thelbi reaksionar i muslimanizmit

8/10/2019 Thelbi Reaksionar i Muslimanizmit

1/34


2/34

THELBI REAKSIONAR

MUSLIMANIZMIT

SHTEplA BOTONJEsE NAIM FBASHbl


3/34

Pregatitur nga Mina Qirici

Tirazhi 4000 kopje Format 70xlOO/32 Stash: 2204-65

,

Shtyp N.I.Sh. Shtypshkronjave Mihal Durl - Tirane, 1967

I ISLAM IZM I

81 LINDI I8LAM1ZMI

Kushtet ekonomiko-shoqerore dhe ideologjike

te lindjes se islamizmit

Islamizm] eshte nje nga fete me te perhapura.

Ai lindi ne Arabi ne fillim te sh. VII. Ne kete

kohe, rendi i komunitetit primitiv te fiseve no-

made e jonomade te Arabise kishte filluar te shper-

behej gjithnje e me teper. Ne cdo fis arab, kishte

lindur nje shtrese sunduese ose paresia sunduese,

nga e cila dilnin kreret (sheiket) e fiseve. Lindja

e skllaverisa dhe varferim] i shume blegtorevs- te

thjeshte nomada bene qe te lindnin kontradikta

shoqerore, te cilat, shkaktuan shperthimet e para

te luftes klasore ne fiset arabe.

Per te shtypur protesten aktive te masave po-

pullore duhej krijuar nje zot, i cili t'u kanosej me

ndeshkima te rrepta njerezva te pabindur dhe krye-

ngrites jo vetem ne jeten e ketushme, por edhe

ne jeten e pertejme, te trilluar. Adhurimi i peren-

dive te fiseve dhe i perendivs lokale, idhujt e te

~

3

.


4/34


5/34

IIIIII (I'

Muhametit, qe kane arritur den te ne e

lie 1.111(' shkruar 100-150

vjet pas vdekjes se tij,

J

HI(

mbushur aq

shume me mite e Iegjenda sa

Il( i'shtc shume e veshtirg e, nganjehere e p~u-

n.dul'

te

njohesh

faktet historike

nga

jeta'dhe

vep-

rim

taria

e

keti] mesuesi te

fese.

Edhe te dhenat qe jane ruajtur per te ne vep-

rat e

shkrimtarevg siriano,

ermene e bizantlns te

mesjetes se hershme, jane Iegjenda; per me teper

ato pershkohen nga nje fryme armiqesore kun-

drejt krishterimit. Asnje dokument origjinal i Mu-

hametit .ose i bashkekohesve te tij nuk eshte ruaj-

tur. Burimj kryesor, prej te cilit marritn te dhena

me te sakta mbi isiamizmin e .hershem eshte ku-

ran~. Por ne baze te keti] libri mund ie gjykohet

vetem .mbj besimin e islamizmit dhe organizimin e

muslimanevs,

ne forme bashkesie muslimane te

besimtareve. Ne kuran nuk ka as fakte historike,

as data, ase emra personalitetesh.

Sipas gojedhanss, Muhamet] nga Meka doli

s.i p.redikues dhe mesuos feje ne qytetin e tij te

lindjes rreth vitit

610

te eres sone. Ne fillim ai

ishte kanif, Mbi te ushtronte nje ndikim shume

te ~adh predikuesi Museilim. Por perendia fan-

ta~tIke e kanifeve mori ne imagjinaten e keti]

mesuesi te fese nga Meka tiparet karakteristike

te nje skllavopronan dhe tregetari.

Karakteri i islamizmit te hershem

Propagandistet dhe publicistgj muslirnans t~

sotem mundohen ta paraqesin isiamizmin e her-

shem si dokhine komuniste dhe hazretin Muhamet

I

r formator social shume

te

m dh dh

bil,

r volucionar, Kjo nuk ka asnje baze hi torike,

l~shte e vertete se, ne disa sure (kapituj)

Mekes ne kuran, denohot Iakmia dhe pandershmo-

ria e mekanasve te pasur dhe te atyre qe kishin

pushtetin ne

dore,

Ky qendrim

jodashamires

ndaj

le pasurve beri per vete mjaft te varfer dhe sklle-

ver

midis

muslimaneva

te pare te vendit, sepse ata

shpresoni te permiresonin gjendjen e tyre me ane

te veprimeve te vendosura kunder fajdexhinjve

dhe skllavopronareve, Pervee kesaj, kurani e nda-

lonte fajdene, Por ne kete liber zbuiese hyjnore

muslimane nuk gjejme asgjekundi ndonjs thirrje

per ndryshimin e rendit ekonomiko-shoqercr

shfrytezues, Perkundrazi, pabarazine ekonomike

(dhe, si rrjedhim, edhe pabarazina politiko-shoqe-

rore) kurani e quan si dicka te vendosur nga Iart

dhe gjithcka qe eshte vendosur nga Allahu as

mund te hiqet, as mund te ndryshohet.

Ti: '

var-

ferve u keshillohet e mos e shohin me zili pa-

surine e pasanikeve, Edhe skllaverinf kurani e pa-

raqet si nje gjendje te percaktuar nga Allahu.

Kontradiktat ekonomiko-shoqerora do te zgjidhen

ne boten fantastike te pertejme, ne te cilen te var-

ferit e devotshem do te jetojne te lumtur ne kop-

shtet e xhenetit, ndersa te pasurit mekatara do te

mundohen ne zjarrin e xhehnemit. Ne kete jete,

muslimanl

duhet te jete i bindur dhe i durueshem,

te duroje pa bere ze te gjitha hallet e [etes dhe

padrejtesits e rendit politiko-shoqeror, Ne kuran

shprehet ne menyre te vendosur ideja e ne~htri=

mit pa kushte ndaj autoriteteve qe sundojne ne

ketC bote, ndonese ne shurna vende e qytete sun-

7


6/34

II Z III

iiltuiar .

Nga te gjitha keto duket

loktrinen e islamizmit te hershem qe

kuran, nuk ka asgje komuniste dhe re-

LlIfta per rrenjosjan e islamizmit

Ne

Meke, islamizmi

kishte pak pasues, sepse

paresia

sunduese e fisit kurejsh mbante nje

qen-

drim negativ ndaj kesaj feje te reo Ajo kishte

frike se mos perhapja e islamizmit ne Meke do te

minonte kultin e perendivs lokale, i cili ishte Ii-

dhur ngushts me tregetine, Popullsia e lire e Me-

kes ishte ne varesi ekonomike te perhershmj, te

kesaj parie. Por shkaku kryesoj- i mossuksesit te

islamizmit ne Meke ishte diziluzionimj isklleverve

lokale

dhe i te varferve nga nje fe, e cila u

prem-

tonte clirimin nga shtypja dhe skamja vetem pas.

vdekjes, ne boten tjeter te dyshimte. Prandaj nje-

grup muslimanesh nga Meka u detyrua te largo-

hej prej ketij vendi e te shkonte ne Medine, Ky

emigrim (arabisht hixhra) ndodh] ne vitin 622 (ky

vit

mbahet si fillimi i

eres

muslimane).

Ne Medine u krijua nje bashkes] muslimane

~e . ishte nje organizim mbifisnor. Ne te njerezit

ishin bashkuai- ne baze te fese - Islamizmn ma-

rredheniot e meparshms te afersise se gjakut dhe

te fisit u prishen, Sipas nje legjende muslimane ne

krye te kesa] bashkesn, ishte Muhameti

i

der-

guan i Al ahut.., qe pretendonte se merrej vesh

me perendins muslimane. Muslimanet kujtonin se

veprimtaring e bashkesiss se tyre e drejtonte Alla-

8

\11, i cili i njoftonte te derguarrt w tii lll'dht J' L

dhn

keshillat ne forme zbulesash. Muham

tl

i. hIt

undimtar absolut i Medines, gjykates i larte dill

kornandant ushtarak i

muslimaneve.

Politika e jashtme e bashkesise muslimane shpr

hej ne luften e armatosur kunder Mekes dhe ne

vendosjen e influences mbi fiset e Hixhazit. Sipas

gojedhanes, muslimanet, nje vit me

vone

pas hixh-

res korren nje fitore vendimtare mbi Meken ne

betejen e Bedres. Shkaku i kesaj betejs ishte per-

pjekja

e muslirnanevo per te shtene ne dore

nje

karvan te Mekes, qe po kthehej nga Siria. Fan-

tazia e brezave te mevonshem beri qe te lindnin

mjaft hollesi te

cudicms

lidhur me kete fitore te

muslimaneve. Keshtu teologet muslimanj; thona se

bashkeluftetarev~ te Muhametit u erdhi ne ndihrne

nje ushtri engjejsh, ndersa djalli kishte marre

anen e kurejshiteve,

Sulmet e muslimaneve kunder karvaneve te

Mekes

bene

qe te

paksohej

tregetia

e jashtme e

ketij qyteti. Duke dashur te zhduknin

vatren

e

rreziqeve dhe shqetesimevs te vazhdueshme, ku-

rejshitet, ne vitin 625, ndermuaren nie fushate

kunder Medines. Ne kete kohe, midis arabeve me-

dinas kishte divergjenca, u shtua perkohesisht

ridikimi i hipokriteve- (sic quheshin kundershta-

r'et e fshehte te Muhametii). Prandaj ne fushen e

luftimit qe u be prane malit Ohod, afer Medines,

nuk dolen te gjiths medinasit e afte per te mbajtur

arme. Muslimanet pesuan disfate. Muhameti, sic

thone biografet e

tij,

humbt dhembet e pare, te

dIet iu thyen nga nje gur i hedhur me hobe. Me

421

9


7/34

vone dhembet e reme, si edhe qimet e mjekres se

Muhametit, u bene objekt tregetie fitimpruese per

batakcinjtg dhe sharlatanet e ndryshem.

Disfata qe pesuan muslimanet prane malit

Ohod nuk e tronditi pushtetin e krereve te bash-

~esise se Medinss, te cilet vazhduan ta perhapnin

l?fIuencen e tyre ne fiset e Hixhazit. Nje vit pas

fitores se tyre prane Ohodit, mekanasit, se bashku

me aleatet e tyre

beduins,

rrethuan

Medinsn.

