(tgcc)...ရပ အ ဖင အ မရ ကန င င တက ဖ ဖ ရ အဂ င စ က ပန...

မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစအတ ငး

ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငအေပၚ က ြား-မ

႐ႈေထြာငက ြျပြားျခငးအြား ေလလြာသးသပျခငး

ေျမပ ငဆ ငခ ငႏင ရြာသဥတ ေျပြာငးလြမႈ (TGCC) အစအစဥ

LA

UR

A E

SH

BA

CH

/LA

ND

ESA

ဤအစရငခစြာက ေျမပ ငဆ ငခ ငႏင ကမြာၻ႔ရြာသဥတေျပြာငးလြမႈစမက နး၊ စြာခ ပအမတ- AID-OAA-TO-13-00016 အရ နညးပညြာ ၄ ရပအြားျဖင အေမရ ကနႏ ငငတကြာဖ ႔ၿဖ းေရးေအဂ ငစက ျပနလညသးသပမႈ ျပလပႏ ငရန ေရးသြားထတေ၀ျခငးျဖစပါသည။

မ ကႏြာဖးဓြာတပ - စမးႀကးေက းရ ြာတ င အမ းသမးမ ြား ေက းရ ြာမ လယက ငးသ ႔ဆငးၾကစဥ

အစရငခစြာ ေရးသြားသမ ြား- ေလြာရြာ အကရဘက ႏင အြလ ဇဘက လး၀စ

အက းအကြား - အကရဘက၊ အယလ၊ ႏင လး၀စ၊ စ(၂၀၁၆)။ မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစရ ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငဆ ငရြာ က ြား-မ ရႈေထြာငမ ြားက ြျပြားမႈအေပၚ ေလလြာသးသပခ က၊ ၀ါရငတနဒစ- ယအကစေအအ ငဒ ပ ငဆ ငခ ငႏင ကမြာၻ႔ရြာသဥတ ေျပြာငးလြေရးအစအစဥ။

ျပငဆငျခငး- တကထရြာ တကခ အတ က လနဒကဆြာ အဓ က ဆကသ ယရန: မတ စမးမြားေဗးလ၊ အဖ ြ႕အႀကးအကြ [email protected] ခရစၥတးနြား အယဗြာရကဇ၊ စမက နး မနေနဂ ြာ [email protected] မဂန ဟတသ၊ ဒတ ယ စမက နး မနေနဂ ြာ [email protected]

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစအတ ငး ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငအေပၚ က ြား-မ႐ႈေထြာင က ြျပြားျခငးအြား ေလလြာသးသပျခငး i

မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစ အတ ငး ေျမအသးခ ခ ငႏငပ ငဆ ငခ င အေပၚ က ြား-မ ရႈေထြာငမ ြားက ြျပြားျခငးအြား ေလလြာသးသပျခငး

ေျမပ ငဆ ငခ ငႏင ကမြာၻ႔ရြာသဥတေျပြာငးလြမႈ (TGCC) အစအစဥ

၂၀၁၆ ခႏစ ဒဇငဘြာလ

ျငငးဆ ခ က

ဤအစရငခစြာအြား အေမရ ကနျပညေထြာငစ၏ ႏ ငငတကြာဖ ႔ၿဖ းတ းတကေရးေအဂ ငစ (USAID) မတစဆင အေမရ ကန ျပညသမ ြား၏ ေစတနြာထကသနစ ြာအေထြာကအပေပးမႈတ ႔ေၾကြာင ေရးသြားတငျပႏ ငခြျခငး ျဖစပါသည။ ဤအစရငခစြာတ င ပါ၀ငေသြာအေၾကြာငးအရြာမ ြားသည အစရငခစြာေရးသြားသမ ြားတ ငသြာ အျပညအ၀တြာ၀နရ ၿပး USAID၊ အေမရ ကနျပညေထြာငစ အစ းရတ ႔၏ အျမငမ ြားအြားထငဟပထြားျခငးမရ ပါ။

ii မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစအတ ငး ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငအေပၚ က ြား-မ႐ႈေထြာင က ြျပြားျခငးအြား ေလလြာသးသပျခငး

မြာတ ကြာ

အတ ေကြာက စြာလးမ ြား .......................................................................................................................................... iii

အႏစခ ပ တငျပခ က .............................................................................................................................................. iv

၁-၀ ဤေလလြာသးသပခ က၏ ရညရ ယခ က.......................................................................................................... 1

၂-၀ ေလလြာသးသပခ က ေဆြာငရ ကပနညးလမးမ ြား ................................................................................................. 2

၃-၀ ေက းရ ြာအပစအေၾကြာငး ၿခငသးသပျခငး ........................................................................................................... 3

၄-၀ က ြား-မ ေလလြာသးသပ ေတ ႕ရ ခ က ............................................................................................................... 5

၄-၁ စးပ ြားေရးေဆြာငရ ကခ ကမ ြားႏင စ နေခၚမႈမ ြား ................................................................................... 5

၄-၂ ေျမယြာအသးခ ခ ငအေပၚ က ြား-မ ရႈေထြာင က ြျပြားမႈ .......................................................................... 5

၄-၃ ေျမယြာအခ ငအေရးမ ြားအေပၚ က ြား-မ ရႈေထြာငက ြျပြားမႈ .................................................................... 8

၄-၄ ေျမပ ငဆ ငခ ငအြာမခခ က ႏင ထ ခ ကလ ယမႈအေပၚ က ြား-မ ရႈေထြာငမ ြား......................................... 12

၄-၅ ေျမအျငငးပ ြားမႈမ ြားဆ ငရြာ က ြား-မ ရႈေထြာငမ ြား ............................................................................... 13

၄-၆ လယယြာမြျဖစျခငးဆ ငရြာ က ြား-မ ရႈေထြာင ..................................................................................... 15

၄-၇ ဆးျဖတခ ကခ ေရးတ င ပါ၀ငခ ငဆ ငရြာ က ြား-မ ရႈေထြာငမ ြား ........................................................... 16

၄-၈ ၀နေဆြာငမႈမ ြား ရရ ေရးတ င က ြား-မအလ က ရႈေထြာငမ ြား ................................................................................. 17

၅-၀ အႀကျပခ ကမ ြား .......................................................................................................................................... 19

၅-၁ ေရ႕ေျပးစမက နးလပက ကမ ြားအတ က နညးပညြာအရ ခ ဥးကပပ နညးလမးမ ြား ............................... 19

၅-၂။ အျခြားမဝါဒႏင ဥပေဒျပျပငေျပြာငးလြေရး အတ က အၾကျပခ ကမ ြား ................................................. 20

က မးက းစြာရငး ...................................................................................................................................................... 22

ေနြာကဆကတ ြ ၁ - ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငဆ ငရြာ က ြား-မ ရႈေထြာငမ ြား အြား ရပရ ြာအဆင ေလလြာသးသပျခငး - က ငးဆငးေမးျမနးသမ ြားအတ က လမးညႊနေမးခ နးမ ြား ................................................................................... 23

မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစအတ ငး ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငအေပၚ က ြား-မ႐ႈေထြာင က ြျပြားျခငးအြား ေလလြာသးသပျခငး iii

အတ ေကြာက စြာလးမ ြား

CSO အရပဖကလမႈ အဖ ြ႕အစညး

DoALMS လယယြာေျမစမခန႔ခ ြေရးႏင စြာရငးအငး ဦးစးဌြာန

FGD ရညၫႊနးအပစႏင ေဆ းေႏ းေမးျမနးျခငး

LTP Land Tenure Project

LUC ေျမယြာအသးခ ခ င လကမတ

MONREC သယဇြာတႏင သဘြာဝပတဝနးက င ထ နးသ မးေရး ဝနႀကးဌြာန

NLUP အမ းသြား ေျမအသးခ မႈ မဝါဒ

NTFP သစမဟတေသြာ အျခြားေတြာထ ကပစၥညးမ ြား

USAID အေမရ ကန ျပညေထြာငစ ႏ ငငတကြာ ဖ ႕ၿဖ းတ းတကေရး ေအဂ ငစ

VFV ေျမလ တ၊ ေျမလပ၊ ေျမရ ငး

iv မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစအတ ငး ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငအေပၚ က ြား-မ႐ႈေထြာင က ြျပြားျခငးအြား ေလလြာသးသပျခငး

အႏစခ ပ တငျပခ က

အေမရ ကနျပညေထြာငစ ႏ ငငတကြာဖ ႔ၿဖ းတ းတကေရးေအဂ ငစ (USAID) ၏ ျမနမြာႏ ငငရ ေျမယြာပ ငဆ င ခ ငစမက နး (LTP) သည

ယငး၏ေရ႕ေျပးစမက နးနယေျမမ ြားအနက ပထမဆးစမက နးနယေျမ အျဖစ မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစတ င ေျမယြာ

အသးခ ခ ငႏငပ ငဆ ငခ ငအေပၚ က ြား-မ ဆ ငရြာရႈေထြာငက ြျပြားမႈအြား ေလလြာဆနးစစမႈတစရပက ၂၀၁၆ ခႏစက ျပလပခြပါသည။

ဤေလလြာဆနးစစမႈသည ထ စမက နးနယေျမ၌ပင ၂၀၁၅ ခႏစကျပလပခခသည က႑စေျမယာအသးခခြငႏင ပဆငဆငခြငေလလာ

နးစစခက၏ တ ြဖက စြာတမးတစေစြာငလညးျဖစကြာ စမက နး ဆကလကေဖြာေဆြာငရြာတ င ထညသ ငးစဥးစြားရမည

အခ ကအလကမ ြား အၾကျပေပးရန ရညရ ယပါသည။

ေရ းကနးေက းရ ြာအပစအတ ငး က ြား-မ ဆ ငရြာရႈေထြာငမ ြားက ြျပြားမႈ အေပၚေလလြာဆနးစစခ ကမ ေပၚထ ကလြာေသြာ အဓ က

အခ ကမ ြားမြာ ေအြာကပါအတ ငး ျဖစပါသည။-

၁။ အမ းသြားမ ြားသညအဓ ကအြားျဖင လယယြာေျမထ နယကျခငးႏင ေျမယြာရငးလငးျခငး တ ႔ကြသ ႔ေသြာ လယယြာ

လပငနးအခ ႕က ေဆြာငရ ကၿပး အမ းသမးမ ြားက အ မမႈက စၥ၊ အခ ကအျပတ ႏင ကေလးမ ြားအြားေစြာငေရြာက

ရသညတြာ၀နမ ြားက အဓ ကေဆြာငရ ကေသြာလညး အမ းသြားေရြာ အမ းသမးပါ စ ကပ းေရးလပငနးက အတတစက

လပေဆြာငၾကပါသည။ စစတမးေျဖဆ သ မ ြားစ ြာ တ ႔က ဤသ ႔ က ြား-မ လပငနးခ ြေ၀လပက ငမႈသည အ မေထြာငစမ ြား

အတ ငး ေျမယြာႏငပတသကသည က စၥရပမ ြား၌ အမ ဆးသမ းမားတြငးျဖတပဆငခြင နညးပ းေစ သညအခကတစခက

ျဖစသညဟ ညႊနျပၾကသည။

၂။ ဤေကးရြာအပစအတြငးရဆ ေကးရြာေလးခတြင ေနထဆငသအခ ဆ႕တဆ႔တြင ၎တဆ႔၏ စပ းစဆကလယေျမ မားအတြက

ေျမအသးျပခြငလကမတ (LUC ပစ ၇) က ရရ ထြားၿပးျဖစသည။ ထ ပစ ၇ အြားလးနးပါးတ ႔သည အမ းသြား

အ မေထြာငဥးစးအမညမ ြားႏင ျဖစသည။ အမ းသမးအ မေထြာငဥးစးရ သည မ သြားစမ ြားတ ငသြာ ပစ ၇ မတတမးတ င

အမ းသမးအမညထညခ ငရ သည။ အခ ႕ေသြာ အမ းသမး အ မေထြာငဥးစး ရ သညမ သြားစမ ြား၏ ပစ ၇ တ င ၎ငးတ ႔၏

အမညက ေဖြာျပထြားသည။ ပစ ၇ တ င နြာမညမပါသည အမ းသမးမ ြားသည မ မ ၏ခငပ နးသည ကြာလ

ၾကြာရညစ ြာရပေ၀းသ ႔ေရြာကရ ေနျခငး၊ မသနစ မးျဖစျခငးစသည အေျခအေနမ းတ ငပင စ က ပ းစရ တေခ းေင အပါအဝင ပစ

၇ ရရ ထြားျခငး၏ အက းေက းဇးက မခစြားရပါ။ ေက းရ ြာအပစအတ ငး ေနထ ငၾကသညအမ းသမမ ြား သည

ခငပ နးေသဆးသ ြားပါက ပစ ၇ တ င မ မ အမညျဖင ေျပြာငးႏ ငေၾကြာငးက မၾကြာေသးမကမ သ ရ ခြၾကသည။

၃။ စစတမးေျဖဆ သအသးသးတ ႔သည အမ းသမးဥးစးသည အ မေထြာငစအြား အဓ ပၸါယ အမ းမ း ဖ ငဆ ၾကသည။

အမ းသမးဥးစးသည အ မေထြာငစမ ြားသည ေျမယြာက အမ းသြားဥးစးသည အ မေထြာငစမ ြားကြသ ႔ပင အသးျပ

ၾကေသြာလညး လယယြာစ ကပ းခ နတ င ကြာယလပသြားမ ြား၏ အကအညလ အပသျဖင အမ းသမးဥးစးသည

အ မေထြာငစမ ြားတ င ပ မ အခကအခြရ သညဟစစတမးေျဖဆ သမ ြားက သတငးေပးၾကသည။ ေျမယြာက စၥႏင ပတသကလြာ

လ င အမ းသြား ဥးစးသည အ မေထြာငစမ ြားထက အမ းသမးအ မေထြာငဥးစးမ ြားတ င ဆးျဖတပ ငခ င အြာဏြာ ပ မ ရ သညဟ

ဆ ၾကသည။

၄။ ဤေက းရ ြာအပစအတ ငးတ ငလယယြာမြႏႈနး ျမငမြားၿပး အထးသျဖင စမးႀကး၊ဘန႔ေဘ းကနး ႏင ေရ းကနး ေက းရ ြာမ ြားတ င

ရ ြာသြားအမ ြားစသည စ ကပ းေျမ (သ ႔) ေတြာငယြာေျမမ ြားတ င ၀ငေရြာကစ ကပ းခ ငမရ ပါ။ အမ းသမးဥးစးသည

မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစအတ ငး ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငအေပၚ က ြား-မ႐ႈေထြာင က ြျပြားျခငးအြား ေလလြာသးသပျခငး v

အ မေထြာငစမ ြားသည စ ကပ းရနအလပသမြား ပ မ နညးပါးႏ ငရြာ အမ းသမးဥးစးသည အ မေထြာငစမ ြားသည အမ းသြား

ဥးေဆြာငသည အ မေထြာငစမ ြားထက ေျမယြာမြႏ ငဖ ယရ သညဟ ေျဖဆ သမ ြားက ယဆၾကသည။

၅။ အ မေထြာငက ြျခငး၊ လငမယြားက ြာရငးျပတစြျခငး (သ ႔) စ န႔႔ျပစခရျခငးတ ႔ကြသ ႔ေသြာ က စၥမ ြားတ င ေျမယြာက

အေမ ဆကခခ ငႏင ခ ြေ၀ယျခငး အေလအထမ ြားႏငပတသက၍ ရငးလငးမႈမရ ဘြ ရပရ ြာအတ ငး စြာျဖငေရးသြား ထြားျခငး

မရ သည မမ ြားအရ ေျဖရငးေနၾကပရသည။ ရ ြာလႀကးမ ြား အေနႏင တစခါမ မၾကဖးသည အေျခအေန မ းစ ရ ႏ ငၿပး ႏင

တသမတတညး ေျဖရငးမႈလြ မရ သညအတ က ထ သ ႔ေသြာ အမႈမ ြားက ေပၚေပါကလြာသည အမႈက လ က၍သြာ

ဆးျဖတၾကပရသည။

၆။ စ ကပ းေရးလပငနးကမၸဏမ ြားအြား အစ းရက ႏစရညအသးျပခ ငေပးသည ေျမပ ငခ ငမ ြားသည ထ ရပရ ြာအတ ငးရ

အမ းသမးေရြာ၊ အမ းသြားမ ြားက ပါ မတညေသြာနညးလမးမ ြားအြားျဖင ထ ခ ကသကေရြာကလ ကရ သည။

စ ကပ းလပက ငရန ေတြာငယြာေျမမ ြား၊ ႏ ြားေက ြာငးရန စြားက က ေျမမ ြား ဆးရႈးရျခငးသည အ မ ေထြာငစဝငမ ြား

အြားလးအေပၚ ထ ခ ကစ ြာသကေရြာကမႈ ရ ၿပး သစေတြာေျမမ ြားဆးရႈးရျခငးသညထငးေခ ရနႏင သစေတြာအတ ငး

သစမဟတသည ေတြာထ ကပစၥညးမ ြားျဖစသည ထငးႏင ဟငးသးဟငးရ ကမ ြား ရြာေဖ မႈက အဓ က လပက ငသည

အမ းသမးမ ြားအတ က ပ မ အထ နြာေစသည။

၇။ အ မေထြာငစအဆငတ င အမ းသမးမ ြား ပါ၀ငဆးျဖတခ ကခ မႈမ ြား မတညၾကပါ။ အမ းသြားမ ြားႏင အမ းသမးမ ြားသည

အတတစက ဆးျဖတခ က ခ လရ ၾကေသြာလညး အထးသျဖင ေျမယြာႏင စ ကပ းေရးလပငနးတ ႔ႏငပတသကလ င

ဆးျဖတခ ကအမ ြားစက အမ းသြားမ ြားကသြာ အၿပးသတ ဆးျဖတခ ကခ ၾကသညဟ စစတမးေျဖဆ သမ ြားက ေျပြာၾကြား

ၾကသည။

၈။ ဤေက းရ ြာအပစအတ ငး ေနထ ငသမ ြားသည ရပရြာအတ ငး အျငငးပ ြားမႈမ ြား ေျဖရငးရြာတ င လညးေကြာငး၊

အစ းရဌြာနဆ ငရြာမ ြား၊ အရြာရ မ ြားႏင ဆကသ ယေဆြာငရ ကရြာတ င လညးေကြာငး မ မ တ ႔၏ေက းရ ြာေခါငးေဆြာငမ ြား အြား

လ နစ ြာအြားက းအြားထြားျပၾကသည။ ဤေက းရ ြာအပစအတ ငးရ ေက းရ ြာ ေခါငးေဆြာင အြားလးမြာ အမ းသြား

မ ြားျဖစၾကသည။ အမ းသမးမ ြားရပရ ြာအတ ငး ဆးျဖတခ ကခ ရြာတ င ပ မ ပါ၀ငလြာျခငးသည အျပသေဘြာ

ေဆြာငသညတ းတကမႈျဖစ ေၾကြာငး မအြားျဖင အမ ြားစက သေဘြာတၾကေသြာလညး စစတမးေျဖဆ သမ ြား၏ အျမငတ င

အမ းသမးမ ြား လကေတ ႕တ င အမနတကယ ပါ၀ငႏ ငရန ျဖစႏ ငေျခရ -မရ သြသြက ြက ြမရ ပါ။

၉။ အ မေထြာငစမ ြားအတ ငး ေင ေၾကးစမခန႔ခ ြပလညး မတညၾကပါ။ သ ႔ရြာတ င အမ းသြားမ ြားကသြာ အမ ြားအြားျဖင

က ငတ ယေလရ သည။အမ းသြားမ ြားသည ေခ းေင ရရ ႏ ငေျခလညး ပ မ မ ြားသည။ ရ ြာသရ ြာသြားမ ြား၏ အခကအခြမ ြားမြာ

စ ကပ းေရး သ ငးအြားစမ ြား၊ သငတနးအမ းမ း၊ အြားထြားႏ ငမည ေသြာကသးေရ အရငးအျမစ၊ လမးပနးဆကသ ယေရး၊

က နးမြာေရး၀နေဆြာငမႈမ ြားႏင Heingyu ရ ြာတ ငဆ လ င ပညြာေရး စသညတ ႔ ရရ ရန ခကခြျခငးျဖစေၾကြာငး

ရ ြာသရ ြာသြားမ ြားက သတငးပ ႔ၾကသည။

မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစအတ ငး ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငအေပၚ က ြား-မ႐ႈေထြာင က ြျပြားျခငးအြား ေလလြာသးသပျခငး 1

၁-၀ ဤေလလြာသးသပခ က၏ ရညရ ယခ က

ဤက ြားမ အခနးက႑ ဆနးစစခ က၏ ရညရ ယခ ကမြာ LTP ၏ ကနဦးစမက နး နယေျမ သးခအနက ဒတ ယေျမြာက နယေျမျဖစေသြာ ရမးျပညနယ ေတြာငပ ငး၊ ေတြာငႀကးခရ င၊ ေညြာငေရႊ ၿမ ႕နယ အတ ငးရ လကေမြာငေက း ေက းရ ြာအပစ၏ ေျမယြာ အသးခ မႈႏင ပ ငဆ ငမႈတ င က ြား၊မ အခနးက႑က ပ မ ေကြာငးမ နစ ြာ နြားလညႏ ငေစရန ျဖစပါသည။

ရပရ ြာ၏ အစဥအလြာအြားျဖင ေျမယြာႏင အရငးအျမစမ ြားအသးခ ပ ငခ ငက အသ အမတျပရနႏင ရပရ ြာ အဆငတ င ေျမယြာအသးခ မႈက ထ ေရြာကစ ြာ အစအစဥ ခ မတႏ ငေစရန အမ းသြားေျမအသးခ မႈ မဝါဒ (NLUP) မတဆင မညသ ႔ လမးၫႊနေပးႏ ငသညက ကနဦး စမက နးေဆြာငရ ကခ ကမ ြားက ကည ေဖြာထတေပးရန ရညရ ယသည။ ကနဦးစမက နး ေဆြာငရ ကခ ကမ ြားတ င ေက းရ ြာအပစ နယန မ တမ ြားႏငအတ ေက းရ ြာအဆငတ င ေျမယြာအသးခ မႈႏင စမခန႔ခ ြမႈ အဓ က ပစမ ြားက ေဖြာထတျခငးလညး ပါဝငသည။ ရပရ ြာမ ြား၏ ေျမယြာႏင အရငးအျမစမ ြား အသးခ ပ ငခ ငက အသ အမတျပရနႏင ျမနမြာႏ ငင၏ အျခြား ေက းလကေဒသမ ြားတ ငလညး ေရရည တညတေသြာ ေျမယြာအသးခ မႈ အစအစဥမ ြား ေဖြာေဆြာငႏ ငေရးအတ က သငေလ ြာေသြာ နညးလမးမ ြားက ရြာေဖ ရြာတ င ဤကနဦးစမက နးမ ရရ လြာေသြာ သငခနးစြာမ ြားက အသးခ ႏ ငမည ျဖစသည။

၂၀၁၅ ခႏစ ေအြာကတ ဘြာလတ င ဤစမက နးနယေျမ၌ LTP ၏ ေဆြာငရ ကမႈမ ြား စတငခ နတ င စမက နးအဖ ြ႕သည ေျမယြာ အသးခ မႈႏင ပ ငဆ ငမႈ ေလလြာဆနးစစခ ကက ေအြာကပါ ရညရ ယခ ကမ ြားျဖင ေဆြာငရ ကခြသည -

၁။ သဘြာဝအရငးအျမစမ ြား၏ အေျခအေနႏင လကရ က ငသးေနေသြာ ေျမယြာ အသးခ မႈ အစအစဥမ ြားက က ြား၊ မ အခနးက႑ႏင လမႈေရး အရ ပါဝငခ င တ ႔အြား အေလးထြား၍ ေလလြာဆနးစစျခငး။

၂။ မတညေသြာ ေျမအမ းအစြား အမ းမ းႏင စ ကပ းေျမ၊ သစေတြာေျမ၊ စြားက ကေျမ၊ ေရႊ႕ေျပြာငးေတြာငယြာ အစရ သည ေျမယြာ အမ းအစြားခ ြမႈ အမ းမ းတ ႔တ င လပပ ငခ ငႏင လကရ ေပၚေပါကေနေသြာ ျပနနြာမ ြား (အျငငးပ ြားမႈ ျပနနြာ ေျဖရငးနညးလမးမ ြားႏင အတ) တ ႔ႏင စပလ ဥး၍ (တရြားဝငႏင အလ တသေဘြာ) သတမတထြားေသြာ ၫႊနၾကြားခ ကႏင စညးမ ဥးမ ြားအြား ေဖြာထတျခငး။

၃။ လကရ က ငသးေနေသြာ ေျမယြာအသးခ မႈႏင ပ ငဆ ငခ င အစအစဥမ ြားအြား ေျပြာငးလြေစႏ ငမည တ နးအြား အမ းအစြားမ ြားအြား ေဖြာထတျခငး တ ႔ျဖစသည။

