thụ tinh nhân tạo bò
DESCRIPTION
Thụ tinh nhân tạo bò. PGS.TS Đàm Văn Tiện - Email: [email protected]. Trạm TTNT. AI. AI. Tinh chuyển tới trang trại. Bò cao sản. LN 2. Lấy tinh 2 lần/tuần. AI. Chọn lọc. Tinh. AI. Đánh giá năng xuất sữa, thịt, khả năng sinh sản v.v. Thụ tinh nhân tạo - Artificial insemination. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Thụ tinh nhân tạo bò
PGS.TS Đàm Văn Tiện - Email: [email protected]
Thụ tinh nhân tạo - Artificial Thụ tinh nhân tạo - Artificial inseminationinsemination
Bò cao sản Lấy tinh 2 lần/tuần
LN2
Tinh
Trạm TTNT
Chọn lọc
Tinh chuyển tới trang trại
AI
AI
AI
AI
Đánh giá năng xuất sữa, thịt, khả năng sinh sản v.v
Sản xuất tinh đông viên
Tốt đực tốt cả đàn
Bình N2 lỏng
Giới thiệu
Thụ tinh nhân tạo bò được sử dụng rộng rãi. Hiện nay ở các nước phát triển người ta đang có xu thế cho phối trực tiếp ở lợn
Tuy nhiên để thành thạo nghề nghiệp dẫn tinh bò cần phải thực hành nhiều và rất khổ công
Mục đích
Lợi ích của thụ tinh nhân tạo
Giới thiệu tóm tắt quy trình thụ tinh nhân tạo và các nguyên lý sinh học được áp dụng trong kỹ thuật này
Thụ tinh nhân tạo
TTNT Artificial insemination (AI): “tốt nái tốt một ổ, tốt đực tốt cả đàn”
Bò đực chết 10 năm tinh đông viên của nó vẫn được sử dụng để phối
Tiến bộ
Chọn lựa những đực giống ưu tú, lấy tinh, pha loãng và phối cho nhiều nái trong
TTNT là công cụ để cải thiện di truyền những tính trạng kinh tế như trọng lượng sơ sinh, tăng trọng, chất lượng thịt v.v
TTNT giảm cảm nhiễm bệnh thông qua giao phối vì con người làm chủ quy trình vệ sinh, hơn nữa người ta còn thêm vào tinh dịch kháng sinh trong quá trình bảo quản tinh.
Tiến bộ (tiếp)
Cho phép phối nhiều bò trong ngày, còn phối bằng bò đực trực tiếp thì số lượng bò cái được phối có hạn
Tăng nhanh được tiến bộ di truyền của con bố cao sản cho đời sau
Những dụng cụ cần thiết dùng trong thụ tinh nhân tạo
Âm đạo giả
Bình pha chế
Cọng rạ
Những dụng cụ cần thiết dùng trong thụ tinh nhân tạo
Dẫn tinh quản
Găng tay khám trực tràng
Viên tinh đông khô
Những dụng cụ cần thiết dùng trong thụ tinh nhân tạo
Ống thu tinh
Bể điều nhiệt
Những dụng cụ cần thiết dùng trong thụ tinh nhân tạo
Hormone - Lutalyse
Găng tay - Gloves
Khăn mềm - Paper towels
Bò đực gợi tình - Teaser cow
Sheath
Chất bôi trơn - Lubricant
Lấy tinh
Một số phương pháp lấy tinh
Kích thích trực tràng Kích thích điện để phóng tinh Âm đạo giả Lấy tinh bằng tay (heo)
Lấy tinh bằng âm đạo giả (tiếp)
Dùng âm đạo giả lấy tinh là phương pháp cho lượng tinh và chất lượng tinh tốt nhất
Lấy tinh bằng âm đạo giả
Âm đạo giả bao gồm 3 bộ phận chính là (i) ống cao xu cỡ lớn (ii) gắn với áo nước ấm để gây cảm giác ấm như lòng âm đạo thật (iii) ống thu tinh gắn ở phần cuối âm đạo giả
Lấy tinh bằng âm đạo giả
Cho bò đực nhảy lên mô hình bò cái hoặc bò khác teaser female, Người lấy tinh chủ động nắm lấy penis và đưa nó vào âm đạo giả
Khi bò đực phóng tinh, tinh được chảy tới ống thu tinh ở đầu cuối của âm đạo giả
Kiểm tra chất lượng tinh
Ngay sau khi lấy tinh, tinh được kiểm tra chất lượng thông qua hai chỉ tiêu chính là hoạt lực và hình thái
.
