thực trạng gccn việt nam
DESCRIPTION
Thực Trạng GCCN Việt NamTRANSCRIPT
Thc trng giai cp cng nhn Vit Nam hin nay
THC TRNG GIAI CP CNG NHN VIT NAM HIN NAY(LLCT)- Giai cp cng nhn (GCCN) Vit Nam di s lnh o ca ng Cng sn Vit Nam i tin phong trong cuc u tranh gii phng dn tc, lin minh, on kt cht ch vi nng dn, tr thc v cc tng lp nhn dn lao ng trong s nghip ginh c lp dn tc. Trong qu trnh , GCCN lun th hin l giai cp dng cm nht, cch mng nht, lun gan gc ng u vi bn quc thc dn nh li Ch tch H Ch Minh khng nh.
Trong thi k i mi, GCCN Vit Nam ngy cng pht trin ln mnh v s lng v cht lng, ng gp to ln vo s pht trin ca t nc. Tuy nhin, trc yu cu ca s nghip i mi v hi nhp quc t, mt lot vn bc thit ang t ra i vi s pht trin ca GCCN, i hi phi c s quan tm nghin cu, t xut nhng gii php st thc nng cao cht lng i ng cng nhn.
1. V s lng, c cuTrong thi gian qua, s lng cng nhn Vit Nam c xu hng tng nhanh theo quy m nn kinh t. Khi u cng cuc CNH, HH, i ng cng nhn nc ta c khong 5 triu ngi. n cui nm 2005, s lng cng nhn trong cc doanh nghip v c s kinh t thuc mi thnh phn kinh t nc ta l 11,3 triu ngi, chim 13,5% dn s, 26,46% lc lng lao ng x hi. Trong , 1,84 triu cng nhn thuc cc doanh nghip nh nc, 2,95 triu trong cc doanh nghip ngoi nh nc, 1,21 triu trong cc doanh nghip FDI, 5,29 triu trong cc c s kinh t c th. So vi nm 1995, tng s cng nhn tng 2,14 ln, trong doanh nghip nh nc tng 1,03 ln, doanh nghip ngoi nh nc tng 6,86 ln, doanh nghip FDI tng 12,3 ln, cc c s kinh t c th tng 1,63 ln(1). Hin nay, c nc c hn 12,3 triu cng nhn trc tip lm vic trong cc doanh nghip v c s sn xut, kinh doanh thuc mi thnh phn kinh t.
Cng nhn thuc cc doanh nghip nh nc c xu hng gim do s sp xp li c cu. Nm 1986, c 14 nghn doanh nghip vi 3 triu cng nhn; nm 1995 tng ng l 7.090 v 1,77 triu; nm 2005 l 3.935 v 1,84 triu; nm 2009 l 3.369 v 1,74 triu(2). Mc d i ng cng nhn trong doanh nghip nh nc c xu hng gim, nhng y l lc lng nng ct ca GCCN nc ta.
Cng nhn thuc cc thnh phn kinh t ngoi nh nc v cc doanh nghip c vn FDI tng mnh do s lng cc doanh nghip ny tng nhanh. Nm 1991, khu vc doanh nghip ngoi nh nc mi c khong 1.230 doanh nghip, n nm 1995 tng ln 17.143 doanh nghip vi hn 430 nghn cng nhn. Nm 2009, con s ny ln ti 238.932 vi 5.266,5 nghn cng nhn, trong kinh t tp th 261,4 nghn, kinh t t nhn 571,6 nghn; cc loi khc 4.433,5 nghn(3). S lng cng nhn khu vc ngoi nh nc ch yu tng cc tnh, thnh ph pht trin mnh cng nghip v dch v nh Thnh ph H Ch Minh, H Ni, Hi Phng, ng Nai, Bnh Dng, Nng.
Trong khu vc c vn FDI, n cui nm 2009, c 1.919,6 nghn ngi ang lm vic trong 6.546 doanh nghip. Tnh n ht nm 2011, c nc c 283 khu cng nghip, khu ch xut (KCN, KCX) c thnh lp ti 58 tnh, thnh ph, thu ht khong 1,6 triu lao ng(4).
Ngoi ra, lc lng lao ng nc ngoi cng l b phn quan trng to nn s ln mnh ca GCCN Vit Nam. Theo s liu thng k ca B Lao ng, Thng binh v X hi, tnh n thng 6-2008, tng s lao ng v chuyn gia Vit Nam ang lm vic nc ngoi trn 500 nghn ngi. B phn ny c tip xc v lm vic trong mi trng cng nghip hin i, c iu kin hc tp, rn luyn chuyn mn, tay ngh, nng cao tc phong cng nghip.
Cng nhn lm vic trong cc ngnh cng nghip v xy dng chim 70,9%, ngnh dch v v thng mi chim 24,3%, cc ngnh khc chim 4,8%. Ring cc c s kinh t c th, cng nhn ch yu lm vic trong cc lnh vc dch v v thng mi chim 66,7%, 33,33% lm vic trong lnh vc cng nghip v tiu th cng nghip(5).
Hin tng thay i vic lm, ngh nghip ca cng nhn nc ta cng c chiu hng gia tng. S thay i ni lm vic cng din ra thng xuyn tt c cc thnh phn kinh t. c bit, cng nhn lao ng khu vc kinh t ngoi nh nc c t l thay i ni lm vic rt ln.
GCCN Vit Nam chim t l khng ln so vi dn s c nc nhng hng nm ng gp khong 50% tng sn phm x hi v bo m hn 60% ngn sch nh nc.
2. Cht lng giai cp cng nhn tui bnh qun ca cng nhn nc ta nhn chung tr, nhm cng nhn t 18 n 30 tui chim 36,4%, c bit trong cc doanh nghip u t nc ngoi cng nhn di 25 tui chim 43,4%, t 26-35 tui chim 34,7%, t 36-45 tui chim 14%. Hu ht cng nhn c tip cn vi kinh t th trng nn nng ng, thch ng nhanh vi cng ngh hin i.
Tui ngh ca cng nhn: di 1 nm chim 6,9%, t 1-5 nm: 30,6%, t 6-10 nm: 16,4%, t 11-15 nm: 10,5%, 16-20 nm: 16,8%, 21-25 nm: 13,3%, trn 25 nm: 5,5%.
Trnh hc vn ca cng nhn trong tt c cc khu vc kinh t c xu hng c nng ln: nm 1985, t l cng nhn c hc vn trung hc ph thng l 42,5% th nm 2003 tng ln 62,2%, nm 2005 tng ln 69,3%(6). Tuy nhin, so vi yu cu ca s nghip CNH, HH v so vi trnh cng nhn cc nc trong khu vc v th gii th trnh hc vn ca cng nhn nc ta cn thp. Mt khc, lc lng cng nhn c trnh hc vn cao phn b khng ng u, thng tp trung mt s thnh ph ln v mt s ngnh kinh t mi nhn.
Trnh ngh nghip ca cng nhn tuy c nng cao, nhng nhn chung cha p ng c yu cu t ra. Nm 1996, s cng nhn cha qua o to ngh l 45,7%, nm 2005 l 25,1%. Trnh chuyn mn, tay ngh ca cng nhn cc loi hnh doanh nghip nm 2005 nh sau: lao ng c trnh t cao ng tr ln chim 16,1%, lao ng c trnh trung cp chim14,6%, cng nhn k thut chim 28,1%, lao ng khng c o to chim 41,2%. Nm 2010, s lao ng c trnh i hc tr ln l 5,7 %, cao ng l 1,7 %, trung cp l 3,5 %, dy ngh 3,8 %(7). Tnh trng mt cn i trong c cu lao ng k thut kh ln. Nhiu doanh nghip c thit b cng ngh cao nhng li thiu cng nhn lnh ngh. c bit, ch c 75,85% cng nhn ang lm nhng cng vic ph hp vi ngnh ngh o to. iu ny nh hng khng nh ti nng sut, cht lng sn phm, gy lng ph trong o to ngh.
3. i sng, vic lm ca cng nhn lao ngVic lm cho ngi lao ng. Trong nhng nm qua, ng v Nh nc c nhiu ch trng, gii php u t pht trin sn xut, gii quyt vic lm cho ngi lao ng. Tuy nhin, do quy m nn kinh t nh, trnh pht trin, sc cnh tranh ca nn kinh t nc ta cn yu so vi khu vc v th gii nn t l tht nghip cn mc cao. Theo s liu ca Tng Lin on lao ng Vit Nam, nm 2009, c nc c 83% s cng nhn c vic lm thng xuyn n nh, cn 12% vic lm khng n nh v 2,7% thng xuyn thiu vic lm. Ch c khong 21% doanh nghip ngoi nh nc ng bo him x hi, bo him y t cho cng nhn v trch np kinh ph cng on.