ဤက ြား၊မ အခနးက႑ ဆနးစစခ ကသည ေျမယြာပ ငဆ ငလပပ ငခ င ေလလြာဆနးစစခ ကက အေျခခထြားသညအတ က ထ ဆနးစစခ ကပါ ေတ ႕ရ ခ ကမ ြားက ထပမ ေဖြာျပမည မဟတပါ။ ထ ေတ ႕ရ ခ ကမ ြားႏင ေျမယြာအသးခ မႈ၊ အရငးအျမစ ပ ငဆ င အသးခ ခ ငႏင ေျမယြာ စမအပခ ပမႈတ ႔ႏင စပလ ဥး၍ ပ မ က ယျပန႔ေသြာ အခ ကအလကမ ြား သ ရ လ ပါက Jhaveri, N., & Thomas, N. (2015). Land Use and Tenure Assessment of Yway Gone Village Tract, Minhla Township. Washington, DC: USAID Tenure and Global Climate Change Program စြာတမးတ င ဖတ႐ႈႏ ငပါသည။

ဤက ြား၊မ အခနးက႑ ဆနးစစခ က၏ ရညရ ယခ ကမြာ ဤေက းရ ြာအပစအတ ငး ေျမယြာအသးခ မႈႏင ပ ငဆ ငခ င အစအစဥမ ြားတ င က ြား၊မ အခနးက႑က ပ မ အနးကပ ေလလြာရနျဖစသည။ အမ းသမးမ ြားႏင အမ းသြားမ ြား ေျမယြာ က အသးခ ပ၊ ရရ ပ၊ ပ ငဆ ငပႏင ေျမယြာဆ ငရြာ ဆးျဖတခ ကမ ြားခ မတပတ ႔က ထြထြဝငဝင သ ရ ထြားျခငးျဖင ဤစမက နးႏင အျခြားစမက နးမ ြားအေနႏင က ြား၊ မအလ က ပ ၍ ထ ေရြာကမႈရ ေအြာင ျပငဆင ေဆြာငရ ကလပက င ႏ ငေစရနႏင အမ းသမးမ ြားႏင အမ းသြားမြားအြား မတညေသြာ ပစမ ြားျဖင သကေရြာကေစမည က စၥရပမ ြားအြား ဦးစြားေပးက ငတ ယႏ ငေစရန အေထြာကအကျပမညျဖစသည။

2 မငးလၿမ ႕နယ၊ ေရ းကနးေက းရ ြာအပစအတ ငး ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငအေပၚ က ြား-မ႐ႈေထြာင က ြျပြားျခငးအြား ေလလြာသးသပျခငး

၂-၀ ေလလြာသးသပခ က ေဆြာငရ ကပနညးလမးမ ြား

ေလလြာဆနးစစမႈ နညးစနစတ င ဤနညးလမးမ ြားပါဝငသည - (၁) ေက းရ ြာအပစတ င ကနဦး ေျမယြာအသးခ မႈႏင ပ ငဆ ငခ င ေလလြာဆနးစစမႈ အစရငခစြာအြား သးသပဆနးစစျခငး၊ (၂) ရညၫႊနးအပစမ ြားႏင ေတ ႕ဆေဆ းေႏ းျခငး (FGD)၊ (၃) ေက းရ ြာအပစမ (သ ႔) ေက းရ ြာအပစႏင နးစပေသြာ အမ းသြားမ ြား၊ ေက းရ ြာ ေခါငးေဆြာငမ ြားႏင အျခြား အေရးပါေသြာ အခ ကအလကေပးသမ ြားႏင ေနြာကဆကတ ြေမးျမနးေဆ းေႏ းျခငး တ ႔ျဖစသည။ ေလလြာဆနးစစမႈ အဖ ြ႕သည ရညၫႊနးအပစမ ြားႏင ေဆ းေႏ းပ ြမ ြားတ င တစစ တတစပ ငး ျပငဆငထြားေသြာ ေမးခ နလမးၫႊနက အသးျပၿပး ေနြာကဆကတ ြ ေမးျမနးမႈမ ြားတ င ေယဘယ ေမးခ နးမ ြားက အသးျပခြသည။ (ေနြာကဆကတ ြ ၁)

ေရ းကနးေက းရ ြာအပစတ င ေလလြာေရး အဖ ြ႕သည ေအြာကပါအတ ငး FGD ေလးႀက မျပလပခြၿပး ေက းရ ြာအပစအတ ငး ရ ြာေလးရ ြာရ တစရ ြာခ ငးစမ အမ းသမးမ ြား ေအြာကပါအတ ငးပါဝငခြသည -

စမးႀကးေက းရ ြာမ အမ းသမး ၂၀ ဦးႏင ပထမ FGD

ဘန႔ေဘ းကနးေက းရ ြာမ အမ းသမး ေျခြာကဦးႏင ေရ းကနးေက းရ ြာမ အမ းသမး ငါးဦးႏင ဒတ ယ FGD

ဟ နးက းေက းရ ြာမ အမ းသမး ၁၅-၂၀ ၾကြားျဖင တတ ယႏင စတတ FGD

FGD မ ြားတ င အ မေထြာငရ သ၊ လ တလပသ၊ မဆ းမျဖစသႏင ေယြာက ြားႏင က ြာရငးထြားေသြာ (သ ႔) ခ ြေနေသြာ အမ းသမးမ ြား အစပါဝငၿပး အသကအရ ယအြားျဖင ၁၇ ႏစ မ ၇၀ ႏစအထ ပါဝငသည။ အမ းသြား ဦးေဆြာငေသြာ အ မေထြာငစႏင အမ းသမး ဦးေဆြာငေသြာ အ မေထြာငစ ႏစမ းလးမ အမ းသမးမ ြား ပါဝငသည။. FGD တစခစသည ႏစနြာရခန႔ၾကြာျမငၿပး စမးႀကးရ ြာတ င က ယဝနးေသြာ ဟငးလငးပ င အ မႀကးထြတ င ျပလပခြကြာ ဟ နးက းေက းရ ြာတ င ရပရ ြာ ဘရြားေက ြာငးတ င ျပလပခြသည။ ေမးခ နးေမးျမနးရြာ တ င ျမနမြာ-အဂၤလ ပ အလညက ဘြာသြာျပနျခငးျဖင ေမးျမနးျခငးျဖစကြာ ဟ နးက းရ ြာတ ငမ အခ ႕ေသြာ တကေရြာကသမ ြားအတ က ကရငဘြာသြာသ ႔ ျပနဆ ေပးရသညလညး ရ ခြသည။

ေလလြာဆနးစစမႈ အဖ ြ႕သည ေအြာကပါအတ ငး ေက းရ ြာအပစမ အမ းသြားမ ြား၊ ေက းရ ြာေခါငးေဆြာငမ ြားႏင အျခြား အေရးပါေသြာ အခ ကအလကေပးသမ ြားႏင ေနြာကဆကတ ြ ေမးျမနးမႈမ ြား ျပလပခြသည။

ေရ းကနးရ ြာႏင စမးႀကးရ ြာတ ႔မ ေက းရ ြာေခါငးေဆြာငမ ြား အပါအဝင စမးႀကးရ ြာ ဘန႔ေဘ းကနးရ ြာႏင ေရ းကနးရ ြာမ ြားမ အမ းသြား ဆယဦးခန႔၊

ဟ နးက းရ ြာမ အမ းသြား ရစဦးခန႔ ႏင

ဦးဝငးထ ဋ ဦးေဆြာငေသြာ ေဒသခ အရပဖကလမႈအဖ ြ႕အစညး Public Network မ ရပရ ြာတ ငး ဦးေဆြာင လႈပရြားသ သးဦး

အေရးပါေသြာ အခ ကအလကေပးသမ ြားအြား ေမးျမနးေဆ းေႏ းမႈ တစႀက မစတ င မ နစ ၃၀ မ တစနြာရၾကြား ၾကြာျမငသည။

ေလလြာဆနးစစမႈ အဖ ြ႕တ င ပါဝငသမ ြားမြာ - Elizabeth Louis (Landesa အႀကးတနး သေတသန၊ ေစြာငၾကည အကြျဖတေရး ပညြာရင)၊ Laura Eshbach (Landesa ေရ႕ေနႏင ေျမယြာပ ငဆ ငလပက ငခ င က ၽမးက ငသ)၊ ေဒၚခငထကထကျပး (LTP အမ းအသြားအရငးအျမစ ဥပေဒ က ၽမးက ငသ)၊ ေဒါကတြာ ဥမၼြာမ းေအြာင (Landesa စ ကပ းေရး စမအပခ ပမႈဆ ငရြာ အၾကေပး)၊ ေဒၚမ းသတြာေထ း (ဘြာသြာျပန) ႏင ဦးဝငးထ ဋ ဦးေဆြာငေသြာ ေဒသခ အရပဖကလမႈအဖ ြ႕အစညး Public Network မ ရပရ ြာတ ငး ဦးေဆြာင လႈပရြားသ သးဦး


၃-၀ ေက းရ ြာအပစအေၾကြာငး ၿခငသးသပျခငး

ေရ းကနး ေက းရ ြာအပစသည ပြခးတ ငးေဒသႀကး (အေနြာက)၊သြာယြာ၀တခရ င၊ မငးလၿမ ႕နယတ င တညရ ပါသည။ ပြခး

တ ငးေဒသႀကးသည ျမနမြာႏ ငင၏ အဓ ကဆနစပါးထတလပသည နယေျမႏစခအနက တစချဖစၿပး ကၽ နးသစႏင

ေရနအရငးအျမစမ ြားေၾကြာင ထငရြားသည။ ပြခးတ ငးေဒသႀကး (အေနြာက) တ င ေျမယြာမြႏႈနး လ နစ ြာျမငမြား သည။

တစႏ ငငလးအတ ငးအတြာႏင ပ မးမ ၂၃.၆ % ရ စဥတ င ပြခးတ ငးေဒသ ႀကး (အေနြာက) တ င ၃၉.၈% ရ ကြာ

ေျမမြယြာမြျဖစျခငးသည မဆငးရြသမ ြားႏင ယဥလ င ဆငးရြသြားမ ြားအၾကြားတ ငပ မ ျမငမြားသည (UNDP ၂၀၁၁)။

ပြခးတ ငးေဒသႀကး (အေနြာက) တ င ဆငးရြႏ မးပါးမႈသည တစႏ ငငလးပ မးမ အတ ငးအတြာထက ေင ေၾကးဆငးရြမႈ

(တစႏ ငငလးအဆင ဆငးရြႏ မးပါးမႈအေျချပမ ဥးေအြာကတ ငရ သည ေက းလကေနလဥးေရ ၂၉% ႏငယဥလ င ၁၆%

ရ ၿပး)ေရြာ၊ အစြားအေသြာကဆငးရြမႈ (တစဥးခ ငးအစြားအေသြာကဆငးရြမႈညႊနးက နး ၅.၆ % ရ သညအနက ၀.၃ %)

အြားျဖငပါ နညးပါးသည။

ပ ၁- ပြခးတ ငးေဒသႀကး ေျမပ

အရငးအျမစ: ျမနမြာႏ ငငသတငးအခ ကအလကစမခန႔ခ ြမႈယနစ၊ ပြခးတ ငးေဒသႀကးၿမ ႕နယေျမပ၊ MIMU696v၂၀၁၆ ခႏစ၊ စကတငဘြာ ၃ ရက။

မငးလၿမ ႕နယတ င လဥးေရ ၁၂၂,၀၀၀ ဥးခန႔ေနထ ငၿပး ၎တ ႔အနက ၉၀% သည ေက းလကေဒသတ င ေနထ ငၾကကြာအ မေထြာငစတစစလ င ပ မးမ လဥးေရ ၃.၉ ဥး ရ သည။ မငးလၿမ ႕နယအတ ငးရ အ မေထြာငစမ ြားအနက ၂၁% မြာ အမ းသမးမ ြားက ဥးစးၾကသည။ ေက းလကလထအနကအမ းသြားမ ြားသည အတ ငးအတြာတစခအထ စြာတတေျမြာကမႈႏႈနး ျမငမြားၿပး အမ းသမး ၉၆.၂ % ႏငယဥလ င ၉၈.၂% ရ သည ။ (လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႕အငအြား ၀နႀကးဌြာန၊ ျမနမြာႏ ငငေတြာအစ းရ၊ ၂၀၁၅)

ေရ းကနး ေက းရ ြာအပစတ င ဘန႔ေဘ းကနး၊ စမးႀကး၊ ေရ းကနးႏင ဟ နးက း စသည ရ ြာႀကး ေလးရ ြာရ သည ။ တစရ ြာစတ င လဥးေရ ၄၅၀ မ ၅၈၀ အတ ငးေနထ ငၾကသည (ပ ၃ တ ငၾကညပါ)။ ပထမ သး ရ ြာတ င ဗမြာလမ းမ ြားသြာ ေနထ ငၾကၿပး ဟ နးက း တ င အမ ြားအြားျဖင ကရငလမ းမ ြားေနထ ငၾကကြာ လ နခြေသြာ အႏစ ၂၀ ကမ ဗမြာလမ းအခ ႕ လြာေရြာက ေနထ ငၾကသည။ ဟ နးက းရ ြာရ အ မေထြာငစ ၂၀ % ခန႔မြာ ဗမြာလမ းမ ြားျဖစၿပး က န ၈၀% မြာ ကရငလမ းမ ြား ျဖစႏ ငေၾကြာငး က ြား-မ စစတမးေျဖဆ သမ ြားကခန႔မနးေျပြာၾကြားၾကသည။


တရြား၀င အမ းအစြား သတမတခ ကအရ ေရ းကနး ေက းရ ြာအပစရ ေျမအမ ြားစမြာ သစေတြာေျမမ ြား ျဖစ ပါသည။ ဘန႔ေဘ းကနး၊ စမးႀကးႏင ေရ းကနး ေက းရ ြာမ ြားသည “အတနးအစြား မသတမတရေသးသညသစေတြာ” အတ ငး တညရ ၿပး လယယြာေျမစမခန႔ခ ြေရးႏင စြာရငးအငး ဥးစးဌြာန (DoALMS) ၏ စမအပခ ပမႈ ေအြာကတ င တညရ သည။ ၂၀၁၂ ခႏစေျမလ တ၊ ေျမလပႏင ေျမရ ငးမ ြားစမခန႔ခ ြေရး ဥပေဒ အရ လပဂ လတစဥးခ ငး ေသြာလညးေကြာငး၊ အဖ ြ႕အစညးမ ြားသည လညးေကြာငး “အတနးအစြား မသတမတရေသးသည သစေတြာ” မ ြားေပၚတ င စ ကပ းေရး၊ သတ တးေဖြာေရး (သ ႔) အျခြားေသြာ စမက နးမ ြားေဆြာငရ ကရန ထပမသကတမးတ းႏ ငသည အႏစ ၃၀ အသးျပခ ငက အစ းရထတ င ေလ ြာကထြားႏ ငသည။ လ နခြသည ႏစအနညးငယအတ ငးက ထ ေက းရ ြာအပစအတ ငးရ ေျမလ တ၊ ေျမလပ၊ ေျမရ ငးအခ ႕က စ ကပ းေရး စမက နးမ ြားအတ က ပဂ လ က ကမၸဏမ ြားအြား လပပ ငခ ငခ ထြားခြသည။ ဟ နးက းရ ြာ သည သဘြာ၀သယ ဇြာတမ ြားႏင ပတ၀နးက ငထ နးသ မးေရး ၀နႀကးဌြာန (MONREC) ၏ ထ နးခ ပမႈေအြာကရ “သစေတြာႀက း၀ ငး” အတ ငး လးလးလ ြားလ ြားက ေရြာကေနသည။ “သစေတြာႀက း၀ ငး” မ ြားတ ငလညး စ ကပ းေရးလပငနးမ ြား ေဆြာငရ ကခ င ရရ ႏ ငသည။ သ ႔ရြာတ င ေယဘယ အြားျဖင သစေတြာအျဖစမ ပယဖ ကရမညျဖစသည ( Woods, 2015)။ မၾကြာမႏစမ ြားက ထ ေက းရ ြာ ေလး ရ ြားလးမ ေျမအခ ႕က စ ကပ းေျမအျဖစ ျပနလညသတမတခြၿပး ၂၀၁၂ ခႏစ လယယြာေျမဥပေဒအရ ေတြာငသလယသမြားမ ြား ေျမယြာမတပတငခ ငရရ ခြၾကသည။

ေက းရ ြာ အ မေထြာငစအေရအတ က

လဥးေရ စစေပါငး က ြား မ ေပါငး

ေရ းကနး ၁၂၅ ၂၃၀ ၂၂၆ ၄၅၆

စမးႀကး ၁၁၈ ၂၃၀ ၂၃၆ ၄၆၆

ဘန႔ေဘ းကနး ၁၄၀ ၂၆၀ ၃၁၈ ၅၇၈

Heingyu ၁၁၉ ၂၄၁ ၂၆၃ ၅၀၄

စစေပါငး ၅၀၂ ၉၆၁ ၁၀၄၃ ၂၀၀၄

အရငးအျမစ: ေရ းကနးေက းရ ြာအပစအပခ ပေရးမ း၊ ဟြားဗးယြားႏင ေသြာမတစ၊ ၂၀၁၅ က က းကြားသည။

ပ - ၂၊ ေရ ကနးေက းရ ြာအပစအတ ငး

ရ ေက းရ ြာမ ြား ဖ ြ႔စညးပျပေျမပ

ပ ၃-ေရ းကနး ေက းရ ြာအပစအတ ငးရ ေက းရ ြာ ၄ ရ ြာမ အ မေထြာငစႏငလဥးေရဇယြား

အရငးအျမစ - ဟြာဗြရးႏင ေသြာမတ၊ ၂၀၁၅


၄-၀ က ြား-မ ေလလြာသးသပ ေတ ႕ရ ခ က

၄-၁ စးပ ြားေရးေဆြာငရ ကခ ကမ ြားႏင စ နေခၚမႈမ ြား ေရ းကနးေက းရ ြာအပစတ င ျပညသမ ြားသည အသကေမ း၀မးေက ြာငးအတ က ေျမယြာအေပၚ အမသဟြျပ ေနရသည။ အဓ က လပငနးမြာ စ ကပ းေရးျဖစၿပး မ သြားစစြားသးရနႏင မ သြားစ၀ငေင ရရ ေရးအတ က ေရြာငးခ ရန စ ကပ းၾကျခငး ျဖစသည။ ထ ေက းရ ြာ ေလ ရ ြာတ င အဓ ကအြားျဖင ဆနစပါး၊ ပြႏင ႏမးတ ႔က စ ကပ းၾကသည။ အ မေထြာငစ မ ြားသည ကၽ ြ၊ ႏ ြား၊ ၾကက၊ ၀က စသည တ ရ စြာၦနမ ြား ပ ငဆ ငၾကသည။

မ သြားစက ေထြာကပရန ေျမယြာလေလြာကစ ြာမရ သည အ မေထြာငစမ ြားသည ေနြာကထပစးပ ြားေရးလပငနးမ ြား အျဖစ လယယြာေန႔စြားအလပသမြား အျဖစလပက ငျခငး (အမ းသမးမ ြားႏင အမ းသြားမ ြား)၊ ၀ါးခတကြာ လကမႈပစၥညးမ ြား ျပလပျခငး( အမ းသမးႏငအမ းသြားမ ြား)၊ အ မဆ ငငယေလးမ ြားဖ ငလစေရြာငးခ ျခငး ( အမ ြားစမြာ အမ းသမးမ ြား)၊ လယထ နရနကၽ ြ၊ႏ ြား မ ြား အငါးလ ကျခငး (အမ းသမးေရြာ အမ းသြားပါ လပက ငၾကေသြာလညး အမ ြားအြားျဖင အမ းသြား မ ြားသည ကၽ ြ၊ ႏ ြားမ ြားႏင လယထ နၾကသည)၊ ေဒသတ ငးတ င ဖယရ သ ႔မဟတ အငါးယြာဥေမြာငးျခငး (အမ ြားအြားျဖင အမ းသြား)၊ ေဒသတ ငး ေဆြာကလပေရး (သ ႔) ႀကရြာက ပမးအလပ (အမ ြားအြားျဖင အမ းသြား) စသညျဖင လပက ငၾကသည။ လယယြာေန႔စြားလပသြားမ ြားအြား လပအြားခေပးပမြာ တစရ ြာႏငတစရ ြာ မတညၾကပါ။ စမးႀကးေက းရ ြာတ င အမ းသြားမ ြားသည တစရြာသလ ငစပါး တငး ၄၀ ရရ ၿပး အမ းသမးမ ြားသည တစရကလ င က ပ ၃၀၀၀ ရရ ၾကသည။ ဘန႔ေဘ းကနးေက းရ ြာႏင ေရ းကနးေက းရ ြာတ ႔တ င လပအြားခမြာ အမ းသြားမ ြားအတ က တစေန႔လ ငါ ၅၀၀၀ က ပျဖစၿပး အမ းသမးမ ြားအတ က တစေန႔လ င ၃၀၀၀ က ပျဖစသည။ ဟ နးက း တ င ယခငက အမ းသြားႏင အမ းသမးလပအြားခမ ြားမတညၾကေသြာလညး ယခအခါ တစဥးလ င ၃၅၀၀ က ပက တညစ ြာရရ သည။

အျခြားတ ငသ ြားေရြာကအလပလပက ငမႈ အနညးငယရ သည။ အမ ြားအြားျဖင လပ ၊ အပ မ ြားက အျခြားတ င သ ြားေရြာကလပက ငေလ ရ ၾကေသြာလညး စမးႀကး၊ ဘန႔ေဘ းကနးႏင ေရ းကနးေက းရ ြာမ ြားတ င အ မေထြာငသည ေယြာက ြားအခ ႕သည မ မ တ ႔၏ဇနး၊ မ သြားစမ ြားက ရ ြာတ င ခ နရစကြာ အျခြားတ င သ ြားေရြာကအလပ လပက ငၾကသည။ အခ ႕အလပမ ြားသည ေရတ (လအနညးငယ) ျဖစၿပး အခ ႕အလပအက ငမြာ ကြာလပ ၾကြာသည (ဥးတညသည အပစ ေဆ းေႏ းပ ြတ င ေျဖဆ သအလ က က ြျပြားၿပး အမ ြားဆး ၂ ႏစအထ ၾကြာႏ ငသည)။

ထ ေက းရ ြာမ ြားတ င အဓ ကရငဆ ငရသညစ နေခၚမႈမ ြားမြာ အလပအက ငအခ ငအလမးႏင ေင ေၾကးအရငးအျမစမရ ျခငး၊ ရ ြာသြားမ ြား ယခငကလပက ငခြသညေျမယြာမ ြားက မၾကြာခငက ဆး႐ႈးသ ြားျခငးႏင ေျမမြယြာမြမ ြားလြာျခငး၊ ထငး၊ လ ပစစမး ႏင ေရ (ေရအရညအေသ းႏင ေႏ ရြာသတ င ေရရြားပါးျခငး) မရရ ႏ ငျခငး တ ႔ျဖစေၾကြာငး စစတမးေျဖဆ သမ ြားက ေျပြာၾကြားပါ သည။ ထ စ နေခၚမႈမ ြားက အမ းသမးမ ြားက ေျပြာျပျခငးျဖစၿပး အမ းသြားမ ြားထက မ မ တ ႔အေပၚအျခြားေသြာသကေရြာကမႈမ ြားျဖစသည အမ းသြားမ ြား အနြားရခ နတ င အလပမ ြားစ ြာ လပက ငရျခငး၊ က နးမြာေရးေစြာငေရြာကမႈအခ ငအေရး မရရ ျခငး ႏင ခရးသ ြားလြာရမႈ အထးသျဖင ရ ြာျပငပသ ႔ သ ြားလြာရမႈ မရ ျခငး တ ႔က လညး ေျပြာျပၾကပါသည။

၄-၂ ေျမယြာအသးခ ခ ငအေပၚ က ြား-မ ရႈေထြာင က ြျပြားမႈ

၄-၂-၁ ေျမအသးခ မႈအမ းအစြားမ ြားႏင အလပအက ငခ ြေ၀မႈ

ေက းရ ြာအပစအတ ငး မတငးေနထ ငၾကသမ ြား၏ အဆ အရ ေက းရ ြာအပစအတ ငး အဓ က အသးျပသည ေျမအမ းအစြား မ ြားမြာ - (၁) စ ကပ းေျမ၊ (၂) ရ ြာေျမ၊ (၃) ေတြာငယြာ ႏင (၄) ေက းရ ြာလထဘပ ငသစေတြာ ႏင စြားက ကေျမမ ြား ျဖစၾကပါသည။ တစမ သြားစလး မ မ တ ႔ ေျမေပၚတ င အတတက လပက ငေလရ ၾကၿပး ထ ေက းရ ြာ ေလးခအနက မညသညရ ြာတ ငမ မညသည အမ းသမး၊ အမ းသြားက မ တစစတစရြာ လပပ ငခ င မျပဘြ ဖယက ဥထြားျခငး မရ ပါ။


သ ႔ရြာတ င အမ းသြားမ ြားက အဓ ကတြာ၀နယ လပက ငရမညအလပႏင အမ းသမမ ြား အဓ က တြာ၀နယ လပက ငရမညအလပဟ၍ ခ ြျခြားထြားေလရ သည။

