symbolism and landscape design

صاحب امتياز و مدير مسئول دكتر سيد امير منصورى

هيئت تحريريه (همكاران گروه هاي پژوهشي پژوهشكده به ترتيب حروف الفبا)

دكتر بهرام آجورلو، استاديار دانشگاه هنر اسالمى تبريز[email protected]

دكتر فريدون آورزمانى، عضو پيوسته گروه علوم و تاريخ هنر در [email protected] پژوهشكده نظر دكتر ناصر براتى، استاديار گروه شهرسازى دانشگاه بين المللى امام

[email protected] خمينى(ره) قزوين ــهره جوادى، استاديار گروه مطالعات عالى هنر، دانشگاه تهران دكتر ش[email protected]

دكتر على اكبر سرفراز، استاد باستان شناسي، دانشگاه تهران[email protected]

ــتاديار گروه بازسازي، دانشگاه شهيد بهشتي ــريف مطوف، اس دكتر ش[email protected]

دكتر سيد امير منصورى، استاديار گروه معماري منظر، دانشگاه تهران [email protected]

دكتر عليرضا نوروزى طلب، استاديار گروه هنرهاى تجسمى، دانشگاه تهران[email protected]

[email protected] سردبير: سيدامير منصورى[email protected] معاون سردبير: محمد آتشين بار[email protected] مدير داخلى: پديده عادلوند

شوراى سردبيرى سيدامير منصورى محمد آتشين بار پديده عادلوند آيدا آل هاشمى

مريم السادات منصورى ايما بوشهرى

دبير سرويس هاي تخصصي[email protected] .مهرداد كريمى مشاور؛ ادارك محيط [email protected] .امين حبيبى؛ ترجمه مقاله

نمايندگان مجله در فرانسه [email protected] پاريس : مريم السادات منصورى [email protected] نانسى : محمدرضامهربانى گلزار

[email protected] ويراستار فارسى : پديده عادلوند

ويراستاران انگليسى : [email protected] سعاد صريحى [email protected] هما لزگى

گرافيك : موسسه فرهنگى هنرى قباد شيوا، تلفن: 88787219 همكاران اجرايى : سميرا بابا شاوردى، ليال زمانى، اصغر كرميار.

سازمان آگهى ها : تلفن: 66916983توزيع : سعيد باباشاوردى

نشانى : تهران، خيابان آزادى، خيابان دكتر قريب، شماره23تلفن : 66915845 / دورنگار:66915830

www.manzarmag.ir : نشانى الكترونيك[email protected] : پست الكترونيك

چاپ : شركت تنديس نقره اى، تلفن: 88955971-4

عكس روى جلد منظر ايرانى : طبيعت الهام بخش هنر و زندگى ايرانيان است. روستايى در

ميانه راه يزد- ابرقو. ايران (سيدمحمدباقر منصورى، فروردين1389).

فهـرست

مراكز فروش تهران انتشارات اول و آخر : اشرفى اصفهانى. خ شهيد مخبرى (35 مترس گلستان). خيابان ــام : خيابان انقالب. ــارات پره ــهيد كاظمى. پالك 22. / انتش عدل جنوبى. خيابان ش

خيابان12 فروردين. پالك212.ــابور : بلوار ــارات پيام : خيابان انقالب. خيابان12 فروردين. پالك 11. / بنياد نيش انتشــالك 8. / خانه عمران/ خيابان بيهقى. ــاورز. روبروى پارك الله. خيابان جالليه. پ كش

چهاردهم شرقى. پالك 9.ــهر شمالى./ خانه هنرمندان : دانشكده خانه هنرمندان : خيابان طالقانى. خيابان ايرانشمعمارى و شهرسازى دانشگاه شهيد بهشتى./ دانشكده مهندسى معمارى و شهرسازى روشن: خيابان سميه. ــهيد رجايى. مركز اسناد : لويزان. خيابان شهيد شعبانلو. / راه شبين بهار و مفتح. پالك 95. / سازمان نظام مهندسى تهران/ شهرك قدس. ايران زمين.

پالك 10. نظام مهندسى تهران. واحد نشريات.سراچه گفتگو. خانه هنرمندان/ خيابان ايرانشهر. باغ هنر. / شهركتاب ابن سينا/ شهرك قدس. فاز1. خيابان ايران زمين. / پرديس هنرهاى زيبا/ دانشگاه تهران. پرديس هنرهاى

زيبا. فروشگاه جهاد دانشگاهى.ــگاه مهرازان/ خيابان انقالب. بين وصال و قدس. / فروشگاه كتاب دانشكده علوم فروشــانى دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات/ ميدان پونك. باالتر از چهار ديوارى. بلوار انسسيمون بوليوار. دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات. دانشكده علوم انسانى. / كتابفروشى ــگاه عالمه طباطبايى/ خيابان ولى عصر. خيابان توانير. دانشكده مديريت شهرى دانش

خيابان نظامى گنجوى. كوچه هفت پيكر.مركز معمارى ايران/ خيابان قائم مقام فراهانى. كوچه يازدهم.

مراكز فروش شهرستان آمل. كتابسراى ژاندارك/ سبزه ميدان. روبروى پاساژ ساروى (برنجفروشان).

اردبيل. مهندسين مشاور باغ شهر/ خيابان امام خمينى. جنب بانك رفاه شعبه مركزى. بن بست امام خمينى. كوچه 11 غربى. / اردبيل. فروشگاه خيام/ خيابان امام خمينى. جنب بانك رفاه.

اروميه. كتابفروشى انزلى/ خيابان امام. / اروميه.كتابفروشى صمدى/ خيابان جهاد، كوى هجرت. كوچه2. طبقه دوم پالك 21 طبقه همكف.

اصفهان.گروه فرهنگى ديرين/ جنب فروشگاه هاكوپيان. ساختمان سپيد. طبقه زيرين. / اصفهان.كتاب مركزى/ چهارباغ. ابتداى سيدعلى خان.جنب مسجد الهادى. / اصفهان. كتابفروشى مهرگان/ چهارباغ عباسى. ابتداى خيابان سيد عليخان. / اصفهان.كتابفروشى

وحدت/ چهارباغ. بازار بزرگ چهارباغ. واحد 9.

ــالك 144. / اهواز. ــى. بين كيكاووس و بختيارى. پ ــواز. پيك افتخار/ خيابان فردوس اهكتابفروشى رشد/ خيابان حافظ. بين خيابان سلمان فارسى و خيابان سيروس.

بابل. شهر كتاب/ خيابان مدرس. جنب بيمارستان تأمين اجتماعى. / بابل. بنياد علمى/ خيابان مدرس. / بابل. كتاب واژه/ خيابان شريعتى. روبروى دانشگاه صنعتى نوشيروانى.

بوكان. شركت مهندسي مانيال: چهارراه شهرداري، پاساژ عباسي، پالك 13.بندرعباس. شهر كتاب واژه/ بلوار امام. نبش معلم.

تبريز. مهر ايمان/ فلكه دانشگاه. ورودى پاساژ نسيم. / تبريز. صادق زاده/ فلكه بزرگ بازاز شهر شب. طبقه دوم. پالك 37.

چالوس. مطبوعاتى جمشيدى/ خيابان دكتر شريعتى. كوچه شهيد ريحانى. رشت. مجتمع فرهنگى مهران/ خيابان سعدى. جنب بانك مسكن.

سنندج. انتشارات علمى كالج/ پاسداران. مجتمع تجارى كردستان. واحد 2. ــيراز. نقش در نقش/ خيابان قصرالدشت. انتهاى خيابان عفيف آباد. جنب ساندويچى شــيراز. فرهنگ و هنر/ چهارراه زند. ابتداى خيابان رودكى. / ــاختمان 158. / ش نارون. سشيراز.كتاب هنر ايران/ 20 مترى سينما سعدى. چهار راه ارديبهشت به طرف صورتگر. ــگاه ــاختمان رضا. / قم. انجمن علمى معمارى / دانش ــيراز. ارمغان هنر/ رودكى. س / ش

علمى كاربردى شهردارى.ــهدا. خيابان حجتيه. پالك 63. / قم. دفتر فنى پيمان/ بلوار قم. خانه كتاب/ ميدان ش

محمد امين. نبش كوى 30 مترى.ــگاه آزاد. دانشكده هنر و معمارى ــكده هنر و معمارى دانشگاه آزاد/ دانش كرمان. دانشــزرگ آزادى. طبقه همكف. ــگاه كنته/ ميدان آزادى. بازار ب ــماره 1. / كرمان. فروش ش

واحد 5.ــگاه مديريت. خيابان كاشانى. پاساژ سروش. طبقه كرمانشاه. فروشگاه مديريت/ فروش

سوم. / كرمانشاه. كتاب سينا/ خيابان كاشانى. پاساژ حافظ طبقه سوم.ــت 26. / گرگان. ــاليكوبى) .جنب عدال ــتا/ خيابان وليعصر (ش ــراى اوس گرگان. كتابس

كتابفروشى جاللى/ خيابان امام.كوچه آفتاب20.مراغه. كتابفروشى بيژن زاده/ ميدان خواجه نصير.

