna podstawowe pojęcia związane z analizą matematyczną: funkcje, ciągi, szeregi itp. Zna podstawowe własności tych pojęć. Pytania kontrolne: 1. Podaj i omów pojęcie funkcji. Podaj własności 2. Podaj i omów pojęcie ciągu. Podaj własności (monotoniczność, ograniczoność itp.) 3. Granica ciągu. Liczenie podstawowych granic 4. Szeregi liczbowe. Badanie zbieżności, podstawowe kryteria 5. Granica i ciągłość funkcji. Podstawowe metody badania 6. Granica i ciągłość funkcji wielu zmiennych

W_02 Zna podstawowe pojęcia dotyczące pochodnych funkcji i ich zastosowań Pytania kontrolne: 1. Podaj definicje pochodnej i podstawowe wzory. 2. Wzór Taylora i jego zastosowania 3. Wybrane zastosowania pochodnych (badanie przebiegu zmienności funkcji, zadania optymalizacyjne). 4. Pochodna i różniczka funkcji wielu zmiennych .

W_03 Zna podstawowe metody całkowania i zastosowania całek Pytania kontrolne: 1.Podaj definicję i omów własności całki nieoznaczonej 2. Podstawowe metody całkowania 3. Całka oznaczona; definicja i własności 4. Zastosowania geometryczne i fizyczne całek 5. Całki wielokrotne i ich zastosowania

W-04 Zna podstawowe równania różniczkowe i metody ich rozwiązywania. Zna zastosowania tych równań Pytania kontrolne 1. Podaj definicje równanie pierwszego i drugiego rzędu 2. Omów podstawowe metody rozwiązywania równań różniczkowych 3. Przewidywanie rozwiązań 4. Podstawowe zastosowania równań różniczkowych

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 Potrafi w sposób zrozumiały przedstawić poprawne rozumowania matematyczne, formułować twierdzenia i definicje. Pytania kontrolne: 1. Sformułuj i uzasadnij podstawowe wzory związane z własnościami funkcji 2. Sformułuj i uzasadnij podstawowe fakty związane z ciągami i szeregami liczbowymi 3. Sformułuj podstawowe pojęcia i twierdzenia związane z pochodnymi 4. Sformułuj podstawowe pojęcia i twierdzenia związane z całkami 5. Sformułuj podstawowe pojęcia i twierdzenia dotyczące równań różniczkowych

U_02 Umie operować pojęciami związanymi z zagadnieniami analizy matematycznej, interpretować zależności, wzory, schematy itp oraz stosować je praktycznie Pytania kontrolne: 1. Zastosuj odpowiednie definicje i twierdzenia do zbadania elementarnych własności funkcji 2. Oblicz granicę ciągu 3. Zbadaj zbieżność szeregu 4. Wyznacz granicę funkcji 5. Zbadaj ciągłość funkcji

U_03 Posługuje się pojęciem pochodnej i całki. Potrafi analizować i rozwiązywać konkretne przykłady, znajduje zastosowania Pytania kontrolne: 1 Oblicz pochodną funkcji 2. Zbadaj przebieg zmienności funkcji 3. Znajdź wartość najmniejszą i największa funkcji

36

4. Oblicz całkę 5. Zastosuj wybraną metodę rachunku całkowego do rozwiązania zadanego problemu geometrycznego lub fizycznego

U_04 Potrafi rozwiązywać różne typy równań różniczkowych. Dostrzega ich zastosowania w fizyce i chemii Pytania kontrolne: 1. Rozwiąż zadane równanie różniczkowe 2. Zbadaj istnienie i liczbę rozwiązań, uwzględnij warunki początkowe


K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia. Weryfikacja efektu przy prezentacjach ustnych

K_02, K-03

Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień matematycznych. Potrafi prezentować posiadane informacje i otrzymywane wyniki Weryfikacja efektu podczas prezentacji ustnych

37


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Fizyka

Nazwa w języku angielskim: Physics







Semestr: drugi


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Prof. nzw. dr hab. Krzysztof Iskra

Symbol efektu


W_01 Student zna podstawowe pojęcia i zależności matematyczne niezbędne do opisy różnych zjawisk fizycznych i przedstawiania praw fizycznych rządzących tymi zjawiskami

K_W04, K_W12

W_02 Student zna podstawowe prawa do opisu ruchów punktu materialnego i bryły sztywnej

K_W04, K_W12

W_03 Student zna pojęcie pędu, pracy, energii, mocy oraz podstawowe zasady zachowania w przyrodzie

K_W04, K_W12

W_04 Student zna podstawowe zagadnienia dotyczące ruchu drgającego i falowego i prawa rządzące tymi ruchami.

K_W04, K_W12

W_05 Student zna podstawowe zagadnienia i prawa do opisu elektrycznych i magnetycznych własności materii.

K_W04, K_W12

W_06 Student zna podstawowe zagadnienia i prawa optyki geometrycznej i falowej. K_W04, K_W12

W_07 Student zna podstawowe zjawiska i prawa akustyki towarzyszące rozchodzeniu się fal głosowych

K_W04, K_W12

W_08 Student zna podstawowe pojęcia i prawa fizyki ciała stałego K_W04, K_W12

W_09 Student zna podstawowe zjawiska i prawa rozpadu promieniotwórczego K_W04, K_W12

W_10 Student zna podstawy fizyki jądrowej K_W04, K_W12

W_11 Student zna zagadnienia związane ze strukturą i ewolucją Wszechświata K_W04

UMIEJĘTNOŚCI

U_01

Rozumie podstawowe prawa ruchu punktu materialnego i bryły sztywnej i na ich podstawie potrafi opisywać, interpretować i wyjaśniać różne zjawiska zachodzące w życiu codziennym wykorzystując znajomość rachunku skalarnego i wektorowego, różniczkowego i całkowego

K_U10

U_02 Umie rozwiązywać różnego typu zadania z mechaniki punktu materialnego i bryły sztywnej stosując aparat matematyki wyższej.

K_U10

U_03 Rozumie podstawowe zasady zachowania w przyrodzie i potrafi pokazać jej zastosowania w życiu. Umie rozwiązywać zadania wykorzystując powyższe zasady

K_U12

U_04 Rozumie zagadnienia dotyczące ruchu drgającego i falowego i prawa rządzące tymi ruchami związane i potrafi wskazać przykłady w tych ruchów w otaczającym świecie. Umie opisać matematycznie te ruchy.

K_U10, K_U11 K_U13

38

U_05 Potrafi opisywać, i wyjaśniać różne zjawiska zachodzące w przyrodzie związane z elektrycznymi i magnetycznymi własnościami materii .

K_U10 K_U11 K_U13

U_06 Umie rozwiązywać różnego typu zadania z elektryczności i magnetyzmu K_U10 K_U11

U_07 Potrafi opisywać, i wyjaśniać różne zjawiska optyczne w oparciu o prawa optyki geometrycznej i falowej

K_U10 K_U11 K_U13

U_08 Umie rozwiązywać różnego typu zadania z optyki K_U10 K_U11

U_09 Potrafi interpretować różne zjawiska dotyczące fizyki ciała stałego K_U10 K_U11

K_U13

U_10 Potrafi interpretować różne zjawiska i prawa rozpadu promieniotwórczego. K_U10 K_U11

K_U13

U_11 Rozumie strukturę mikroświata (jąder atomowych i cząstek elementarnych) oraz zjawiska w nim zachodzące

K_U10 K_U11

U_12 Rozumie i potrafi wyjaśnić jak powstał Wszechświat i jak dalej będzie ewoluował K_U10 K_U11

U_13

Posiada umiejętność zaplanowania oraz i przeprowadzenia różnych eksperymentów fizycznych z mechaniki, ciepła, elektryczności, optyki oraz umie krytycznie ocenić wyniki eksperymentów, dokonać obserwacji i obliczeń teoretycznych oraz przeprowadzić dyskusję niepewności pomiarowych

K_U14 K_U17


K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia. K_K01

K_02 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień fizycznych i chemicznych

K_K06

K_03 Potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje w literaturze, także w językach obcych

K_K03

K_04 Potrafi pracować zespołowo; rozumie konieczność systematycznej pracy nad wszelkimi projektami, które mają długofalowy charakter

K_K04

Forma i typy zajęć: wykłady (45godz.), ćwiczenia (45 godz.), konsultacje (20 godz.)


1. Znajomość matematyki na poziomie programu szkoły średniej.. 2. Znajomość podstaw fizyki na poziomie programu szkoły średniej. 3. Znajomość rachunku wektorowego oraz rachunku różniczkowego i całkowego.


Podstawy mechaniki klasycznej- kinematyka i dynamika punktu materialnego i bryły sztywnej– podstawowe pojęcia, zasady dynamiki i zasady zachowania energii, pędu, momentu pędu. Elementy hydromechaniki-prawo Pascala, Archimedesa, prawa rządzące ruchem cieczy doskonałej. Grawitacja- pole grawitacyjne, prawo powszechnego ciążenia . Drgania i fale w ośrodkach sprężystych-ruch drgający harmoniczny, drgania tłumione i wymuszone, składanie drgań, ruch falowy, równanie fali płaskiej, interferencja, dyfrakcja i polaryzacja fal. Elektryczne i magnetyczne właściwości materii. Elektryczność - pole elektryczne, prawo Coulomba i prawo Gaussa, prąd stały, pole magnetyczne, prawa Biota-Savarta i Ampere’a , prawo indukcji elektromagnetycznej Faraday’a, prądy zmienne i drgania elektromagnetyczne, równania Maxwella. Fale elektromagnetyczne. Elementy optyki falowej i geometrycznej -podstawowe prawa optyki geometrycznej i falowej. Elementy akustyki-podstawowe zjawiska towarzyszące rozchodzeniu się fal głosowych. Elementy fizyki ciała stałego-kryształy, metale, teoria pasmowa.

Promieniotwórczość naturalna - rozpad , , , wychwyt elektronów, promieniotwórczość sztuczna. Elementy fizyki jądrowej-niektóre własności jąder, energia wiązania, różne modele jądrowe, rozszczepienie i synteza jąder. Elementy kosmologii- struktura i ewolucja wszechświata.


1. Halliday, Resnick, Walker, Podstawy fizyki T1-5. 2. Halliday, Resnick, Fizyka, t. I i II, PWN. 3. Sawieliew I.W., Kurs Fizyki, t 1,2,3. 4. Drynski Tadeusz, Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki


1. Berkeleyowski Kurs fizyki. Vol. 1-5.

2. J.Orear, Fizyka, t. I i II, WNT. 3. K. Wódkiewicz i in., Problemy i zadania z fizyki, PWN.

39


Wykład tradycyjny wspomagany technikami multimedialnymi, ćwiczenia rachunkowe, ćwiczenia laboratoryjne


Efekty kształcenia U_01 - U_12 są sprawdzane w trakcie ćwiczeń rachunkowych gdzie studenci wspólnie z

prowadzącym rozwiązują zadania. Efekty U_13 w trakcie ćwiczeń laboratoryjnych. Pozostałe efekty (w zakresie

wiedzy i kompetencji w trakcie egzaminu.


1. Maksymalna liczba punktów możliwa do uzyskania w ramach całego kursu z przedmiotu wynosi 100 na co składają 14 pt z ćwiczeń rachunkowych 36 pt z laboratorium ,50 pt z ustnego zaliczenia wykładu.

2. Warunkiem przystąpienia do zaliczenia ustnego wykładu jest spełnienie następujących warunków: a) wykonanie 12 ćwiczeń laboratoryjnych opracowanie sprawozdań, zaliczenie wejściówek i uzyskanie minimum 18 pt. b) obecność na co najmniej 80% godzin ćwiczeń rachunkowych tj 12godz.

c)aktywność na ćwiczeniach rachunkowych i uzyskanie minimum 7 pt W przypadku większej liczby nieobecności spowodowanych chorobą lub innymi udokumentowanymi powodami student może omawiany na ćwiczeniach materiał zaliczyć na konsultacjach a brakujące ćwiczenia laboratoryjne wykonać w dodatkowym terminie lub z inną grupą 3. W przypadku nie uzyskania potrzebnej do przystąpienia do zaliczenia ustnego wykładu liczby punktów

studentom przysługuje prawo do dwóch kolokwiów poprawkowych oraz uzupełnienie brakujących ćwiczeń laboratoryjnych. Pierwsze z nich odbywać się będzie w trakcie zajęć w semestrze, drugie zaś w sesji egzaminacyjnej ..

4. Ocena z przedmiotu będzie wyliczana według tabelki:


Ocena 2,0 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0





Udział w ćwiczeniach rachunkowych 15 godz.







Załącznik do sylabusa: Fizyka Przykładowe pytania weryfikujące efekty kształcenia

W_01 Student zna podstawowe pojęcia i zależności matematyczne oraz pojęcia fizyczne niezbędne do opisu różnych zjawisk fizycznych i przedstawiania praw fizycznych rządzących tymi zjawiskami Pytania kontrolne: 1.Wektory, skalary. Działanie na wektorach. Dodawanie i odejmowanie wektorów. Iloczyn skalarny i wektorowy. Przykłady fizyczne 2. Definicja pochodnej funkcji. Pochodne podstawowych funkcji. Sens fizyczny pochodnej. 3.Pochodna sumy, różnicy, iloczynu ilorazu, funkcji złożonej 4.Definicja całki nieoznaczonej i oznaczonej. Sens fizyczny całki 5.Liczby zespolone. Dziania na liczbach zespolonych.

W_02 Student zna podstawowe prawa do opisu ruchów punktu materialnego i bryły sztywnej Pytania kontrolne:

40

1.I zasada dynamiki Newtona jako zasada bezwładności 2.II zasada dynamiki Newtona w różnych postaciach 3.III zasada dynamiki Newtona –przykłady 4.Zasady dynamiki Newtona dla bryły sztywnej

W_03 Student zna pojęcie pędu, pracy, energii, mocy oraz podstawowe zasady zachowania w przyrodzie Pytania kontrolne: 1.zasada zachowania pędu-przykłady.. 2. zasada zachowania momentu pędu-przykłady 3. zasada energii-przykłady 4.pojęcia pracy, energii, mocy-jednostki 5. Tranzystory. Budowa i działanie. 6.Różne typy tranzystorów

W_04 Student zna podstawowe zagadnienia dotyczące ruchu drgającego i falowego i prawa rządzące tymi ruchami Pytania kontrolne: 1.Ruch drgający harmoniczny –wielkości charakteryzujące ten ruch 2.wychylenie, prędkość, przyśpieszenie, energia kinetyczna, potencjalna i całkowita w ruchu harmonicznym 3. Ruch falowy-wielkości charakteryzujący ruch falowy. 4.Superpozycja fal, fala stojąca. 5.Różne rodzaje fal 6.rezonans mechaniczny i akustyczny.

W_05 Student zna podstawowe zagadnienia i prawa do opisu elektrycznych i magnetycznych własności materii Pytania kontrolne 1. Pole elektryczne. Natężenie, potencjał pola elektrycznego. 2.Prawo Gaussa 3.Praca w polu elektrycznym. 4.Dipol elektryczny. Dipol w jednorodnym polu elektrycznym. 5.Dipol elektryczny w niejednorodnym polu elektrycznym 6.Pole magnetyczne. Wektor indukcji magnetycznej. 7. Przewodnik z prądem w polu magnetycznym. Siła elektrodynamiczna 8.Dipol magnetyczny. Dipol w w polu magnetycznym. 9.Prawo Ampera. 10.Prawo Biota-Savarte’a 11.Zjawisko indukcji elektromagnetycznej. Indukcja własna i wzajemna. 12.Prawo Faraday’a. Indukcyjność cewki 13 Równania Maxwella w postaci całkowej

W_06 Student zna podstawowe zjawiska i prawa akustyki towarzyszące rozchodzeniu się fal głosowych Pytania kontrolne 1.Prędkość fal głosowych. Fale głosowe stojące. 2,Zjawisko Dopplera. 3. Ultradźwięki

W_07 Student zna podstawowe zagadnienia i prawa optyki geometrycznej i falowej. Pytania kontrolne 1,Podstawowe praw optyki geometrycznej-prawa odbicia , załamania, zasada Fermata 2.Konstrukcje obrazów przedmiotów umieszczonych w rożnych odległościach od soczewek skupiających i rozpraszających 2.Zjawisko polaryzacja światła. Polaryzacja liniowa i kątowa 3.Zjawiko podwójnego załamania światła 4.Elementy optyki falowej 5.Zjawisko interferencji i dyfrakcji światła

W_08 Student zna podstawowe pojęcia i prawa fizyki kwantowej Pytania kontrolne 1.Promieniowanie ciała doskonale czarnego. 2. Prawo Wiena, Prawo Kirchoffa. Prawo Stefana- Boltzmana 3.Kwantowość promieniowania. Wzór Plancka 4Zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne i wewnętrzne. 4.Zjawisko Comptona

41

5.Model atomu Bohra- Somerfelda. 6.Warunki kwantowe. 7.Rownanie Schrodingera 8. Zasada nieoznaczoności Heisenberga

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 Rozumie podstawowe prawa ruchu punktu materialnego i bryły sztywnej i na ich podstawie potrafi opisywać, interpretować i wyjaśniać różne zjawiska zachodzące w życiu codziennym wykorzystując znajomość rachunku skalarnego i wektorowego, różniczkowego i całkowego Pytania kontrolne: 1.wyznacz równania ruchu ciała pod działaniem stałej siły, zmiennej siły 2.Mając równania ruchu ciała opisane dowolną funkcją znajdź prędkość ciała, przyśpieszenie, siłę działającą na ciało energię kinetyczną , potencjalną i całkowitą ciała 3.Opisz ruch ciała w polu grawitacyjnym Ziemi.-Spadek swobodny. Rzut pionowy do góry. Rzut pionowy w dół. Rzut poziomy, ukośny 4 Wyznacz momenty bezwładności różnych brył 5. Opisz ruch walca staczającego się po równi pochyłej Sprawdzenie powyższych umiejętności odbywa się na bieżąco podczas wykonywania poszczególnych ćwiczeń laboratoryjnych w pracowni mechanika i kartkówek przed wykonaniem ćwiczenia oraz podczas zaliczenia wykładu pod koniec semestru

U_02 Rozumie podstawowe zasady zachowania w przyrodzie i potrafi pokazać jej zastosowania w życiu. Pytania kontrolne: 1. Omów zasadę zachowania pędu na przykładzie wystrzału pocisku z armaty. 2.Omów zasadę zachowania momentu pędu Podaj przykłady 3.Omów zasadę zachowania energii. Podaj przykłady Sprawdzenie powyższych umiejętności odbywa się na bieżąco podczas wykonywania poszczególnych ćwiczeń laboratoryjnych w pracowni mechanika, ciepło i kartkówek przed wykonaniem ćwiczenia oraz podczas zaliczenia wykładu pod koniec semestru

U_03 Rozumie zagadnienia dotyczące ruchu drgającego i falowego i prawa rządzące tymi ruchami związane i potrafi wskazać przykłady tych ruchów w otaczającym świecie. Umie opisać matematycznie te ruchy. Pytania kontrolne:

1. Omów ruch drgający harmoniczny prosty-podaj przykłady 2. Napisz równanie ruchu drgającego i rozwiąż go z wykorzystaniem liczb zespolonych 3. Omów ruch falowy-podaj przykłady z życia 4. Napisać równanie ruchu falowego i omów wwielkości charakteryzujące ruch falowy 5.Omów różne rodzaje fal. 6 Omów zjawisko rezonansu.Przykłady z życia codziennego 7.napisać równanie różniczkowe ruchu falowego-wyprowadzić

Sprawdzenie powyższych umiejętności odbywa się na bieżąco podczas wykonywania poszczególnych ćwiczeń laboratoryjnych w pracowni mechanika i kartkówek przed wykonaniem ćwiczenia oraz podczas zaliczenia wykładu pod koniec semestru

U_04 Potrafi opisywać, i wyjaśniać różne zjawiska zachodzące w przyrodzie związane z elektrycznymi i magnetycznymi własnościami materii Pytania kontrolne: 1Opisać pole elektryczne, jego własności i wielkości charakteryzujące to pole .2.Omow zachowanie się dipola elektrycznego w polu elektrycznym jednorodnym i niejednorodnym-podaj przykłady z życia codziennego 3. 1Opisać pole magnetyczne, jego własności i wielkości charakteryzujące to pole 4. Co to jest dipol magnetyczny. Omów zachowanie się dipola magnetycznego w jednorodnym polu magnetycznym 5.Napisać prawo Ampera. Wyznacz wektor indukcji pola dla różnych przewodników z prądem z prawa Ampera. 6. Napisać prawo Biota –Savarte’a.Wyznaćz wektor indukcji pola dla różnych przewodników z prądem z prawa Biota –Savarte’a 7.Podaj Prawo Faraday’a i regułę Lentza *.Omów zjawisko indukcji elektomagnetycznej ( wzajemnej i własnej) na przykładzie działania transformatora, cewki indukcyjnej 8.Napisz równania Maxwella w postaci całkowej i podaj ich interpretację Sprawdzenie powyższych umiejętności odbywa się podczas wykonywania poszczególnych ćwiczeń laboratoryjnych w pracowni elektryczność oraz podczas zaliczenia wykładu pod koniec semestru

U_05 Potrafi opisywać, i wyjaśniać różne zjawiska optyczne w oparciu o prawa optyki geometrycznej i falowej Pytania kontrolne:

42

1. Narysuj konstrukcje obrazów przedmiotów umieszczonych w różnych odległościach od soczewek skupiających i rozpraszających

2. Napisz równanie soczewki cienkiej i zdefiniuj powiększenie liniowe i kątowe oraz zdolność skupiającą soczewki.

3. Narysuj konstrukcję obrazu w mikroskopie 4. Omów zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne i wewnętrzne 5. Omów budowę i charakterystyki prądowo-napięciowe fotokomórki próżniowej i gazowej 6. Zdefiniuj podstawowe prawa optyki geometrycznej. 7. Narysuj model atomu Bobra. Podaj warunki kwantowe 8. Omów zjawisko interferencji i dyfrakcji światła 9. Wyjaśnij działanie lasera krystalicznego i gazowego w oparciu o zjawisko emisji

wymuszonej Sprawdzenie powyższych umiejętności odbywa się podczas wykonywania poszczególnych ćwiczeń laboratoryjnych w pracowni optyka oraz podczas zaliczenia wykładu pod koniec semestru

U_06 Potrafi wyjaśniać i interpretować różne zjawiska zachodzące w mikroświecie w oparciu o prawa fizyki kwantowej Pytania kontrolne 1Sformułuj zasadę nieoznaczoności Heisenberga-podaj przykłady 2.Napisz równanie Schrodingera i zinterpretuj go. 3.opisać cząstkę w studni potencjalnej 4.Opiać przejście cząstki przez barierę potencjalną Sprawdzenie powyższych umiejętności odbywa się podczas zaliczenia wykładu pod koniec semestru

U_07

Posiada umiejętność zaplanowania oraz i przeprowadzenia różnych eksperymentów fizycznych z mechaniki, ciepła, elektryczności, optyki oraz umie krytycznie ocenić wyniki eksperymentów, dokonać obserwacji i obliczeń teoretycznych oraz przeprowadzić dyskusję niepewności pomiarowych Pytania kontrolne Sprawdzenie powyższych umiejętności odbywa się na bieżąco podczas wykonywania poszczególnych ćwiczeń laboratoryjnych


K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia. Weryfikacja efektu na egzaminie przy weryfikacji efektów U_01 - U_07.

K_02 Rozumie potrzebę przestrzegania procedur bhp i elementarnego porządku na stanowisku pracy. Weryfikacja efektu na pracowni podczas wykonywania ćwiczenia przy weryfikacji efektów U_07

K_03 Potrafi współdziałać w zespole i wspólnie realizować postawione zadania Weryfikacja efektu na pracowni podczas wykonywania ćwiczenia przy weryfikacji efektów U_07

K_04 Potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje w literaturze, także w językach obcych. Weryfikacja efektu na egzaminie przy weryfikacji efektów U_01i-U_07

43


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Chemia nieorganiczna I

Nazwa w języku angielskim: Inorganic chemistry I



Jednostka realizująca: Instytut Chemii – Katedra Chemii Nieorganicznej




Semestr: drugi


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr Anna Kamecka

Symbol efektu


CN1_W01 Zna i rozumie podstawowe aspekty związane z elektronową strukturą atomu. K_W01, K_W02,

K_W03, K_W10

CN1_W02 Zna i rozróżnia rodzaje wiązań chemicznych w związkach nieorganicznych oraz posiada podstawową wiedzę z zakresu symetrii cząsteczek związków nieorganicznych.

K_W01, K_W02, K_W03, K_W10

CN1_W03 Zna budowę układu okresowego oraz rozumie zmianę własności fizycznych i chemicznych pierwiastków w zależności od ich położenia w układzie okresowym.

K_W01, K_W02

CN1_W04 Posiada wiedzę w zakresie występowania, wyodrębniania, otrzymywania, właściwości i zastosowania pierwiastków chemicznych oraz związków nieorganicznych.

K_W01, K_W02, K_W03

CN1_W05 Zna i rozumie podstawowe zależności wiążące właściwości chemiczne oraz fizykochemiczne związków nieorganicznych z ich strukturą.

K_W02, K_W03, K_W07

UMIEJĘTNOŚCI

CN1_U01 Umie posługiwać się terminologią i nomenklaturą chemiczną w zakresie chemii nieorganicznej.

K_U01

CN1_U02 Potrafi scharakteryzować rodzaj wiązań chemicznych występujących w cząsteczkach związków nieorganicznych oraz określić hybrydyzację orbitali w cząsteczkach związków nieorganicznych i ich symetrię.

K_U01, K_U02

CN1_U03 Potrafi scharakteryzować właściwości pierwiastków bloku s i p oraz ich związków chemicznych a także przedstawić metody otrzymywania najważniejszych klas związków nieorganicznych.

K_U01, K_U02

CN1_U04 Potrafi w sposób zrozumiały w mowie i piśmie przedstawić poprawne rozumowanie wiążące reaktywność nieorganicznych związków chemicznych z ich strukturą.

K_U01, K_U02 K_U06, K_U07

K_U16

CN1_U05 Potrafi w sposób zrozumiały w mowie i piśmie przedstawić poprawne rozumowanie wiążące właściwości chemiczne lub fizykochemiczne związków nieorganicznych z ich zastosowaniem.

K_U16, K_U23


CN1_K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia. K_K01, K_K02

CN1_K02 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień współczesnej chemii nieorganicznej.

K_K05, K_K07

Forma i typy zajęć: wykład (30 godz.), ćwiczenia (15 godz.)

44


Znajomość Podstaw Chemii w zakresie przyjętym w standardzie kształcenia dla tego przedmiotu.


1. Elektronowa struktura atomu (dwoista natura światła i elektronów), zasada nieoznaczoności Heisenberga, funkcje falowe, orbitalne atomowe wodoru, orbitalne w atomach wieloelektronowych, orbitalne i spinowe momenty magnetyczne, własności magnetyczne atomów wieloelektronowych i powstających z nich jonów, efektywna liczba atomowa i ekranowanie elektronów w atomach wieloelektrodowych.

2. Wiązania chemiczne – główne rodzaje wiązań chemicznych. Metoda wiązań walencyjnych i metoda orbitali molekularnych.

3. Symetria cząsteczek (elementy i operacje symetrii, punktowe grupy symetrii). Hybrydyzacja orbitali a symetria cząsteczek.

4. Układ okresowy a właściwości pierwiastków. Okresowość fizycznych i chemicznych własności pierwiastków. Promienie atomowe i jonowe. Energia jonizacji. Elektroujemność i powinowactwo elektronowe. Właściwości metaliczne.

5. Wodór – otrzymywanie, własności fizyczne i chemiczne wodoru, zastosowanie wodoru, wodorki.

6. Relacje właściwości wynikające z położenia pierwiastków w układzie okresowym. Właściwości kwasowo- zasadowe tlenków. Zmiana rozpuszczalności tlenków, wodorotlenków i soli. Energia solwatacji, hydratacji. Klasyfikacja, nomenklatura, budowa, właściwości, reaktywność i zastosowanie związków nieorganicznych.

7. Systematyczna chemia pierwiastków s- i p-elektronowych (występowanie, otrzymywanie – metody laboratoryjne i przemysłowe, własności fizyczne, związki chemiczne, wybrane przykłady zastosowań pierwiastków i ich związków).


6. A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, PWN, Warszawa 2002.

7. J. D. Lee, Zwięzła chemia nieorganiczna, PWN, Warszawa 1999.

8. F.A Cotton, G. Wilkinson, P.L. Gaus, Chemia nieorganiczna. Podstawy, PWN, Warszawa 1995.

9. M. J. Sienko, R. A. Plane, Chemia. Podstawy i zastosowania, WN-T, Warszawa 1999.

10. S. F. A. Kettle, Fizyczna chemia nieorganiczna na przykładzie chemii koordynacyjnej, PWN, Warszawa 1999.

11. M. S. Silberberg, Chemistry: the molecular nature of master and change, McGraw-Hill Higher Education, USA, 2000.

12. C. E. Housecroft, A. G. Sharpe, Inorganic Chemistry, Pearson Education Ltd., Harlow, 2005.


1. L. Pauling, P. Pauling, Chemia, WNT, Warszawa 1997.

2. R. Sołoniewicz, Pierwiastki chemiczne grup głównych, Seria Współczesna Chemia Nieorganiczna, WNT, Warszawa, 1989.


Wspomagany technikami multimedialnymi wykład, wykład z dyskusją, dyskusja, słowna metoda problemowa.


Efekty CN1_U01 – CN1_U05 sprawdzane będą podczas ćwiczeń oraz kolokwiów działowych z treści dotyczących ćwiczeń. Całość efektów kształcenia będzie sprawdzana na końcowym egzaminie testowym.