Port

kur beduinet braktisen kampin e tyre, mekanasit

e nderprene rrethimin pa rezultat. Pas deshtimij te

keti] rrethimj

influenca e krereve te bashkesise

muslimane u rrit shpejt nder fiset e Hixhazit. Shu-

me prej tyre u hodhen ne anen e muslimaneve te

ciler munden ta shfrytezonin pakenaqesine e fis~e

kundrejt arbitraritetit te mekanasve te pasur, qe

kishin pushtetin ne dore, Ne vitin 630 Meka u de-

tyrua t'u

dorezohs]

trupave te perbera prej rnu-

haxhiresh ansaresh dhe pre] aleateve te tyre be-

dUinas, kur keto trupa, nen komanden e Muha-

metit, iu afruan ketij qyteti, POl dorezimj i Mekes

nuk ishte kapitullim pa kushte. SiGnjoftojne his-

torianer muslimang arabs, disa vjet para dcrezi-

mit paten filluar bisedime te fshehta midis Muha-

metit dhe perfaqesuesve te aristokracise fisnore

te Mekes, te cilet per kete qellirn kishin vizituar

me se nje here Medinen. Si pasojg e ketYre bise-

dimeve u

arrij

nje kompromis: kurejshitet pranuan

islamizmin dhe njohen Muhametin si te

derguar-

te Allahut, por, nga ana tieter, Meka e ruajti

rendesine e vet si qender fetare; Qabeja (Pa idhuj,

POI me gurin e zi) u be tempulli kryeso- i mus-

10

limanev ; cdo musliman kishte per detYr


8/34


9/34

HIlII 11111

IIlilt e,

nC te cilet shpreheshin interesat

4 kfillfllllil () hoqcrore dhe politike perkatese. Ne

J 4 Il lilt nYI ; u grumbullua nje sasi e madhe hadi-

I

h,

J

I IIPI' . i tyre binin ne kundershtim me njeri

t I t 1111

tlga

permbajtja dhe qelhmi, pra perjash-

IOlllll

ni t

ri tietrtn, '

DUke dashui- t'ua hiqnin nga duart armiqve

I

Yl'e ..

te klases ke~~arme i~eologjike te fuqishme,

Id(

ologet e feudaleve mushmane i seleksionuan

hudiset sipas interesit te tyre nen pretekstin e

pasaktesise se tyre. Seleksionimi i hadiseve u be ne

~ete menyre. Cdo hadis perbehej pre] dy piesesh.

isnadj (mbeshtetja), qe permbante emrat e atyre

qe i kishin ,thene hadiset, dhe matnl (teksti), d.m.th.

vete hadist, tregirni. Qe nga fundi ish. VIII njohe-

sit e synes nga radhet e ideologeve te klases sun-

duese, qe gezonin autoritet ne rrethin e vet fi-

lluan te ndryshonin jo permbajtjen e hadi~eve,

P?r .esnadet e tyre. Neqoftese emrat e atyre qe i

kishm treguar pranoheshin si emra qe meritonin

be~im, ~~he permbajtja e hadiseve shpallej' e

she~doshe,. d.m.th. e vertete. Vetem nje pjese e

vo~el ~ h~dlseve u. pranua. si e vertete dhe u per-

f~h.~ne. p.ermbledh]e. te cilat pasta] shpejt u qu-

a:~te~si .~lbra.~eshenjta. Nga gjashte permbledhje

te tilla te synes, den tani me me autoritet mbahet

as-Sahih., qe eshte hartuar nga irnarn] Buhari

nga A~ia e ~~me (vdiq ne vitin

870).

Aty ku ka

ndryshimg

midis kuranit dhe synes, merret per

?a:

e

m~ teper syna, Prandaj qe ne shekujt e mes-

Jetes d1sa muslimane mendonin se syna zevende-

son kuranin. Por me vone mbizoteroi mendimi

Se syna nuk ben gje tjeter. Ve


10/34

JIll I

f

If I II'

dilnin ne drite

1 11 1/ 1 1 tII , ql ' di gjithcka, ~:' ~g~eAll~u ,~gjithe-

dI'l III '

hkrimet e shen ita rteten~ kuran,

III

P Ic c mund te gjesh ]sh te i,eve te t]~ra: ne

Ic I Jl r~jigjen dogmeS s preh]e, d?e gjykime,

cl I

I pill i t~ tjera thuh t e ~acaktImit. kurse ne

e qarte s ',,',

J I

u, III ( vullnet tooI' K ,e njerezir Jane pa-

l

tik e uire. uranu nuk ' beh

II I I,

Mendohej s k

Iibe ,,1

e ej asnje

rlh :

ndodhej nen' ir~ni:

1

lr1 ~a pase


11/34

II I/I Ih t II

r

'rpiqeshin ta kufizonin autokracine e

J

f t

Kalami

, M isat shternguese qe perdornin perkrahesu e

J

III

fit,

Mamun,

nuk siguruan perhapjon e gjere te

JIIytIZlllz,mlt. Ne kohen e sundimjj te kalifit

~yleveqll (847-861), perfaqesuesit

e

besimit te vje-

t .. ~ ~ u. hodhen ne kundersulm me sukses. Mytazi-

h.tet flIluan te perjash~~heshin nga aparatj qeve-

n.ta~ dhe ~~prat myt~zlhte te hiqeshin nga qarku-

llim] .dh~ te zhdukeshin. Por mbrojtesit fanatike te

ls.~amlzmlt,te

hershem,

per te ruajtur

poziten

sho-

qerore dhe ndikimin e tyre, u detyruan te merrnin

~etodologjine mytazilite, Ne lidhje me kete ata

fI.lluan te studionin veprat e filozofeve te 'Gre-

qI.~e se l~shte, te perkthyera ne gjuhen arabe,

~eshtu Iindi teologjia muslimane ortodoksale e

cll.a~ be e njohur me emrin kalam (qe do te tl~ote

fJale dhe qe i pergjigjet fjales greke

(logos),

Misticizmi n e islamizcm

.. N~. kohen ~ mesjetes, ne vender muslimane u

per~~pen doktrma te ndryshme mistike. Masat pu-

n~nJe~e, qe sh~ryt~zoheshin dhe qe nuk gjenin rru-

gedal.le..n~~ mend.l~ e ~~re e rnjere, perbenir, nje

te~en te pers~t~tshem per perhapjs-, e ketyre dok-

t~mave. ~ar~~sIt dhe perhapesit e doktrinave mis-

~Ike, dervishej (murgjet muslimane) u benin thirr-

]e njerezve te beheshin nje me z~tin me ane te

18

ngjerimit, lutjeve dhe ushtrimevn askt \ .1 ( . /\ t it t I

piqeshin t'u mbushnin mendjen njerczvo

1)(

III

dll

[en

e mahdit. d.m.th.

te

derguarit te

zotit,

j ('11 1

duhet

te

vendoste

barazina

dhe mireqeni n (

p

I

gjithshme, te famshmen mbreterl te zotit

no

tokl-,

Dervishet konkuronin me sukses me kleriket zyr

tare, u paksonin te ardhurab qe ata merrnin n~a

besimtaret ne forme takse per kryerjen e sherb

save

fetare. Prandaj kleriket zyrtare (dhe

-sidomos

shtresa e Iarte e tyre, qe perbehej prej teologesh

dhe ligjevenesish) mbanin nje qendrim armiqesor

ndaj cfaqjevs te misticizmit. Por populli i thjeshte

i simpatizonte dhe i.deronte dervishot mistike,

sepse keta denonin lakrrrine e te pasurve, ryshfetlle-

kun e gjykatesve dhe egersine e sundimtarevo, lavde-

ronin varferine, keshillonin ndjenjen e te permbajtu-

rit, Nje popullaritet te madh muaren sidomos dervi-

shet qe shkonin nga nje vend ne tjetrin e qe ush-

qeheshin me Iernosha. Duke perfituar nga naiviteti

i njerezvo te thjeshte dhe duke iu psrgjegjur ker-

kesave te tyre injorante, dervishet nxirrnin fitime

nga fallet, parashikimet, sherimet, duke e heq':lr

veten si njerez te aiert me zotin dhe qe merreshin

vesh drejtpersedrejti me te,

Ata dervlsha qe rrinin gjithnje ne nje V nd,

bashkoheshin ne organizata te vecanta, vdllazeri

OSe

urdhera. Ne krye te cdo urdheri ishte nit. krye-

'tar sheiku te cilit ishin te detyruar t'i bind 'shin

pa 'kushte ' te gjithe anetaret. e ur?~~rit. ~~('j~u

ishte i rrethuar nga

rije

shumics myhidcsh, q . 1ohm

dishepuj te tij te bindur. Ne dite ~e cak~uam, ~c~-

vishet e kesaj apo asaj teqeje mblidh shin e ben~~

ziqer, Ne kohen e ziqrit, ata thoshin lutje me

nje

19


12/34

goje se kendonin hyrnne te shenjta, duke i shoqe-

I'U

r t gjitha keto me Ievizje te ndryshme te

trupit, Nganjehers ata vallzonin ose vinin rrotull

nen tingujt

e muzikes. Ne kete

menyra

ata arri-

nin

sa te humbnin ndjenjat. Ne ziqer- lejoheshin

te

vinin te shikonin edhe njerez te tjere, me qellim

qe te reklamohej urdheri ose teqeja.

Misticizm] ishte mjet

i

pershtatshem per t'i

bere punonjesit te pavullnetshern, per

t'i

larguar

ata nga lufta klasore. Doktrina e heqjes dore nga

te mirat e kesaj bote, e epersivo te varferise, e te

permbajturit dhe e durimit u

pergjigje]

plotesisht

interesave dhe politikes se klases sunduese dhe te

klerikalizmit. Prandaj, ne sh. XI, teologu i njohur

Hazali (q vdiq me 1111), nje nga mbrojtesit krye-

sore t.. muslimanizmit ortodoksal, e futi misticiz-

min (qi5musliman..t e njohin me emrin sufizem)

ni; sist min

I

dh t .. ritualit te islamizmit. Ne

kHi kohi;' suflzm] pushoi se qeni rryme opozitare

dh ubi;

nil;

1ernnt i islamizmit ortodoksal.

Sektet muslimane.

Sekte ne islamizem quhen grups te ndryshme

muslimanesh, nganjehere shume te medhenj, qe

formojne organizata te vecanta te pavarura besim-

taresh, te shkeputur nga rryma synite dhe shiite.

Sektet muslimane linden e u zhvilluan vetem e ve-

tern per shkaqe ekonomike, shoqerora dhe politike.

Doktrina e cdo sekti musliman pasqyronte kon-

tradiktat raciale dhe luften klasore ne vendet ku

u perhap islamizmi ne shekujt e mesjetes dhe ne

2

kohen

ere,

Duhet

pasur parasysh

se, n

kolu-i

feudalizmit, feja ishte forma

mbizoteru '('

i~ 1 I )

logjise, Prandaj levizjet

shoqerore

dhe polltikr

merrnin ngjyre fetare.

Origjina dhe thelbi shoqeror

i

shiizmit

, ,

Disa dhjetra vjet pas lindjes se

tij,

islamiz~

u nda ne dy rryma ose drejtime kryesore: symz-

mi dhe shiizmi. Keto rryma jane edhe sot. Rryma

mbizoteruese ne islamizem gjithnje ka qene sy-

nizmi, pasuesit e se' ciles, pervec kurar:-it:.njihnih

edhe

syrien

dhe si kryetar te tyre shpirteror dhe

udheheqes me te larte mbanin kalifin. Shiitet per-

bejne nje pakice te madhe e me shume influence

midis muslimaneve. '

Sot vendet ku mbizoteron besimi shiit jane

Irani, I~aku

J

ugor dhe

J

emeni.

Ne fillim shiitet perbenin nje grup pasue-

sish

(arabisht-shia)

te kalifit te katert te

drejte

_ Aliut. Ky kalif e mori pushtetin nga vrasesit

e paraardhesit te

tdj,

kalifit Osman. Por perfaqe-

suesit e aristokracise se vjeter te kurejshiteve te

Mekes nuk e njohen pushtetin e Aliut dhe bile u

ngriten kunder tij me arme ne dore, duke e aku-

zuar ate per bashkepunim ne vrasjen e bashkeven-

dasit te tyre Osmanit.

Pasuesit e Aliut - shiitet - e argumentonin

te drejten e tij per te qens kalif me afersine e

Aliut me -te derguarin e Allahut. Aliu ishte ku-

sheri i pare i Muhametit dhe dhender i ti], burn i

vajzes se

tij,

Fatimese. Ne kete menyre shiitet mbro-

2


13/34

nlll

1lI1i . Gj te luftes per pushtet midis Aliut

db, undlmt uit te Sirise, Mavie. qe shprehte in-

tIII II , at1tokraeisg fisnore arabe, ndodhi nje

III I IIJ'. midis shiiteve, Prej tyre u shkeput grupi .