Hoạt lực và hình thái tinh trùng
Hoạt lực là tỷ lệ tinh trùng tiến thẳng có khả năng đến gặp trứng để thụ tinh
Hình thái bình thường/không dị dạng, kì hình – là những tinh trùng có khả năng đến gặp trứng để thụ tinh
Đánh giá tinh dịch
Dự vào kết quả kiểm tra hoạt lực và thái mà người ta điểu chỉnh số lượng tinlieeufti tinh, sao cho khi phối cho kết quả tốt
Số lượng tinh trùng là triệu tế bào có hoạt lực Một liều tinh chuẩn cần có ít nhất 40 tinh trùng/
cc trước khi bảo quản lạnh và 12.5 triệu tinh trùng/cc sau khi làm ấm để phối cho con cái
Chế biến tinh - Processing the Semen
Sau khi kết thúc kiểm tra chất lượng tinh, tinh được pha loãng bằng dung dịch bảo tồn
Từ một liều đặc nó được pha loãng bằng dung dịch đặc biệt thành nhiều liều tinh để phối
Người ta còn lọc những chất tiết của phần phụ dịch hoàn nhất là keo phèn để làm tinh đồng nhất
Chế biến tinh
Bình pha chế tinh được bổ sung một số chất dưỡng tinh trước khi làm lạnh
Dung dịch bảo tồn thường là sữa, lòng đỏ trứng, glycerine, và antibiotics
Chế biến tinh
Sau khi tinh được pha chế thì kiểm tra hoạt lực tinh trùng lần nữa
Đối với tinh cọng rạ lượng tinh là 1,5 cc và nó đủ để phối cho một lần phối
Làm đông khô - Freezing the Semen
Tinh được làm lạnh dần đến nhiệt độ - 86 0c/ - 320 F
Bình nitrogen lỏng chuyên dụng để bảo tồn tinh
Thụ tinh nhân tạo
Bò ở trạng thái động dục Bò sẵn sàng chờ phối Triệu chứng điển hình như nhảy lên con khác,
hiếu động húc vào thành chuồng và thể hiện rõ phản xạ đứng yên
Thời gian phối tthichs hợp là sau 12 h có triệu chứng động dục
Gây động dục nhân tạo - Inducing Estrus
Một số hộ nuôi dùng hormone prostaglanding để gây động dục nhân tạo
Dễ dùng cho mọi trạng thái sinh lý sinh dục ở bò là tiêm 2 liều chế phẩm Lutalyse và 11 ngày sau bò sẽ động dục hàng loạt
Gây động dục hàng loạt
Kỹ thuật gây ddoongj dục hàng loạt áp dụng cho những trang trại lớn để cùng một lúc có nhiều bò cái được phối giống
Và sẽ đẻ hàng loạt/tiến bộ của kỹ thuật này
Các bước phối giống
Bước 1: Đưa bò vào gióng hay các khu vực được thiết kế đặc biệt tiện cho phối giống
Bước 2: Làm ấm tinh
Sau khi đưa bò cái vào gióng phối thì bắt đầu làm ấm tinh đông viên
Làm ấm từ từ để tránh “sốc nhiệt” Lầm ấm quá nhanh hay quá chậm đều làm hại
tinh trùng
Làm ấm tinh
Lấy tinh cọng rạ từ binh nitrogen lỏng ra ngoài phải thao tác thật cẩn thận để tránh bị bỏng lạnh cho người lấy tinh
Làm ấm tinh
Tinh cọng rạ ngay sau đó được đưa vào bể nước ấm trong nửa phút
Sau đó nó được đặt vào khăn giấy để tránh nước xâm nhập vào tinh và ấm lên bởi nhiệt độ phòng
Bước 3: Nạp tinh vào dẫn tinh quản - Loading the AI Rod
Lấy tinh ra khỏi khuôn
Nạp tinh vào dẫn tinh quản
Nạp tinh vào cuối của dẫn tinh quả Và xi lanh được khóa lại
Bảo quản dẫn tinh quản khi chưa phối
Tốt nhất là dùng khăn giấy bao lấy đầu dẫn tinh quản chứa viên tinh để tránh bụi bẩn và “sốc nhiệt.