စ ကပ းေျမက အဓ ကအြားျဖင ဆနစပါးစ ကပ းရန အသးခ ၾကၿပး အခ ႕က အျခြားသးႏမ ြားျဖစသည ႏမး (တစခါတစရ ဥယ ြာဥေျမ ဟေခၚသည) စ ကရန အသးျပၾကသည။ စ ကပ းေရးအတ က အသးျပသညေျမက လယယြာေျမဥပေဒအရ မတပတငရန အခ ငရ -မရ သည ယငးေျမ၏ တရြား၀ငသတမတထြားသည အမ းအစြားေပၚတ င မတညပါသည။ ဆနစပါးစ ကပ းသည လယေျမေပၚတ င မ သြားစမ ြားသည မ းရြာသ၌ စပါးစ ကပ းၾကၿပး ေဆြာငးရြာသတ င ပြစ ကပ းၾကသည။ ထ ေက းရ ြာ ေလး ရ ြာတ င ေနထ ငသအခ ႕တ ႔တ င စ ကပ းေျမအခ ႕ရ ၾကေသြာလညး စမးႀကး၊ ဘန႔ေဘ းကနးႏင ေရ းကနးေက းရ ြာမ ြားတ င စ ကပ းေျမ ပ ငဆ ငသက လနညးစျဖစကြာ ဟ နးက း ေက းရ ြာတ ငမ ၅၀% မ ၆၀% အထ စ ကပ းေျမ ပ ငဆ ငၾကသည။ ေက းရ ြာအပစအတ ငး စ ကပ းေျမပ ငဆ ငသမ ြားအနက အမ ြားအြားျဖင ၂ ဧကမ ၆ ဧက အတ ငးရ ၾကသည။ အမ ြားဆးပ ငဆ ငမႈမြာ ၁၅ ဧကအထ ျဖစသည။

အမ းသမးေရြာ အမ းသြားမ ြားပါ လယေျမႏင ဥယ ြာဥေျမမ ြားေပၚတ င လပက ငၾကၿပး အထးသျဖင အပငစ ကျခငး၊ အေစခ ျခငး၊ ေပါငးသငျခငး၊ ရ တသ မးျခငးႏင ေျခ ေလ႕ျခငးတ ႔က လပက ငၾကသည။ အမ းသြားမ ြားသည အမ ြားအြားျဖင စ ကပ းရန ေျမျပငဆငျခငး၊ အထးသျဖင ကၽ ြ၊ႏ ြား မ ြားအသးျပ၍ လယထ နျခငးက လပက ငသည။

ရ ြာေျမသည အ မေထြာငစမ ြားေနထ ငသည ေျမျဖစပါသည။ ထ ေျမက ကမ ြားေပၚတ င မ သြားစမ ြားသည အ မေဆြာက လပ ေနထ ငျခငး၊ တ ရ စြာၦနငယေလးမ ြား ေမ းျမ ျခငးႏင စြားဖ ေဆြာငသးႏမ ြား စ ကပ းျခငးတ ႔က လပေဆြာငၾကပါသည။ စမး ႀကး၊ ဘန႔ေဘ းကနးႏင ေရ းကနးေက းရ ြာမ ြားတ င မ သြားစမ ြားသည ၿခ၀ငးအတ ငး အ မနေဘးတ င မ သြားစစြားသးရန အသးအႏႏင ဟငးသးဟငးရ ကမ ြား စ ကပ းရန မးဖ ေခ ြာငစ ကခငး ထြားရ သည။ ထ ေျမက ကမ ြားသည အရ ယအစြား မတညၾကပါ။ ရ ြာတ ငးတ ငရ သကြသ ႔ ရ ြာမ ြားအၾကြားတ င လညးရ ၾကၿပး အက ယအ၀နးအြားျဖင ၁ ဧကအထ က ယ၀နး ႏ ငသည။ ဟ နးက း ေက းရ ြာတ င မ သြားစစြားသးရန ဟငးသးဟငးရ ကႏင သစသး၀လမ ြား စ ကသည မးဖ ေခ ြာင စ ကခငးက ရ ြာေျမထက ေတြာငယြာေျမတ င ထြားရ သည။

အမ းသမးမ ြားသည အဓ ကအြားျဖင အ မမႈက စၥမ ြားျဖစသည အ မအလပမ ြား၊ ခ ကျပတျခငး၊ လယထြတ ငအလပလပ ေနသည ခငပ နးထေန႔လညစြာပ ႕ေဆြာငေပးျခငး ႏင ကေလးမ ြားအြား ေစြာငေရြာကျခငးတ ႔က တြာ၀နယေဆြာငရ ကသည။ အမ းသမးမ ြား ခ ကျပတေနခ န၊ အျခြားအလပမ ြားလပက ငေန၍ မအြားလပသညအခ နမ ြားတ င အမ းသြားမ ြားက ကေလး ထ နးေပးၾကသည။ အမ းသမးမ ြားသည အဓ ကအြားျဖင ခ ကျပတျခငးႏင မးဖ ေခ ြာငစ ကခငးတ ႔က တြာ၀နယရေသြာေၾကြာင ျဖစပါသည။ အမ းသြားမ ြားႏင ကေလးမ ြားကလညး အြားလပသညအခ နမ ြားတ င မးဖ ေခ ြာငစ ကခငး၌ ကညေပးၾကသည။

ေတြာငယြာေျမအသးခ မႈသည တစရ ြာႏငတစရ ြာမတညၾကပါ။ စမးႀကး၊ ဘန႔ေဘ းကနးႏင ေရ းကနးေက းရ ြာတ ႔ တ င ရ ြာသြားမ ြားသည ေတြာငေစြာငးမ ြားရ ေတြာငယြာေျမမ ြားေပၚတ င စ ကပ းၾကၿပး ထ ေတြာငရြာေျမရရ ႏ ငခ င နညးပါးလြာသညအခါ ထ အေလအထက ရပထြားေလရ သည။ ဟ နးက း ေက းရ ြာတ င ရ ြာသြားမ ြားသည ေတြာငယြာေျမ တ င ေရႊ႕ေျပြာငးေတြာငယြာႏင သးႏသစေတြာ ေရြာေႏြာ စ ကပ းျခငးတ ႔က ပးတ ြ ေဆြာငရ ကၾကသည။ စ ကပ းေျမႏင စပလ ဥး၍ အမ းသမးမ ြားႏင အမ းသြားမ ြားသည ေတြာငယြာေျမေပၚတ င အတတက လပက ငၾကၿပး အလပအမ ြားစအတ က တြာ၀နခ ြေ၀ထြားၾကသည။ အမ းသြားမ ြားသည အဓ ကအြားျဖင ေတြာငယြာရငးလငးေရး ႏငလယထ နျခငးတ ႔က ေဆြာငရ က ၾကသည။ မးဖ ေခ ြာငစ ကခငးႏင ပတသက၍ အမ းသမးမ ြားသည အဓ ကအြားျဖင ေတြာငယြာေျမတ င မးဖ ေခ ြာငသးသးႏမ ြား စ ကပ းေရးက တြာ၀နယၾကသည။


ထ ႔နညးတစ ြာပင သစေတြာေျမအသးျပပမ ြားလညး အမ းမ းရ ၾကသည။ ေက းရ ြာမ ြားအတ ငးရ အ မေထြာငစမ ြားသည သစေတြာေျမႏင အနး တဝ ကရ ေျမမ ြားက တ ရ စြာၦေက ြာငးရနအတ က လညးေကြာငး၊ ဟငးသးဟငးရ ကမ ြား ရြာရနလညးေကြာငး ထငးေခ ရနလညးေကြာငး အသးျပၾကသည။ ယခငက ေက းရ ြာမ ြားက သစေတြာေျမအျဖစဘအသးျပခြၾကသည သစေတြာေျမအမ ြားစသည ကမၸဏမ ြားအြား ကၽ နးစ ကပ းရန ခ ငျပေပးခြသည (ေအြာကေဖြာျပပါ အပ ငး ၄-၅-၂ တ ငၾကညပါ)။ ရ ြာသြားမ ြား၏အျမငတ င ထ ေျမက “ေရြာငးခ ခြသည” ဟ႐ႈျမငထြားၾကၿပး မညသကေရြာငးခ ခြသညက မ မသ ရ ၾကပါ။ ထ ေျမအခ ႕တ င ပ ငရငအသစမ ြားက ၀ငးခတထြားသျဖင ၀ငေရြာကလပက ငခ ငမရ ဟ အခ ႕ရ ြာသြားမ ြားက ဆ ၾကသည။ က နသမ ြားက ၎တ ႔ေျမသ ႔၀ငေရြာက လပက ငရန ႀက းပမးပါက ဒဏေင ေဆြာငရမည (မညသကဒဏေၾကးခ မတမညက ေသခ ြာစ ြာမသ ရ ေသြာလညး) ဟဆ ၾကသည။ အမ းသမးေရြာ အမ းသြားပါ သစေတြာထ ကပစၥညးမ ြား စေဆြာငးရန တြာ၀နတစခ ႕ယၾကသည။ အမ းသမးမ ြားသည သစေတြာမ ြားအတ ငး အဓ ကအြားျဖင ထငးေခ ရန၊ မ ႈရြာရန၊ မ စခ းရန၊ ခရမးသး၊ ငရတသး ႏင အျခြားေသြာ ဟငးသးဟငးရ ကမ ြား ခးဆ တရနတြာ၀နယၾကသည။ အမ းသြားမ ြားသည ၀ါးမ ြားက ပဆ နႏငခတျခငး၊ ပ ြားဖ တျခငးတ ႔က တြာ၀နယၾကသည။ အမ းသမးေရြာ အမ းသြားပါ ေရခပရေသြာလညး အမ းသြားမ ြားထက အမ းသမးမ ြားက ပ မ လပေဆြာငၾကသည။

ေက းရ ြာသြားမ ြား တ ရစြာၦနမ ြားေက ြာငးရန စြားက ကေျမအခ ႕ရ သည။ သ ႔ရြာတ င ဧရ ယြာမြာ လ နစ ြာက ဥးေျမြာငးၿပး ေက းရ ြာသြားမ ြားက အလ နအကၽ ေက ြာငးေနရသည ဟဆ သည။ ရ ြာသြားမ ြား ယခငက စြားက ကေျမ အျဖစအသးျပခြၾကေသြာ ေျမအမ ြားအျပြားသည မၾကြာေသးမက ကမၸဏမ ြားအြား လပပ ငခ ငေပးခြသည။ ထ ႔ေၾကြာင ကၽ ြ၊ႏ ြားမ ြားေက ြာငးရန စြားက ကေျမလေလြာကျခငးမရ သျဖင ကၽ ြ၊ ႏ ြားမ ြားသည အျခြားသမ ြား၊ ကမၸဏမ ြား၏ လယက ငးထြသ ႔၀ငေရြာကျခငးေၾကြာင ပ ကစးမႈမ ြား ျဖစေပၚလ ကရ သည။ အခ ႕ ကၽ ြ၊ ႏ ြားမ ြားမြာ ဒဏရြာ မ ြား ရရ လြာၾကၿပး (ဥပမြာ ဓြားျဖင ခတခရျခငး)၊ ကၽ ြ၊ ႏ ြားမ ြား၀ငေရြာကျခငးခရသည ေျမမ ြားႏင သးႏမ ြား ပ ကစးကနေသြာ စ ကခငးမ ြားမ လမ ြားက ျပလပသညဟ ယဆရသည။

ကၽ ြ၊ ႏ ြားမ ြားအတ က တြာ၀န၀တ ရြားမ ြားသညလညး တစရ ြာႏငတစရ ြာ တစနညးနညးႏင က ြာျခြားၾကသည။ စမးႀကးေက းရ ြာတ င အမ ြားအြားျဖင ကေလးမ ြားက ႏ ြားေက ြာငးၾကသည။ ဘန႔ေဘ းကနး၊ ေရ းကနးႏင ဟ နးက း တ ႔တ င ယငးအလပက မ ြားေသြာအြားျဖင မ သြားစအတ ငးမ ဆယေက ြာသကေယြာက ြားေလးမ ြားႏင အရ ယေရြာကၿပးသည အမ းသြားမ ြားက လပေဆြာငၾကသညဟ အမ းသမးမ ြားက သတငးပ ႔ ၾကသည။

ထ သ ႔အလပက က ြား-မ ခ ြေ၀လပက ငျခငးေၾကြာင ေျမအသးခ မႈ ပစ တစမ းမ းတ င ေျပြာငးလြမႈ ရ လြာသညအခါ (သ ႔) ၿခ မးေျခြာကမႈမ ြား ရ လြာသညအခါတ င၊ အမ းသြားမ ြားႏင အမ းသမးမ ြားအေပၚ မတညသည သကေရြာကမႈမ ြား ျဖစေပၚႏ ငပါသည။ အထးသျဖင အ မေထြာငစအတ ငး က ြား-မအလ က ဆးျဖတခ ကခ ပ ငခ ငအြာဏြာ ရရ မႈတ ငလညး က ြား-မ ခ ြေဝလပက ငမႈသည အေၾကြာငးရငး တစရပအျဖစ ပါ၀ငႏ ငဖ ယ ရ သည။

၄-၂-၂ အမ းသမးမ ြား ဥးစးသညအ မေထြာငအတ က ေျမယြာအသးခ မႈ

ထ ေက းရ ြာမ ြားတ င အမ းသမးမ ြားက ဥးစးသည အ မေထြာငစ တစခ ႕ရ သည။ ေက းရ ြာအပစအတ ငး အ မေထြာငစ ၁ မ ၁၅ ရြာခ ငႏႈနးအတ ငး ရ မညဟ ေျဖဆ သမ ြားက ခန႔မနးေျပြာၾကြားၾကၿပး ယငးအေျဖသည အ မေထြာငဥးစးအျဖစ သတမတသည

စမးႀကးရ ြာ၊ ရ ြာေျမရ အေဆြာကအဦး ပစမ ြား၊ ဓြာတပ - ေလြာရြာအကဘက/ လနဒကဆြာ


အမ းသမးအမ းအစြားအြား ေျဖဆ သတစဥးခ ငးစ၏ အဓ ပၸါယဖ ငဆ ခ ကအေပၚ မတညေနပရပါသည။ 1 အမ းသမးတစဥး သည မဆ းမျဖစသ ြားသညအခါ၊ က ြာရငးျပတစြသညအခါ၊ တစႀက မတစခါမ လကထပဖးျခငးမရ သ၊ ခငပ နးျဖစသ မသနမစ မး သ ႔မဟတ နြာမက နးျဖစသညအခါ သ ႔မဟတ အခ နကြာလၾကြာရညစ ြာ အျခြားတ ငသ ြားေရြာက အ လပလပက ငသညအခါ ထ အမ းသမးက အ မေထြာငဥးစးဟ သတမတၾကသည။ သ ႔ရြာတ င ေက းရ ြာအတ ငး ေနထ ငသအခ ႕သည ထ သ ႔ေသြာအမ းသမးအြားလးက အ မေထြာင ဥးစးမ ြားအျဖစ စဥးစြားျခငးမရ သညလညး ျဖစႏ ငသည။ ဥပမြာ အသကအရ ယႀကးၿပျဖစသည မဆ းမမ ြားသည သမတ ႔၏ အရ ယေရြာကသညကေလးမ ြား သ ႔မဟတ တ းခ ြ႕မ သြားစႏငေနထ င ေလရ ၾကရြာ သတ ႔အြားရပရ ြာအတ ငးရ အျခြားသမ ြားက အ မေထြာငဥးစးအျဖစ မသတမတျခငးလညး ျဖစႏ ငသည။ ထ ႔အတ ငယရ ယသ မဆ းမမ ြားသညလညး ေနြာကအ မေထြာငျပ သညအခါ ၎တ ႔၏ေနြာကခငပ နးက အ မေထြာငဥးစးျဖစလြာသည။

အမ းသမးဥးစးသညအ မေထြာငမ ြားသည ေျမယြာမ ြားက အမ းသြားဥးစးသညအ မေထြာငမ ြားကြသ ႔ပင အသးျပေလရ ေသြာလညး အမ းသမးဥးစးသညအ မေထြာငမ ြားသည ကြာယလပအြားအကအညအခ ႕လ အပေသြာေၾကြာင စ ကပ းေရးတ င ပ မ အခကအခြ ရ ေၾကြာငး စစတမးေျဖဆ သမ ြားက ေျပြာၾကြားၾကသည။ အမ းသမးဥးစးသညအ မေထြာငမ ြားတ င ထ တြာ၀နမ ြားက ယမည အမ းသြား အ မေထြာငစ၀ငရ ပါက သ ႔မဟတ အလပသမြားငါးရမးရန ေင ေၾကးျပညစပါက ေျပလညၾကပါသည။ အမ းသမးဥးစးသည အ မေထြာင မ ြားသည မ မ တ ႔ပ ငေျမအတ က က ယတ ငဆးျဖတခ ကခ ႏ ငၿပး ၎တ ႔အြားအကအညေပးေနသည အမ းသြား ေဆ မ းသြားခ ငးမ ြားႏင တ ငပငေကြာငးတ ငပငမညျဖစေသြာလညး မ သြားစ၀ငအတ ငးမ အမ းသြားမ ြားႏင တ ငပငရနမလ ေၾကြာငးေျဖဆ သမ ြားက ေျပြာၾကြားၾကပါသည။

၄-၃ ေျမယြာအခ ငအေရးမ ြားအေပၚ က ြား-မ ရႈေထြာငက ြျပြားမႈ ၄-၃-၁ ေျမယြာအခ ငအေရးမ ြားအြား ၿခငသးသပျခငး

ေျမယြာအမ းအစြား တစခစတ ငး စမခန႔ခ ြခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငတ ႔သည ဥပေဒ၊ နညးဥပေဒအမ းမ း အေပၚတ င မတညေနသည။ ေျဖဆ သမ ြား၏ အေျပြာအရ ရ ြာေျမက မ သြားစအတ ငးအေမ ဆကခခ ငရ သည အ မေထြာငစအဆငအက ကမ ြားအျဖစ ပ ငးျခြားႏ ငေသြာလညး ထ ေျမယြာက ေက းရ ြာကသြာ ပ ငဆ ငသညဟ ေနြာကဆးသတမတပါသည။ ေနထ ငသမ ြားသည ရ ြာေျမအြား ပ ငဆ ငခ င လကမတ က ငေဆြာငထြားျခငးမရ သကြသ ႔ ျပနလညေရြာငးခ ခ ငလညး မရ ပါ။ ေျဖဆ သမ ြားက ေတြာငယြာ၊ သစေတြာေျမႏင စြားက ကေျမမ ြားအြားလညး ေက းရ ြာက ဘပ ငဆ ငသညဟ ယဆၾကပါသည။

စ ကပ းေရးအျဖစ အသးျပသညေျမက အ မေထြာငစမ ြားက ပ ငဆ ငၾကပါသည။2 ဤေက းရ ြာအပစတ င စ ကပ းေျမအမ းအစြား ႏစမ းရ ပါသည။ စ ကပ းေျမအမ ြားစမြာ ဆနစပါးစ ကပ းသည လယေျမမ ြား ျဖစပါသည။ ဥယ ြာဥၿခေျမသည ေယဘယ အြားျဖင ဆနစပါးစ ကပ းသည လယေျမႏင ကပလ ကတညရ ၿပး ယငးတ ႔က ဆနစပါးထက အျခြားသးႏစ ကပ းရန အသးျပၾကပါသည။ စမးႀကး၊ ဘန႔ေဘ းကနးႏင ေရ းကနးေက းရ ြာမ ြားမ လယေျမ ပ ငဆ ငသမ ြားအနက ၃ ပ ၁ ပတ ႔သည ဥယ ြာဥၿခေျမ ပ ငဆ ငၾကပါသည။

1 ၂၀၀၉-၂၀၁၀ ခႏစ အ မေထြာငစေနထ ငမႈအေျခအေနစစတမးေပါငးခ ပအရ ျမနမြာႏ ငငတ င ေက းလကအ မေထြာငစမ ြား၏ ၁၈.၇ % သည အမ းသမးမ ြားဥးစးသည အ မေထြာငမ ြားျဖစၾကၿပး ပြခးတ ငးေဒသႀကးအေနြာကပ ငးရ ေက းလကေဒသမ အ မေထြာငစမ ြား၏ ၁၆.၂ % သည အမ းသမးမ ြားက ဥးစးၾကသည (UNDP 2011)

2 ေျမယြာအြားစ ကပ းေျမအျဖစ တရြား၀ငသတမတထြားပါက ၂၀၁၂ ခႏစ လယယြာေျမဥပေဒေအြာကတ ငရ ၿပး ဤဥပေဒအရ ထ ေျမက မ သြားစမ ြားက ပ ငဆ ငၿပး အ မေထြာငစစြာရငးက ပးတ ြတငျပလ က အ မေထြာငဥးစး၏အမညျဖင မတပတငခ ငရ ပါသည။ အကယ၍ ေျမအြား စ ကပ းေျမအတနးအစြား သတမတထြားျခငးမဟတဘြ စ ကပ းေရးတ င အသးျပေနပါက ထ လယယြာေျမဥပေဒေအြာကတ ငမရ ေသြာလညး အ မေထြာငစမ ြားက ပ ငဆ ငခ ငႏင အသးခ ခ င ရ ေနဆြပင ျဖစပါသည။


၂၀၁၂ ခႏစ လယယြာေျမဥပေဒအရ စ ကပ းေျမအျဖစတရြား၀င သတမတထြားသည ေျမအြားလးသည မတပတငခ ငရ ၿပး ေျမအသးခ ခ ငလကမတ (LUC သ ႔မဟတ ပစ-၇) ထတယခ ငရ သည။ သ ႔ရြာတ င လကေတ ႕၌ က ငးေျမပတ င ပါ၀ငသည လယေျမအတ ကသြာ ေျမအသးခ ခ ငလကမတ LUC က ရရ ၾကသည။3 ဤစမက နးအစတ င က ငးေျမပအတ ငးမပါရ ေသးသည စ ကပ းေျမမ ြား (အခ ႕ေသြာလယက ငးမ ြားႏင ဥယ ြာဥၿခေျမမ ြားအပါအ၀င) အတ က ရ ြာသြားမ ြားသည ပစ ၇ မရရ ၾကေသးပါ။ ဤေျမအတ က ပစ ၇ အစြား အခ နထမးေျပစြာမ ြားသြာ ရ ထြားၾကၿပး ထ အခ နထမးေျပစြာမြာ ေျမက ပ ငဆ ငေၾကြာငးအေထြာကအထြားျဖစသညဟ ရ ြာသြားမ ြားက ယဆထြားၾကပါသည။4

စမးႀကး၊ ဘန႔ေဘ းကနးႏင ေရ းကနးေက းရ ြာမ ြားတ င ရ ြာသြားအမ ြားစသည စ ကပ းေျမမရ ၾကပါ။ ေျဖဆ သမ ြားက ထ ေက းရ ြာမ ြားတ င ေနထ ငသမ ြားအနက ၂၅ % ထကနညးေသြာသမ ြားသြာ ပစ ၇ ရ ၾကသညဟ ဆ ၾကပါသည။ ဟ နးက းရ ြာ တ င အ မေထြာငစ ၅၀% မ ၆၀% ခန႔သည လယေျမအသးခ ခ င ပစ ၇ ရ ၾကပါသည။ ထ သမ ြားအနကမ ပစ ၇ အမ ြားစသည အမ းသြားမ ြား၏ အမညေပါက ျဖစပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ လယယြာေျမဥပေဒအရ ပစ ၇ က လတစဥးတညး၏အမညျဖငသြာ ထတေပးပါသည။ ထ သမြာ အ မေထြာငဥးစးျဖစၿပး အမ းသြား ျဖစေလရ ပါသည။ အမ းသမးအမညျဖင ထတေပးထြားသည LUC အနညးငယသည အမ းသမး ဥးစးသည အ မေထြာငစမ ြားအတ က ျဖစပါသည။

ေက းရ ြာအြားလးတ ႔တ င မတပတငလပငနးစဥက လပေဆြာငေပးသမြာ ေက းရ ြာေခါငးေဆြာင ျဖစပါသည။ ဦးတညအပစ ေဆ းေႏ းပ ြတ င ပါဝငေသြာ အမ းသမးမ ြားက ေက းရ ြာေခါငးေဆြာငသည မ သြားစအတ ငးမ အမ းသြားမ ြားထသ ႔ လြာေရြာကကြာ ပစ ၇ အတ က အခ ကအလကမ ြားက ေကြာကခသညဟ ေျဖၾကြားၾကပါသည။ ပစ ၇ ရ သည အ မေထြာငစမ ြားမ အမ းသမးမ ြားသည လ အပ ခ ကမ ြားႏင လပငနးစဥၾကြာခ နႏင (၂ လမ ၆ လအတ ငး ၾကြာေၾကြာငး၎တ ႔က ေျပြာၾကြားပါသည) ပတသက၍ ဗဟသတအနညးငယရ သညတ င မ သြားစအတ ငးရ အမ းသမးမ ြားသည ေယ ဘယ အြားျဖင ထ ေျမယြာ မတပတငျခငး လပငနးစဥတ င ပါ၀ငေလမရ ပါ။ ပစ ၇ မရ သည အ မေထြာငစမ ြားမ အမ းသမးမ ြားမြာမ ထ ပစအေၾကြာငး က ေသြာ၎၊ ထ ပစရရ ေအြာငမညသ ႔ လပေဆြာငရမညက လညးေကြာငး သ ရ နြားလညမႈ နညးပါးၾကပါသည။