I IlIbroJtcsve me te vendosur te demokracise fis-

noro, (1- Iormuan sektin e harixhitevo, Nje nga

II

La~ ktante e .~oditi per vdekje Aliun ne prak te

hlll111See Kufes, ne vitin

661.

Nje vit para vdek-

J l se Aliut. rivali i tij i papajtuesham Mavie e

shpalh veten kalif ne Jerusalem dhe me vons

th melo] te paren dinasti arabo-muslimane te Orne-

jadeve (661-750).

Ne lufte kunder kalifeve te kesaj dinastie

pasardhesit e drejtperdrejtg ie Aliut nuk munden t~

fi.tonin p~shtetin real. Hasani, djal] me imadh qe

kishto :?-hu..me Fatimene, hoqi dore nga te drej-

tat

e

tij

mese te dyshimta per pushtetin e Iarte,

du~.e siguruar te ardhura te medha nga pronat

to~esore qe i dha Mavieja. Hyseni, djali tjeter i

~~lUt e i Fatimess, vdiq me

680,

kur u orvat te

bente kryengritj~ kunder kalifit te Omejadeve.

. Shiitet i quajne te gjithe kalifet synite sun-

di~tare, qe kane shtene ne dore pushtetin ne

menyre te paligjshme, Si sundimtarg dhe udhe-

heqes te tyre te ligjshem ata njohin AHun dhe

pasardhesij e tij. Aliu eshte themeluesi i dinasti-

se ~.e .~mamev~.shiite:. d.m.th. te udheheqesvs te

larte te ba.~hkeslseshiite, Pasuesit e rrymss krye-

sore te. S~lZ1~.itnjohin 12 imame. Imam te pare

ata. ~uaJne ~hun. si pasardhes te tij quajne djernte

~.ti] Has~m~ dhe Hysenin. Si imam te dymbedhje-

te ata niohin Muhametin, qe u zhduk pa pritur

? ?

ne fund te shekullit IX. Mendoh t se it ~hl

vrare nga ndonje agjent ikalifit te abasidev

Zhdukja e papritur e keti] imami ie. ri . U

hendoshe, qe iu duk pasuesve te ~te~lgmat~k.

dhe misterioze, sherbeu si baza per kritlmin e.

mltlt

mbi imamin e fshehur. Shiitet thoshin se ky Imam

nuk vdiq, por u zhduk, seps~.All.ah~ ~ fsh~hu at~

ne nje vend, ku nuk shkel kembe njeriu, -ldo te

rrije aty, derisa Allahu ta shohe te ne:.r~~shm~ta

dergoje ate te besimtaret, d.m.th. t~. S~~lt~~.~1. do

te vije perseri me nje detyre shume te rendeslsh-

me: te vendose ne toke rendin e drejtesise dhe. te

barazise, t'i jape fund padrejtesise dhe shtYPJes.

Kjo dogma mbi imamin e fsh:hur ..M~~~m~~dhe

mbi ardhjen e tij perseri, qe eshte bere..n]~ .ng~

dogmat kryesore te shiizmit. mori njl:; rendesi te

madhe shoqerore, Ajo u vinte si detyre masave.pu-

nonjese shiite te prisnin me durim ardhjen e Ima~

mit te fshehur, i cili do re krijoje parajsen mbi

toke. .

Imamet shiite quheshin te pagabuesheI?'. KJ~

pagabueshmeri shpjegohei ~~shtu:. sipas b~lmIt.re

shiiteve ne trupin e imameve g)ende] nje shpirt

hazreti 'qe ishte futur ne te

pre]

hazretit Muh~.met.

Por, slpas shiiteve. figura Iegiendare e .:


14/34

hili. I (i

dhe synitet) perdorin kuranin nen

hl11f1tlltiturinredaktim te Osmanit, qe eshte

I 11 11 1

q(' ruhct de~. ~e. ditet tona. Pervec kesaj,

I III

shtuar

ketlJ libIi edhe nje Sure tjeter

III ('/I lib. Dy yjet, me te

cilet

ne~kuptohet' Mu~

II11Il~ Ii ohe Aliu. Kjo sure duket sheshit qe eshte

c

tr~dlua~~:Syn.~n shiitot e hedhin poshte,

por

ata

k

In.~

go]edhanen e tyre

te

shenjte qe qUhet

ha-

bt ll ose ahbar. Nje nga karakteIistikat e shiizmit

fs~t~ ku~ti. martireye. Martir te tyre me te madn

shlltet njohiri Hysenin, Ne radhen e martirevs, ata

~ane futur edhe Aliun, te cilin e vrane, Martir-

eshte shpallur edhe imami Reja, i cili, sipas goje-

dhanes, vdiq, p.asi hengr; rrush, nga nje semundjo

e sto~akut. Mi~s shiiteve eshte perhapu- bindja

Seky Imam eshte helmuar nga armiqts. Me ne fund

edhe Hasani, qe .~~~qi qete ne haremin e ti], ~

sI:m~errua nga shiitet ne martir, sepse, sipas men-

dimit te tyre, ate e kishin helmuar.

ISLAl\UZl\U NE EPOKEN E KAPITALIZMIT

DHE TE IMPERIALIZMIT

Babizmi

.. Ne kohet e reja, kur ne vendet e Lindjes se

Aferme dhe te Mesme linden dhe filluan te zhvi-

llohen marredhenisr kapitaliste, linden sekte qe

pasqy~.onm mte:.esa~. e ~org~ezise kombetare, Nje

nga keto sekte eshte babizmi qe lindi ne Iran ne

vjetet 1840-1850. Themeluesi' i sa ] ishte Ali M


15/34

sur~,

sp sa

me premtime mashtruese per amnisti,

Bab. u kz kutua ne veren e vitit 1850.

uk

shfry tezuaj-

rastin

kur

tre

babida

bene

nJ at mtat

kundei-

shahut me

1852

feudalet ira-

~ianc. me pjesemarrjen aktive te kierikeve shiite

1 cfarosen kreret drejtues te organizates se babid~

v Pas kesaj kohe babizm] e humbj rendesine e o

v t shoqerore dhe politike.

Behaizmi

. ~regetare~ ~.Iranit u tremben shume nga krye-

ngritjet e babideve, pjesemarresij e te cilave ishin

ngrttur kunder rendit feudal dhe

kundej-

pronss,

private, Si kunderpeshe e babizmit Iind] behaizmi

doktrine I tare e cila bekonte pronen private bor:

gj z dhe dr j toh . i kunder- zhvillimit te Iuftes se-

kla ave.

. Th.~ lu~ '. i b haizmit ishte Mirza Hysen

AIlU, qo oll

S1

pasardhes i Babit. Veprimtarine

e .v t ai e Iillo] ne Bagdad midis babideve lokale,

Ai e Quante veten si misherim i zotit d.m.th si

perend] e gjalle per pasuesit e

tij, behaitet, .

. Bazat e doktrines behaite jane paraqitur ne

Qltab akdes., (


16/34

II I

I

I pII'V ti'simin e shkencss dhe te teknikes

I

I

II I

111111',

Perfaqesuesit me konkurente

te

re-

11111 11111

t

muslimanizmit thoshin se sheriatit

I II

fli koha

dhe

se ai

duhet te

zevendesohot

me

11111111

I (

se drejtes borgjeze,

ndersa muslimanet

IlIh,

t t,

udhehiqen

nga kerkesat

e moralit te

P' I '.lith hem njerezor (d.m.th. borgjez). Disa

prej

tit

mendonin se mund te zbuteshin kerkesat e

Ij.{j rimit mujor, qe behet cdo vit, shpreheshin

kunder mbylljes se grave dhe mbajtjes se fere-

hese, kunder pushtetit te pakontrolluesham te

burnt e te babait mbi grate dhe vajzat. Keto

9

fa

qje

te

liberalizmit shkaktoheshin nga kerkesat

e prodhimit kapitalist, ne te cilin kishte

Ieverdi

te futeshin grate dhe femijet. sepse ata merrnin

nje

page shuma te ulet,

Partizanet e reformizmit musliman nuk ishin

as revolucionare as materialiste. Por ata e kupto-

nin qe feja eshte nje mjet shuma efektiv per fre-

nimin

e

masave punonjess- dhe perpiqeshin

vetem

te pertrinin islamizmin.

Reformistet

perpiqeshtn ta

shfrytezonin ku-

ranin per mbrojtjen dhe perligjien e zhvillimit bor-

~jez. Per kete qellim ata i benin ketij Iibri nje

mterpretim fantastik dhe thoshin se ne te mund

te gjesh perligjien dhe bile miratimin e hekuru-

dhave, telegrafit, telefonit, etj, Myftiu egjyptian,

Muhamet Abdo thoshte se xhindet, per te cilet

behat fjale ne kuran e te cilet mundin t'u bejne

shume deme njerezve, nuk jane gje tjeter vecse

mikrobet.

28

Panislamizmi

Ne

gjysmen

e dyte te sh.

XIX

u

perhnp

PHil

islamizmi,

nje

doktririe fetare politike

r aksiouurr

qe predikonte bashkimin e popujve mus~im~n(:

p

r

te luftuar kunder mesymjes se Perendimit

tl

krishtere-.

Panislamizmi eshte

nje

fenomen i

nderlikus r

dhe kontradiktor. Kur lindi ai, nga njera ane dr j-

tohej kunder skllaverimit kolonial te Lindjes mus-

limane. Nga ana tjeter, panislamizmi ishte nje. v -

gel e reaksionit te brendshem ne ven~.et ku 1sh~e

perhapur

islamizmi.

V.I.

Lenini k1l:.terhe~~r

ve-

mendjen per domosdoshmerine e Iuftes .~, ?der.'pan~

islamizmit dhe rrymave te tjera te keti] 110J1,~.e

mtmdohen te bashkojne levizjen elirimtare kunder

imperializmit evropian dhe amerikan me ~?rcimi~

e pozitave te haneve, fligareve,

hoxhallareve,

~tJ.

Ne

politiken

e brendshme, pamslemtstet i ~?lh-

monin reaksionit shtypjes sociale

te punonj sve

dhe shtypjes se ievizjeve nacional-~lirim~are. Du~

njohur vetem bashkesine fetare ~ pop~Jve musli

mane, panislamizmi mohonte e~1stencen e pabll~

raziss shoqerora dhe te kontradiktave kl~o: n

gjirin e tyre. Prandai panislamistet I?-ukIejonin

< I -

nje cfaqje te luftes klasore te muslimanev PU1)

0.-

njes, duke thene se shfrytezuesi dhe i shiry1:i7.~,ur~

shtypesi dhe i shtypuri ne te vertete nUk. . I .

an

tl

tille sepse ata [ane vellezer ne fe dh midis tyre

nuk'mund te keta kurfare kontradiktash.

Ne fund te sh. XIX dhe ne fillim tOOh. X~

panislamistet thuren nje plan per bashkimin e t~

gjithe vendeve muslimane ne nje shtet, ne krye te

29


17/34

I l rI iii

t

l' qi'ndronte sulltan] iTurqise si kalif.

t'

IIn';s se dyte boteror-, kreret e panisla-

/ 1 11 II I

t

bl'ni.; projekte per krijimin e nje bloku te

II I ( ..m~ limane, Ata thoshin se ky blok duhet

t I Illld('t'V~h~tblokut te vendeve kapitaliste dhe

1 III1Plt sO~lahst. Te giithe boten muslimane ata

IIIU1Hloheshma paraqitnin

si

nJ'e

fore.

t

tr

t

. f .. . e e e e>-.