45


Warunkiem zaliczenia Ćwiczeń z chemii nieorganicznej I jest:

1. Systematyczne uczestniczenie w ćwiczeniach

2. Zaliczenie dwóch kolokwiów działowych z treści przedmiotowych. Zaliczenie Ćwiczeń jest warunkiem koniecznym umożliwiającym przystąpienie do pisemnego egzaminu z treści programowych przedmiotu. W przypadku niezaliczenia jednego (lub obu) kolokwiów działowych przewidziane jest, bezpośrednio przed sesją letnią, jednorazowe kolokwium poprawkowe uwzględniające całość treści programowych związanych z Ćwiczeniami. Dwa kolejne kolokwia poprawkowe będą miały miejsce w trakcie sesji egzaminacyjnej, odpowiednio przed drugim i trzecim terminem końcowego egzaminu pisemnego.

Końcowy egzamin pisemny obejmuje treści przedstawione w programie wykładu oraz programie ćwiczeń. Egzamin końcowy obejmuje 50 pytań testowych (punktowanych po 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź) będzie oceniany zgodnie z poniższym przedziałem punktacji.

Przedział punktacji/ocena: <26 ndst, ≥ 26 dost, > 30 dost+, >35 db, > 40 db+, >45 bdb

Końcowa ocena z modułu jest średnią ważoną z ocen z egzaminu i zaliczenia ćwiczeń według wzoru:

0,75 x egz+0,25 x ćw.





Samodzielne przygotowanie się do kolokwiów działowych związanych z treściami ćwiczeń

5 godz.





Przykładowe pytania i zadania sprawdzające zakładane efekty kształcenia Wiedza: W01-Zna i rozumie podstawowe aspekty związane z elektronową strukturą atomu (Kartkówki, Kolokwia działowe, Egzamin pisemny).

Napisz konfiguracje elektronowe dla pierwiastków o liczbach atomowych 16, 29, i 37, i na tej podstawie określ, do jakich grup układu okresowego pierwiastki te należą. Oblicz całkowitą spinową liczbę kwantową S dla każdej konfiguracji, a także jej spinowy moment magnetyczny w magnetonach Bohra. Określ właściwości magnetyczne każdego z atomów uwarunkowane wyłącznie spinami elektronowymi.

Podaj pełny zestaw liczb kwantowych dla: (a) walencyjnego elektronu litu Li; (b) elektronu atomu boru B w stanie podstawowym posiadającego najwyższą energię, (c) elektronu traconego w wyniku jonizacji atomu Cs; (d) elektronu przyłączanego podczas powstawania jonu Br

− z atomu Br.

Na podstawie podanej konfiguracji elektronowej zidentyfikuj każdy z poniższych pierwiastków oraz podaj symbole i nazwy innych pierwiastków należących do tej samej grupy: [He]2s

22p

1; [Ne]3s

23p

4.

Która z poniższych konfiguracji elektronowych przedstawia stan podstawowy pierwiastka? a)[Ne]3s

13p

1 b)[He]2s

12p

3 c)[Ne]3s

23p

3 d)[Ne]3s

23p

33d

1

W02-Zna i rozróżnia rodzaje wiązań chemicznych w związkach nieorganicznych oraz posiada podstawową wiedzę z zakresu symetrii cząsteczek związków nieorganicznych. (Kartkówki, Kolokwia działowe, Egzamin pisemny).

W cząsteczce o wzorze ogólnym AX3 udział w tworzeniu wiązań biorą orbitale zhybrydyzowane typu: a)sp b)sp

2 c)sp

3 d)sp

3d

Ile płaszczyzn symetrii zawiera cząsteczka [PtCl4]2−

(kwadrat)? a)2 b)3 c)4 d)5

Uwzględniając zmianę elektroujemności pierwiastków w układzie okresowym, wskaż, w którym z następujących związków jest największy udział wiązania jonowego:

46

a)H2O b)LiI c)RbF d)CaO e)HCl W03-Zna budowę układu okresowego oraz rozumie zmianę własności fizycznych i chemicznych pierwiastków w zależności od ich położenia w układzie okresowym (Kartkówki, Kolokwia działowe, Egzamin pisemny).

Wskaż pierwiastek, który ma najsilniej zaznaczony charakter metaliczny: a)Rb b)Ca c)Cs d)Pb

Ustal, który z podanych niżej pierwiastków ma największy rozmiar atomu. a)S b)Ca c)Ba d)Po

Który z poniższych pierwiastków posiada najmniejszą pierwszą energię jonizacji? a)Rb b)Mg c)I d)As

W04- Posiada wiedzę w zakresie występowania, wyodrębniania, otrzymywania, właściwości i zastosowania pierwiastków chemicznych oraz związków nieorganicznych (Kartkówki, Kolokwia działowe, Egzamin pisemny).

Który z następujących pierwiastków występuje w odmianach alotropowych? a)krzem b)german c)cyna d)ołów

Minerały krzemu to: a)mika b)azbest c)zeolit d)talk e)wszystkie odpowiedzi są poprawne

Tlenek diazotu jest: a) brązowym trującym gazem zanieczyszczającym atmosferę b) bezbarwnym gazem używanym do produkcji kwasu azotowego c) bezbarwnym gazem używanym jako propelent do lodów śmietankowych d) bezbarwnym gazem, który ulega reakcji dysproporcjonowania do azotu i tlenu

W05-Zna i rozumie podstawowe zależności wiążące właściwości chemiczne oraz fizykochemiczne związków nieorganicznych z ich strukturą (Kartkówki, Kolokwia działowe, Egzamin pisemny).

Atom boru posiada 3 elektrony walencyjne. Który z następujących procesów pozwala mu na osiągnięcie oktetu elektronowego: a) tworzenie kationu B

3+

b)tworzenie wiązań trójcentrowych c)tworzenie wiązań π przy użyciu orbitali d d)tworzenie wiązań π przy użyciu orbitali sp

3

Tal może tworzyć dwa tlenki, Tl2O i Tl2O3. Który z nich jest bardziej zasadowy? a)Tl2O b)Tl2O3 c)oba mają takie same właściwości zasadowe d)potrzeba więcej informacji by udzielić poprawnej odpowiedzi

Umiejętności: U01-Umie posługiwać się terminologią i nomenklaturą chemiczną w zakresie chemii nieorganicznej (kartkówki, Kolokwia działowe, egzamin pisemny).

Na przykładzie węgla, fosforu i siarki omów zjawisko alotropii.

Omów tlenowe kwasy chloru i porównaj ich właściwości.

U02-Potrafi scharakteryzować rodzaj wiązań chemicznych występujących w cząsteczkach związków nieorganicznych oraz określić hybrydyzację orbitali w cząsteczkach związków nieorganicznych i ich symetrię. (kartkówki, Kolokwia działowe, egzamin pisemny).

Wyszukaj wszystkie elementy symetrii w cząsteczkach: BCl3 (cząsteczka płaska) i PCl3 (piramida trygonalna), a następnie wskaż, które elementy symetrii są dla tych cząsteczek wspólne, a które różne.

Posługując się teorią orbitali molekularnych określ rząd wiązania oraz właściwości magnetyczne

następujących cząsteczek lub jonów: 22

22 O,O,O .

Narysuj elektronowe wzory strukturalne cząsteczek lub jonów: LiCl, OF2, POCl3, SO32−

, określ typ tworzonych wiązań (elektroujemność w skali Paulinga: Li-1.0; F-4.0; P-2.1; Cl-3.0; S-2.5; O-3.5).

U03-Potrafi scharakteryzować właściwości pierwiastków bloku s i p oraz ich związków chemicznych a także przedstawić metody otrzymywania najważniejszych klas związków nieorganicznych (kartkówki, Kolokwia działowe, egzamin pisemny).

Porównaj właściwości fizyczne i chemiczne metali i niemetali.

Wymień i omów najważniejsze połączenia litowców z tlenem.

Omów metody otrzymywania i właściwości ozonu.

47

U04-Potrafi w sposób zrozumiały w mowie i piśmie przedstawić poprawne rozumowanie wiążące reaktywność nieorganicznych związków chemicznych z ich strukturą (kartkówki, Kolokwia, egzamin pisemny).

Analizując zmiany temperatur topnienia w obrębie grupy IVA (14) można zauważyć wyraźny spadek tej temperatury przechodząc od C do Si oraz od Ge do Sn. Wyjaśnij krótko, czym spowodowany jest ten efekt.

Uszereguj siarczany berylowców według wzrastającej rozpuszczalności, odpowiedź krótko uzasadnij.

Podaj zasadnicze podobieństwa i różnice pomiędzy fluorem a pozostałymi chlorowcami.

U05-Potrafi w sposób zrozumiały w mowie i piśmie przedstawić poprawne rozumowanie wiążące właściwości chemiczne lub fizykochemiczne związków nieorganicznych z ich zastosowaniem (kartkówki, Kolokwia działowe, egzamin pisemny).

Omów perspektywy zastosowania wodoru jako alternatywnego dla paliw płynnych nośnika energii.

Podaj przykłady praktycznych zastosowań helu.

Kompetencje społeczne: K01-Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia (Rozwiązywanie problemów w ramach pracy domowej i dyskusja na ćwiczeniach, Kolokwia działowe, egzamin pisemny).

Wyjaśnij, dlaczego związki jonowe są zwykle wysokotopliwe, natomiast większość prostych związków kowalencyjnych ma niskie temperatury topnienia? Wytłumacz wysoką temperaturę topnienia diamentu.

Podaj definicję momentu dipolowego i powiąż wartości momentów dipolowych wiązań z ich charakterem. Omów wpływ symetrii cząsteczki na jej wypadkowy moment dipolowy.

K02-Potrafi precyzyjnie formułować pytania, służące pogłębieniu własnego zrozumienia danego tematu oraz odnalezienia brakujących lub błędnych elementów rozumowania (Rozwiązywanie problemów w ramach pracy domowej i dyskusja na ćwiczeniach, Kolokwia działowe, egzamin pisemny)

Scharakteryzuj zmienność właściwości metalicznych w okresach oraz grupach głównych układu okresowego.

Scharakteryzuj właściwości amfoteryczne pierwiastków grup głównych układu okresowego. K03-Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień współczesnej chemii nieorganicznej (Rozwiązywanie problemów w ramach pracy domowej i dyskusja na ćwiczeniach Kolokwia działowe, egzamin pisemny)

Omów perspektywy zastosowania wodoru jako alternatywnego dla paliw płynnych nośnika energii.

Podaj przykłady praktycznych zastosowań helu.

48


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Chemia organiczna I

Nazwa w języku angielskim: Organic Chemistry I



Jednostka realizująca: Instytut Chemii, Katedra Chemii Organicznej i Stosowanej



Rok studiów: drugi

Semestr: trzeci i czwarty

Liczba punktów ECTS: (5+12) 17 ECTS

Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Prof. dr hab. Stanisław Ostrowski

Symbol efektu


Wm01 Student zna na poziomie podstawowym założenia chemii organicznej. K_W03

Wm02 Zna systematykę najważniejszych klas związków organicznych. K_W02, K_W03

Wm03 Zna główne strategie syntezy związków organicznych z uwzględnieniem wymiany grup funkcyjnych oraz tworzenia wiązań węgiel-węgiel i węgiel-heteroatom.

K_W03

Wm04 Dostrzega potrzebę pogłębienia wiedzy w zakresie swojej specjalności chemicznej.

K_W07

Wm05 Dostrzega potrzebę korzystania z literatury fachowej, baz danych oraz innych źródeł informacji.

K_W08

Wm06 Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. K_W13

UMIEJĘTNOŚCI

Um01 Student umie posługiwać się terminologią i nomenklaturą chemiczną. K_U01

Um02 Wykazuje umiejętność omawiania właściwości i różnic w reaktywności najważniejszych klas związków organicznych z uwzględnieniem stereochemii i mechanizmów reakcji, a także w aspekcie termodynamicznym i kinetycznym.

K_U04, K_U05, K_U07

Um03 Potrafi określić relacje pomiędzy strukturą a reaktywnością substancji chemicznych.

K_U06

Um04 Potrafi przedstawić mechanizm reakcji chemicznej. K_U04

Um05 Posiada umiejętność prawidłowego projektowania syntezy oraz wyboru właściwych metod rozdzielania, oczyszczania i identyfikacji związków organicznych (z zastosowaniem metod klasycznych i instrumentalnych).

K_U18

Um06 Potrafi dokładnie obserwować eksperyment chemiczny, korygować jego przebieg w odniesieniu do przepisu ogólnego oraz prowadzić na bieżąco notatki laboratoryjne.

K_U19

Um07 Posiada zdolność pisania raportu uwzględniającego opis eksperymentu i interpretację uzyskanych wyników prac doświadczalnych.

K_U16, K_U17

Um08 Potrafi w sposób zrozumiały w mowie i piśmie przedstawić poprawne rozumowanie chemiczne i formułować wnioski.

K_U16

Um09 Potrafi mówić o zagadnieniach chemicznych zrozumiałym, potocznych językiem. K_U23


Km01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia. K_K01

Km02 Potrafi precyzyjnie formułować pytania służące pogłębieniu własnego zrozumienia danego tematu oraz odnalezienia brakujących lub błędnych elementów w

K_K02

49

rozumowaniu.

Km03 Potrafi samodzielnie przeszukiwać literaturę (także w językach obcych) i krytycznie oceniać informacje naukowe.

K_K03

Km04 Potrafi pracować zespołowo; rozumie konieczność systematycznej pracy nad wszelkimi projektami, które mają długofalowy charakter.

K_K04

Km05 Rozumie i docenia znaczenie uczciwości intelektualnej w działaniach własnych i innych osób; postępuje etycznie.

K_K05

Km06 Rozumie potrzebę popularnego przedstawiania laikom wybranych osiągnięć chemii.

K-K06

Forma i typy zajęć: Część I: wykład (45 godz.), ćwiczenia (30 godz.). Część II: wykład (30 godz.), ćwiczenia (30 godz.), laboratorium (120 godz.)


Znajomość podstaw chemii ogólnej


Wykład: CZĘŚĆ I: Wprowadzenie do chemii organicznej i jej znaczenie. Pojęcie grupy funkcyjnej i przegląd najważniej-szych grup funkcyjnych. Struktura elektronowa i przestrzenna cząsteczek organicznych: rodzaje wiązań i polaryzacja wiązań, elektroujemność, hybrydyzacja atomów w związkach organicznych (sp

3, sp

2, sp), orbitale molekularne, typy

reakcji w chemii organicznej (jonowe, rodnikowe, pericykliczne), rozpad homolityczny i heterolityczny wiązania, rodzaje izomerii. Metody określania struktur cząsteczek organicznych (analiza elementarna, MS, IR, NMR, UV-Vis). Nomenklatura IUPAC. Alkany i cykloalkany: konformacja etanu, n-butanu, cykloheksanu (wiązania aksjalne i ekwatorialne), wzory przestrzenne i wzory Newmana, reaktywność chemiczna, halogenowanie metanu, mechanizm reakcji rodnikowej (diagram energetyczny), względna reaktywność halogenów z metanem jako funkcja energii aktywacji, stan przejściowy, produkt przejściowy. Podstawowe pojęcia stereochemii: konformacja, konfiguracja, centrum stereogeniczne, skręcalność właściwa, enancjomeria, wzory przestrzenne i wzory projekcyjne Fischera, reguły określania pierwszeństwa podstawników, konfiguracja względna i absolutna w systemie R/S, reakcje stereoselektywne i stereospecyficzne, enancjomery, odmiana racemiczna, diastereoizomery, odmiana mezo-, czystość optyczna, rozdzielanie mieszanin racemicznych. Alkeny i dieny sprzężone: izomeria E/Z, addycja elektrofilowa do wiązania podwójnego, mechanizm, reguła Markownikowa, powstawanie, struktura, trwałość i przegrupowania karbokationów, addycje syn- i anti-, addycja rodnikowa, addycje synchroniczne, ozonoliza, reakcje substytucji w pozycji allilowej, otrzymywanie dienów sprzężonych i ich trwałość: teoria rezonansu i teoria LCAO, polimeryzacja (jonowa, wolnorodnikowa). Alkiny: kwasowość alkinów, reaktywność wiązania potrójnego, reakcje alkinów (przyłączanie halogenów, reakcja przyłączania wody do propynu, wprowadzenie pojęcia tautomerii). Węglowodory aromatyczne: kryterium aromatyczności, rezonans, izomeria i nazewnictwo wielopodstawionych pochodnych zw. aromatycznych, policykliczne węglowodory aromatyczne, substytucja elektrofilowa, wpływ kierujący podstawników, reaktywność toluenu i styrenu, rodnik, kation i anion benzylowy. Halogenki alkilowe i arylowe: mechanizmy i stereochemia reakcji substytucji nukleofilowej (SN1, SN2, SNi), mechanizmy i stereochemia reakcji eliminacji (E1, E2, E1Cβ; reguła Zajcewa), substytucja nukleofilowa SNAr, substytucja przez benzyn. Związki metaloorganiczne: związki litoorganiczne i związki Grignarda, inne związki metaloorganiczne. CZĘŚĆ II: Alkohole, tiole i fenole: metody otrzymywania (w tym: reakcja hydroborowania/utleniania alkenów), reakcje alkoholi (z metalami, otrzymywanie alkenów, eterów, związków karbonylowych, estrów), reakcje fenoli, przegrupowanie Friesa, reakcja Reimera-Tiemanna. Etery, epoksydy, sulfidy: otrzymywanie eterów (z alkoholi w warunkach kwasowych, metoda Williamsona), reaktywność. Aldehydy i ketony: struktura i właściwości grupy karbonylowej, addycja do grupy karbonylowej (wody, alkoholi, amin, związków Grignarda), utlenianie i redukcja, reakcja Cannizzaro. Kwasy karboksylowe i pochodne: kwasowość, wartości pKa, metody otrzymywania alifatycznych i aromatycznych kwasów, reakcja Kolbego, reaktywność, reakcje halogenowania, redukcji, dekarboksylacji, metody otrzymywania pochodnych kwasów (chlorki kwasowe, bezwodniki, estry, amidy) i ich reakcje (mechanizmy). Wykorzystanie reakcji związków karbonylowych w syntezie: enolizacja, alkilowanie i acylowanie jonów enolanowych, kondensacja aldolowa (prosta, krzyżowa), reakcja Wittiga, kondensacja Claisena i jej podobne, reakcja Reformatskiego i reakcja Michaela, syntezy z zastosowaniem estru kwasu malonowego i acetylooctowego, enaminy – wykorzystanie w syntezie. Węglowodany: monosacharydy, strategia syntezy aldoz szeregu D (metodą Kilianiego-Fischera), anomery i mutarotacja. Reakcje cykloaddycji: podstawy teorii orbitali granicznych, cykloaddycje [2+2] i [4+2], dieny i dienofile. Aminy alifatyczne i aromatyczne: właściwości zasadowe i nukleofilowe, metody otrzymywania (w tym: reakcja Gabriela, degradacja Hofmanna), reakcje – alkilowanie, degradacja soli amoniowych, acylowanie, sole diazoniowe i ich zastosowanie w syntezie. Związki heterocykliczne: porównanie reaktywności furanu, pirolu i tiofenu (ich metody otrzymywania i reakcje), struktura i reaktywność pirydyny i jej N-tlenku, szereg zasadowości (pirol, pirydyna, pirolidyna). Nowoczesne strategie syntezy organicznej – retrosynteza, pojęcie syntonu, zabezpieczanie i przemiany grup funkcyjnych, chemia kombinatoryczna, reakcje multikomponentowe.

------------------------------------ ---------------------------------- Ćwiczenia:

50

Program ćwiczeń pokrywa się z programem wykładu i ma na celu ułatwienie zrozumienia: budowy elektronowej i stereochemii związków organicznych, nomenklatury, otrzymywania i przekształceń węglowodorów i związków jednofunkcyjnych, podstawowych mechanizmów reakcji, oraz wykorzystanie nabytej wiedzy w planowaniu syntez związków organicznych. Ćwiczenia laboratoryjne: Studenci wykonują indywidualnie pięć preparatów, w tym jeden wieloetapowy. Uczą się pracy laboratoryjnej z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i przestrzegania zapisów zawartych w Kartach Charakterystyki Substancji. Zapoznają się z podstawowymi technikami syntezy, wyodrębniania i oczyszczania związków organicznych (w tym chromatografia). Nabywają umiejętności w zakresie montowania laboratoryjnej aparatury chemicznej, rozwiązują problemy syntetyczne i analityczne, charakteryzują związki z wykorzystaniem metod fizykochemicznych (w tym spektroskopia). Zaliczają teoretyczne sprawdziany: z techniki laboratoryjnej i zasad BHP oraz działów chemii organicznej związanych z przeprowadzanymi syntezami.


1. J. Clayden, N. Greeves, S. Warren, P. Wothers; Chemia organiczna, t.1,2,3,4 (tłum. z j. ang.), WN-T, Warszawa, 2009-2011. 2. J. McMurry, Chemia organiczna, t.1,2,3,4,5 (tłum. z j. ang.), PWN, 2005 (i wydania wcześniejsze). 3. R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, t.1 i t.2 (tłum. z j. ang.), PWN, 1998 (i wydania wcześniejsze). 4. A. Vogel, Preparatyka organiczna (tłum z j. ang.), WNT, 2006 (i wydania wcześniejsze).


1. P. Mastalerz, Chemia organiczna, PWN, 2000. 2. J. Wróbel, Preparatyka i elementy syntezy organicznej, PWN, 1983.


Wykład: konwencjonalny, problemowy, wspomagany technikami multimedialnymi, słowna metoda problemowa

Ćwiczenia i laboratoria: z wykorzystaniem modeli związków organicznych oraz technik multimedialnych, eksperyment laboratoryjny. Laboratoria z wykorzystaniem podstawowego szkła i sprzętu laboratoryjnego. Udostępnianie studentom problemów i zadań treningowych (do ćwiczeń i laboratoriów).


Efekty Wm01 – Wm05, Um01 – Um04, Um08 i Um09 sprawdzane będą na czterech kolokwiach (w pierwszej połowie listopada, w drugiej połowie stycznia, w pierwszej połowie kwietnia, w pierwszej połowie czerwca). Efekty Wm01 – Wm06 i Um01 – Um09 sprawdzane będą na ćwiczeniach laboratoryjnych. Efekty Wm01 – Wm06, Um01 – Um09 i Km01 – Km06 sprawdzane będą na egzaminie pisemnym (i ewentualnie ustnym) w sesji egzaminacyjnej.


Warunek uzyskania zaliczenia przedmiotu – co najwyżej dwie nieusprawiedliwione nieobecności na ćwiczeniach i laboratorium oraz spełnienie każdego z trzech niżej opisanych warunków:

1. zaliczenie z ćwiczeń (w pierwszym i w drugim semestrze) na podstawie czterech pisemnych kolokwiów (po 2 w semestrze); punktacja i ocenianie w/g Regulaminu studiów)

2. zaliczenie 5 kolokwiów na pracowni i wykonanie 5 preparatów (w tym jeden wieloetapowy) 3. zaliczenie egzaminu pisemnego (ewentualnie ustnego) w drugim semestrze (punktacja i ocenianie w/g

Regulaminu studiów)

Sposób uzyskania punktów: 1. ćwiczenia: każde kolokwium oceniane w skali 0-5 pkt (suma = 20 pkt) 2. laboratorium: każde kolokwium oceniane w skali 0-4 pkt, każdy preparat oceniany w skali 0-2 pkt 3. egzamin pisemny (ewentualnie ustny): punktowany w skali 0-50 pkt

Poprawy: Możliwość przynajmniej jednorazowej poprawy każdego z kolokwiów w trakcie zajęć w semestrze (ćwiczenia i laboratorium). Dwie poprawy z całości materiału w sesji egzaminacyjnej (w semestrze czwartym wyznacza się je odpowiednio przed drugim i trzecim terminem egzaminu).



51

Udział w wykładach 75 godz. (cz. I: 45; cz. II: 30)

Udział w ćwiczeniach 60 godz. (cz. I: 30; cz. II: 30)

Laboratorium 120 godz. (cz. I: -; cz. II: 120)

Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń 25 godz. (cz. I: 15; cz. II: 10)

Samodzielne przygotowanie się do laboratorium 15 godz. (cz. I: -; cz. II: 15)

Udział w konsultacjach godz. z przedmiotu 25 godz. (cz. I: 10; cz. II: 15)

Samodzielne przygotowanie się do kolokwiów 45 godz. (cz. I: 25; cz. II: 20)

Przygotowanie sprawozdań z laboratorium 15 godz. (cz. I: -; cz. II: 15)

Przygotowanie się do egzaminu i obecność na egzaminie 45 godz. (cz. I: -; cz. II: 45)

Sumaryczne obciążenie pracą studenta 425 godz. (cz. I: 125; cz. II: 300)

Punkty ECTS za przedmiot 17 ECTS (cz. I: 5; cz. II: 12)

Przykładowe pytania i zadania sprawdzające zakładane efekty kształcenia Wiedza: Wm01 – Student zna na poziomie podstawowym założenia chemii organicznej (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, analiza sprawozdań, egzamin).

Jakie najbardziej prawdopodobne produkty utworzą się w podanych niżej reakcjach? Wskaż centra stereogeniczne (jeśli są) w produktach i określ ich konfigurację absolutną. Określ rodzaj izomerii pojawiającej się w produktach. a) (2S,3S)-2-jodo-3-metylopentan w obecności KOH (stęż.), w C2H5OH b) 3-bromo-3-metylopentan w mieszaninie H2O/C2H5OH c) (R)-(1-bromo-1-metylopropylo)benzen w obecności 0.0001 M CH3ONa, w mieszaninie H2O/CH3OH, temp. 45°C.

Wyjaśnij na przykładach wpływ kierujący podstawników w pierścieniu aromatycznym na substytucję elektrofilową.

W jaki sposób można modyfikować strukturę następujących związków organicznych: toluenu, para-toluidyny, para-chloronitrobenzenu, benzonitrylu, chlorobenzenu? Wm02 – Zna systematykę najważniejszych klas związków organicznych (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, analiza sprawozdań, egzamin).

Omów klasy związków organicznych, które można otrzymać z kwasów karboksylowych. Porównaj ich reaktywność i podaj przykłady wykorzystania w syntezie.

Porównać reaktywność alkenów, alkinów i alkadienów w reakcjach addycji HBr i H2O. Wm03 – Zna główne strategie syntezy związków organicznych z uwzględnieniem wymiany grup funkcyjnych oraz tworzenia wiązań węgiel-węgiel i węgiel-heteroatom (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, analiza sprawozdań, egzamin).

Omów mechanizm halogenowania rodnikowego alkanów. Wyjaśnij, dlaczego tylko bromo- i chloropochodne mogą być otrzymywane tą metodą. Podaj przyczyny różnic selektywności w tej metodzie w odniesieniu do alkanów rozgałęzionych.

Przedstaw na przykładach wykorzystanie soli diazoniowych w syntezie różnych pochodnych związków aromatycznych. Wm04 – Dostrzega potrzebę pogłębienia wiedzy w zakresie swojej specjalności chemicznej (kolokwia wejściowe na laboratorium, kolokwia działowe, egzamin).

Omów w skrócie założenia nowoczesnych strategii w syntezie organicznej (analiza retrosyntetyczna, zabezpieczanie i przemiany grup funkcyjnych, chemia kombinatoryczna, reakcje multikomponentowe, metateza).

Wskaż przełomowe osiągnięcia w chemii organicznej na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci. Wm05 – Dostrzega potrzebę korzystania z literatury fachowej, baz danych oraz innych źródeł informacji (kolokwia działowe, egzamin).

52

Przedstaw sposoby skutecznego wyszukiwania informacji o związkach organicznych opisanych w literaturze. Wm06 – Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy (kolokwia wejściowe na laboratorium).

Omów zasady zachowania bezpieczeństwa w pracy z łatwopalnymi substancjami i nieznanymi związkami organicznymi.

Zasady udzielania pierwszej pomocy podczas pracy w laboratorium (poparzenie kwasem, zasadą, porażenie prądem, itp.). Umiejętności: Um01 – Student umie posługiwać się terminologią i nomenklaturą chemiczną (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, analiza sprawozdań, egzamin).

Omów zasady tworzenia nazw dla podstawionych pochodnych benzenu.

Wyjaśnij pojęcia, podając odpowiednie przykłady: enancjomery, konfiguracja absolutna, diastereoizomery, mieszanina racemiczna, odmiana mezo, nadmiar enancjomeryczny, skręcalność właściwa. Um02 – Wykazuje umiejętność omawiania właściwości i różnic w reaktywności najważniejszych klas związków organicznych z uwzględnieniem stereochemii i mechanizmów reakcji, a także w aspekcie termodynamicznym i kinetycznym (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

Wymień i zapisz znane Ci mechanizmy reakcji substytucji i eliminacji (w układach alifatycznych i aromatycznych).

Karbokationy, karboaniony, rodniki – powstawanie, struktura, reaktywność i czynniki wpływające na ich trwałość. Um03 – Potrafi określić relacje pomiędzy strukturą a reaktywnością substancji chemicznych (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

Porównaj metody otrzymywania i reaktywność alkoholi i fenoli.

Porównaj zasadowość amin alifatycznych, amin aromatycznych, pirolu i pirydyny. Um04 – Potrafi przedstawić mechanizm reakcji chemicznej (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

Przedstaw mechanizm reakcji estryfikacji kwasów karboksylowych w warunkach kwasowych.

Które etapy mechanizmu SN1 i E1 są podobne (takie same), a które są różne? Um05 – Posiada umiejętność prawidłowego projektowania syntezy oraz wyboru właściwych metod rozdzielania, oczyszczania i identyfikacji związków organicznych (z zastosowaniem metod klasycznych i instrumentalnych) (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

Zaproponuj metodę syntezy 2,6-dibromo-4-izopropylobenzonitrylu z benzenu i dowolnych odczynników. Przeprowadź analizę retrosyntetyczną, a po wyborze drogi syntezy ustal metody oczyszczania związków pośrednich oraz metody spektroskopowe, które potwierdzą ich strukturę.

Wymień znane Ci rodzaje destylacji. Dla każdego rodzaju narysuj zestaw aparatury i nazwij poszczególne elementy. Um06 – Potrafi dokładnie obserwować eksperyment chemiczny, korygować jego przebieg w odniesieniu do przepisu ogólnego oraz prowadzić na bieżąco notatki laboratoryjne (kolokwia wejściowe na laboratorium, analiza sprawozdań).