ပစ ၇ ေပၚတ င အမညေျပြာငးျခငး လပငနးစဥႏင ပတသက၍ ယခငႏစကစကြာ ပ မ သ ရ နြားလညလြာေၾကြာငး အမ းသမးအခ ႕က ေျဖၾကြားပါသည။ ယခငက အမ းသမးတစဥး၏ ခငပ နးေသဆးသ ြားပါက ပစ ၇ တ င အမညေျပြာငး၍ရေၾကြာငး ၎တ ႔မသ ရ ခြၾကပါ။ ယခအခါ ပစ ၇ ေပၚတ င အမညေျပြာငးသညအခါ ေဆြာငရ ကရမည လပငနးစဥက သ ရ လြာေၾကြာငး ဘန႔ေဘ းကနးေက းရ ြာႏင ေရ းကနးေက းရ ြာတ ႔မ အမ းသမးမ ြားက ေျပြာၾကြားပါသည။ ေရ းကနးေက းရ ြာမ အမ းသမးတစဥးက ၎၏ခငပ နးဆးပါးသ ြားၿပးေနြာက ထ သ ႔ေဆြာငရ ကခြသညဟဆ ပါသည။ အဓ က ေမးခ နးေျဖဆ သအမ းသြားမ ြားက အခ ႕အမ းသမးမ ြားသည ပစ ၇ တ ငမ မ အမညပါျခငး၏အေနအထြားက မြားယ ငးစ ြာ နြားလညေနမႈမ ြား ျဖစေၾကြာငး၊ အခ ႕မ သြားစမ ြားတ င ပစ ၇ တ င အမ းသမး၏အမညက တရြားဝင ပ ငဆ ငသအျဖစ ေဖြာျပထြားျခငး မဟတဘြ ထပတ းအမည (သ ႔) ထပဆငေထြာကခခ က အျဖစသြာ ထညသ ငးထြားျခငး ျဖစေနႏ ငေၾကြာငး

3 က ငးေျမပမ ြားသည က ကစ တေျမပမ ြားျဖစၿပး လယယြာေျမက ကနယန မ တမ ြားက ေဖြာျပထြားသည။ က ငးေျမပမ ြားက စ ကပ းေရး၊ ေမ းျမ ေရးႏင ဆညေျမြာငးဥးစးဌြာနက ထ နးသ မး၍ ေနြာကဆးရအခ ကအလကမ ြားေျပြာငးလြထညသ ငး လ ကရ သည။ ပစ ၇ တစခစသည က ငးေျမပမ ြားေပၚမ လယက ကတစက ကအတ က အက းအကြားျဖစသည။

4 ေျမယြာအခ နေဆြာငေျပစြာမ ြား အြားလ အပသညအခ နတ င ကြာလအတ ငးအတြာတစခအတ က ေျမအသးခ ေၾကြာငး သကေသအေထြာကအထြားျဖစသည ( ပစ ၇ ေလ ြာကထြားရြာတ င၎ ေျမယြာအျငငးပ ြားမႈမ ြားေျဖရငးရြာတ င၎ ထညသ ငးစဥးစြားရန။)။ သ ႔ရြာတ င ယငးသည ေရရညအသးျပခ ငအတ က အခ ငအမြာ အေထြာကအထြားတစခေတြာမဟတပါ။

စမးႀကးေက းရ ြာရ စ ကပ းေျမ ဓြာတပ - ေလြာရြာ အကရဘက / လနဒကဆြာ


သတ ေပး ေျပြာၾကြားသည။ စမးႀကးေက းရ ြာမ အမ းသမးမ ြားက သကႀကးရ ယအ အမ းသမးတစဥးသည မ မ ခငပ နးေသဆးသညအခါ ပစ ၇ တ င မ မ အမညျဖငေျပြာငးရမညအစြား အရ ယေရြာကေနသညသြားျဖစသ၏ အမညက သြာေျပြာငးလ မမည ျဖစသညဟ ဆ ပါသည။

ပစ ၇ ေၾကြာင ယခငက မရရ သည ဘဏေခ းေင က ရရ ႏ ငသျဖင အ မေထြာငစအတ က အသး၀ငသညဟ အမ းသမးမ ြားက ယၾကညၾကပါသည။ ေင မေခ းမ သတ ႔သည ေျမက အေပါင ပစၥညးအျဖစထြားရ ၿပး ဘဏက ပစ ၇ က အေၾက းေက သည အထ သ မးဆညးထြားပါသည။ ယခအခ နတ င မ သြားစ တစစသည ေင ေၾကးလ အပသညအခါ အမ းသမးအေနႏင ပစ ၇ တ င မ မ အမညမပါရ သျဖင ေင ေခ းသညက စၥတ င ပါ၀ငမည မဟတပါ။ ပစ ၇ တ င မ မ တ ႔အမညပါရ ျခငးျဖင အ မေထြာငဥးစး အမ းသြားအေ၀းေရြာကေနခ န၊ နြာမက နးျဖစေနသညအခ နမ ြားတ င ေခ းေင ရရ ႏ ငျခငးအပါအ၀င မ မ တ ႔၏ ေျမယြာက စၥမ ြားက က ယတ ငေဆြာငရ ကခ င ရရ မညျဖစသျဖင ပစ ၇ တ င မ မ တ ႔အမည ထညသ ငးျခငးသည အျပသေဘြာေဆြာငသည တ းတကမႈတစရပ ျဖစလ မမညဟ အမ းသမးမ ြားက ေျဖၾကြားပါသည။ စစတမးေျဖဆ သ အမ းသမးမ ြားက ေျမယြာႏငစပလ ဥး၍ ေရြာငးခ ျခငး၊ ငါးရမးျခငး သ ႔မဟတ ေပါငႏျခငး စသည ဆးျဖတခ ကႀကးမြားစ ြာခ ရမည က စၥမ ြားတ င ၎တ ႔၏ခငပ နးမ ြားသည ၎တ ႔ႏင တ ငပငလ မမညဟ ယၾကညသျဖင ပစ ၇ တ င ၎တ ႔၏အမညထညသ ငးျခငးက အ မေထြာငစအတ ငး ၎တ ႔၏ ေျမယြာ လပက ငပ ငဆ ငခ ငအြာမခခ ကက ပ မ ခ ငမြာလြာေစျခငး ရ -မရ အတပမေျပြာႏ ငေၾကြာငး ေျဖၾကြားပါသည။

အမ းသမးသည အ မေထြာငဥးစးမဟတပါက (အမ းသမး၏အမညျဖငသြာထြားရ ရန သ ႔မဟတ တစဥးတညးအမညထက ႏစဥးလး အမညျဖငထြားရ ရန မ သြားစမ ြားက ေတြာငးဆ သညတ င) အစ းရအရြာရ မ ြားက ပစ ၇ တ င အမ းသမးအမညထညရန ျငငးဆနမညလြားဟ ေျဖဆ သမ ြားအတ ငး အျမငေရြာေထ းေနသည။ အမ းသမးတစခ ႕တ ႔က ၎တ ႔ေတြာငးဆ လ င အစ းရက ခ ငျပလ မမညဟ ထငျမငယဆၾကၿပး က နအမ းသမးမ ြားက အမ းသမးတစဥး၏အမည ေပါငးထညရန ေတြာငးဆ သညအခါ DoALMS အေနႏင မညသ ႔ေဆြာငရ ကမညက မေသခ ြာေၾကြာငးေျပြာဆ ပါသည။

၄-၃-၂ ေျမယြာအခ ငအေရးမ ြား ရရ ေရးလမးေၾကြာငးမ ြား

ဤေက းရ ြာအပစတ င အမ းသမးမ ြား (ေယ ဘယ အြားျဖင အ မေထြာငစမ ြား) သည ၀ယယျခငး၊ အေမ ဆကချခငး၊ လကထပျခငး သ ႔မဟတ ေျမအငါး ခ ထြားျခငး တ ႔ျဖင ေျမယြာအခ ငအေရးမ ြား ရရ ႏ ငသည။ အစ းရထမ ေျမခ ေပးျခငး၊ လကေဆြာငအျဖစေပးျခငး ခရသ တစဦးတစေယြာကက မ ရ ြာသြားမ ြား မသ ရ ၾကပါ။ ရပသရ ြာသြားျဖစသမ ြားသည ေတြာငယြာေျမ၊ ေက းရ ြာဘပ ငသစေတြာစ ကခငး၊ စြားက ကေျမမ ြား အသးျပခ ငက ရရ ၾကၿပး ထ ရ ြာတ ငေမ းဖ ြားျခငး၊ လကထပျခငးႏင ရ ြာသ ႔ေျပြာငးေရႊ႕ ေနထ ငျခငးျဖင ရပသရ ြာသြားျဖစခ င ရရ ပါသည။

ေျမ၀ယယျခငး

၂၀၁၂ ခႏစ လယယြာေျမဥပေဒအရ ပစ ၇ လက၀ယရ သသည ေျမယြာအသးခ ခ ငက ေရြာငးခ ပ ငခ ငရ သည။ ပစ ၇ မ ြား မရရ ခငကလညး ေျမေရြာငးခ မႈမ ြားရ ခြေသြာလညး တရြားဥပေဒတ င ရငးလငးစ ြာ ေဖြာျပထြားသည ပစျဖင ေရြာငးခ ျခငး မဟတပါ။ ထ စဥက ေျမေရြာငးခ ျခငး က ေက းရ ြာလႀကးေရ႕ေမြာကတ င အေရြာငးအ၀ယစြာခ ပ လကမတေရးထ းျခငး သ ႔မဟတ ႏႈတဂတ ျဖင ေဆြာငရ က ျခငးျဖစသည။ စမးႀကး၊ ဘန႔ေဘ းကနး ႏင ေရ းကနးေက းရ ြာမ ြားတ င စစတမးေျဖဆ သမ ြားက ပစ ၇ မ ြားစတငရရ လြာသည အခ နကစ၍ ေျမေရြာငးခ မႈမ ြား အႀက မေရ ပ မ စ တလြာသညဟ ေျပြာၾကြားၾကသည။ ျပငပမသမ ြားအြား ေျမမ ြားပ မ ေရြာငးခ လြာျခငးသည ရပရ ြာအတ ငးလကရ ေျမပမြာဏထက လကက နနညးသ ြားသျဖင အႏႈတသေဘြာေဆြာငသည ျဖစစဥအျဖစ စစတမး ေျဖဆ သမ ြားက ခယၾကသည။ ဟ နးက းရ ြာ တ င ရ ြာသြားမ ြားသည ပစ ၇ ရ သညေျမက ၀ယယ၊ ေရြာငးခ ႏ ငသညက နြားလညၾကသည။ သ ႔ရြာတ င ထ သ ႔ အေရြာငးအ၀ယမရ ေသးဟ ဆ ပါသည။ ေျမအသးခ ခ ငမ ြား ေရြာငးခ ေရး ဆးျဖတခ ကခ ရြာတ င မညသမ ြား ပ မ ပါ၀ငေၾကြာငး ထပမသ ရ လ ပါက အပ ငး ၄-၇ တ င ၾကညပါ။

ေျမယြာအြား အေမ ဆကချခငး


လယေျမႏင ဥယ ြာဥၿခေျမအြားလးက အေမ ဆကခခ င ရ ပါသည။ ထ ႔နညးတ ရ ြာေျမအတ ငးရ အ မ၀ငးမ ြားက လညး အေမ ဆကခခ ငရ သည။ လတစဥးခ ငးစသည ေျမယြာမ ြားက မ မ တ ႔၏ မ ဘမ ြား သ ႔မဟတ အ မေထြာငဘကထမ အေမ ဆကခ ၾကသည။

ေျမယြာက သြားသမးမ ြားအြား အေမ ေပးသညအခါတ င ရ ြာသြားမ ြားအေနႏင ေျမအြား မညသ ႔ခ ြေ၀မညအေပၚ အျမငအမ းမ း ရ ၾကသည။ စစတမးေျဖဆ သအမ ြားစက ေျမက သြားသမးမ ြားအြား အညအမ ခ ြေ၀ေပးမညဟ ေျဖဆ ၾကၿပး သြားသမးအခ ႕ လကထပၿပး အ မေထြာငခ ြထ ကသ ြားျခငး၊ ရ ြာမ အျခြားသ ႔ေျပြာငးေရႊ႕သ ြားျခငးတ ႔ ရ လ ငပင ထ သ ႔စစဥမညဟ ဆ ၾကပါသည။ က နသမ ြားက သြားမ ြားသည အ မေထြာငဥးစးမ ြား ျဖစလြာမညျဖစေသြာေၾကြာင သမးမ ြားထက သြားမ ြားအြား ေျမပမြာဏ ပ ေပးလ ေၾကြာငး ေျဖဆ ၾကပါသည။ စစတမးေျဖဆ သတစဥးက သမ၏သြားသည မ သြားစက ပ မ ေစြာငေရြာကခြသညဟ ယဆသျဖင ထ သြားအြား ေျမပမြာဏ ပ ေပးလ သည။ ဟ နးက း ေက းရ ြာတ င စစတမးေျဖဆ သအခ ႕တ ႔က အထးသျဖင မ သြားစအတ ငး ခ ြေ၀ေပးရန ေျမလေလြာကစ ြာ မရ သညအခါ မ မ တ ႔၏ သမးမ ြားက အေမ ပ မ ေပးလ ၾကသည။

အေမ ေပးရန ေ၀ျခမးမႈမ ြား ျပလပရြာတ င အခ ႕မ သြားစမ ြားသည ေျမယြာက ခ ြေ၀ေပးလ ၾကၿပး အခ ႕တ ႔က ေျမက ေရြာငးခ ကြာ ေရြာငးရေင က ခ ြေ၀လ သည။ အခ ႕က ႏစမ းလးေပါငး၍ ေဆြာငရ ကၾကသည။ ဓြားမဥးခ လပက ငလြာသညေျမမ ြားအတ က ေျမက ကသည ေမြာငႏမ တစဥး (ေနြာကဆးမ အ မေထြာငျပသျဖစေလရ သည) ထသ ႔ ေရြာကသ ြားႏ ငၿပး ထ ေမြာငႏမသည က နေမြာငႏမမ ြားအြား ေင ျပနအမးေလရ သည။ တစခါတစရ ေျမက ကက ေမြာငႏမမ ြား စေပါငးအေမ ဆကခၾကၿပး ထ ေျမက ကထြ တ ငပင အ မအသစထပမေဆြာကလပ ေနထ ငၾကသည။

တ ကရ ကေမးျမနးသညအခါတ င အမ ြားစက အကယ၍ အ မေထြာငဘကေသဆးသ ြားပါက အသကရငက နရစသသည ဆးပါးသ ြားသညအ မေထြာငဘက၏ေျမက အလ အေလ ြာက အေမ ဆကခရရ လ မမညဟ သေဘြာတၾကပါသည။ သ ႔ရြာတ င ျဖစႏ ငေခ ရ သည အေျခအေနက ေမးျမနးသညအခါတ င အေျဖမ ြားသည တစသမတတညး မရ လဘြ (ေအြာကေဖြာျပပါ အပ ငး ၄-၄ တ င ေဆ းေႏ းထြားသညအတ ငး) လကေတ ႕တ င အေမ ဆကခသည ပစသည တ က သညအေျခအေနေပၚ မတညသညဟ ေျပြာၾကြားပါသည။

ထ မးျမြားလကထပျခငးအြားျဖင ေျမအသးျပခ င

ရ ြာသရ ြာသြားမ ြားသည မ မ တ ႔ရ ြာသရ ြာသြားအခ ငးခ ငးေသြာ၎ ရ ြာနးခ ပစပမ တစရ ြာသြားအြားလညးေကြာငး လကထပေကြာငး လကထပမည ျဖစသည။ ဤေက းရ ြာအပစအတ ငးတ င ေလ ြာငေနြာကဆထးပါသညလြား၊ ဆထးေနြာကေလ ြာငပါသညလြား သတမတခ က မရ ပါ။ ယငးအစြား အမ ြားစက လကထပစ ဇနးေမြာငႏသည မ သြားစအေျခအေနက လ က၍ ေရႊ႕ေျပြာငးေနထ ငၾကသညဟ ဆ ပါသည။ ဥပမြာ ခငပ နး၏ မ သြားစတ င ေျမယြာေျမြာကမ ြားစ ြာရ ၿပး သြားသမးနညးပါးကြာ ဇနး၏မ သြားစတ င ေျမယြာအနညးငယသြာရ ၿပး သြားသမး မ ြားပါက ထ ဇနးေမြာငႏသည ခငပ နး၏ ရ ြာသ ႔ေျပြာငးေရႊ႕ႏ ငေခ ရ ပါသည။ သ ႔ရြာတ င ဇနး၏မ သြားစတ င ေျမအရငးအျမစ ပ မ ရရ ႏ ငပါက သတ ႔သည ဇနး၏ေမ းရပ ရ ြာသ ႔ ေျပြာငးေရႊ႕ေနထ ငဖ ယ ရ ပါသည။

ဇနးေမြာငႏ ႏစဥး လကထပသညအခါ လင၊မယြား ႏစဥးစလးသည တစဥး၏ေျမက တစဥးက အသးျပပ ငခ ငရ ၾကသည။ သ ႔ရြာတ င ေျမအြား ထ ႏစဥးအနက တစဥး၏အမညႏငသြာ မတပတငထြားပါက ယငးေျမသည ထ သ၏အမညႏငသြာ ဆကရ ေနမည ျဖစပါ သည။ ဥပမြာအြားျဖင အမ းသမးတစဥးသည သမ၏ ေသဆးသ ြားေသြာမ ဘထမ လယေျမတစက ကက အေမ ဆကခရပါက ထ ေျမ အသးခ ခ ငလကမတက သမအမညျဖငေျပြာငးလ ကမညျဖစၿပး ထ ႔ေနြာကမ လကထပသညအခါတ င ထ ေျမက ကသည သမ၏အမညႏငသြာ ဆကလကရ ေနမညျဖစၿပး သမ၏ခငပ နးသည လကထပထြားသညကြာလတစေလ ြာက ထ ေျမက အသးခ ခ ငရ ေနမညျဖစကြာ ဇနးကအရငေသဆးသ ြားပါက ထ ေျမက အေမ ဆကခႏ ငရန အလြားအလြာရ ပါသည။

ေျမအငါးခ ထြားျခငး

ထ ေက းရ ြာ ေလးရ ြာစလးတ င ေနထ ငသမ ြားသည ေျမငြားရမးခ င သ ႔မဟတ သးစြားလပက ငလပက ငခ ငရ သည။ အ မေထြာငစမ ြားသည လပသြားမလေလြာကသညအခါ သ ႔မဟတ (မ ြားေသြာအြားျဖင စ ကပ းေျမအနညးငယရ ေသြာ အမ းသမးဥးစးသည အ မေထြာငစမ ြားတ င ျဖစေလရ သည) ေျမအြားလးက က ယတ ငထ နယကစ ကပ းရန


အျခြားအရငးအျမစမ ြားမရ သညအခါ ေျမက အငါးခ ထြားၾကသည။ စမးႀကးႏင ဟ နးက း ေက းရ ြာတ ႔တ င သးစြားခ ထြားျခငးက ပ မ လပေဆြာငေလရ ၾကသည။ ဘန႔ေဘ းကနးႏင ေရ းကနးတ ႔တ င သးစြားလပက ငသ မ ြားအြား ေင ျဖငေပးေခ ေလရ သည။ ေျမအငါးခ ထြားျခငးက အခ နကြာလအြားျဖင ၁ ႏစမ ၃ ႏစအတ ငး ျပလပၾကသည။ အခ ႕ေသြာ သေဘြာတညခ ကမ ြားမြာ ႏႈတဂတ ျဖင ေဆြာငရ ကၾကျခငးျဖစၿပး အထးသျဖင တစဥးႏငတစဥး အတ ငးသ ၊ အစငးသ အခ ငးခ ငးလပ ေဆြာငၾကျခငးျဖစကြာ အျခြားသမ ြားႏငမ စြာခ ပစြာတမးျဖင ခ ပဆ လပက ငၾကသည။ ေျဖဆ သမ ြား၏ အေျပြာအရ အမ းသြားဥးစးသည အ မေထြာငစမ ြားတ င ေျမအငါးခ ျခငးက လပေဆြာငေလရ ၾကသည။ အမ းသမးဥးစးသည အ မေထြာငစမ ြားက ေျမအငြားခ ထြားသညလညးရ ပါသည။ သ ႔ရြာတ င ၎တ ႔၏ သြားႀကးမ ြားႏင အတတစက လပေဆြာငျခငးျဖစသည။ ေျဖဆ သမ ြားက အမ းသမးဥးစးသည မ သြားစမ ြားတ င ေယ ဘယ အြားျဖင ေျမက က ယတ ငထ နယကမႈ မျပႏ ငျခငး၊ လပငနးက က ယတ ငမဥးစးႏ ငျခငးတ ႔ေၾကြာင ေျမက က ယတ ငအသးျပျခငး မရ ၾကေၾကြာငး ေျပြာၾကြားၾကသည။

၄-၄ ေျမပ ငဆ ငခ ငအြာမခခ က ႏင ထ ခ ကလ ယမႈအေပၚ က ြား-မ ရႈေထြာငမ ြား ေအြာကေဖြာျပပါ အပ ငး ၄-၅-၂ တ င ေဖြာျပထြားသညအတ ငး ေက းရ ြာတစရ ြာတ ငးစသည အစ းရက ည ႏ ႈငးေပးသည ေျမယြာစြာခ ပမ ြားေၾကြာင ပဂ လ က စ ကပ းေရးလပငနးတ င ရငးႏးျမႈပႏသမ ြားထ ေျမယြာမ ြားက ေပးလ ကရသျဖင ေျမယြာမ ြား ဆးရႈးၾကရသည။ အမ းသမးမ ြားေရြာ အမ းသြားမ ြားကပါ ေျပြာဆ ၾကသညမြာ မ မ တ ႔၏ေျမမ ြားအတ က အြာမခခ ကမရ သကြသ ႔ ခစြားေနရေၾကြာငးႏင အနြာဂတတ င ကမၸဏမ ြားအြား ေျမလပပ ငခ ငေပးပါက ေျမမ ြားထပမဆးရႈးရမညက ေၾကြာကရ ႕ေနရေၾကြာငး ေျပြာၾကြားၾကပါသည။

ျပငပတ နးအြားမ ြားေၾကြာင ေျမယြာအြာမခခ ကမရ ဟ ရ ြာသရ ြာသြားမ ြားက ခယေနၾကခ နတ င အ မေထြာငစမ ြားအတ ငး ေျမပ ငဆ ငမႈအြာမခခ ကသည က ြား-မ ျဖစျခငးအေပၚမတညက ြျပြားမႈမ ြားက ေလလြာရန လညး အေရးႀကးပါသည။5 သေတသန အဖ ြ႕က က ြား-မက ြျပြားမႈေၾကြာင ေျမပ ငဆ ငခ င အြာမခခ ကအေပၚ သကေရြာကမႈျဖစေစမည အေျခအေနအခ ႕အေၾကြာငး ေျဖဆ သ မ ြားအြား ေမးျမနးခြၾကပါသည။

လငမယြားက ြာရငးျပတစြျခငး၊ ခ ြေနျခငး သ ႔မဟတ စ န႔ပစခြျခငး က စၥမ ြားက ေမးျမနးသညအခါ အမ းသမးမ ြားတ င ေျမယြာႏင ပတသက၍ မညသ ႔ျဖစပ ကမညက ေျဖၾကြားရန အေတ ႕အႀက အနညးငယသြာရ သည။ လငမယြား က ြာရငးျပတစြျခငးသည ႏ ႈငးယဥလ င ျဖစေလျဖစထမရ ၊ ျဖစခြလ ငလညး ေယ ဘယ အြားျဖင ရ ြာခ ငးမတသည လငမယြားအတ ငး ျဖစေလရ သည။ က နအေျခအေနမ ြားတ င လငမယြားခ ြခ ြာေနထ ငသညအခါ က ြား-မ ဟ၍မရ ဘြ အျခြားရ ြာမ လြာေရြာကေနထ ငသက မ မ ဇြာတ ေမ းရပ ရ ြာသ ႔ ျပနလညေနထ ငၾကသည။ စစတမးေျဖဆ သမ ြားက ထ သသည မ မ ဇြာတ ရ ြာတ င ေျမယြာအခ ငအေရးက မညသညအခါကမ ရ ြာမ ထ ကခ ါသ ြားခြျခငးမရ သကြသ ႔ ရရ ႏ ငသညဟ ဆ သည။