مشهد. بهاران/ خيابان فلسطين. فلسطين 24. شماره 59.مهاباد. فروشگاه ماركف/ خيابان جمهورى اسالمى. طبقه زيرين. پاساژ يوسفى.

ــتور. / همدان. كتابفروشى برگ/ خيابان ــى ايران زمين/ خيابان پاس همدان. كتابفروشآرامگاه بوعلى. پاساژ الماس. طبقه زيرين. واحد 19. / همدان. كتابفروشى وينزور/ ميدان

دانشگاه. ابتداى بين النهرين جنب كامپيوتر هوشمند.يزد. كتابفروشى چشمك/ ميدان آزادى.

فروش ويژه مجله منظرــتراك. تخفيف 10 درصدى به ازاى واريز هر 1/000/000 ريال بابت اش ــت عادى. ــتان ها با پس تحويل رايگان در شهرس تحويل رايگان و يك روزه در تهران : 66916984 واريز وجه : شماره حساب 55427753 بانك ملت، شعبه www.manzarmag.ir : خريد اينترنتى قيمت ويژه نامه ها با توجه به تعداد صفحه و نوع چاپ متغير خواهد بود.

ميدان توحيد تهران (6756/1)، به نام سيد امير منصوري (مجله منظر).

منظـرمجله تخصصى هنر، محيط، منظر، شهر، معمارىــن1390 ــفند 1389- فروردي ــماره 13، اس ش

از انتشارات پژوهشكده نظر، مركز تحقيقات هنر، معمارى و شهرسازى

4

6

13

18

25

30

37

43

48

58

66

75

نويسندگان مقاالت، مسئول محتوا و پاسخگوى نظريات ارائه شده در نوشته هاى خود هستند. نقل مطالب مجله منظر با ذكر منبع بالمانع است.

درآمد / منظر ايراني

باغ ايرانى، زبان مشترك منظر در ايران و هندمجتبى انصارى

توسعه اقتصادى شهر با رويكرد منظر (سراى مشير شيراز)سينا رزاقى اصل

راهبردهايى براى احياى منظر روستا شهر جمارانسمانه ياراحمدى

بررسى نقش عوامل كالبدى در تشكيل مفهوم مكانصمد نگين تاجى

بررسى رويكردهاى مختلف در طراحى مفهومىعلى اكبرتقوايى، هدا كاملى

نسبت زيبايى شناسى با اكولوژىترجمه و تلخيص : پديده عادلوند- رضا قشقايى

(IFLA) برنارد السوس و مدال طالى 2009 فدراسيون جهانى معماران منظرترجمه و تنظيم : آيدا آل هاشمى - سعاد صريحى

برنارد السوس؛ تجربه ها و دغدغه ها در طراحى منظرترجمه : مريم السادات منصورى

برنارد السوس، از نگاه استادان منظرترجمه : محمد آتشين بار

مصاحبة اختصاصى مجلة منظر با پروفسور برنارد السوس مصاحبه كننده : مريم السادات منصورى

ترجمه : محمد آتشين بار

IFHP طرح دانشجويان ايرانى، برندة رتبة سوم كنفرانس بين المللىنقد دومين مسابقه معمارى داخلى

مـجلـه تخـصـصى هنر، محيط، منظر، شهر، معمارى

1313

مـجـله تخـصـصى هنر، محيط، منظر، شهر، معمارى


شماره13، اسفند1389- فروردين13904

1. برنارد السوساولين سؤال در اولين جلسه كالس «برناردالسوس»، پرسش از نخستين تجربة درك طبيعت بود؛ اول بار، چگونه و كدام جلوه از طبيعت را ــكده معمارى الويلت پاريس، 1992. السوس با ارجاع به درون، براى يافتن تجربة طبيعت ــناختيد؟ دورة "DEA باغ، منظر، قلمرو" در دانش شدرصدد بيان كشف خود بود. در طول تاريخ، طبيعت چه مفهومى براى انسان داشته است؟ به موازات تغيير شرايط و نيازهاى آدمى، فهم و انتظار

او از طبيعت نيز دگرگون مى شد؛ تا امروز كه "منظر" به عنوان يك دانش و يك هنر شناخته مى شود. اين نظريه كه منظر پديده اى عينى- ذهنى است، اگر چه توسط «اگوستين برك» تئوريزه و تدوين شد، اما كشف آن به دست السوس صورت

گرفت. منظر، به مثابه پديده اى، سيال كه ميان"طبيعت و فهم ما از طبيعت" در تحول است، از سوال روز اول السوس پيدا شده بود.1متفكران زيادى قبل از السوس درباره منظر نوشته بودند. اما الگوى حاكم (پارادايم) بر همه نظريه ها، منظر را "چيز مطلوبى" مى شناخت كه ربطى به "طبيعت" دارد و براى زندگى انسان "مفيد" است. تفاوت نظرها، در تفسير طبيعت و چگونگى فايده آن بود و كمتر در ماهيت منظر

تأمل شده بود. اما چرا السوس به اين نكته دست يافت؟ در ميان علت هاى آن، حتماً بايد به سابقه وى به عنوان نقاش اشاره كرد. نگاه نقاشان به اطراف خود، با ديگران و على الخصوص دانشمندان (كسانى كه با معيارهاى عقلى به دنيا مى نگرند) فرق دارد. نقاش كه مهارت آن را دارد تا رنگ، فرم، نور، بافت، حجم و ساير اجزاى پديده ها را ببيند، در مواجهه با اشياء، وراى هويت متعارف آنها، "چيزهاى ديگرى" مى بيند. ادراك نقاش از طبيعت، بى واسطه است؛ همچون شهود عارفى كه پديده ها را در هيبت و معناى متعارف آنها نمى بيند. اين توانايى براى برنارد السوس، كه وجه عقالنى و علمى قدرتمندى نيز داشت، كارآيى بزرگى به همراه آورد. از وراى دقت در مفاهيم مختلف از منظر، به سياليت معنايى آن رسيد؛ و با تأمل

در چيستى آن، به ماهيت دوگانه عينى – ذهنى منظر دست يافت. اين شماره منظر به انديشه و آثار او پرداخته است.

2. منظر ايرانى ــتقل و موضوعى انتخاب كنيم. قرار شد كه "منظر ايرانى" عنوان ــماره، روجلدها را مس ــت؛2 از اين ش عكس روى جلد، خودش يك مقاله اس

مجموعة عكس هاى روى جلد مجله باشد كه تدريجاً فراهم مى شود. عكس، تفسير هنرمند است از محيط؛ انتخاب اوست از آنچه در اطرافش قرار گرفته؛ يك قاب است.

كادر عكس، آنچه را كه بايد ديده شود، در تناسب و ارتباط هاى مورد نظر عكاس، محدود مى كند، و آنچه كه نبايد ديده شود را خارج مى كند. در نتيجه عكاسى نوعى گزينش در محيط است و عكس، يك گزيده.

ــمان آبى مركز ــك و هواى پاك، آس رنگ و نور در منظر ناحية مركزى ايران، نقش اصلى را بازى مى كند. ارتفاع زياد فالت ايران، اقليم خشايران را سبب مى شود. نور شديد، تضاد سايه و روشن، تك رنگ مصالح خاكى كه تنها ماده در دسترس است، فضاى رنگين ساده و درخشان را مى سازد. انسان ايرانى ساكن در اين قلمرو، رنگ هاى خود را نيز بر همان روال انتخاب مى كند؛ درخشان و متضاد. منظر ايرانى، انعكاس قلمرو

آنها در محيط زندگى شان است كه از صافى ذهن آنها گذشته است.اين منظر براى ايرانيان هزاران خاطره و معنا را بازتوليد مى كند. منظر ايرانى، بخشى از هويت ماست. بايد آن را شناخت و حفاظت كرد.