Podaj, jakie informacje powinny się znaleźć w przepisie otrzymywania związku chemicznego, by można było ten przepis odtworzyć w laboratorium i porównać jego wynik (i właściwości związków) z danymi literaturowymi. Um07 – Posiada zdolność pisania raportu uwzględniającego opis eksperymentu i interpretację uzyskanych wyników prac doświadczalnych (analiza sprawozdań).

Patrz Um06 Um08 – Potrafi w sposób zrozumiały w mowie i piśmie przedstawić poprawne rozumowanie chemiczne i formułować wnioski (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, analiza sprawozdań, egzamin).

53

Z czterech klas pochodnych kwasów karboksylowych, dwie występują w przyrodzie (podaj które). Jakie wnioski płyną z tych informacji w odniesieniu do ich reaktywności chemicznej?

Analizując struktury: (a) 2,3-dimetylo-2-butenu, (b) 1-fenylo-1,2,2-trimetyloetenu, (c) penta-1,4-dienu, (d) but-2-enu, (e) buta-1,3-dienu, przedstaw szereg trwałości tych związków. Podaj kryteria, które zastosowałeś w analizie tego problemu. Um09 – Potrafi mówić o zagadnieniach chemicznych zrozumiałym, potocznym językiem (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

Bazując na danych eksperymentalnych dla dowolnego przykładu omów w sposób obrazowy ideę wolnorodnikowego halogenowania alkanów rozgałęzionych, które posłużą do wyznaczania względnych współczynników reaktywności, powiązanych z rzędowością atomów wodoru. Kompetencje społeczne: Km01 – Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia (kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

W sprawozdaniu do ćwiczenia laboratoryjnego dotyczącego syntezy indolu dokonaj krótkiego zestawienia najbardziej atrakcyjnych Twoim zdaniem metod jego syntezy na podstawie dwóch artykułów przeglądowych, które ukazały się w literaturze po roku 2000.

W sprawozdaniu do ćwiczenia laboratoryjnego dotyczącego para-jodotoluenu przedstaw inne sposoby syntezy tego związku (minimum 5) na podstawie doniesień literaturowych. Km02 – Potrafi precyzyjnie formułować pytania służące pogłębieniu własnego zrozumienia danego tematu oraz odnalezienia brakujących lub błędnych elementów w rozumowaniu (kolokwia działowe, kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

W reakcji chlorku mentylu wobec 0.01 M etanolanu sodu, w temperaturze 160°C, głównym produktem jest 3-menten (56%). Natomiast w reakcji tego chlorku 1 M C2H5OH powstaje wyłącznie 2-menten. Rozstrzygnij, jak zmienił się tryb reagowania, który doprowadził do otrzymania różnych związków. Km03 – Potrafi samodzielnie przeszukiwać literaturę (także w językach obcych) i krytycznie oceniać informacje naukowe (kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

Skomentuj wyniki otrzymane w eksperymencie przeprowadzonym w laboratorium na podstawie dostępnych źródeł literaturowych.

Przygotowując przeprowadzenie w laboratorium eksperymentu, podaj źródła literaturowe, z których korzystałeś, z zastosowaniem poprawnych zasad cytowania. Km04 – Potrafi pracować zespołowo; rozumie konieczność systematycznej pracy nad wszelkimi projektami, które mają długofalowy charakter (kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

Pracując w zespole dwuosobowym zbierz wyniki (wydajności) od wszystkich osób w Twojej grupie laboratoryjnej (oraz w innych grupach) i omów czynniki, które wpływają na zróżnicowanie wydajności syntetyzowanych związków. Wybór preparatu dowolny. Km05 – Rozumie i docenia znaczenie uczciwości intelektualnej w działaniach własnych i innych osób; postępuje etycznie (kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

Odszukaj w literaturze z lat 90-tych ubiegłego wieku artykuł, dotyczący enancjoselektywnych reakcji prowadzonych w polu magnetycznym (G. Zadel et al., Angewandte Chemie) i prześledź dalsze losy tego „doniosłego” odkrycia. Km06 – Rozumie potrzebę popularnego przedstawiania laikom wybranych osiągnięć chemii (kolokwia wejściowe na laboratorium, egzamin).

Nadprodukcja kwasu moczowego, allopurinol i ksantynooksydaza – ciekawa historia rwy kulszowej i jej zapobieganie. Na podstawie informacji w podręcznikach akademickich przygotuj i przedstaw krótkie wystąpienie dotyczące strony chemicznej tego zagadnienia.

54


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej

Nazwa w języku angielskim: Analytical chemistry with elements of instrumental analysis






Rok studiów: drugi

Semestr: trzeci



Symbol efektu


ChAI_W01 Student wykazuje się znajomością współczesnej chemii analitycznej i tendencji jej rozwoju.

K_W01, K_W03, K_W06,

ChAI_W02 Zna podstawowe pojęcia dotyczące analizy ilościowej i związane z nimi obliczenia K_W08

ChAI_W02 Zna podstawy metod miareczkowych, alkacymetrii, redoksymetrii, kompleksometrii, grawimetrii oraz analizy wagowej, strąceniowej.

K_W03, K_W10

ChAI_W03 Zna podstawowe pojęcia: równowaga kwasowo-zasadowa, pH roztworu, bufor, pojemność buforowa, wskaźnik miareczkowania, titrant.

K_W03, K_W11

UMIEJĘTNOŚCI

ChAI_U01 Potrafi scharakteryzować metody badawcze w chemii analitycznej. K_U01,

ChAI_U02 Potrafi zaproponować miareczkową metodę oznaczania alkacymetrycznego, strąceniowego, kompleksometrycznego, redox,

K_U16, K_U19,

ChAI_U03 Umie zaproponować i wyjaśnić zasadę działania wskaźnika w odpowiednim sposobie miareczkowania.

K_U01, K_U03, K_U06, K_U08,

ChAI_U04 Potrafi wykonać podstawowe obliczenia chemiczne w zakresie strącania osadów, miareczkowania (niezależnie od stopnia miareczkowania), pH roztworów kwasów, zasad, soli, roztworów buforowych.

K_U10, K_U12, K_U17, K_U20, K_U21, K_U22

ChAI_U05 Umie wykonać podstawowe obliczenia na podstawie praw rządzących metodami spektroskopowymi.

K_U10, K_U12, K_U17, K_U20,

ChAI_U06 Umie opisać i zinterpretować podstawowe procesy elektrodowe. K_U10, K_U12, K_U17, K_U20,

ChAI_U07 Umie dokonać interpretacji przykładowego chromatografu. K_U10, K_U12, K_U17, K_U20,


ChAI_K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia. K_K01,

ChAI_K02 Potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje w literaturze, także w językach obcych

K_K03

ChAI_K03 Potrafi pracować w zespole i rozumie znaczenie uczciwości intelektualnej i wkładu działań własnych i innych osób

K_K04, K_K05

ChAI_K04 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień współczesnej chemii analitycznej.

K_K05, K_K07

Forma i typy zajęć: wykład (30 godz.), laboratorium (75 godz.)

55




1. Pobieranie i przygotowanie prób do analiz, wzorce. 2. Organizacja laboratorium, akredytacja w Europie. 3. Analiza niepewności – statystyczne opracowanie wyników. Błędy w analizie chemicznej. 4. Automatyzacja i komputeryzacja; a) obróbka danych; b) filtracja i wygładzanie. 5. Rozdzielanie i identyfikacja wybranych jonów w roztworach. 6. Klasyczne metody analizy ilościowej a) analiza grawimetryczna; b) analiza wolumetryczna; c) alkacymetria – reakcje kwas – zasada; d) redoksymetria – reakcje redoks; e) kompleksometria; f) precypitometria.

7. Detektory miareczkowania. 8. Metody spektroskopowe - spektroskopia molekularna, atomowa spektroskopia absorpcyjna i emisyjna. 9. Metody elektroanalityczne. Podwójna warstwa elektryczna. Procesy elektrodowe. Elektrochemiczne metody

strippingowe. 10. Metody chromatograficzne - retencja, współczynnik retencji.


1. Z. Galus, Teoretyczne podstawy elektroanalizy chemicznej, PWN, Warszawa1987. 2. A. Hulanicki „ Reakcje kwasów i zasad w chemii analitycznej”, PWN, 1979. 3. R. Kocjan, Chemia analityczna, PZWL, 2002. 4. G. W. Ewing, Metody instrumentalne w analizie chemicznej, PWN, 1980. 5. D. A. Skoog, D. M. West, F. J. Holler, S. R. Crouch, Red. A. Hulanicki, Podstawy chemii analitycznej, PWN,

2006. 6. Red. M. Jarosz, Nowoczesne techniki analityczne, OWPW, 2006.

13. A. Hulanicki, Współczesna chemia analityczna, Wybrane zagadnienia, PWN, 2001


3. J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna, t1 i t2, PWN, W-wa 2001. 4. A. Cygański, Podstawy metod elektroanalitycznych, WNT, Warszawa 1999. 5. W. Szczepaniak, Metody instrumentalne w analizie chemicznej, PWN, Warszawa 2005. 6. J. Koryta, J. Dvořák, V. Boháčková, Elektrochemia, PWN 1990.


Wspomagany technikami multimedialnymi wykład, słowna metoda problemowa, dyskusja, eksperyment laboratoryjny, obliczenia chemiczne.


Sprawdzenie efektów ChAI_W02, ChAI_W03, ChAI_W04, ChAI_W05, ChAI_U02, ChAI_U03, ChAI_U04 oraz ChAI_K03 nastąpi podczas kolokwiów wejściowych oraz działowych w trakcie ćwiczeń laboratoryjnych a także na podstawie analiz wykonanych w laboratorium. Całość efektów kształcenia będzie sprawdzana na egzaminie końcowym.



Warunkiem zaliczenia Laboratorium z Chemii Analitycznej z Elementami Analizy Instrumentalnej jest

8. Zaliczenie kolokwiów wejściowych związanych z każdym ćwiczeniem.

9. Wykonanie wszystkich ćwiczeń przewidzianych programem Laboratorium.

10. Zaliczenie wszystkich analiz przewidzianych harmonogramem.

11. Zaliczenie trzech kolokwiów działowych obejmujących treści przedmiotowe Laboratorium (teoria i rachunki).

56

Zaliczenie Laboratorium jest warunkiem koniecznym, umożliwiającym przystąpienie do pisemnego egzaminu z treści wykładowych przedmiotu. W przypadku niezaliczenia jednego (lub więcej) kolokwiów działowych przewidziane jest kolokwium poprawkowe. Dwa kolejne kolokwia poprawkowe będą miały miejsce w trakcie sesji egzaminacyjnej, odpowiednio przed drugim i trzecim terminem końcowego egzaminu pisemnego. Niezaliczenie kolokwiów wejściowych do ćwiczeń laboratoryjnych oraz niewykonanie ćwiczeń w przewidzianym terminie uniemożliwia podejście do kolokwiów działowych i egzaminu a tym samym jest przyczyną niezaliczenia przedmiotu.

Uzyskanie dwóch ocen bardzo dobrych z kolokwiów oraz ćwiczeń laboratoryjnych może być podstawą zwolnienia studenta ze zdawania egzaminu równoznaczne z wpisaniem oceny bardzo dobrej.

Obejmujący treści wykładowe pisemny egzamin końcowy z przedmiotu będzie oceniany zgodnie z punktacją procentową:


Ocena 2,0 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0





Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń laboratoryjnych + opracowanie wyników wykonanych ćwiczeń w formie opisu w dzienniku laboratoryjnym + przygotowanie się do kolokwiów działowych

30 godz.

Samodzielne przygotowanie się do kolokwiów wejściowych i działowych

15 godz.





Przykładowe pytania i zadania sprawdzające zakładane efekty kształcenia Wiedza: W01- Student wykazuje się znajomością współczesnej chemii analitycznej i tendencji jej rozwoju.

Wytłumacz czym zajmuje się chemia analityczna? W02- Zna podstawy organizacji laboratorium analitycznego i podstawy teoretyczne akredytacji laboratorium.

Opisz procedurą pobierania próbek analitycznych.

Jak przygotować próbkę analityczną w zależności od stosowanej w laboratorium metody pomiarowej? W03- Zna podstawowe pojęcia dotyczące analizy ilościowej i związane z nimi obliczenia

Do nastawienia miana kwasu solnego rozpuszczono 195,2mg Na2CO3. Na zmiareczkowanie tej naważki zużyto 42,35dm3 HCl. Oblicz miano HCl.

Próbkę stopu o masie 0,5g rozpuszczono i rozcieńczono do 250ml. Z tego roztworu odpipetowano dwie próbki po 50ml i w jednej oznaczono sumę zawartości Cu i Zn zużywając 47,25ml roztworu EDTA o c=0,10011M. Do drugiej dodano cyjanku potasu i formaliny i miareczkowano zużywając 32,5ml roztworu EDTA. Oblicz % zawartość Cu i Zn w stopie.

W04- Zna podstawy metod miareczkowych, alkacymetrii, redoksymetrii, kompleksometrii.

Jakie titranty mogą być stosowane w alkacymetrii?

Czy możliwe jest miareczkowanie słabego kwasu słabą zasadą?

Dokonaj podziału kompleksów: a) ze względu na rodzaj ligandów; b) ze względu na ilość atomów centralnych; c) ze względu na szybkość tworzenia się i dysocjowania kompleksów

57

Jakie czynniki wpływają na trwałość kompleksów?

Jakie warunki powinien spełniać wskaźnik stosowany w miareczkowaniu redoksymetrycznym? W05 - Zna podstawowe pojęcia analizy wagowej, strąceniowej.

W jakich warunkach powinno odbywać się ważenie substancji stałych?

W06 Zna podstawowe pojęcia: równowaga kwasowo-zasadowa, pH roztworu, bufor, pojemność buforowa, wskaźnik miareczkowania, titrant.

Zdefiniuj, w oparciu o odpowiednie równanie reakcji pojęcie równowagi kwasowo-zasadowej.

Czy istnieje pojęcie „idealnej” pojemności buforowej? Umiejętności: U01- Potrafi scharakteryzować metody badawcze w chemii analitycznej.

Do jakich pomiarów analitycznych zastosujesz metodę oznaczania alkacymetrycznego?

Czy kompleksy można oznaczać metodą strąceniową? U02- Potrafi zaproponować miareczkową metodę oznaczania alkacymetrycznego, strąceniowego,

kompleksometrycznego, redox.

Zaproponuj metodę oraz warunki pomiarowe w celu oznaczenia jonów żelaza (II). U03- Umie zaproponować i wyjaśnić zasadę działania wskaźnika w odpowiednim sposobie miareczkowania.

Jaka jest różnica pomiędzy wskaźnikiem dwubarwnym i jednobarwnym?

Czy błękit bromotymolowy można zastosować do miareczkowanie zasady sodowej kwasem solnym? Odpowiedź uzasadnij.

U04- Potrafi wykonać podstawowe obliczenia chemiczne w zakresie strącania osadów, miareczkowania (niezależnie od stopnia miareczkowania), pH roztworów kwasów, zasad, soli, roztworów buforowych.

Miareczkowano 50ml roztworu Cd2+ o c=0,01mol/dm3 roztworem EDTA o c=0,02 mol/dm3. Oblicz pCd i pCd’ po dodaniu:

a) 0; b) 15; c) 25; d) 40ml EDTA log βCdEDTA=16,5

Miareczkowanie prowadzono w buforze amonowym o pH=10, gdzie cNH3=1M. Zmiareczkowano 100cm3 0,05M roztworu kwasu solnego roztworem NaOH o stężeniu 0,2mol/dm3. Oblicz pH roztworu miareczkowanego po dodaniu: a) 0; b) 10; c) 25; d) 40cm3 NaOH. Kompetencje społeczne: K01- Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia.

Czy oznaczanie niklu metodą miareczkową, prowadzone w ramach zajęć laboratoryjnych z chemii analitycznej II, było zgodne z zasadami prowadzenia tego rodzaju oznaczeń?

K02- Potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje w literaturze, także w językach obcych

Na podstawie otrzymanych wyników oblicz jaki popełniasz błąd i porównaj go z dostępnymi danymi literaturowymi.

K03 - Potrafi pracować w zespole i rozumie znaczenie uczciwości intelektualnej i wkładu działań własnych i innych osób

Zaplanuj pracę zespołu trzyosobowego, który przygotuje próbki i przeprowadzi miareczkowanie redoksymetryczne.

K04 - Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień współczesnej chemii analitycznej.

Możliwe jest miareczkowanie magnezu z użyciem EDTA jako titranta. Na podstawie dostępnej literatury znajdź inne metody oznaczania magnezu.

58


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Chemia kwantowa

Nazwa w języku angielskim: Quantum chemistry



Jednostka realizująca: Instytut Chemii, Katedra Chemii Fizycznej



Rok studiów: drugi

Semestr: trzeci


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Barbara Pezler

Symbol efektu


W01 Zna ograniczenia fizyki klasycznej i rozumie potrzebę stosowania teorii kwantowej.

K_W03, K_W04, KA_W10

W02 Zna postulaty mechaniki kwantowej K_W03, K_W010

W03 Zna wyniki rozwiązania równania Shrodingera dla prostych układów. K_W03, K_W10

W04 Zna podstawowe metody mechaniki kwantowej i stosowane w nich przybliżenia K_W06

UMIEJĘTNOŚCI

U01 Potrafi posługiwać się aparatem matematycznym chemii kwantowej K_U10

U02 Umie zapisać równanie Schrodingera dla danego układu i przewidzieć jego rozwiązanie. K_U09, K_U10, K_U11

U03 Umie badać właściwości funkcji falowych oraz operatorów kwantowomechanicznych. K_U10

U04 Potrafi dokonywać obliczeń energii, oraz innych wielkości fizycznych. K_U09, K_U10

U05 Potrafi mówić o zagadnieniach mechaniki kwantowej zrozumiałym, potocznym językiem. K_U23


K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia. K_K01

K02 Rozumie potrzebę popularnego przedstawiania laikom wybranych osiągnięć chemii K_K06

K03 Potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje w literaturze, także w językach obcych K_K03

Forma i typy zajęć: wykłady (30 godz.), ćwiczenia (15 godz.)


Zaliczenie kursów z Matematyki i Fizyki realizowanych zgodnie ze standardami/ z przyjętymi syllabusami


59

Postulaty mechaniki kwantowej. Rozwiązania równania Schrödingera dla cząstki swobodnej. Rozwiązania równania Schrödingera dla cząstki wobec bariery potencjału. Rozwiązania równania Schrödingera dla oscylatora harmonicznego. Rozwiązania równania Schrödingera dla rotatora sztywnego. Rozwiązania równania Schrödingera dla atomu wodoru i jonu molekularnego H2+. Spin elektronu, zakaz Pauliego. Metoda wariacyjna i perturbacyjna. Termy atomowe Przybliżenie jednoelektronowe. Metoda Hartree-Focka. Metoda LCAO MO. Metody obliczeniowe chemii kwantowej. Zastosowania chemii kwantowej – optymalizacja geometrii, określanie właściwości fizykochemicznych i charakterystyk atomów oraz cząsteczek.


1. Włodzimierz Kołos, Chemia kwantowa, PWN; 2. Alojzy Gołębiewski, Elementy mechaniki i chemii kwantowej, PWN;


1. Lucjan Piela, Idee Chemii kwantowej, PWN; 2. L.D. Landau, J.M. Lifszyc, Mechanika kwantowa. Teoria nierelatywistyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.


wykład tradycyjny wspomagany technikami multimedialnymi, ćwiczenia rachunkowe


Efekty kształcenia U01-U04 będą sprawdzane na kolokwium. Efekty W01-W04 oraz U05 będą sprawdzane na egzaminie.


Zaliczenie ćwiczeń - kolokwium 20 pkt (5-7 zadań) 0-10.0 (0-50%) – 2; 10.5-12.0 (51-60%) – 3; 12.5-14.0 (61-70%) – 3.5; 14.5-16.0 (71-80%) – 4; 16.5-18.0 (81-90%) – 4.5; 18.5 -20.0 (91-100%) – 5. Egzamin pisemny: 15 pytań testowych po 1 pkt; 5 pytań otwartych po 3 pkt. Łącznie 30 pkt. 0-15.0 (0-50%) – 2; 15.5-18.0 (51-60%) – 3; 18.5-21.0 (61-70%) – 3.5; 21.5-24.0 (71-80%) – 4; 24.5-27.0 (81-90%) – 4.5; 27.5 -30.0 (91-100%) – 5.



udział w wykładach 30 godz.

udział w ćwiczeniach 15 godz.

udział w konsultacjach 15 godz.

samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń 5 godz.

samodzielne przygotowanie się do kolokwiów 10 godz.

przygotowanie się i udział w egzaminie 15 godz.

sumaryczne obciążenie pracą studenta 90 godz.


60

Załącznik do Sylabusa: Chemia Kwantowa. Przykładowe pytania i zadania sprawdzające zakładane efekty kształcenia

WIEDZA Przykładowe pytania

W01 Student Zna ograniczenia fizyki klasycznej i rozumie potrzebę stosowania teorii kwantowej. egzamin

Wskaż zjawiska fizyczne i fakty doświadczalne, które świadczą o korpuskularnej naturze światła. Uzasadnij swoje przykłady.

Wskaż zjawiska fizyczne i fakty doświadczalne, które świadczą o falowej naturze cząstek elementarnych (np. elektronów). Uzasadnij swoje przykłady.

Na czym polegał i jak został rozwiązany problem promieniowania ciała doskonale czarnego.

Podaj interpretację zjawiska fotoelektrycznego w oparciu o teorię kwantów.

W02 Student Zna postulaty mechaniki kwantowej egzamin

Jakie właściwości mają opreatory kwantowomechaniczne, ich funkcje własne i wartości własne?

W jaki sposób znajduje się operatory kwantowomechaniczne odpowiadające zmiennym dynamicznym? Jak z danego operatora niehermitowskiego otrzymać operator hermitowski?

W jaki sposób, mając funkcję falową będącą rozwiązaniem równania Schrődingera znaleźć wartość operatora, dla którego funkcja falowa nie jest funkcją własną?

W03 Student Zna wyniki rozwiązania równania Shrödingera dla prostych układów. egzamin

Scharakteryzuj układ kwantowomechaniczny, jakim jest oscylator harmoniczny: opisz model fizyczny, podaj model matematyczny, postać hamiltonianu i wnioski z rozwiązania równania Schrődingera.

Scharakteryzuj układ kwantowomechaniczny, jakim jest cząstka w jednowymiarowym pudle potencjału: opisz model fizyczny, podaj model matematyczny, postać hamiltonianu i wnioski z rozwiązania równania Schrődingera.

Czym jest orbital? Jakie liczby i w jaki sposób określają orbital wodorowy?

W04 Student Zna podstawowe metody mechaniki kwantowej i stosowane w nich przybliżenia egzamin

Na czym polega metoda wariacyjna? Podaj założenia i opisz sposób postępowania.

Na czym polega metoda perturbacyjna? Podaj założenia i opisz sposób postępowania.

Na czym polega przybliżenie jednoelektronowe? Jakie warunki musi spełniać funkcja opisująca układ elektronów?

Jakie orbitalne molekularne mogą powstać z orbitali atomowych różnych atomów. Na konkretnych przykładach omów kształt, symetrię, charakter wiążący.

Podaj interpretację wiązania kowalencyjnego na gruncie metody orbitali molekularnych oraz teorii wiązań walencyjnych..

UMIEJĘTNOŚCI Przykładowe zadania

U01 Student Potrafi posługiwać się aparatem matematycznym chemii kwantowej kolokwium

Sprawdź, czy operator dx

dih jest: hermitowski.

Sprawdź, czy operator 2

2

ˆdx

d jest liniowy

Znajdź wartość własną operatora 2

2

ˆdx

d dla funkcji f(x)=sinx+cosx

U02 Student Umie zapisać równanie Shrödingera dla danego układu i przewidzieć jego rozwiązanie. kolokwium

Oblicz komutator operatora energii i położenia cząstki w pudle potencjału. Podaj postać hamiltonianu pełnego oraz elektronowego dla układów: B

+, Be,

BeH2 . Narysuj diagram energetyczny dla czterech najniższych poziomów He

+.

U03 Student Umie badać właściwości funkcji falowych oraz operatorów kwantowomechanicznych. kolokwium

Sprawdź, czy orbitale 2p0 i 2p1 są ortogonalne.

Znajdź współczynnik normalizacji dla orbitalu 2s.

Mając do dyspozycji spinorbitale: 1s,1s, 2s,2s, utwórz funkcję antysymetryczną dla układu zawierającego 4 elektrony o współrzędnych r1, r2, r3, r4.

U04 Student Potrafi dokonywać obliczeń energii, oraz innych wielkości

Oblicz średnią energię potencjalną r

eV

2

elektronu w atomie wodoru w

stanie podstawowym.

61

fizycznych. kolokwium

Oblicz średnią siłę elektrostatyczną 2

2

r

eF , w atomie wodoru w stanie 2s.

Oblicz średnią odległość elektronu od jądra w atomie wodoru w stanie podstawowym.

U05 Student Potrafi mówić o zagadnieniach mechaniki kwantowej zrozumiałym, potocznym językiem. egzamin

Na czym polega dualizm korpuskularno-falowy promieniowania elektromagnetycznego? Podaj przykłady zjawisk fizycznych, które go potwierdzają.

Jak można rozszczepić zdegenerowane poziomy energetyczne w atomie wodoru? Opisz sposób i wyjaśnij przyczynę rozszczepienia.

Jakie fakty doświadczalne niewyjaśnione na gruncie fizyki klasycznej miały wpływ na powstanie i rozwój teorii kwantów.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE Przykładowe pytania

K01 Student Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia. egzamin

Wskaż i omów pozorne paradoksy mechaniki kwantowej Czy orbitale 2p1 i 2px są sobie równoważne? Które z prostych układów kwantowomechanicznych mogą być modelami dla:

a) cząsteczki amoniaku ulegającej inwersji, b) drgającej cząsteczki wody, c) cząsteczki butadienu,

d) układu: cząstka - elektron, e) niewielkiego pojemnika z rozrzedzonym helem;

Propozycje krótko uzasadnij. K02 Student Rozumie potrzebę popularnego przedstawiania laikom wybranych osiągnięć chemii egzamin

Na czym polega dualizm korpuskularno-falowy promieniowania elektromagnetycznego? Podaj przykłady zjawisk fizycznych, które go potwierdzają.

Wskaż i omów pozorne paradoksy mechaniki kwantowej Na czym polega efekt tunelowy? W jakich okolicznościach może zachodzić?

(podaj konkretne przykłady).

K03 Student Potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje w literaturze, także w językach obcych egzamin

Rozwiń i wyjaśnij skrót: LCAO MO Rozwiń i wyjaśnij skrót: SCF HF Zinterpretuj poniższą wypowiedź P. A. M. Dirac’a z 1929 r: “The underlying

physical laws necessary for the mathematical theory of a large part of physics and the whole of chemistry are thus completely known, and the difficulty is only that the exact application of these laws leads to equations much too complicated to be soluble”.

62


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Biologia

Nazwa w języku angielskim: Biology

Język wykładowy:

język polski


Jednostka realizująca: Instytut Chemii

Rodzaj przedmiotu/modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny):

obowiązkowy

Poziom modułu kształcenia (np. pierwszego lub drugiego stopnia):

Pierwszego stopnia

Rok studiów: Drugi

Semestr: trzeci


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu:

M. D. Ossowska-Chruściel

Efekty kształcenia Symbol Odniesienie do

efektów kierunkowych

(wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne)

CH_W01 Student zna i rozumie podstawowe prawa fizyko-chemiczne, w odniesieniu do biologii

K_W01

CH_W02 Zna i rozumie pojęcie ewolucjonizmu

K_W02,

K_W05

CH_W03 Zna różnorodność organizmów biologicznych i systemy ich klasyfikacji

K_W01, K_W04

CH_U01 Potrafi w sposób zrozumiały opisać budowę komórki prokariotycznej i eukariotycznej

K_U02

CH_U02 Potrafi opisać budowę i funkcje poszczególnych organelly komórkowych

K_U03, K_U04

CH_K01

Ma świadomość konieczności pogłębiania swojej wiedzy w związku z rozwojem nauk biologicznych

K_K01, K_K04

Forma i typy zajęć: Wykład

Wymagania wstępne i dodatkowe: Podstawy chemii organicznej, nieorganicznej i biochemii, biofizyka zjawisk na granicy bioukładów.

63


1. Uniwersalność, ewolucja, różnorodność, ciągłość, genetyka, homeostaza i wzajemne oddziaływania w biologii

2. Systemy klasyfikacji organizmów żywych oparte na systematyce i taksonomii. Klasyfikacja tradycyjna i współczesna.

3. Komórki prokariotyczne i eukariotyczne. Różnice. Bakterie Gram-dodatnie, Gram-ujemne i kwasooporne - charakterystyka, różnice w budowie, rozpoznawanie Budowa i funkcje organelli komórkowych eukariotów. Cykle komórkowe.

4.Podstawowe wiadomości z genetyki. Budowa DNA i RNA. Transkrypcja i replikacja DNA. Sposoby kodowania informacji genetycznej. Mutacje genowe. Inżynieria genetyczna

5. Rodzaje i budowa białek oraz struktur niebiałkowych powiązanych z DNA i RNA Biosynteza białek.

6. Ściany i błony biologiczne. Struktura błon bilogicznych, budowa materiałów błonowych. Zjawiska zachodzące na granicy i wewnątrz błon biologicznych. Transport materii przez błony.

7. Bakteriofagi i wirusy eukariotyczne. DNA i RNA wirusów. Rodzaje wirusów nowotworowych i onkogenów.

Literatura podstawowa/dodatkowa:

Literatura podstawowa: 1. P. Turner, A. McLennan, A. Bates, M. White, "Biologia molekularne, krótkie wykłady, PWN, Warszawa 2011. 2.R.M. Twyman, Biologia rozwoju. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Szkolne PWN, 2012. 3. Genetyka molekularna. Praca zbiorowa. PWN, 2012.