သေတသနအဖ ြ႕က တစရ ြားတညးသြားဇနးေမြာငႏျဖစပါက သ ႔မဟတ ကေလးရ ေသြာ လငမယြားျဖစပါက စသည ပ မ ရႈပေထ းသည အေျခအေနမ ြားအေၾကြာငး ေမးျမနးသညအခါ ေျဖဆ သမ ြားက မညသ ႔ျဖစလြာမညက ေသခ ြာမသ ပါ။ အခ ႕တ ႔က ေျမက ၅၀/၅၀ စခ ြယသငသညဟ ယဆၾကသည။ က နသမ ြားက ထ လငမယြားမညသညမ သြားစထမ ထ ေျမက ရရ ခြသညအေပၚတ ငလညးေကြာငး၊ မညသ႕အမြားေၾကြာင က ြရသညဆ သညအခ ကေပၚ လညးေကြာငး မတညသညဟ ယဆသည။ အျခြားသမ ြားက ကေလးရ သညအေျခအေနမ းတ င အမ းသမးမ ြားအြား ဥးစြားေပးကြာ ေျမပ မ ေပးသငသညဟ ထငျမငသးသပသည။

5 ေျမယြာလပက ငပ ငဆ ငခ င အြာမခခ ကသည အ မေထြာငမ သြားစမ ြား၊ ေျမယြာေပၚတ ငလပက ငေနသည စးပ ြားေရးလပငနးမ ြား အေပၚ သကေရြာကမႈရ ၿပး ယငးေၾကြာငေနရပစ န႕ခ ြာရမညအလြားအလြာသညလညး က ြား-မ အေပၚမတည၍ သကေရြာကမႈရ သညက ထပမေလလြာဆနးစစသငေသြာလညး ယငးသည ဤေလလြာဆနးစစမႈတ င မပါ၀ငႏ ငသညက စၥရပျဖစသည။


ဤေဒသတ င သတ ႔သမးက သတ ႔သြားအြား တငေတြာငးရသည ဓေလမရ သျဖင အခ ႕က စၥရပမ ြားတ င အ မေထြာငဘကတစဥးက ေနြာကတစဥးအြား မဂၤလြာလကဖ ြ႕အျဖစ ပစၥညးဥစၥြာတစခ ႕က လကေဆြာင ေပးရႏ ငဖ ယရ သည။ တစခ ႕တ ႔က စတ ြတစတ ြ လကထပသညအခါ ခငပ နးသညသည သပ ငဆ ငသညေျမ ၅၀% က မယြားအြား လကေဆြာငအျဖစေပးၿပး ယငးေနြာက လငမယြားက ြာရငး သညအခါ လငသည မ မ ပ ငသညတစ၀ကအျပင က နလကေဆြာငေပးထြား သညေျမ က ၅၀/ ၅၀ စခ ြေ၀ယသညအခါ လငသည ၇၅% ႏင မယြားသည ၂၅% ရရ မညဟ ယဆၾကသည။ ထ လငမယြားအနက တစဥးတစေယြာက သ ႔မဟတ ႏစဥးစလး ေနြာကအ မေထြာငျပပါက ထ ေျမခ ြေ၀မႈသည

ပ မ ရႈပေထ းသည။

လငမယြားက ြာရငးျပတစြသ သ ႔မဟတ မဆ းဖ ၊ မဆ းမ၏ ဒတ ယအ မေထြာင မညသ ႔ရရ သငသညအေပၚ အျမငမ ြားလညး က ြျပြားၾကသည။ ဥပမြာအြားျဖင အကယ၍ လငမယြား က ြာရငးၿပးေနြာက ခငပ နးသည လငမယြားပ ငပစၥညးထက၀ကက (ပထမ မယြားမ သြားစဘကမ ရရ ထြားသည) ရယၿပး ထပမအ မေထြာငျပပါက သ၏ေျမက ေနြာကဇနးအြား ေပးခ ငမရ ဘြ ပထမအ မေထြာငမ သြားသမးမ ြားက ေပးသငသညဟ ေျဖဆ သမ ြားက ေျပြာၾကြားၾကပါသည။ ထ ႔ေၾကြာင အကယ၍ ထ ေျမသညထ လငမယြား၏ တစက ကတညးေသြာေျမျဖစပါက ခငပ နးေသဆးသညအခါ ဒတ ယမယြားသည မညသညအရြာမ ရရ လ မမည မဟတပါ။ ထ ေယြာက ြားသည ဒတ ယဇနးႏင ကေလးထပမရရ ပါက

အေျခအေနသည ပ မ ရႈပေထ း ႏ ငပါသည။ ခငပ နးတ င ပထမအ မေထြာငႏင ကေလးမရရ ပါက ပထမအ မေထြာငမရရ သညေျမက ဒတ ယဇနးအြား လ တလပစ ြာ ေပးပ ငခ ငရ ပါသည။

၄-၅ ေျမအျငငးပ ြားမႈမ ြားဆ ငရြာ က ြား-မ ရႈေထြာငမ ြား ၄-၅-၁ ေက းရ ြာတ ငး ေျမအျငငးပ ြားမႈမ ြား

ထ ေက းရ ြာမ ြားအတ ငး ေျမယြာႏင ပတသကသညအျငငးပ ြားမႈသည ႏ ႈငးယဥလ င နညးပါးသညဟဆ ၾကသည။ အျငငးပ ြားမႈ ျဖစပ ြားသညအခါ အ မနးနြားခ ငး အခ ငးခ ငး ေျမ နယန မ တ အျငငးပ ြားမႈသြာ ျဖစေလရ ၿပ ထ အျငငးပ ြားမႈတ င ပါ၀ငပတသကသမ ြားသည ေက းရ ြာလႀကးထ အဆးအျဖတ ခယေလရ သည။ ထ အျငငးပ ြားမႈ အမ းအစြားမ ြားတ င ပါ၀ငသမ ြားသည ည ႏ ႈငး ၊ ျဖနေျဖေပးသအျဖစ ေဆြာငရ ကမည ေက းရ ြာလႀကးထမ အကအညျဖင တ ကရ ကည ႏ ႈငးရန ႀက းစြားၾကသည။ ရ ြာသရ ြာသြားမ ြားသည က ြႏ ြားမ ြား ေၾကြာင သ ႔မဟတ ျပငပမသမ ြား ေက းရ ြာသစေတြာအတ ငး သစခတရြာမ သးႏမ ြား ပ ကစးျခငးမ းအပါအ၀င အျခြားေသြာ အမႈက စၥမ ြားအတ ကလညး ေက းရ ြာလႀကးထသ ႔ သ ြားေရြာကၾကသည။ အမ းသမးမ ြားလညး ျပနနြာမ ြားႀကသညအခါ ေက းရ ြာလႀကးထ သ ြားေရြာကန ငသည။ သ ႔ရြာတ င အမ းသမးမ ြားတ င ေျမယြာႏင ပတသကသည ျပနနြာ မ ြားရ ၾကၿပး ၎တ ႔သည မ မ ခငပ နးႏငေသြာလညးေကြာငး မ သြားစက ယစြား ခငပ နးကေသြာ လညးေကြာငး ေက းရ ြာလႀကးထသ ႔ သ ြားၾကသည။ မ သြားစမ ြားအတ ငး ေျမယြာအျငငးပ ြားမႈအေၾကြာငး ေမးျမနးသညအခါ အမ းသမးမ ြားက ထ ေက းရ ြာမ ြား အတ ငး ထ ကြသ ႔ေသြာ အျငငးပ ြားမႈမ ြား ရ သညဟ မၾကြားမ ေၾကြာငးႏင ထ ကြသ ႔ ျဖစပ ြားပါက ထ ျပနနြာက ေက းရ ြာလႀကးထတ င ေျဖရငးႏ ငေၾကြာငး ေျပြာၾကြား ၾကပါသည။

စမးႀကးေက းရ ြာတ င ရညညႊနးအပစေဆ းေႏ းျခငး ဓြာတပ - ေလြာရြာအကရဘက / လနဒကဆြာ

စမးႀကးေက းရ ြာတ င ရညညႊနးအပစေဆ းေႏ းျခငး ဓြာတပ - ေလြာရြာအကရဘက / လနဒကဆြာ


ေျမယြာႏငပတသကသည ျပနနြာမ ြားက ေက းရ ြာလႀကးသည စ ကပ းေျမစမခန႔ခ ြေရးႏင စြာရငးအငးဥးစးဌြာန၊ သစေတြာဥးစးဌြာန တ ႔မ အရြာရ မ ြားႏင ဆကသ ယေဆြာငရ ကေပးေလရ ေသြာလညး ရ ြာသ၊ရ ြာသြားမ ြားသည ထ ဥးစးဌြာနမ ြားသ ႔ တစခါတစရ တ ကရ က တငျပႏ ငေၾကြာငး ေျဖဆ သမ ြားက ေျပြာၾကြားၾကပါသည။

အမ းသမးမ ြားသည မၾကြာမႏစမ ြားက တရြားရးအထ ေရြာကခြသည အျငငးပ ြားမႈတစခ ျဖစပ ြားခြေၾကြာငးက သရ ထြားၾကကြာ ယငးအမႈမြာ အေမ ဆ ငက စၥျဖစၿပး သမးတစဥးက က ယလ နသမ ဘမ ြား၏ေျမက က နေမြာငႏမမ ြား၏ သေဘြာတညခ ကမရရ ဘြ ေရြာငးခ ရန ႀက းစြားခြသည အမႈျဖစသည။ အမႈတစခက တရြားရးသ ႔သ ြားေရြာကတ ငၾကြားျခငးသည ခရးအက ြာအေ၀း (တရြားရးသည မငးလ ျမ ႕နယအတ ငးရ ၿပး ၁၀ မ ငခန႔ေ၀းပါသည)၊ ကနက စရ တ ႏင အခ န (တရြားရးမတဆင ေျဖရငးျခငးသည လေပါငးမ ြားစ ြာ၊ ႏစေပါငးမ ြားစ ြာ ၾကြာျမငႏ ငပါသည) အခကအခြတ ႔ေၾကြာင လပေလလပထ မရ လပါ။

၄-၅-၂ ေျမယြာေပၚတ င စးပ ြားေရးလပငနးလပက ငျခငးမ ြား

မၾကြာခငႏစမ ြားအတ ငး ႀကေတ ႔ခြရသည အဓ ကေျမယြာျပနနြာမ ြားမြာ ၎တ ႔စြားက ကေျမ၊ ေရ ႕ေျပြာငးေတြာငယြာ၊ သစေတြာ စ ကခငး ႏင သစေတြာထ ကပစၥညးမ ြား ရြာေဖ ျခငး တ ႔အတ က ကြာလၾကြာရညစ ြာအသးျပခြသည ေျမပမြာဏ ႀကးမြားစ ြာ ဆးရႈးခြ ရျခငးျဖစေၾကြာငး ရ ြာသ၊ရ ြာသြားမ ြားက အစရငခၾကပါသည။ လ နခြေသြာ ၁၀ႏစေက ြာအတ ငး ထ ေက းရ ြာ ေလး ရ ြာတ င ကမၸဏမ ြားက ကၽ နး၊ သရက ႏင သဟ ဋပငမ ြားစ ကပ းျခငး ႏငအျခြား ပစၥညးမ ြား ထတယျခငး တ ႔ေၾကြာင ေျမဧက ၁၀၀၀ ႏငအထက ဆးရႈးခြၾကသည။ ေက းရ ြာသြားအမ ြားစသည ထ ေျမက မညသညလပထးလပနညး ႏင လႊြေျပြာငးေပးခြသညက လညးေကြာငး၊ မညသမနး မသ သတစဥးက ေရြာငးခ ခြျခငးလြား၊ အစ းရက ထ ေျမက ေျမလ တ၊ ေျမလပႏင ေျမရ ငးမ ြား စမခန႔ခ ြေရး ဥပေဒႏငအည ကမၸဏမ ြားထသ ႔ ႏစ ၃၀ အသးျပခ ငခ ထြားေပးျခငးလြား ဆ သညက လညးေကြာငး မသ ရ ၾကပါ။ ထ ေျမသ မးဆညးမႈအတ က ေဆ းေႏ းတ ငပငခြျခငး၊ သေဘြာတညခ က ေတြာငးချခငးလပငနးစဥမ ြားတ င ၎တ ႔မပါ၀ငခြေၾကြာငးႏင ေလ ြာေၾကးမ ြားလညး မရရ ခြေၾကြာငး ရ ြာသြားမ ြားက ေျပြာျပခြၾကပါသည။

ထ သ ႔ေျမအြားစးပ ြားေရးလပငနးမ ြားအြား လႊြေျပြာငး လပက ငေစျခငး ေပၚေပါကပါက ရ ြာသြားမ ြားသည ယခငက ၎တ ႔အသးျပခြၾကသညေျမမ ြားသ ႔ ၀ငေရြာကခ င မရ ေတြာပါ။ စမးႀကး၊ ဘန႔ေဘ းကနးႏင ေရ းကနးေက းရ ြာမ ြားတ င ေနထ ငသမ ြားအတ က ယခငက ေတြာငယြာစ ကပ းေရး (ေရႊ႕ေျပြာငးေတြာငယြာႏင သစေတြာတ ငး သးပငစြားပငႏင ဟငးသးဟငးရ ကမ ြားက အေသးစြားစ ကပ းသည သစေတြာစ ကခငးမ ြား ပါ၀ငပါသည) အျဖစ အသးျပခြသည ေျမအြားလးနးပါးက မရရ ႏ ငေတြာသျဖင ထ ေက းရ ြာမ ြားတ င ေျမယြာမြလဥးေရ မ ြားစ ြာ ေပၚေပါကလြာပါသည။ ဟ နးက း ေက းရ ြာတ င ေတြာငယြာစ ကပ းေရးအတ က ေျမအခ ႕ (၆၀ မ ၇၀ ဧကခန႔) ရရ ႏ ငဆြျဖစေသြာလညး ယငးသည ႀကးမြားစ ြာ က ယေပ ြာကလ က ရ ပါသည။ ရ ြာသရ ြာသြားမ ြား ၊ အမ းသမးေရြာ အမ းသြားမ ြားပါ ထ ေျမေပၚတ င ေရႊ႕ေျပြာငးေတြာငယြာ စ ကပ းခ င မရရ ေတြာသျဖင ထ ေျမသ မးမႈေၾကြာင စးပ ြားေရးဆးရႈးမႈ ရငဆ ငၾကသညဟ စစတမးေျဖဆ သမ ြားက ေျပြာၾကြားၾကပါသည။

ထ ႔အျပင ေျမအြားစးပ ြားေရးလပငနးလပက ငမႈတ င စမးႀကး၊ ဘန႔ေဘ းကနး ႏင ေရ းကနးေက းရ ြာသြားမ ြား စြားက ကေျမအျဖစ၊ ထငးေခ ရနႏင NTFP မ ြားထတယရန အသးျပခြၾကသည ေျမမ ြား ပါ၀ငခြသည။ စြားက ကေျမမ ြား ဆးရႈးရသညအတ က ရ ြာသ၊ရ ြာသြားမ ြားတ င မ မ တ ႔၏ ကၽ ြ၊ ႏ ြား တ ရစြာၦနမ ြားအြား ေကၽ းေမ းရန အစြားအစြာ လေလြာကစ ြာ မရရ ပါ။ အခ ႕က စၥမ ြားတ င ကၽ ြ၊ ႏ ြားမ ြားသည သ မးဆညးေျမ သ ႔မဟတ အျခြားရ ြာသြားမ ြား ပ ငဆ ငသညေျမမ ြားသ ႔ ၀ငေရြာကမ သညအခါ ကၽ ြ၊ ႏ ြားမ ြား ဒဏရြာရရ ျခငး သ ႔မဟတ ျပနေရ းသညအထ ဖမးဆးထြားျခငးတ ႔ ႀကေတ ႕ရပါသည။

သစေတြာေျမအတ ငး ၀ငေရြာကခ ငမရရ ျခငးသည အထးသျဖင ထငးေခ ရနႏင မ သြားစအပ ၀ငေင ရရ ရန NTFP မ ြား ထတယ၊ ေရြာငးခ ရန တြာ၀နရ သည အမ းသမးမ ြားအတ က အခကအခြျဖစေစပါသည။ ဥပမြာ ဘန႔ေဘ းကနးေက းရ ြာမ အမ းသမးမ ြားသည ၎တ ႔ထငးေခ ေနၾကျဖစသည ေက းရ ြာလထဘပ င သစေတြာမ ြားသ ႔ လး၀၀ငေရြာကခ င မရ ေတြာပါ။ အမ းသမးမ ြား ယခသ ြားေရြာက ထငးေခ ႏ ငသည အျခြားသစေတြာ (ထ သစေတြာက မညသကပ ငဆ ငေၾကြာငး မေသခ ြာေသြာလညး) တစခ ရ ပါသည။ သ ႔ေသြာ ယငးသည အနညးဆး ၂ မ ငက ြာေ၀းၿပး ေတြာဆငရ ငးမ ြားႏင အျခြားေသြာ ေတြာရ ငးတ ရစြာၦနမ ြား ရ သညအတ က အႏ ရြာယ မ ြားပါသည။ အမ းသမးမ ြားသည ထ ေနရြာသ ႔ တစဥးတညးသ ြားေရြာကရန


အဆငမေျပသညအတ က အပစလ ကသ ြားရန စစဥ ၾကရသည။ စမးႀကးေက းရ ြာတ င ေျမယြာဆးရႈးမႈေၾကြာင အမ းသမးမ ြားအေနႏင ေႏ ရြာသတ င ဟငးသးဟငးရ ကႏင ၀ါးမ ြားရြာေဖ ကြာ မ သြားစ အပ ၀ငေင ရြာေပးႏ ငစ မးက ေလ ြာက ေစပါသည။ ယငးေၾကြာင မ သြားစတ င ကေလးမ ြား၏ပညြာေရးအတ က အသးျပရမည ေင နညးပါးသ ြားကြာ ေႏ ရြာသတ င အမ းသြားမ ြားသည အျခြားသ ႔ပ မ သ ြားေရြာကအလပလပက ငၾကရသညက ဆ လ သညဟ အမ းသမးမ ြားက အစရငခၾကပါသည။

ေျမေပၚတ ငစးပ ြားေရးလပငနးလပက ငမႈ ျဖစေပၚသညအတ က ျပညသတ ႔က ေက းရ ြာေခါငးေဆြာငမ ြားႏင ေက းရ ြာအပစ အပခ ပေရးမ းမ ြားထ တ ငၾကြားၾကေသြာလညး ေက းရ ြာေခါငးေဆြာငမ ြားအြား ဘြာလပရမည၊ မညသ ႔ ဆကလကေဆြာငရ ကရမညက အနညးငယသြာ ညႊနၾကြားထြားျခငး၊ လမးညႊနခ ကလး၀မရ ျခငးတ ႔ေၾကြာင သတ ႔သညလညး ေျမသ မးဆညးမႈက ေျဖရငးေပးရန မညသညအရြာမ လပေဆြာင ေပးႏ ငျခငးမရ ပါ။ ေက းရ ြာလႀကးႏစဥးက ၎တ ႔သည ထ က စၥက တရြားရးသ ႔တ ငၾကြားေပးလ ေသြာလညး လပထးလပနညးႏင မညသ ႔စတငလပေဆြာငရမညက မသ ရ ၾကေၾကြာငး ေျပြာၾကြားပါသည။

ဟ နးက းေက းရ ြာ ေျမေပၚတ ငစးပ ြားေရးလပငနးလပက ငမႈတ င ရ ြာသရ ြာသြားမ ြား ဆနစပါးစ ကပ းေနသည လယက ငးမ ြားႏင ေတြာငယြာအျဖစအသးျပေနသည ေတြာငေစြာငးမ ြားမ သစေတြာေျမမ ြား ပါ၀ငခြသည။ ရ ြာသရ ြာသြားမ ြားသည ေက းရ ြာလႀကးမတစဆင သစေတြာဥးစးဌြာနသ ႔ စေပါငး တ ငၾကြားခြရြာ ခ ကခ ငးနးပါး ျပနလညေပးအပခြပါသည။

၄-၆ လယယြာမြျဖစျခငးဆ ငရြာ က ြား-မ ရႈေထြာင6 ေရ းကနးေက းရ ြာအပစတ င လယယြာမြျဖစမႈအဆင ျမငမြားပါသည။ စမးႀကး၊ ဘန႔ေဘ းကနး၊ ေရ းကနး ေက းရ ြာမ ြားတ င ေက းရ ြာ လဥးေရ ၇၅% ႏင အထကသည လယယြာမြမ ြား ျဖစၾကသညဟ ေျဖဆ သမ ြားက ခန႔မနးခြၾကသည။ ထ ေက းရ ြာ မ ြားတ င လယယြာမြ အမ ြားစသည ယခငက စ ကပ းလပက ငရန ေတြာငယြာမ ြားတ င လပပ ငခ ငရ ခြၾကေသြာလညး လ နခြသည ၁၀ ႏစအတ ငး ေျမသ မးဆညးမႈမ ြားေၾကြာင ၀ငေရြာကလပက ငခ င ဆးရႈးခြရသည။ အခ ႕တ ႔သည ပစ ၇ ရရ ၿပးေနြာက အေၾက းဆပရန ေရြာငးခ သျဖင ေျမမြယြာမြ ျဖစၾကရသည။ ဟ နးက း ေက းရ ြာတ င ရ ြာရ အ မေထြာငစ အြားလးနးပါးသည စ ကပ းလပက ငရန ေတြာငယြာေျမသ ႔ ၀ငေရြာကလပပ ငခ င ရ ၾကၿပး ရ ြာရ အ မေထြာငမ သြားစ ၅၀-၆၀% တ ႔သည စပါးစ ကလယယြာေျမ ပစ ရ ရ ၾကသည။ ဟ နးက း ေက းရ ြာတ င စပါးစ ကေျမေရြာ ေတြာငယြာေျမပါ မရ ၾကသည မ သြားစ အနညးငယသြာရ ၿပး ထ သမ ြားမြာလညး အမ ြားအြားျဖင ရ ြာသ ႔ မၾကြာေသးမကမ လြာေရြာက အေျခခ ေသြာ အျပငလမ ြား ျဖစၾကပါသည။ (လ နခြေသြာ ႏစ ၂၀ အတ ငး ေရႊ႕ေျပြာငးလြာၿပး ေတြာငယြာရငးလငးရန မ သြားစအငအြား မေတြာငတငးေသြာ ဗမြာလမ းမ ြားထြမ ျဖစသည)။ မ သြားစတစစသည လယယြာမြ ျဖစသ ြားသညအခါ သတ ႔သည ရ ြာထြတ င ဆကလက ေနေလရ ၿပး အနညးငယသြာ အျခြားအရပသ ႔ ေျပြာငးေရႊ႕သ ြားၾကသည။

စစတမးေျဖဆ သမ ြား၏ အေျပြာအရ အမ းသမးဥးစးသည အ မေထြာငစမ ြားသည လယယြာမြမ ြား ျဖစသ ြားေလရ သညဟ သ ရသည။ အထးသျဖင အမ းသမးမ ြားအတ က တစရြာသၿပးတစရြာသ ေျမမ ြားက ခတထ ငရငးလငးရန လပအြားအခရငးအျမစမရ ၾကေသြာ ေၾကြာင ေရႊ႕ေျပြာငးစ ကပ းေရးအတ က ေတြာငယြာေျမရရ ရန ခကခြသည။

လယယြာမြ အမ းသမးမ ြားႏင အမ းသြားမ ြားသည လယယြာစ ကပ းသညကြာလတ င အခစြားအျဖစ လပက ငၾကေၾကြာငး စစတမးေျဖဆ သမ ြားက ေျပြာၾကြားပါသည။ ထ အခစြားလပက င၍ ရရ ေသြာအခေၾကးေင သည မ သြားစတစစအြား တစႏစပတလး ေကၽ းေမ းရန လေလြာကမႈ မရ ပါ။ အခ ႕ လယယြာမြမ သြားစမ ြားသည လယေျမ သ ႔မဟတ ဥယ ြာဥၿခေျမ မ ြားအြား ငြားရမး၍ေသြာ၎ သးစြားအျဖစေသြာ၎ လပက ငၾကသည။ လယယြာမြမ သြားစမ ြားသည မ သြားစမ ြားက

6 ဤေလလြာသးသပခ က၏ရညရ ယခ ကအတ က စစတမးေျဖဆ သမ ြား၏အေျဖအရ “ေျမမြယြာမြျဖစျခငး” ဆ သညမြာ စ ကပ းရနအတ က စ ကပ းေျမေသြာ၎ ေတြာငယြာေျမ၎ မရ ျခငး ျဖစသည။ ဤေက းရ ြာအပစအတ ငးရ အ မေထြာငစအမ ြားစသည ေက းရ ြာေျမအတ ငး ဓြားမဥးခ လပက ငလြာခြသညေျမမ ြား ရ ၾကသည။


ေထြာကပရန ၀ါးခတျခငး၊ မးေသ းဖတျခငး၊ ဟငးသးဟငးရ ကချခငးႏင အျခြားရႏ ငေသြာ အခစြားအလပမ ြားက လပက ငၾကရသည။

၄-၇ ဆးျဖတခ ကခ ေရးတ င ပါ၀ငခ ငဆ ငရြာ က ြား-မ ရႈေထြာငမ ြား ၄-၇-၁ အ မေထြာငစအတ ငး ဆးျဖတခ ကခ ျခငး