سردبيرپى نوشت

ــكده معمارى الويلت پاريس تحسين برانگيز بود. او مطلبى را يافته بود كه به دليل ويژگى هاى شخصى، در ــوس در دانش ــك نبردن و حفظ امانت گروه همكار الس 1 . تواضع، وفادارى، رشثبت آن به نام خود اهتمام نمى كرد. يك گروه از متفكران و اساتيد دانشگاهى در بسط اين نظريه با او همكارى مى كردند. جالب آنكه هرگز سعى نكردند تا مطلب را به مصادره كنند و همه

جا، از جمله در يادداشت هايى كه براى مجله منظر نوشته اند، حق او را ادا كرده اند.2 . "يك عكس خوب گوياتر از هزار نامه است". اين جمله را، زمانى كه هنوز دوربين ديجيتال، عكس را از زندگى خانواده ها حذف نكرده بود، روى شيشه عكاسى ها و پشت پاكت تحويل

عكس هاى چاپ شده مى نوشتند.

5

تصويـر2 : بـاغ آب بـا ديـد با درختـان وسـيع، حداقل تـاج محل. كوشـك عظيم، www.Wikimedia.org : مأخذ

تصويـر6 : صفه هـاى كنـار استخر (باغ آب) ساخته شده باغ بـه دستورشـاه جهـان، شاليمار، 42-1633م. مأخذ :www.Wikimedia.org


Mojtaba Ansari, Ph.D. in Architecture, Tarbiat Modares University of [email protected]

دكتـرى انصـارى، مجتبـى دانشـگاه دانشـيار معمارى،

تربيت مدرس

چكيده : باغ ايرانى به عنوان يكى از مهم ترين سـبك هاى باغسـازى و معمارى منظر در جهان شناخته شده است. باغ هاى ايرانى در هند نشانگر بكارگيرى شيوه استقرار سريع حكام گوركانى هند (بابر، همايون، اكبرشاه، جهانگير، شاه جهان و...) بر هند است؛ همان شيوه اى كه توسط تيمور و اعقاب او در سمرقند و هرات به عنوان الگوى تغيير روش زندگى از چادرنشينى به تشكيل دارالسلطنه و

استقرار در پايتخت بكار گرفته شد.تفاوت هاى اقليم و آب و هواى هند با ايران، سبب شد كه دوگونه از باغسازى ايرانى باغ مقبره و باغ آب (طبق تعريف نويسنده)ـ بيشتر

مورد انتخاب قرار گيرد؛ اين گونه از باغسازى در اكثر باغ هاى ايرانى ساخته شده در دوره گوركانيان بكار رفته است.اين تحقيق، مطالعه اى تطبيقى اسـت كه با روش تاريخى به بررسـى عوامل مؤثر در شكل گيرى باغ هاى ايرانى در هند، گونه شناسى اين باغ ها، مقايسـه آنها با باغ هاى ايران (ابعاد مشـترك و تفاوت)، مى پردازد و درصدد اسـت نقش باغ ايرانى را به عنوان نشانه اى از اشـتراكات فرهنگى كشورهاى ايران و هند مطرح كند. در اين راستا بررسى مشابهات سياسى، اجتماعى و فرهنگى و زبان مشترك

معمارى دو كشور، در دورة گوركانيان و صفويان مورد نقد و تحليل قرار خواهد گرفت.

واژگان كليدى : باغ ايرانى، معمارى منظر، گوركانيان هند، ايران.

Persian Garden, the common language of landscape architecture in India and IranAbstract: The Persian garden is known as one of the most significant styles of gardening and landscape architecture in the world.Persian gardens, also known as Mongolian Gardens, conveyed the methods of instant settlement in a region used by Indian emperors (1526-1707, Babur, Humayun, Akbar, Jahangir and Shah Jahan).The same method was used by Timor in Samarkand and Heart (14th-century) as the new conversion of lifestyle from nomadic life to permanent settlement in the capital.Climatic and cultural Differences in India and Iran lead to the emergence of a new branch of Persian Gardens, i.e. “Water Garden” and “Tomb Garden” -defined by the author- which was mostly appreciated by Mongolian countries .Therefore, the designs of Indian gardens during the mentioned era were directly under the influence of Persian Garden.This research has a historical comparative methodology with the emphasis on the effective factors such as the typology of gardens and socio cultural, political and architectural similarities as a common language between the two countries.Hypothesis: The Indian gardens were built in the style of Persian gardens in Mongolian era.“Persian Water Garden” and “Tomb Garden” were commonly used in Persian gardens of India due to the differences in climate. Keywords: Persian Garden, India, Iran, Landscape Architecture, Great Mongolia.

7

Abstract: Nowadays , the relationships between economical values and urban landscape design patterns are the most in-fuential guide directions for landscape architects , urban de-signers and city managers as well. Therefore these efforts are considered essential in popular cities of the world with their unique townscapes due to their tourism industry development and allocation of extra expences to economics Further than that the development of tourism industry is related to the form-ing economic-based urban landscapes to a graet extent.The main goal of this paper is investigating the impact of eco-nomical patterns on globalized urban landscape in ‘Saray-E-Moshir’ in Shiraz. Research method of this paper is a qualita-tive content analysis of texts and case study. The results of this study show that the Saray-e-moshir with the whole economic urban landscape pattern in Shiraz has a unique case in tradi-tional urban open spaces vitalityHypothesis: The complete adaption of the historical landscape of ‘Saray-E-Moshir’ in Shiraz to its current functions has lead to the revival of its remarkable role in the development of Shi-raz due to the continuity of its landscape identity and the con-formity of the function with the perception of the historical characteristic of this place.

Keywords: Landscape, economy, globalization, urban design, economic

توسعهبا رويكرد شهر اقتصادى

منظربررسى تجربه سراى مشير شيراز

سـينا رزاقى اصل، پژوهشگردكترى معمارى منظر

Sina Razzaghi Asl, Ph.D Candidate in Landscape Architecture [email protected]

چكيده : امروزه، ارتباط ميان ارزش هاى اقتصادى و الگوهاى طرح منظر شـهرى كامل، دسـتور كارى مهم براى طراحان شـهرى، معماران منظر و از سـويى مديران شهرى به حسـاب مى آيـد و اين اقدامات از آن روى كه شـهرهاى واجـد ارزش هاى كيفى منظر شهرى در شرايط بازار جهانى و جهانى سازى، جذب گردشگر، توسعه صنعت گردشگرى و اختصاص سـهم بيشترى از سـرمايه و كاال را به همراه خواهند داشت، امرى ضرورى قلمداد مى شـوند. اين نوشتار سـعى بر آن دارد تا با بررسـى نقش اقتصاد در الگوهاى جهانى شـدن و تأثيرات آن بر پيكره و مناظر شـهرى، به ذكر نمونه اى منحصر بفرد و تاريخى از تبلور رونق اقتصادى در منظر سراى مشير شهر شيراز بپردازد. روش اصلى تحقيق، كيفى بوده و از شـيوه هاى تحليل محتواى كيفى متون و تحليل نمونه موردى بهره مى برد. نتايج اين تحقيق نشـان مى دهد كه سـراى مشير شـهر شيراز به عنوان الگويى كامل از تبلور ارزش هاى اقتصادى در منظر شهرى، نمونه اى ديگر از ذوق و بلوغ اسـتادكار معمار ايرانى در پردازش فضاى مطلوب و انسـانى را به بهترين وجهى عرضه

مى دارد.

واژگان كليدى : منظر، اقتصاد، جهانى شدن، طراحى شهرى، سرزندگى اقتصادى.

A landscape approach to Economical Development of the CityAn Experimental Review on ‘Saray-E-Moshir’ in Shiraz

13

چكيـده : با روند روبه رشـد توسـعه كه در پى تحوالت سـريع اقتصـادى، سياسـى و اجتماعـى جوامع اتفاق مى افتـد، دامنه گسـترش كالبدى شـهرها فراتر از اراضى پيرامونـى رفته و به سـكونتگاه هاى مجاور كه به شكل روستاهايى خودكفا در طول تاريخ شكل گرفته است، مى رسد. روستاهاى مورد اشاره در ابتدا به عنوان سكونتگاه هاى حاشيه شـهر، و با ادامه روند گسترش شـهرى به شـكل محالتى درون شـهرها تغيير چهره مى يابند. جماران، امام زاده قاسـم، چيذر، ده ونـك، اوين، دركه، فرحزاد، طرشت و بسـيارى ديگر از محله ها كه در محدوده كنونى شهر تهران قرار گرفته اند، در گذشـته اى نه چندان دور روسـتاهايى بوده اند كه در عين خودكفايى مناسـبات بسيارى نيز با يكديگر

داشتند.پيچيدگى اجتماعى، اقتصادى، فرهنگى، كالبدى و ترافيكى در محله جماران كه در گذشـته به عنوان يك روستاى كوهستانى در شـميران مطرح بوده اسـت با تلفيق خصوصيات روستايى و شهرى در ابعاد مختلف، موجب مى شود كه اين مجتمع زيستى نه از خصوصيات كامل يك روستا برخوردار بوده و نه ويژگى هاى يك جامعه شهرى را در خود داشته باشد. همچنين پيوندخوردن اين محله با فرهنگ سياسـى- انقالبى ايران بر اهميت شناخت صحيح اين بافت جهت برنامه ريزى سنجيده تر براى آن مى افزايد و موجب ناكافى و ناكارآمد شـدن طرح هاى موضوعى و موضعى

مى شود.ايـن نوشـتار كه بـه جسـتجوى راهبردهاى سـاماندهى منظر شهرى روستاشهر جماران در تهران مى پردازد مشتمل بر چهار بخش اسـت : بخش اول،كليات تحقيـق، بخش دوم، موقعيت و ويژگى هاى روستاشهر جماران و در بخش سوم سازمان فضايى محله جماران مورد تحليل قرار مى گيرد و در نهايت راهبردهاى

ساماندهى منظر شهرى ارائه مى شود.