Planowane formy/działania/metody dydaktyczne: Wykład tradycyjny wspomagany technikami multimedialnymi

Sposoby weryfikacji określonych efektów kształcenia osiąganych przez studenta:

Weryfikacja wiedzy - zaliczenie na ocenę, pisemny test zaliczający

Forma i sposób zaliczenia (wraz z kryteriami oceniania):

Poprawna odpowiedź na 51% pytań testowych oraz aktywność na wykładach


Aktywność Obciążenie studenta Udział w wykładach 15 godz. Udział w konsultacjach 10 godz Samodzielne przygotowanie się do kolokwium 15 godz Sumaryczne obciążenie pracą studenta 40 godz. Punkty ECTS za przedmiot 2 ECTS

Weryfikacja efektów kształcenia - przykładowe pytania: Wiedza: W01- Student zna i rozumie podstawowe prawa fizyko-chemiczne, w odniesieniu do biologii

Scharakteryzuj oddziaływania dyspersyjne. Opisz rolę wiązań wodorowych.

Scharakteryzuj zjawiska dyfuzji i osmozy. W02– Zna i rozumie pojęcie ewolucjonizmu

Opisz teorie rozwoju procesu ewolucji.

Podaj opis matematyczny ujęcia procesu ewolucji. W03 - Zna różnorodność organizmów biologicznych i systemy ich klasyfikacji

64

Scharakteryzuj filogenetycznych drzewo życia organizmów.

Cechy charakterystyczne archeowców, bakterii i jądrowców. Umiejętności: U01 - Potrafi w sposób zrozumiały opisać budowę komórek.

Opisz budowę komórki prokariotycznej.

Opisz budowę eukariotycznej.

Wykazać najważniejsze różnice pomiędzy komórką prokariotyczną a eukariotyczną. U02 - Potrafi opisać funkcje poszczególnych organelli komórkowych.

Opisać budowę jądra komórkowego.

Scharakteryzować budowę DNA i RNA.

Omówić zasadę komplementarności. Kompetencje społeczne: K01 - Ma świadomość konieczności pogłębiania swojej wiedzy w związku z rozwojem nauk biologicznych.

Na podstawie informacji popularno-naukowych określić kierunek rozwoju nauk biologicznych.

Jaki wpływ mają odkrycia naukowe na teorie rozwoju rodzaju ludzkiego na ziemi.

65


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Podstawy elektrochemii

Nazwa w języku angielskim: Basis of electrochemistry






Rok studiów: Drugi

Semestr: Trzeci



Symbol efektu


PE_W01 Student wykazuje się znajomością współczesnej chemii analitycznej, tendencji jej rozwoju i wykorzystania w niej metod instrumentalnych.

K_W01, K_W03, K_W06,

PE_W02 Zna podstawowe pojęcia związane z procesami zachodzącymi na granicy faz. K_W03, K_W10

PE_W03 Zna podstawowe prawa elektrochemiczne i wie jakie mają znaczenie w analizie zjawisk i procesów chemicznych.

K_W10

PE_W04 Zna podstawy teoretyczne omawianych instrumentalnych metod elektrochemicznych : potencjometria, kulometria, polarografia, woltamperometria, konduktometria, amperometria, elektrograwimetria.

K_W11

UMIEJĘTNOŚCI

PE_U01 Potrafi scharakteryzować metody badawcze w elktrochemii. K_U01

PE_U02 Potrafi wyjaśnić zasadę działania ogniwa i zapisać równania reakcji elektrodowych.

K_U16, K_U19

PE_U03 Potrafi dokonać wyboru elektrody w stosowanej metodzie pomiarowej. K_U01, K_U03 K_U06, K_U08

PE_U04 Potrafi dokonać wyboru elektrochemicznej metody pomiarowej K_U10, K_U12 K_U17, K_U20 K_U21, K_U22

PE_U05 Potrafi wykonać obliczenia niezbędne, aby przygotować próbkę do stosowanej metody badawczej (w szczególności dotyczy metod elektrochemicznych).

K_U10, K_U12 K_U17, K_U20

PE_U06 Potrafi zastosować podstawowe zjawiska, opisywane w elektrochemii, w praktyce. K_U10, K_U12, K_U17, K_U20


PE_K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia. K_K01,

PE_K02 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień współczesnej analizy elektrochemicznej.

K_K04, K_K05

Forma i typy zajęć: wykład (15 godz.)




66

Omówienie programu wykładu, obowiązującej literatury oraz zasad zaliczenia. Metody instrumentalne. 2. Elektrochemia – omówienie podstawowych pojęć i praw elektrochemicznych. Reakcje elektrodowe, potencjał elektrody, charakterystyka podwójnej warstwy elektrycznej. Pojęcie ogniwa galwanicznego, chemicznego, stężeniowego. Procesy elektrodowe, prawo Ficka, równanie Cotrella. 3. Zarys historyczny. 4. Ogniwa, akumulatory. Elektroliza 5. Klasyfikacja metod elektroanalitycznych. a) Metody, w których reakcja przebiega przy zerowym prądzie Faraday’a, czyli bez przyłożonego napięcia zewnętrznego: (1) Potencjometria. Elektrody pierwszego, drugiego i trzeciego rodzaju. Rodzaje elektrod (elektroda szklana, elektrody membranowe, kombinowane). Czujniki: chemiczne i biologiczne (biosensory), enzymatyczne, mikrobiologiczne i tkankowe. b) Metody, w których reakcja elektrodowa przebiega przy niezerowym prądzie Faraday’a, czyli z przyłożonym do elektrod napięciem z zewnętrznego źródła prądu: (1) Kulometria – metoda elektroanalityczna polegająca na elektrolizie w całej masie roztworu. Zasada i podział kulometrii. Zastosowanie kulometrii amperostatycznej i potencjostatycznej. (2) Polarografia stałoprądowa, zmiennoprądowa, pulsowa, różnicowa. (3) Woltamperometria, chronowoltamperometria, chronowoltamperometria cykliczna. (4) Amperometria. (5) Elektrograwimetria. c) Metody, w których nie przebiega reakcja elektrodowa: (1) Konduktometria. (2) Oscylometria. (3) Dielektrometria. d) Metody oparte na badaniu zmian w elektrycznej warstwie podwójnej: (1) Tensametria.


Literatura podstawowa: 1. Z. Galus, Teoretyczne podstawy elektroanalizy chemicznej, PWN, Warszawa1987. 2. A. Cygański, Podstawy metod elektroanalitycznych, WNT, Warszawa 1999. 3. W. Szczepaniak, Metody instrumentalne w analizie chemicznej, PWN, Warszawa 2005. 4. J. Koryta, J. Dvořák, V. Boháčková, Elektrochemia, PWN 1990. 5. R. Kocjan, Chemia analityczna, PZWL, 2002. 6. G. W. Ewing, Metody instrumentalne w analizie chemicznej, PWN, 1980. 7. D. A. Skoog, D. M. West, F. J. Holler, S. R. Crouch, Red. A. Hulanicki, Podstawy chemii analitycznej, PWN, 2006.


7. J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna, t1 i t2, PWN, W-wa 2001. 8. D.A. Skoog, D.M. West, F.J. Holler, S.R. Crouch, Podstawy chemii analitycznej,PWN, W-wa, 2000.


Wspomagany technikami multimedialnymi wykład, słowna metoda problemowa, dyskusja, obliczenia.


Sprawdzenie efektów PE_W04, PE_W05, PE_W06, PE_U01, PE_U02, PE_U03, PE_U04, PE_U05, PE_U06 nastąpi podczas zaliczenia końcowego przedmiotu.


Warunkiem uzyskania zaliczenia przedmiotu jest zaliczenie treści objętych wykładem. Zaliczenie odbywa się w formie pisemnej w czasie trwanie semestru trzeciego, po zakończeniu wykładów. Niezaliczenie kolokwium skutkuje w braku zaliczenia przedmiotu. Kolokwium poprawkowe ma miejsce w trakcie sesji egzaminacyjnej. Kolejny brak zaliczenia wiąże się z niezaliczeniem przedmiotu.

Obejmujące treści wykładowe pisemne zaliczenie końcowe z przedmiotu będzie oceniane zgodnie z punktacją procentową:


Ocena 2,0 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0


67







Przykładowe pytania i zadania sprawdzające zakładane efekty kształcenia Wiedza: W01- Student wykazuje się znajomością współczesnej chemii analitycznej, tendencji jej rozwoju i wykorzystania

w niej metod instrumentalnych.

Wytłumacz czym zajmuje się chemia współczesna chemia analityczna?

Czy we współczesnych laboratoriach analitycznych biurety zostały zastąpione nowoczesną aparaturą badawczą?

W02 - Zna podstawowe pojęcia związane z procesami zachodzącymi na granicy faz.

Z jakimi zjawiskami fizycznymi mamy do czynienia na granicy faz metal – roztwór podczas przepływu prądu?

Omów właściwości warstwy podwójnej jaka tworzy się na elektrodzie w czasie pomiarów elektrochemicznych. W03 - Zna podstawowe prawa elektrochemiczne i wie jakie mają znaczenie w analizie zjawisk i procesów

chemicznych.

Prawo Faradaya odnieś do pomiarów prowadzonych w warunkach amperostatycznych.

Roztwór wodny zawierający 1 mol Cu(NO3)2 i 1 mol AgNO3 poddano elektrolizie na elektrodach platynowych przepuszczając ładunek równy 1,5F. Ile gramów substancji wydzieliło się na katodzie?

W04 - Zna podstawy teoretyczne omawianych instrumentalnych metod elektrochemicznych: potencjometria,

kulometria, polarografia, woltamperometria, konduktometria, amperometria, elektrograwimetria.

Przy założeniu, że na elektrodzie platynowej zachodzi proces odwracalny, naszkicuj krzywą woltametrycznę dla takiego procesu. Zaznacz na niej wartość prądu utleniania i redukcji oraz potencjału utleniania i redukcji. Zapisz warunki jakie muszą być spełnione dla procesu odwracalnego.

Obliczyć graniczne przewodnictwo równoważnikowe AgIO3 na podstawie znanych granicznych przewodnictw równoważnikowych NaIO3, CH3COONa, CH3COOAg równych w temp. 25

oC odpowiednio 91,1

Scm2mol

-1, 91,0 Scm

2mol

-1, 102,8 Scm

2mol

-1.

Umiejętności: U01- Potrafi scharakteryzować metody badawcze w elktrochemii.

Przedstaw graficznie zmiany potencjału w funkcji czasu w metodzie woltametrii pulsowej różnicowej?

Opisz fale polarograficzne, które otrzymasz podczas oznaczania jonów miedzi i cynku. U02- Potrafi wyjaśnić zasadę działania ogniwa i zapisać równania reakcji elektrodowych.

Zapisz schemat ogniwa Volty i omów reakcje jakie zachodzą na anodzie i na katodzie.

Jak działa współczesne ogniwo np. w zegarku? U03- Potrafi dokonać wyboru elektrody w stosowanej metodzie pomiarowej.

Czy do oznaczeń prowadzonych metodą woltametrii cyklicznej wodnym roztworze kwasu, w zakresie potencjałów: [-0.3; 1.2V] możesz zastosować elektrodę złotą?

Zaproponuj układ trzech elektrod do pomiarów elektrochemicznych. U04 - Potrafi dokonać wyboru elektrochemicznej metody pomiarowej.

Jaką metodą elektrochemiczną wyznaczysz wartość nadnapięcia?

Jakie metody elektrochemiczne możesz wykorzystać do oznaczania kwasu galusowego? U05 - Potrafi wykonać obliczenia niezbędne, aby przygotować próbkę do stosowanej metody badawczej (w

szczególności dotyczy metod elektrochemicznych).

Badania elektrochemiczne często prowadzi się w roztworach o stałym pH. Przygotuj roztwór wodny buforu fosforanowego.

Zaproponuj wartość stężenia roztworu elektrolitu podstawowego do pomiarów elektrochemicznych, jeże li stężenie badanej próbki jest rzędu 10

-3mola/dm

3.

68

U06 - Potrafi zastosować podstawowe zjawiska, opisywane w elektrochemii, w praktyce.

W jaki sposób przygotujesz elektrodę o określonej grubości warstwy złota naniesionego na inny metal? Kompetencje społeczne: K01- Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia.

Właśnie przeszedłeś rekrutację do pracy w zakładzie produkującym wodę mineralną. Twoim obowiązkiem jest urządzenie laboratorium. Na podstawie poznanych na wykładzie metod instrumentalnych zadecyduj jakie powinny znaleźć zastosowanie w twoim laboratorium.

K02- Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień współczesnej analizy elektrochemicznej.

Cd do poprzedniego pytania: zaproponuj organizację pracy w Twoim laboratorium, ile osób i kogo w nim zatrudnisz? Licz się z kosztami ale również potrzebami.

K03 - Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień współczesnej elektroanalizy.

Jakiego rzędu stężenia można oznaczać metodami elektrochemicznymi? Podaj odpowiednie wielkości dla dwóch dowolnych metod elektrochemicznych.

69


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Statystyka w chemii

Nazwa w języku angielskim: Statistican in chemistry






Rok studiów: drugi

Semestr: trzeci


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr hab. Mariusz Kluska

Symbol efektu


Wm01 Zna podstawowe metody statystyki opisowej wspomagające pracę chemika K_W06

Wm02 Dostrzega potrzebę korzystania z literatury fachowej, baz danych oraz innych źródeł informacji

K_W08

Wm03 Posiada umiejętność opisu matematycznego zjawisk oraz procesów fizycznych i chemicznych

K_W10

UMIEJĘTNOŚCI

Um01 Umie krytycznie ocenić wyniki eksperymentów, dokonać obserwacji oraz przeprowadzić dyskusję niepewności pomiarowych

K_U17

Um02 Potrafi dokonać krytycznej oceny wiarygodności wyników pomiarów i oznaczeń fizykochemicznych wraz z przeprowadzeniem podstawowej analizy statystycznej otrzymanych danych

K_U20

Um03 Umie przeprowadzić podstawowe wnioskowania statystyczne K_U21


Km01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia

K_K01

Km02 Potrafi precyzyjnie formułować pytania, służące pogłębieniu własnego zrozumienia danego tematu oraz odnalezienia brakujących lub błędnych elementów rozumowania

K_K02

Forma i typy zajęć: Wykłady (30 godz.), konsultacje (15 godz.)


Umiejętność posługiwania się dotychczas zdobytą wiedzą matematyczną


70

1-2. Statystyka jako nauka, powiązania z innymi naukami, podstawowe pojęcia statystyczne: zbiorowość statystyczna, jednostka statystyczna, cechy statystyczne, skale pomiarowe. 3-4. Cele, przedmiot i zakres badania statystycznego. Etapy badań statystycznych. Źródła danych statystycznych oraz metody gromadzenia i grupowania materiału statystycznego. 5-6. Prezentacja tabelaryczna i graficzna wyników obserwacji statystycznej oraz struktury zjawisk i procesów fizykochemicznych. Pojęcie i typy rozkładów empirycznych cechy. Opisowe charakterystyki rozkładów i ich interpretacja. 7-8. Klasyczne i pozycyjne miary położenia. Średnie: arytmetyczna, harmoniczna, geometryczna. Dominanta. Kwantyle. 9-10. Miary zróżnicowania. Mierniki asymetrii. Spłaszczenia rozkładu. 11-12. Interpretacja charakterystyk rozkładu. Porównywanie struktur zbiorowości. Koncentracja rozkładu i jej pomiar. 13-14. Badanie współzależności dwóch cech. Statystyczna analiza współzależności procesów chemicznych. Pojęcie związku korelacyjnego i funkcyjnego. 15-16. Budowa szeregu korelacyjnego. Współzależność cech ilościowych i jakościowych. 17-18. Korelacja cech jakościowych i metody wnioskowania. Miary siły korelacji dwóch cech. 19-20. Korelacja cech ilościowych. Współczynnik korelacji liniowej. Zależności jedno- i dwustronne. Metody wnioskowania. Współczynniki determinacji i zbieżności. 21-22. Funkcja regresji. Współczynnik korelacji a linie regresji. Szacowanie parametrów strukturalnych funkcji regresji MNK. Analiza dokładności oszacowanej funkcji regresji. Analiza korelacyjna w chemii. 23-24. Prawdopodobieństwo. Rozkłady zmiennych losowych. 25-26. Pojęcie szeregu dynamicznego. Rodzaje szeregów czasowych. Metody analizy dynamiki procesów chemicznych. Metody badania zmian szeregu dynamicznego. 27-28. Wyodrębnianie tendencji rozwojowej. Metody mechaniczne wyodrębniania trendu. Metody analityczne wyodrębniania trendu. 29. Niepewność pomiaru. Błędy. Sposoby przedstawiania wyników. 30. Statystyka w chemii a chemometria.


1. Górecki T., 2011, Podstawy statystyki z przykładami w R, wyd. BTC. 2. Praca zbiorowa pod redakcją Władysławy Starzyńskiej, 2009, Podstawy statystyki, wyd. DIFIN. 3. Łomnicki A., 2010, Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników, wyd. PWN S.A. 4. Kowgier H., 2011, Elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki, Wyd. Naukowo-Techniczne


1. Górska R., Milczarski P., Podgórski J., 2010, Elementy statystyki matematycznej z przykładami, wyd. VIZJA PRESS&IT. 2. Kordecki W., Jasiulewicz H., 2003, Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna. Przykłady i zadania, Oficyna wydawnicza Gis.


Wykład tradycyjny wspomagany technikami multimedialnymi. Wykład z dyskusją.


Efekty Wm01 - Wm02, Um01 - Um03, Km01 i Km02 sprawdzane będą na kolokwium na koniec semestru (w drugiej połowie stycznia).


Uzyskanie co najmniej 16 punktów z kolokwium . Sposób uzyskania punktów: kolokwium: 30 pkt Poprawy: jednorazowa poprawa kolokwium na koniec zajęć w semestrze. Druga poprawa kolokwium w sesji egzaminacyjnej




Udział w konsultacjach godz. z przedmiotu 5 godz.

Samodzielne przygotowanie się do kolokwium 10 godz.

Sumaryczne obciążenie pracą studenta 45 godzin


71

Przykładowe pytania sprawdzające zakładane efekty kształcenia Wiedza:

1. Wm01: Zna podstawowe metody statystyki opisowej wspomagające pracę chemika (kolokwium). Jakie wyróżniamy miary tendencji centralnej? Jakie miary tendencji centralnej, zróżnicowania, asymetrii i koncentracji można wykorzystać do opisu cechy, której rozkład jest asymetryczny?

2. Wm02: Dostrzega potrzebę korzystania z literatury fachowej, baz danych oraz innych źródeł informacji (kolokwium).

Do czego można wykorzystać dane Głównego Urzędu Statystycznego? Jakich danych może dostarczyć GUS do konstrukcji szeregów statystycznych potrzebnych do opisu określonej zbiorowości w chemii?

3. Wm03: Posiada umiejętność opisu matematycznego zjawisk oraz procesów fizycznych i chemicznych (kolokwium).

Na czym polega zależność korelacyjna? W jaki sposób można wyznaczyć równanie prostej, które opisuje zależność dwóch cech (ujemną lub dodatnią) w przypadku zależności korelacyjnej? Umiejętności:

4. Um01: Umie krytycznie ocenić wyniki eksperymentów, dokonać obserwacji oraz przeprowadzić dyskusję niepewności pomiarowych (kolokwium).

Co to jest liczebność próby i do czego służy? Jakie kryteria i liczebność powinna spełniać dobrze dobrana próba, aby jej wyniki można było odnieść do całej zbiorowości statystycznej?

5. Um02: Potrafi dokonać krytycznej oceny wiarygodności wyników pomiarów i oznaczeń fizykochemicznych wraz z przeprowadzeniem podstawowej analizy statystycznej otrzymanych danych (kolokwium).

Jakie wyróżniamy miary statystyczne do obliczania odchyleń wyników od ich wartości średnich? Jakie miary statystyczne można wykorzystać do oceny stopnia odchyleń wyników od ich wartości średnich, najczęściej występujących w chemii?

6. Um03: Umie przeprowadzić podstawowe wnioskowania statystyczne (kolokwium). W jaki sposób wyniki z próby z określonym prawdopodobieństwem można odnieść do całej zbiorowości statystycznej? W jaki sposób można obliczyć błąd względny i bezwzględny? Kompetencje społeczne:

7. Km01: Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia (kolokwium). W jaki sposób osoba bez podstaw statystyki może dokonać opisu struktury zbiorowości określonej cechy statystycznej oraz estymacji przedziałowej? W jaki sposób osoba bez podstaw rachunku prawdopodobieństwa dokona opisu struktury zbiorowości określonej cechy statystycznej oraz estymacji przedziałowej?

8. Km02: Potrafi precyzyjnie formułować pytania, służące pogłębieniu własnego zrozumienia danego tematu oraz odnalezienia brakujących lub błędnych elementów rozumowania (kolokwium).

Jakie są podstawowe różnice między statystyką opisową a wnioskowaniem statystycznym? Czy potrzebne jest określanie niepewności pomiaru oraz błędów?

72


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Krystalochemia

Nazwa w języku angielskim: Crystal chemistry

Język wykładowy: Język polski


Jednostka realizująca: Instytut Chemii, Katedra chemii Organicznej i Stosowanej, Zakład Chemii Organicznej



Rok studiów: drugi

Semestr: trzeci


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Prof. nzw. dr hab. Zbigniew Karczmarzyk

Symbol efektu


Wkc_01 Zna definicję fenomenologiczną kryształu oraz zakres stosowania badań krystalograficznych.

K_W02 K_W04

Wkc_02 Zna podstawowe pojęcia i prawa z zakresu krystalografii geometrycznej i strukturalnej.

K_W02

UMIEJĘTNOŚCI

Ukc_01 Potrafi posługiwać się matematycznym opisem geometrii i symetrii formy zewnętrznej oraz sieci przestrzennej kryształu.

K_U10

Ukc_02 Posiada umiejętność wykonania podstawowych pomiarów wielkości podstawowych właściwości fizycznych kryształu.

K_U14

Ukc_03 Potrafi opisać strukturę krystaliczną wybranych pierwiastków i związków chemicznych; umie powiązać strukturę z właściwościami fizycznymi i chemicznymi substancji krystalicznej

K_U02 K_U06


Kkc_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia.

K_K01

Kkc_02 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień krystalograficznych i krystalochemicznych.

K_K02 K_K07

Forma i typy zajęć: Wykład (15 godzin) i ćwiczenia laboratoryjne (30 godzin)

Wymagania wstępne i dodatkowe: Podstawy matematyki wyższej oraz podstawy fizyki

Treści modułu kształcenia: Wykład: Zakres i zastosowanie wyników badań krystalograficznych. Stan krystaliczny, fenomenologiczna i mikroskopowa definicja kryształu. Prawa krystalografii geometrycznej w powiązaniu z budową wewnętrzną kryształu. Symetria w morfologii kryształów. Budowa i symetria sieci przestrzennej. Elementy krystalochemii. Symetria właściwości fizycznych a symetria struktury. Właściwości fizyczne kryształów. Ćwiczenia laboratoryjne: Projekcja stereograficzna, goniometr optyczny. Sieć przestrzenna kryształu, komórka elementarna, układy krystalograficzne, typy sieci Bravais’ego. Matematyczny opis sieci przestrzennej kryształu (węzły, płaszczyzny sieciowe, proste sieciowe) i formy zewnętrznej kryształu (krawędzie, ściany). Symetria w morfologii kryształów, klasy krystalograficzne. Elementy krystalochemii, przykłady struktur pierwiastków i związków chemicznych.

Literatura podstawowa: 1.Bojarski, Z., Gigla, M., Stróż, K., Surowiec, M. „Krystalografia. Podręcznik wspomagany komputerowo”, PWN, Warszawa, 1996, 2003.

73

2. Penkala T. „Zarys krystalografii”. PWN, Warszawa, 1977. 3. Trzaska Durski Z., Trzaska Durska H. „Podstawy krystalografii strukturalnej i rentgenowskiej”, PWN, Warszawa, 1994.

Literatura dodatkowa: 1. Van Merche M., Fenau-Dupont J. „Krystalografia i chemia strukturalna”, PWN Warszawa, 1984.


Wykład: tradycyjny z użyciem środków audiowizualnych.

Ćwiczenia: słowna metoda problemowa, eksperyment modelowy, eksperyment laboratoryjny, pomiar z obliczeniami, program komputerowy KRYS.


Efekty Ukc_01, Ukc_02 sprawdzane będą na ćwiczeniach laboratoryjnych w ramach dwóch kolokwiów kontrolnych, z których każde punktowane jest w zakresie od 0 do 10 punktów.

Efekt Ukc_03 wymaga wykonania pomiaru na krysztale rzeczywistym z wykorzystaniem dwukołowego goniometru optycznego i przedłożenia pisemnego sprawozdania z tego pomiaru.

Efekty na poziomie wiedzy i umiejętności sprawdzane będą w ramach testu zaliczeniowego.


Warunki uzyskania zaliczenia kursu: 1. Zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych - co najwyżej dwie nieusprawiedliwione nieobecności na ćwiczeniach, - uzyskanie minimum 10.5 punktów z dwóch kolokwiów kontrolnych punktowanych od 0 do 10 punktów. 2. Zaliczenie testu zaliczeniowego składającego się z 15 pytań z 5 możliwościami wyboru poprawnej odpowiedzi do każdego pytania; poprawna odpowiedź - 1 punkt, niepoprawna odpowiedź - 0 punktów. Oceny: 0 - 7 pkt 2.0, 8 - 9 pkt 3.0, 10 pkt 3.5, 11 - 12 pkt 4.0, 13 pkt 4.5, 14 - 15 pkt 5.0.




Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń laboratoryjnych + przygotowanie do kolokwiów

10 godz.


Samodzielne przygotowanie do testu zaliczeniowego 10 godz.



Punkty ECTS za kurs 2 ECTS

Przykładowe pytania i zadania sprawdzające zakładane efekty kształcenia Wiedza: Wkc_01 – Zna definicję fenomenologiczną kryształu oraz zakres stosowania badań krystalograficznych (test zaliczeniowy). - Przykładem substancji stałej niekrystalicznej jest a) cegła; b) drut aluminiowy; c) kryształ górski; d) kryształ polski; e) proszek do pieczenia. - Charakterystyczną dla fazy krystalicznej w stanie równowagi jest a) wielościenna forma zewnętrzna; b) nieciągłość anizotropowej wielkości fizycznej; c) załamanie światła na granicy powietrze-kryształ; d) anizotropia wszystkich właściwości fizycznych; e) symetria formy zewnętrznej.

74

Wkc_02 – Zna podstawowe pojęcia i prawa z zakresu krystalografii geometrycznej i strukturalnej (test zaliczeniowy). - Typy Bravais’ego komórek elementarnych w układzie regularnym to a) P; b) P, C; c) P, I; F; d) P, I, F, C(A,B); e) P, R.

- Klasa krystalograficzna o symbolu 4 to klasa a) piramidy tetragonalnej; b) trapezoedru tetragonalnego; c) skalenoedru tetragonalnego; d) czworościanu tetragonalnego; e) podwójnej piramidy dytetragonalnej. - Para śrubowych osi symetrii enancjomorficznych to:

a) 31 i 32; b) 41 i 42; c) 4 i 4 ; d) 6 i 62; e) 42 i 21. Umiejętności: Ukc_01 – Potrafi posługiwać się matematycznym opisem geometrii i symetrii formy zewnętrznej oraz sieci przestrzennej kryształu (test zaliczeniowy i kolokwia kontrolne). - Prosta sieciowa przechodząca przez węzły o współrzędnych 110 i 010 jest osią pasa, do którego należy płaszczyzna sieciowa a) (001); b) (111); c) (101); d) (110); e) (100). - Płaszczyzna poślizgu typu d o składowej translacyjnej 1/4(a+c) może być płaszczyzną sieciową a) (010); b) (001); c) (111); d) (101); e) (112). - Narysować rzuty stereograficzne, podać wszystkie elementy symetrii, nazwę i symbol klasy krystalograficznej, w której występuje minimum następujących elementów symetrii:

a) LZ3 + LY

2,

b) LZ4 + LY

2.C.

Wykonać projekcję stereograficzną postaci prostych ogólnej i szczególnych, podać ich nazwy, symbole oraz liczebność. Ukc_02 – Posiada umiejętność wykonania podstawowych pomiarów wielkości podstawowych właściwości fizycznych kryształu (test zaliczeniowy i kolokwia kontrolne). - Dokonać pomiaru kątów między ścianami w krysztale rzeczywistym z wykorzystaniem dwukołowego goniometru optycznego oraz wykonać projekcja stereograficzna kryształu. Zbadać symetrię w rozkładzie biegunów ścian na projekcji stereograficznej. - Na modelach postaci prostych kryształów określić: a) elementy symetrii, b) klasę krystalograficzną i układ krystalograficzny, c) narysować rzut stereograficzny ścian modelu, d) podać symbole i nazwy postaci prostych oraz liczbę ścian w tych postaciach. Ukc_03 – Potrafi opisać strukturę krystaliczną wybranych pierwiastków i związków chemicznych; umie powiązać strukturę z właściwościami fizycznymi i chemicznymi substancji krystalicznej (test zaliczeniowy i kolokwia kontrolne). - Liczba koordynacyjna i wielościan koordynacyjny dla jonu Ca

2+ w fluorycie to

a) 4/kwadrat; b) 4/tetraedr; c) 6/oktaedr; d) 8/kubooktaedr regularny; e) 8/sześcian. - Wiązania van der Waalsa występują w krysztale a) Mg; b) α-W; c) diamentu; d) CsCl; e) benzenu. - Gęstość glinu mającego strukturę typu A1 (miedzi) wynosi 2.699 g/cm

3, masa molowa jego atomów jest równa

26.97 g. Obliczyć: a) ile moli zawiera 1 m

3 stałego glinu,

b) ile atomów zawiera 1 m3 stałego glinu,

c) parametr a komórki elementarnej glinu, d) promień atomu glinu, e) masę jednego atomu glinu. Kompetencje społeczne:

75

Kkc_01 – Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia (test zaliczeniowy). - Jakie znasz eksperymentalne metody badania symetrii kryształów? - Podać przykłady substancji chemicznych krystalizujących w poszczególnych klasach symetrii wybranego układu krystalograficznego. - Czy można wskazać takie właściwości fizyczne kryształów, które są bezpośrednio związane z ich symetrią? Kkc_02 – Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień krystalograficznych i krystalochemicznych (test zaliczeniowy). - Jaki jest związek między symetrią kryształu a symetrią jego właściwości fizycznych? - Omówić polimorfizm węgla oraz właściwości fizyczne i zastosowanie różnych jego form polimorficznych.