J O orce, sipas mendimit te tyre duhet t b '

J . .

1

ft ..

d

,e ejen .~

e ne

f:onte:

kunde-

imperializmit dhe

k.u~der .komunizmit Por panislamister, midis

te

c~leve.kishto personaliter., shteterore drejtuese, be-

nin b~se.dlme~~e hymn ne marreveshjs me fuqite

Imperialiste, keshtu qe bloku qe kishin nder-

mend te benin ata, kishte karakter antikomunist.

ISLAMIZMI I SOTEM

Ideologjia e islamizmit

te

sotem ne vendet

borgjeze

Pa:' l.~ftes.se dyte boterore, ideolog~t dhe pro-

p~.?andl~tet e islamizmir shpesh here kane rene ne

nje PO~lte te v~htire. Imperialistet angleze dhe

f~:mceze.e..humben sundimin politik te dikurshem

ne: shumicen e vendeve ku eshte perhapu- islamiz-

ffil: P~r ..qarqet imperialiste te SHBA perpiqen te

zg]e~oJne dhe te konsolidojne pozrtar e tyre eko-

n.o~lke .~e strategjike ne keto vende. Nga ana

t]eter: ne ~a~at e popullir te vendeve te Lindjes

po rritet ndikirni ivendeve socialiste.

~n

Ne keto kushte ideologot mu. Iim tn/ dh,

.riket e Iarte qe jane lidhur ngushto mr kln , II

pronarevs

te medhen] te

tokave,

qi'ndruJII( II

'pozita antikomuniste. Sic deklarojne keto p 1 Oil ,-

litete muslimane konservatore, islamizmi

i .

ht(

armik i komunizmit.

Ne te njejten kohe, nga radhet e klerit mu li-

man te qyteteve, qe eshte i lidhur ngushts me

borgjezine kombetare, dhe nga radhet e

inteligjr

n-

ces borgjeze muslimane kana dale

[deologe,

qe

mundohen t'i japin islamizmit ngjyren e komuniz-

rnit, Ata thone se lindja e islamizmit nuk ishte

gje tjeter, vecse nje revolucion i madh social,

ndersa

Muhameti

ishte nje reformator

shume

i

madh. Prandaj masat muslimane nuk kane

nevoje

per kurfare

revolucioni,

Ne kuran dhe ne syne

gjoja eshte parashikuar rendi ekonomiko-shoqeror

me i

persosur.

Midis muslimanevs gjoja nuk ka dhe

nuk mund te kete pabarazi te theksuar pasurie

ne saje te tatimit sipas te ardhurava qe parashi-

kon kurani. Por ky gjykim eshte krejt ne kunder-

shtim me realitetin. Prandaj vihet ne veprim nji

gjykim tjeter, po aq pa baze, se ne islamizem,

d.m.th, ne vendet muslimane, e gjithe pasuria i

perket zotit. Nga kjo nxirret perfundimi se ka-

pitalisti i pasur dhe punetoret e fshataret skarncs

jane te barabarta perpara zotit, sepse pronari pri-

vat eshte vetem pronar i perkohshem, Kjo pro-

pagands behet, sigurisht, per te mbrojtur t( nelin

shfrytezues dhe pushtetin e pronarev .

Ideologet dhe propagandistet muslimani; i

shqeteson sidomos dobesimi indikimit t. tyro mbi

rinine, Sipas mendimit te publicistevs muslimane,

3


18/34

11 III 1111 I I 1IIIllzmit mb] nmne duhei te siguro-

III

I

Ill, 1)'

I

a

r; jete e

mundur

me efektive Per

I, I 'I' lIilll

Jlln ; ngritur organizata te ndrys~e te

1I111'llimane.Keto organizata jane me

t I

II (

lc10~os.ne Pakistan, Egjypt dhe ne Turqi.

I ( I t ,

II shkembims, Pfofesoresh e studentesh dhe

'IZII, rt 'iproke

te

delegacioneve te rinise, e sido-

.111

It'

st~dent~ve. Per rinina botohet Ietsrs] pe-

111I(lIk,e joperiodiko, per ta edukuar ate ne fry-

111 n muslimane.

Ne kushtet e ~thurjes se sistemit kolonial ideo-

lo~et. m~sliI?an~ i per~~taten shpejt e Iehte' ndry-

~lmlt te gjendjes politiko e shoqerore, Per shern-

bell, kur ne Egjypt ishte ne fron mbreti Faruk

kleri perbehej krejt prej monarkistesh dhe benu;.

pr.opagande monarkiste. POI', kur u shpall repu-

blika, ne shtypin musliman monarkistet e djeshern

bot~an artikujt,. ne te cilet mundoheshin te pro-

v?~m. Se republika eshte forma me e mire e orga-

mzimn te. shtetit dhe, per ta mbeshtetu- kete,

i

referoheshm kuranit. synes dhe sheriatit,

Kjo pershtatjs e klern musliman, qe eshte

karakteristike per klerin e te gjitha feve rrjedh

nga deshira per te ruajtur ndikimin e vet ;'e masat

e besimtarevs punonjes,

. Imperialistet perpiqen ta shfrytezojne islamiz-

rnm per ~'i ruajtur (mundesishr edhe per t'i zgje-

mar) pozitar ekonomike dhe strategjike qe kane

s~tene ne dore ne vendet e Lindjes. Ne kete drej-

t~~

shquhen imperialistet amerikane, te cilet, per

t~. fshehu~ nga masat e popullit synimet e tyre te

verteta. hiqen si mbrojtes te islamizmit. Misionin

kultural te imperializmit amerikan e kryejne or-

32

ganizata

te

tilla, si ..Miqte am rikani'

t

l

J .

lid

se Mesme, Keta ..miq.kana per qellim ( ~ 11111111

ne statutin e organizates se tyre)

te

PUllOJlI III

SHBA e jashte tyre per nje mirekuptirn r rip .

me te madh dhe per studimin e vlerav

f turo,

soclale e kulturale dhe te aspiratave te popujvr

C J

jetojne qe

nga

Maroku deri ne Pakistan. Ata PIO-

pagandojne ne shtyp menyren amerikane te j

it

ses. furnizojne shtypin periodik me material

false. shkembejna studente e Iektore, organizojni

ekspozita te veprave te artit dhe te zejtarise n

vendet e Lindjes muslimane.

Edhe imperialistet angleze perpiqen ta shfry-

tezojne islamizmin ne interes te politikes se tyre

kolonialiste. Ne Uoking, prana Londres, gjendet

xhamia Shah-Xhehan dhe nje organizate propagan-

distike misionare muslimane. Ketu behen ceremo-

nira solemne, mbledhje te muslimanevs (ne te cilat

marrin pjesa edhe jomuslimane) ekspozita te vep-

rave letrare, pazare Iibrash, mbahen leksione e

referate, botohet revista Islamik revju ..

..Miqte angleze te islarnizmit ndjekin rr gu

llisht mbledhjet e organizatave muslimane lokale,

qe gjenden ne Lender e ne qytete te tjera tOOAn-

glise dhe qe veprojns nen drejtimin e qendre .

Uokingut.

Organizata te tilla jane ngritur edhe n', It

-pu-

bliken Federale Gjermane. Pervec organizatc q

vepron prane xhamise se Berlinit, nje v prirntari

aktive zhvillon edhe organizata e muslimanv n

Hamburg dhe ne Bremen. Ne veprirotarine e ke-

tyre organizatave (ne leksione, diskutime, mbledhje


19/34

II KURANI

Kurani mbahet si liber i shenjte i fese islam ,

pasuesit e se ciles e quajns veten muslimane. FjaJ

kuran vjen

nga

arabishtja

kur'an,

qe do

te thote

-Iexim. Kurani ka per islamizmin po ate rendesi

tIe kane Vedat per induizmin dhe bibla per juda-

tzmin e krishterimin,

Historia e hartimit te kuranit

Sipas nje dogme muslimane, kurani nuk csht'

krijuar prej askujt, por ka pase. qene perj tc, ri-

gjinali i tij qiellor ruhet nen fronin e Allahut.

1 -

mbajtjen e kuranit ua trego] njerezvj- gjoja hnzrt ti

(profeti) Muhamet, te cilit ja pat

thene

pj s pjl' 'j,

ne forme zbulesash, engjelli Xhebrail. N(; V I nit

ku islamizmt eshts fe zyrtare, ne baze te kl'ti I

ltbri

jane vendosur ligjet - sheriati; mbi kuran

botohr-n.

Sentencat e nxjerra nga kurani dh -kzr-mplnr t

e

tij

te

ndryshem besimtaret

imbajnjj .

i

t

il

i

unnne,

qe . gjoja kane force eudiberese. Kuranl dh lufsiri

(kornentimi i tij) hyjne ne radhen Pnd';v kryo-

sore te shkollave fetare te Turqise, Iranit dh te

disa vendeve te tjera,


20/34

I, , I I(W, prejardhja e kuranit nuk ka as-

I

,II I

hk' t me dogmen fetare, sipas se ciles

p, q ne perjeta, Ky

Iibei-

u hartua rreth

;1 1 . m pare, atehere kur u fonnua islamizmi

I,

J

1 ,1011

f t

~.; ate kohe, islamizmi u be ideoIogji zyrtare e

hl'l.'t feudal te hershem arab, kalifatit. Shume

hp(.Ii

ne. k.alifat Iindi nevoja e hartirnit te nje

I',:mbledh]eJe te vetme te atyre shenimeve mbi

sl?

'l'be~at ~etare dhe ligjet, qe kishin mbajtur pre-

dikuesir e islamizmn te hershem ne Meke dhe Me-

dine. Pervse kesaj ishte vene re se ne keto shenime

kishto mjaft kontradikta; dhe, me perhapjen e isla-

rmzmtr ne nje terito- pak a shumg te madh keto

kontradikta mund te jepnin shkak per shmangie te

~dr:ys~e. I e praktiken e sherbesave dhe te zba-

tU:

l1

t te hg]e~:, te shkaktonin nderlikims te pade-

shiruesh.~e p~r p~shtetin qendror. Keshtu shpje-

go~e~ qe p~~e~ per hartimin e pennbledhjeve te

shemmeve te tilla, ne forrnen e nje Iibr] leximi

d.m.th. t~ kuranit, e drejtonin perfaqesuesit e qar~

qeve d~eJtuese, me kalifin ne krye. Nje nga per-

~~l~?h]et ': par.~ te. ketij lloji si mesim per te

g~~the~ushmane~,

sipas

tradites islama, u hartua

ne kohen e sundimij te kalifit Osman rreth vitit

650. Shenimej e tjera (


21/34

th e II u e: h t ipari, se ne baze te tij jane nxjerre

II J ll c

I IJ

r

Zlulu] ja e doreshkrimevs te ndryshme te ku-

I 1111,

qo

cshte bere me

urdher te kalifeve eshte

pC'/1 .(' ~ me e madhe

ne

studlmin e historlse

se-

II1I.~m~ltd.~e.r~?aktiI?it te keti] libri. Ne kopjet e

I

~11

unit, qe

.Jane ruajtur dhe qe perhapen tani, ka

disn .ndryshlffie, por kjo ka te beje kryesisht me

ndarjen ne var?je dhe pjese; per shembell, ne

xhuzet- ..

os.e -:slp.~r.~t~.