واژگان كليدى : روستاشـهر، منظر شـهرى، جمـاران، رويكرد كل نگر، سازمان فضايى تاريخى و ذهنى.

Current paper includes four parts that investigates planning strategies of urban landscape in Jamaran urban-village in contemporary Tehran: First part is about generalities of research. In the next part location and specifications have been studied. Third part includes site analysis and historical and subjective city framework and structure of Jamaran. At the end organization Strategies of Urban Landscape in Jamaran Urban-Village are offered.Hypothesis: Regarding to the nature of the city as a transitive social and physical identity, it seems sustainable approach in intervention and organization of urban-village of Jamaran is taking advantage of holistic and systemic approach in the context of the urban landscape theory based on knowledge and preservation of the symbols of historical recognition of the society in the environment. With the discovery of the current system, recognition and continuity of the urban landscape symbols, we can plan to restore the historical spatial meaning in Jamaran.

Keywords: Urban-village, Urban Landscape, Jamaran, holistic view, historical and subjective city structure.

Samaneh Yarahmadi, M.A. in Landscape [email protected]

سـمانه ياراحمدى، كارشناسارشد معمارى منظر


about the effective physical elements on the sense of place for architects and designers.The main contribution of this paper is to demonstrate that a physically distinctive character based environment is more successful in creation of the sense of place.Hypothesis: Defining the space is an effective element in making architecture distinctive from environment which is related to the quality of edge and boundary, enclosure, contrast and variety, views, landscaping and naming.Therefore, a physically distinctive character based environment is more successful in creation of the sense of place.Hypothesis: Since the space is a significant

element in making the environment different from the architecture physically, a special and a specified character based environment can be successful in creating the sense of place.

Keywords: sense of place,affiliation, physical elements, Definition of space.

Samad Negin Taji, M.A in [email protected]

صمد نگين تاجى، كارشـناس ارشـد معمـارى، عضـو گروه پژوهشـى معمارى و طراحىو مطالعـات مركـز شـهرى

برنامه ريزى شهر تهران

چكيـده : حس مكان يعنى تجربـه و درك خاص از يك قرارگاه ويژه كه جهت گيرى شخص را نسبت به يك مكان با احساسى از تفاوت، جهت يابى و درك فضايى مشخص مى كند. در اين مقاله حس مكان به عنوان يك پايگاه نظرى در حوزه هاى مختلف مورد بررسى قرار گرفته است. از صاحب نظران در اين زمينه مى توان رلف (1976)، توان (1977، 2002)، استيل (1981)، شاماى (1991) و آلتمن و الو (1992) را در حوزه هاى مختلف برشمرد. از اهداف اين نوشـتار مشـخص كردن چارچوب هاى اين حوزه و كاربردى

كردن آن در زمينه معمارى و شهرسازى براى طراحان است.در راسـتاى تحقق اهداف مذكور، اين نوشتار به بررسى مفاهيم ارتباط انسان و مكان، پيوند انسان و مكان از نظرگاه هاى مختلف و در نهايت به حس مكان با رويكردى كالبدى كه بيشتر در اختيار

طراحان و قابل كنترل است، مى پردازد.دسـتاورد اصلى اين مقاله را مى توان در ذكر اين نكته دانسـت كه از لحاظ كالبدى، محيطى كه داراى كاراكتر مشخص و متمايز

باشد، در آفرينش حس مكان موفق تر است. واژگان كليدى : حس مكان، حس تعلق، عوامل كالبدى تعريف فضا.

تصويـر 1 : محصوريت بصرى در قرارگيـرى احسـاس و فضـاى هويت منـد. ميـدان نقش جهان اصفهان، عكس:

جواديان، 1386.


Abstract: Particular experience and perception of a special setting specifying a person’s orientation to a place and a feeling of spatial differentiation, orientation and perception is defined as the sense of place.In this paper, the sense of place has been discussed in different aspects as a theoretical basis, and determining these aspects and their applications in the context of architecture and urbanization is considered the main goal.The research methodology is based on the relationship between human and place concepts, and the integration of human and place in different views. These results concluded in new early stage designing criteria

The role of physical elements in defining the sense of place

Place and the Sense of Place

مكان و حس مكان

بررسى نقش عوامل كالبدى در تشكيل مفهوم مكان

25

Symbolism and Landscape DesignDifferent Approaches to conceptual designing

Abstract:Architects try to show the concept of their design (the space) in different ways, such as direct visualization, using symbols, metaphors and using sensory characteristics of the space. This manuscript evaluates different approaches to the designing of the conceptual garden which based on "the style of concept transfer". It demonstrates that responding to the user’s senses for understanding the concept of the space and landscape garden is the appropriate approach. This method can be used alone or alongside other methods to transfer meanings.Hypothesis:There is no way but using Symbol and metaphor for creating space and concept perception. It seems that the most stable way for space creation in the landscape, is using direct sensory of human to percept certain concept.

Keywords: conceptual design, landscape architecture, senses.

Hoda Kameli, M.A. in Landscape [email protected]

هدا كاملى، كارشـناس ارشد معمارى منظر

Ali Akbat Taghvaea, Ph.D. in Urban and Rural Planning, Associate Pro-fessor in Tarbiat Modares University of [email protected]

علـى اكبـر تقوايـى، دكترىو شـهـرى برنـامـه ريـزى روسـتايى، دانشيار دانشكده هنر و معمارى دانشگاه تربيت

مدرس

چكيـده : معمـاران براى ايجـاد مفاهيم مورد نظر خود در فضا از راه هاى مختلف تصويرسازى مستقيم، بهره گيرى از نماد، استعاره و بكارگيرى ويژگى هاى حسى فضا استفاده مى كنند. اين نوشتار رويكردهاى مختلف در طراحى باغ مفهومى بر اساس "شيوه انتقال مفهوم" را بررسى مى كند. در نهايـت، مخاطـب قرارگرفتن حواس كاربـر بـراى درك مفهـوم فضـا و منظر باغ را به عنوان راهكار مناسـب ارزيابى مى نمايد. ايـن روش مى تواند به تنهايى و يا در كنار روش هاى ديگر انتقال معنى

بكارگرفته شود.

واژگان كليدى : طراحى مفهومى، معمارى منظر، حواس.

تصويـر4 : انتقـال مفاهيمى و سـختى احسـاس چـون آرامش، متناسـب بـا فضا و عناصـر سـنگ، تپـه و كوه، بـه كاربـران. پـارك آزادى در آفريقـاى جنوبى. مأخذ : www.mctrack.org

تصوير2 : نمادپردازى مفاهيم عالم علم و تفكرات باستانى شـرق در قالـب مجسـمه يا تغييـر فـرم در زميـن. بـاغ جنـوب كيهانـى، تفكـرات

غربى اسكاتلند. مأخذ :www.static.zoomr.com


Translated by: Padideh Adelvand, M.A. in advanced studies of [email protected] Ghashghaei, M.A. in landscape [email protected]

ترجمـه و تلخيـص : پديـده عادلونـد، كارشـناس ارشـد

پژوهش هنر رضا قشقايى، كارشناس ارشد

معمارى منظر

چكيده : اين مقاله گردآورى مباحثه اى از رابطة زيبايى شناسى و اكولوژى است كه ارائه مدلى تأثيرگذار از زيبايى شناسـى اكولوژيكى بـر برنامه ريزى، طراحى و مديريت منظر، از اهداف اصلى آن به شـمار مى رود. در همين راسـتا، ادراكات رايج و سؤاالت بى پاسـخ دربارة رابطة يادشده تشريح مى شود كه خود مشتمل است بر اهميت زيبايى شناسى در چگونگى ادراك و تأثيرگذارى آن بر تغييرات منظر و

