IU HNH CHNH SCH TIN T VIT NAM:NHNG THCH THC V YU CU I MI

TS. T nh DngVin Kinh t Vit NamVin Hn lm KHXH Vit Nam

Nn kinh t Vit Nam ang hi nhp ngy cng su rng vo nn kinh t th gii. Cng vi s pht trin ca th trng ti chnh, trong bi cnh kinh t ton cu y bin ng, cc giao dch kinh t, tin t ngy cng tr nn phc tp hn. Trong khi , chnh sch tin t Vit Nam cn nhiu tn ti, hn ch. C ch iu hnh chnh sch tin t trong thi gian qua (giai on trc nm 2012) t ra khng hiu qu trong vic kim sot lm pht. T nm 2004 n nm 2011, lm pht cao v din bin phc tp. Kinh t v m bt n. T nm 2012 n nay, chnh sch tin t c nhng thnh cng nht nh trong vic kim ch lm pht mc mt con s, gp phn n nh kinh t v m. vic iu hnh chnh sch tin t t c hiu qu cao th nn kinh t phi c nhng nn tng vng chc trn bnh din kinh t v m cng nh s ng h ca cng chng v th ch. Tuy nhin, Vit Nam, cc th ch ti chnh, ti kha, tin t cha tht vng mnh, th hin thc trng h thng ngn hng, tnh hnh thu chi ngn sch cng nh tnh c lp ca Ngn hng Trung ng. V vy, vic Vit Nam tip tc ci t cc th ch ny l rt cn thit. Bi vit ny s i su phn tch v hiu qu iu hnh chnh sch tin t Vit Nam trong thi gian qua, tp trung vo giai on t nm 2011 n nay, ch r nhng kt qu t c, cng nh nhng vn t ra yu cu phi i mi, ng thi a ra cc gi chnh sch v gii php nhm nng cao hiu qu ca chnh sch tin t cng nh tip tc chnh sch lm pht mc tiu trong thi gian ti.1. nh gi tng qut v chnh sch tin t Vit Nam giai on trc nm 20111.1. Mt s kt qu t c ca chnh sch tin tTrong thi gian qua, vic iu hnh chnh sch tin t ca Ngn hng Nh nc khng ngng c hon thin. iu hnh chnh sch tin t c tng bc i mi trong vic xc nh mc tiu chnh sch tin t, vic qun l, vn hnh c ch cung ng tin, iu tit tin t thng qua vic la chn s dng ng b cc cng c chnh sch tin t. Mc tiu iu hnh chnh sch tin t hng vo vic n nh tin t, kim sot lm pht, to mi trng n nh thc y tng trng kinh t v m bo an ton h thng. Ngn hng Nh nc Vit Nam chuyn dn t cng c trc tip sang cng c gin tip nng cao hiu qu ca chnh sch tin t, cc cng c chnh sch tin t c thit lp v ang dn hon thin theo thng l quc t. Cng tc huy ng vn ca h thng Ngn hng khng ngng c y mnh, p ng ngun vn cho mc tiu u t pht trin t nc. Hot ng kinh doanh ca cc t chc tn dng tip tc tng trng gp phn tch cc thc hin mc tiu kim ch lm pht, n nh kinh t v m, m bo an sinh x hi v tng trng bn vng. 1.2.Nhng hn ch ca chnh sch tin t Bn cnh nhng kt qu t c nh cp trn, trong thi gian qua, iu hnh chnh sch tin t cn mt s tn ti, hn ch sau: - Mc tiu cui cng cha r rng, cha c la chn u tin: T khi thc hin Lut Ngn hng Nh nc n nay, v c bn, c th thy rng chnh sch tin t lun theo ui mc tiu n nh gi tr ng tin, kim ch lm pht v gp phn thc y pht trin kinh t. Tuy nhin, Lut Ngn hng Nh nc khng quy nh r mc tiu hng u/mc tiu cui cng ca chnh sch tin t. Do vy, trn thc t, vic iu hnh chnh sch tin t c kh khn nht nh nht l khi cn c s nh i gia cc mc tiu kim sot lm pht v tng trng kinh t. Chnh v vic cha xc nh r cc mc tiu iu hnh, nn trong mt s thi im tc ng n vic hoch nh v iu hnh chnh sch tin t ca Ngn hng Nh nc, chnh sch tin t i khi cn b ng v chm phn ng vi nhng thay i ca th trng.- Qu nhiu mc tiu trung gian: Ngn hng Nh nc cha xc nh r rng mc tiu trung gian nn trong thc t, nn bn cnh Tng phng tin thanh ton (M2)[footnoteRef:1] ng vai tr l mc tiu trung gian, vic iu hnh cc cng c chnh sch tin t nhiu lc hng vo kim sot tn dng, li sut th trng v t gi. Vi vic chnh sch tin t hng vo nhiu mc tiu trung gian nh vy nn nhiu khi vic iu hnh CSTT cn b ng, hiu qu iu hnh chnh sch tin t cha cao, iu tit th trng khng t c mc tiu mong mun. [1: Khi lng tin t trong nn kinh t theo ngha rng (M2), hay tng phng tin thanh ton) bao gm: Tng lng tin mt ngoi h thng ngn hng + tin gi bng VND v bng ngoi t ca dn c, doanh nghip ti cc ngn]