(pjeset), qe

Jane gjithesejt

30. d~e qe J~n~ b:re ..per te Iehtesuar ata qe i Ie--

xojne, Numn 1 pergjithshem i vargjeve ne kopjet

e ndryshme te kuranit Iekundet nga 6 mije (per-

mbl~?ja e.

Medines), deri ne 6236

(permbledhja e

Kufise, I~?lS~.e..disa te tjera); kurani qe perdoret

sot

nga

te g]lthe dhe qe

shumefishohet

ne shtyp

zakomsht ka

6225

vargje. .

Permbajtja e

kuranit.

Kurani ka~o~ik ka 114 kapitu] me gjates] te

r:?rys~~e; kapl~U]t me te gjate Jane ata te pjeses

se pare, ?uke filluar nga kapitulh i dyte, i cili ka

286 vargje. N~ f~n~ te librit, ne kapitujt 103, 108

dhe 1~0 ka .gJltheseJt nga tre vargje, ne kapitullin

114, te fundit, ka 6 vargje.

..~u~~ni es~te shkruar ne proze me rime, e cila,

n~ PJes~t e tI~ .~e t~ ::j7t~a, i perngjan asaj qe

p~rdor~n k.~hme~.(~nfter.mJte pagane arabe) 150

vjet ~e ~ar:: se ~~Imdte islamizmi. Por ne te nuk

~a nje ~tIl te..vetem. Materialet e tij fetare dogma-

tike, ml ologJlke dhe legjislativs ndahen ne disa

grupe, disa nga te cilat i perkasin nje kohe me te

38

Iashte, ndersa te tjerat [ane me t voru hm , N I

titujt e kapitujve (~e Mekes ose ~ Medin

rregull, nuk mund te sherbejna si tr gu pnk

shuma i sigurte per te percaktuar kronologj Illj

permbajtjes se tyre.

Pjeset me te vjetra

te

kuranit, me sa duket,

jane ato qe permbajne betime te shkurtera,

t

shkruara me fjale te bukura, te cilat pasqyrojn'

per mrekulli varesine e arabeve te lashte nr,-

fenomenet e natyres, besimin e tyre naiv se mire-

qenia e njeriut varet nga forcat e mbinatyrshm .

Per shembell: betohem per ate dhe qe rrit barin ...

(kapitulli 86, vargu 11-12). Pjese te tilla ka me

teper ne kapitujt e fundit, te shkurter, te kuranit.

Afro nje e katerta e te gjithe kuranit permban

tregimo mbi hazretet, Ne keto tregime, hazretet zo-

tohen se do te ndeshkojne .rrepte ata qe nuk ua

vens veshin lajmetareve te Allahut. Shumf nga

keto tregime Jane mite pak a shume te ndryshmo,

te marra nga fete me te vjetra se Islamizmi dhe

nga librat e tyre

te

shenjta. Keshtu, ne te ka tre-

gime mbj profetet biblike, patriarket ose pas'n'-

dhesit- e tyre: mbi Noen(Nuhuri), Abraamin (lhI'H-

himin), Jakovin (Jakupin), Josifin (Isufin), Moisiul

(Musain), Davidin (Dautin), Solomonin (SU1,JIllI-

nin), Ilian (Iljazin), Jezu Krishtin (Isane, qt' quill

t

edhe Isa ibn-Marjam, d.m.th. Jezui, i

bi r- i

i

M 1-

rise, dhe pa emer: Biri i Marise), etj.

Nganjehere tregimet biblike kurani i j< p l

tregime te reja, qe gjoja njerezit nuk i knni: pnsil

njohur me pare. Keshtu, versioni imit.it biblik mbi

Josefin e Bukur (Isufin), te jatin dhe vcll zCrit c

tij,

qe

tregohet ne kapitullin 12

r- .

suli, eshte

39


22/34

III

I)

1111III VI L(,rll. ...me i min nga tregimet qe ne

(p.

I lId, I)

z~.~luam ne .kete Kuran.(kap, 12.

v.3

L lI

Ih,

11 .1

nga tregimet e panjohura (kap 12

V, 10 :1 ) . ,

, Nuonse rnerr kultin e Jezu Krishtit kurani

I'llhpl

kundei- doktrines Se krlshtere Se ~i eshte

IlJC rn perendine,

si

dhe

kundaj-

ides~ se trinise-

(~.4~.~. 169), Sipas kuranit, zoti nuk mund te kete

f

mIJe...

(k. 19,

v

36),

Dhe

si

do te kishte femije

1. kur n.~~.kishte shoqe. grua (k, 6,101; v 72, 3).

I?uke, then~ se, Mesia eshte i bin i perendise,>,

te kns~,teret,

sipas

kuranit, veprojne

sl

te pafete

me pare

(k,

9, v,

30),

Bin i Marise a' es

hte

t

kll .. ,Ie

ve em s, avi yne, te cilir ne i dhamg virtute dhe

.e paraqltem

si

shembell per bijt e Izrailit-, (k

43

v

57

dhe

59), . , ,

.Kuran] thote Se mesimet e Jezuit ishin te

I~~e]~ ,..se .ai.bile ~hte derguar gjoja nga zotj per

te dhene

Iajmin

e mIre se pas tij do te vinte hazreti

Muham~~ .(Ahn:~ - k,

61,

v:

61, v. 6),

dhe se

vetem

~~sa:.ct?eslt e .tI~e shtremberuan kuptimin e vertete

te. ~etI] pre~h~.Imi. Kurani Ve ne gojen e Jezuit

.~ItIk k~to ~Ja1e:,..ij te I~rai1it. peruljun] perendi-

s:' ~e..eshte zotI im dhe Juaji. Kush trillon bash-

~~p]es:~arr~ te s~ndimit te zotit, atij zot] ja heq

t e

~re.lten te sh~,o]e ne parajse, ,zjarn ka per te

qene .~~mesa e

tij,

per te pafete nuk do te kete

~broJte~

(~.5,

v

76).

Duke i quajtur te knshteret

.sI. dhe judejte, njerez te qitabit (ahl - a1 _

q~.t~?), .~e eshte .~hkruar drejt nga hazretet. por

qe eshte shtremberuar me vone nga pasardhesit e

t .re. kurani merr persiper misionin e ndreqjes

Se ketyre shtremberimeve.

40

Kur u hartua kurani, sic; duk

t,

puti kun II

I

shtime per futjen e shums tregi.meve te vjt II

t

ndryshuara kush me shume e kush me pal,

KJ.

eshte pasqyruar ne kuran, megjitheso autort-

tij ikane cilesuar keto kundershtima si fja} tt . II

pafeve: Kur u lexohen shenjat tona (ajat

t,

d.m.th. vargjet e kuranit. - Red), ata thone: 1 kt

mi degjuar Po te denim, mund t'ju tregonim v~-

gje si keto: ato nuk jane gje tjeter, vecss ndodhira

te lashtesise (k.B, v.31 . Pasuesit e njeres nga

rrymat me te vjetra

te

islamizmit (harixhitet)

e

h.

dhin poshts kapitullin e dymbedhjete te kuranit

(suren Isufi), duke thene se ajo ka karakter

dashurie, kUrse partizanet e nje rryrne tjeter (mus-

Iirnanet shiite) jane te mendimit Se kurani nuk

eshte i plote. Sipas shiiteve, kalifi Osman, per. ar~

SYe politike, nuk lejoi te futej ne kuran kapitulli

Dy yjet.,. ne te cilin, krahas me hazretin ~uha-

met

i

thuret Iavdi Aliut, qe adhurojna shiitet

qe pat qene kalif ne vietet 656-661. Analiza e ketij

kapitulli,

qe

eshts botuar me se njehere nga shiitet,

tregon se eshte hartuar ne nje kohe me te vonshm

dhe ne stilin e kuranit; ai permban nje ser shproh-

jesh qe hasen ne pjese te ndryshme te kuranit. .

Ne kuran ka disa vargje dhe kapituj q IIa In

pak a shume me saktesi per ngjarje qe kand ndo-

dhur me te verteta ne historine e Arabise. Kfto

jans pershkrime te perleshjevs ushtarak 0 lilt'(

gime te fjalimeve agjitative te krerev ti'

i:

lumiz-

mit te pare, te cilat kane arritur gjer n', dltet

t,

n.a,

me siguri me shtremberime te medha, st dh hgJ(

pasurie (trashegimie, penale etj.) dh mart' te

muslimaneve, qe i kane ven kuranit vulen e

kanunit te arabeve-.


23/34

Kontradiktat ne kuran

IIII III thote se ne te nuk Ira kontradikta

(I, I, v, 84). Kurse, ne te

vertete,

ne kete liber ka

hUIII kontradikta, Dhe bile ato kane te bejne me

IIIi' ;,'' aspektesh shurng te rendesishmo te 'doktri-

Ill.

Islame, si, per

shembell

me ~eshtjen e jetes

. i . ; pertejme-,

Ne nje vend thuhet se ndeshkim] i

[cpet njeriut fill pas vdekjes (k.

16,

v. 30-34r-Ne

nje vend tieter thuhet: vetem kur te ringjallen te

vdekUrit dhe te behej gjyqi i pergjithshem i zotit

njerezit do te drejtohen ne jeten e pertejrne, Para

kesa] kohe ata nuk mund te ringjallen, sepse kane

prapa nje pengese (bjarzah), qe do

te hiqet diten

qe

ato do te ringjallen-. (k, 23, v. 102).

Ne kuran nuk ka unitet as ne ceshtjen ne eshte

i lire nje~~ ne mendimet dhe veprimet e tij apo

varet plotesisht

ne

cdo gje nga zoti, ploteson ver-

berisht deshirat e Allahut, vepron ashtu si ka

shkruar qe me pare Allahu qofte kur ben te mira,

.qofte kur ben te keqija,

Meqenese qe ne fillim kuranit iu dha rendesi

jo

vetem nga

ana fetare, POl' edhe

si

permbledhje

~gj~h, si .kanun,.. arab (k.

13, v 37),

shuma shpejt

Iindi nevOJae sqarimit te ketyre kontradiktave. Kjo

~eshtje u nderlikua sidomos atehero kur krahas

me kuranin, lindi

letersia

e gojedhanav~ musli-

~ane (syna) dhe e ligjeve (fikhu, sheriati) dhe kur

lindi detyra e

per'Iigjies

nga ana e kuranit te atyre

e~~~entev~. te r~ja qe oxime jeta. Ne lidhje me

kete u krijua nle teorj teologjike e vecanta qe i

ndante te gjitha vargjet e kurann ne vargje 'ami-

42

Iluese- dhe te anulluara dhe q zbulont,

225 kontradikta.

Teologet u munduan t'i interpretonin

kun

t I

diktat, te metat e stilit, te kuptimit dho shkt-ljr n

e renditjes kronologjike ne kuran si ~faqje t; ui

tesise se zotit, Bile ne islamizem u zhvillua ic lt J I

se e gjithe urtesia eshte permbledhur

ne

kUI'1n.

Kjo ide

eshte

shprehur keshtu:

F'illo

te

studiosh

kuranin, .

pastaj kalo ne tafsirin;

ne

kete pune do

te te ndihmoja zoti. Mos e Iejo veten t'u shmang sh

porosivo

qe jap une

ketu

me keto

Jibra - mundi-

me, sepse kjo do te ishte nje humbje kohe e kote,

sepse s'vlen

asnjs

mundim qe nuk permbahet n'

kuran.