Nhờ người khác cầm dẫn tinh quản khi còn đang dùng tay cố định cổ tử cung
Bước 4: tìm và cố định cổ tử cung - Locating the Cervix
Dẫn tinh viên dùng một tay để khám trực tràng và cố định cổ tử cung
Bước 5: Vệ sinh âm hộ - Cleaning the Vulva
Làm vệ sinh âm hộ và khu vực da xung quanh để tránh nhiễm bẩn dẫn tinh quản khi dẫn tinh
Bước 6: Đưa dẫn tinh quản vào cổ tử cung - Inserting the Rod
Một tay cố định cổ tử cung và tay còn lại đưa dẫn tinh quản trượt quả âm đạo vào cổ tử cung
Dẫn tinh quản phải vượt qua 3 vòng sụn “ba lần hoa nở mới vào được đúng vị trí để bơm tinh
Bước 7: Bơm tinh - Depositing the Semen
Dẫn tinh viên đưa dẫn tinh quản qua 3 vòng sụn cổ tử cung và bơm tinh- tinh sẽ vào thẳng tử cung
Rút dẫn tinh quản ra ngoài - Removing the Rod
Bơm tinh xong thì rút dẫn tinh quản ra ngoài một cách cẩn thận
Bước 8: Xoa bóp hai sừng tử cung - Massaging the Tract
Xoa bóp để đảm bảo rằng tinh đã được cập nhật đến hai sừng tử cung để đi lên ống dẫn trứng
Bước này rất cần vì dẫn tinh viên không thể biết trứng rụng ở sừng tử cung trái hay phải
Xoa bóp hai sừng tử cung
Xoa bóp còn có tác dụng kích thích giải phóng Oxytocin bổ trợ tử cung và ống dẫn trứng co bóp đưa tinh đến “bến đợi”
Thụ tinh nhân tạo
Sau khi phối giống, qquaas trình thụ tinh sẽ sảy ra và sau khoảng 283 ngày chửa bê con ra đời
Cấy truyền hợp tử Embryo transfer Cấy truyền hợp tử Embryo transfer
LN2
Bảo quản
Bò nhận hợp tử
Cấy phôi
Bán
Lấy hợp tử và đánh giá
Tốt
Tốt
Khá
Kém
Siêu bài noãn
Bò cho trứng
Bò cho trứng
AI
Holstein
Wagyu
Siêu bài noãn Tốt và đưa vào bảo quản Loại bỏ
Nuôi cấy thêm 24h ET
Nhập đàn lấy sữa
Tốt nái cũng tốt cả đàn
Xác định giới tính phôi Xác định giới tính phôi Embryo sexingEmbryo sexing
LN2
Khuyêch đại gene Amplification ofY-chromosome
specific DNA by PCRVi cắt Micro surgery
of embryo
Giới tính mong muốnSexed embryo
Bảo quản phôi
Bò nhận phôi Recipient
Xác định giới tính phôiDetection of
Y-chromosome specific DNA
Chuyển phôi
Y-chromosome specific DNA
Blastomeres
Bò cái mong muốn
Bò đực mong muốn
Thụ tinh trong ống nghiệmThụ tinh trong ống nghiệmIn vitro fertilizationIn vitro fertilization
Ovaries fromslaughter house
Immatureoocytes
In vitro maturationof oocytes
Capacitationof sperm
Matured oocytes
In vitro fertilizationof oocytes
In vitro cultureof ova
LN2
Frozen semen
Embryo transferEmbryo manipulation
Cryopreservation
Buồng trứng
Trứng chưa chín Nuôi cấy trứng
trong phòng TN
Trứng chín
Thụ tinh trong ống nghiệm
Nuôi cấy phôi trong ống nghiệm
Cấy truyền phôi hoặc bảo tồn
Phôi bòPhôi bòBovine blastocystBovine blastocyst
Jung, Y.G. (1999 )
Tạo dòngCloning
Siêu cắt lấy mảnh phôi Chia phôi - Embryo splitting Chuyển nhân - Nuclear transfer Chuyển mảnh phôi - Blastomere transfer Chuyển tế bào phôi gốc - Embryonic stem cell
transfer Chuyển tế bào sinh dưỡng - Somatic cell transfer
Tạo dòng để làm gì?