76


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Chemia fizyczna I

Nazwa w języku angielskim: Physical Chemistry I



Jednostka realizująca: Instytut Chemii, Katedra Chemii Fizycznej, Zakład Kinetyki Chemicznej



Rok studiów: drugi

Semestr: czwarty


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr hab. Wiesława Barszczewska

Symbol efektu


Wk01

Zna i rozumie podstawowe pojęcia z zakresu: stan skupienia materii, termodynamika, termochemia, równowagi chemiczne, równowagi fazowe, elektrochemia, kinetyka chemiczna oraz podstawowe prawa rządzące przebiegiem procesów fizykochemicznych.

K_W02, K_W04

Wk02 Wie jak zastosować odpowiednie wzory do jakościowego i ilościowego opisu wielu zjawisk fizykochemicznych zachodzących w przyrodzie.

K_W10

Wk03 Zna zasady budowy oraz działanie podstawowych przyrządów służących do badania reakcji i procesów fizykochemicznych.

K_W12

UMIEJĘTNOŚCI

Uk01 Potrafi posługiwać się podstawowym sprzętem służącym do wyznaczania wybranych wielkości fizykochemicznych.

K_U14

Uk02 Potrafi prawidłowo analizować uzyskane wyniki doświadczalne i ocenić ich wiarygodność.

K_U14, K_U17

Uk03 Umie obliczać wielkości fizykochemiczne i przeliczać jednostki. K_U10

Uk04 Umie przeprowadzić analizę zjawisk i procesów fizycznych przebiegających w przyrodzie.

K_U12


Kk01 Ma świadomość konieczności ciągłego poszerzania zakresu swojej wiedzy w związku z rozwojem nauki.

K_K01

Kk02 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień chemicznych. K_K07

Forma i typy zajęć: wykład (30 godzin), ćwiczenia rachunkowe (30 godzin),laboratorium (60 godzin)


Opanowany materiał z wcześniej realizowanych przedmiotów: fizyka, matematyka, podstawy chemii.


77

1.Stan skupienia materii. Gaz doskonały. Zachowanie cząsteczek w gazie doskonałym. Gazy rzeczywiste. Równanie Van der Waalsa i równanie wirialne. Współczynnik ściśliwości. 2. Termodynamika. Podstawowe pojęcia i definicje. Zerowa zasada termodynamiki. Energia wewnętrzna. I zasada termodynamiki. Praca w przemianach gazowych. Entalpia. Ciepło molowe. Równanie adiabaty. Prawa termochemii: Hessa i Kirchoffa. Ciepło tworzenia i ciepło spalania. Procesy odwracalne i nieodwracalne. II zasada termodynamiki. Postulaty Clausiusa i Thomsona. Procesy równowagowe i nierównowagowe. Entropia. Interpretacja molekularna entropii. Energia i entalpia swobodna. Równanie Gibbsa-Helmholtza. Ogólne sformułowanie warunków równowagi termodynamicznej i samorzutności procesu za pomocą potencjałów termodynamicznych. Trzecia zasada termodynamiki, obliczanie bezwzględnych wartości entropii. 3. Równowagi chemiczne. Podstawowe wiadomości o równowagach. Warunki równowagi. Stałe równowagi. Przejścia fizyczne. Związek stałej równowagi z funkcjami termodynamicznymi. Odpowiedź na zmiany. Reguła Le Chateliera. 4. Równowagi fazowe. Równowagi fazowe w układach jednoskładnikowych. Ciepło przemiany fazowej. Równanie Clausiusa-Clapeyrona. Diagramy fazowe w układach jednoskładnikowych. Roztwory elektrolitów. Roztwory doskonałe. Mieszaniny gazów. Mieszanie gazów jako proces nieodwracalny. Prężność pary nad roztworem doskonałym i rzeczywistym. Prawo Raoulta i prawo Henry'ego. Właściwości koligatywne roztworów. Wpływ temperatury na rozpuszczalność ciała stałego w cieczy. Roztwory gazów w cieczach. Układy dwuskładnikowe. Ciecze mieszające się nieograniczenie. Ciecze mieszające się ograniczenie. Ciecze niemieszające się. Diagramy fazowe układu ciecz-ciało stałe. Mieszaniny eutektyczne. Równowagi fazowe w układach trójskładnikowych. Trójkąt stężeń Gibbsa. Prawo podziału Nernsta. 5. Elektrochemia. Potencjometria. Pojęcia potencjału, elektrody i półogniwa. Elektrody (półogniwa) I, II i III rodzaju, oksydacyjno-redukcyjne, jonoselektywne. Ogniwa galwaniczne. Siła elektromotoryczna ogniwa galwanicznego. Pomiar potencjałów elektrod. Zastosowania potencjometrii. Pomiary pH (pehametria). Wyznaczanie stałej dysocjacji. Wyznaczanie iloczynu rozpuszczalności. Miareczkowanie potencjometryczne. Elektroliza. Prawa rządzące elektrolizą. Zastosowania elektrolizy. Konduktometria. Ruchliwość i liczby przenoszenia jonów. Zastosowania konduktometrii. 6. Kinetyka chemiczna - podstawy. Podstawowe pojęcia w kinetyce. Rząd reakcji, cząsteczkowość reakcji, stała szybkości reakcji. Reakcje nieodwracalne I, II i III.


1. K. Pigoń, Z. Ruziewicz, "Chemia Fizyczna", PWN, Warszawa 2006 2. G. M. Barrow, "Chemia Fizyczna", PWN, Warszawa, 1978. 3. Atkins P.W. Podstawy chemii fizycznej. WN PWN, Warszawa 2009 4. P. W. Atkins, Chemia fizyczna, PWN, Warszawa 2001 5. P. W. Atkins, C. A. Trapp, M. P. Cady, C. Giunta, Chemia fizyczna. Zbiór zadań z rozwiązaniami, PWN, Warszawa 2001. 6. A. W. Adamson, Zadania z chemii fizycznej, PWN, Warszawa 1978


1. E. W. Kisielewa, G. S. Karietnikow, J. W. Kudriawcew, Zbiór zadań z chemii fizycznej, PWN, Warszawa 1971 2. R. Brdička, Podstawy chemii fizycznej; PWN, Warszawa 1970


Wykład problemowy z wykorzystaniem środków audiowizualnych. Ćwiczenia rachunkowe: słowna metoda problemowa, ćwiczenia pisemne, interpretacja wykresów, sprawdzenie zakresu opanowanej wiedzy na dwóch kolokwiach. Laboratorium: laboratoryjna metoda problemowa, eksperyment laboratoryjny, pomiar z obliczeniami, kształtowanie umiejętności zastosowania wiedzy teoretycznej.


Efekty Wk01, Wk03, Uk01, Uk02 oraz Kk02 sprawdzane będą na dwóch kolokwiach działowych i kolokwiach wejściowych w ramach laboratorium. Na egzaminie ustnym sprawdzane będą efekty Wk01, Wk04 i Kk01. Efekty Wk02 i Uk03 sprawdzane będą na dwóch kolokwiach z ćwiczeń rachunkowych.


Egzamin ustny składa się z odpowiedzi na trzy zagadnienia z zestawu wylosowanego przed egzaminatorem. Za odpowiedź na każde pytanie student otrzymuje ocenę w skali od 2 do 5.Ostateczna ocena jest sumą trzech ocen cząstkowych. Zakres egzaminu obejmuje treści przekazane na wykładzie oraz zawarte w literaturze wskazanej przez

78

prowadzącego. Ćwiczenia rachunkowe: dwa kolokwia sprawdzające każde po 20 pkt w sumie 40pkt. Punktacja: 40pkt-36.4pkt - 5.0; 36.0 pkt-32.4pkt - 4.5; 32.0pkt-28.4pkt - 4.0; 28.0pkt-24.4pkt - 3.5; 24 pkt-20.4pkt - 3.0. Laboratorium: wykonanie dziesięciu ćwiczeń laboratoryjnych, zaliczenie 2 kolokwiów działowych, 10 kolokwiów wejściowych i 10 sprawozdań z wykonanych ćwiczeń. Sposób zaliczenia laboratorium jest punktowany w następujący sposób: 15 pkt – I kolokwium działowe 15 pkt – II kolokwium działowe 10 kolokwiów wejściowych po 2 pkt i 10 sprawozdań po 1 pkt w sumie 60 pkt Oceny: 60 pkt – 54.6 pkt- 5; 54 pkt – 48.6 pkt - 4.5; 48.0 pkt – 42.6 pkt - 4,0; 42.0 pkt – 36.6 pkt - 3.5; 36.0 pkt – 30.6 pkt - 3.0. Trzy oceny z modułu stanowią oceny z trzech przedstawionych form zaliczenia: egzaminu, ćwiczeń rachunkowych i laboratorium. Poprawy: Ćwiczenia rachunkowe: dwie poprawy każdego z kolokwiów, pierwsza poza zajęciami w semestrze, druga obejmująca jedno lub dwa kolokwia na koniec semestru. Laboratorium: dwie poprawy kolokwiów działowych, dwie poprawy kolokwium wejściowego. Dwie poprawy kolokwiów w sesji egzaminacyjnej z ćwiczeń rachunkowych i laboratorium.



Udział w wykładach 30 godzin

Udział w ćwiczeniach 30 godzin

Udział w laboratorium 60 godzin

Przygotowanie do ćwiczeń rachunkowych i kolokwiów 25 godzin

Przygotowanie do laboratorium i opis ćwiczeń 35 godzin

Przygotowanie do egzaminu i obecność na egzaminie 40 godzin

Udział w konsultacjach 5 godzin

Sumaryczne obciążenie pracą studenta 225 godzin

Liczba punktów za przedmiot 9 ECTS

Załącznik do Sylabusa przedmiotu / modułu kształcenia

Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Chemia fizyczna I


Wiedza

1. Scharakteryzuj zachowanie cząsteczek w gazie doskonałym.

2. Co rozumiesz pod pojęciem entropia. Dokonaj interpretacji molekularnej entropia.

3. Dokonaj ogólnego sformułowania warunków równowagi termodynamicznej i samorzutności

procesu.

4. Omów prawo Raoulta i prawo Henry'ego.

5. Co rozumiesz pod pojęciem ogniwo galwaniczne. Dokonaj charakterystyki poznanych ogniw

galwanicznych.

Wk02 Wie jak zastosować odpowiednie wzory do jakościowego i ilościowego opisu wielu zjawisk fizykochemicznych zachodzących w przyrodzie..

Wk01

Zna i rozumie podstawowe pojęcia z zakresu: stan skupienia materii, termodynamika, termochemia, równowagi chemiczne, równowagi fazowe, elektrochemia, kinetyka chemiczna oraz podstawowe prawa rządzące przebiegiem procesów fizykochemicznych..

79

1. W procesie przemysłowym azot jest ogrzewany do temperatury 500 K przy stałej objętości 1 m3.

Natomiast do zbiornika wprowadza się gow temperaturze 300 K i pod ciś.100 atm.. Masa gazu wynosi

92 kg. Stosując równanie van der Waalsa, oblicz przybkiżone ciśnienie gazu w te. 500 K. Wspólczynniki

dla azotu wynoszą a=1.4 atml2mol

-2, b=0.04 lmol

-1

2. Dla reakcji izomeryzacji CH3-O-CH3(g)=>C2H5OH (c) oblicz H i U w temperaturze 20C, mając do

dyspozycji następujące dane odnoszące się do temperatury 20C

H tw.(C2H5OH (c))=-276 kJ·mol-1

H tw.(H2O(c))=-284 kJ·mol-1

H tw.(CO2 (g))=-393 kJ·mol

-1

H sp.(CH3-O-CH3)=-1460 kJ·mol-1

Uwaga Jeżeli masz podane ciepło spalania bez zapisu reakcji spalania to powstająca woda znajduje się w stanie ciekłym.

3. Oblicz wartość stałej równowagi Kp tworzenia tlenku azotu pierwiastków w temperaturze 298 K i pod

ciśnieniem 1 atm. Entalpia swobodna tworzenia NO zależy od temperatury według równania

∆G0=21500-2.5T. Przyjmując iż powietrze składa się 20% molowych tlenu i 80% molowych azotu

obliczyć temperaturę , w której ułamek molowy tlenku azotu wynosiłby 0.01.

Wk03 Zna zasady budowy oraz działanie podstawowych przyrządów służących do badania reakcji i procesów fizykochemicznych

1. Objaśnij budowę i działanie elektrody wodorowej oraz kalomelowej.

2. Przedstaw budowę oraz zasadę działania refraktometu Abbego

3. Elektrolizer- budowa i zasada działania.

Umiejętności

Uk01 Potrafi posługiwać się podstawowym sprzętem służącym do wyznaczania wybranych wielkości fizykochemicznych..

1. Jaki sprzęt i aparaturę wykorzystasz w ćwiczeniu?

2. Jakie środki ostrożności należy zachować podczas wykonywania ćwiczenia?

3. Co jest celem ćwiczenia, jakie wielkości będziesz mierzył i w jakich jednostkach?

Uk02 Potrafi prawidłowo analizować uzyskane wyniki doświadczalne i ocenić ich wiarygodność.

1. Zinterpretuj uzyskane w ćwiczeniu wyniki oraz przedstaw dyskusję źródeł błędów.

2. Co jest przyczyną rozbieżności pomiędzy wielkościami uzyskanymi w ćwiczeniu

a danymi literaturowymi?

3. Jakie zastosowałeś metody analizy danych?

Uk03 Umie obliczać wielkości fizykochemiczne i przeliczać jednostki.

1. Dwa mole dwuatomowego gazu doskonałego, znajdujące się początkowo w warunkach V1=2.24·10

-2 m

3

i T1=0C, zwiększyły dwukrotnie swoją objętość odwracalnie w warunkach stałego ciśnienia. Obliczyć Q,

W, U oraz H tego procesu ora parametry końcowe, podaj jednostki..

2. Wyznaczyć równowagowe ciśnienia H2 i H2S w temperaturze 298 K, jeżeli sumaryczne ciśnienie

mieszaniny równowagowej wynosi 105 Pa. Czy ze wzrostem temperatury zawartość H2 w mieszaninie

równowagowej wzrośnie, zmaleje, czy też pozostanie bez zmian? Dane potrzebne do obliczeń należy

znaleźć w literaturze.

80

3. Ciecze A i B tworzą r-r doskonały. Prężności par nad czystymi składnikami wynoszą p0A =6·10

4 Pa i p

0B

=4·104 Pa w temperaturze 310 K. Oblicz sumaryczne ciśnienie nad roztworem, w którym ułamek

molowy składnika A wynosi 0.5 w temperaturze 310 K oraz skład pary nad tym roztworem.

Uk04 Umie przeprowadzić analizę zjawisk i procesów fizycznych przebiegających w przyrodzie..

1. . Wszystkie procesy, które odbywają się w przyrodzie samorzutnie, zdążają od stanu nierównowagi do

stanu równowagi. Wyjaśnij to stwierdzenie.

2. Jakie procesy fizyczne zachodzą w czasie krążenia wody w przyrodzie?

3. Dokonaj analizy dowolnego zjawiska fizycznego przebiegającego w przyrodzie.

Kompetencje społeczne

Kk01 Ma świadomość konieczności ciągłego poszerzania zakresu swojej wiedzy w związku z rozwojem nauki..

1. Podaj z jakich źródeł literaturowych korzystałeś, aby poszerzyć swoja wiedzę

z zakresu chemii fizycznej.

2. Na postawie wybranej przez siebie literatury naukowej i popularnonaukowej odpowiedz na pytanie,

dlaczego terapeutyczne monitorowanie leków jest ważne?

3. Jakie formy aktywności wykazywałeś w celu aktualizowania swojej wiedzy z zakresu chemii fizycznej w

farmacji.

Kk02 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień chemicznych

1. Jaki jest praktyczne zastosowanie elektrolizy w życiu codziennym?

2. Jakie korzyści daje mam znajomość zasad termodynamiki?

3. Wyraź swoją opinię na temat roli i znaczenia chemii fizycznej w rozwiązywaniu zagadnień

technologicznych i analitycznych.

81


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Podstawy spektroskopii

Nazwa w języku angielskim: Basics of spectroscopy






Rok studiów: drugi

Semestr: czwarty


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr Janina Kopyra

Symbol efektu


Wm01 Zna podstawowe założenia spektroskopii. K_W03

Wm02 Rozumie potrzebę stosowania teorii matematycznych do opisu zjawisk i procesów chemicznych.

K_W10

W08 Dostrzega potrzebę korzystania z literatury fachowej, baz danych oraz innych źródeł informacji.

K_W08

UMIEJĘTNOŚCI

Um01 Potrafi mówić o zagadnieniach chemicznych zrozumiałym, potocznym językiem.

K_U23


Km01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia w związku z rozwojem metod spektroskopowych.

K_K01

Km02 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień chemicznych. K_K07

Forma i typy zajęć: Wykład (15 godz.)


Znajomość podstawowych pojęć matematyki, fizyki i chemii kwantowej.


82

1) Spektroskopia atomowa.

Widmo atomu wodoru.

Stany elektronowe atomu.

Liczby kwantowe i reguły wyboru.

Termy atomowe.

2) Spektroskopia molekularna.

Widmo rotacyjne cząsteczki dwuatomowej.

Rozkład rotacyjnych poziomów energetycznych.

Cząsteczki liniowe wieloatomowe.

Cząsteczki wieloatomowe nieliniowe.

Widmo oscylacyjne.

Oscylator harmoniczny.

Oscylator anharmoniczny.

Krzywe energii potencjalnej oscylatora anharmonicznego.

Krzywa Morse’a.

Reguły wyboru.

Widmo elektronowe.

Termy cząsteczkowe.

Reguły wyboru.

Reguła Francka-Condona.

Spektroskopia Ramana.

Reguły wyboru.

Drgania aktywne w podczerwieni i w widmie Ramana.

Oddziaływanie pola magnetycznego na elektron niesparowany.

Widmo EPR.

Widmo NMR.


1) G. M. Barrow, Wstęp do spektroskopii, PWN, W-wa, 1968.

2) Z. Kęcki, Podstawy spektroskopii molekularnej, PWN, W-wa, 1992.

3) J. Sadlej, Spektroskopia molekularna, WNT, W-wa, 2002.


1) N. L. Alpert, W. E. Keiser, H. A. Szymański, Spektroskopia w podczerwieni, teoria i praktyka, PWN, W-wa, 1974.

2) L. Piela, Idee chemii kwantowej, PWN, W-wa, 2003.


Wykład wspomagany technikami multimedialnymi.


Dwa kolokwia w czasie wykładu. Weryfikacja efektów kształcenia następuje na kolokwiach, których przedmiotem są zagadnienia teoretyczne oraz zadania problemowe.

Oceny: 5.1-6 pkt – dostateczny; 6.1-7 pkt – dostateczny plus; 7.1-8 pkt – dobry; 8.1-9 pkt – dobry plus; 9.1-10 pkt – bardzo dobry.


Warunkiem uzyskania zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie co najmniej 5.1 punktów z każdego kolokwium. W sumie z obu kolokwiów uzyskanie minimum 10.2 punktów. Sposób uzyskania punktów: 1) pierwsze kolokwium: 10 pkt 2) drugie kolokwium: 10 pkt Poprawy: Jednorazowa poprawa każdego kolokwium w trakcie trwania semestru. Jedna poprawa obu kolokwiów w sesji egzaminacyjnej.

83

Ocena z modułu stanowi średnią arytmetyczną dwóch ocen cząstkowych.






Sumaryczne obciążenia pracą studenta 30 godz.

Całkowita liczba punktów ECTS za przedmiot 1

Załącznik do Sylabusa: Podstawy spektroskopii. Przykładowe pytania sprawdzające zakładane efekty kształcenia. Wiedza: W01 - Zna podstawowe założenia spektroskopii. (Kolokwia działowe).

Kwantowe własności promieniowania (ciało doskonale czarne).

Spektroskopia atomowa. Serie linii widmowych atomu wodoru.

Przybliżenie rotatora sztywnego.

Przybliżenie oscylatora harmonicznego. W02 - Rozumie potrzebę stosowania aparatu matematycznego do opisu zjawisk i procesów chemicznych (Kolokwia działowe).

W oparciu o absorpcyjne widmo rotacyjne oblicz odległość międzyjądrową w cząsteczce HCl dla której

obserwuje się widmo w dalekiej podczerwieni, przy około = 0.005 cm. Odległość między liniami wynosi 20.1 – 20.7 cm

-1.

Jaka najmniejsza ilość energii w eV musi być przekazana atomowi wodoru, aby mógł on wyemitować linię Hβ serii Paschena?

Obliczyć długość fali linii rezonansowej atomu sodu, jeżeli jej energia wzbudzenia wynosi 2.11 eV. W03 - Dostrzega potrzebę korzystania z literatury fachowej, baz danych oraz innych źródeł informacji (Kolokwia działowe).

Narysuj krzywą energii potencjalnej dla cząsteczki HF uwzględniając odpowiednie (literaturowe)

wartości długości wiązania, energii wiązania oraz liczby falowej dla przejścia v = 01.

W oparciu o dane literaturowe dotyczące pracy wyjścia elektronu z platyny i cezu oblicz graniczną długość fali światła, które może wywołać zjawisko fotoelektryczne w Pt i Cs.

Umiejętności: U01 - Umie analizować strukturę związków chemicznych z zastosowaniem metod instrumentalnych.

Jakich informacji dostarczają widma rotacyjne?

Jakich informacji dostarcza spektroskopia elektronowa? U02 - Potrafi mówić o zagadnieniach chemicznych zrozumiałym, potocznym językiem.

Skomentuj zdjęcie spektrograficzne serii Balmera. Kompetencje: K01 - Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia w związku z rozwojem i udoskonalaniem metod spektroskopowych.

W oparciu o literaturę naukową omów możliwe stany elektronowe cząsteczki tlenu. Określ źródła literaturowe z których korzystałeś cytując artykuły zgodnie z przyjętymi zasadami.

W oparciu o dostępną literaturę naukową określ możliwości zastosowania spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego w medycynie.

K02 - Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień chemicznych.

Określ czynniki wpływające na wartość przesunięcia chemicznego.

84


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Elementy chemii jądrowej

Nazwa w języku angielskim: Nuclear chemistry - introduction






Rok studiów: Drugi

Semestr: Czwarty


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr hab. Krzysztof Wojciechowski

Symbol efektu


W_01 Student zna i rozumienie podstawowe pojęcia i prawa chemii i fizyki jądrowej K_W04.

W_02 Zna i rozumie w jaki sposób powstaje promieniowanie jonizujące.. K_W04, K_W07

W_03 Zna i rozumie podstawowe prawa i mechanizmy kinetyki rozpadów promieniotwórczych

K_W04, K_W07

W_04 Zna podstawowe własności promieniowania alfa, beta i gamma . K_W04, K_W07, K_W12

W_05 Zna biologiczne skutki oddziaływania promieniowania jądrowego, K_W04, K_W07, K_W13

W_06 Zna podstawowe zastosowania radioizotopów i promieniowania jądrowego w chemii, biologii, medycynie i technice.

K_W07,

W_07 Zna podstawy fizyczne procesów rozszczepienia jądra atomowego i wykorzystania go w energetyce jądrowej.

K_W04, K_W07

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 Student potrafi określać właściwości substancji promieniotwórczych oraz ich powiązanie z zastosowaniem i wpływem na środowisko naturalne.

KU_01, KU_02, K_U23

U_02 Nabycie umiejętności stosowania zintegrowanej wiedzy na temat zastosowań metod radioizotopowych w .

KU_16, K_U23


K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy chemicznej i rozumie potrzebę dalszego jej poszerzania.

K_K01, K_K02, K_K07

K_02 Rozwija dociekliwość i precyzję podczas pracy doświadczalnej i teoretycznej K_W04, K_W07



Zaliczenie kursów z następujących przedmiotów realizowanych zgodnie ze standardami i przyjętymi sylabusami: Podstawy Chemii, Fizyka


85

1. Historia odkrycia zjawiska promieniotwórczości. Maria Skłodowska-Curie i jej wkład w rozwój nauki o promieniotwórczości. 2. Budowa jądra atomowego. Modele struktury jądra atomowego - model kroplowy i powłokowy. 3. Kinetyka rozpadu promieniotwórczego. Pojęcie aktywności.

5. Mechanizmy oddziaływania cząstek alfa, beta oraz promieniowania gamma z materią. 6. Biologiczne skutki oddziaływania promieniowania jądrowego. Dozymetria promieniowania jonizującego. Jednostki dawki pochłoniętej i ekspozycyjnej. 7. Procesy rozszczepienia jądra atomowego. Reaktory jądrowe – budowa, zasada działania i zastosowania. Energetyka jądrowa w Polsce i na świecie. 9. Elementy chemii radiacyjnej - procesy chemiczne przebiegające pod wpływem promieniowania. 10. Zastosowanie izotopów promieniotwórczych oraz promieniowania jądrowego w technice, medycynie, chemii, biologii, archeologii.


1. J. Sobkowski, M. Jelińska-Kazimierczuk, „Chemia Jądrowa”, wyd. Adamaton, 2006

2. „Człowiek i promieniowanie jonizujące” pr. z. red. A.Z. Hrynkiewicz, PWN 2001.

3. A. A. Czerwiński, „Energia jądrowa i promieniotwórczość", wyd. Pazdro, 1998

4. W. Szymański „Chemia jądrowa” wyd. PWN , 1996


1. Jones, P. Atkins, „Chemia ogólna”, PWN, Warszawa 2004

2. B.Dziunikowski „Zastosowanie izotopów promieniotwórczych” Wydawnictwo AG-H Kraków

3. J.Sobkowski (red.) „Zastosowanie nuklidów promieniotwórczych w chemii” PWN Warszawa 1989


Wykład z wykorzystaniem technik multimedialnych, laboratoryjna metoda problemowa.


Efekty W_01 -W_07 oraz U_01-U_04 sprawdzane będą w trakcie kolokwium zaliczeniowego.


Zaliczenie na ocenę Kurs kończy się pisemnym kolokwium. Kolokwium składa się z 10 zadań testowych (10 pkt.) i 5 zadań otwartych (15 pkt.) - maksimum 25 punktów Kolokwium jest zdane, jeśli student uzyskał, co najmniej 13,0 pkt. Ocena końcowa kursu: Punkty uzyskane z ćwiczeń i egzaminu są sumowane Punkty dodatkowe za obecność na wykładach: 2 pkt za wszystkie obecności; 1 pkt. za 1 nieobecność; Przeliczanie punktów na ocenę końcową kursu: Ocena dostateczna 13,0 - 15,0 pkt Ocena dst + 15,5 - 17.0 pkt. Ocena dobra 17,5 - 19,0 pkt. Ocena dobra + 19,5 - 21,5 pkt. Ocena bardzo dobra > 22,0 pkt.





Przygotowanie i obecność na kolokwium końcowym 8 godz.



86

Załącznik do Sylabusa: Elementy chemii jądrowej. Przykładowe pytania i zadania sprawdzające zakładane efekty kształcenia.

Wiedza

W_01 Student zna i rozumie podstawowe pojęcia i prawa chemii jądrowej i fizyki jądrowej.

Aktualną jednostką aktywności promieniotwórczej jest: a) rad (Ra) b) berkerel (Bq) c) kiur (Ci) d) rentgen (Rg)

Izotopy są to:

a) atomy dwóch różnych pierwiastków różniące się liczbą nukleonów w jądrze

b) atomy tego samego pierwiastków różniące się liczbami neutronów w jądrze

c) atomy tego samego pierwiastka różniące się liczbą protonów w jądrze

d) atomy różniące się liczbą protonów w jądrze

Aktywność promieniotwórcza jest to:

a) czas, po którym połowa atomów danego pierwiastka ulega rozpadowi

b) liczba jąder rozpadających się w jednostce czasu

c) liczba protonów zawartych w jądrze

d) zawartość izotopu promieniotwórczego w próbce W_02 Zna i rozumie w jaki sposób powstaje promieniowanie jonizujące.

Mechanizmy rozpadu beta (beta-, beta+, EC). Charakterystyczne własności promieniowania beta.

Mechanizm rozpadu alfa. Charakterystyczne cechy promieniowania alfa.

Promieniowanie beta polega na emisji z jądra atomowego:

a) protonu b) cząstki składającej się z dwóch protonów i dwóch neutronów,

c) ujemnego lub dodatniego elektronu d) neutronu

Emisja promieniowanie alfa to zmiana jądra atomowego polegająca na:

a) zwiększeniu liczby masowej o 4 jednostki i liczby atomowej o 2 jednostki

a) zwiększeniu liczby masowej o 2 jednostki i liczby atomowej o 4 jednostki

b) zmniejszeniu liczby masowej o 4 jednostki i liczby atomowej o 2 jednostki

c) zmniejszeniu liczby masowej o 2 jednostki i liczby atomowej o 4 jednostki

W_03 Zna i rozumie podstawowe prawa i mechanizmy kinetyki rozpadów promieniotwórczych. Prawo rozpadu promieniotwórczego Kinetyka prostych rozpadów promieniotwórczych.

Aktualną jednostką aktywności promieniotwórczej jest: a) rad (Ra) b) berkerel (Bq) c) kiur (Ci) d) rentgen (Rg)

W_04 Zna podstawowe własności promieniowania alfa, beta i gamma

Mechanizm oddziaływania (absorpcji) promieniowania gamma z materią. Dawki promieniowania - jednostki, rodzaje dawek.