POl'njerezit perparimtare te vendeve te Lindjes

'kurre nuk Jane pajtuar me keto keshilla. Qe ne

shekullin

VIII,

ne nje mbledhje te madhe ne Basra,

poeti Bashar ibn-Burd tha keshtu per disa vjersha

te poeteve te asaj kohe, qe pat degjuar: K Lo

vjersha jane me te mira se cfaredo sure e kuranit,

Afersisht po kete gje ka thene edhe nje

bashke

kohes me i ri i Basharit, poeti arab Abu-l-Atahijn,

i

cili

nuk pranonte as

dogmsn

se kurani

ka

(kzi.

tuar

perjete.

Kete

dogmo

e mohonin edh

mytnzl

'litet (nga fjala araba mutazila, qe do t( , thoU

ata qe jane larguar, qe jane shkeputur), pn

suesit e nje rryme te vecanta te islamizmit; f' cilu

bile mbahej si rryme zyrtare ne kalif'at ni~

liht

kullin IX.

POl' dogma, sipas se ciles kurani puruqitot si

.nje veper qe ka ekzistuar perjete, d.m.th. si nj

veper per te cilen nuk mund te thuh t s

esh;

hartuar ne kete ose ate kohe eshte ruajtur; edhe


24/34

t

111 1 , 11 'I/ e :,('re vendesh te Lindjes ajo eshte

filii 'I' 1HlIg(

sa kryesore per nje

vleresim

shkencor-

l J

1

k t . i v I e

kuranit.

10 1


25/34

uran]

mbi lindjen e kafsheve

,

('. ,.pumjeve te kuranit rnbi Gjithesins dhe

.'0 1 1 \ u pergjigjet plotesisht teoria e tij mbj Iin-

lj n ( njeriut dhe te kafshevo. Zoti, -' thuhet ne

'lllln, - i. h en te gjitha kafshet prej uji; disa

p~.. I tyre e~m mbi ba::kun e tyre, disa ecin me dy

kpmbe e disa me kater. Zoti krijon ashtu sic do~

(k. 24, v. 44). Pasi krijoi -gjithfare kafshesh zoti i

-shperndau ato neper siperfaqen e tokes' (k 2

v. 159 etj.). . ,

. Me gjithe karakterin fantastik te ketij pd-

~i, n~k ~~hte e rastit qe ne te cdo gje lidhet me

ujm. Uji g]lthnje ka pasur nje rendssj ekonomike

shuma te madhe ne [eten e popujve arabe, Toka

pa uje eshte e vdekur, thote nje fjale e urte e

l~ht.e, ~ perhapur ne Arabi e ne vende te tjera

te Lindjes, Duke qene te varur nga uji, por duke

mos kup.tuar se nga del dhe nga bie ai ne trajte

atmosfenke (shiu), njerezit besonin

verberishj

se

kjo ndodh sipas vullnetij te nje force te mbina-

t~r~.hme, t.~panjohur per tat Per ta bere per vete,

k.ete force, ata i luteshin t'u dergonts shi. Pike-

risht keto pi~~pamje primitive jane pasqyruar ne

kuran, ne mitin e tij mbi krijimin e kafshevo si

dhe =.tregimin se si zotj hedh ujin nga qieili,

duke bere qe te 9faqen keshtu frutet ngjyra-ngjy-

radhe qe ne male te kete rrugs te bardha e te

kuqe, me ngjyra te ndryshme, dhe te zeza si korbi;

edhe njerezit e kafshst kane ngjyra te ndryshme

(k..35, v. 25). Keto fjale, qe u drejtohen nomadeve,

~~]q:,e, .s~ dhe ,tregetareve. per veprimet tregetare

te te cileve, sipas kuranit, Allahu shtroi rruge

46

te drejta dhe nenshtrol detin (k, 4;), v. II I

r-tj.), lidhen me pikepamjet qe pamo mt' ,1 \>1 '1 rub

Token si nje rrafsh (-qilim,-shtrat), t], Ki, hili,

ne vargun 55 te kapitullit 20 Iexojmo: Ai (zotl)

per ju ndertoi kete Toke te ndehur, shtroi n'

t

rruge per ju, dergon uje nga qielli dhe m r-

bln

qe te rriten Iloj-lloj 9ifte bimesh: hani dh ku

Ilosni bagetine tuaj

Kurani mbi prejardhjen e njeriut

Po kaq primitive jane edhe pikepamjat e ku-

ranit mbi prejardhjen e njeriut. Pa permendur ato

qe jane thene kalimthl, kurani tregon ne shtate

vende se si Allahu e krijoi njeriun; dhe ketu ku-

rani bie ne kundershtim me vetveten. Nga kurani

nuk mund te formosh nje ide te prere nga se eshte

krijuar njeriu. Ne nie vend thuhet se zoti e. krijoi

njeriun prej balte, ne nje tjeter - prej argjili, n';,

nje tjeter - vetam prej esences se argjilit, ne nji.

tjeter - prej argjili me ere te keqo, prej argjilit

me te cilin behen pocet dhe ne nje tjeter - prej

uji, Keto kontradikta deshmojna gjithashtu s ku-

rani nuk eshte hartuar .ne te njejten kohe dhe ~(

autori i tij nuk ka qene vetem nje njeri,

Njeriu, sipas kuranit, perbehat prej dy nnty-

rash, esencash, te kunderta: trupores dhr Irymo

res. Pasi e mbrujt] njeriun si nje guaskd,

ITlH.') ,

maneken nga njera prej lendeve qe u perrncnddn

me siper, Allahu fryu ne te fryrnon ( vc

t.

A] ju

dha juve (njerezve, - Red.) te degjuurit, t , pamit,

zemren (k, 32, v. 8; k. 15. v. 29; k, 30, v. 72).

47


26/34

N' I ikep mja shpirterore-, nga pikepamja

II

II

nt.

zoti e krijoi njeriun me tipare krye-

Ihi r' gatshme. Ai, njeriu, eshte i nxituar

(I, I , v 12). Njeriu prej natyre eshte i nxituar

(k. 21,

v.

38). Kur

e pllakos

ndonjg

fatkeqesi, ai

1 . 1

rohet i dobet, kur i vene punst mbare, ai behet

i

pabindur (k.

70, v 20-21).

Po te permblidhen pikepamjet e kuranit mbi

Gjithesine,

Token,

mbi

prejardhjen e kafshevj, te

bimeve dhe

te

njeriut dhe t'i krahasojme keto me

ato qe dinin njerezit, para se te hartohej ai, mbi

boten qe i rrethonte, do te dale se ky Iiber i shenj-

te,

qe e paraqet veten si misherim te urtesise.

te se vertetes . qe thote se te con nga erresira

ne drite- (k. 5, v. 18 etj.), nuk ka dhene asgje, sado

pak te re, per njohjen e natyres, Nuk kane kurfare

vlere as ato njohuri gjeografike qe permbahen ne

te, Bile edhe disa nga keto te ashtuquajtura te

dhena jane te gabuara. Keshtu, duke treguar ende-

rren e njohur biblike, enigmen e mbretit (ne Bibel

- te faraonit te Egjyptit) mbi shtate lopet e maj-

me, qe hangren shtate lope te dobta, ne kuran ne

emar te

Isufit (Josifit) thuhet: Pas kesa] do

te vije

nje vit, gjate te cilit banoret e keti] vendi (Egjyptit)

do te kens shume shira dhe do te vjelin plot rrush .

(k.

12, v: 49).

Por edhe

ne

kohe te lashta njerezit

e dinin se prodhimi, duke perfshire edhe rrushin,

ne Egjypt nuk varej

nga shiu, POI' nga

vershimi

i

Nilit. .

Kurani gjithashtu mohon

cdo

ligj te zhvillimit

te natyres dhe te shoqerise, duke dhene fonnulat:

zoti

krijon

sic

deshiron, ai

ben

ashtu siC i pel-

qen. (k. 85, v 16), etj. Sipas kesaj pikepamjeje,

48

edhe shoqerins njerezore Allahu kri

lell,

I I

ashtu iu shkrep. Keshtu, ne kuran,

I

l

1llIe I

I

Allahut, eshte shkruar: Vne krijova hind 'I dIll

njerezit vetem e vetern qe ata te me perulon

11111 I

(k. 51, v 56). Te terheq vemendjen nje konf'uzion,

qe bashkon ketu formalisht idete fetare me

pi'rl'a-

Uat: per boten qe ekziston realisht, ne

kete l'Hsl

per

njerezit,

thuhet po ajo qe thuhet per boten

fantazise, per xhindet, d.m.th. shpirterat, e kri-

juar nga imagjinata e njeriut te Iashte dhe e per-

vetesuar pastaj nga islamizmi.

Per ruajtjen e mitit fetar.

sipas te cilit

ne bot

vepron arbitrariteti i zotit, mrekullia, sherbejne

edhe interpretimet teologjike te kuranit, qe u atri-

buojne kapituive dhe vargjeve te tij nje force

te vecante. Disa interpretues thone bile se keto os

ato pjese te Iibrit te shenjte kane yeti sherues >~

dhe Yeti te tjera praktike. Keshtu, ne tafsirin e

Azise se

Mesme, qe eshte shkruar ne shekujt

XII-XIII, thuhet keshtu per kapitullin

102:

Po t

shkruhet ky kapitull dhe te pihet (uji, ne te Ilin

do te futet dhe do te tretet letraku ~shte shkru.u

ky tekst. -

Red.), atehers

stomaku do te

zbrazc L

dy here (ne dite), Kurse ne vepren t 01 gjik Ii;

Muhamed Sadik Ferganit, Kopshtet e te dr jt V I, ,

qe permban rregullat e leximit te kuranit (e ( mban

daten

1636-1637),

tregohet me hollesi Sl Val '

duhet te

Iexohet

per zhdukjen e pl.

ihtnv dh

mizave, c'varg

duhet lexuar per .butj

n ( kal-

sheve me kater kembe dhe per tOObr', zap grate

nga burri, etj. Nje teolog tjeter, J 11C ;irull- glli

Taxhudin, ne vepren Risola - aziz -. qe

4


27/34

hit botunr me se njehera ne shekullin XIX, e ka

I,

1 ' 11 1

f'II', kur thote:

Po te jape urdher zoti i

( J

I h

Iuqlshern, mund t'i bashkojg te gjitha qe-

1111 t, q'; perbejne edhe kete bote qe shohim edhe

IlCllrn tj

ter,

qiellore, dhe t'i vendosa ne nje k~nd te

I,-vozhges se .~rres, pa i zvogeluai- boterat, pa e

zmadhuar arren

,

.. Neqo~tes~ keto pohime kane qena te sinqerta

atehere,

sigurisht,

autoreve te tyre, qe jane

bazuar

te kurani, as qe u ka shkuar ne mendje so feno-

n:

enet

e natyres nuk jane lidhur midis tyre raste-

sisht,

me vullnetin e zotit,

por

ne baze te domos-

d?s~me~se. Por shkenca nuk mund te pajtohet me

pikepamp, te tilla..Shkenca pushon se ekzistuari

atje ku e humb fuqine lidhja e domosdoshme-

(F. Engels, Dialektika e natyres. K. Marks e F.

.Engels. Veprat, bot.

rus,

v~ll. XIV, f. 503).