راه هايى كه زيبايى شناسى و اكولوژى به گونه اى مكمل و يا متناقض بر منظر داللت دارد.بـراى كمـك به درك بهتـر اين موضوع، مدلـى مفهومى از رابطـه زيبايى شناسـى و اكولوژى مطرح

مى شود:1- اگرچه گستره مقياس پديده هاى محيطى و انسانى بسيار متنوع است، اما انسان با آن پديده ها در مقياسـى ويژه ارتباط دارد؛ به عبارتى، تجربه انسـان از منظر محيط اطراف، قلمرو ادراكى او به شمار

مى رود.2- مواجهه با اين قلمرو، منجر به تجربيات زيبايى شناسى مى شود كه خود مى تواند به تغييرات مؤثر

بر انسان، منظر و به دنبال آن، اكوسيستم ها منتهى شود.3- بسـترها با تأثيرگذارى بر چگونگى تجربه زيبايى شناسـى از منظر، شـامل تأثيرات انواع مختلف منظر (بكر، كشاورزى، فرهنگى و منظر شهرى) و تأثيرات دغدغه ها يا فعاليت هاى فردى ـ اجتماعى مربوط به آن موقعيت است. بعضى بسترها منجر به تجربه هاى زيبايى شناسى يا زيبايى منظر مى شود، درحالى كه ديگر زمينه ها، تجارب زيبايى شناسى مختلفى از جمله توجه به ادراكات، تعلقات و هويت

را درپى دارد. اين نوشـتار در پايان بـه چگونگى مداخله در مديريت، طراحى و برنامه ريـزى منظر يا ارتقاى دانش مى پـردازد كـه مى تواند در ايجـاد ارتباطى مطلوب بين زيبايى شناسـى و اكولوژى مؤثر واقع شـود؛ همچنين ويژگى هاى بحث برانگيز اين نوع از زيبايى شناسى اكولوژيكى بازبينى مى شود. به عالوه بايد توجه داشت؛ اگرچه چنين مداخالتى مى تواند شيوه ها و الگوهاى منظر را پايدار نگه دارد، اما ماهيت

ضابطه مندى دارد و مفاهيم اخالقى شان نيز بايست مدنظر قرار گيرد.

واژگان كليدى : درك منظر، زيبايى منظره، زيبايى شناسى اكولوژيكى، تغييرات منظر، زمينه (بستر).

تصوير2 : اقداماتى مناسب و كارامد با رويكرد اكولوژيكى محيط هايـى چنيـن در مى توانـد توقعات انسـان از تجربيات زيبايى شناسى يك منظـر را تغييـر دهد. تاالب اياالت گلدزبورو، ملى پارك

متحده آمريكا. مأخذ:www.wikimedia.org


Abstract: This collaborative essay grows out of a debate about the relationship between aesthet-ics and ecology and the possibility of an ‘‘ecological aesthetic’’ that affects landscape planning, design, and management. We describe our common understandings and unresolved questions about this relationship, including the importance of aesthetics in understanding and affecting landscape change and the ways in which aesthetics and ecology may have either complemen-tary or contradictory implications for a landscape. To help understand these issues, we first outline a conceptual model of the aesthetics– ecology relationship. We posit that: 1. While human and environmental phenomena occur at widely varying scales, humans engage with environmental phenomena at a particular scale: that of human experience of our landscape surroundings. That is the human ‘‘perceptible realm.’’2. Interactions within this realm give rise to aesthetic experiences, which can lead to changes affecting humans and the landscape, and thus ecosystems.3. Context affects aesthetic experience of landscapes. Context includes both effects of differ-ent landscape types (wild, agricultural, cultural, and metropolitan landscapes) and effects of different personal–social situational activities or concerns. We argue that some contexts elicit aesthetic experiences that have traditionally been called ‘‘scenic beauty,’’ while other contexts elicit different aesthetic experiences, such as perceived care, attachment, and identity. Last, we discuss how interventions through landscape planning, design, and management; or through enhanced knowledge might establish desirable relationships between aesthetics and ecology, and we examine the controversial characteristics of such ecological aesthetics. While these interventions may help sustain beneficial landscape patterns and practices, they are inherently normative, and we consider their ethical implications.Hypothesis: In Perception of ecology, ecological aesthetic is basically an original aesthetic that should be taken into consideration and supported extensively.

Keywords: Landscape perception, Scenic beauty, Ecological aesthetic, Landscape change, Context.

The shared landscape: what does aesthetics have to do with ecology?1

37

از پرونـده بخـش تصاويـر آرشـيو شـخصى پروفسـور «برنارد السـوس» اسـتفاده شـده اسـت. بدين وسـيله، مجله منظـر نهايت قدردانى خود را از اين همكارى اعالم

مى دارد.Les images du dossier appartiennent à l’archive personnelle du professeur Bernard Lassus. La Revue Manzar (Le Paysage) est reconnaissant de ce partenariat.


مدال طالى -Translated by:Ayda Aleبراى برنارد السوس

hashemi & Soad [email protected] [email protected]

ترجمه و تنظيم : آيدا آل هاشمى و سعاد صريحى

Bernard Lassus awarded IFLA gold medal 2009ــوس، بدون شك از پيشروترين و خالق ترين برنارد الســه و جهان است كه در طول 40 سال معماران منظر فرانسزندگى حرفه اى خود همواره سعى بر استفاده از رمزگان در ــات جهت خلق مفاهيم جديد منظر با عميق ترين احساس

داشته است.در سال 2009 پروفسور «برنارد السوس»، معمار منظر ــيون جهانى معماران منظر به ــوى فدراس ــوى از س فرانســر جفرى جوليكو»1، عنوان برندة دومين دورة جايزة «ســمى از 47 مين ــال 2010 طى مراس ــد و در س معرفى شــوژو، جايزه را ــهر س ــره جهانى معماران منظر2 در ش كنگدريافت نمود. جايزه "سر جفرى جوليكو" به ياد بنيان گذار ــيون جهانى معمارى منظر هر چهار سال يك بار به فدراسمعمار منظرى داده مى شود كه دستاوردها و موفقيت هاى ــاه اجتماعى و محيطى ــرى يگانه و پاينده در رف وى تأثيــته و موجب ارتقاى دانش معمارى منظر شده است؛ داشبه عبارتى باالترين عنوانى است كه به يك معمار منظر در

دوران تخصصى و حرفه اى اش اعطا مى شود (تصوير 1).برنارد السوس متولد «شامالير»3 فرانسه در سال 1929 ــت. وى تحصيالت خود را در زمينه نقاشى در مدرسة اسملى «بوزار»4 آغاز كرد و دوره هايى را در مدرسة «لوور»5

و موزة «گيمت»6 نيز گذراند.ــوان يك هنرمند ــوس كار خود را به عن ــور الس پروفســه با عضويت در گروه ــال هاى 1950 در فرانس از اواخر ســى پس از آن ــمى»7 آغاز و مدت ــاى هنر تجس «پژوهش هــى را طراحى و تا ــال 1962 مركز رفتارهاى محيط در ســهرتى ويژه به عنوان يك هنرمند پيشرو ــال 1967 ش ســرى هنرهاى تجربى- ــگاه هايى در«گال با برگزارى نمايشاجتماعى»، «سالن نقاشان جوان» ، نمايشگاه موزة «اوفن

باخ» و خانه هنرهاى زيبا در پاريس كسب كرد. پس از آن السوس، فعاليت خود را در زمينه كاربردهاى ــى و مجسمه سازى در محيط هاى صنعتى اجتماعى نقاشــال تصميم گرفت كه ــر 2). اما با اين ح ــه داد (تصوي ادامــال عالقه اش يعنى ــرك كند و به دنب ــى را ت دنياى نقاشــس از كارهاى متعدد در زمينه ــارى منظر» برود. پ «معممنظر، طراحى با رنگ در آپارتمان هاى شهر «كورسيكا»8

مهم ترين كار وى به شمار مى رفت (تصوير 3).ــوس پيشنهاد طرحى نقطة عطف زندگى حرفه اى السبراى «پارك الويلت» – «شيب، چمنزار و باغ عمودى»- در سال 1981 بود كه باعث شد السوس توجه جهانى را به خود جلب كند و اولين جايزة خود را با «برنارد چومى»،

برندة پروژة الويلت، كسب نمايد. پس از اين افتخار فعاليت وى به عنوان معمار منظر به صورت جدى آغاز شد.