Mechanizm oddziaływania (absorpcji) promieniowania alfa z materią. Dawki promieniowania - jednostki, rodzaje dawek.

Mechanizm oddziaływania (absorpcji) promieniowania beta z materią. Dawki promieniowania - jednostki, rodzaje dawek.

Największy zasięg i przenikalność ma promieniowanie:

b) alfa i beta b) beta c) alfa d) gamma

Pierwiastek Po216

84 ulega przemianie beta- (-)

w wyniku której:

a) liczba atomowa zmniejszy się o 1 b) liczba masowa zmniejszy się o 1 c) liczba atomowa zwiększy się o 1 d) liczba masowa zwiększy się o 1

W_05 Zna biologiczne skutki oddziaływania promieniowania jądrowego.

Jednostką dawki promieniowania pochłoniętej przez żywe organizmy jest:

a) kiur (Ci) b) rentgen (R) c) sievert (Sv) d) grej (Gy)

Jaki skutek wywiera na człowieka promieniowanie:?

87

a) Pozytywny, ale tylko promieniowanie alfa, ponieważ ma ono najmniejszy zasięg i najmniejszą przenikalność.

b) Pozytywny i negatywny, a zależy to od ilość promieniowania pochłoniętego przez organizm.

c) Tylko negatywny, ponieważ wywołuje u człowieka chorobę popromienną

d) Tylko pozytywny, ponieważ stosowane jest w leczeniu chorób nowotworowych W_06 Zna podstawowe zastosowania radioizotopów i promieniowania jądrowego w chemii, biologii,

medycynie i technice.

Wyjaśnij na czym polega analiza aktywacyjna i jakie ma zastosowania.

Zastosowanie metod chemii jądrowej w chemii i medycynie.

W_07 Zna podstawy fizyczne procesów rozszczepienia jądra atomowego i wykorzystania go w energetyce jądrowej. Wyjaśnij zasadę działania reaktora jądrowego. Jakie rodzaje reaktorów stosowane są energetyce jądrowej, Jakie są zalety i wady energetyki jądrowej. Podstawą działania reaktora jądrowego jest:

1. kontrolowana reakcja łańcuchowa rozszczepienia jądra U-235 w wyniku, czego wydziela się duża ilość energii cieplnej

2. niekontrolowana reakcja łańcuchowa rozszczepienia jądra U-235 w wyniku, czego wydziela się duża ilość energii cieplnej

3. kontrolowana reakcja łańcuchowa rozszczepienia jądra U-238 w wyniku, czego wydziela się duża ilość energii cieplnej

4. rozpad promieniotwórczy izotopów uranu 5. kontrolowana reakcja termojądrowa syntezy pierwiastków

Paliwem w reaktorze jądrowym może być:

a) naturalny uran, uran wzbogacony w U-235, pluton. b) wyłącznie pluton c) dowolny izotop promieniotwórczy d) wyłącznie uran

Ile jest na świecie działających energetycznych reaktorów jądrowych:

a) < 100 b) 100-200 c) 200- 300 d) 400 -500 e) > 500

`16. Twoim zdaniem najważniejszym powodem rozwoju energetyki jądrowej powinno być to, że:

a. nie emituje CO2 b. zasoby paliwowe są praktycznie niewyczerpalne c. generuje kilka tysięcy dobrze płatnych i atrakcyjnych miejsc pracy d. wszystkie odpowiedzi są prawidłowe

UMIEJĘTNOŚCI U_01 Student potrafi określać właściwości substancji promieniotwórczych oraz ich powiązanie z zastosowaniem i wpływem na środowisko naturalne. (kolokwium zaliczeniowe)

Zastosowania izotopów promieniotwórczych i promieniowania jądrowego w chemii i medycynie.

Jakie warunki muszą być spełnione aby bezpiecznie wykorzystywać metody radioizotopowe w chemii

oraz medycynie nuklearnej?

U_02 Nabycie umiejętności stosowania zintegrowanej wiedzy na temat zastosowań metod radioizotopowych.

Jakie właściwości izotopów promieniotwórczych (promieniowania jądrowego) można wykorzystać w medycynie, przemyśle, chemii.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE K_01 Zna ograniczenia własnej wiedzy chemicznej i rozumie potrzebę dalszego jej poszerzania.

Na podstawie podstawowej wiedzy zdobytej w trakcie kursu student potrafi określić korzystając z dostępnej literatury, w jakim zakresie można wykorzystywać metody jądrowe w badaniach chemicznych oraz medycynie i przemyśle.

K_02 Rozwija dociekliwość i precyzję podczas pracy doświadczalnej i teoretycznej ija dociekliwość i

precyzję podczas pracy doświadczalnej i teoretycznej.

Kompetencje zdobywane w trakcie wykonywania pomiarów na ćwiczeniach laboratoryjnych oraz opracowywania wyników pomiarów.

88


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Wstęp do chemii materiałów

Nazwa w języku angielskim: Introduction to chemistry of materials






Rok studiów: drugi

Semestr: czwarty


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Prof. nzw. dr hab. Janusz Chruściel

Symbol efektu


W_01 Rozumie cywilizacyjne znaczenie chemii i jej zastosowań szczególnie z wykorzystaniem materiałów o specyficznych właściwościach chemicznych i fizycznych

K_W01

W_02 Zna na poziomie podstawowym co najmniej jeden pakiet oprogramowania służący do analizy i graficznej prezentacji danych

K_W11

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 Dostrzega różnicę we właściwościach najnowszych materiałów chemicznych K_U07

U_02 Potrafi w sposób zrozumiały w mowie i piśmie przedstawić poprawne rozumowanie chemiczne i formułować wnioski

K_U16

U_03 Potrafi mówić o zagadnieniach związanych z chemią nowoczesnych materiałów zrozumiałym, potocznym językiem

K_U23

U_04 Posiada umiejętność oceny cech i zachowań nowych materiałów w relacji do ich budowy i własności fizyko-chemicznych w aspekcie aplikacyjnym

K_U02, K_U06



K_K01

K_02 Potrafi precyzyjnie formułować pytania, służące do lepszego własnego zrozumienia własności, otrzymywania oraz zastosowań nowych materiałów chemicznych

K_K02

K_03 Rozumie potrzebę popularnego przedstawiania laikom wiedzy dotyczącej możliwości aplikacji materiałów chemicznych

K_K06



brak


89

Nanomateriały i metamateriały i ich kompozyty jako materiały specjalnego przeznaczenia;

Wysokotemperaturowe materiały nadprzewodzące, przewodzące materiały organiczne;

Fulereny, materiały ferro-, antyferro-, ferri- antiferriciekłokrystaliczne;

Kompozyty molekularne, inteligentne związki organiczne;

Nowe osiągnięcia w zakresie technologii informatycznej;

Materiały metaliczne i ich stopy;

Prawdopodobny przyszłościowy kierunek badań i kierunek rozwoju myśli technicznej.


c) A. Huczko, „Fulereny, Nobel za węglowe piłeczki”, PWN, Warszawa, 2001

d) J. Stankowski, B. Czyżak, „Nadprzewodnictwo”, WNT, Warszawa, 1999

e) H. Bala, „Wstęp do chemii materiałów”, WNT, 2003

f) M. Blicharski, „Wstęp do inżynierii materiałowej”, WNT, 2006

g) M. W. Grabski, J. A. Kozubowski, „Inżynieria materiałowa. Geneza, istota, perspektywy”, PW, 2003


4. Sven T. Lagerval, „Ferroelectric and Antyferroelectric Liquid Crystals”, Wiley-VCH, Weinheim, New York, Toronto, 1999

5. H. S. Kitzerow, C. Bahr, „Chirality in Liquid Crystals”, Springer, 2001

6. Artykuły bieżące z czasopism popularno-naukowych


Wykład tradycyjny wspomagany technikami multimedialnymi,


Efekty: W_02, U_02, U_03, K_03 będą sprawdzone poprzez przygotowanie prezentacji przez studenta natomiast efekty W_01, U_01, U_04, K_01 i K_02 podczas kolokwium.


3. Student zobowiązany jest do przygotowania prezentacji związanych z najnowszymi osiągnięciami w dziedzinie materiałowej, ich technologii oraz potencjalnych aplikacji, ze szczególnym zwróceniem uwagi na ostatnie nowości naukowe.

4. Uzyskanie minimum połowy punktów z kolokwium końcowego. sposób oceniania: 0-50 ndst 51-60 dst 61-70 dst+ 71-80 db 81-90 db+ 91-100 bdb Sposób uzyskania punktów:

Ocena prezentacji – 50 pkt

Kolokwium końcowe – 50 pkt poprawy: jednorazowa poprawa testu z wykładu oraz testu praktycznego



Udział w wykładach 30 godz

Samodzielne przygotowanie prezentacji 5 godz

Udział w konsultacjach z przedmiotu 5 godz

Sumaryczne obciążenie pracą studenta 40 godz

90

Załącznik do sylabusa Wstęp do chemii materiałów. Przykładowe pytania: Wiedza: CH_W01 Rozumie cywilizacyjne znaczenie chemii i jej zastosowań szczególnie z wykorzystaniem materiałów o specyficznych właściwościach chemicznych i fizycznych

Znaczenie chemii w rozwoju nowych dyscyplin naukowych

Wymienić zasadnicze różnice pomiędzy właściwościami chemicznymi i fizycznymi

CH_W02 Zna na poziomie podstawowym co najmniej jeden pakiet oprogramowania służący do analizy i graficznej prezentacji danych naukowych

Wymienić znane metody programowania służące do opracowania wyników metodami statystycznymi

Najczęściej używane oprogramowania do graficznej prezentacji danych naukowych

Umiejętności: CH_U01 Dostrzega różnicę we właściwościach najnowszych materiałów chemicznych

Jakie występują najważniejsze różnice we właściwościach fizycznych i chemicznych nowych materiałów

Jakie różnice w polimorfizmie fazowym mogą odróżniać je od własności materiałów powszechnie stosowanych

CH_UO2 Potrafi w sposób zrozumiały w mowie i piśmie przedstawić poprawne rozumowanie chemiczne i formułować wnioski

Jakie przyjmować zasadnicze parametry w opisie podstawowych właściwości nowych materiałów

Czy w formułowaniu wniosków odnoszących się do charakterystyki materiałowej należy zwrócić uwagę na opis termodynamiczny materiału

CH_UO3 Potrafi mówić o zagadnieniach związanych z chemią nowoczesnych materiałów zrozumiałym, potocznym językiem

Czy zastosowanie popularnego języka naukowego, bez szczegółów jest wystarczającym do opisu

niezwykłych właściwości nowych materiałów

Na co należy zwrócić szczególną uwagę w charakterystyki nowych materiałów

CH_O4 Posiada umiejętność oceny cech i zachowań nowych materiałów w relacji do ich budowy i własności fizyko-chemicznych w aspekcie aplikacyjnym

Jakimi najważniejszymi cechami fizycznymi i chemicznymi różnią się nowe materiały od powszechnie

stosowanych w technologii

Jakie główne cechy w relacji budowa chemiczne właściwości fizyko-chemiczne powinny

charakteryzować się nowe materiały w aspekcie ich aplikacyjności

Kompetencje społeczne: CH_K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia

Czy i jak niekompetencja w opisie i możliwych aplikacji może prowadzić do błędnych wniosków

Czy rozwój chemii kwantowej winien być stosowany w charakterystyce nowych materiałów, jeśli tak to w

jakim zakresie

CH_KO2 Potrafi precyzyjnie formułować pytania, służące do lepszego własnego zrozumienia

Czy w dobie rozwoju nowych i nowoczesnych technologii istnieje potrzeba stawiana pytań o

poszukiwanie materiałów o nowych właściwościach

Czy istnieje proste sformułowanie zagadnienia pozwalającego jednoznacznie odróżnić własności faz

skondensowanych

CH_KO3 Rozumie potrzebę popularnego przedstawiania laikom wiedzy dotyczącej możliwości aplikacji materiałów chemicznych

Na ile sformułowania popularnonaukowe są użyteczne w prezentacji aplikacji ciekłych kryształów w

odróżnieniu od nanomateriałów i metamateriałów

Jak omówić tzw. Materiały inteligentne i jak rozumieć ten termin w odniesieniu do aplikacji.

91


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Spektroskopowe metody identyfikacji

związków organicznych

Nazwa w języku angielskim: Spectroscopic identification of organic compounds






Rok studiów: trzeci

Semestr: piąty


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Robert Kawęcki

Symbol efektu


Wm01 Podstawowa wiedza z zakresu spektroskopii UV/VIS, IR, NMR oraz spektrometrii mas.

K_W03, K_W04

Wm02 Zna zakresy stosowania w/w metod oraz sposoby przygotowania próbek. K_W12

Wm03

Zna zakresy absorpcji grup funkcyjnych w UV i IR. Zna zakresy przesunięć chemicznych 1H i 13C NMR głównych klas związków organicznych. Zna zasady rozszczepień spinowo-spinowych. Zna podstawowe zasady fragmentacji w MS.

K_W03

Wm04 Zna istniejące bazy danych spektroskopowych on-line. K_W08

UMIEJĘTNOŚCI

Um01 Potrafi dobrać odpowiednią metodę spektroskopową do danego problemu. K_U16

Um02

Potrafi zidentyfikować główne grupy funkcyjne i podstawniki związków organicznych z widm UV, IR, NMR. Potrafi określić masę cząsteczkową substancji z widm MS.

K_U07; K_U18; K_U19


Km01 Umie wykorzystać dostępne bazy danych spektroskopowych on-line. K_K01

Km02 Ma świadomość konieczności doskonalenia swojej wiedzy w związku z rozwojem nauki

K_K01

Forma i typy zajęć: Wykład - 15 godz.


Znajomość podstaw spektroskopii molekularnej. Wymagany podstawowy kurs chemii organicznej.


Metody spektroskopowe stosowane w analizie chemicznej związków organicznych; spektroskopia elektronowa, oscylacyjna, magnetycznego rezonansu jądrowego, spektrometria mas. W szczególności: chromofory UV-VIS, pasma absorpcji UV podstawowych grup związków organicznych, przygotowanie próbek w spektroskopii IR, pasma absorpcji w IR grup funkcyjnych, przygotowanie próbki (wzorce i rozpuszczalniki) w spektroskopii NMR, zakresy przesunięć chemicznych 1H i 13C związków organicznych, czynniki wpływające na przesunięcie chemiczne, sprzężenia spinowo-spinowe, metody jonizacji próbek w spektrometrii MS, wpływ metody jonizacji na wygląd widma MS, wpływ budowy związków na fragmentację, piki izotopowe. Kompleksowe wykorzystanie

92

informacji z widm UV, IR, NMR i MS do ustalania struktury związków. Dostępne bazy danych spektroskopowych w literaturze i internecie.


1. Metody spektroskopowe i ich zastosowanie do identyfikacji związków organicznych - red. W. Zieliński, A. Rajca, WNT, 2000. 2. Spektroskopowe metody identyfikacji związków organicznych - Silverstein R. M., Webster F. X., Kiemle D. J. PWN, 2007.


1. Chemia Organiczna, J. McMurry, PWN.


Wykład konwencjonalny wspomagany środkami audiowizualnymi. Rozwiązywanie zadań i problemów z zakresu spektroskopii związków organicznych.

Sposoby weryfikacji określonych efektów kształcenia osiaganych przez studenta:

Efekty będą sprawdzane na teście oraz kolokwium zaliczeniowym


Kolokwium zaliczeniowe wykład - 20 pkt. Punktacja: 20-18.1 pkt - 5.0; 18-16.1 pkt - 4.5; 16-14.1 4.0; 14-12.1 pkt - 3.5; 12-10.1 pkt -3.0



Udział w konsultacjach: 5

Wykład: 15

Przygotowanie do zaliczenia kolokwiów: 5

Sumaryczne obciążenie pracą studenta: 25


Spektroskopowe metody identyfikacji związków organicznych

- załącznik do sylabusa

WIEDZA Podstawowa wiedza z zakresu spektroskopii UV/VIS, IR, NMR oraz spektrometrii mas.

1. Dlaczego spektroskopia UV jest czulszą metodą od NMR. 2. Dlaczego do rejestracji widma NMR potrzebne jest zewnętrzne pole magnetyczne. 3. Dlaczego spektroskopia w IR nazywana jest spektroskopią oscylacyjną. 4. Jakie znasz metody jonizacji próbki w MS.

Zna zakresy stosowania w/w metod oraz sposoby przygotowania próbek.

1. Czy można otrzymać widmo IR substancji w roztworze wodnym. 2. Jak należy przygotować próbkę do analizy

13C NMR.

3. Jak określić masę cząsteczkową związku. Zna zakresy absorpcji grup funkcyjnych w UV i IR. Zna zakresy przesunięć chemicznych

1H i

13C NMR

głównych klas związków organicznych. Zna zasady rozszczepień spinowo-spinowych. Zna podstawowe zasady fragmentacji w MS.

1. Jak odróżnić metodami spektroskopowymi kwas karboksylowy od aldehydu. 2. Naszkicować widmo

1H NMR i

13C NMR podanego związku.

3. Jakie jony powstaną w wyniku fragmentacji 1-bromopentanu. Zna istniejące bazy danych spektroskopowych on-line.

1. W jakiej bazie można znaleźć dane spektroskopowe MS? UMIEJĘTNOŚCI Potrafi dobrać odpowiednią metodę spektroskopową do danego problemu.

1. Jakimi metodami spektroskopowymi można zanalizować nierozpuszczalne ciało stałe?

93

2. Podać ograniczenia spektroskopii NMR 3. Jak wykryć obecność poliaromatycznych węglowodorów.

Potrafi zidentyfikować główne grupy funkcyjne i podstawniki związków organicznych z widm UV, IR, NMR. Potrafi określić masę cząsteczkową substancji z widm MS.

1. Dokonać analizy podanego widma IR. 2. Określić główne grupy funkcyjne oraz możliwą strukturę związku na podstawie podanych danych spektroskopowych.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE Umie wykorzystać dostępne bazy danych spektroskopowych on-line.

1. W jakiej bazie można znaleźć dane spektroskopowe 13

C NMR? 2. Porównać widma IR para podstawionych pochodnych benzaldehydu.

Ma świadomość konieczności doskonalenia swojej wiedzy w związku z rozwojem nauki

1. Podać zmiany zastosowań technik spektroskopowych na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat.

94


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Biochemia

Nazwa w języku angielskim: Biochemistry



Jednostka realizująca: Katedra Chemii Organicznej


Poziom modułu kształcenia (np. pierwszego lub drugiego stopnia): Pierwszego stopnia

Rok studiów: 3

Semestr: 5


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Mariusz Mojzych

Symbol efektu


WIEDZA

Bc_W01 Zna budowę i funkcje biologiczne aminokwasów i białek K_W01

Bc_W02 Zna budowę i funkcje kwasów nukleinowych K_W01

Bc_W03 Opisze budowę i omówi właściwości cukrów K_W01

Bc_W04 Opisze budowę i właściwości tłuszczy K_W01

Bc_W05 Omówi mechanizm biokatalizy i budowę enzymów K_W01

UMIEJĘTNOŚCI

Bc_U01 Umie posługiwać się terminologią i nomenklaturą biochemiczną K_U01

Bc_U02 Umie scharakteryzować podstawowe typy reakcji biochemicznych K_U01

Bc_U03 Potrafi przedstawić mechanizm reakcji biochemicznych K_U01

Bc_U04 Potrafi posługiwać się podstawowymi technikami biochemicznymi K_U01


Bc_K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia K_K01

Bc_K02 Potrafi samodzielnie formułować pytania, służące pogłębieniu tematu K_K01

Bc_K03 Potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje w fachowej literaturze K_K01

Bc_K04 Potrafi pracować zespołowo K_K02

Bc_K05 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień biochemicznych K_K06

Forma i typy zajęć: Wykład, zajęcia laboratoryjne


Znajomość podstaw chemii organicznej


95

Biochemia – definicja, podział. Różnice pomiędzy nieożywioną materią a organizmami żywymi. Przebieg reakcji biochemicznych. Biochemiczne funkcje komórki. Aminokwasy - budowa, klasyfikacja i właściwości fizykochemiczne. Wiązanie peptydowe, ważniejsze peptydy naturalne. Budowa białek i przestrzenne ułożenie cząsteczek. Białka proste i złożone. Właściwości fizykochemiczne białek. Zmienność białek i ich wartość biologiczna. Białka pełniące ważne funkcje biologiczne. Metody analizy białek. Reakcje katalizowane. Budowa enzymów - część białkowa i niebiałkowa. Witaminy pełniące funkcje koenzymów. Budowa i działanie wybranych koenzymów oksydoreduktaz, transferaz, liaz, izomeraz i ligaz. Nazewnictwo i klasyfikacja enzymów. Czynniki kinetyczne warunkujące przebieg reakcji enzymatycznych. Badanie enzymów, jednostki wyrażania aktywności enzymów. Kwasy nukleinowe i ich funkcje. Mechanizmy biosyntezy kwasów nukleinowych (replikacja DNA i transkrypcja RNA). Kod genetyczny i jego cechy. Mechanizm translacji (biosynteza białka). Mutacje genowe. Podstawy biotechnologii. Metabolizm – katabolizm i anabolizm. Katabolizm białek. Ogólne przemiany aminokwasów: deaminacja, aminacja, transaminacja i dekarboksylacja. Końcowe produkty przemian azotowych i cykl mocznikowy. Związki organiczne pełniące funkcje przenośników energii. Ważne etapy utleniania komórkowego: cykl kwasów di- i trikarboksylowych (cykl Krebsa) oraz łańcuch utleniania biologicznego. Fosforylacja oksydacyjna i substratowa. Charakterystyka cukrów prostych i ich pochodnych oraz oligosacharydów i polisacharydów. Katabolizm cukrowców: 1) fermentacje (glikoliza); 2) szlak pentozofosforanowy. Mechanizmy biosyntezy cukrowców: 1) glukoneogeneza (heterotrofy), 2) fotosynteza (autotrofy). Fosforylacje fotosyntetyczne (cykliczna i niecykliczna). Wiązanie CO2 i jego redukcyjne przemiany do cukrów. Regeneracja rybulozo-1,5-difosforanu (cykl Calvina). Bilans energetyczny procesu fotosyntezy. Klasyfikacja i budowa tłuszczowców. Katabolizm tłuszczowców; 1) lipoliza; 2) przemiany pośrednie glicerolu, 3) mechanizm ß-oksydacji kwasów tłuszczowych. Degradacja kwasów tłuszczowych nienasycownych oraz kwasów tłuszczowych o nieparzystej liczbie atomów węgla. Bilans energetyczny utleniania kwasów tłuszczowych. Powstawanie acetylooctanu (ketogeneza) i znaczenie ciał ketonowych. Mechanizm biosyntezy nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Biosynteza tłuszczowców. Porównanie metabolizmu podstawowego (pośredni) i wtórnego. Przemiany metaboliczne na drodze szlaku kwasu szikimowego oraz szlaku octanu. Powiązanie procesów metabolicznych przebiegających w komórce. Nadrzędna rola procesów biosyntezy. Pula metaboliczna komórki. Pule metaboliczne wybranych związków organicznych pełniących ważne funkcje w komórkach. Regulacja metabolizmu na poziomie komórkowym: 1) aktywności enzymów; 2) biosyntezy białek enzymatycznych.


1. Leszczyński B., 2010: Wykłady z biochemii ogólnej. Wyd. UPH, Siedlce. 2. Goławska S., Krzyżanowski R., Łukasik I., Urbańska A., Wójcicka A., Leszczyński B., 2010: Ćwiczenia z

biochemii. Wyd. UPH, Siedlce. 3. Kłyszejko-Stefanowicz L., 2005: Ćwiczenia z biochemii, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. 4. Berg J.M., Stryer L., Tymoczenko J.L. (2005) Biochemia. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa


1. Kłyszejko-Stefanowicz L.2002. Cytobiochemia..Wyd. Nauk. PWN ,Warszawa. 2. Zgirski A., 1998. Obliczenia biochemiczne. PWN, Warszawa.


Wykład: metoda podająca (wykład informacyjny w formie prezentacji multimedialnej). Laboratorium: metoda podająca (pogadanka), metody praktyczne (pokaz, laboratoryjna), metoda aktywizująca (samodzielne przygotowanie prezentacji w ramach ćwiczeń)


Testy sprawdzające przygotowanie do ćwiczeń, testy sprawdzające rozumienie zasad i mechanizmów omawianych procesów, sprawozdania z wykonanych doświadczeń


WYKŁAD: Zaliczenie na ocenę - test sprawdzający wiedzę do którego student jest dopuszczany na podstawie uprzedniego zaliczenia ćwiczeń, przeprowadzony w formie pisemnej, jednokrotnego wyboru. Test zawiera 50 zamkniętych pytań; czas przeznaczony na jego rozwiązanie 1,5 godz. Do zaliczenia na ocenę dostateczną konieczne jest uzyskanie powyżej 50% pkt możliwych do zdobycia.

LABORATORIA: Zaliczenie z oceną – warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń przewidzianych do realizacji. Ocenie podlegają: przygotowanie studenta do ćwiczeń, aktywność na zajęciach, poprawne wykonanie doświadczeń laboratoryjnych przewidzianych do realizacji w ramach programu laboratorium, oraz samodzielnie przygotowana prezentacja multimedialna. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych.

96



Udział w wykładach 15 godz

Udział w ćwiczeniach 30 godz

Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń 1 godz

Udział w konsultacjach godz. z przedmiotu 1 godz

Samodzielne przygotowanie się do kolokwiów 1 godz

Przygotowanie się do egzaminu i obecność na egzaminie 2 godz



Symbol efektu

Efekty kształcenia - weryfikacja Symbol efektu kierunkowego

WIEDZA

Bc_W01

Zna budowę i funkcje biologiczne aminokwasów i białek - omówić budowę i reakcje charakterystyczne aminokwasów. - omówić konformacje łańcuchów polipeptydowych - dokonać podziału i charakterystyki białek

K_W01

Bc_W02

Zna budowę i funkcje kwasów nukleinowych - na czym polega biosynteza DNA - co to są kwasy deoksyrybonukleinowe i rybonukleinowe - wyjaśnić pojęcie nukleotydów

K_W01

Bc_W03

Opisze budowę i omówi właściwości cukrów - dokonaj podziału cukrów - opisz właściwości fizykochemiczne cukrowców -wymień znane reakcje chemiczne dla cukrowców

K_W01

Bc_W04

Opisze budowę i właściwości tłuszczy - dokonaj podziału tłuszczowców - co to są kwasy tłuszczowe i podać przykłady

K_W01

Bc_W05

Omówi mechanizm biokatalizy i budowę enzymów - scharakteryzuj budowę enzymów - na czym polega rola enzymów w organizmach żywych

K_W01

UMIEJĘTNOŚCI

Bc_U01

Umie posługiwać się terminologią i nomenklaturą biochemiczną - co to jest biochemia i jaki jest zakres i znaczenie tej nauki - wymień przynajmniej 5 terminów biochemicznych i wyjaśnij je

K_U01

Bc_U02

Umie scharakteryzować podstawowe typy reakcji biochemicznych - podaj przykład reakcji enzymatycznej - co to jest utlenianie cukrowców

K_U01

Bc_U03 Potrafi przedstawić mechanizm reakcji biochemicznych - omówić dowolny zanany mechanizm reakcji biochemicznej

K_U01

Bc_U04

Potrafi posługiwać się podstawowymi technikami biochemicznymi - na czym polega Sekwencjonowanie DNA metodą Sangera - co to jest PCR - na czym polega elektroforeza białek

K_U1


Bc_K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia K_K01

97

- jakie wyzwania stoją przed biochemią

Bc_K02 Potrafi samodzielnie formułować pytania, służące pogłębieniu tematu - jakimi technikami biochemicznymi można dokonać analizy białek

K_K01

Bc_K03

Potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje w fachowej literaturze - dokonaj streszczenia 5 dowolnych artykułów z zakresu biochemii w tym jednego z literatury anglojęzycznej

K_K01

Bc_K04 Potrafi pracować zespołowo - wyodrębnij i dokonaj analizy RNA

K_K02

Bc_K05 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień biochemicznych - Jakie jest znaczenie i rola reakcji utleniania w biochemii

K_K06

98


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Technologia

Nazwa w języku angielskim: Chemical engineering







Semestr: szósty


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Dr hab. Janusz Chruściel, prof. nzw.