Thu nhp ca ngi lao ng. Mc lng ca ngi lao ng hin nay v c bn khng p ng c nhu cu sinh hot ti thiu ca bn thn, ch cha ni n vic tch ly hay chm lo cho con ci... Nh nc tng bc thc hin l trnh tng lng ti thiu, thm ch c quy nh v mc lng ti thiu vng i vi ngi lao ng lm cc loi hnh doanh nghip (Ngh nh s 70/2011/N-CP). Tuy nhin, mc tng thng khng theo kp tc tng gi ca th trng. Chng hn, nm 2010, tin lng ca ngi lao ng trong cc loi hnh doanh nghip tng 10,3% so vi nm 2009 nhng ch s gi sinh hot tng 11,75%, nn vic tng lng khng c tc dng nhiu trong vic ci thin i sng cng nhn, c bit l cng nhn cc KCN, KCX. Trong khi , phn ln cc ch doanh nghip vn ang ly mc lng ti thiu tr lng cho ngi lao ng, cha tht s quan tm n vic xy dng thang, bng lng. Ngoi ra, cc ch doanh nghip cn bt mt phn lng ca ngi lao ng chi cho cc khon ph cp nh n tra, tin h tr i li, thng...
Nh ca ngi lao ng. Do nhiu nguyn nhn khc nhau, hu ht cc tnh, thnh ph ln, cc KCN, KCX khng xy nh lu tr cho cng nhn. S ngi lao ng trong cc KCN khong 1,6 triu ngi, trong , ch c 20% s ngi c ch n nh(8). a s ngi lao ng ngoi tnh lm vic ti cc KCN u phi thu nh tr, vi iu kin v sinh, mi trng khng bo m.
Thc hin Quyt nh s 66/2009/Q-TTg ngy 24-4-2009 ca Th tng Chnh ph vC ch, chnh sch pht trin nh cho ngi lao ng trong cc khu cng nghip, cc tnh, thnh ph ng k 110 d n nh cho ngi lao ng ti cc khu cng nghip giai on 2010 - 2015. Tuy nhin, theo Thanh tra Chnh ph, n nay, cc d n nh cho cng nhn ti cc KCN u chm tin so vi yu cu, trong s 27 d n c khi cng xy dng mi c 9 d n hon thnh.
Trong quy hoch pht trin cc KCN, KCX, phn ln cha tnh ti nhu cu v ch , nh tr, trng hc cho gia nh ngi lao ng. Mt s ni xy nh cho ngi lao ng th li thiu ng b vi vic xy dng kt cu h tng x hi. Do vy, gy kh khn khng nh i vi ngi lao ng trong sinh hot, lm vic...
i sng vn ha ca cng nhn. Nhng nm gn y, cc doanh nghip tng bc p ng nhu cu vn ha tinh thn ca ngi lao ng. Tuy nhin, hu ht cc KCN, KCX cha to ra nhng iu kin bo m sinh hot vn ha cho cng nhn. Theo kt qu iu tra x hi hc ti Bnh Dng, c n 71,8% cng nhn khng c iu kin n rp chiu phim, 88,2% khng i xem ca nhc, 84,7% khng i xem thi u th thao, 95,3% cha tng n sinh hot ti cc cu lc b, 91,8% khng bao gi n cc nh vn ha tham gia cc hot ng vui chi gii tr, vn ha tinh thn, 89% gii tr bng tivi, 82,4% bng nghe i, ch c 1,2% s dng internet. Nguyn nhn ca tnh trng trn l do cng nhn khng c thi gian, kinh ph v cc KCN cng khng c c s vt cht p ng nhu cu sinh hot tinh thn ca h.
iu kin lm vic. Nhn chung, iu kin lm vic ca cng nhn cha c bo m. Nhiu cng nhn phi lm vic trong mi trng b nhim nng nh nng, bi, ting n, rung vt tiu chun cho php. iu tc ng xu n sc kho ngi lao ng, gy ra cc bnh ngh nghip.
4. thc, tm trng chnh trHin nay, cng nhn nc ta nng ng trong cng vic, nhanh chng tip thu nhng thnh tu khoa hc cng ngh hin i v bt u hnh thnh thc v gi tr ca bn thn thng qua lao ng. V th gia cng nhn lao ng trong doanh nghip nh nc v doanh nghip ngoi nh nc khng cn cch bit nhiu. Tm l ly li ch lm ng lc l nt mi ang dn tr thnh ph bin trong cng nhn. S quan tm hng u ca cng nhn l vic lm, thu nhp tng xng vi lao ng. Mong mun c c sc kho, t nc n nh v pht trin, an ninh chnh tr, trt t an ton x hi c bo m, dn ch, cng bng x hi c thc hin, doanh nghip sn xut kinh doanh thun li, c vic lm. Mong mun c hc tp, nng cao trnh hc vn, chuyn mn, c bo m cc quyn, li ch hp php, chnh ng.
Thc t cho thy GCCN Vit Nam ang c nhng bin i cn bn v cht. Tuy nhin, so vi nhng yu cu CNH, HH t nc v hi nhp quc t th GCCN Vit Nam cn khng t hn ch, bt cp:
Th nht, GCCN khng nhng bt cp so vi yu cu pht trin chung ca thi i m ang thc s bt cp vi chnh yu cu ca s nghip CNH, HH. Trnh hc vn, chuyn mn, ngh nghip ca cng nhn lao ng cn thp so vi yu cu pht trin t nc v ang mt cn i nghim trng trong c cu lao ng k thut gia cc b phn cng nhn. R nt nht l tnh trng thiu nghim trng chuyn gia k thut, nh qun l gii, cng nhn c trnh tay ngh cao.
Th hai, i sng vt cht, tinh thn ca cng nhn cha c m bo, mi trng lm vic c hi, quyn li khng c gii quyt mt cch tha ng... dn n cc cuc nh cng. Cc cuc nh cng t pht ngy cng gia tng vi tnh cht gay gt, phc tp. Theo Tng Lin on lao ng Vit Nam, nm 2011, c nc xy ra 981 cuc nh cng, tng hn 2,3 ln so vi nm 2010, tp trung ch yu vng kinh t trng im pha Nam. Nguyn nhn ch yu l do ngi s dng lao ng khng thc hin ng, y cc quy nh ca php lut nh khng tr lng ng bng lng ng k, t thay i nh mc lao ng, sa thi cng nhn v c, khng ng bo him x hi, bo him y t y cho cng nhn, v.v..
Th ba, thc t chc k lut, tc phong cng nghip ca mt b phn cng nhn cn yu. thc chnh tr, nhn thc v lut php ca cng nhn cn hn ch. T l ng vin, on vin cng on trong cng nhn lao ng cn thp.
Th t, vai tr ca t chc ng v cc on th trong cc doanh nghip cha p ng c s pht trin nhanh chng v s lng, c cu ca GCCN. Cng tc pht trin ng trong cng nhn chm. hu ht cc doanh nghip c vn u t nc ngoi, doanh nghip t nhn u khng mun hoc khng quan tm n vic xy dng cc t chc ng. Hot ng ca on Thanh nin, t chc cng on cn mang tnh hnh thc. Nhiu t chc cng on cha thc s ng v pha ngi lao ng, bi cn b cng on do doanh nghip tr lng, lm vic khng chuyn trch di s lnh o qun l trc tip ca ch doanh nghip.
xy dng GCCN Vit Nam ngy cng ln mnh, p ng yu cu ca cng cuc i mi v hi nhp quc t, cn thc hin tt mt s gii php sau:
Th nht, nng cao i sng vt cht, tinh thn cho cng nhn lao ng, c bit l ngi lao ng cc KCN, KCX. Bao gm:
Tng bc thc hin chnh sch tin lng bo m i sng cho ngi lao ng v c tch ly t tin lng; ng thi, m rng c hi cho cng nhn mua c phn trong doanh nghip, nhm gp phn xy dng quan h lao ng hi ha, n nh v tin b, gim thiu tranh chp lao ng v nh cng trong doanh nghip. Cc c quan chc nng nh nc v t chc cng on cn tng cng cng tc kim tra, thanh tra bo m quyn, li ch hp php, chnh ng ca ngi lao ng, x l nghim cc doanh nghip vi phm quyn li ca ngi lao ng. Xy dng v thc hin tt cc chnh sch bo him x hi, bo him y t, bo him tht nghip i vi ngi lao ng.
C chnh sch c th gii quyt nh cho ngi lao ng. Khi ph duyt cc KCN, KCX, cn yu cu dnh qu t tng xng xy dng nh v cc cng trnh thuc kt cu h tng x hi cho cng nhn. Cn c chnh sch u i thch ng cho doanh nghip u t xy dng nh ti cc KCN nh chnh sch u i v tin s dng t, min gim thu, vay vn u i, h tr h tng
Nng cao cht lng i sng tinh thn cho cng nhn. Nh nc cn th ch ha cc quy nh, xc nh trch nhim r rng i vi cc cp chnh quyn, cc doanh nghip trong vic chm lo xy dng i sng vn ha cho ngi lao ng. C cc chnh sch u i cho cc nh u t xy dng cc dch v vn ha, th thao, chm sc sc khe cho ngi lao ng.