همچنين پروفسور السوس، مباحث زيادى را در زمينه منظر شهرى مطرح نموده است. از اين پيشنهادات مى توان به طرح توسعه «مارن الواله»9 براى از بين بردن تضاد بين واحدهاى همسايگى جديد، كه محصول قوانين ناحيه بندى در سال 1960 بودند، اشاره كرد. وى در اين طرح، رويكردى را پيشنهاد نمود كه بدون هيچ گونه هنجار حكم كننده اى مانند وحدت در رنگ، مصالح يا قوانين، معماران و مديران شهرى را وادار به پاسخگويى نسبت به مشكالت بصرى در

مقياس شهر مى نمود.ــت»10 در ــال 1982 برندة پروژة «باغ هاى بازگش در سشهر «روشفور»11 شد كه اجراى آن تا سال 2000 به طول ــتفاده از آموزه هاى ــوس با اس انجاميد. در اين پروژه، الســيت در طراحى منظر و ابداع در طراحى ــين؛ حساس پيشــتى با حفظ ارزش هاى تاريخى را به زيبايى به مينيماليس

نمايش گذاشته است.ــتر»12 و ــن زمان طرح هاى گذرگاه جادة «ايس در هميــادة «نيم»13 اجرا ــمه و اقامتگاه ج ــمت چش گذرى به ســد. اين طرح ها زمانى از سوى السوس پيشنهاد شد كه شــهر در چگونگى ارتباط ميان بزرگراه ها و منظر فرهنگى شــديد قرار گرفته بود. وى تالش فرانسه مورد انتقادهاى شــر در زمينه ــت هاى ملى منظ ــعه سياس ــى در توس فراوانمسيرهاى عبور اتومبيل و منظر بزرگراه هاى فرانسه نمود ــارى منظر به دليل ــود كه نفوذش در معم ــس از آن ب و پــگاه هاى متعدد اروپا و ــاى متعدد و تدريس در دانش كارهــا اعتراضات ــت. در اوايل دهه 1980 ب ــكا فزونى ياف آمريشديدى به وزارت كار در رابطه با ويرانى جاده ها در ساخت ــيارى از پروژه ها به دليل نگرانى هاى منطقه اى منظر، بســوس مطالعاتش در ــد. بنابراين الس و محيطى متوقف شــال ــان در حركت" را آغاز نمود و از س زمينه "ادراك انســن رابطه را از ــا 2000 پروژه هاى متعددى در اي 1990 تــه النوس جمله؛ پروژه هاى طراحى منظر بزرگراه هاى ميسدر 1990، طرح منظر بزرگراه هاى آ. 83 و آ.68 در 1992 و بزرگراه هاى آ.28 و آ.25 در 2000 اجرا نمود. مطرح ترين ــه، طراحى منظر بزرگراه ــوس در اين زمين پروژه هاى الســير ــنگ» در امتداد مس آ.85 در 1995 و طرح «معبد ســورت مجموعه اى از ــه به ص ــواره آ.837 در 1993، ك ســنگ براى حركت در سرعت باال مناظر تراشيده شده از س

طرح ريزى شده است را مى توان نام برد (تصاوير 4 و 5).

IFLA 2009

تصويـر 1 : پرفسـور برنـارد السوس در مراسـم دريافت IFLA 2010 به همراه جايـزه دكتر «دايان منزيس» ( دبير IFLA) / عكس : آتليه برنارد

السوس

43

ــوس» در 47مين كنگره جهانى ــخنرانى استاد «برنارد الس متن زير گزيده اى از سمعماران منظر (2010) در شهر سوژو است. در اين مراسم، برنارد السوس در سخنانى ــاى مختلف معمارى منظر ــش در طراحى پروژه ه ــان ايده ها و رويكردهاي ــاه به بي كوت

پرداخت.

باغ بازگشت در روشفور1 ــلطنتى» و مرمت ــازى س ــابقه طراحى منظر پارك «طناب س ــال 1982، مس در سساختمان آن را برنده شدم. ايده اصلى طرح، زنده كردن پيوند تاريخى شهر با اقيانوس،

از طريق اين پارك و كارخانه طناب سازى بود.ــته و ــهر را به نمايش گذاش ــدم برخى جنبه هاى تاريخى ش در اين پروژه، موفق شــهر و انبار مهمات جنگى آن به دستور ــم اندازهاى آينده اش را معرفى كنم. اين ش چش«لويى چهاردهم»2، به منظور توليد ناوهاى جنگى توسط وزيرش «ُكلِبر»3 ساخته شد. ــتراتژيك براى ايمن ماندن از گزند ــرانت»4، نقطه اى اس انبار مهمات پيچ رودخانه «َشــمن به شمار مى رفت. هنگامى كه در سال 1926، تسلط بريتانياى كبير بر ناوهاى دشاقيانوس خاتمه يافت، انبار مهمات جنگى به طور كامل محو شد و كارخانه طناب سازى سلطنتى كه توسط مهندس «بلونِدل» جايگزين آن شده بود نيز در جنگ جهانى دوم

توسط آلمانى ها در آتش سوخت.توجه به دو عامل تأثيرگذار "ارتباط تاريخى شهر با دريا" و "ورود گياهان ناشناخته" ــال 2006 به طول انجامد؛ با خلق مسيرى ــد كه اجراى پروژه تا س در طراحى باعث شــتى هاى اقيانوس اطلس به ــط كش ــور توس تودرتو5 كه در طول آن صادرات متنوع كشــته شده بود، ارتباط تاريخى شهر روشفور با دريا را در اذهان زنده نمودم. نمايش گذاشرودخانة شهر از اقيانوس دور بود، بنابراين مسير مارپيچ به شكل موج هايى روى جريان ــير، ــت. با حركت روى اين مس ــه، تداعى كنندة امواج اقيانوس اس ــاكن آب رودخان سمنظره اى از برج هاى آتش ديده مى شود كه در قرن 18، در جاى جاى اقيانوس اطلس

براى هدايت دريانوردان بنا شده بودند. ــمارى مهاجرت كردند، خصوصاً به مقصد كانادا، به اميد ــفور، افراد بى ش از بندر روشــوند؛ از يك سو، هنگام بازگشت، كشتى ها خالى بودند، در ــهروند قارة جديد ش آنكه شــوى ــنگ پر مى كردند و از س نتيجه براى حفظ تعادل در مواجهه با طوفان، آنها را از ســاه اجازه واردات گياه را گرفتند و گياهان را در گلدان هاى ــان از پادش ديگر، گياه شناســتى حمل مى كردند. در پروژة من، همان گلدان ها از ــة كش كوچك حصيرى روى عرشجنس بتن ظاهر مى شوند. برخى از اين گونه هاى وارداتى مانند «اللة ويرجينيا» اكنون ــارل پلوميه»6، روزى گياهى ــناس معروف، «ش ــاى» وجود دارند. گياه ش در باغ «ورسناشناس نزد لويى، حاكم شهر آورد و قرار شد براى آن نامى انتخاب كنند. بدين ترتيب ــناخته شد. امروزه ــهر «بِگون»7 اقتباس و گل «بگونيا» از آن تاريخ ش نام آن، از نام شــتند و بندر روشفور به «بندرى ــت انواع بگونيا هس بيش از صدها باغبان در حال كاش

زمينى»8 بدل شده است.

Experiments and concerns in landscape design

Translated by: Maryam Mansouri [email protected]

ترجمه : مريم السادات منصورى Bernardبرنارد السوسLassus; تجربه ها و دغدغه ها درطراحى منظر


برنارد السوس، از نگاه استادان منظرTranslated by: Mohammad Atashinbar [email protected]

ترجـمه : محمد آتشـيـن بار

پاسكال اوبرى

اگوستن برك

كژان پيرلودانت

Bernard Lassus, In point of view of Landscape teachers Following the request of the journal of Manzar from the three landscape professors in ENSAPLV, each recounted their scientific background with Bernard Lassus, which is presented with a translation into Persian.

به درخواسـت مجلـه منظر، 3 نفر از اسـتادان منظر دانشـكده معمـارى الويلت پاريس، هريـك به نكتـه اى از تجربة همكارى علمى خود با برنارد السـوس پرداخته اند كه اصل و ترجمة آن را

در ادامه مى خوانيد.