Symbol efektu


W_01 Zna i rozumie podstawowe prawa i zasady technologiczne K_W03, K_W04

W_02 Rozumie potrzebę stosowania teorii matematycznych do opisu procesów technologicznych

K_W10

W_03 Zna budowę i działanie reaktorów chemicznych K_W12

W_04 Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy K_W13

W_05 Zna i wybiera optymalne techniki przemysłowych procesów otrzymywania produktów chemicznych

K_W01

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 Umie posługiwać się terminologią i nomenklaturą chemiczną K_U01

U_02

Posiada umiejętności określania podstawowych właściwości oraz reaktywności związków organicznych oraz nieorganicznych w aspekcie termodynamicznym i kinetycznym podczas projektowania procesów technologicznych

K_U05

U_03 Potrafi sporządzić bilanse materiałowe i cieplne dla różnego typu procesów technologicznych (kołowe, zamknięte, otwarte)

K_U10

U_04 Umie krytycznie ocenić wyniki eksperymentów, dokonać obserwacji i obliczeń teoretycznych oraz przeprowadzić dyskusję niepewności pomiarowych

K_U17

U_05 Potrafi dokonać krytycznej oceny wiarygodności wyników pomiarów fizykochemicznych otrzymanych danych

K_U20

U_06 Umie przeprowadzić podstawowe wnioskowania statystyczne K_U21



K_K01

K_02 Potrafi precyzyjnie sformułować pytania, służące pogłębieniu własnego zrozumienia danego tematu oraz odnalezienia brakujących lub błędnych elementów rozumowania

K_K02

K_03 Potrafi pracować zespołowo; rozumie konieczność systematycznej pracy nad wszelkimi projektami, które mają długofalowy charakter

K_K04

K_04 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień chemicznych K_K06

99

Forma i typy zajęć: wykłady (30 godz.), ćwiczenia (15 godz.), laboratorium (45 godz)


znajomość podstawowych praw fizycznych i chemicznych


Podstawowe prawa i zasady technologiczne

Ekonomia procesu technologicznego

Operacje i procesy jednostkowe

Schematy technologiczne

Bilanse materiałowe i cieplne procesów technologicznych

Surowce technologiczne, kryteria oceny jakości surowców i produktów

Baza surowcowa dla technologii organicznej i nieorganicznej

Przykłady złożonych technologii

Ekologia i jej związek z dziedziną technologii

Regulacje prawne w przemyśle chemicznym

Technologia nowoczesnych materiałów syntetycznych

Współczesne trendy w technologii chemicznej

Rozdział mieszanin dwuskładnikowych metodą rektyfikacji

Analiza materiałowa i cieplna

Metody rozdrabniania i sposoby oznaczenia stopnia rozdrobnienia materiałów

Stosowanie złożonych metod pomiarowych w analizie przemysłowej

Technologie materiałów specjalnego przeznaczenia

Technologie bezodpadowe i procesy biotechnologiczne

Kataliza przemysłowa


1. L. Synoradzki, „Projektowanie Procesów Technologicznych”, WPW, 2006

2. K. Schmidt-Szałowski, J. Setek, „Podstawy technologii chemicznej. Organizacja procesów produkcyjnych”, PWN, 2001

3. J. Molenda, „Technologia chemiczna”, WSiP, 1997

4. E. Bortel, H. Koneczny, „Zarys technologii chemicznej”, PWN, Warszawa 1992

5. J. Ciborowski, „Inżynieria chemiczna, inżynieria procesowa”, WNT, Warszawa, 1973

6. M. Serwiński, „Zasady inżynierii chemicznej”, WNT, Warszawa, 1982

7. Praca zbiorowa, „Technologia chemiczna nieorganiczna”, WNT, Warszawa, 1982

8. A. Kwiatek, „Podstawy technologii chemicznej”, WNT, Warszawa, 1982

9. W. Kuczyński, „Podręcznik do ćwiczeń z technologii chemicznej”, PWN, Warszawa, 1985

10. J. Kosiuczenko, J. Chruściel, A. Okuń, „Ćwiczenia laboratoryjne z technologii chemicznej”, Wyd. WSRP, Siedlce, 1978

11. R. Bogoczek, E. Kociołek-Balawejder, "Technologia Chemiczna Organiczna", Wydaw. Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, 1992

12. E. Grzywa, J. Molenda, "Technologia Podstawowych Syntez Organicznych", Tom2, WNT, Warszawa, 1996

13. E. Pijanowski, M. Dłużewski, A. Dłużewska, A. Jarczyk, "Ogólna Technologia Żywności, WNT, Warszawa, 1997


1. J. Tymiński, „Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Polsce do 2030 roku”, IBMiER, Warszawa, 1997

2. A. Chmiel, "Biotechnologia", PWN, Warszaw, 1991

3. A. Kielski, „Ogólna technologia ceramiki”, PWN, Warszawa, 1982

4. 4. A. Kurnatowska i inni, "Ekologia, Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy", PWN, Warszawa-Łódź, 1997


100

Wykład tradycyjny wspomagany technikami multimedialnymi, ćwiczenia seminaryjne - ćwiczenia rachunkowe, eksperyment laboratoryjny


Efekty W_01, W_03, W_05, U_02, K_01, K_02 oraz K_04 będą sprawdzane na egzaminie; efekty W_02, U_03 i U_06 na kolokwium z ćwiczeń, natomiast efekty W_04, WU_01, U_04, U_05 oraz K_03 w trakcie zajęć laboratoryjnych oraz na kolokwium z laboratorium.


Wykonanie eksperymentów laboratoryjnych, zaliczenie sprawozdań, maksymalnie dwie nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach ćwiczeniowych oraz spełnienie następujących warunków:

1. uzyskanie co najmniej 10 pkt z kolokwium z ćwiczeń 2. uzyskanie co najmniej 10 pkt z kolokwium z laboratorium 3. uzyskanie co najmniej 10 pkt z kolokwium z laboratorium

Sposób oceniania: 0-50 ndst 51-60 dst 61-70 dst+ 71-80 db 81-90 db+ 91-100 bdb

Sposób uzyskania punktów: kolokwium z ćwiczeń – 20 pkt kolokwium z laboratorium – 20 pkt egzamin pisemny – 60 pkt

Poprawy: Jednorazowa poprawa każdego kolokwium w trakcie zajęć w semestrze. Dwie poprawy kolokwiów w sesji egzaminacyjnej (przed drugim i trzecim terminem egzaminu pisemnego).






Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń 15 godz.

Samodzielne przygotowanie do laboratoriów 30 godz.


Przygotowanie się i udział w egzaminie 30 godz.


Załącznik do sylabusa Technologia Chemiczna. Przykładowe pytania: Wiedza: CH_W01 Zna i rozumie podstawowe prawa i zasady technologiczne

Wymienić wszystkie zasady technologiczne

Które z nich są najbardziej istotne z punktu widzenia doboru surowca

CH_W02 Rozumie potrzebę stosowania teorii matematycznych do opisu procesów technologicznych

Wymienić podstawowe teorie matematyczne stosowane do opisu procesów technologicznych,

wynikające z zasad i praw chemii fizycznej

Jaki zasadniczy element opisu matematycznego procesu jest istotny z punktu widzenia kinematyki

procesu

CH_W03 Zna budowę i działanie reaktorów chemicznych

Kiedy stosuje się reaktory poziome a kiedy pionowe

Czy ma znaczenie sposób wprowadzenia strumieni materiałowych, np. fazy skondensowanej i gazowej

CH_W04 Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy

Wymienić podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy

101

Czy zmiana warunków prowadzenia procesu technologicznego wymaga zmiany zasad bezpieczeństwa

i higieny pracy, podać przykład

CH_W05 Zna i wybiera optymalne techniki przemysłowych procesów otrzymywania produktów chemicznych

Na przykładzie otrzymywania sody metodą Solwaya wykazać zasadność wyboru optymalnych dróg

procesów technologicznych

Uzasadnić sposób wyboru optymalnej techniki przemysłowych w oparciu o analizę ekonomiczną

Umiejętności: CH_U01 Umie posługiwać się terminologią i nomenklaturą chemiczną

Na wybranym przykładzie opisać proces technologiczny przy użyciu dopuszczalnej terminologii

chemicznej oraz stosowanej poprawnej nomenklatury chemicznej

Zasady opisu złożonych procesów technologicznych, z uwzględnieniem szczegółowej charakterystyki

strumieni materiałowych

CH_W02 Posiada umiejętności określania podstawowych właściwości oraz reaktywności związków organicznych oraz nieorganicznych w aspekcie termodynamicznym i kinetycznym podczas projektowania procesów technologicznych

Określić wpływ parametrów technologicznych (T, p, x) na kinetykę procesu technologicznego

Która z funkcji termodynamicznych odgrywa ważną rolę w określeniu bilansu cieplnego procesu

technologicznego

CH_W03 Potrafi sporządzić bilanse materiałowe i cieplne dla różnego typu procesów technologicznych (kołowe, zamknięte, otwarte)

Wymienić zasady sporządzania bilansów materiałowych

Jakie podstawowe prawo przyrody jest stosowane przy sporządzaniu bilansów materiałowych i

cieplnych we wszystkich obiegach

CH_W04 Umie krytycznie ocenić wyniki eksperymentów, dokonać obserwacji i obliczeń teoretycznych oraz przeprowadzić dyskusję niepewności pomiarowych

Dyskusja błędów pomiarowych metodami statystycznymi. Wymienić i scharakteryzować metody

użyteczne w ocenie niepewności pomiarowych

Co należy uwzględnić w obliczeniach teoretycznych w odniesieniu do procesów jednostkowych

CH_W05 Potrafi dokonać krytycznej oceny wiarygodności wyników pomiarów fizykochemicznych otrzymanych danych

W oparciu o znajomość procesów technologicznych przeprowadzić dyskusję poprawności otrzymanych

wyników na przykładzie wybranego procesu technologicznego

Przedyskutować wyniki pomiarów fizykochemicznych otrzymanych danych dla wybranego procesu,

biorąc pod uwagę wpływ parametrów (T, p, x) na zmiany kierunku reakcji

CH_W06 Umie przeprowadzić podstawowe wnioskowania statystyczne

W oparciu o metody statystyczne stosowane w ekonometrii ocenić podstawowe parametry

ekonomiczne procesu technologicznego

Na ile zmiany parametrów procesu może wpłynąć na rozkład statystyczny oczekiwanych cząstkowych i

całkowitej wydajności

Kompetencje społeczne: CH_K01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia

Czy i jak niekompetencja w opisie procesów technologicznych mogą wpłynąć na zły wybór aplikacji

W jaki sposób rozwój nowych technologii wpływa na wybór drogi procesu technologicznego

CH_K02 Potrafi precyzyjnie sformułować pytania, służące pogłębieniu własnego zrozumienia danego tematu oraz odnalezienia brakujących lub błędnych elementów rozumowania

Czy rozwój nowoczesnych technologii chemicznych stwarza konieczność postawienia pytań o poszukiwanie nowych rozwiązań procesów jednostkowych

W jaki sposób zweryfikować poprawność założonych celów CH_K03 Potrafi pracować zespołowo; rozumie konieczność systematycznej pracy nad wszelkimi projektami, które mają długofalowy charakter

Na czy polega rola chemika i technologa w zespołowym projektowaniu procesu

Na czym polega korekta projektu w przypadku zmian w wieloetapowości procesu CH_K04 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień chemicznych

Który z etapów procesu technologicznego wymaga szczególnej uwagi z punktu widzenia poprawności

przebiegu procesów chemicznych

Jaki wpływ mogą mieć procesy fizyczne na wybór drogi chemicznej w procesach technologii

chemicznej.

102


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Chemia stosowana i zarządzanie chemikaliami

Nazwa w języku angielskim: Applied chemistry and chemical management







Semestr: szósty


Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr Krzysztof Lipiński

Symbol efektu


Wm01 zna i rozumie cywilizacyjne znaczenie chemii stosowanej w życiu codziennym.

K_W01, K_W03

Wm02 dostrzega potrzebę korzystania z regulacji prawnych i literatury fachowej dotyczącej chemii stosowanej i gospodarki odczynnikami.

K_W07, K_W08, K_W13

Wm03 zna budowę i skład chemiczny produktów chemii gospodarczej, oraz chemikaliów stosowanych w przemyśle spożywczym i w rolnictwie

K_W03, K_W07

Wm04 ma podstawową wiedzę dotyczącą stosowanych technologii uzdatniania wody do różnych celów oraz oczyszczania ścieków.

K_W12, K_W15

UMIEJĘTNOŚCI

Um01 ma wiedzę dotyczącą tradycyjnych i nowych proekologicznych materiałów i technologii

K_K12, K_K19

Um02 potrafi ocenić materiały i odpady komunalne pod względem skierowania ich do odpowiednich metod recyklingu materiałowego lub energetycznego

K_K07, K_K05, K_K16


Km01 ma świadomość konieczności doskonalenia swojej wiedzy w zakresie proekologicznych metod w chemii laboratoryjnej i przemysłowej

K_K01. K_K02, K_K03

Km02 potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień prawnych dotyczących produkcji, przechowywania, logistyki i stosowania substancji chemicznych

K_K07

Forma i typy zajęć: Wykład konwencjonalny wspomagany środkami audiowizualnymi,


Wymagania wstępne: znajomość podstawowych zagadnień teoretycznych z chemii ogólnej, nieorganicznej analitycznej, organicznej i fizycznej i podstawową wiedzę dotyczącą zasad BHP w laboratoriach chemicznych


103

1.Substancje, preparaty i odpady chemiczne w świetle prawa polskiego, norm i rozporządzeń. Wytyczne Unii Europejskiej odnośnie zarządzania chemikaliami i odpadami niebezpiecznymi- program REACH.

2. Zasady transportu odczynników chemicznych. Karty charakterystyk substancji chemicznych. Gospodarowanie opakowaniami po odczynnikach chemicznych. Sposoby segregacji odpadów chemicznych.

3. Bezpieczeństwo pracy w laboratoriach chemicznych- analiza zagrożeń, sposób postępowania, operacje standardowe,(SOP), dobra praktyka laboratoryjna(GLP).

4. Odpady z gospodarstw domowych - segregacja, recykling, utylizacja, zagospodarowanie. 5. Uzdatnianie i wykorzystywanie wody do celów komunalnych, konsumpcyjnych i przemysłowych. Technologie stosowane w uzdatnianiu wody. 6. Oczyszczanie ścieków.

7. Zanieczyszczenia gleby, nawozy sztuczne, rekultywacja.

8. Środki ochrony roślin - stosowanie , szkodliwość, zabezpieczenia w trakcie stosowania.

9. Dodatki do produktów spożywczych. 10. Środki piorące i czyszczące- stosowanie , oddziaływanie na środowisko, utylizacja odpadów.

11. Człowiek i jego chemiczne środowisko- ,,zielona chemia" przyjazna człowiekowi i jego otoczeniu. 12. Odnawialne źródła surowców i energii - droga do gospodarki bez emisyjnej.


1) Cz.Rosik-Dulewska, podstawy gospodarki odpadami, PWN, 2010.

2) Z.Sikorski (red.),Chemia żywności, WNT 2002.

3) P. Kowalik, Ochrona środowiska glebowego, PWN, 2001.

4) W. M. Lewandowski, Proekologiczne odnawialne źródła energii, WNT 2007 .

5) Wandrasz J. W., Biegańska J.: Odpady niebezpieczne. Podstawy teoretyczne, Wyd. Pol. Śl., 5) Pestycydy-występowanie oznaczanie i unieszkodliwianie, pod red. Marka Biziuka, WNT, Warszawa, 2001 6) Oczyszczanie wody, A. L. Kowal, M. Świderska-Bróż, Wydanie czwarte, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa - Wrocław 2003,

7) Wasilewski,W.Dawydow, Bezpieczeństwo w pracowni chemicznej, WNT 2008. 8) R. Zieliński, Surfaktanty – towaroznawcze i ekologiczne aspekty ich zastosowań, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2000.


1) Strony internetowe Biura do Spraw Chemikaliów. 2) Obowiązujące akty i regulacje prawne dot. w/w zagadnień


Wykład problemowy, konwersatoryjny, prezentacje multimedialne, filmy dydaktyczne, sprawdzanie zakresu opanowanej wiedzy na kolokwium końcowym poza zajęciami. Zadanie literaturowe polega na opracowaniu przez studenta aspektów toksykologicznych dla człowieka i środowiska naturalnego wybranych substancji chemicznych stosowanych w gospodarce człowieka


sprawdzian testowy, ocena zadania literaturowego


Sprawdzian testowy z wiedzy - 30 pkt, Zadanie literaturowe polegające na korzystaniu ze wskazanej literatury i kart charakterystyk - 10 pkt, W sumie 40pkt. Punktacja: 40.0 - 36.4pkt - 5.0; 36.3 - 32.4 pkt - 4.5; 32.3 - 28.4pkt - 4.0; 28..3 - 24.4pkt - 3.5; 24.3 - 20.4pkt - 3.0. Poprawy: Możliwa poprawa egzaminu pisemnego i korekta zadania literaturowego.





Samodzielne przygotowanie do sprawdzianu testowego 6 godz.

Sumaryczne obciążenie praca studenta 28 godz.


104

Załącznik do Sylabusa:

Przykładowe pytania weryfikujące efekty kształcenia

WIEDZA:

Wm01 zna i rozumie cywilizacyjne znaczenie chemii stosowanej w życiu codziennym.

1. Wymień najważniejsze gałęzie przemysłu chemicznego zaliczanego do chemii stosowanej i omów ich znaczenie w życiu codziennym.

2. Zagrożenia dla środowiska wynikające z nadużywania środków powierzchniowo-czynnych, środków ochrony roślin i nawozów sztucznych.

Wm02 dostrzega potrzebę korzystania z regulacji prawnych i literatury fachowej dotyczącej chemii stosowanej i gospodarki odczynnikami.

1.Wymagania dotyczące dokumentacji przy wprowadzaniu substancji i mieszanin do obrotu.

2. zasady klasyfikacji substancji i mieszanin chemicznych oraz oznakowania zgodnie z rozporządzeniem CLP (GHS - Globally Harmonized System of Classification and Labeling of Chemicals).

Wm04 ma podstawową wiedzę dotyczącą stosowanych technologii uzdatniania wody do różnych celów oraz oczyszczania ścieków.

1. Jakie wymagania jakościowe stawiane są wodzie wykorzystywanej do celów bytowych a jakie wymagania jakościowe stawiane są wodzie wykorzystywanej we wskazanych gałęziach przemysłu.

2. Omów technologie usuwania z wody zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych Jakie technologie uzdatniania wody (koagulacja, zmiękczanie, odżelazianie, dezynfekcja).

UMIEJĘTNOŚCI:

Um01 ma wiedzę dotyczącą tradycyjnych i nowych proekologicznych materiałów i technologii.

1. Zalety i wady nowoczesnych technologii odnawialnych źródeł energii.

2. Jakie są aktualne nurty poszukiwań alternatywnych materiałów opakowaniowych ze źródeł odnawialnych w grupie polimerów biodegradowalnych.

Um02 potrafi ocenić materiały i odpady komunalne pod względem skierowania ich do odpowiednich metod recyklingu materiałowego lub energetycznego.

1. jakie warunki muszą spełniać odpady komunalne aby mogły być poddane recyklingowi materiałowemu a jakie warunki energetycznemu. 2. hierarchia postępowania z odpadami komunalnymi.


Km01 ma świadomość konieczności doskonalenia swojej wiedzy w zakresie proekologicznych metod w chemii laboratoryjnej i przemysłowej

1. Zasady zielonej chemii. Zasady „zielonej chemii” dla laboratoriów chemicznych.

2. Główne priorytety zielonej chemii.

Km02 potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień prawnych dotyczących produkcji, przechowywania, logistyki i stosowania substancji chemicznych

1. Polskie i wspólnotowe akty prawne regulujących produkcję, import, wprowadzanie do obrotu oraz stosowanie chemikaliów.

2. Organy właściwe w sprawach obrotu chemikaliami oraz ich kompetencje.

105


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Metrologia chemiczna z elementami analizy śladów

Nazwa w języku angielskim: Chemical metrology and analysis of traces from elements







Semestr: szósty



Symbol efektu


Wm01 Rozumie cywilizacyjne znaczenie chemii analitycznej i jej zastosowań w analityce śladów

K_W01

Wm02 Dostrzega potrzebę pogłębienia wiedzy w zakresie swojej specjalności chemicznej

K_W07

Wm03 Zna metody przygotowania próbek do oznaczania metali metodą ASA oraz budowę i zasadę działania tego aparatu mającego zastosowanie w analizie śladów

K_W12

Wm04 Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium analizy śladów

K_W13

UMIEJĘTNOŚCI

Um01 Umie krytycznie ocenić wyniki eksperymentów, dokonać obserwacji i obliczeń teoretycznych oraz przeprowadzić dyskusję niepewności pomiaru

K_U17

Um02 Posiada umiejętność planowania i wykonywania podstawowych badań, doświadczeń i obserwacji dotyczących określonych zagadnień z zakresu analizy śladów

K_U19

Um03 Potrafi dokonać krytycznej oceny wiarygodności wyników pomiarów i oznaczeń fizykochemicznych wraz z przeprowadzeniem analizy statystycznej otrzymanych danych

K_U20

Um04 Potrafi mówić o zagadnieniach chemicznych związanych z analizą śladów zrozumiałym, potocznym językiem

K_U23


Km01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia

K_K01

Km02 Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień chemicznych z zakresu analizy śladów

K_K06

Forma i typy zajęć: Wykłady (15 godz.), laboratorium (30 godz.), konsultacje (15 godz.)

106


Znajomość założeń chemii: analitycznej, nieorganicznej, organicznej, fizycznej oraz metod spektroskopowych


1. Podstawowe pojęcia związane z analizą śladów. Stosowana terminologia. 2. Jednostki stosowane w analizie śladów. Zakresy oznaczeń przy zastosowaniu różnych technik analitycznych. 3. Podstawy teoretyczne metody ASA: oddziaływanie atomu z promieniowaniem elektromagnetycznym, emisja i absorpcja, widmo atomowe. Atomizery. 4. Interferencje w metodzie ASA. Przygotowanie próbek do oznaczania metali metodą ASA: rodzaje mineralizacji. 5. Metody przygotowania próbek, rodzaje i zastosowanie. 6. Materiały odniesienia. Techniki wzorcowania: krzywa wzorcowa i metoda dodatków. 7. Charakterystyka metody ASA: czułość, precyzja, granica wykrywalności, granica oznaczalności w odniesieniu do wybranych pierwiastków. 8. Ocena wiarygodności oznaczeń metodą ASA: badanie odzysku, wykorzystanie materiałów referencyjnych. 9. Walidacja procedury analitycznej. 10. Zapewnienie spójności pomiarowej. Szacowanie niepewności wyniku. 11. Inne metody instrumentalne stosowane w chemicznej analizie śladów. 12. Klasyfikacja zanieczyszczeń. 13. Materiały referencyjne stosowane w chemicznej analizie śladów. 14. Analityka chemiczna a metrologia. 15. Sposoby przedstawiania wyników. Wyzwania stojące przed analitykami.


1. Szczepaniak W., 2011, Metody instrumentalne w analizie chemicznej, wyd. PWN. 2. Marczenko Z., Minczewski J., 2008, Chemia analityczna tom I i II, wyd. PWN. 3. Szczepaniak W., 2010, Metody instrumentalne w analizie chemicznej, wyd. PWN.


1. Kocjan R., 2011, Chemia analityczna tom I i II, wyd. PZWL. 2. Szmal. Z., Lipiec T., 2010, Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej, wyd. PZWL.


Wykład tradycyjny wspomagany technikami multimedialnymi. Eksperyment laboratoryjny, eksperyment modelowy, pomiar z obliczeniami.


Efekty Wm01-Wm04 sprawdzane będą na pierwszym kolokwium w połowie listopada, natomiast efekty Um01-Um04, Km01 i Km06 na drugim kolokwium w drugiej połowie stycznia.


Warunek uzyskania zaliczenia przedmiotu: zaliczenie pracowni laboratoryjnej oraz uzyskanie co najmniej 26 punktów z kolokwiów




Udział w ćwiczeniach laboratoryjnych 30

Udział w konsultacjach godz. z przedmiotu 5



Załącznik do Sylabusu: Metrologia chemiczna z elementami analizy śladów. Przykładowe pytania sprawdzające zakładane efekty kształcenia Wiedza: 1. Wm01: Rozumie cywilizacyjne znaczenie chemii analitycznej i jej zastosowań w analityce śladów (kolokwium). Wymienić 5 przykładów zastosowań chemii analitycznej. Czy na obecnym etapie występowania chorób potrzebne jest prowadzenie badań analitycznych? 2. Wm02: Dostrzega potrzebę pogłębienia wiedzy w zakresie swojej specjalności chemicznej (kolokwium).

107

Jakie wyzwania stoją przed chemikami-analitykami? Co to jest i do czego służy chemometria? 3. Wm03: Zna metody przygotowania próbek do oznaczania metali metodą ASA oraz budowę i zasadę działania tego aparatu mającego zastosowanie w analizie śladów (kolokwium). Proszę wymienić najczęściej stosowane metody przygotowania próbek. Na czym polega oznaczanie metali metodą ASA? 4. Wm04: Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium analizy śladów (kolokwium). Jakie wymogi powinna spełniać pracowania do chemicznej analizy śladów? Jakie są zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium analizy śladów? Umiejętności: 5. Um01: Umie krytycznie ocenić wyniki eksperymentów, dokonać obserwacji i obliczeń teoretycznych oraz przeprowadzić dyskusję niepewności pomiaru (kolokwium). W jaki sposób należy zinterpretować poprawność wyniku 123,09±0,342? Podać przykład poprawnego wyniku z uwzględnieniem niepewności pomiaru. 6. Um02: Posiada umiejętność planowania i wykonywania podstawowych badań, doświadczeń i obserwacji dotyczących określonych zagadnień z zakresu analizy śladów (kolokwium). Zaplanować wykonanie badania pozwalającego na uzyskanie zawartości magnezu w herbacie zielonej. W jaki sposób można oznaczyć zawartość metali ciężkich w glebie i na co należy zwrócić uwagę? 7. Um03: Potrafi dokonać krytycznej oceny wiarygodności wyników pomiarów i oznaczeń fizykochemicznych wraz z przeprowadzeniem analizy statystycznej otrzymanych danych (kolokwium). Kiedy konieczne jest uwzględnienie przedziału ufności podczas opracowania uzyskanych wyników? Jakie parametry statystyczne podawane są najczęściej przy przedstawianiu wyników doświadczeń z uwzględnieniem walidacji? 8. Um04: Potrafi mówić o zagadnieniach chemicznych związanych z analizą śladów zrozumiałym, potocznym językiem (kolokwium). Jak rozumieć pojęcie „analiza śladów”? Czy zawartość 2 mg żelaza w 1 litrze wody powierzchniowej można uznać za ilość śladową? Kompetencje społeczne: 9. Km01: Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia (kolokwium). Jakie techniki analityczne stosowane są najczęściej w chemicznej analizie śladów i na czym one polegają? Jakie wyzwania stoją przed chemikami-analitykami? 10. Km02: Potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień chemicznych z zakresu analizy śladów (kolokwium). Czy potrzebne jest prowadzenie badań analitycznych na poziomie śladowym? Udowodnić na konkretnych przykładach. Czy analiza śladów dotyczy tylko zawartości składników nieorganicznych w środowisku, czy może być stosowana także do innych celów? Podać konkretne przykłady.

108


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Przedsiębiorczość

Nazwa w języku angielskim: Entrepreneurship







Semestr: piąty



Symbol efektu


Wm01 Rozumie cywilizacyjne znaczenie przedsiębiorczości K_W01

Wm02 Dostrzega potrzebę pogłębienia wiedzy w zakresie przedsiębiorczości K_W07

Wm03 Student zna ogólne zasady funkcjonowania przedsiębiorczości K_W12

UMIEJĘTNOŚCI

Um01 Student wykazuje umiejętność poprawnego wnioskowania w zakresie przedsiębiorczości na podstawie danych pochodzących z różnych źródeł

K_U17

Um02 Potrafi wykorzystywać wiedzę do podejmowania nowych wyzwań i rozstrzygania problemów pojawiających się w pracy zawodowej

K_U19


Km01 Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia w zakresie przedsiębiorczości

K_K01

Km02 Student potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy K_K06

Forma i typy zajęć: Laboratorium (15 godz.), konsultacje (15 godz.)


Udział w zajęciach nie wymaga realizacji zajęć wstępnych


109

1. Przedsiębiorczość jako element triady "przedsiębiorczość - przedsiębiorca - przedsiębiorstwo", rodzaje i funkcje przedsiębiorczości. Znaczenie przedsiębiorczości we współczesnej gospodarce. 2. Pojęcie i rodzaje innowacji. Proces innowacji. 3. Przedsiębiorczość i innowacje – podstawowe relacje oraz znaczenie we współczesnej gospodarce. 4. Przedsiębiorczość a niepewność. Rodzaje niepewności i ryzyka. Niepewność i ryzyko jako motywy działań przedsiębiorczych. 5. Przedsiębiorca wobec wyzwań „nowej gospodarki". 6-7. Przedsiębiorca: - definicje przedsiębiorcy, - przedsiębiorca a menedżer, - dlaczego warto być przedsiębiorczym, - cechy człowieka o postawie przedsiębiorczej, - ocena własnych umiejętności poprzez wypełnienie testu pozwalającego na określenie postaw przedsiębiorczych. 8. Przedsiębiorczość: talent, wiedza czy doświadczenie? Cechy i umiejętności liderów nowych przedsięwzięć. 9. Własny biznes jako opcja kariery zawodowej. 10. Przedsiębiorczość jako centralna kategoria gospodarki rynkowej. 11-12. Modele działań przedsiębiorczych: -przedsiębiorczość żywiołowa, -przedsiębiorczość ewolucyjna, -przedsiębiorczość etyczna, -przedsiębiorczość systemowa. 13. Uwarunkowania przedsiębiorczości - czynniki hamujące i pobudzające działanie przedsiębiorcze. 14-15. Droga do własnej firmy: - źródła pomysłów na założenie własnego przedsiębiorstwa, - czynniki sprzyjające założeniu własnego przedsiębiorstwa, - badanie rynku i poszukiwanie nisz, - wybór rynku docelowego i lokalizacja przedsiębiorstwa, - projekt wstępnej koncepcji biznesu.


1 Piecuch T., Przedsiębiorczość. Podstawy teoretyczne, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2010. 2. Markowski W., ABC small bussines’u, wyd. Marcus s.c., Łódź 2011. 3. Moczydłowska J., Pacewicz I., Przedsiębiorczość, wyd. FOSZE, Rzeszów 2007.


1. Targalski J., Francik A., Przedsiębiorczość i zarządzanie firmą. Teoria i praktyka, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2009. 2. Duraj J., Papiernik-Wojdera M., Przedsiębiorczość i innowacyjność, Difin, Warszawa 2010. 3. Gordon M. E., Trump D. J., Przedsiębiorczość, Wyd. Onepress 2009.


Ćwiczenia wspomagane technikami multimedialnymi. Eksperyment modelowy, pomiar z obliczeniami po wypełnieniu testu pozwalającego na określenie postaw przedsiębiorczych. Ćwiczenia z wykorzystaniem metod aktywizujących, dyskusja i aktywność na zajęciach, projekty indywidualne.


Efekty Wm01-Wm03, Um01, Um02 oraz Km01 i Km02 sprawdzane będą na kolokwium, podczas dyskusji i aktywności na zajęciach oraz projektu wstępnej koncepcji biznesu.