ထ ေက းရ ြာ ေလး ရ ြာစလးတ င မညသညအပငက စ ကပ းမည၊ မညသညအခ နတ ငစ ကပ းမည၊ ေျမက ေရြာငးခ မညလြား၊ ငါးရမးမညလြား စသညျဖင ေျမယြာႏငပတသကသည ဆးျဖတခ ကအမ ြားစက လင၊မယြားႏစဥး အတတစက ခ မတၾကသညဟ စစတမးေျဖဆ သမ ြား က ေျပြာၾကြားပါသည။ အပငစ ကပ းရန ဆးျဖတခ ကခ ျခငးႏင ပတသက၍ အကယ၍လင၊ မယြားအၾကြား သေဘြာတညမႈမရ ပါက လငေယြာက ြား၏ ေနြာကဆး ဆးျဖတခ ကသညအတညျဖစေၾကြာငးႏင ထ သ ႔လကခရျခငးမြာ လငေယြာက ြားသည ပ မ ပငပနးေသြာ အလပက လပက ငရေသြာေၾကြာငျဖစသညဟ ေျဖဆ သအမ ြားစက ေျပြာၾကသည။

ေျမေရြာငးခ ေရး၊ အငါးခ ထြားေရးတ ႔ႏင စပလ ဥး၍ ဆးျဖတခ ကခ ရြာတ င ခငပ နးသည မ မ ဇနးအြားတ ငပငရမညဟ အမ းသမးအမ ြားစက သေဘြာတညၾကသည။ သ ႔ရြာတ င အခ ႕ေသြာ က စၥရပမ ြားတ င ခငပ နးသည လ နစ ြာဩဇြာ ႀကးမြားပါက ထ ဆးျဖတခ ကက ခငပ နးက ယတ ငသြာ ခ မတရနလညး ၎တ ႔ကသေဘြာတညၾကသည။ ထ ကြသ ႔ တစဘကသတဆးျဖတခ ကက အမ းသမးမ ြားက ခ မတရန မလ ယကပါ “အဘယေၾကြာငဆ ေသြာ ထ ကြသ ႔ အမ းသမးတစဥးတညး ဆးျဖတပါက မညသကမ ဝယယလ မမည မဟတသညအတ က ျဖစပါသည”။ ပစ ၇ သည ခငပ နး၏အမညျဖငသြာ ရ ပါက မယြားသည ခငပ နး၏ သေဘြာတညခ ကမရ ဘြ ေရြာငးခ ရန တရြား၀ငအြာဏြာ မရ ေသြာေၾကြာင ျဖစေသြာေၾကြာင ယငးသည အထးသျဖငမနကနပါသည။

အမ းသမးမ ြားက ဥးစးသည အ မေထြာငမ ြားတ င ေဆ မ းသြားခ ငးမ ြားထြမ အမ းသြားမ ြား၏ သေဘြာတညခ ကမလ ဘြ အမ းသမးမ ြားက ယတ င ထ ကြသ ႔ဆးျဖတခ ကခ ခ ငရ သညဟ ေျဖဆ သမ ြားက သေဘြာတၾကပါသည။ သ ႔ရြာတ င လကေတ ႔တ င အခ ႕မ သြားစမ ြားက ထ သ ႔ဆးျဖတခ ကခ ေရးတ င ၀ငေရြာကစ ကဖကမႈမ ြား ရ သညဟ ၎တ ႔က ေျပြာၾကြားၾကသည။

၄-၇-၂ ဆးျဖတခ ကခ ျခငးႏင ရပရ ြာေဆ းေႏ းပ ြတ င ပါ၀ငျခငး

ရပရ ြာအေရး ဆးျဖတခ ကခ ရြာတ င အမ းသမးမ ြားပါ၀ငမႈသည အကန႔အသတရ ပါသည။ အမ းသမးအမ ြားစက မ မ တ ႔သည ရပေရးရ ြာေရး ေဆ းေႏ းပ ြမ ြားတ င လး၀ပါ၀ငခ ငမရသညေတြာ မဟတဘြ (ဖ တၾကြားျခငးမခရလ ငပင”ကၽ နမတ ႔ နြားေထြာငခ ငရ သည”) လမးခရးတ ငလၿခမႈမရ ျခငး သ ႔မဟတ အ မမႈက စၥမ ြားေျမြာငလ နးျခငး တ ႔ေၾကြာင အစညးအေ၀းတ င ပါ၀ငရန သ ႔မဟတ တကေရြာကရန ဖ တၾကြားျခငးမခရသညသြာ ျဖစေၾကြာငး ေျပြာၾကြားၾကပါသည။7 အစညးအေ၀းတ င ပါ၀ငရန ဖ တၾကြားခရသညတ ငေအြာင အမ းသမးမ ြားသည ထ သ ႔လထေရ႕တ င ေျပြာဆ ရန သကေသြာငသကသြာ မခစြားရပါ။ အမ းသမးမ ြား ပါ၀ငမႈ နညးပါးရျခငး အေၾကြာငးမ ြားအနက တစခ ႕မြာ အမ းသမးမ ြားသည “ရကရ ႕” ၾကၿပး ပညြာရညန မပါးေသြာေၾကြာင (အထး သျဖင သမ ငးေၾကြာငးဆ ငရြာ) လညးေကြာငး အမ းသြားမ ြားသည အ မစးပ ြားေရးအတ က ဥးစးဥးေဆြာငျပေသြာသမ ြား ျဖစေသြာေၾကြာငလညးေကြာငး အမ းသြားမ ြားသည ထ အစညးအေ၀းမ းတ င အ မေထြာငစတစခ လးက ယစြား ေျပြာဆ ၾကျခငးျဖစသညဟ ေျဖဆ သမ ြားက ေျပြာၾကြားၾကပါသည။

အမ းသမးမ ြားသည ရပရ ြာအတ ငး ေခါငးေဆြာငေနရြာယသညမြာ ရြားပါးပါသည။ အမ းသမးတစဥး ေက းရ ြာလႀကး သ ႔မဟတ အပခ ပေရးမ းျဖစဖးသညဟ မညသမ မၾကြားဘးၾကပါ။ အမ းသမးတစဥး ေက းရ ြာေခါငးေဆြာင ျဖစလြာပါက

7 အသ ြားအလြာမရ ျခငး၊ လၿခေခ ြာေမ ႕သည လမးပနးဆကသ ယေရးမရ ျခငးတ ႕က Heingyu တ င အထးသျဖငအတြားအဆးတစချဖစေနသည။ ကြားလမးမႀကးမ ၁ နြာရခန႔ လမးေလ ြာကရၿပး မ းရြာတ င ေမြာေတြာဆ ငကယမ ြား အသးျပ၍မရပါ။ အထးသျဖင ညအခ နမ ြားတ င စစတမးေျဖဆ သမ ြား၏အေျပြာအရ ရ ြာမထ က၍ အစညးအေ၀းသ ြား ေရြာကတကေရြာကရနမြာ အမ းသမးမ ြားအတ က လၿခမႈ မရ ။ အဘယေၾကြာငဆ ေသြာ ထ မ ေ၀းေသြာေနရြာက ေမြာငမြေနသညအခ နအတ င အထးသျဖင အမ းသမးတစဥး အနညးငယပါသညအပစ သ ႔မဟတ ေဆ မေတြာမ းမစပသည အမ းသြားအမ ြားအျပြားႏင အမ းသမးအနညးငယ သြာပါ၀ငသည အပစအတ ငး သ ြားလြာရနမြာ အမ းသမး တစဥးအတ က အႏ ရြာယမ ြားပါသည။


မညသ ႔ျဖစလြာမညဆ သညအေပၚတ ငလညး အျမင အမ းအမ းရ ၾကသည။ အကယ၍ အမ းသမးတစဥး ေက းရ ြာေခါငးေဆြာင ျဖစလြာပါက သမစကြားက မညသမ နြားေထြာငလ မမညမဟတဟ အခ ႕က ယဆပါသည။ အျခြားသမ ြားက အမ းသြားျဖစေစ၊ အမ းသမးျဖစေစ တရြားမ တမႈရ ပါက အေၾကြာငးမဟတဟ ထငျမငယဆၾကပါသည။

ေက းရ ြာမ ြားတ င ဆယအ မလ ငက ယစြားလယအျဖစ ဆယအ မမ းတစဥးက ေရ းခ ယကြာ ေက းရ ြာအပစအပခ ပေရးမ းႏင ရပေရး၊ရ ြာေရး က စၥအ၀၀ ေဆ းေႏ းေစပါသည။ မအရ အမ းသြားေရြာ အမ းသမးပါ ထ တြာ၀နက ယႏ ငပါသည။ သ ႔ရြာတ င လကေတ ႕တ င အမ ြားစမြာ အမ းသြားမ ြားသြာ ျဖစၾကပါသည။ ထ ေက းရ ြာ ေလး ရ ြာမစစေပါငးက ယစြားလယ ၅၀ အနက ဘန႔ေဘ းကနး ေက းရ ြာမ က ယစြားလယတစဥးသြာလ င အမ းသမးျဖစပါသည။

က ြား-မ ဆ ငရြာေလလြာဆနးစစခ ကတ င ပါ၀ငသည အမ းသြားအမ ြားစက မအြားျဖင အဆငတ ငးအတ က ေခါငးေဆြာငေနရြာတ င အမ းသမးမ ြားက ပ မ ျမငေတ ႕လ ေၾကြာငး ေျဖၾကြားၾကပါသည။ သ ႔ရြာတ င အမ းသမးမ ြား ေခါငးေဆြာငေနရြာတ ငပါ၀ငခ ငရရ ေရးမြာ ေအြာကပါအတြားအဆးမ ြားရ သညဟ အမ ြားက ေျပြာၾကြားၾကပါသည။ -

အမ းသမးမ ြားအေနႏင ရြာထးအြာဏြာ၀ငယရနမြာ “ထးစ” မရ သျဖငသတ ႔သည “ထ သ ႔ေနရြာယရန အေတ းပငမရ ”။

အမ းသြားမ ြားသည အ မေထြာငစအဆငဆးျဖတခ ကခ သမ ြား ျဖစသျဖင ၎တ ႔သည အမ းသမးမ ြားအပါအ၀င အ မေထြာငစအြားလးရ လအေယြာကစတ ငးက က ယစြားျပသည ရပရ ြာေခါငးေဆြာငမ ြားအျဖစ တြာ၀နထမးေဆြာငႏ ငသည ဟ ေက းရ ြာထြမ လအခ ႕တ ႔က ယၾကညၾကပါသည။

အမ းသမးမ ြားတ င ပညြာရညန မပါးသျဖင ၎တ ႔သည ထ ရြာထးမ ြားတ င ထမးေဆြာငရန “အရညအခ ငး မျပညမပါ”။8

ထ သ ႔ေသြာ ရြာထးမ ြားတ င ထ ေရြာကစ ြာ တြာ၀နထမးေဆြာငရနမြာ အမ းသမးမ ြားသည အမ းသြားမ ြားႏငအတရ သညအခ နတ င “အရကႀကး” ကြာ “မ မ ထငျမငခ ကက ေဖြာျပရန ေၾကြာကရ ႕” ၾကသည။

အမ းသမးမ ြားသည ကြာယအြားျဖင သ ြားလြာႏ ငစ မးအကန႔အသတရ ပါသည။ လမးမ ြားဆ းသျဖင ရ ြာမ အျခြားေနရြာသ ႔ သ ြားေရြာက၍ အစညးအေ၀းမ ြားတကေရြာကရနမြာ အမ းသမးမ ြားအတ က ခကခြပါသည။

အမ းသြားအပစတစစအတ ငး အမ းသမး တစဥး၊ ႏစဥး တညးသြာ အခ နၾကြာၾကြာ လြာေရြာကပးေပါငး ေဆြာငရ ကရျခငးမြာ ”သငေတြာမႈ” ရ မညမဟတပါ။

အခ ႕ေျဖဆ သမ ြားက ဤသ ႔အမ းသမးမ ြား ေခါငးေဆြာငရြာထးမယသည ဓေလသည အခ နႏငအမ ေျပြာငးလြသ ြားႏ ငၿပး ၿမ ႕ႀကးမ ြားတ င ေျပြာငးလြၿပးျဖစႏ ငေသြာလညး ေက းလကေဒသမ ြားတ င ယငးသ ႔ေျပြာငးလြရန အဆငသငမျဖစေသးဟ ယဆၾကပါသည။

၄-၈ ၀နေဆြာငမႈမ ြား ရရ ေရးတ င က ြား-မအလ က ရႈေထြာငမ ြား ေရ းကနး ေက းရ ြာအပစတ င ေနထ ငသမ ြားသည ေဒသအတ ငး လယယြာထ ကကနပစၥညးမ ြား ထတလပေရးအတ က အေထြာကအကျဖစမည ၀နေဆြာငမႈမ ြားရရ မႈ အလ နနညးပါးသည။

၄-၈-၁ ေင ေၾကး၀နေဆြာငမႈ ရရ ျခငး

ေယဘယ အြားျဖင ေက းရ ြာအပစအတ ငးရ အမ းသမးမ ြားႏင အမ းသြားမ ြားတ င ဘဏေင စြာရငး မရ ၾကပါ။ ထ ႔အတ၎တ ႔ ေခ းေင ရရ ခ ငလညး အလ နနညးပါးသည။ အေသးစြားေင ေခ းေပးသည အဖ ြ႕အစညးမ ြား၊ ေင စ-ေင ေခ းအပစမ ြား ႏငစပလ ဥး၍ ရ ြာသရ ြာသြားမ ြားတ င အေတ ႕အႀကအမ းအမ းရ ၾကသည။ စမးႀကးႏင ေရ းကနးေက းရ ြာမ ြားတ င

8 ယငးသည အသကအရ ယရ သညအမ းသမးမ ြားအတ က ျဖစႏ ငသည။ သ ႔ေသြာအခ ႕က အလ ငအျမနပငေထြာကျပၾကသညမြာ ရ ြာရ မ နးကေလးမ ြားသည ေယြာက ြားေလးမ ြားထက ေက ြာငးတ ငေနထ ငသညမြာ ပ မ ၾကြာျမငသည ဆ သညအခ က ျဖစပါသည။


အေသးစြားေင ေခ းေပးသညအဖ ြ႕အစညးမ ြား၊ ေင စ-ေင ေခ းအပစမ ြား မရ ၾကပါ။ ဘန႔ေဘ းကနးတ င တစခရ ခြေသြာလညး အပစက ဥးေဆြာငသည အမ းသမးက ေင က ယ၍ ထ ကေျပးသ ြားခြသည။ ဟ နးက း ေက းရ ြာတ င ေက းရ ြာ ခရစယြာနဘရြားေက ြာငးမတစဆင ေင စေင ေခ းအပစရ ၿပး အမ းသမးေရြာ အမ းသြားပါ ေင ေခ းခ ငရ သည။ ရ ြာသြားမ ြားသည ေင လ အပပါက ရ ြာတ ငးရ ပ မ ခ မးသြာၾက ယ၀ေသြာ အ မေထြာငစမ ြား သ ႔မဟတ ေင တ းေခ းစြားသမ ြားထမ ေခ းယေလရ သည။ ယငးေခ းေင သည အတ းႏႈနး ျမငမြားေလရ သည။

ပစ ၇ ရ သမ ြားသည ဘဏေခ းေင အခ ႕ရရ ႏ ငသည။ ရ ြာသြားမ ြားသည က ယတ ငဘဏမ ြားႏင ဆကသ ယေင ေခ းျခငး မရ ဘြ ေက းရ ြာေခါငးေဆြာငက အ မေထြာငစမ ြားထမ အခ ကအလကမ ြားေကြာကယကြာ ေခ းေင ရရ ေရးအတ က စစဥေဆြာငရ ကျခငး၊ စမခန႔ခ ြျခငး ျပလပၾကသည။ အမ းသမးမ ြားက ထ ေခ းေင က မညသညဘဏမ ရရ ေၾကြာငး မသ ၾကပါ။ ရ ြာသြားမ ြားသည ဘဏေခ းေင က ၆ လ အတ ငး ျပနဆပရသည။ သ ႔ေသြာ မၾကြာမ ဆပရမညသကတမးတ း ေပးလ မမညဟ ေမ ြာလငရပါသည။ ေခ းေင က တစဧကလ င ၇၅၀၀၀ က ပမ ၁၅၀၀၀၀ က ပအတ ငး (ေင ပမြာဏ တစရ ြာႏငတစရ ြာ က ြာျခြားပါသည) ေခ းယခ ငရရ ေၾကြာငး အမ းသြားမ ြားက သတငးေပးၾကသည။ ေင ေခ းယသညသည ထ ေခ းေင ျဖင စ ကပ းေရး သ ငးအြားစမ ြား ၀ယယျခငး၊ စ ကပ းရြာသ အတ ငး ေန႔စဥအသးစရ တအတ က ေပးျခငးတ ႔ျဖင အသးျပၾကသည။ အမ းသြားေရြာ အမ းသမးမ ြားပါ ေခ းေင ရရ ႏ ငသည၊ သ ႔ရြာတ င ပစ ၇ တ င ၎တ ႔၏အမညေပါကရန လ အပသည။ အမ းသမးအနညးငယတ ငသြာ ပစ ၇ တ င၎တ ႔အမညပါရ သျဖင အမ းသမးအနညးငယသြာ ေခ းေင ရရ ႏ ငသည။

ေက းရ ြာအတ ငး မ သြားစတစခႏငတစခ ေင က မညသကက ငတ ယ၊ထ နးသ မးၾကသညမြာ မတညၾကပါ။ ေယဘယ အြားျဖင လယယြာထ ကကနမ ြားက ေဈးသ ႔တငပ ႔ေရြာငးခ သညမြာ အမ းသြားမ ြား ျဖစၾကသည။ ေက းရ ြာအခ ႕တ ႕တ င အမ းသြား မ ြားက ေင က ထ နးသ မး၊ က ငတ ယၾကသညက ပ မ ြားသည။ အျခြားရ ြာမ ြားတ င အမ းသြားမ ြား ေဈးမ ျပနလညေရြာကရ လြာ သညအခါ မ မ ခငပ နးထမ ေင က ယ၍သ မးဆညးက ငတ ယသညက ပ မ ြားသည။ အမ းသမးမ ြားသည ”ေင ေၾကးႏင ပတသကလ င၎တ ႔၏ ခငပ နးမ ြားက အယအၾကညမရ ” ၊ အ မအသးစရ တက ပ ၍ထ နးသ မးၾကသည ဟရယရယေမြာေမြာႏင ေျဖဆ ၾကသည။

၄-၈-၂ စ ကပ းေရးသငတနးမ ြားႏင သ ငးအြားစမ ြား ရရ ႏ ငခ င

ေရ းကနးေက းရ ြာအပစတ ငးရ မညသညေက းရ ြာမဆ အမ းသမး၊ အမ းသြားမ ြားသည သငတနးတကေရြာကရန အခ င အေရး အလ နနညးပါးသည။ မညသညရ ြာတ ငမ ၊ စ ကပ းေရးက အဓ ကထြား ပ ႔ခ သည သငတနး မရရ ဖးပါ။

အ မေထြာငစမ ြားသည ၎တ ႔၏ စ ကပ းေရးသ ငးအြားစမ ြားက တစအ မေထြာငခ ငး မငးလၿမ ႕တ င တ ကရ က တက၀ယ ၾကသည။ စ ကပ းေရး သ ငးအြားစမ ြားေထြာကပရန အစ းရ၏အစအစဥေသြာလညးေကြာငး၊ သမ၀ါယမ အဖ ြ႕ေသြာ လညးေကြာငး မရ ပါ။ သ ငးအြားစမ ြား ၀ယယရန ရပေင မရရ သမ ြားသည စ ကပ းလပက ငႏ ငျခငး မရ ပါ။

၄-၈-၃ အျခြား၀နေဆြာငမႈမ ြား ရရ ႏ ငခ င

ထ ႔နညးတစ ြာပင ေရ းကနးေက းရ ြာအပစတ ငေနထ ငၾကသမ ြားသည ပညြာေရး၊ က နးမြာေရးႏင စ တခ ရေသြာ ေသြာကေရ တ ႔ အပါအ၀င အျခြားေသြာ၀နေဆြာငမႈမ ြား ရရ ရန အခကအခြရ ၾကသည။ အထးသျဖင ဟ နးက း ေက းရ ြာသည ေခါငၿပး လမးမႀကးမ တစနြာရခန႔ လမးေလ ြာကရသည။ ထ ေက းရ ြာမ အမ းသမးမ ြားက ၎တ ႔သည က နးမြာေရး၀နေဆြာငမႈ အနညးငယသြာ ရရ ၾကသညဟ ဆ ပါသည။ ထ ႔နညးတ ရ ြာတ င မလတနးေက ြာငး တစေက ြာငးရ ၿပး ပမနဆရြာတစဥး အြားက းေလြာကဖ ယရြာ ရရ ေရးမြာ ခကခြသည။


၅-၀ အႀကျပခ ကမ ြား

ဤက ြား-မ ေလလြာသးသတခ ကက အေျခခ၍ ေရ႕ေျပးစမက နးလပက ကမ ြားတ င အသးျပရန နညးပညြာအရ ခ ဥးကပပ နညးလမးမ ြားအတ ကေရြာ အနြာဂတတ င ေဆြာငရ ကရန မ၀ါဒႏင တရြားဥပေဒေရးရြာ ျပျပငေျပြာငးလြမႈမ ြားအတ ကပါ အႀကဥြာဏ အခ ႕ေပးလ ပါသည။ ထ အႀကဥြာဏမ ြားအေသးစ တမြာ ေအြာကပါအတ ငးျဖစပါသည။-

၅-၁ ေရ႕ေျပးစမက နးလပက ကမ ြားအတ က နညးပညြာအရ ခ ဥးကပပ နညးလမးမ ြား

၁။ ေရ႕ေျပးခ ဥးကပပနညးလမးမ ြားအြား ပ မ ေကြာငးမ နေသြာပစျဖစေစရနႏင အမ းသမးမ ြား၏ ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငက ထညသ ငးစဥးစြားသညနညးလမးျဖငအေကြာငအထညေဖြာ ႏ ငေရးအတ က စတင၀ငေရြာက ေဆြာငရ ကစဥကပင အေထ ေထ ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ င ေလလြာသးသပမႈႏင တစၿပ ငတညး က ြား၊မ ေလလြာသးသပမႈက လပေဆြာငသငပါသည။

၂။ ေက းရ ြာနယန မ တမ ြားက တ ငးတြာသတမတရြာတ င အၿမြတမးလ လ ပင အမ းသမးမ ြား၏ ေျမအသးျပမႈက မတတမးတငျခငးမရ သလ အမ းသမးမ ြား၏ ေျမအသးျပမႈမြာ ထငသြာျမငသြာ မရ သညအတ က ေရ႕ေျပးေျမျပငက ငး ဆငး ေဆြာငရ ကသညအဖ ြ႕သည အမ းသမးမ ြား အသးခ ေနေသြာ ေျမက အထး ဂရျပ ေလလြာသးသပသငသည။ ထ ကြသ ႔ေသြာ ေျမမ ြားတ င ရ ြာေျမ၊ သစေတြာေျမ (အမ းသမးမ ြား ထငးႏင NTFP မ ြား ထတယသညေျမ)ႏင ေတြာငယြာေျမ (အမ းသမးမ ြား မးဖ ေခ ြာင သးႏစ ကခငး ထြားရ ႏ ငသည ေနရြာ) မ ြားပါဝငႏ ငပါသည။ အကယ၍ ထ ေျမ သည နယန မ တတ ငးတြာသတမတရြာတ င ထ ေျမမ ြားက ရ ြာ၏ တစစ တတစေဒသအျဖစ သတမတျခငး မရ ပါက ထ ေျမ မ ြားအေပၚ အြားထြား၍ အမ းသမးမ ြား ေဆြာငရ ကေနသည လပငနးမ ြားက ထ ခ ကေစႏ ငပါသည။ အမ းသမးေျမ အသးခ မႈက မတတမးတငႏ ငရန နညးလမးတစခမြာ ရပရ ြာမ ြား၏ အရငးအျမစအသးခ ပမ ြားက မတတမးတငသညအခါ အမ းသြား/အမ းသမး၊ လႀကး/လငယႏင လလ တ/အ မေထြာငသည စသညတ ႔အလ က အသးျပသမ ြားက အပစခ ြျခြား၍ မတတမးတငျခငးျဖင အသးျပသအမ းအစြားအျပညအစက အျပညအဝ ပေဖြာသ ရ ႏ ငမညျဖစသည။

၃။ အမ းသမးမ ြားအြား ေက းရ ြာ ေျမပထတေရး ေကြာမတတ င ပါဝငေစျခငးသည စမက နးေဖြာေဆြာငရြာတ င အမ းသမးမ ြား အသမ ြားက ထညသ ငးစဥးစြားႏ ငေစရန ေျခလမးေကြာငးတစရပျဖစသညတ င အမ းသမးမ ြားမြာ ထ သ ႔ ပါဝငေဆြာငရ ကမႈႏင ရငးႏးက ၽမးဝငျခငး မရ သျဖင အမ းသမးမ ြား အဓ ပၸါယရ စ ြာ ပါဝငေဆြာငရ ကႏ ငေစရန ပ မ အြားစ က လပေဆြာငရန လ အပေပလ မမည။ အစညးအေဝးအြားလးတ င အမ းသြားတစဖ ြ႕၊ အမ းသမး တစဖ ြ႕ ခ ြ၍ ျပလပျခငးျဖင အမ းသမးမ ြား မ မ တ ႔၏ အျမငမ ြားက ထတေဖြာေျပြာခ င ရရ လ မမညဟ ရညၫႊနးအပစမ ြားမ အမ းသမး အခ ႕က အၾကျပသည။ ထ ေကြာမတမ ြားတ င မတညေသြာ အမ းသမး အပစ အမ းမ း (အသကအရ ယအလ က၊ အ မေထြာငရ -မရ ၊ အမ းသမး အ မေထြာငဦးစးႏင အမ းသြား အ မေထြာငဦးစးမ မ သြားစဝငျဖစျခငး၊ စ ကပ းေျမရ ေသြာ အမ းသမးႏင လယယြာမြ မ သြားစဝင အမ းသမး စသျဖင) တ ႔က က ယစြားျပသမ ြား ပါဝငေစရန ေဆြာငရ ကေစျခငးျဖင ရညရ ယခ က ပ မ အထေျမြာကႏ ငမညျဖစသည။