Kurani .mbt jeten dhe zhviIIimin shoqeror

Duke qene nje veper qe ka lindur ne kohen e

'vendosjes se shoqerisa feudale, kurani denon disa

.zakone te periudhes se rneparshme, te rendit te ko-

munitetit primitiv, Keshtu, kurani quan zakon te

.keq- dhe rruge te keqe perzierjen e gjakut mar-

tesat midis njerezve te afert, denon edhe zakonin

e tm~rshem te groposjes se gjalle te femijes se

porsalindur, neqoftese femija i pare ne familje do

te ishte nje vajze (k. 81,

v

8-9). Por niekohesisht

kurani jo vetem qe u jep njerezve ide te gabuara

~~i fenomenet e natyres, por edhe synon te per-

hg]e ato marredhenn, te egra qe ekzistonin ne sho-

.' 50

qikine shfrytezuese,

Keshtu,

miti i

kurnnit

11111

krijimin e gruas se Adamit duke i dheno ti] III l

njejten koha ne ushqim tete kafsha nga ki t r

cifte- (k.

39,

v.

8),

e ve gruan ne nje

g ndjr l

nenshtruar kundrejt burrit, perlig] shtypj n .

Ij.

Bile interpretuesit

muslimane

te kuranit

k

ni'

shprehur pikepamjen sikur Allahu nuk e

kritoi

veta gruan e Adamit, por ja ngarkoi kete engj

11 i t

Xhebrail,

i

cili,

duke nxjerre

nga

Adami nje

brinje

gjate nje dremitjejs te ernbel te ti], beri prej

sa]

nje shoqe te pelqyeshme- per te, Even

(Ha-

vane), qe ai te mos merzitoj vetem. Kurani e quan

gruan nje qenie te nenshtruar dhe me pak te per-

sosur se burri;

ai e ve

ate ne

nte

gjendje me te

ulet si nga pikepamja e pasurise, ashtu dhe nga

, pikepamja ligjore. Keshtu, ne ndarjen e trashegi-

mise,

kurani thots

se burn duhet

te

marra sa

dy

gra-

(k, 4, v 175);

ai thote gjithashtu se djali

duhet te marre sa dy vajza (k.

4,

v.

12);

si desh-

mimtara

duhen dy gra qe te zevendescjna

njd

burre (k. 2. v. 282), etj. Ne perputhjs me ketC, me

vone u hartuan edhe artikujt perkates te se dl'ej-

tes muslimane, qe perligjin poligamine, martc- i;11

e vajzava te mitura, shitjen e nuseve (marrj n

mehrase), te kallimit, format e ndryshme t.. mby-

lljes se grave, rnospjesemarrjen e grave

n;

jeti'll

shoqerore,

Meqenesa kurani u hartua e u rednk ua ni;

periudhen, kur kalifet kishin filluar luft.rut pu h-

tuese, jashte Arabise, ne te lindi kapitulli .I

j ..

Zelli

(xhihadi) ne lufte kunder njerezv

te

besimeve te tjera interpretohej si luilc per f ne,

lufta quhej udhe e zotib-, plackat e zena n lufte

5


28/34

IJldtl htll

-Ii

mira (k.

33. v

19). Kuran]

bekonte

,d

II

o tatlmo feudale

te

renda (xheza, harac),

III

1 1 1 1 1 l . II le merreshin ne

kohen

e sundimit

te

. II

r

;v .

Sipas kuranit, koha e lumtur e historisf se

ll. l'zimit ka kaluar, Kjo ka qene koha kur Adami

me te shoqen jetonin ne parajse, pa ditur c'do te

thote te jesh i uritur dhe i zhveshur. Ky mit mbi

shekullin e arte, qe hurnbi per

njerezit,

jo

vetem

qe shtremberon historina e njerezimit, por edhe e

ul vleren e jetes,

rendesins

e punes se

njeriut,

Kurani e ul dinjitetin e njeriut, aresyen, munde-

site e

pakufishmo

te

forcave krijuese. Sipas

ku-

ranit, sado qe te perpiqet njeriu, ai nuk ka per

te krijuar asgje te mire, sepse jeta ne kete bote

eshts nje ngushellim, genjeshter, nje mashtrim,

nje kotesi ... (k. 57, v

19).

Dhe kush kerkon

te mbjelle per kete jete ... nuk ka per te fituar

asgje ne te ardhmen (k.

42,

v

19).

Sipas kuranit,

popujt e vendeve te ndryshme nuk duhet te per-

piqen te

ndertojns nje jete

me

te mire e te lire,

ne te ellen

ata nuk do te dine ~'eshte skamja

dhe-

ne te cilen do te zhduket cdo gjurmz shtypjeje

kombetarn

dhe

shoqerore,

porte

durojne cdo

fat-

keqesi, dhune, shtypjen e pameshirshm., te shfry-

tezuesve,

ta

drejtojna

vemendjen drejt

jetes

se

pertej qe gjoja filion pas vdekjes, por qe nuk ek-

ziston. Kjo doktrine e kuranit eshte antishoqerore,

ajo nxit ndjenja qe nuk Jane aspak shoqerore,

por-

egoiste.

52

Xheneti dbe xhenemi sipa

kurunlt

Ne mitin

mbi

xhenetin dhe xhen

min, ql II

gohet ne kuran, ka mung:se kon~~kuen~e dl~(.

hu

rns

kontradikta. Por te terheq

vemendj

n ~ldo lI()

m~nyra se

si

e parafytyroine

autoret

e ti], qe

Jr l~

banore te jugut

te nxehte,

[eten e yertejm .

N:

xhenet thone ata, nuk do te kete diell dh

VUP\

te maclhe, por shume uje dhe hije; kurse ~~ x.h

nem perkundrazi, mekataret i pret vapa,

nje Z.la~T

i m~dh qe bucet, Atje, sip


29/34

111111 1 III' Y('f bojerat ne pershkrimin e

tij.

Ata qe

'11lC' III h 'net, gezohen, ata dhe bashkeshortet e

I

V I

C do

tc rrine

ne

hije, neper

kolltuko;

atje do

It J In'' fruta e

gjithcka

te kerkojne (k. 36, v.

:l -58 . Xheneti sipas kuranit,

eshte

shkelqim e

~.(;zim(k. 76,

v

11), ai eshte i madh sic [ane

te

rnedhenj qiejt dhe Toka (k.

3, v 127),

ne te

ka lumenj me uje te paster, lumenj qumeshti, shija

e te

cilit

nuk ndryshon;

lumen]

vere

te

kendshme

per ata qe e pine; lumenj

mialti

te

kulluar- (k. 47.

v

16-17): Ata qe hyjne ne keto kopshto

te

Ede-

mit. stolisen me byzylyke ari e

margaritari;

ata

vishen me rroba te

mendafshta

(k.

35,

v

30).

Hartuesit e kuranit

nuk

i kane lrursyer ngjyrat

e zeza as ne pershkrimin e xhenemit per te tre-

mbur te pabindurit. Xhenemi i kuranit u pergjigjet

te gjitha

kerkesava

te

ndeshkimit

dhe

te

zbutjes.

Ai perbehet prej gjashte pjesesh, njera me e tmer-

shme se tjetra. Ne' kuran thuhet

keshtu ne

emer

te

Allahut: Per te

pafete

ne

kemj

pregatitur zin-

xhire, rripa qafe, zjarr xhenemi (k. 76,

v

4).

Ne vend te ujit ata do te pine uje

te

perveluar

dhe do

te

heqin mundime te tmershme,

ngaqa

kane

qenf

te pafe (k, 10, v. 4).

Dogma e kuranit mbi bukurite e xhenetit musli-

man, si dhe cdo dogme fetare

mb]

jeten e pertej-

me, per shekuj me radhe ka sherbyer si mjet per

t'i shnderruar punonjesit ne skllevsr te pavullnet-

shem. Sa me e rende dhe pa rrugedaljs qe te kete

qene gjendja e te shfrytezuarvs ne kete bote, qe

eshte e vetmja bote reale, aq me te bukur e ter-

heqes e pershkruante teologjia parajsen fantastike.

Po kete qellim, nenshtrimin e punonjesve, kishte

edhe miti

mb]

tmeret e xhenemit, qe nuk ekziston.

54

Kurani mbi pabarazine dhe shfrytCzim n

Kurani

mbron

shoqerine shfrytozuesc,

dukr

thene se ate e ka krijuar zoti; pabarazine, shty] [r- n

klasore skllaverine i quan si c;faqje te vulln

tit l('

Allahut .Ne - thuhet

ne kuran

ne

emer te zotit,

_ shp~mdaj'me... kerkesat

[etesore

ne kete jeti

vems disa ne nje shkalle me te Iarte se te tjeret,

ne

nje

menyre

te tille qe disa ... i

mbajne

te

tjeret

si skllever- (k.

43,

v.

31).

Marredheniet e

pronesise

private kurani i

mbron ne menyre te vendosur. Sipas ketij libri te

shenjte, te varferit nuk duhet as te perpiqen ta

ndryshojne gjendjen e tyre

te

rende duke cenua~

ne

cfaredo

menyra pronen e

te pasurve.

Mos 1

veshtro

me zili, -

thote

kurani, -

te

mirat qe u

japim ne (Allahu) disa familjeve ... (k. 20. v. 131).

Mjerimi, mundimet e renda, pad~ejtesia sh~qer.or~,.

skllaveria, etj, te gjitha keto,

SIP

as kuranit, Jane

miresi te zotit.

Po

te

njihesh me

kuranin,

nuk eshte veshtirii

te

kuptosh se sa i mashtrojne

Iexuesit

e tyre

uta

qe perserisin ne menyre

jokritike. fj~let e in~e~ -

pretuesve te sotem borgjeze te keti] Iibri ~c gJ0.l:l

.urani eshte kushtetuta me demokratik ru

bote.

Ed, Calico

Le Prophete et l'Atome, Paris,

1950,

p.

76.

Edhe titulli i keti] libri (,Profeti dhe

atoml-)

'ni'nlilulll

('Islami~mi, Suezi, nafta) tregoine qarte per s u intereson

qarqeve borgjeze te Perendimit islamizml.

55


30/34

J

tll

1I l kuranit

mbi paracaktimin

'I';n

se shoqeria, ne te

ellen

ka te

pa-

III

I I

v.u-fer, eshte

krijuar nga zoti, kuraru

per-

Pili

I

t'u

ngulite njerezve ndjenjsn e fatalizmit.

I)(I/'Ill/l

mbi paracaktimin,

sipas

se ciles te gjitha

dl'.hmlt

dhe veprimet e njerezva jane percaktuar

C (I m pare nga

Allahu,

luan

nie

rol

aq

te madh

ni- islamizem,' Sa qe Marksi ka shkruar:

...

strumbullari

i

muslimanizmit eshte fata-

lizmi. ..

(K.

Marks e

F,

Engels.

Veprat,

bot. rus.

vell. 9, f. 427).

Duke e paraqitur njeriun pa vullnet, kurani

thote: Njerezit mund te deshirojne

vetem

ate qe

deshiron zoti- (k. 81, f. 29). ata nuk mund te

zgjedhin Iirisht-

(k,

28,

v

68). Ne keto vargje

mohohet liria e vullnetit te njeriut, pavaresia e

personalitetit dhe, ne kete menyre, edhe roll i po-

pullit si krijues i vertete i historise, krijues i te

,gjitha vlerave materiale dhe morale.