Th hai, nng cao cht lng o to ngh, pht trin i ng cng nhn c trnh cao, lm ch c khoa hc cng ngh, c k nng lao ng, tc phong cng nghip, thc k lut. Cn kp thi b sung, sa i, xy dng chnh sch o to v o to li cng nhn; to iu kin cho h t hc tp nng cao trnh ; iu chnh, b sung quy hoch mng li cc c s dy ngh gn vi cc ngnh, cc vng kinh t trng im. Khuyn khch cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t dnh kinh ph thch ng v thi gian cho o to, o to li cng nhn.
Th ba, xy dng v thc hin nghim h thng chnh sch, php lut lin quan n vic m bo quyn, li ch hp php, chnh ng ca cng nhn. Xy dng, hon thin cc chnh sch, php lut v lao ng, vic lm, i sng, nng cao th cht cho cng nhn. Tng cng cng tc kim tra, gim st ca Nh nc, t chc cng on v cc t chc chnh tr - x hi khc trong doanh nghip, c ch ti x l nghim cc t chc v c nhn vi phm chnh sch, php lut. Khuyn khch, to iu kin cho ngi lao ng ch ng hc tp nng cao nhn thc, nm bt nhng quy nh c bn v quyn v ngha v ca mnh trong quan h lao ng, gip h t bo v quyn v li ch chnh ng trong trng hp cn thit.
Th t, tng cng vai tr ca cc cp u ng, on Thanh nin v c bit l ca Cng on trong vic nng cao i sng, m bo quyn li cho cng nhn nht l cng nhn cc KCN, KCX. Tng t l tham gia ca cng nhn trong c cu t chc chnh tr - on th doanh nghip, nht l t chc Cng on tng cng tnh i din cho li ch ca cng nhn.
__________________
Bi ng trn Tp ch L lun chnh tr s 6-2013
(1) Xem:Nin gim thng k nm 2005, Nxb Thng k, H Ni, 2006.
(2),(3)Nin gim thng k nm 2010, mc Doanh nghip v c s c th, Nxb Thng k, H Ni, 2011.
(4) S liu c cng b ti Hi ngh tng kt 20 nm xy dng v pht trin cc KCN, KCX Vit Nam, t chc ngy 17-2-2012.
(5) S liu ca V Thng k Cng nghip v Xy dng, Tng cc thng k 2006.
(6),(7) Theo Tng cc Thng k, s liu trn trang web nm 2010, http://www.gso.gov.vn.
(8) Theo s liu ca B trng B Xy dng trnh by ti Hi tho quc gia:Nh cng nhn, thc trng v gii php, t chc ngy 17-10-2011 ti Bnh Dng.
LIN MINH GIAI CP CNG NNG TRI THC TRONG X HI NC TA HIN NAY 3. Thc trng giai cp cng- nng- tri thc trong x hi nc ta hin nay 31. Giai cp cng nhn: 32. Giai cp nng dn: 73. Tng lp tr thc: 8II. Lin minh gia giai cp cng nhn vi nng dn v tri thc trong qu trnh xy dng CNXH Vit Nam 101.c im ca giai cp cng - nng - tr thc Vit Nam: 102.Ni dung c bn ca lin minh gia cng nhn vi nng dn v tr thc trong thi k qu ln CNXH Vit Nam 11a/ Ni dung chnh tr ca lin minh: 11b/ Ni dung kinh t ca lin minh: 13c/ Ni dung vn ha, x hi ca lin minh: 143.Phng hng ch yu nhm cng c tng cng lin minh cng nng tr thc Vit Nam hin nay 1
Giai cp nng dn Vit Nam l lc lng dn c ng o nht trong x hi ta, xa cng nh nay. Trc Cch mng thng Tm nm 1945, giai cp nng dn chu nhiu tng p bc, bc lt ca ch ngha thc dn, quc v bn phong kin tay sai nhng giu lng yu nc, tinh thn cch mng. Hn 80 nm qua, t khi c ng lnh o, giai cp nng dn lun k vai st cnh, gn b mu tht vi giai cp cng nhn tr thnh ng lc ca cch mng v sn. Khng nh vai tr to ln ca giai cp nng dn, Ch tch H Ch Minh nhn mnh rng: tri qua cc thi k, ng ta nm vng v gii quyt ng n vn nng dn, cng c c lin minh cng - nng. ng ta u tranh chng nhng xu hng nh gi thp vai tr ca nng dn v khng nh giai cp cng nhn l qun ch lc ca cch mng, l bn ng minh ch yu v tin cy nht ca giai cp cng nhn, l lc lng c bn cng vi giai cp cng nhn xy dng ch ngha x hi.
Ngy nay, giai cp nng dn ang l ch th ca nng thn, ht nhn xy dng nng thn mi. Trong s nghip i mi, cc ch trng, chnh sch ca ng, Nh nc ta lun xut pht t quyn li ca ngi nng dn xut cc gii php ph hp nhm pht huy vai tr ngi ch thc s ca nng dn khi gii quyt cc vn nng nghip, nng dn, nng thn. Hi ngh ln th by Ban Chp hnh Trung ng kha X ban hnh Ngh quyt s 26-NQ/TW, ngy 05-8-2008 v nng nghip, nng dn, nng thn. Trong , mc tiu hng ti l: khng ngng nng cao i sng vt cht, tinh thn ca dn c nng thn, hi ho gia cc vng, to s chuyn bin nhanh hn cc vng cn nhiu kh khn; nng dn c o to c trnh sn xut ngang bng vi cc nc tin tin trong khu vc v bn lnh chnh tr, gi vai tr lm ch nng thn mi; xy dng nn nng nghip pht trin ton din theo hng hin i, bn vng, sn xut hng ha ln, c nng sut, cht lng, hiu qu v kh nng cnh tranh cao; xy dng nng thn mi c kt cu h tng kinh t - x hi hin i, c cu kinh t v cc hnh thc t chc sn xut hp l, gn nng nghip vi pht trin nhanh cng nghip, dch v, th theo quy hoch; x hi nng thn n nh, giu bn sc vn ha dn tc; dn tr c nng cao, mi trng sinh thi c bo v; h thng chnh tr nng thn di s lnh o ca ng c tng cng; xy dng giai cp nng dn, cng c lin minh cng nhn - nng dn - tr thc vng mnh, to nn tng kinh t - x hi v chnh tr vng chc cho s nghip cng nghip ha, hin i ha, xy dng v bo v T quc x hi ch ngha"(3).
Vn kin i hi XI ca ng tip tc xc nh r phng hng: Xy dng, pht huy vai tr ca giai cp nng dn, ch th ca qu trnh pht trin nng nghip, nng thn. Nng cao trnh gic ng ca giai cp nng dn, to iu kin nng dn tham gia ng gp v hng li nhiu hn trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc. H tr, khuyn khch nng dn hc ngh, chuyn dch c cu lao ng, tip nhn v p dng tin b khoa hc, cng ngh, to iu kin thun li nng dn chuyn sang lm cng nghip v dch v. Nng cao cht lng cuc sng ca dn c nng thn; thc hin c hiu qu bn vng cng cuc xo i, gim ngho, lm giu hp php"(4).
ng li i mi ng n, sng to ca ng to ra bc t ph mi, pht trin nng nghip ton din, hiu qu, bn vng theo hng cng nghip ha, hin i ha nhm pht huy u th ca nn nng nghip nhit i gn vi gii quyt tt cc vn nng dn, nng thn. Khuyn khch tp trung rung t, p dng tin b khoa hc, cng ngh, pht trin sn xut nng nghip hng ha ln, c nng sut, cht lng, hiu qu cao. Gn sn xut vi ch bin v tiu th, m rng xut khu. Xy dng nng thn mi theo hng vn minh, giu p, nng cao i sng vt cht v tinh thn ca nng dn. Pht trin sn xut nng nghip l nn tng ca ch trng xy dng v pht huy vai tr ca giai cp nng dn. Chng trnh tam nng cn c trin khai trn tt c cc mt: o to, nng cao cht lng ngun nhn lc, xy dng nng thn mi v to ra thit ch php l v trch nhim ca cng ng i vi nng thn. Cn c chnh sch c th nhm u i, thu ht lao ng trnh cao v cc a phng... giai cp nng dn l nhm dn c ng nht nc ta hin nay sinh sng hng ngn i nay lng qu ca mnh, cng vi giai cp cng nhn v i ng tr thc kt thnh mt khi thng nht l ng lc ca cch mng Vit Nam trong thi k mi.
Khng nh vai tr quan trng ca tng lp tr thc trong x hi, cc nh kinh in ca ch ngha Mc - L-nin nhn mnh: giai cp cng nhn ch c th hon thnh s mng lch s ton th gii ca mnh khi lin minh vi cc giai cp v tng lp lao ng khc, m trc ht l vi giai cp nng dn, i ng tr thc v lnh o h tin hnh cuc u tranh cch mng. Ch tch H Ch Minh v ng ta lun nht qun quan im ly lin minh giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v i ng tr thc lm nng ct ca cch mng. iu ny c th hin trong Chnh cng, iu l ng, Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi nc ta v nhiu vn kin ngh quyt khc ca ng ta.