مصاحبة اختصاصى مجلة منظر با پروفسـور برنارد السوس، برندة جايزة معمار منظر برتر جهان در چهار سال منتهى به 2010


مصاحبه كننده: مريم السادات ارشـد منصورى، كارشـناس (معمـاري منظـر) دانشـگاه

الويلت پاريس.ترجمه : محمد آتشين بار

Interview by:Maryam Mansouri, M.A in landscape architecture, university of La-villet [email protected] by: Mohammad [email protected]

تعريف شـما (و گروه همكار شـما در دانشگاه الويلت پاريس، كه دوره DEA را داير كرديد) از منظر چه تفاوتى با تعريف متعارف منظر دارد؟

اساتيد دورة DEA نظريات متفاوتى درباره منظر داشتند. واضح است كه ميشل كونان، آگوستن برك، «پير دوناديو» و «آلن راجر»، هريك موضع خود را داشته باشند. اما نقطه ــت. رويكرد ــر به عنوان اولين عنصر پديد آورندة آن اس ــتراك آنها وجه فرهنگى منظ اششخصى من «فرضيه نظر» است. براى روشن شدن موضوع، مثالى مى آورم : فهم يك نجار ــكارچى حيوانات و يا گردشگر و يا حتى كودكانى است از منظر جنگل متفاوت از فهم شكه براى بازى به جنگل آمده اند. به روشنى درمى يابيم كه هر فرد، دريافت خود را نسبت به يك عنصر مشخص دارد : فهم درختان وابسته به تفسيرهاى متفاوت برگرفته از فرهنگ

هر شخص است. منظرها نمى توانند از آنچه كه من «فرضيه نظر» مى نامم، جدا باشند.

شما در سخنرانى خود در فدراسيون جهانى منظر، از "مقياس ملموس" ياد كرده ايد. اين چيست و چه تأثيرى در فهم منظر و مداخله در آن دارد؟

ــوس" و مقياس "بصرى" دارم. چرا كه ما، همواره ــن اعتقاد زيادى به مقياس "ملم ماهميت "ظهور" را دست كم مى گيريم. من شخصاً، روى اين اهميت، به ويژه نقش رنگ، نور، مصالح و حركت، مطالعات زيادى داشته ام. مقياس ملموس، به دليل قدرت ظهور، توانايى آن را دارد كه ظهور يك جسم را دگرگون كند. از آنجا كه الزم است كاربردهاى ــت از واژه هاى يك ــوند، خوب اس جارى (مصرف جارى) با كاربردهاى دورتر متمايز شمفهوم استفاده كنيم، مقياس ملموس، مقياسى است كه در آن مى توان هر چيز دور و نزديك را لمس كرد؛ با پا يا دست. هنگام نوشيدن مى توانم ليوان را لمس كنم، پنجره را

باز كنم، درخت را اره كنم. اينجا ارتباط مستقيمى ميان عمل و شىء وجود دارد. در

دسترسـى به پروفسور برنارد السوس كار آسـانى نبود. پس از چندين بار تماس و على رغم اعالم موافقت وى، مشـغله هاى او و دعوت هاى پى درپى براى سخنرانى در كشورهاى مختلف، در روز 18 بهمن 1389 قرار مصاحبه با وى قطعى شد. خانم آلين – مسئول دفتر وى – مقدمات كار را فراهم كرده بود تا 3 ساعت به معرفى مجله، فعاليت هاى منظر دانشگاه هاى ايران و پروژه هاى

حرفه اى و پس از آن به مصاحبه با او اختصاص يابد. اين مالقات، نتايج مفيدى را براى توسعة همكارى هاى تخصصى ميان ايرانيان و فرانسـوى ها به ارمغان خواهد آورد. پروفسـور «السوس» معتقد است؛ ايران، به عنوان تمدن صاحب سبك در باغ سازى و درك عميق از طبيعت و منظر، شايستة آن است كه در اين حوزه جايگاه ارزشمندى در سطح جهان داشته باشد. اين عقيده و جايگاه برنارد السـوس در ميان اسـاتيد و حرفه مندان حـوزة منظر در سـطح جهان، پشـتيبان حضـور متخصصان و

پژوهشگران ايرانى در صحنه هاى جهانى خواهد بود.

67

The exclusive interview with Bernard Lassus It wasn’t easy to make an appointment with Professor Bernard Lassus.

After several calls, in spite of his agreement, and considering his busy schedule we set definite appointment for an exclusive interview with Ber-nard lasuss.

Our 3 hours meeting spend to introducing magazine of Manzar, profes-sional and academic activities about landscape architecture in Iran and also this interview that you read here.

Interview avec Bernard Lassus, L’lauréat de prix d’IFLA en 2010 Lundi 7 février 2011

Quelle est la différence entre la notion que vous, «Bernard Las-sus» et votre groupe fondateur du DEA Jardin Paysage Territoire à la Villette ; avez présentée du mot «PAYSAGE» et la notion traditionnelle/courante du mot?

Les professeurs que j’avais rassemblés au DEA avaient des positions dif-férentes sur le paysage. Il est évident que Michel Conan, Augustin Berque, Pierre Donadieu et Alain Roger avaient chacun leurs positions. Mais il y avait un point commun : le rôle culturel comme étant élément 1er du paysage. Per-sonnellement j’ai résumé ma propre approche, comme étant une «hypothèse de regard». Pour rendre cette expression plus claire, j’évoquerai un exemple : le menuisier qui est dans une forêt ne considérera pas le paysage de la forêt comme le chasseur qui vient pour tuer des animaux ou le promeneur ou même les enfants qui viennent y jouer. Nous voyons bien que chacun d’eux a sa propre vision, ce qui fait qu’un élément concret : les arbres, est l’objet

d’interprétations diverses, qui viennent de la culture de chacun.Le paysage ne peut pas être dissocié de ce que j’appelle «une hypothèse

de regard».

Dans votre discours à l’IFLA à Suzhou vous avez parlé de «l’échelle tactile» du paysage. Pourriez-vous en expliquer la notion et l’influence qu’elle a eue dans la conception et l’intervention dans le paysage?

Je tiens beaucoup à l’échelle tactile et l’échelle visuelle. Car nous avons –et toujours- sous-estimé l’importance de l’apparence. J’ai beaucoup travaillé sur cette importance, en particulier le rôle de la couleur, puis le rôle de la lu-mière, évidemment le rôle de la matière et le rôle du mouvement. A l’échelle tactile je veux montrer qu’en raison de la puissance de l’apparence, c'est-à-dire qu’elle peut totalement transformer la présence d’un objet concret. Et comme il nous faut que l’usage courant soit distingué d’un usage plus lointain, il convenait de poser les termes d’une notion. L’échelle tactile c’est l’échelle dans laquelle nous pouvons toucher tout ce qui nous entoure, que ce soit du pied ou de la main. Je peux toucher un verre quand je veux boire, je peux ouvrir une fenêtre, je peux scier un arbre. Donc il y a un rapport direct entre l’action et l’objet. Ex : une dame qui se promène avec son enfant dans une voiture d’enfant, il faut qu’elle sache où est la marche, où est la porte, … Il faut qu’il y ait «une lisibilité du réel». Les paysagistes ont à construire cette lisi-bilité. Nous ne somme pas là pour créer des ambiguïtés visuelles à propos de l’usage quotidien de ce qui nous entoure. Donc je dissocie cette échelle dans laquelle nous pouvons être confrontés aux objets à toucher de ceux que nous ne pouvons pas toucher, ex un plafond, le haut d’un arbre. Ceux-là, je ne peux pas les toucher, ou alors exceptionnellement, il n’y a pas lieu pour ces objets que je ne peux pas toucher, que leur apparence coïncide avec leur présence physique. On peut donc utiliser la puissance de l’apparence : la possibilité de

Le Paysage, Landscape

73

برندة جايزه سوم مسـابقة دانشجويى كنفرانس بين المللى IFHP سال 2010

3rd Prize Winner of IFHP International stu-dent competition, 2010

UBIQUIPLEX

حسن سازمند

سيد محمدباقر منصوري

ماهان شيرازي

سيده نفيسه موسويان

سپهر ژند

75

تهران متشكل از ماهان شيرازى، سيد محمد باقر منصورى، سيده نفيسه موسويان، سپهر ژند و حسن سازمند در اين ــوم ــركت كردند و موفق به دريافت جايزة س ــابقه ش مس

مسابقه شدند. گزارش پروژة آنها را در ادامه مى خوانيد :پرداختن به مسئله زاغه ها، اصلى ترين موضوع در طرح پيشنهادى ما بود كه توانست جايزة سوم اين مسابقه را از

آن خود كند. ــه قابل توضيح ــرد اصلى با دو مؤلف ــن طرح رويك در اي

است: - اول اين كه طراحان به جاى حذف زاغه ها، پتانسيل هاى ــتى منطقه را عاملى دانسته اند كه مى تواند با توجه توريسبه برگزارى مسابقات المپيك 2016 و جام جهانى فوتبال