၄။ ေက းရ ြာေျမအသးခ မႈ အစအစဥမ ြား ခ မတရြာတ င ေရ႕ေျပးအဖ ြ႕အေနႏင အမ းသမးမ ြားပါဝငေစရန ဂရျပ၍ အြားလးပါဝငေသြာ လပငနးစဥမ း ေဆြာငရ ကရန မျဖစမေန အေရးႀကးပါသည။

၅။ အမ းသမးသးသန႔ အစညးအေ၀း သ ႔မဟတ အပစမ ြားဖနတးျခငးျဖင အမ းသမးမ ြားေျမအသးခ ခ င ရရ ေရးႏင ေျမအသးခ မႈတ ႔ႏင စပလ ဥး ၍၎တ ႔၏အခကအခြမ ြားက ဖ ငဟေျပြာဆ ၊ ေဖြာျပခ င ရရ ႏ ငမည ျဖစပါသည။

၆။ ေက းရ ြာမ ြားတ င အထးသျဖင အမ းသမးထအတ ငး ေျမယြာႏငသကဆ ငသညဥပေဒမ ြားအေၾကြာငး ဗဟသတ နညးေနဆြပငျဖစပါသည။ ေရ႕ေျပးၾကြား၀ငေဆြာငရ ကျခငးႏင ယငးအေပၚသကေရြာကမႈအလြားအလြာက ရ ြာသ၊


ရ ြာသြားမ ြား နြားလညေစရနအတ က ပညြာေပးအစအစဥမ ြားႏင စ မးရညျမႈငတငေပးျခငးမ ြား ျပလပေပးရန မျဖစမေန လ အပပါသည။ တရြားဥပေဒေရးရြာ ပညြာေပး အစအစဥမ ြားတ င အမ းသမးေျမယြာအခ ငအေရးက လညး ထညသ ငး ပညြာေပးသငၿပး သငတနးမ ြားက အမ းသြားမ ြားႏင အမ းသမးမ ြား အြားလးအတ က စစဥေပးသငပါသည။

၇။ အထးသျဖင လယယြာေျမမတပတငျခငး ေဆြာငရ ကဆြျဖစသည နယေျမမ ြားတ င (သ ႔မဟတ ေျမက လယယြာေျမအျဖစ ေျပြာငးလြသညအခါ မၾကြာမအနြာဂတတ င ရ ြာသ၊ရ ြာသြားမ ြားအေပၚ သကေရြာကမႈ ရ ႏ ငသည) ေရ းကနးေက းရ ြာတ င ေက းရ ြာနယန မ တအေသးစ တေရးဆ ြသည ေရ႕ေျပး စမက နးသည လယယြာေျမမတပတငေရး လပငနးစဥအြား မညကြသ ႔ ထ ခ ကမႈ ရ ႏ င၊ မရ ႏ ငက ေက းရ ြာသ၊ ေက းရ ြာသြားမ ြားႏင ေက းရ ြာေခါငးေဆြာငမ ြားအြား ရငးျပရြာတ င ဂရတစ က ေဆြာငရ ကသငသညဟ ထငျမငယဆရပါသည။

၈။ ေက းရ ြာတ ငး အျငငးပ ြားမႈက လကဥးေျဖရငးေပရသ၊ ရ ြာသ၊ရ ြာသြားမ ြားအတ က အစ းရဌြာနမ ြားႏငဆကသ ယရ သည လမးေၾကြာငးျဖစသည ေက းရ ြာ ေခါငးေဆြာငမ ြားသည ဥပေဒႏငအညအမ းသမးမ ြား အတ ကေျမယြာ အခ ငအေရးမ ြား ေျမယြာျငငးပ ြားမႈေျဖရငးရန အေကြာငးဆးနညးလမးမ ြား တ ႔ႏင ပတသကသည သငတနးမ ြား ေပးသငသည။

၉။ ဤစမက နးတ င ေရ႕ေျပးစမက နးေဆြာငရ ကစဥကြာလအတ ငး ေဖြာထတေတ ႕ရ ရသည ရပရ ြာအတ ငးရငဆ င ေနရသည က ြား-မ ဆ ငရြာစ နေခၚမႈမ ြားက မတတမးတငၿပး ထ ေတ ႕ရ ခ ကမ ြားက စ နေခၚမႈမ ြားေျဖရငးေပးရန တြာ၀နရ သည အျခြားအပစမ ြား ( ထ ေဒသအတ ငး ဆကႏ ယေနသညျပနနြာမ ြားက ေျဖရငးေဆြာငရ ကေနၿပး ျဖစႏ ငသည အစ းရေအဂ ငစမ ြား သ ႔မဟတ ေဒသ အရပဖကလမႈအဖ ြ႕အစညးမ ြားကြသ ႔ေသြာ) သ ႔ဆကသ ယ ေပးပ ႔ေရး နညးလမးရြာရန စဥးစြားသငသည။ ဥပမြာအြားျဖင Heingyu ေက းရ ြာသ ႔သ ြားသညလမးသည ၾကမးတမးသျဖင အမ းသမးမ ြား ရ ြာမထ က၍ အစညးအေ၀းသ ြားတကရန အတြားအဆးျဖစေနသညဟ ရ ြာသြား အမ ြားစက ေျပြာၾကြားၾကသည။ ထ နယေျမအတ ငး အမ းသမးမ ြားေဒသအစ းရအဖ ြ႕တ ငး ပါ၀ငေရး အြားေပးသည အရပဖကလမႈအဖ ြ႕အစညးမ ြားရ ပါက ဤေတ ႕ရ ခ ကမ ြားသည ၎တ ႔၏လပငနးအတ က အက းရ ေစႏ ငၿပး ဤအတြားအဆးက မညသ ႔ေျဖရငးရမညက နညးလမးသတမတ၍ ရေစႏ ငပါလ မမည။

၁၀။ ေရ႕ေျပးနညးလမးက ေစြာငၾကည၊ အကြျဖတစဥအတ ငး အမ းသမးမ ြားႏင အမ းသြားမ ြားအတ က ရလဒမ ြား သည သြာတညမ ရ -မရ အကြျဖတရြာတ င အေထြာကအကျဖစသည အခ ကအလကမ ြားအြားစေဆြာငး၊ အသးခ ေရး အဖ ြ႕အေနႏငေဆြာငရ ကသငသည။

၅-၂။ အျခြားမဝါဒႏင ဥပေဒျပျပငေျပြာငးလြေရး အတ က အၾကျပခ ကမ ြား ၁။ ေျမယြာဆ ငရြာ ဥပေဒမ ြားအြားလးတ င အမ းသမးမ ြား ေျမယြာအခ ငအေရး တနးတရရ ရန ျပဌြာနးခ ကမ ြား ရငးလငးစ ြာ ပါဝငသငပါသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ ေျမအသးခ မႈ မဝါဒတ င ထ ကြသ ႔ျပဌြာနးခ ကမ ြားပါဝငေသြာလညး ၂၀၁၂ခႏစ လယေျမဥပေဒ အပါအဝင ယခငက ျပဌြာနးခြေသြာ ဥပေဒမ ြားတ ငမ ထ ကြသ ႔ ျပဌြာနးခ ကမ ြား ပါဝငျခငး မရ ပါ။ ထ ႔ေၾကြာင ေျမယြာက စမအပခ ပသ တြာဝနခ (DoALMS မ အရြာရ မ ြားႏင ေက းရ ြာလႀကးမ ြား အပါအဝင) အၾကြား နြားလညမႈ ရပေထ းျခငးမ ြား ျဖစေစၿပး က ြား၊မ တနးတညမ မႈ အေျခခဥပေဒသမ ြားက လညး ေကြာငးစ ြာေဖြာေဆြာငႏ ငျခငး မရ ပါ။

၂။ စ ကပ းေျမက ပးတ ြမတပတငခ ငအြား ခ ငျပရန ၂၀၁၂ခႏစ လယယြာေျမ ဥပေဒအြား ေျပြာငးလြသငၿပး ဥပေဒအတ ငး ေဖြာေဆြာငႏ ငျခငး ရ မရ ထ ေရြာကစ ြာ ေစြာငၾကညသည စနစေပၚေပါကရနလညး တ ကတ နး ႏႈ းေဆြာသင ပါသည။

၃။ အမ းသမးမ ြား၏ ေျမယြာဆ ငရြာအခ ငအေရးက ဥပေဒအရ သတမတေပးထြားသညႏင လကေတ ႕တ င ရရ ခစြားခ င အေနအထြားက ျပညစစ ြာ အခ ကအလကေကြာကယသငပါသည။ ထ အခ ကအလကမ ြားက အသးခ ၍ အမ းသမး အ မေထြာငဦးစးမ ြာ၏ ေျမယြာရရ ပ ငခ ငႏင ေျမယြာအသးခ မႈဆ ငရြာ ထ ခ ကနစနြာမႈမ ြားက ေဖြာထတကြာ အမ းသမးမ ြား က ပပ းေပးမည ဥပေဒႏင စညးမ ဥးမ ြား သတမတရန အၾကျပသငပါသည။

၄။ ဥပေဒမ ြားက ျပငဆငေျပြာငးလြ၍ အမ းသြား ေျမအသးခ မႈ မဝါဒ (အထးသျဖင အပ ဒ ၇၅) တ ငေဖြာျပထြားသညအတ ငး အမ းသမးမ ြား၏ ေျမယြာပ ငဆ ငခ ငႏင စမခန႔ခ ြပ ငခ ငမ ြားက ေဖြာေဆြာငေပးႏ ငရန ေျမယြာစမအပခ ပမႈႏင စမခန႔ခ ြမႈဆ ငရြာ ရငးလငး၍ ရပရ ြာလထ လကလမးမေသြာ နညးစနစမ ြားက ဖနတးသင ပါသည။


၅။ အ မေထြာငစအတ ငး လငေယြာက ြား/အမ းသြား မ သြားစဝငမ ြား ေရႊ႕ေျပြာငးထ ကခ ြာသ ြားျခငး၊ လငမယြားက ြာရငးျခငး ႏင ခ ြ၍ေနျခငး စသညအေျခအေနမ ြားေၾကြာင အမ းသမးမ ြား၏ ထ ခ ကနစနြာမႈမ ြားက အထးထညသ ငးစဥးစြား၍ ေျမယြာ အေမ ဆကချခငး၊ ငြားရမးျခငးႏင ေရြာငးခ ျခငးဆ ငရြာ စညးမ ဥးစညးကမး၊ လမးၫႊနမႈမ ြားက ရငးလငးစ ြာ ခ မတသငပါသည။

၆။ ေျမယြာဆ ငရြာ ဆးျဖတခ ကခ မတေရး အဖ ြ႕မ ြားအပါအဝင ေျမယြာဆ ငရြာ ဥပေဒမ ြား၊ မဝါဒမ ြား၊ အစအစဥမ ြား၊ ဥပေဒ ေရးရြာ အကအညမ ြား၊ မတပတငေဆြာငရ ကေပးမႈမ ြား စသညတ ႔အြားလးတ င ေက းလကေဒသေန အမ းသမးမ ြား ပါဝငေဆြာငရ ကခ င ရ ေစသငပါသည။ နညးလမးတစခမြာ ေက းရ ြာအဆငႏင အထကအဆငမ ြားတ င ဖ ြ႕စညးသည ေကြာမတမ ြား အြားလးတ င အမ းသမးမ ြား မျဖစမေနပါဝငရမည အေရအတ က တစခ သတမတျခငးျဖစၿပး ထ သ ႔ ပါဝင ေစျခငးျဖင ရပရ ြာအတ ငးမ အမ းသြားမ ြား၏ ေထြာကခမႈက လညး ရရ လြာႏ ငပါသည။


က မးက းစြာရငး

Government of Myanmar, Ministry of Immigration and Population. (2015). The 2014 Myanmar population and housing census. Available from Myanmar Information Management Unit at http://www.themimu.info/census-data.

Jhaveri, N., & Thomas, N. (2015). Land Use and Tenure Assessment of Yway Gone Village Tract, Minhla Township. Washington, DC: USAID Tenure and Global Climate Change Program.

Myanmar Information Management Unit. (2016). Bago Regional Township Map. MIMU696v03. Yangon: MIMU.

Srininas, S., & Hlaing, U Saw. (2015). Myanmar: Land tenure issues and the impact on rural development. Rome: FAO.

[UNDP] United Nations Development Programme. (2011). The integrated household living conditions survey in Myanmar (2009-2010) – Poverty profile. Yangon: UNDP.

Woods, K. (2015). Commercial agriculture expansion in Myanmar: Links to deforestation, conversion timber, and land conflicts. Washington, DC: Forest Trends.

http://www.themimu.info/census-data


ေနြာကဆကတ ြ ၁ - ေျမအသးခ ခ ငႏင ပ ငဆ ငခ ငဆ ငရြာ က ြား-မ ရႈေထြာငမ ြား အြား ရပရ ြာအဆင ေလလြာသးသပျခငး - က ငးဆငးေမးျမနးသမ ြားအတ က လမးညႊနေမးခ နးမ ြား

အမ းသမးမ ြားႏင ရညညႊနးအပစလ က ေဆ းေႏ းျခငး

ေခါငးစဥ ျဖစႏ ငသည ေမးခ နးမ ြား

ေျမႏင ေျမအသးခ မႈအမ းအစြားမ ြား

ေက းရ ြာအတ ငး မညသည လႈပရြားမႈမ ြားတ င အမ းသမးမ ြား ပါဝငသလြ?

ဤေက းရ ြာအတ ငး မညသည ေျမအမ းအစြားမ ြား ရ ပါသလြ?

ထ ေျမအမ းအစြား တစခစက မညသ ႔ အသးျပပါသနညး/ ေျမအမ းအစြား တစခစက ဘယအတ ကအသးျပပါသလြ?

အမ းသမးမ ြား ပါဝငခ ငမရ သည လႈပရြားမႈမ ြား/ေျမမ ြား ရ ပါသလြား? ရ ပါက ဘြာေၾကြာင ထ ကြသ ႔ ျဖစရသလြ? ထ လႈပရြားမႈမ ြားတ င ပါဝငခ ငမရရန (သ ႔) ထ ေျမက အသးခ ခ င မရရန မညသညအရြာက အတြားအဆး ျဖစေနပါသလြ?

အမ းသမးမ ြား အတတက လပေဆြာငၾကသည (သ ႔) အျပနအလန ေဆြာငရ ကေပးသည လႈပရြားမႈမ ြား ရ ပါသလြား? အမ းသမးမ ြား အပစလ က စ ကပ းလပက ငၾကပါသလြား ? သ ႔မဟတ အမ းသမးမ ြား ေတြာထ ကပစၥညးမ ြား အတတက ထတယၾကပါသလြား? သ ႔မဟတ အမ းသမးမ ြား အျပနအလန အေပးအယသေဘြာျဖင တစဦးလယတ င တစဦး ကညလပက ငျခငး ရ ပါသလြား?

အမ းသမး ဦးေဆြာငသည အ မေထြာငစမ ြား

ဤရ ြာတ င အမ းသမး ဦးစးသည အ မေထြာငစအမ ြားအျပြား ရ ပါသလြား?

မညမ ရ ပါသလြ?

ရ ပါက ထ အမ းသမးမ ြား မညကြသ ႔ အ မေထြာငဦးစးမ ြား ျဖစလြာပါသလြ? (ဆ လ သညမြာ ၎တ ႔သည အ မေထြာငမရ သ အပ မ ြာြားလြား၊ ခငပ နးက အေဝးတ င

သ ြားေရြာက အလပလပက ငေနျခငးမ ြား၊ ခငပ နးက စ န႔ပစသ ြားျခငးလြား၊ ခငပ နး ေသဆး သ ြာျခငးလြား)

ေျမယြာလကဝယရ ျခငးႏင အေထြာကအထြား စြာရ ကစြာတမး

ဤရ ြာရ လမ ြားစသည ေျမပ ငဆ ငၾကပါသလြား? မ သြားစအနညးငယလြား၊ မ သြားစ အခ ႕လြား၊ မ သြားစ အမ ြားအျပြားလြား?

အမ းသမးမ ြား ေျမပ ငဆ ငၾကပါသလြား? ပ ငဆ ငပါက ပ ငဆ ငသအေရအတ ကမ ြားသလြား ? မမ ြားပါက ဘြာေၾကြာငလြ?

ပ ငဆ ငမႈ အေထြာကအထြား စြာရ ကစြာတမးမ ြားက မညသ႔အမညျဖင ရရ ထြားပါသလြ? အ မေထြာငဦးစး၊ ခငပ နး၊ အရ ယေရြာကၿပးသတစဦးဦး၊ ခငပ နးႏင ဇနး၊အသကအႀကးဆးသ ၊ စသျဖင


အေထြာကအထြားစြာရ ကတ င မ မ နြာမညေပါကေသြာ အမ းသမး (သ ႔) အမ းသြားႏင ပးတ ြ အမညေပါကေသြာ အမ းသမးမ ြားက သ ပါသလြား? မညမ ေလြာက ရ သလြ စစမးပါ (အနညးငယ၊ အခ ႕၊ အမ ြားအျပြား၊ ေျမြာကမ ြားစ ြာ၊ အမ ြားဆး ၊ အမ းသမး အ မေထြာငဦးစးမ ြား အမ ြားစလြား (သ ႔) မညသ ႔ေသြာ အမ းသမးမ းလြ)

LUC အေၾကြာငး ျမငဖး၊ ၾကြားဖးပါသလြား?

LUC အေၾကြာငးသ သည ဆ ပါက,

LUC ဆ တြာဘြာလြ? ဤရ ြာတ င LUC ရ သည အ မေထြာငစ တစစစ ရ ပါသလြား? ဘယအခ နတနးက ရရ ခြပါသလြ? မညသ ႔ ရရ ခြၾကပါသလြ? ေျမယြာ မတပတငျခငး က စၥရပအေပၚ သတ ႔မညမ နြားလညေၾကြာငး သ ရ ေအြာင လပပါ။

LUC မ ြားသည အေရးႀကး/အကအညရသညဟ ထငပါသလြား? LUC ရ ျခငး“ အက းေက းဇးက ဘြာပါလြ?

အမ းသမး တစဦး၏ အမညေပါကသည LUC က ျမငဖး၊ ၾကြားဖးပါသလြား? မညမ ေလြာက ရ သလြ စစမးပါ (အနညးငယ၊ အခ ႕၊ အမ ြားအျပြား၊ ေျမြာကျမြားစ ြာ၊ အမ ြားဆး၊ အမ းသမး အ မေထြာငဦးစးမ ြား အမ ြားစလြား (သ ႔) မညသ ႔ေသြာ အမ းသမး မ းလြ)

LUC တ ငအမ းသမး အမည ေပါကျခငးေၾကြာင အမ းသမးမ ြားအ တ က ထးျခြားမႈ ရ ပါသလြား?

က ယပ ငအမညေပါကျခငး ေၾကြာင အမ းသမးမ ြား ေျမယြာႏင စပလ ဥးသည ဆးျဖတခ ကခ ေရး၊ အသး ျပႏ ငစ မး၊ ငြားရမးႏ ငစ မး၊ ေပါငႏႏ ငစ မး (သ ႔) ေရြာငးခ ႏ ငစ မး အေပၚ သကေရြာကမႈ ရ -မရ က ၽႏပတ ႔ စးစမးေလလြာေနပါသည။

အမ းသမးမ ြား ေျမရရ ႏ ငမည နညးလမးမ ြား

ေျမယြာပ ငဆ ငသည အ မေထြာငစမ ြားသည ပမနအြားျဖင ေျမက မညသ ႔ ရရ ခြပါသလြ?

မ သြားစခ ငး အေမ ဆကချခငး၊ အစ းရ ခ ငျပျခငး၊ ဝယယျခငး စသညနညးျဖင

အမ းသမးမ ြား မညကြသ ႔ ေျမပ ငရင ျဖစလြာသလြ?

မ မ ေမ းဖ ြားခြသညမ သြားစမ အေမ ဆကခရရ ျခငး-

အမ းသမးမ ြားသည ေမ းဖ ြားႀကးျပငးခြ သည မ သြားစ ထမေျမအေမ ဆကခႏ ငသလြား? မညမ မ ြားျပြားပါသလြ? ျဖစစဥက ေျပြာျပပါ။

အမ းသမး မ ြားသည အက မ ြား၊ ေမြာငမ ြားႏင ေျမပမြာဏ တနးတရရ ပါသလြား? အမ းသမးမ ြား အ မေထြာငရ ျခငး-မရ ျခငးႏင သကဆ ငပါသလြား? လပက ကငယ အ မေထြာငစမ ြား အေနျဖင သြားသမးမ ြားပါက ေျမက မညသ ႔

ေဝျခမးပါသလြ? ဥပမြာ အ မေထြာငစတ င ေျမက ကအငယေလးသြာ ရ ၿပး သြားသမး ေလးေယြာကရ ပါက မညသ႔က ဦးစြားေပးမလြ?

ဤရ ြာတ င အမ းသမးမ ြား မညသညအသကအရ ယတ င အ မေထြာငက ေလရ ပါသလြ? သတ ႔သမးမ သြားစက သတ းသြားမ သြားစအြား တငေတြာငးရျခငး (သ ႔) သတ ႔သြား မ သြားစ ထမ တစစတစရြာ ရရ ျခငး ရ ပါသလြား? ထ သ ႔ အလြအထပျပလပ ရြာတ င ေျမယြာပါပါသလြား?

ရ ြာတ ငေျမပ ငရ သသည အမ းသမးသည လကထပၿပးရ ြာမ ထ ကခ ြာ သ ြားလ င က နခြေသြာေျမသည မညသ ႔ ျဖစမလြ?

ခငပ နးထမ အေမ ရရ ျခငး


အမ းသမးမ ြားသည မ မ တ ႔၏ ခငပ နးထမ ေျမယြာအေမ ဆကခခ င ရ ပါသလြား? မညမ ျဖစေလျဖစထရ ပါသလြ?

တရြားဝငလကထပထြားရန အေရးႀကးပါသလြား? ခငပ နးတ င ဇနးတစဦးထကပ ရ ပါက ျပနနြာရ ပါသလြား?

အစ းရ ခ ငျပျခငးေၾကြာင ေျမရရ ျခငး

အမ းသမးမ ြားသည အစ းရထမ တ ကရ ကခ ငျပခ ကျဖင ေျမရရ ႏ ငပါသလြား? မညမ ျဖစေလျဖစထ ရ ပါသလြ? အစ းရထမခ ငျပခ ကက ပ မ ရရ ႏ ငသည အမ းသမး ပစမ း ရ ပါသလြား? အစ းရ၏ ခ ငျပခ ကမရႏ ငသည အမ းသမးမ ြား ရ ပါသလြား?

ဝယယျခငးျဖင ေျမရရ ျခငး

အမ းသမးမ ြား ေျမဝယခ ငရ ပါသလြား? ထ သ ႔ ဝယယမႈ မညမ ေပါမ ြားပါသလြ? ေျမယြာ ရယအသးျပခ င အ မေထြာငစမ ြား ေျမငြားရမးခ င ရ ပါသလြား? သးစြားလပက ငခ င ရ ပါသလြား? ေျမငြား လပက ငခ င

ရ ပါသလြား?

အမ းသမးမ ြား ေျမငြားရမးခ ငရ ပါသလြား? သးစြားလပက ငခ ငရ ပါသလြား? ေျမငြား လပက ငခ င ရ ပါသလြား?

ေျမငြားရမးခ င ရ သညဆ ပါက

ငြားရမးမႈ မညမ ေပါမ ြားပါသလြ? ေယဘယ အြားျဖငႏင အမ းသမးမ ြား ငြားရမးျခငး ငြားရမးသညေျမတ င မညသ ႔ လပက ငေလရ ပါသလြ? ေျမအငြားခ ထြားမႈသည ရြာသအလ ကလြား၊ ႏစအလ ကလြား၊ ေရရညလြား? ထးစအြားျဖင စြာခ ပစြာတမးျဖင ငြားရမးျခငးလြား၊ ႏႈတကတ ျဖင ငြားရမးျခငးလြား? ေျမအငြားခ ထြားမႈႏင ဆကႏ ယ၍ အျငငးပ ြားမႈျဖစပ ြားပါက မညသ ႔ ျဖစႏ ငပါသလြ?