Hin nay, t nc ta ang trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha, xy dng nn kinh t tri thc, vn xy dng v pht huy vai tr ca i ng tr thc khng ch c ngha to ln trong vic bo m ngun lc con ngi lao ng c cht lng cao, m cn c ngha c bit quan trng trong ton b chin lc xy dng v pht trin t nc. Qun trit su sc yu cu khch quan , ng ta c ngh quyt chuyn v xy dng i ng tr thc trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc, trong nhn mnh: xy dng i ng tr thc vng mnh l trc tip nng tm tr tu ca dn tc, sc mnh ca t nc, nng cao nng lc lnh o ca ng v cht lng hot ng ca h thng chnh tr. u t xy dng i ng tr thc l u t cho pht trin bn vng(5).
Ngh quyt i hi XI ca ng ch r phng hng: "Xy dng i ng tr thc ln mnh, c cht lng cao, p ng yu cu pht trin t nc. Tn trng v pht huy t do t tng trong hot ng nghin cu, sng to. Trng dng tr thc trn c s nh gi ng phm cht, nng lc v kt qu cng hin. Bo v quyn s hu tr tu, i ng xng ng nhng cng hin ca tr thc. C chnh sch c bit i vi nhn ti ca t nc. Coi trng vai tr t vn, phn bin, gim nh x hi ca cc c quan nghin cu khoa hc trong vic hoch nh ng li, chnh sch ca ng, Nh nc v cc d n pht trin kinh t, vn ha, x hi. Gn b mt thit gia ng v Nh nc vi tr thc, gia tr thc vi ng v Nh nc"(6).
Trong thi i ngy nay, tr thc ngy cng gi vai tr quyt nh i vi s pht trin ca cc quc gia, dn tc. Tr thc Vit Nam ang ng trc nhng i hi mi, c thi c ln v c nhng thch thc ln. Trc yu cu pht trin t nc, ng phi tip tc i mi v nng cao nng lc lnh o i vi tr thc, thy r thc trng i ng tr thc nc nh, c gii php ng b xy dng, pht trin mt i ng tr thc Vit Nam ngang tm vi yu cu nhim v cch mng trong giai on mi. Trc ht, cn nm vng mc tiu: "n nm 2020, xy dng i ng tr thc ln mnh, t cht lng cao, s lng ng v c cu hp l, p ng yu cu pht trin t nc, tng bc tin ln ngang tm vi trnh ca tr thc cc nc tin tin trong khu vc v th gii. Gn b vng chc gia ng v Nh nc vi tr thc, gi tr thc vi ng v Nh nc, tng cng khi i on kt ton dn tc trn nn tng lin minh cng - nng - tr"(7). Trn c s , khng ngng m rng dn ch, pht huy sc mnh tng hp ca cc c h thng chnh tr, ca ton x hi quyt tm trin khai thc hin thng li cc nhim v: tng bc hon thin mi trng v iu kin thun li cho hot ng ca tr thc; xy dng chnh sch trng dng, i ng v tn vinh tr thc; to chuyn bin cn bn trong o to, bi dng tr thc; cng c v pht trin cc hi tr thc; tng cng s lnh o ca ng i vi tr thc.
C ng lnh o, c lin minh cng - nng - tr vng mnh lm ng lc pht huy sc mnh i on kt dn tc l bo m vng chc s nghip i mi t nc i ti thng li./.
(1) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin Hi ngh ln th su Ban Chp hnh Trung ng kha X, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2008, tr.49-50.
(2) ng Cng sn Vit Nam, Bo co Chnh tr ca Ban Chp hnh Trung ng ng kha X v cc Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni. 2011, tr.240-241.
(3) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin Hi ngh ln th by Ban Chp hnh Trung ng kha X v nng nghip, nng dn, nng thn, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2008, tr. 125-126.
(4) ng Cng sn Vit Nam, Bo co Chnh tr ca Ban Chp hnh Trung ng ng kha X v cc Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2011, tr.241.
(5) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin Hi ngh ln th by Ban Chp hnh Trung ng kha X - V xy dng i ng tr thc trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2008, tr.90-91.
(6) ng Cng sn Vit Nam, Bo co chnh tr ca Ban Chp hnh Trung ng ng kha X v cc Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2011, tr. 241-242.
(7) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin Hi ngh ln th by Ban Chp hnh Trung ng kha X - V xy dng i ng tr thc trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2008, tr.90.
Nng dn Vit Nam vn c truyn thng yu nc v cch mng, c nhng ng gp rt ln trong sut chiu di lch s dng nc v gi nc ca dn tc ta, ngy nay ang tip tc pht huy vai tr, v tr quan trng trong s nghip y mnh cng nghip ha - hin i ha, xy dng nng thn mi, xy dng v bo v T quc.
Chim gn 70% dn s v hn 50% lc lng lao ng x hi trc tip sn xut nng - lm - ng nghip, tiu th cng nghip v cc lng ngh; nng dn Vit Nam, t tr n gi min xui hay min ni, bin gii v hi o lun mt lng theo ng; cn c, sng to, on kt lm nn thng li rt i t ho trong sn xut nng nghip thi k i mi, xy dng t nc v hi nhp quc t. Nhng nm gn y, trong bi cnh nn kinh t t nc chu nh hng cuc khng hong ti chnh v suy thoi kinh t ton cu, ng gp ca nng dn, nng nghip gp phn kim ch lm pht, n nh kinh t v m, bo m an sinh x hi v h tr c lc cho cng nghip, thng mi, dch v pht trin. Trong nhim k qua, t thc tin hot ng phong ph v si ni ca phong tro nng dn "Sn xut, kinh doanh gii, on kt gip nhau xa i, gim ngho, lm giu chnh ng", phong tro "Xy dng nng thn mi"; cc hot ng "Nh nng sng to", "Nh nng ua ti", gip ngi ngho, ng ph vi thin tai, l lt,... xut hin nhiu nng dn gii, in hnh tin tin, nhiu t chc Hi xut sc, to c du n tt p trong i sng x hi, gp phn t thm thm truyn thng v vang ca giai cp nng dn v Hi Nng dn Vit Nam.
.1. c im ca giai cp cng nhn, nng dn v tng lp tr thc Vit Nam.-c im ca giai cp cng nhn Vit Nam:Ngoi nhng c im chung ca giai cp cng nhn quc t, giai cp cng nhn Vit Nam cn c nhng c im ring:
+ Giai cp cng nhn Vit Nam tuy ra i chm v chim t l thp trong thnh phn dn c, nhng do k tha truyn thng u tranh anh dng kin cng ca dn tc m giai cp cng nhn nc ta lun t r l mt giai cp kin cng, bt khut.+ Giai cp cng nhn Vit Nam ra i trong ni nhc mt nc cng vi ni kh v ch p bc bc lt ca giai cp t sn quc lm cho li ch giai cp v li dn tc kt hp lm mt, khin ng c cch mng, ngh lc cch mng v tnh trit cch mng ca giai cp cng nhn c nhn ln gp bi.
+ Giai cp cng nhn Vit nam ra i trc giai cp t sn Vit Nam, li c ng lnh o nn lun gi c s on kt thng nht v gi vng vai tr lnh o ca mnh.+ Giai cp cng nhn Vit Nam a s xut thn t nng dn, c mi lien h mu tht vi nhn dn. l iu kin ht sc thun li thc hin s lien minh giai cp, trc ht l i vi giai cp nng dn. Ngy nay, trong qu trnh cng nghip ha hin i ha nng thn, s c nhiu nhiu ngi nng dn vo lm vic cc c s cng nghip v tr thnh cng nhn ngay chnh trn qu hng mnh..
Tuy vy, s lng cng nhn nc ta cn t, trnh vn ha, tay ngh, khoa hc k thut cn thp, cch thc lm vic c ni, c ch cn t ra ty tin, manh mn. Do vy, m ng c s mnh lch s ca mnh, mt trong nhng iu kin quan trng l giai cp cng nhn Vit Nam phi lin minh c vi giai cp nng dn. Tng lp tr thc v tng lp nhn dn lao ng khc.- c im ca giai cp nng dn Vit Nam:+ Giai cp nng dn l giai cp ca nhng ngi lao ng trong lnh vc sn xut nng nghip bao gm: Trng trt , chn nui, lm nghip, ng nghip.