Nâng cao chất lượng bò thịt Nâng cấp giống siêu năng xuất con cái Nâng cao phẩm giống siêu năng xuất của bò đực Gia tốc cải thiện vốn gene
U.K. & U.S.A. Chiến lược tạo giống biến đổi gene Sản xuất protein dược phẩm (pharmaceutical proteins) với quy
mô lớnProtein dược phẩm + nông trại = Dược phẩm nông trại
Siêu cắt và chia phôi để có hai cá thể từ một Siêu cắt và chia phôi để có hai cá thể từ một phôiphôi
Zonae from unfertilized or degenerated eggs
Blastomere separation
Cắt phôiEmbryo splitting
2~8 cell embryo
Morula
Bisected embryos
Bisected embryos
Truyền phôiEmbryo transfer
Embryo transfer
Monozygotic twin
Monozygotic twin
Lấy vỏ của những trứng không có khả năng thụ thai
Lấy phôi bào mầm
Chia phôi/cắt đôi
Cắt phôi Embryo splittingCắt phôi Embryo splitting
Máy cắt - Portable micromanipulator Máy cắt - Portable micromanipulator
Cắt phôi - Embryo dissecting Cắt phôi - Embryo dissecting
Monozygotic twins
Nâng cao năng xuất bằng kỹ thuật cắt và Nâng cao năng xuất bằng kỹ thuật cắt và truyền phôitruyền phôi
100 Phôi
100 Phôi
200 Phôi
200 Phôi
65 Bê
65 Bê
100 Bê
100 Bê
65% Thụ thai
65% Thụ thai
50% Thụ thai
50% Thụ thai
ET
ET
Adapted from Manual of Embryo Transfer, 1995
Truyền nhân - Nuclear transferTruyền nhân - Nuclear transfer
Bò cho nhânEmbryo donor
Somatic cell donor
32 cell morula
Blastocyst Inner cell mass ES cell cultureon feeder cells
Somatic cell cultureSomatic cell
Blastomeres
+
-
Enucleation
MII stage oocyte
Nuclear transfer
In vitro maturation of oocyte
Electrofusion
Reconstructed embryoEmbryo transferBò được truyền nhânCloned cattle
Cấy truyền nhân - Embryonic nuclear transfer
Cấy truyền tế bào sinh dưỡngSomatic nuclear transfer
Cấy nhân
Nuôi cấy trong ống nghiệm
Cấy truyền hợp tử
Nhân giống và tạo giống bằng phương pháp Nhân giống và tạo giống bằng phương pháp chuyển nhân và nhân bản vô tính chuyển nhân và nhân bản vô tính Embryonic and somatic nuclear transferEmbryonic and somatic nuclear transfer
Cấy truyền nhânCấy truyền nhânEmbryonic nuclear transferEmbryonic nuclear transfer
Nhân bản vô tínhNhân bản vô tínhSomatic nuclear transferSomatic nuclear transfer
Embryo donor
Nuclear transfer
XX
Somatic cell donor