ျဖစေလျဖစထရ ပါသလြား? ပမနအြားျဖင အျငငးပ ြားမႈမ ြားက မညသ ႔ ေျဖရငးပါသလြ? ေျမငြားရမးရြာတ င အမ းသမးမ ြားတ ငေရြာ တနးတ ေရ းခ ယစရြာ/အခ င အေရးမ ြား

ရ ပါသလြား? သးစြားလပက ငခ င ရ သညဆ ပါက

သးစြားလပက ငမႈ မညမ ေပါမ ြားပါသလြ? ေယဘယ အြားျဖင အမ းသမးမ ြား လပက ငျခငး

ငြားရမးသညေျမတ င မညသ ႔ လပက ငေလရ ပါသလြ? ပမနအြားျဖင သးစြားခ ထြားရြာတ င မညသည သေဘြာတညခ ကမ ြား ပါဝငပါသလြ? မညသက မညသညအရြာက ျဖညဆညးသည၊ မညသ ႔ မ ေဝရန ေမ ြာမနးသည၊ သးႏ

မေအြာငျမငပါက မညသ ႔ေဆြာငရ ကသည စသညတ ႔က ရငးျပေပးပါ။ သးစြားခ ထြားျခငးႏင ပတသက၍ အျငငးပ ြားမႈ ျဖစပ ြားပါက မညသ ႔ေဆြာင ရ ကပါသလြ?

မညမ ျဖစေလျဖစထ ရ ပါသလြ? အျငငးပ ြားမႈ မ ြားက ပမနအြားျဖင မညသ ႔ ေျဖရငးပါသလြ?

အမ းသမးမ ြားတ ငေရြာ တနးတ ေရ းခ ယစရြာ/အခ င အေရးမ ြား ရ ပါသလြား ေျမပ ငဆ ငခ င အြာမခခ က အမ းသမးမ ြား လယမြားက ြာရငးျပတစြသည အခါ၊ ခ ြေနသညအခါ (သ ႔) စ န႔ပစခရသညအခါတ င

သမ၏ ေျမယြာ အသးခ ခ င ျဖစသ ြားမညလြ? သမ၏ သြားသမးမ ြားအတ က မညသ ႔ ျဖစမညလြ?

ဥပမြာျဖစစဥ ၁။ ဦး (က) သညသ႔ဇနးအြား စ န႔ပစလ ကပါသည။ ဇနးသည၏ ေျမယြာအသးခ ခ င မညသ ႔ ျဖစသ ြားမညလြ? သြားသမးမ ြားအတ က မညသ ႔ျဖစသ ြားမညလြ?


အမ းသမးတစဦး၏ ခငပ နးသည ေနြာကအ မေထြာငျပလ ကသည အခါ သမ၏ ေျမအသးခ ခ င မညသ ႔ ျဖစသ ြားမညလြ? သမ၏ သြားသမးမ ြားအတ က မညသ ႔ ျဖစသ ြားမညလြ?

ဥပမြာျဖစစဥ ၂။ ဦး (က) တ ငဇနး တစဦး ရ ၿပး ေနြာကထပ မ နးမတစဦး ထပယ လ ကသည။ သ၏ ဇနး နပါတ ၁ ႏင ဇနး နပါတ ၂ တ ႔၏ ေျမအသးခ ခ ငအေပၚ မညသ ႔ သကေရြာကမညလြ? ဇနး နပါတ ၂ ၏ သြားသမးမ ြားသညလညး ေျမယြာ ဆကခခ င တနးတရရ မညလြား? ရငးျပပါ။

အမ းသမး၏ ခငပ နးသည အေဝးသ ႔ေရြာကေနသညအခါ သမ၏ ေျမအသးခ ခ င မညသ ႔ ျဖစသ ြားမညနညး။

ဥပမြာ ျဖစစဥ ၃။ ဦး (က) သညအေဝးတ င သ ြားေရြာက အလပလပက ငေနသည။ ေျမက မညသက ထ နးခ ပက ငတ ယ မညနညး? ရငးျပပါ။

အမ းသမးတစဦးသည မညသည အေျခအေနတ င သမ၏ အ မေထြာငစပ င ေျမက အသးခ ခ င ဆး႐ႈးရႏ ငပါသလြ? ဤရ ြာမ အမ းသမးမ ြားအတ က ဤအခ ကမြာ စ းရ မစရြာ တစခ ျဖစပါသလြား?

မ သြားစ တစစလး လကရ အသးျပေနသည ေျမက ဆး႐ႈးရသည အေျခအေနမ းရ ပါသလြား? ရငးျပေပးပါ။ ဤအေျခအေနေၾကြာင ထ ခ ကခစြားရႏ ငေျခ အမ ြားဆးရ သည အ မေထြာငစမ ြားက ေဖြာျပပါ။? ဤရ ြာရ အ မေထြာငစမ ြား ယငးအတ က စ းရ မေနရပါသလြား?

ဆးျဖတခ ကခ ရြာတ င ပါဝငျခငး

ဤရ ြာတ င အမ းသြားတစဦးက ေျမက ေရြာငးခ ၊ ေပါငႏလ ၿပး သ၏ ဇနးက သေဘြာမတပါက မညသ ႔ ျဖစမညလြ? ဇနး၏ ခ ငျပခ ကမပါဘြ ေရြာငးခ ၊ ေပါငႏႏ ငပါသလြား?

အကယ၍ အမ းသမးက ေျမက ေရြာငးခ ၊ ေပါငႏလ ၿပး ခငပ နးက သေဘြာမတလ င မညသ ႔ ျဖစမညလြ? ခငပ နးရြ႕ ခ ငျပခ ကမပါဘြ သမအေနႏင ေပါငႏ၊ ေရြာငးခ ခ င ရ ပါသလြား?

အကယ၍ အမ းသြား တစဦးသည အျခြားအရပတ င သးလခန႔ သ ြားေရြာက အလပ လပက ငေနစဥ သ၏ ဇနးတ င အေရးတႀကး ေင လ အပပါက မညသ ႔ ျဖစမညလြ? ေျမက ေပါငႏ၊ ေရြာငးခ ရန သမတ င ဆးျဖတပ ငခ င ရ ပါသလြား? ခငပ နးအြား ဦးစ ြာေမးရန လ ပါသလြား? အျခြား အမ းသြားေဆ မ း (ေယြာကၡမ၊ ဖခင၊ အစက စသျဖင) အြားေမးရနလ ပါသလြား ? အမ းသမးသည ခငပ နးအြား မတ ငပငဘြ ေျမက ေပါငႏလ ကမညဆ လ င မညသ ႔ ျဖစမညဟ ထငပါသလြ?

အကယ၍ ဇနးသညက အေဝးတ င အလပလပက ငေနစဥ (သ ႔) ေဆ မ းမ ြားထ သ ြားေရြာက လညပတေနခ တ င ခငပ နးက ေင လ ၍ ဇနးသည၏ သေဘြာတညမႈ မပါဘြ ေျမက ေပါငႏ၊ ငြားရမးႏ ငပါသလြား? အကယ၍ ေျမက ေရြာငးခ မညဆ လ ငေရြာ မညသ ႔ ျဖစမညလြ?

အမ းသြားမ ြားသည ယငးတ ႔၏ ဇနးမ ြားႏင ေျမက စၥ တ ငပငေလ ရ ပါသ လြား?- ဥပမြာ ဘြာပငစ က မည၊ ေျမၾသဇြာ မညမ ထညမည၊ မညသည အခ နစ ကမည၊ အလပ သမြား မညမ ငြားမည စသျဖင

ေျမ စမခန႔ခ ြျခငး ဤရ ြာတ င ေျမယြာက စၥႏင စပလ ဥး၍ မညသက တြာဝနရ ပဂ လ၊ အႀကးအကြ ျဖစပါသလြ? မညသလြ? ဘယမြာေနသလြ? မညသည တြာဝနယထြားသလြ? ရငးပါေပးပါ။

အမ းသမးမ ြားသည ထ သမ ြားႏင ဆကသ ယေဆြာငရ ကမႈ ရ ပါသလြား? မရ ပါက အဘယေၾကြာငလြ?

အမ းသမး တစဦးအြား ေက းရ ြာေခါငးေဆြာင (သ ႔) အစ းရ အရြာရ အျဖစ သငျမငဖးပါသလြား? အမ းသမးမ ြား ေခါငးေဆြာငေနရြာတ င ပ မ ပါဝငလြာမည အေရးက သငမညသ ႔ ထငျမငယဆပါသလြ? အမ းသမးတစဦး ေခါငးေဆြာငအျဖစ ေနရြာယျခငး က သငမညသ ႔ ျမငပါသလြ?


ေက းရ ြာမြာ ေခါငးေဆြာင ရ ပါသလြား (ေက းရ ြာအပစ အပခ ပေရးမ း)? သ/သမ မညသပါလြ?

ေက းရ ြာအပစ ဖ ႕ၿဖ းတ းတကေရး အေထြာကအကျပေကြာမတတ င မညသ ပါဝငသညက သငသ ပါသလြား? သတ ႔ မညသည တြာဝန ယထြားသလြ?

ေက းရ ြာအပစ လယယြာေျမ စမခန႔ခ ေျရး ေကြာမတတ င မညသ ပါဝငသညက သငသ ပါသလြား? သတ ႔ မညသည တြာဝန ယထြားသလြ?

ေက းရ ြာအပစလယယြာေျမ စမခန႔ခ ြေရး ေကြာမတတ င အမ းသမး မ ြား ပါဝငပါသလြား? ပါဝငပါက ဘယႏစဦးရ ပါသလြ?

အမ းသမးမ ြား ပါဝငပါက ထ ေကြာမတတ င မညသည တြာဝနထမးေဆြာငပါသလြ?

ပါဝငျခငးမရ ပါက အမ းသမးမ ြား ထ ေကြာမတတ င ပါဝငခ င မရေအြာင မညသည အရြာမ ြားက အဓ က တြားဆးထြားပါသလြ? ေျမယြာေကြာမတမ ြားတ င အမ းသမးမ ြား ပ မ ပါဝငသငပါသလြား? ဘြာေၾကြာငလြ?

ေျမယြာအျငငးပ ြားမႈမ ြား ဤရ ြာတ င ေျမယြာႏငပတသက၍ မညသ ႔ေသြာ အျငငးပ ြားမႈမ ြား ျဖစတတပါသလြ?

ေျမယြာအျငငးပ ြားမႈ ျဖစပ ြားပါက ရ ြာသရ ြာသြားမ ြား မညသ႔ထတ င ျပနနြာ ေျဖရငး ေပးရန တ ငၾကြားႏ ငပါသလြ? တ ငၾကြားရမည လပဂ လ (သ ႔) ေကြာမတ တစရပရ ပါက ေက းဇးျပ၍ ေဖြာျပပါ။ သတ ႔က မညသ ႔ ေခၚပါသလြ? အျငငးပ ြားမႈ ေျဖရငးပက ရ ြာသရ ြာသြားမ ြား ယၾကည လကခပါသလြား?

ေျဖရငးပက ရ ြာသရ ြာသြားမ ြား ေက နပမႈ မရ ပါက တရြားရးသ ႔ တငျပခ ငရ ပါသလြား ? မရ ပါက အဘယေၾကြာငလြ? ကနက စရ တ၊ ၾကြာျမငခ န စသျဖင ေမးျမနးပါ။

ရပရ ြာ အျငငးပ ြားမႈ ေျဖရငးေရး အဖ ြ႕မြာ အမ းသမးမ ြား ပါဝငပါသလြား?

အမ းသမးမ ြား အေပၚ သကေရြာကမႈရ ႏ ငမည ေျမအျငငးပ ြားမႈေတ က ဘယလ မ းလြ?

အမ းသမးမ ြားသည အျငငးပ ြားမႈတစခတ င ပါဝငပါက ရပရ ြာတြာဝနရ ပဂ လ/ေကြာမတထ က ယတ င သ ြားေရြာက တ ငၾကြားပါသလြား ? မသ ြားေရြာကပါက ဘြာေၾကြာင? အမ းသမးမ ြား တရြားရးမ ြားသ ႔ေရြာ တကေရြာက တ ငၾကြားႏ ငပါသလြား?

လငမယြားၾကြား (သ ႔) ညအစက ၊ ေမြာငႏမၾကြား မ သြားစတ ငး အျငငးပ ြားမႈမ ြားက မညသ ႔ ေျဖရငးၾက ပါ သလြ? (ဥပမြာ - ခငပ နးက ဇနးအြား ပစသ ြားျခငး၊ ဇနးအြား ေျမယြာ အသးခ ခ င မျပျခငး၊ အျခြား ဥပမြာမ ြား)

အမ းသမး ဦးေဆြာငသည မ သြားစတ င ေျမက စၥ ျပနနြာ ျဖစပ ြားလ င (သ ႔) ေျမပ င ဆ ငမႈ စြာရ ကစြာတမးမ ြားအတ က အကအည လ အပလ င မညသည ေနရြာမ အကအည ရယမညလြ? သမအေနႏင တြာဝနရ သ ထ တ ကရ က သ ြားမညလြား? မဟတပါက သမက ယစြား မညသက ၾကြားခ ေဆြာငရ ကေပးမညလြ? အမ းသြား ေဆ မ းမ ြားလြား? အျခြားသမ ြား လြား?

အမ းသမးမ ြား ဝနေဆြာငမႈ ရႏ ငျခငး

ရ ြာသရ ြာသြားမ ြား ေင ေခ းရန လ အပပါက မညသ ႔ လပၾကပါသလြ? မညသ႔ထက ေင ေခ းႏ ငပါသလြ? ဘဏ (သ ႔) အေသးစြား ေင ေခ းအဖ ြ႕အစညးမ ြား ရ ပါသလြား? က ယအြားက ယက း အဖ ြ႕မ ြား ကြသ ႔ တစဦးႏင တစဦး အကအညေပးရန အဖ ြ႕လ က အစအစဥမ ြား ရ ပါသလြား? သ ႔မဟတ မ တေဆ မ ြားႏင ေဆ မ းမ ြားထမ ေင ေခ းယပါသလြား?


ထ ေခ းေင မ ြားသည အေရးေပၚ အေျခအေနအတ ကလြား (သ ႔) အ မေဆြာကရန၊ လပငနးမ ြား ခ ြ႕ထ ငရနအတ ကေရြာ ေခ းငြားႏ ငပါသလြား?

အမ းသမးမ ြားေရြာ တနးတ ေင ေခ းယႏ ငပါလြား? ဆ လ သညမြာ ဘဏမ ြား (သ ႔) အေသးစြား ေင ေခ းလပငနးမ ြား ရ ပါက အမ းသမးမ ြား ေခ းယႏ ငပါသလြား? အမ းသမးမ ြား က ယအြားက ယက း အဖ ြ႕မ ြားအေပၚ မခ ၾကပါသလြား?

အမ းသမးမ ြားသည မညသ ႔မညပ ေင ေၾကးစေဆြာငးၾကပါသလြ?

စ ကပ းေရးတ းခ ြ႕ပညြာေပးျခငး ရ ပါသလြား ? အစ းရ သ ႔မဟတ အစ းရမဟတသည အဖ ြ႕အစညး NGO မ ြားက သငတနးမ ြား ေပးပါသလြား? မညသ ႔ ေသြာ သငတနးအမ းအစြားမ ြားပါလြ? မညသ႔အတ ကပါလြ?

၎တ ႔သည ေျမၾသဇြာ၊ မ းေစ၊ ပ းပင၊ တ ရစြာၦနသြားေပါက စသညတ ႔ ေထြာကပေပး ပါသလြား? မညသညအရြာမ ြား ေထြာကပပါသလြ? မညသမ ြားအြား ေထြာကပေပးပါ သလြ?

အမ းသမးမ ြားေရြာ သငတနးတကေရြာကခ င ရပါသလြား? ထ သငတနးမ ြားသည အမ းသြားမ ြားႏင မတက ြျပြားပါသလြား? အမ းသမးမ ြားအြား မညသညအရြာမ ြား သငၾကြားပ ႔ခ ေပးပါသလြ?

အမ းသမးမ ြားသညလညး ဓြာတေျမၾသဇြာမ ြား၊ မ းေစ၊ ပ းပင၊ တ ရစြာၦနသြားေပါက စသညတ ႔ ရရ ပါသလြား? ၎တ ႔ရရ ေသြာအရြာမ ြားသည အမ းသြားမ ြားႏင က ြျပြားပါ သလြား? ေက းဇးျပ၍ ရငးျပပါ။

ထ ခ ကအလ ယဆးေသြာ သမ ြားအြား အစ းရသည မညသညအကအညမ းေပးပါသနညး။ ေက းဇးျပ၍ ရငးျပပါ။ ဥပမြာ အစြားအစြာ၊ အလပအက င၊ ေင သြား၊ အစ းရေင ျဖငစ က၀ယထြားသညအစြားအစြာ၊ မဆ းမႏငမသနစ မးသမ ြားအတ က ပငစင၊ အြားနညးခ ကရ ေသြာကေလးမ ြားအတ က ေက ြာငး၊ အမ းသမးမ ြားအတ က က နးမြာေရး ၀နေဆြာငမႈ။

LUC ျဖငေလ ြာကထြားရနလ အပသည ၀နေဆြာငမႈမ ြား ရ ပါသလြား။ ဥပမြာ တ းခ ြ႕ပညြာေပး၀နေဆြာငမႈမ ြား၊ ေခ းေင ၊ မတပတငကဒ သ ႔မဟတ ေနရပလ ပစြာအေထြာကအထြား စသညတ ႔ရရ ရန၊ ကေလးမ ြားေက ြာငးအပရန စသညျဖင-

ေျမယြာမြျဖစမႈ

မညသညေျမမ ပ ငဆ ငျခငးမရ ေသြာအ မေထြာငစမ ြား ရ ပါသလြား? ထ ေျမမြယြာမြျဖစမႈသည သးျခြားအပစတစစတ ငသြာ ျဖစေလရ ေသြာ ျပနနြာတစရပျဖစပါသလြား?

ထ သတ ႔ မညကြသ ႔ ေျမမြယြာမြမ ြား ျဖစလြာၾကပါသလြ? မညသ ႔ျဖစပ ကခြပါသလြ?

ထ ေျမမြယြာမြမ ြားမြာ တစစတစရြာ ပေရြာဂ ေၾကြာင ေျမဆး႐ႈးသ ြားျခငးလြား? (ဥပမြာ ဤရ ြာတ င ထ သတ ႔ပ ငဆ ငေသြာေျမက သ မးဆညးခရျခငး)

မညသ ႔ျဖစပ ကခြသညက ရငးျပပါ။ ( ေျမမြျဖစေစသည သေဘြာသဘြာ၀က သ ေအြာငလပပါ- ပဋ ပကၡေၾကြာငလြား ၊ ေျမသ မးခရမႈေၾကြာငလြား၊ သဘြာ၀ေ ဘးဒဏေၾကြာငလြား၊ ေၾက းႏင အသ မးခရျခငးလြား၊ အေပါငဆးျခငး လြား၊ မ သြားစ အျငငးပ ြားမႈေၾကြာငလြား ၊ သးႏမေအြာငျမငမႈေၾကြာငလြား)

ထ ေျမယြာမ ြားအတ က ေလ ြာေၾကးတစစတစရြာ ရရ ခြပါသလြား? ထ ေျမယြာမ ြား ျပနလညရရ ရန သတ ႔ ႀက းပမးေနၾကပါသလြား? ထ ေျမယြာမ ြား

ျပနလညရရ ရနမညသည လပငနးစဥမ ြား လပရမညနညး?


အကယ၍ ထ ေျမမြယြာမြမ ြားသည ဤရ ြာမ မဟတပါက -

သတ ႔ ေနရပမ အတငးအၾကပ ႏငထတခရ၍ ဤရ ြာသ ႔ေရြာကရ လြာ ၾကျခငးလြား? ထ သ ႔ျဖစခြပါက မညသညအခ နက၊ မညသညေနရြာတ င ျဖစပ ကခြပါသလြ? ထ သတ ႔ မညကြသ ႔ ေျမယြာမ ြား စ န႔လႊတခြရပါသလြ?

စ နေခၚမႈမ ြား ဤရ ြာရ သမ ြား ရငဆ ငေနရသည အႀကးမြားဆး စ နေခၚမႈမ ြားက ဘြာပါလြ။

ဤရ ြာရ အမ းသမးမ ြား ရငဆ ငေနရသည အႀကးမြားဆး စ နေခၚမႈမ ြားက ဘြာပါလြ။

အမ းသြားမ ြား၊ အျခြားေသြာ အဓ ကသတငးေပးသမ ြား ႏင ေနြာကဆကတ ြ ေဆ းေႏ းမႈမ ြား -

ေမးခ နးမ ြား

ထ ေဒသတ င စးပ ြားေရးအရ စ နေခၚမႈမ ြားက အဘယနညး။

ေက းရ ြာတ ငးမညသည ေျမအမ းအစြားမ ြားရ သနညး။ ဥပမြာ- စ ကပ းေျမ၊ ဥယ ြာဥၿခေျမ၊ သစေတြာ (ထငးေတြာ၊ ေတြာငယြာ၊ စ ကပ းေျမ)၊ ေက းရ ြာဘပ ငသစေတြာ၊ လပငနးေျမ၊ စ ကခငး (ေရြာဘြာ)

မညသက မညသညေျမက ပ ငဆ ငပါသနညး။ ထ သပ ငဆ ငေၾကြာငးက အမ ြားက မညသ ႔နြားလညထြားပါသနညး။

ယငးက မညသညအတ ငးအတြာအထ မတတမးတငထြားပါသနညး။ မညသည အေထြာကအထြားမ းျဖစပါသနညး။

လပက ကငယ၊ လပက ကအလတႏင လပက ကႀကးမ ြားက ထ သတ ႔ မညသ ႔ပ ငးျခြားၾကသနညး။

ရ ြာသြားမ ြားသည ေျမယြာႏင သကဆ ငသည အခ နမ ြားက ေပးေဆြာငၾကပါသလြား (သ ႔မဟတ စ ကပ းေရးအခ နမ ြား)။

ထ သတ ႔ မညသညအပငစ ကရမညက မညသက ဆးျဖတေပးပါသနညး။ ယငးအြာဏြာ မညသ ႔သက၀ငပါသနညး။

ေရႊ႕ေျပြာငးသ ြားလြာမႈေၾကြာင ထ ေဒသက ထ ခ ကနစနြာမႈ ရ ပါသလြား။ ေနရပစ န႔ခ ါရျခငးေၾကြာငလြား။

ဤေဒသတ င အမ းသြားေျမအသးခ မႈ မ၀ါဒ လပငနးစဥမ ြားက မညသ ႔ရငးျပထြားပါသနညး။ ထ လပငနးစဥမ ြားက အမ ြားက မညသညအတ ငးအတြာအထ ပါ၀ငေဆြာငရ ကၾကပါသနညး။

တ ရစြာၦနေမ းျမ ေရး၊ သးႏစ ကပ းေရး စသညျဖင အလပမ ြားက က ြား-မ တြာ၀နခ ြျခြားထြားပါသလြား။ ေက းဇးျပ၍ ရငးျပပါ။

ဤေက းရ ြာရ အ မေထြာငစမ ြား၏ အဓ က စးပ ြားေရးေဆြာငရ ကခ ကမ ြားကြား အဘယနညး။ က ယပ ငစ ကပ းေရး၊ လယယြာလပသြား၊ အျခြားလကခစြားလပသြား (အမ းအစြားမ ြား)၊ တ ၇စြာၦနေမ းျမ ေရး၊ ရြာသလ က စ ကပ းေရးလပငနးအတ က ေရႊ႕ေျပြာငးသ ြားလြားျခငး၊ အျခြားလပငနးမ ြားအတ က ေရႊ႕ေျပြာငးသ ြားလြာျခငး၊ ၀ါးလကမႈထညမ ြား၊ အျခြားမညသည ရ းရြာအလပအက ငမဆ ၊ အေသးစြား လပငနးမ ြား စသညျဖင။

အမ းသြားမ ြား လပက ငလ ေသြာအရြာမ ြားႏင အမ းသမးမ ြား လပက ငလ သညအရြာမ ြား မညသ ႔က ြာျခြားပါသနညး။

မညသညေျမမ ပ ငဆ ငျခငးမရ ေသြာအ မေထြာငစမ ြား ရ ပါသလြား။ ထ ေျမမြယြာမြျဖစမႈသည သးျခြားအပစတစစအေပၚ ထ ခ ကနစနြာမႈရ ေစသည ျပနနြာတစရပျဖစပါသလြား။

ထ သမ ြား မညကြသ ႔ ေျမမြယြာမြမ ြားျဖစလြာၾကသနညး။ မညသညက စၥျဖစပ ြားခြသနညး။


အေမရ ကနျပညေထြာငစ ႏ ငငတကြာဖ ႔ၿဖ းေရးေအဂ ငစ ၁၃၀၀၊ ပငဆယေဗးနးယြား ရ ပသြာ၊ အေနြာကေျမြာကပ ငး

၀ါရငတန ဒစ၊ ၂၀၅၂၃ ဖနး- (၂၀၂) ၇၁၂-၀၀၀၀ ဖကစ- (၂၀၂) ၂၁၆-၃၅၂၄

www.usaid.gov

(tgcc)...ရပ အ ဖင အ မရ ကန င င တက ဖ ဖ ရ အဂ င စ က ပန...

Documents