+ Giai cp nng dn c nhiu u im nh: Lao ng rt cn c, chu kh, to ra lng thc, thc phm nui sng con ngi, cung cp nguyn liu cho cng nghip v hng xut khu. L lc lng chim s ng trong x hi, v gn b lu i vi ci ngun ca dn tc nn c nhiu cng lao ng gp trong s nghip to ln trong s nghip xy dng v bo v t quc. Trong x hi c, nng dn b p bc, bc lt nng n nht nn h c tinh thn phn khng chng p bc, bc lt v bt cng.V hn ch: Giai cp nng dn l nhng ngi t hu nh, tuy nhin t hu ca nng dn khng ng nht vi t hu ca giai cp bc lt. Do phng thc sn xut phn tn nn nng dn khng c s lin kt cht ch c v kinh t, t tng v t chc. Giai cp nng dn khng c h t tng c lp m t tng ca h ph thuc vo h t tng ca giai cp thng tr x hi. Nn nng dn khng th t mnh gii phng mnh. Mun c gii phng, nng dn phi tham gia vo khi lin minh v chu s lnh o ca giai cp nng dn.
- c im ca tng lp tr thc:+ Tr thc l mt tng lp x hi c bit ca mt b phn lao ng tr c, phc tp v sng to. Sn phm lao ng trc tip ca h l nhng tri thc khoa hc, nhng gi tr v tinh thn, c to ra trong qu trnh nghin cu, sng to, pht minh, ging dy, qun l c tc dng nh hng cho nhn thc v hnh ng thc tin trn mi lnh vc.
+ Tr thc l nhng ngi c trnh hc vn cao, am hiu su trong lnh vc cng vic ca mnh. Cc sn phm do tr thc tao ra c p dng vo mi mt ca di sng x hi, nht l trong sn xut lm tng nng sut, cht lng v hiu qu. Ngy nay, cch mng khoa hc k thut v cng ngh hin i v ang tr thnh lc lng sn xut trc tip th Tr thc ngy cng c vai tr quan trng trong qu trnh xy dng CNXH v hi nhp khu vc, quc t. Trong cc ch x hi c, phn ln tr thc l nhng ngi lao ng, h cng b p bc, bc lt, bt cng nn h cng c tinh thn u tranh chng p bc, bc lt, i ha bnh c lp dn tc v t ch. Tr thc khng c phng thc sn xut ring v a v kinh t, x hi c lp nn tr thc cng khng c h t tng c lp. Mc d vy, tr thc lun gip giai cp thng tr khi qut v l lun hnh thnh h t tng ca giai cp thng tr x hi. Tr thc tuy c tinh thn u tranh chng p bc, bc lt nhng li thiu kin quyt, trit . V vy, Tr thc mun c gii phng phi chu s lnh o ca giai cp cng nhn v tham gia vo khi lin minh
2. Tnh tt yu ca lin minh cng nng - tri thc trong xy dng ch ngha x hi Vit Nam.- Xut pht t nhng quan im l lun ca ch ngha Mc- Lenin v tnh tt yu ca lin minh cng nng tr thc trong xy dng ch ngha x hi, v xut pht t c im ca nc ta l t mt nc nng nghip, i a s dn c l nng dn, trong qu trnh cch mng, i hi ng ta phi c bit quan tm n vn lien minh giai cp. Lin minh giai cp nc ta cng l mt tt yu khch quan, bi c ba giai tng u cng cng cnh ng mt nc, u b p bc, bc lt v cng chung mt mc tiu gii phng. Quan im, ng li ca ng ta v tnh tt yu ca lin minh cng nng tr thc c th hin t vn kin i hi II ca ng lao ng Vit Nam (1951): Chnh quyn ca nc Vit Nam dn ch cng ha l chnh quyn dn ch ca nhn dnLy lin minh cng nhn, nng dn v lao ng tr thc lm nn tng do giai cp cng nhn lnh o (ng cng sn Vit Nam: Vn kin ng ton tp, NXB. Chnh tr Quc Gia, H Ni, 2001, tp 12, tr. 437).
Trong cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi v trong ch o thc tin, ng ta c bit quan trng mi lin minh ny v coi l nn tng ca nh nc ca dn, do dn v v dn.n i hi ln th IX, ng ta tip tc khng nh tnh tt yu v cn c bit coi trng vn ny khi y mng cng nghip ha, hin i ha t nc. i hi ch r : ng lc ch yu pht trin t nc l i on kt ton dn trn c s lien minh gia cng nhn vi nng dn v tng lp tr thc do ng lnh o (ng cng sn Vit Nam : Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, NXB.Chnh tr quc gia, H Ni, 2001, tr.86)
..
Nhng c im ca Giai cp cng nhn quc t l:
+ Giai cp cng nhn hin i l giai cp tin tin nht+ L giai cp c tinh thn trit cch mng+ L giai cp c tnh t chc v k lut cao+ L giai cp c bn cht quc t.
Giai cp cng nhn Vit Nam c nhng c im ca giai cp cng nhn quc t, ngoi ra, h cn mang nhng c im ring nh :
+ giai cp cng nhn Vit Nam k tha c truyn thng yu nc; sm t chc ra chnh ng ca mnh (CS lnh o) nn khng b phn ha t tng bi nhng tro lu TS+ gn b mt thit vi giai cp nng dn v tng lp tr hnh thnh khi lin minh vng chc gia giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v tng lp tr thc, gn b mt thit vi cuc u tranh ca giai cp cng nhn quc t v nhn c s gip mi mt ca giai cp cng nhn quc t.+ Giai cp cng nhn Vit Nam chu s p lc bc lt nng n ca phong kin, TS, trong nc v Php. V vy cuc u tranh tr nn quyt lit hn v trit hn.+ Vit Nam xut pht t mt nn sn xut nh chu t tng nn sx nh chi phi nn g/c cng nhn VN cn hn ch v trnh vn ha, khoa hc k thut cng nh cha tc phong, tm l lm vic cng nghip
Trong giai on hin nay, giai cp cng nhn Vit Nam c bc pht trin ln mnh, trng thnh v cht v c nhng ng gp to ln vo qu trnh i mi. Tuy nhin, bn cnh mt tch cc, giai cp cng nhn Vit Nam vn cn yu km v chuyn mn tay ngh, tc phong cng nghip cha cao,...
.
Xy dng v pht trin i ng tr thc Vit Nam ngang tm vi yu cu, nhim v cch mng trong giai on mi18:25' 18/9/2008
Ngh quyt Hi ngh ln th by Ban Chp hnh Trung ng ng kha X nhn mnh: Xy dng i ng tr thc vng mnh l trc tip nng tm tr tu ca dn tc, sc mnh ca t nc, nng cao nng lc lnh o ca ng v cht lng hot ng ca h thng chnh tr. u t xy dng i ng tr thc l u t cho pht trin bn vng. Bi vit sau y trnh by mt s vn chung v vai tr, v tr, tm quan trng v ngha ca vic xy dng, pht trin i ng tr thc, gp phn vo vic nhn thc su sc v trin khai thc hin Ngh quyt quan trng ca ng V xy dng i ng tr thc trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc.C th ni, tr thc l nhng ngi khng ch c trnh hc vn, chuyn mn cao, m cn l nhng ngi quan tm v c chnh kin trc nhng vn chnh tr - x hi nng bng ca thi cuc. c im c bn ca tr thc l lao ng tr c v c tnh sng to. cng chnh l c trng ni bt nht ca khi nim tr thc. Kiu lao ng tr c v sng to y t ra i hi cao v tnh c lp ca ngi tr thc trong t duy, vn dng kin thc v kinh nghim c tch ly cng nh nng lc chuyn mn ngh nghip tm ra bin php ti u gii quyt cng vic.
1 - Tr thc trong lch s pht trin ca nhn loiTrong lch s vn ng c cu x hi, tr thc cha bao gi tr thnh mt giai cp m ch tp hp thnh mt tng lp x hi. Theo quan im ca ch ngha Mc - L-nin, du hiu quan trng nht xc nh giai cp l kh nng i din cho mt phng thc sn xut v phi c h t tng c lp. Nhng trong phn cng lao ng x hi, tr thc khng c quan h s hu ring v trc tip i vi t liu sn xut, do khng c kh nng i biu cho phng thc sn xut no c. Do , tr thc khng phi l giai cp, m ch "l mt tng lp c bit" trong x hi. Do c im lao ng ca mnh, tng lp tr thc lun phi gn vi nhng giai cp nht nh v thng l giai cp thng tr. Bi v, trong mi mt th ch chnh tr c th, tr thc ni chung l do chnh h thng gio dc v ng li o to ca nh nc ca giai cp thng tr y to ra nhm phc v cho cc mc ch ca mnh. Tng lp ny c xu hng phc v cho ch v giai cp thng tr. Ngc li, vic phc v cho ch v giai cp thng tr l iu kin cn thit bo m s tn ti v nhng li ch ca h. Tuy nhin, qua qu trnh u tranh giai cp v tc ng nhiu mt, tng lp tr thc phn ha thnh nhng b phn khc nhau. Nhng b phn khc nhau s ng theo lc lng ny hay lc lng khc, giai cp ny hay giai cp khc trong x hi.