Edhe neqofteso

ne

pjese te tjera te kuranit

thuhet se njerezit mund te veprojne edhe ndryshe

nga

c'i meson kurani,

si

rregull kjo thuhet ne for-

me kercenimi:

PO

te veproni me 'koke tuaj, prisni

ndeshkimin sepse zoti nuk ka per t'ju falur,

Ne kuranin mbeshtetet edhe ndarja qe u ben

islamizmi

njerezva

ne

besimtare dhe te pafe,

dhe vendeve ne dar-ul-islam- (vende te islamiz-

mit) dhe dar-ul-harb (vende te luftes, d.m.th.

vendet. iomuslimane).

K. Marksi, ne artikullin -

Shpallja

e luftes,

kushtuar luftes ruso-turke, shkruante: Kuran] dhe

legjislatura muslimane, qe bazohet ne te, e per-

6

mbledhin gjeografins dhe etnograjine popu

te ndryshem ne formulen e thieshte dhe tt' VII

litshme te ndarjes se tyre

ne

dy vende

dho d

kombe: besimtare dhe

te

pafe. Te pafets

jan

harbi,

armiq.

Islamizmi i nxjerr te pafete ja.

hu

ligjit dhe krijon nje gjendje armiqesie te pareshtu~

midis

muslimanevs

dhe te pafeve-

(K.

Marks

F.

Engels. Veprat, bot. rus, vell, 10. f. 167).

.Lufta e

shenjte

per

besen (xhihad,

gazavat),

qe predikon kurani, shfrytezohet nga imperi~listet

per te dobesuar popujt e Lindjes, per..te mb~.ellur

grindje midis tyre. Per shembell, kes~t~.

vepruan imperialistet angleze, kur ndane. lndl~e

ne vitin

1947

ne Bashkimin Indian dhe Pakistamn.

Per qellime, qe jane ne

kundershtim

~e. inte~

resat e punonjesve, shfrytezohen edhe thirrjet qe

permban kurani pel'


31/34

I

II I V J dhje. Derisa kurani kishte rende-

III I II/I .anuni, eshte e natyrshme Qe ai te

II 111111 IIlll dhe llgje te tilla. Por cili eshte thelbi

I

1 Iyrl ligjeve? A sherbejne ato per zhdukjen e

Iyrl shkaqeve, te cilat, ne kushtet e shoqerisg me

1\

antagoniste, i

shtyjna njerezit te bejne kri-

me, apo synojna vetem te mbrojne pronen private?

Vargu 42

i

kapitullit 5 te kuranit thote: Vje-

dhesit dhe viedheses prejuni duart si

ndeshkirn

per ate qe kane bere, si mesim nga zoti-

+.

Sheriati

spiegon se vjedhesit duhet t'i pritet dora e djathte,

edhe ne rast se gjeja qe ka vjedhur ai kushton nje

cerek dinari (monedhs ari). Ne kete

menyre,

ne-

qoftess nje ivarier ose Iypes, per te mos vdekur

nga uria, ka vjedhur ne pazar ndonja cope mishi

OSenje simite, atij, sipas sheriatit, duhet t'i pritet

dora e djathte.

Sigurisht. vjedhja eshte nje krim

i

rende dhe

ajo duhet

te ndeshkohet

ashper.

Por,

a mund te

ndihmojo

valle ndeshkimi qe

parashikon

kurani

.dhe sheriati per crrenjosjen e vjedhjes? C'do te

beje ai njeri, te cilit i kane

prera

doren e djathte?

Ku do te gjeje pune dhe ~'pune do te gjeje ai pas

kesaj, si do ta nxjerrs

ne

te ardhmen kafshaten e

bukes per vete e per femijet e

tij,

per familjen?

Shkrlmtari perparimtar azerbaixhanas Mriza

Fatali Ahundov qe ne vitin 1875 shkruante se ky

ligj denonto ashper vjedhjen per te siguruar pasu-

rine e disa njerezve-, T'i presesh doren njeriut,

thoshte ai, duke

i

hequr mundesing te siguroje

mjete [etese, ne te vertete do

te

thote ta vrasesh

ate

,

(Ahundov. Vepra

te

zgjedhura filozofike. Baku,

1953,

f.

253,

Megjithese

ky

denim ka shume sh ku

I C 1

perdoret

ne

vendet ku eshte ne

fuqi shr rlutl,

vjedhja nuk eshte errenjosur, kjo tregon s ky

denim i tmershem qe paraqitet nga kurani st

me

sim i

zotit,

nuk jep frut dhe

nuk

eshte i perso.su~.

Pervoja historike na meson se

rreniet

e k~II?I~

nalitetit ne masa ne shoqerine shfrytezuese gjejne

ambient ushqyes ne vete

rendin,

qe bazohet

ne

shfrytezimin e njeriut nga njeriu, fshi~en n~ pa-

punesine

dhe

mjerimin

e

shtresave

te gjera te

po-

pullsise,

Prandaj vetern me zhdukjen e klasave

shfrytezuese dhe te mjerimit e te papunesise zhdu-

ket edhe baza e kriminalitetit ne mase.

Interpretimet e reja tiSkuranit dhe

qelllm]

ityre

Duke u nisur

nga

karakteri i dogmave te

ku-

ranit nuk eshte veshtire te kuptohet gjithashtu se

kush' .eshte i interesuar per propagandimin dhe

interpretimin e tyre te ri. Njohja e interpretimeve

te

reja te ketij libri, qe kane dale ne vendet ku

sundon kapitali, tregon se ato kan~ p~r qellim..t'ua

pershtatin pikeparnjet fetare te vjeteruara kerk ..

saVe te shoqerise borgjeze. Keto interpretime kane

te bejne me perfytyrimet mbi Allahun., si dho ~

kuptimin e pershkrimeve te xhen:?Ut .. xh~netlt,

ringjalljes se te vdekurve. Per shembell, sipas int r

pretimeve te reja

te

kuranit, bukurite .dho tme:-

ret e jetes se pertejma nuk qenkan vecs ulegor,l,

qe shprehin ndjenjat e .hpirtit-. Sa~o t:e papri-

tura te dukcn nganjehers disa nga keto interpre-

time, ne thelb ato pothuajse nuk ndryshojne

asgje.

~g


32/34

t

,110

e lene te paprekur besimin se

IIp11t

,

Me fjale te tjera, autoret e ketij

I I11 11 II n mundohen te ruajns nie nga lajthitjet

III 1111

lindur ne fillim te historisd njerezore, kur

II III

zil

ishin te mposhtur nga lufta

kunder

forcave

'c ' naf y .e

qe sundonin mbi ta, nuk kishin njohuri

.,lIlopak

te

sakta

mbl

vepnmtarms psiqike dhe

lx-sonin

verberisht se fenomenet e

botes

qe i rre-

thonte, drejtohen nga disa qenie mbinatyrore, nga

.hpirterat.

Disa nga mbrojtesit e sotem te islamizmit, duke

u mbeshtetur ne fjalet e kuranit: Askush nuk e

sheh ate (zotin),

por

ai sheh (gjithcka)

(k, 6,

v.

103),

mundohen te ringjallin

mb]

nje teren oriental

pikeparnjet e hedhura poshte prej kohe mbi pa-

mundesina e njohjes se botes dhe pasaktesine e

shqisavs te njeriut. Ne kete menyre ata mbrojne

pikepamjet antishkencore, te cilat ne epoken e

imperializmit pasqyrojns shqetesimin e klasave

shfrytezuese per te ardhmen e tyre dhe synimin

e tyre per te

larguar

masat popullore

nga

proble-

met

shoqerorr-

jetike qe qendrojns

perpara

tyre.

Nuk eshts e rastit qe ne referatin e K.M. Xhemilit,

Filozofia

dhe

feja,

qe

propagandon

teori te

tilla e qe u mbajt ne Kongresin IV filozofik te

Pakistanit ne Daka, ne shkurt te vitit 1957, citatet

e kuranit dhe aresyetimet mbj pajtimin e shkences

me fene u bashkuan me thirrjet per ta cliruar

njerezimin nga ndikim] imaterializmit,. qe sa vete

e rrrtet,

Interpretimet e reja te kuranit do te deshi-

ronin t'i shfrytezonin edhe perfaqesuesit e qarqeve

sunduese te Europes Perendimors- dhe te Amerikes,

6

te

cilet i tmeron ~thurja e sistemit kolonial

t.t

illl-

perializmit. Keto qarqe nuk. mund. te m~s kUI>-:

tojne se islamizmi, si nje ideologji mesjetare, q

ka

sherbyer

per forcimin e

bazes

feudale,. nu~ u

pergjigjet

shume kerkesave te epokes kapltali~te.

Prandaj perfaqesuesit e ketyre qarqeve borgJ~e

jane gati te ndihmojne per t'u bere reforma te. me-

tejshme ne islamizem, duke shpresuar se

ai

do

t'u sherbeje atyre ende, po ne nje tr'ajte te reo

Njekohesisht

nuk mund

te

mos

shohesh

se.

p ?

'behet gjithnje e me e veshtire per t'u vene ne Jete

planet dhe inisiativat e teologe~e m~slin:>:a~~.~he

te orientalisteve borgjeze te sotem per perteritjen

e kuranit. Ne vendet e Lindjes, ku eshte perhapur

islamizmi sidomos

ne

ato vende

qe

kane fituar

pa-

varesine 'politike,

jane

ngritur dh~ po fo':',Cohen

gjithnje e me teper forcat qe luftojno kunder pa-

dreitesise.

rutines dhe

plogeshtise.

6


33/34

iPERMBAJTJ A

L ISLAMIZMI

Si

l indi isZamUmt

Kusbtet ekonomlko-shoqerore dhe ideologjike tl Iin-

djes s e islamizInit . . . . . . . . . . . a .

Figura gjysme legjendare e Muhametit, tbemeluesit tl

islamiZlllit ................................. 5

Karakteri i islamizmit te hershem .............. 6

Lufta per rreniosien e Islamizrnit

Perhapja e islamizmit

Syna

Teologjia myslimane .

Mytazilitet .

Kalami

Ml tlclzml n Islamlz' m .

kt t mu 11mn ..........................

Orrgjlna dhe th lbl

shoqt

ror 1 hllzmlt, .........

Islamizmi ne epoken

e

kapitaltzmlt dh

te

imperiaZizmit.

Babizmi

.....................................

Behaizmi

.......... ... .... ........... .................. ... ..

Rrymat reformiste dhe moderniste ne islamizcm .

Panislamizmi .

Faqe

8

11

13 -

15 -

6

8

8

20

2

24

26

27

29


34/34

IBlamizmi isotem

lei Clio J I I I 1 rnlzmlt te sotem n~ vendet borgjeze , . 30

.II. KURANI

Hlstorla e

hartirnit te kuranit 35

.

,, .

,

P~rmbajtja e kuranit ': . : . . . . 38

Kontradiktat ne kuran 42

Kurani mbi Gjithesine dhe Token 44

Kurani mbi Iiridjen e kafsheva . . . . . . . . . . . . . 46

Kurani mbi prejardhjen e njeriut 47

Xurani mbi jeten dhe zhvillimin shoqeror . . . . . . . . . . 50

Xheneti dhe xhenimi sipas kuranjt 53

Xurani mbi pabarazine dhe shfrytezimin 55

Dogma e kuranir mbi paracaktimin 56

Morali i kuranit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

lnterpretimet e reja te kuranit dhe qelltrni

i

tyre .... 59

thelbi reaksionar i muslimanizmit

Documents