Warunek uzyskania zaliczenia przedmiotu: uzyskanie co najmniej 51% punktów z kolokwium oraz przygotowanie projektu wstępnej koncepcji biznesu



Udział w ćwiczeniach laboratoryjnych 15

Udział w konsultacjach godz. z przedmiotu 5

Samodzielne przygotowanie się do kolokwium 10

Przygotowanie projektu wstępnej koncepcji biznesu 5

110

Załącznik do Sylabusu: Przedsiębiorczość. Przykładowe pytania sprawdzające zakładane efekty kształcenia Wiedza: 1. Wm01: Rozumie cywilizacyjne znaczenie przedsiębiorczości (kolokwium). Na czym polega przedsiębiorczość jako element triady?. Jakie jest znaczenie przedsiębiorczości we współczesnej gospodarce? 2. Wm02: Dostrzega potrzebę pogłębienia wiedzy w zakresie przedsiębiorczości indywidualnej (kolokwium). Czy warto wprowadzać innowacje? Jakie są podstawowe relacje przedsiębiorczości i innowacji we współczesnej gospodarce? 3. Wm03: Zna ogólne zasady funkcjonowania indywidualnej przedsiębiorczości (kolokwium). Proszę wymienić podstawowe cechy człowieka o postawie przedsiębiorczej. Jakie cechy i umiejętności powinien mieć lider nowych przedsięwzięć? Umiejętności: 4. Um01: Wykazuje umiejętność poprawnego wnioskowania w zakresie przedsiębiorczości indywidualnej na podstawie danych pochodzących z różnych źródeł (kolokwium). Jakie są rodzaje i funkcje przedsiębiorczości? Czy warto stosować innowacyjność w przedsiębiorczości indywidualnej? 5. Um02: Potrafi wykorzystywać wiedzę do podejmowania nowych wyzwań i rozstrzygania problemów pojawiających się w pracy zawodowej (kolokwium). Jakie wyróżniamy modele działań przedsiębiorczych? Proszę omówić jeden z nich. Na czym polega przedsiębiorczość żywiołowa? Kompetencje społeczne: 6. Km01: Zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę samodzielnego kształcenia w zakresie przedsiębiorczości (kolokwium). Czy wszystko już wiem, aby założyć firmę? Na czym polega projekt wstępnej koncepcji biznesu? 7. Km02: Potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy (kolokwium). Czy potrafiłbym prowadzić własny biznes? Dlaczego, szczególnie w obecnych czasach warto być przedsiębiorczym?

111


Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Pracownia dyplomowa (laboratorium)

Nazwa w języku angielskim: Bachelors laboratory







Semestr: szósty

Liczba punktów ECTS: 3 (pracownia dypl.) +10 (praca + egzamin) = 13

Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: Promotorzy

Symbol efektu


Wl01 posiada wiedzę z zakresu podstawowych działów chemii K_W01, K_W02

Wl02 Zna podstawowe typy związków chemicznych, zaproponuje ich syntezę i określi strukturę metodami spektroskopowymi i dyfrakcyjnymi

K_W03

Wl03 zna podstawowe metody identyfikacji związków chemicznych, potrafi dokonać wyboru odpowiedniej metody analizy do określonego typu związku

K_W03

Wl04 zna nowoczesne metody syntezy i techniki pomiarowe K_W03 K_W06

Wl05 Zna podstawowe zasady bezpiecznej pracy w laboratorium i utylizacji odpadów K_W13

UMIEJĘTNOŚCI

Ul01 potrafi przedstawić odpowiedni mechanizm syntezy określonych związków chemicznych

K_U02, K_U03, K_U04, K_U18

Ul02 umie wybrać metodę i aparaturę do wykonania konkretnej analizy chemicznej K_U14, K_U17

K_U19

Ul03 potrafi zastosować wybrane metody analityczne w celu określenia budowy związków chemicznych

K_U14

Ul04 potrafi opracować wyniki badań, dokonać krytycznej analizy i wskazać błędy pomiarowe oraz przedstawić je w formie ustnej prezentacji i pisemnej pracy licencjackiej

K_U16, K_U18 K_U19, K_U20


Kl01 zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie K_K01

Kl02 potrafi wyszukiwać niezbędne informacje w literaturze naukowej, bazach danych i innych źródłach oraz cytować je z poszanowaniem praw autorskich

K_K03, K_K05,

Kl03 potrafi pracować w zespole przyjmując w nim różne role K_K04

Forma i typy zajęć: Praca w laboratorium w określonych Katedrach, Zakładach, Pracowniach, udział w seminariach naukowych zakładów, katedr i instytutów


znajomość syntezy związków chemicznych, metod obliczeniowych, metod analizy chromatograficznej, spektroskopowych i innych metod analitycznych.

112


Treści modułu kształcenia zawierają elementy wszystkich wykładów przewidzianych kursem I stopnia studiów licencjackich na kierunku chemia dla wybranej specjalności.


Specyficzna dla danej dziedziny I konkretnego tematu


j. w.


Stosownie do specyfiki Katedry/zakładu/tematyki badawczej promotorów, m.in. przeprowadzenie syntezy określonych związków chemicznych na pracowniach naukowych eksperymentalnych. Potwierdzenie struktury określonych związków możliwymi metodami, adekwatnymi do problemu badawczego. Dokonanie obliczeń teoretycznych na pracowniach naukowych metodami ab inito, DFT. Badania różnorodnych właściwości związków chemicznych metodami zaproponowanymi przez promotorów.


weryfikację określonych efektów promotorzy prac dyplomowych w poszczególnych Katedrach, Zakładach lub pracowniach w postaci pracy licencjackiej i w innych, indywidualnie proponowanych formach (prezentacje wyników w formie wygłoszenia komunikatu, przygotowania plakatu lub innych)


zaliczenie pracowni dyplomowej dokonuje się na podstawie przedstawienia prezentacji założeń i celu pracy a także wyników eksperymentalnych wykonania syntezy, obliczeń teoretycznych i/lub pomiarów na pracowniach naukowych



Praca w laboratorium 60

Opracowywanie wyników i pisanie pracy licencjackiej 180

Przygotowanie się do egzaminu licencjackiego 100



113

Standardy pracy licencjackiej

Praca licencjacka jest pracą dyplomową studenta studiów pierwszego stopnia (zawodowych), korespondującą z sylwetką absolwenta określoną w standardach nauczania i planie studiów na kierunku Chemia.

I. Wymogi merytoryczne

1. Temat i treść pracy licencjackiej powinny być zgodne z kierunkiem studiów ale mogą mieć także charakter

interdyscyplinarny.

2. Praca licencjacka może mieć charakter:

przeglądu – omówienie zagadnienia z wybranej specjalności/specjalizacji w oparciu o istniejącą

literaturę krajową i zagraniczną,

eksperymentu – przeprowadzenie i opis syntezy, badania właściwości otrzymanego związku, serii

pomiarów i opracowania wyników, itp.

raportu z badań np. ankietowych.

3. Praca powinna zawierać:

określenie i uzasadnienie wyboru problematyki,

charakterystykę zastosowanych metod badawczych i narzędzi analitycznych,

sformułowanie wniosków na podstawie przeprowadzonej analizy.

4. Przygotowanie pracy licencjackiej powinno ukształtować u studenta umiejętności:

identyfikowania problemów, ich analizowania i oceny,

samodzielnego zapoznawania się z aktualną, polską i zagraniczną literaturą przedmiotu,

wyszukiwania informacji naukowej,

stosowania warsztatu badawczego,

poprawnej prezentacji problemu i sposobów jego rozwiązywania,

wykorzystania wiedzy zdobytej na studiach licencjackich,

przeprowadzenia klarownego wywodu logicznego,

formułowania własnych tez oraz opinii,

uzasadniania swoich poglądów,

poprawnego posługiwania się językiem polskim oraz zastosowania komputerowych technik edycji tekstu.

II. Wymogi formalne dotyczące układu pracy

1. Strona tytułowa (standardowy układ strony tytułowej określony aktualnie obowiązującym Zarządzeniem

Rektora UPH).

2. Oświadczenie studenta o samodzielnym przygotowaniu pracy licencjackiej umieszczone bezpośrednio po

stronie tytułowej w formie określonej aktualnie obowiązującym Zarządzeniem Rektora UPH.

3. Spis treści.

4. Wstęp zawierający: zarys ogólnego tła badanej problematyki, przesłanki wyboru tematu pracy, określenie

celu i zakresu pracy, wskazanie metod badawczych, ogólną informację o zawartości poszczególnych

rozdziałów pracy, zwięzłą charakterystykę wykorzystanej literatury przedmiotu i materiałów źródłowych.

5. Rozdziały zawierające zasadniczy tekst pracy.

TABELE należy zamieścić w tekście bądź na końcu pracy jako aneks. Tytuł należy umieścić nad tabelą, źródło – pod tabelą. RYSUNKI I SCHEMATY - podpis i źródło należy zamieścić pod rysunkiem. Należy zachować ciągłą numerację tabel oraz rysunków .

6. Zakończenie zawierające opis uzyskanych efektów pracy.

7. Wykaz cytowanych publikacji w kolejności cytowania zgodny z wymogami opisu bibliograficznego.

8. Wykaz źródeł internetowych (z datą publikacji bądź pobrania).

9. Zalecana objętość pracy 20 – 30 stron.

III. Wymogi formalne wynikające z regulaminu studiów

1. Praca dyplomowa (licencjacka):

- daje absolwentowi tytuł zawodowy licencjata, - powinna być napisana samodzielnie, pod kierunkiem promotora, - podlega recenzji, - podlega obronie podczas egzaminu dyplomowego,

114

- ma być zgodna – ze względu na temat – z kierunkiem studiów; może mieć jednak charakter interdyscyplinarny.

2. Student składa do Dziekanatu 3 egzemplarze pracy dyplomowej (jeden dla opiekuna pracy, drugi dla

recenzenta - oraz jeden egzemplarz przeznaczony do akt studenta, zwany egzemplarzem archiwalnym).

Egzemplarz archiwalny, oprawiony w twardą oprawę, powinien ponadto zawierać na wewnętrznej stronie

tylnej okładki wklejony nośnik elektroniczny zawierający plik, w którym znajduje się tekst pracy, zgodny z

wersją wydrukowaną. Plik powinien być zapisany w formacie ODT (Open Document Format) lub RTF (Rich

Text Format) i nazwie rozpoczynającej się od nazwiska autora, następnie bez spacji cyfry identyfikującej

numer albumu autora i dalej bez spacji skrótowe określenie rodzaju pracy (lic mgr), np.

kowalski67584lic.Na widocznej stronie koperty lub na płycie powinny znaleźć się: imię i nazwisko autora,

tytuł pracy dyplomowej, wydział, kierunek i specjalność studiów, rok ukończenia studiów oraz nazwisko

promotora. Zgodność obydwu wersji student potwierdza składając oświadczenie według wzoru

stanowiącego załącznik do aktualnego zarządzenia Rektora.

3. Sposób przygotowania pozostałych egzemplarzy pracy (dla promotora, recenzenta oraz dla autora) zależy

od uzgodnień autora z promotorem

IV. Wymogi edytorskie

Maszynopis pracy licencjackiej powinien spełniać następujące wymagania: 1. Format arkusza papieru: A4

2. Czcionka: Times New Roman.

3. Wielkość czcionki podstawowej: 12 pkt. a nazwy rozdziałów czcionką nie większą niż 14 pkt.

4. Odstęp między wierszami: 1,5 wiersza

5. Marginesy: prawy, górny i dolny – 1,5 cm; margines lewy i na oprawę – w zależności od grubości pracy –

nie większe niż 4 cm łącznie.

6. Stosować justowanie (wyrównanie tekstu do obu marginesów).

7. Każdy akapit należy rozpocząć wcięciem 1,25 cm.

8. Wszystkie strony pracy są ponumerowane, a numer znajduje się u dołu strony.

V. Zasady odbywania egzaminu licencjackiego (obrony pracy licencjackiej)

Zgodnie z obowiązującym Regulaminem studiów egzamin dyplomowy jest egzaminem ustnym. Do egzaminu dyplomowego przystępuje student, który zaliczył wszystkie wymagane moduły przedmiotowe oraz przedłożył pracę dyplomową. Podczas egzaminu student przedstawia główne tezy swojej pracy dyplomowej i odpowiada na pytania recenzenta związane z pracą. Następnie losuje dwa pytania z zestawów: ogólnego, związanego ze specjalizacją wykonywanej pracy dyplomowej i specjalnościowego – charakterystycznego dla realizowanej specjalności na studiach I stopnia. Wyboru jednego bloku ogólnego (spośród czterech: chemia organiczna, chemia nieorganiczna, chemia analityczna, chemia fizyczna) student dokonuje łącznie z wyborem tematyki pracy dyplomowej, co zostaje poświadczone przez promotora na odpowiedniej deklaracji.

115

PYTANIA NA EGZAMIN LICENCJACKI – CHEMIA NIEORGANICZNA

1. Atomowe liczby kwantowe oraz ich sens fizyczny. Typy orbitali atomowych. 2. Zakaz Pauliego i reguła Hunda oraz ich konsekwencje. 3. Rodzaje wiązań chemicznych. 4. Teoria wiązań walencyjnych – na przykładzie cząsteczki amoniaku (NH3). 5. Teoria orbitali molekularnych – n przykładzie dowolnej cząsteczki dwuatomowej. 6. Teoria pola krystalicznego. Zmiany energii orbitali d w polu ligandów. 7. Pojęcia liczby koordynacyjnej oraz stopnia utlenienia. 8. Powinowactwo elektronowe, elektroujemność, energia jonizacji. 9. Przebieg zmian promieni atomowych oraz jonowych w okresach i grupach układu okresowego. 10. Porównanie właściwości fizycznych i chemicznych metali i niemetali. Diagonalne podobieństwa w

układzie okresowym. 11. Zmienność charakteru kwasowo-zasadowego w okresach oraz grupach głównych układu okresowego. 12. Właściwości kwasów tlenowych oraz beztlenowych – podobieństwa i różnice. 13. Właściwości amfoteryczne pierwiastków grup głównych układu okresowego. 14. Zmienność właściwości metalicznych w okresach oraz grupach głównych układu okresowego. 15. Podobieństwa i różnice między metalami grup głównych i przejściowych. 16. Zmienność stopni utlenienia wśród pierwiastków s- oraz p-elektronowych. 17. Zmienność stopni utlenienia wśród pierwiastków d-elektronowych. 18. Podobieństwa i różnice we właściwościach fizycznych oraz chemicznych pierwiastków przejściowych

pierwszego, drugiego i trzeciego szeregu. 19. Właściwości chemiczne lantanowców. Kontrakcja lantanowcowa i jej konsekwencje w układzie

okresowym. 20. Metody otrzymywania metali. 21. Geometrie (struktury) oraz typy hybrydyzacji odpowiadające kompleksom o różnych liczbach

koordynacyjnych. Efekt Jahna-Tellera. 22. Rodzaje izomerii związków kompleksowych. 23. Stopień utlenienia a zdolność jonu metalu przejściowego do tworzenia związków kompleksowych 24. Właściwości magnetyczne kompleksów jonów metali przejściowych. Kompleksy nisko- oraz wysoko-

spinowe. 25. Wpływ pola ligandów na geometrię oraz właściwości spektroskopowe i magnetyczne kompleksów

zawierających odpowiednio słabe lub silne ligandy.

PYTANIA NA EGZAMIN LICENCJACKI - CHEMIA FIZYCZNA 1. Pierwsza zasada termodynamiki. 2. Prawo Hessa i Kirchoffa. 3. Cykl Carnota. 4. Druga zasada termodynamiki. Postulaty Clausiusa i Thomsona. 5. Entropia. 6. Energia i entalpia swobodna. 7. Ogólne sformułowanie warunków równowagi termodynamicznej. 8. Trzecia zasada termodynamiki. Obliczanie bezwzględnych wartości entropii. 9. Układy wieloskładnikowe. Potencjał chemiczny. 10. Przejście składnika z jednej fazy do drugiej. 11. Prawo działania mas. 12. Ciepło parowania. Równanie Clausiusa-Clapeyrona. 13. Napięcie powierzchniowe cieczy 14. Reguła faz Gibbsa 15. Prawo Raoulta. 16. Prawo Henry'ego. 17. Prawo podziału Nernsta. Ekstrakcja. 18. Szybkość reakcji chemicznej. 19. Rząd i cząsteczkowość reakcji. 20. Kinetyka reakcji nieodwracalnych I i II rzędu 21. Zależność szybkości reakcji od temperatury. 22. Teoria zderzeń aktywnych. 23. Teoria kompleksu aktywnego. 24. Izoterma adsorpcji chemicznej. 25. Procesy katalityczne.

PYTANIA NA EGZAMIN LICENCJACKI – CHEMIA ANALITYCZNA

1. Dysocjacja elektrolityczna; czynniki od których zależy. 2. Roztwory buforowe, pojemność buforowa.

116

3. Warunek równowagi termodynamicznej. Wyprowadź w jego oparciu równanie na stałą dysocjacji. 4. Rozpuszczalność i iloczyn rozpuszczalności. 5. Podział kationów na grupy analityczne i jego kryteria. 6. Stężenia: procentowe, molowe, molarne, molalne i normalne. 7. Reakcje utleniania i redukcji w analizie ilościowej. 8. Metody wyznaczania niepewności pomiarów. 9. Rozkłady prawdopodobieństwa. Czym się różni rozkład normalny od rozkładu t-Studenta? 10. Typy miareczkowań alkacymetrycznych, punkt końcowy i równoważnikowy miareczkowania. 11. Wymień cztery rozpuszczalniki amfiprotyczne i zapisz dla nich reakcje autoprotolizy. 12. Prawa elektrolizy Faraday’a. 13. Wpływ pH na strącanie osadów kationów analitycznej grupy III i IV. 14. Reakcje poznanych anionów z: manganianem(VII) potasu, azotanem(V) baru, azotanem(V) srebra,

stężonym kwasem siarkowym(VI). Podaj odpowiednie równania. 15. Przyczyny i kierunek zmian rozpuszczalności w następujących grupach soli:

a) CaCO3, K2CO3, BaCO3, SrCO3. b) SrSO4, ZnSO4, BaSO4, CaSO4.

16. Krzywa miareczkowania redoks: symetryczna i niesymetryczna. Parametry wpływające na jej skok. 17. Kompleksometryczne oznaczanie jonów wapnia i magnezu w mieszaninie (warunki oznaczeń i dobór wskaźnika). 18. Rola EDTA w kompleksometrii. Wskaźniki w miareczkowaniu bezpośrednim. 19. Potencjał normalny a potencjał formalny połówkowej reakcji redoks. 20. Metalowskaźniki – definicja, zasada działania i zastosowanie. 21. Pojęcie aktywności w oparciu o graniczne prawo Debye’a – Hűckla. 22. Niepewność a błąd pomiaru. Metody wyznaczania niepewności złożonej i rozszerzonej. 23. Pojęcia precyzji, dokładności, powtarzalności i odtwarzalności pomiaru. 24. Pojęcie walidacji. 25. Metody porównawcze analizy ilościowej: krzywej kalibracyjnej, dodatku wzorca, wzorca wewnętrznego.

PYTANIA NA EGZAMIN LICENCJACKI – CHEMIA ORGANICZNA 1. Przedstawić i wyjaśnić metodykę klasycznej analizy związków organicznych wykonywaną bez

zastosowania metod spektroskopowych. 2. Stereoizomeria. Wyjaśnić pojęcia: enancjomery, konfiguracja absolutna, diastereoizomery, mieszanina

racemiczna, odmiana mezo, nadmiar enancjomeryczny, skręcalność właściwa - podając odpowiednie przykłady

3. Omówić reaktywność alkenów, dienów i alkinów wobec czynników elektrofilowych (na przykładach). 4. Substytucja elektrofilowa w układach aromatycznych – znane reakcje, wpływ kierujący podstawników. 5. Karbokationy i rodniki organiczne – generowanie, struktura, trwałość, reaktywność, przegrupowania. 6. Karboaniony– metody wytwarzania, struktura, trwałość, reaktywność. 7. Omówić mechanizmy i stereochemię reakcji eliminacji E1 i E2. 8. Omówić mechanizmy i stereochemię reakcji SN1 i SN2 (mechanizm i stereochemia, czynniki sprzyjające

przebiegowi procesu, procesy konkurujące). 9. Zastosowanie związków Gringarda w syntezie. 10. Porównać metody otrzymywania i reaktywność alkoholi i fenoli. 11. Mechanizmy kondensacji aldolowej i kondensacji Claisena. 12. Metody otrzymywania kwasów karboksylowych i ich pochodnych. 13. Aminy alifatyczne i aromatyczne – metody otrzymywania, zasadowość, reakcje. 14. Zastosowanie soli diazoniowych w syntezie organicznej. 15. Wyjaśnij pojęcia: cukry proste, polisacharydy, disacharydy, epimery, anomery, glikozydy, mutarotacja,

cukry redukujące. 16. Aminokwasy naturalne – budowa, reakcje, synteza. Budowa peptydów. 17. Rola kwasów nukleinowych w przyrodzie. 18. Klasyfikacja i właściwości fizyko-chemiczne kryształów ze względu na rodzaj wiązań chemicznych w

krysztale. 19. Polimorfizm kryształów na przykładzie struktur krystalicznych węgla. 20. Wymienić ogólne zasady procesów technologicznych. 21. Rola współprądu i przeciwprądu w procesach technologicznych. 22. Bilanse materiałowe i cieplne procesów technologicznych. 23. Aparatura stosowana w procesach i operacjach jednostkowych 24. Zastosowanie spektrometrii NMR do wyznaczania struktury związków organicznych 25. Jakie informacje można uzyskać z widm spektrometrii mas?

117

ZARZĄDZENIE Nr 19/2007 REKTORA AKADEMII PODLASKIEJ

z dnia 19 kwietnia 2007 roku

w sprawie określenia warunków jakim powinna odpowiadać praca dyplomowa

Na podstawie art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.) oraz § 25 ust. 1 Statutu Akademii Podlaskiej zarządza się, co następuje:

§ 1 1. Temat pracy dyplomowej ustala promotor, a zatwierdza dziekan w terminach określonych w regulaminie

studiów. 2. Temat pracy dyplomowej powinien wskazywać na związek treści pracy z kończonym kierunkiem studiów i

specjalnością. § 2

1. Studenci składają prace dyplomowe w dziekanacie, w dwóch egzemplarzach: 1) jeden egzemplarz w formie drukowanej, 2) drugi egzemplarz w formie elektronicznej na płycie CD.

2. Praca dyplomowa winna spełniać następujące wymagania: 1) winna być napisana czcionką Times New Roman z zachowanym marginesem prawym, górnym i dolnym

o rozmiarze 1,5 cm, 2) tekst winien być napisany czcionką o rozmiarze 12, a nazwy rozdziałów czcionką nie większą niż 14, 3) winna zawierać oświadczenia promotora i autora pracy według wzorów określonych w załączniku nr 1

do niniejszego zarządzenia, umiejscowione w pracy przed stroną tytułową, 4) strona tytułowa winna być sporządzona według wzoru określonego w załączniku nr 2 do niniejszego

zarządzenia, 5) powinna zawierać za stroną tytułową załącznik z tłumaczeniem tytułu pracy na język angielski i

wykazem słów kluczowych (max. 5). 3. Praca złożona w formie elektronicznej, na płycie CD, winna zawierać opis zgodny ze stroną tytułową pracy i

zawierać nazwę programu niezbędnego do jej odczytu.

§ 3

Traci moc Zarządzenie Nr 23/2006 Rektora Akademii Podlaskiej z dnia 29 marca 2006 roku w sprawie

określenia warunków jakim powinna odpowiadać praca dyplomowa.

§ 4

Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

REKTOR prof. dr hab. Edward Pawłowski

118

załącznik nr 1

Oświadczenie kierującego pracą

Oświadczam, że praca dyplomowa…………………………………………studenta

………………………………………………pt............................................................................

.......................................................................................................................................................

została przygotowana pod moim kierunkiem, stwierdzam, że spełnia ona warunki przedstawienia jej w

postępowaniu o nadanie tytułu zawodowego ............................................

Data ......................................

...........................................................

podpis kierującego pracą

Oświadczenie autora pracy

Świadomy odpowiedzialności prawnej oświadczam, że niniejsza praca dyplomowa

....................................... pt. ........................................................................................................

.......................................................................................................................................................została

napisana przeze mnie samodzielnie i nie zawiera treści uzyskanych w sposób niezgodny z

obowiązującymi przepisami (Ustawa z dnia 04.02.1994 r. o prawie autorskim

i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 z późniejszymi zmianami).

Oświadczam również, że przedstawiona praca nie była wcześniej przedmiotem procedur

związanych z uzyskaniem tytułu zawodowego w szkole wyższej.

Oświadczam ponadto, że niniejsza wersja jest identyczna z załączoną wersją elektroniczną.

Data ................................. .....................................................

podpis autora pracy

119

Załącznik nr 2

UNIWERSYTET

PRZYRODNICZO - HUMANISTYCZNY

W SIEDLCACH

( rozmiar czcionki 20 )

WYDZIAŁ

(rozmiar czcionki 18)

kierunek (rozmiar czcionki 16)

Imię (imiona) i nazwisko autora (rozmiar czcionki 16)

TYTUŁ PRACY


praca (licencjacka, inżynierska, magisterska –

wpisać właściwe).................................. napisana w

Katedrze...................................................

pod kierunkiem

...................................................................

(tytuł, stopień naukowy, imię i nazwisko - rozmiar czcionki 14)

Siedlce, ........... (wpisać rok)


120

ZASADY ODBYWANIA OBOWIĄZKOWYCH ZAWODOWYCH PRAKTYK STUDENCKICH

WYDZIAŁ NAUK ŚCISŁYCH – KIERUNEK CHEMIA

Studenci odbywają obowiązkowe praktyki zawodowe w instytucjach związanych z przemysłem

chemicznym, spożywczym, farmaceutycznym, kosmetycznym, włókienniczym, rolniczym, laboratoriach medycznych, farmaceutycznych i innych specyficznych (analiz sądowych, kryminalistycznych, celnych); jednostkach naukowo-badawczych oraz placówkach administracji państwowej i samorządowej związanych z kierunkiem studiów.

W celu sprawowania nadzoru nad przebiegiem praktyk Prorektor ds. Studiów na wniosek Dziekana powołuje kierunkowego opiekuna.

CELE PRAKTYKI - Pogłębienie i poszerzenie wiedzy teoretycznej uzyskanej na zajęciach o umiejętności praktyczne

przewidziane programem praktyk.

- Doskonalenie umiejętności w zakresie wykonywanych czynności na poszczególnych stanowiskach pracy.

- Zapoznanie się z prawidłową organizacją pracy oraz pracy w zespołach.

- Zapoznanie się z techniką prowadzenia dokumentacji na poszczególnych stanowiskach pracy.

- Kształcenie poczucia odpowiedzialności za wykonywaną pracę i podejmowane decyzje.

- Poznanie własnych możliwości na rynku pracy i nawiązanie kontaktów zawodowych, umożliwiających wykorzystanie ich w momencie poszukiwania pracy.

- Kształcenie poczucia etyki zawodowej.

ZASADY ORGANIZACYJNE - Praktyki zawodowe trwają 3 tygodnie, student może je odbywać w różnych miejscach pod warunkiem,

że czas trwania praktyki jest zgodny z planami studiów.

- Praktyki mogą odbywać się w przedsiębiorstwach i instytucjach sektora państwowego i prywatnego, zarówno w kraju jak i za granicą.

- Praktyki studenckie mogą odbywać studenci którzy ukończyli drugi rok studiów, w innych indywidualnych przypadkach decyzję podejmuje Dziekan.

- Praktyki nie powinny kolidować z zajęciami dydaktycznymi.

- Miejsce praktyki student wskazuje samodzielnie.

- Uczelnia oraz Wydział Nauk Ścisłych nie pokrywają żadnych kosztów związanych z odbywaniem praktyk. Wszystkie koszty praktyk oraz odpowiednich ubezpieczeń pokrywa student.

- Zgody na odbywanie praktyk we wskazanym przez studenta miejscu udziela opiekun praktyk po stwierdzeniu zgodności wyboru z celem praktyki. Jest to warunkiem podpisania przez osoby upoważnione porozumienia (wg ustalonego wzoru).

- Program praktyki oraz zasady jej realizacji określone zostają przez zakład przyjmujący studenta w porozumieniu z opiekunem praktyk przy zachowaniu obowiązujących obie strony zasad.

- W trakcie trwania praktyki studenta obowiązuje Regulamin Studiów i wszelkie konsekwencje z tym związane.

- Student odbywający praktykę zobowiązany jest wypełniać Dziennik Praktyk wg. ustalonego wzoru.

- Kontrolę odbywania przez studenta praktyki sprawuje opiekun praktyki wskazany przez dziekana Wydziału i powołany przez prorektora ds. dydaktyki.

- Można odstąpić od wymogu odbywania praktyk i uznać praktyki za zaliczone, jeśli student udokumentuje doświadczenie zawodowe lub prowadzenie działalności, która odpowiada programowi praktyki, w okresie nie krótszym niż czas praktyki określony w standardach kształcenia dla poszczególnych kierunków studiów oraz poziomów kształcenia. Decyzję w tej sprawie na podstawie przedstawionych przez studenta dokumentów podejmuje Dziekan.

TRYB ZALICZANIA - Praktyka jest obowiązkowa i kończy się zaliczeniem.

- Warunkiem zaliczenia praktyki jest zrealizowanie założonego programu praktyki, prawidłowe udokumentowanie jej przebiegu w Dzienniku Praktyk oraz uzyskanie pozytywnej opinii z zakładu pracy.

- Student jest obowiązany przedstawić opiekunowi praktyk wypełniony Dziennik Praktyk. Dziennik ten powinien zostać dostarczony do Wydziałowego Opiekuna nie później niż po upływie jednego miesiąca od zakończenia praktyk.

- Zaliczenia praktyki dokonuje Wydziałowy Opiekun ds. praktyk.

- Nieuzasadnione przerwanie praktyki spowoduje jej niezaliczenie i konsekwencje wynikające z regulaminu studiów.

sylabusy - chemia i stopień 2013/14 tom i

Documents