Trong sut qu trnh pht trin ca lch s nhn loi, vai tr ca tr thc rt ln. C. Mc - Ph. ng-ghen, V.I. L-nin trn c s tng kt lch s x hi loi ngi v thc tin u tranh cch mng ca phong tro cng sn v cng nhn quc t, nh gi cao vai tr, v tr ca tng lp tr thc trong cch mng x hi ch ngha. Theo cc nh kinh in ca ch ngha Mc - Lnin,giai cp cng nhn ch c th hon thnh s mng lch s ton th gii ca mnh khi lin minh vi cc giai cp v tng lp lao ng khc m trc ht l vi giai cp nng dn, i ng tr thc v lnh o h tin hnh cuc u tranh cch mng.Trong xu th pht trin ca nhn loi ni chung v ca nn kinh t tri thc ni ring hin nay, lao ng tr c ang ngy cng chim u th, lao ng chn tay ang thu hp dn. Nhiu qu trnh sn xut ra ca ci vt cht x hi c t ng ha, tin hc ha, i hi ngi sn xut phi c trnh tri thc, chuyn mn cao, lm vic theo phng thc sng to. Do vy, tng lp tr thc ang pht trin nhanh chng v chc chn s tr thnh b phn dn c ln, khng nhng v s lng m c vai tr, sc nh hng mnh m n din tin chnh tr, kinh t, x hi. ng thi, h s l nhng ngi to ra phn ln nht ca ci x hi.
Mt khc, trong nn kinh t tri thc, ranh gii ca tng lp tr thc vi cc giai cp, tng lp khc trong x hi cng khng cn tch bit r rng nh trc y. xut hin nhng b phn ca giai cp cng nhn, nng dn v ca cc tng lp khc c tr thc ha, lao ng theo nhng c im ca lao ng tr thc. Chnh v th, quan nim v tr thc v gii tr thc cng thay i, khng cn nguyn ngha nh trc y, khi m cng ngh thng tin cha ra i.
Cho d quan nim v tr thc c th thay i do s vn ng ca cc iu kin lch s x hi, th trong x hi thi no cng vy, tng lp tri thc u c 5 vai tr ch yu l:
- Tip thu v truyn b tri thc;
- Sng to cc gi tr mi ca tri thc;
- xut, phn bin mt cch c lp cc ch trng, chnh sch v bin php gii quyt cc vn ca x hi;
- D bo pht trin v nh hng d lun x hi;
- Tham gia gin tip v trc tip vo qu trnh sn xut ra ca ci vt cht cho x hi.
Cng vi nhng vai tr quan trng k trn, tng lp tr thc cn l b phn ngi rt nhy cm, c uy tn ln cng nh tm nh hng rng trong x hi. Nhng c im ny ca tr thc l do nhng iu kin khch quan v v tr ca tng lp tr thc trong x hi. Trc ht, y l b phn ngi ctrnh hc vn cao nhtca x hi. H cng l nhng ngi c iu kin thun li trong vic tip nhn sm nht, nhiu nht, nhanh nht nhng thng tin x hi. Nhng li ni, hnh vi ca mt c nhn tr thc, i khi c th nh hng ln n d lun x hi, thm ch c th to nn nhng phn ng phc tp lin quan n an ninh trt t ca mt a phng hoc c nc.
Hot ng ca tng lp tr thc ngy nay ngy cng gn b vi th trng. Kt qu lao ng ca tr thc, di nhng hnh thc khc nhau u tr thnh hng ha. Ngay c cht xm ca tr thc cng dn dn b chi phi, tc ng bi nhng quy lut th trng. n lt n, s ny n ca thc th trng li kch thch hot ng sng to ca tr thc, gp phn cho s pht trin ca x hi v gip ci thin i sng ca h.
Cng vi s pht trin ca nn kinh t tri thc v s tc ng ca c ch th trng, vai tr chnh tr, v tr x hi, a v kinh t ca tng lp tr thc cng ang thay i nhanh chng. H khng cn ch l ngi tham mu, ng bn l cc tin trnh kinh t, x hi, m trc tip tham gia v gi vai tr quan trng trong cc tin trnh . V th, quan nim v gi tr trong tng lp tr thc ngy cng a dng ha, giu tnh hin thc hn.
Nh vy, xt t tt c cc bnh din nh c im, vai tr, v tr x hi u c th thy rng, vic xy dng, pht trin i ng tr thc khng ch c ngha to ln trongvic bo m ngun lc con ngi cho cng cuc cng nghip ha, hin i ha t nc, m n cn c ngha c bit quan trng trong ton b chin lc xy dng v pht trin t nc.2 - Tr thc Vit Nam v s mnh ca i ng tr thc trong s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc Vit Nam, i ng tr thc hin i ch yu xut thn l con em nng dn, cng nhn, hoc c hnh thnh trong qu trnh tr thc ho giai cp cng nhn v nng dn. y l mt c im ring ca i ng tr thc Vit Nam so vi gii tr thc ca nhiu nc tri qua giai on pht trin ch ngha t bn. Nhn chung, ch c mt s rt t trong s tr thc c tha hng truyn thng ca cc gia nh tr thc lu i. c im to cho gii tr thc nc ta mt thc gn b su sc vi nhn dn lao ng, thng cm vi ngi lao ng vt v, cc nhc, vi hon cnh ngho nn, lc hu ca t nc, thit tha mong mun xy dng nc ta thnh mt quc gia dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh, c th snh vai vi cc nc c nn kinh t pht trin trn th gii. T thc tin lch s cng c th thy, gii tr thc Vit Nam nhn thc r rng: ch c st vai cng giai cp cng nhn, giai cp nng dn v nhn dn lao ng ni chung mi c th gii phng cho h, xa c ngho nn, lc hu v xy dng, pht trin t nc.
Ch tch H Ch Minh l ngi nhn thc r v nh gi cao vai tr, v tr ca i ng tr thc trong cch mng gii phng dn tc cng nh trong cng cuc xy dng t nc. Ngay t nhng ngy u ca ch Vit Nam Dn ch Cng ha, Ngi tng ni: "Nhng ngi tr thc tham gia cch mng, tham gia khng chin rt qu bu cho ng. Khng c nhng ngi th cng vic cch mng kh khn thm nhiu". Tr li cc nh bo nc ngoi v vai tr, v tr ca i ng tr thc trong nhn thc, chnh sch ca Chnh ph cng nh trong thc tin cch mng Vit Nam, Ch tch H Ch Minh khng nh : "Tr thc l vn ling qu bu ca dn tc. nc khc nh th, Vit Nam cng nh th. Chng thc l trong cuc khng chin cu quc ny, nhng ngi tr thc Vit Nam chung mt phn quan trng. Mt s th trc tip tham gia vo cng vic khng chin, hy sinh cc kh, chen vai thch cnh vi b i nhn dn. Mt s th hng hi hot ng gip ngoi"(1).
Bn thn H Ch Minh l mt tr thc yu nc i lm cch mng. Ngi ht sc trng dng tng lp tr thc u t ca dn tc, to iu kin cho h c cng hin, c th hin y nht ti nng, vai tr v trch nhim ca mnh trong s nghip chung ca ton dn. Hng lot tr thc tr - nhng hc sinh, sinh vin yu nc, gic ng cch mng c mt trong i ng cn b lnh o trung kin, gi nhng v tr quan trng trong b my ng, Nh nc trong qu trnh cch mng gii phng dn tc nh: Trn Ph, L Hng Phong, Nguyn Vn C, Nguyn c Cnh, L Dun, Trng Chinh, V Nguyn Gip, Phm Vn ng, T Hu, v.v.. Nhiu tr thc trng thnh trong nc hay t nc ngoi tr v nh: H c Di, ng Vn Ng, T Quang Bu, Phm Ngc Thch, Hunh Tn Pht, Nghim Xun Ym, Trn i Ngha, Lng nh Ca, Tn Tht Tng, Phm Huy Thng, Trn Duy Hng, ng Thai Mai, Nguyn nh Thi, C Huy Cn, Xun Diu v.v.. i theo cch mng ngay t nhng ngy u c lp, sn sng chu ng nhng th thch kh khn, gian kh, hy sinh trong khng chin chng thc dn, quc, ng gp ti nng, tr tu cho s nghip gii phng dn tc, dnh c lp, t do cho t nc. Ngay c trong Chnh ph lm thi nm 1945, Ch tch H Ch Minh cng mi cc nhn s tr thc khng phi l ng vin ng Cng sn tham gia v gi nhng trng trch nh: Hunh Thc Khng, Phan K Toi, Phan Anh, v.v..
ng Cng sn Vit Nam t trc n nay u lun nhn mnh quan im nht qun l ly "lin minh giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v tng lp tr thc lm nng ct" ca cch mng. iu ny c th hin trong Chnh cng, iu l ng, trong Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi nc ta v nhiu vn kin khc.