اين معضالت پرداخت.ــابقة ــاى جانبى اين كنفرانس، مس ــا يكى از بخش ه امدانشجويى (در زمينة معمارى، شهرسازى و طراحى منظر) براى بازسازى منطقه اى در شهر پورتوالگره بود كه عليرغم ــب به مركز شهر، ــيل هاى فراوان – نظير ديد مناس پتانســش گياهى – به علت وجود سه ناحية ــاحل زيبا و پوش ســين در آن عمًال بالاستفاده مانده است. اين منطقه زاغه نشــوب پورتوالگره و در نزديكى ــعت 87 هكتار در جن به وســينان همواره ــرار دارد، اما حضور زاغه نش بخش مركزى قــاكنان آن و نواحى ــش اجتماعى فراوان ميان س باعث تن

اطراف شده است.ــى معمارى دانشگاه ــجويان كارشناس يك گروه از دانش

«فدراسيون بين المللى مسكن و برنامه ريزى»1 كه دفتر مركزى آن در «الهه» هلند واقع شده، هر ساله كنفرانسى ــاختن ــال 2010 به موضوع «س برگزار مى كند كه در س

جوامع براى شهرهاى آينده»2 اختصاص داشت.آمار سال 2007 نشان دهنده سكونت نيمى از جمعيت ــت كه اين مقدار ــهرها بود و اين در حالى اس جهان در شــد و در 2050 به هفتاد درصد ــال 2030 به 60 درص تا ســش زمينه ها و ــان ها با پي ــا تجمع انس ــيد. ام خواهد رسخاستگاه هاى اقتصادى- اجتماعى متفاوت مالزم معضالتى ــض طبقاتى خواهد بود. ــكن، فقر و تبعي نظير كمبود مســس IFHP كه 14 تا 17 نوامبر ــاه و چهارمين كنفران پنج2010 در شهر «پورتوالگره»3 برزيل برگزار شد به بررسى

ديـد پرتره به منطقه جنگلي سايت

لزوم ارتباط بيشـتر سايت با راه هاي اطراف


1- Bernard Lassus The first question raised in Bernard Lassus’ first class was about our earliest perception of nature; which aspect of

nature did you first perceive and how did you perceive it? DEA Course, “Garden, Landscape and Territory”, La Vil-lette school of architecture, Paris, 1992. In fact, by calling for a search within to find one’s first experience of nature, Lassus wanted to reveal his own discovery. How has man perceived nature throughout history? As his conditions and needs evolved, so did his perception of and expectations from nature; today “landscape architecture” is con-sidered a branch of science and an art in itself.

Though Augustin Berque was the first to theorize the idea that landscape is both an objective and subjective phe-nomenon, Lassus was the first to discover it. The idea of landscape as a fluid concept fluctuating between “nature and our perception of nature” evolved from that first question raised in Lassus’ class.1

A large number of scholars had written about landscape before Lassus based on the paradigm that landscape is a “good thing” related to “nature” and “useful” for human beings. They only differed on their interpretations of nature and how it could prove to be useful but none of them focused on the nature of landscape itself.

So why did Lassus make this discovery? One definite reason is that he was a painter. Painters see the world around them very differently especially compared to scientists (who are of the habit of relying on only rational ele-ments). A painter who is skilled in perceiving color, forms, light, substance, volume and other aspects of various phenomena, starts seeing things in an object beyond its outward appearance. A painter’s perception of nature is direct; just like a mystic who uses intuition to perceive phenomena beyond their outward appearance and meaning. This ability on top of his strong intellectual and scientific mind, gave Lassus extraordinary competence. He discov-ered that landscape is a fluid concept and has a dual objective and subjective nature. This edition of landscape is dedicated to his works and ideas.

2- Iranian landscape The picture on the cover is in itself a commentary.2From this edition, we have decided to pick the cover as an inde-

pendent subject matter. We are calling this part of the magazine “Iranian landscape” i.e. landscapes. A photograph is an artist’s interpretation of the environment around him; it is his selection of the world; it is a frame. A photograph confines within its frame all the elements that a photographer wants us to see and pits everything else

out of sight. Therefore, photography is a kind of selection and a photograph is a selected frame. Color and light play a key role in landscape of central realm of Iran. The high height of Iranian plateau, dry climate and

clear weather cause the blue sky of central of Iran. The intensive light, contrast of light and shade and also the single color of land materials as the only available building material make a simple and brightness colored of space.

Therefore, an Iranian person who resides in this realm makes his color selection similarly; brightness and contrast.The Iranian landscape is reflection of their realm which is presented in their life and has been passed through their

mind filter.For Iranians, this landscape brings thousands of memories back to life. Iranian landscapes are part of our identity. We

should understand and protect them. Editor-in-Chief

Footnotes 1. The humility, loyalty, generosity and honesty of Lassus’ group in the Paris school of architecture were admirable. He had discovered

something, which he did not want to name after himself. A group of scholars and university professors worked with him to expand on the idea. What is interesting is that they never attempted to misuse his ideas and gave him credit everywhere including in the pieces they have written for landscape.

2. “A good photograph speaks better than a thousand letters”. This sentence was written on the windows of photo stores and behind the envelope of photographs before digital cameras managed to throw photographs out of family lives.

تخـصـصى مـجـله هنر، محيط، منظر، شهر، معمارى


I r a n i a n Landscape

Director-on-charge: Dr.S. A. Mansouri

Editorial Board:Dr. B. Ajoorloo/ University of Tabriz/ [email protected]. F. Avarzamani/Department of sciences & history of art in NAZAR research center / [email protected]. N. Barati/ Imam Khomeini International University / [email protected]. S. Javadi/ University of Tehran/ [email protected]. S. A. Mansouri/University of Tehran / [email protected]. S. Motawaf/Shahid Beheshti University / [email protected]. A. Nouroozitalab/University of Tehran / [email protected]. A. A. Sarfaraz/University of Tehran / [email protected]

Editor-in-Chief: Dr. S. A. Mansouri / [email protected] Editor: Mohammad Atashinbar / [email protected] Manager: Padideh Adelvand / [email protected]

Council of Editors: • Seyed Amir mansouri • Mohammad Atashinbar • Padideh Adelvand • Ayda Alehashemi • Maryam Mansouri • Eima Boushehri

Representative of the magazine in France: Paris: Maryam Mansouri / [email protected]: Mohammadreza Mehrabani Golzar / [email protected]

Persian Editor: Padideh Adelvand / [email protected]

English Editors:Soad Sarihi / [email protected] Lezgee / [email protected]

Executive Coordinator: Cima Kavakebi / [email protected]

Layout: Ghobad Shiva Art & Cultural Institute / [email protected]

Executive Partners: Samira Babashaverdi, Leila Zamani, Asghar Karamyar

Advertisement Affairs: +9821 66916983

Distribution: Saeed Babashaverdi

Address: No.23, Dr.Ghareeb,Av. Azadi, Tehran, Iran.Tel:+9821 66915845Fax: +9821 66915830 Website: www.manzarmag.irEmail: [email protected]

Printed by Tandis Noghrei Co. Tel: +9821 88955971-4

Cover photo: Iranian landscape; nature is Inspiration of Iranian art and life. The Village in the middle way of Abarghoo-Yazd, Iran. Photographer: Mohammad Mansouri, April 2010.

Publisher: Nazar Institute, the Art, Architecture & Urbanism Research Center

Introduction / Iranian landscape

Research

Persian Garden, the common language of land-

scape architecture in India and IranMojtaba Ansari

A landscape approach to economical development

of the city (Saray-E-Moshir’ in Shiraz)Sina Razzaghi Asl

Organization strategies in renovating the landscape

of Jamaran Urban-VillageSamaneh Yarahmadi

The role of physical elements in defining the sense

of placeSamad Negin Taji

Different approaches to conceptual designingHoda Kameli- Ali Akbat Taghvaea

The shared landscape: what does aesthetics have

to do with ecology?Translated by: Padideh Adelvand- Reza Ghashghaei

F i l e

Bernard Lassus awarded IFLA gold medal 2009 Translated by: Ayda Alehashemi - Soad Sarihi

Bernard Lassus; Experiments and concerns in land-

scape designTranslated by: Maryam Mansouri

Bernard Lassus, In point of view of Landscape

teachersTranslated by: Mohammad Atashinbar

The exclusive interview with Bernard LassusInterview by: Maryam MansouriTranslated by: Mohammad Atashinbar

Re f l e c t

Iranian Students & 3rd Prize Winner of IFHP, 2010

A critic on the second Iranian interior architecture

competition

4

6

18

13

25

30

37

43

48

58

66

75

13MANZAR, the Professional Journal of Art, Environment, Landscape, City, Architecture No13. March/April 2011

مـجلـه تخـصـصى هنر، محيط، منظر، شهر، معمارى

13

symbolism and landscape design

Documents