Th gii hin nay ang chuyn t kinh t cng nghip sang kinh t tri thc, l qu trnh chuyn i t nn kinh t ch yu da vo vn v ti nguyn thin nhin sang nn kinh t ch yu da vo tri thc con ngi. l nn kinh t trong sn sinh ra, truyn b v s dng tri thc l ng lc ch yu ca s tng trng, to ra ca ci, vic lm trong tt c cc ngnh kinh t. S xut hin v pht trin ca kinh t tri thc l mt bc nhy vt v cht ca lc lng sn xut v nn vn minh nhn loi. T trng ca ci tri thc trong ti sn quc gia ca cc nc cng ngy cng gia tng. Vai tr ct li l tri thc v cng ngh trong mi quan h hu c vi i ng tr thc ngy cng c ngha quyt nh i vi s pht trin ca mi quc gia, dn tc.
Nc ta i vo cng nghip ha, hin i ha trong qu trnh hi nhp vi th gii theo xu th ton cu ha. Cc nc i trc ta phi mt hng trm nm cho qu trnh ny. Cc nc khu vc quanh ta cng mt hng na th k. L ngi i sau, chng ta c nhiu c hi rt ngn qu trnh .
Cng cuc cng nghip ha, hin i ha t ra trc mt chng ta nhiu yu cu, i hi, iu kin, trong c yu cu c bit quan trng l pht trin ngun lc con ngi - yu t va gi vai tr nh ng lc, phng tin t c mc ch, va ng thi l mc ch hng ti ca cuc cch mng x hi ch ngha. Xy dng v pht trin i ng tr thc l mt phn quan trng, khng th thiu ca yu t ngun lc con ngi. Yu cu t ra l phi c chin lc, quy hoch, gii php thch hp v tp trung cc ngun lc cn thit xy dng i ng tr thc mnh c v s lng v cht lng; phi pht huy c nhng tim lc l tinh hoa ca i ng ; phi thng qua i ng tr thc tip cn nhanh chng vi tri thc v cng ngh mi nht ca thi i hin i ha nn kinh t, to ra s chuyn dch c cu kinh t theo hng tng bc hnh thnh v pht trin nn kinh t tri thc; phi gio dc, rn luyn i ng tri thc thc s yu nc, yu ch , nhn thc c y trch nhim ca mnh trong s nghip xy dng v bo v T quc.
3 - Thc trng v mt s vn t ra i vi i ng tr thc nc ta hin nayNhn mt cch tng th, i ng tr thc Vit Nam c pht trin ln mnh v c nhng ng gp to ln trong s nghip u tranh gii phng, v c lp, t do ca T quc cng nh trong cng cuc xy dng v pht trin t nc. Vi chnh sch gio dc ca ng v Nh nc, nhiu con em nhn dn lao ng c o to tr thnh nhng cn b khoa hc - k thut, cc nh gio, cc vn ngh s. c bit trong hn 20 nm thc hin chnh sch i mi va qua, i ng tr thc tr pht trin t cc ngun o to phong ph hn, tip nhn c nhng tri thc, kinh nghim t cc nc cng nghip pht trin v cc nc ang pht trin cc khu vc trn th gii. y l b phn tr thc nng ng, c kh nng cp nht cc vn hin i v khoa hc, k thut, cng ngh, c kh nng ln trong vic pht trin cc mi quan h vi cc nc trong khu vc v th gii, thc y nhanh tin trnh hi nhp quc t ca t nc.
Theo s liu thng k, hin nay nc ta c khong 2,6 triu ngi c trnh i hc tr ln, chim 4,5% lc lng lao ng, trong c 18.000 thc s, 16.000 tin s v tin s khoa hc, hn 6.000 gio s v ph gio s. Tuy nhin, c th thy i ng tr thc nc ta hin nay ang cn nhiu hn ch c v s lng, cht lng v hiu qu hot ng. i ng cn b khoa hc v cng ngh - lc lng ch yu ca i ng tr thc, cht lng cha cao v phng php t duy sng to, nng lc t chc, iu hnh cng vic, trnh ngoi ng, mi quan h hp tc vi cc ng nghip nc ngoi... y chnh l nhng hn ch s cn tr qu trnh hi nhp ca tr thc ni ring v ca t nc ni chung.
S liu thng k sau y phn no cho thy s hn ch ca i ng cn b khoa hc, k thut v cng ngh nc ta. T nm 1998 n nm 2002, ton th gii cng b c 35 vn cng trnh khoa hc v cng ngh, trong , M ng gp xp x 1/3 - 119.000 cng trnh, Xin-ga-po: 6.932 cng trnh, Thi Lan: 5.210 cng trnh, Ma-lai-xi-a: 2.088 cng trnh. Ring Vit Nam ch c 250 cng trnh, chim cha n mt phn nghn ca th gii. Trong 5 nm, 2001 n 2005, nc ta c 11 n ng k sng ch gi T chc S hu tr tu th gii, trong khi s lng ca cc nc khc l: In--n-xi-a 36 n, Thi Lan 39 n, Phi-lip-pin 85 n, Hn Quc 15.000 n, Nht Bn 87.620 n v M 206.710 n.
Ch s pht trin kinh t tri thc ca Vit Nam mi chim 1,9%, t l ng gp vo tng trng kinh t do nhn t tr tu ch khong 16%, t l ngnh cng ngh cao chim 15,7%. Xut khu cng ngh cao nm 2003 mi c 2,5%, khi Trung Quc l 27%, Thi Lan l 30%, Xin-ga-po l 59%.
C th ni, s hn ch kt qu xy dng i ng tr thc nc ta gn lin vi mt s vn sau :
- Thiu mt chin lc v quy hoch o to, bi dng i ng tr thc c bn v di hi. Chin lc o to, bi dng i ng tr thc phi c coi l mt b phn cu thnh quan trng ca chin lc pht trin kinh t - x hi, gn b hu c v tr thnh iu kin ca chin lc cn b. Chin lc y phi bao gm y cc phng din t u t pht trin h thng gio dc; o to, bi dng i hc v sau i hc ngang tm vi khu vc, th gii; pht hin, bi dng, thu ht v s dng nhn ti; h thng nht qun cc chnh sch v la chn, bi dng, s dng i ng tr thc; pht trin khoa hc, k thut v cng ngh gn vi thu ht v pht huy tim nng i ng tr thc; chnh sch i ng i vi tr thc, v.v..
- Cng vi hn ch v chin lc chung trong xy dng, pht trin i ng tr thc l nhng hn ch v cc chnh sch c th trong tng lnh vc nh: cha c chnh sch ng b v hp l v pht hin, o to, bi dng v s dng nhn ti, lng tng v thiu ng b trong chnh sch la chn, c cn b tr, sinh vin u t i o to nc ngoi v s dng h sau khi o to; cc trng i hc trong nc c cht lng thp v o to, nghin cu khoa hc, cha t chun quc t; t l sinh vin xut thn cng - nng gim dn trong cc trng i hc v cao ng v.v..
- Mt s cp y ng, chnh quyn cha thy ht vai tr, v tr ca tr thc trong s pht trin t nc, pht trin khoa hc, cng ngh, gio dc v vn ha, trong s nghip cng nghip ha, hin i ha; cha nhn thc mt cch su sc rng, nu khng xy dng c i ng tr thc vng vng v t tng, gn b vi giai cp cng nhn v nng dn, c ti nng, c trnh khoa hc, cng ngh v vn ha cao th dn tc s tt hu v mt tr tu, khng th tin hnh thng li s nghip cng nghip ha, hin i ha, khng th xy dng thnh cng ch ngha x hi. Do quan im cha r rng nn nhiu ch trng trong cc ngh quyt ca ng chm c th ch ha v mt Nh nc a vo cuc sng nhm o to, bi dng v s dng tt i ng tr thc.
- Chnh sch i ng i vi tr thc v nhng ngi ti cha tht r rng, ng b, khng hp l v khng p ng cc yu cu v iu kin lm vic. Bi vy, nhiu ngi c ti li thng vn ln rt kh khn, dn n mt b phn thoi ch, t hy vng thay i hon cnh. Mt b phn tr thc c trnh chuyn mn cao la chn vic phc v cc c quan nghin cu khoa hc, cng ngh nc ngoi pht huy ti a nng lc cng tc. Vic u t kinh ph cho nghin cu khoa hc va t, va chia x manh mn, phng thc qun l lc hu, bt cp, qu cu n vo nhng th tc ri rm, khng ch khuyn khch hiu qu. Nhng chnh sch v c ch qun l hot ng khoa hc, k thut v cng ngh cng lc hu, chm i mi v.v..
Nhng hn ch v chnh sch i ng, s dng tr thc dn n: nhiu sinh vin c o to nc ngoi sau khi tt nghip khng v nc lm vic, sinh vin tt nghip cc trng i hc trong nc khng mun tr v phc v ti qu hng. Mt s ngi c trnh chuyn mn cao, c kh nng s dng ngoi ng b vic ti cc c quan nh nc i tm vic lm ti cc c s nc ngoi hoc t nhn, c thu nhp cao v phng thc qun l hin i. Nhiu tr thc lm vic tri ngnh ngh o to. Nhiu hot ng ca cc vin nghin cu xa ri thc t, t gn b vi yu cu c th ca kinh t, x hi v cc yu cu thc cht ca i sng...
- Cui cng, cn phi ni n gio dc, o to, lnh vc c ngha quyt nh trong vic nng cao dn tr cho ton dn, to iu kin u tin v quyt nh cho vic hnh thnh i ng tr thc, ni thu ht mt b phn ln tr thc c trnh cao lm vic. Chnh gio dc, o to l nn tng to ra ngun lc quyt nh, ln nht ca t nc, l ni chun b mt cch ton din v hc thc, th lc, nhn cch, li sng v nhng gi tr tinh thn, vn ha quan trng nht cho lp tr tr thnh nhng tr thc, ngi lao ng, ch nhn u t ca dn tc, ca ch .
Tuy nhin, hin nay nn gio dc ca chng ta ang c nhiu vn , cha p ng yu cu ca t nc v k vng ca nhn dn. khu vc gio dc ph thng, chng trnh nng n, cha ch quan tm y n cc ni dung bi dng, gio dc v o c, li sng, thc cng dn, tnh cm i vi qu hng t nc. Ti Hi ngh ln th t Ban chp hnh Trung ng ng kha III, nm 1961, Ch tch H Ch Minh a ra nhn xt c ngha bo ng i vi chng trnh gio dc: "Ti xem chng trnh gio dc ca 10 lp, th t lp 1 n lp 10, phn c dc rt thiu st, ch c 10 dng". Theo nhiu chuyn gia th tnh trng y hu nh khng c ci thin l bao trong chng trnh ca 12 lp h gio dc ph thng hin nay. Phng php o to trong gio dc ph thng chm i mi, ch yu l phng thc truyn th mt chiu t gio vin, lm cho hc sinh th ng, li, thiu tnh sng to.
i vi h o to i hc, tnh trng cng khng kh quan hn. Khung chng trnh b b cng trong nhng "nim lut" t trn, khng pht huy c trnh v kh nng c th ca tng trng. Khng t mn hc trng lp nhiu v tri thc cp ph thng. Cc mn hc Mc - L-nin chm i mi v ni dung, phng php ging dy nn khng to c s quan tm, hng th ca ngi hc. Hot ng nghin cu khoa hc ngho nn, cha thc s xut pht t yu cu thc t. Phng php qun l mang nng tnh bao cp, quan liu, khng pht huy c s t ch, trch nhim v s sng to ca tng nh trng, tng ngi thy, cha quan tm thch ng n vic kim tra, nh gi cht lng u ra. Chnh sch i ng i vi gio dc, nht l vi gio vin khng nht qun, cha mc cn thit ng vin, khuyn khch i ng gio vin nng cao nng lc, i mi phng php ging dy, v.v..
4 - Mt s nhim v, gii php c bn xy dng i ng tr thc Vit Nam p ng i hi cp thit ca s nghip cng nghip ha, hin i ha v hi nhp quc tT nhng phn tch v vai tr, v tr, yu cu, thc trng v nhng vn ang t ra cho i ng tr thc Vit Nam hin nay, c th thy rng, ng v Nh nc ta cn phi sm c nhng quyt sch quan trng, kp thi v mnh m nhm xy dng, pht trin i ng tr thc. l mt trong nhng yu cu, iu kin cn thit v quan trng cho s thnh cng ca cng cuc cng nghip ha, hin i ha v hi nhp quc t ca chng ta. T nhn thc su sc v yu cu , Ngh quyt Hi ngh ln th by Ban Chp hnh Trung ng ng kha X "V xy dng i ng tr thc trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc" ra 5 nhm nhim v, gii php nhm i mi cng tc tr thc, xy dng v pht trin i ng tr thc ngang tm vi yu cu, nhim v ca cng cuc xy dng, pht trin t nc trong giai on mi:
1 - Hon thin mi trng v iu kin thun li cho hot ng ca tr thc,trong ch trng vic th ch ha cc ch trng, chnh sch x hi nhm xy dng mt mi trng thc s dn ch, tn trng v bo v cc iu kin lao ng sng to, cc ch i ng thch ng i vi tr thc. C chnh sch v c ch to iu kin pht huy nng lc chuyn mn, khoa hc ca cc chuyn gia, cc nh khoa hc v cng ngh trnh cao, nhng ti nng ln trong cc lnh vc vn ha, vn hc, ngh thut... Nh nc s tip tc u t ngun lc ti chnh, c s vt cht, k thut, xy dng nhng khu cng ngh, cc trng i hc trng im, cc c s phc v nghin cu v thc nghim, cng nh m rng hp tc quc t, m ra nhiu kh nng cho i ng tr thc hc tp, nng cao trnh v cng hin.
2 - Xy dng chnh sch trng dng, i ng v tn vinh tr thc,trong quy nh r trch nhim v trao quyn t ch cho tng cp, tng ngnh, tng v tr cn b lnh o, qun l trong vic s dng, b nhim v thc thi cc chnh sch i ng ca Nh nc vi tr thc, c bit l i vi cn b u ngnh, nhng ngi c trnh chuyn mn - k thut cao. C c ch, chnh sch ng vin v s dng c hiu qu nhng tr thc c sc khe, c trnh , nng lc chuyn mn tt nhng ht tui lao ng. Cng vi ch u i v lng, iu kin lm vic cho tr thc trong nc, Nh nc xy dng chnh sch thu ht cc tr thc Vit kiu tham gia cng cuc xy dng, pht trin t nc.
3 - To chuyn bin cn bn trong o to, bi dng tr thc,bao gm ci cch gio dc, nng cao cht lng o to i hc v sau i hc; i mi c ch qun l, vn hnh cc trng i hc, cc vin nghin cu; thc hin tt vic a sinh vin c trin vng i o to nc ngoi; bi dng i ng tr thc tr v m ra nhiu hnh thc, huy ng cc ngun lc x hi tham gia bi dng, o to li i ng tr thc p ng kp thi yu cu thc tin ca cng cuc cng nghip ha, hin i ha t nc v hi nhp quc t hin nay.
4 - Cng c v pht trin cc hi tr thcnhm nng cao vai tr ca cc t chc ny trong vic tp hp, on kt, gp phn pht huy nng lc chuyn mn, khoa hc, nng cao v cp nht tri thc, gio dc lng yu nc, thc trch nhim cng dn ca i ng tr thc. To iu kin v c ch cc hi tr thc thc hin tt vai tr gim st, phn bin x hi, tham gia tch cc vo qu trnh hoch nh chnh sch ca ng v Nh nc.
5 - Nng cao cht lng cng tc lnh o ca ng i vi tr thc,trc ht l nng cao nhn thc ca cp y, chnh quyn cc cp v vai tr, v tr ca tr thc cng nh ca cng tc tr thc trong s nghip cng nghip ha, hin i ha. Lm tt cng tc t tng , mt mt, lm cho ton x hi m trc ht l i ng cn b, ng vin hiu ng v vai tr ca tr thc; mt khc, nhm nng cao nhn thc, trch nhim ca i ng tr thc i vi t nc, vi ch . Cn b, ng vin, cc c quan, t chc ca ng c trch nhim theo di, kim tra, nh gi, un nn kp thi nhng sai st, hn ch trong vic ra v thc hin cc chnh sch, ch i vi tr thc, ng thi xy dng v thc hin c ch bo m quyn v trch nhim ca i ng tr thc trong gp kin xy dng, phn bin cc ch trng, chnh sch kinh t - x hi.
*
Trong mi thi k lch s pht trin ca th gii cng nh ca nc ta, i ng tr thc lun l lc lng quyt nh trong sng to, truyn b tri thc, c vai tr v cng to ln trong vic sng to ra nhng gi tr tinh thn cng nh vt cht ca nhn loi. Thi i ngy nay, khi m khoa hc, cng ngh pht trin v ph bin nhanh chng, nn kinh t tri thc khng ch l mt xu th pht trin m tr thnh mt thc t sinh ng, khng nh nh mt tt yu pht trin ca nhn loi th vai tr, v tr ca i ng tr thc cng tr nn to ln v quan trng hn. Ngh quyt Hi ngh ln th by Ban Chp hnh Trung ng ng kha X "V xy dng i ng tr thc trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc" nhn thng vo nhng yu km, hn ch trong cng tc tr thc, rt ra nhng bi hc kinh nghim cn thit, ra h thng ng b nhng nhim v, gii php trong cng tc tr thc ca ng v Nh nc nhm xy dng, pht trin mt i ng tr thc Vit Nam hin i ngang tm vi yu cu nhim v cch mng trong giai on mi. Vic qun trit v trin khai thc hin tt nhng nhim v, gii php l trch nhim ca ton ng, ton x hi v ca chnh nhng ngi tr thc. cng l mt trong nhng iu kin bo m cho s thnh cng ca s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc, hi nhp quc t ca chng ta./.
(1)H Ch Minh: Ton tp, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 1995, t 5, tr 156.
..
PAGE 1