- Ngn hng Nh nc cha xc nh r c c ch truyn dn cc tc ng ca chnh sch tin t: Vic xc nh r c ch truyn dn c ngha quan trng trong qu trnh iu hnh chnh sch tin t (CSTT). C ch truyn dn r rng cho php Ngn hng Trung ng c cc quyt sch ng trong iu hnh cc cng c CSTT hng ti mc tiu mong mun. Trn thc t, hin nay Ngn hng Nh nc cha c nhng phn tch lng ha c th mc tc ng ca s thay i cung tin ca Ngn hng Nh nc n mc tiu cui cng ca CSTT, v s thay i cung tin ny c tc ng mc no n tn dng nn kinh t, n tng phng tin thanh ton, n li sut hay t gi.... Vic cha xc nh c c ch truyn dn hn ch phn no n cc quyt nh ca Ngn hng Nh nc khi th trng c nhng bin ng.- H thng cc tiu ch tin t ca Ngn hng Nh nc cha thc s r rng truyn ti tc ng ca cc quyt nh chnh sch n mc tiu hot ng, mc tiu trung gian v mc tiu cui cng ca chnh sch tin t. C th: (i) Tc ng ca Tng phng tin thanh ton (M2) n cc bin s ca nn kinh t cha r rng. Din bin ca tng phng tin thanh ton M2 vi ngha l mc tiu trung gian khng ph hp vi tc tng trng kinh t v mc lm pht. Ngn hng Nh nc khng hon ton ch ng trong vic kim sot M2[footnoteRef:2], cng nh tc tng M2 thc t; (ii) Tng quan gia lng tin cung ng v lm pht Vit Nam cng khng r rng. Trn thc t, chng ta mun kim sot lm pht nhng ngay c vic kim sot i vi lng tin cung ng cng kh khn; (iii) Trong d bo lng tin tc ng n Tng cung ng tin t (MS) v tn dng nn kinh t, Ngn hng Nh nc coi Tng khi lng tin c bn (MB) l mc tiu hot ng, song trong qu trnh iu hnh ch thc hin iu tit mt s nhn t tc ng n MB, cha iu tit ton b MB. Thc cht ch iu hnh khi lng tin Chnh ph cho php cung ng trong nm, cha iu hnh mc tng MB - lng tin thc s cung ng ra cho nn kinh t (l lng tin tc ng n tng trng kinh t, lm pht v n nh h thng). [2: Ngn hng Nh nc cha thc s kim sot ht cc nhn t tc ng n M2, nht l cc nhn t lm thay i ti sn c ngoi t rng v cho vay chnh ph rng.]

- Kh nng iu tit cc iu kin th trng nh cung tin, li sut cn hn ch, hiu qu cha cao, do Ngn hng Nh nc cha kim sot c ton b cc lung tin t trong nn kinh t nh lung ngoi t ra/vo t nc, hot ng cho vay ca cc t chc ti chnh khc, cc khon thu chi ngn sch v hot ng ngn hng ca cc t chc khc. - iu hnh cc cng c chnh sch tin t cha t hiu qu cao do vic la chn, s dng, xc nh chc nng c bn ca tng cng c chnh sch tin t iu hnh ph hp vi mc tiu hot ng cn hn ch. iu hnh cung ng tin cn b ng bi vic cung ng tin cho cc mc tiu ch nh ca Chnh ph. Vic la chn li sut ch o v xy dng c ch iu hnh li sut cn ang giai on tm ti, th nghim.- Vic iu hnh chnh sch tin t ca Ngn hng Nh nc cn mang du n hnh chnh. iu ny c minh chng r nht thng qua cc x l tht cht tin t chng lm pht trong nhng thng u nm 2008, nhng thng cui nm 2010 v t nm 2011 n nay thng qua vic p dng cc mc trn li sut huy ng v cho vay.- Chnh sch tin t ch yu cn mang tnh ngn hn. Mc d cng c cc K hoch hot ng ngn hng 5 nm, Chin lc pht trin ngn hng tm nhn 10 nm, nhng cc nh hng di hn c tnh chin lc thc s v iu hnh chnh sch tin t vn cha c xy dng mt cch r rng, khoa hc trn c s cc phn tch nh lng do h thng thng tin, c s d liu cha hon thin.1.3.Nguyn nhn ca nhng hn ch trong iu hnh chnh sch tin t- Tnh c lp ca Ngn hng Nh nc vi vai tr l Ngn hng Trung ng cn hn ch[footnoteRef:3]. [3: Theo Lut NHNN, c n 15 ni dung ln trc tip hoc gin tip lin quan n iu hnh chnh sch tin t do Chnh ph hoc Th tng Chnh ph quyt nh. Mt khc, ngha v v trch nhim v hiu qu iu hnh CSTT ca Ngn hng Trung ng cha c xc lp mt cch r rng.]

- Th trng tin t, th trng tri phiu pht trin mc thp, thiu nng ng, thiu tnh linh hot, cha phn nh c cung, cu vn, cc cng c th trng cn rt t v s dng khng hiu qu nn hn ch kh nng iu tit tin t ca Ngn hng Nh nc thng qua cc cng c chnh sch tin t. Th trng tin t cn c s phn tch, cha c s phi hp cht ch gia cc ngn hng. ng thi, thi v kh nng lin kt h thng ca cc TCTD h tr nhau m bo an ton thanh ton cn yu, thm ch mt s ngn hng li dng lc kh khn cnh tranh khng lnh mnh, y li sut ln cao. V vy, vo mt s thi im, vn kh dng xt trn ton h thng d tha, v nguyn tc, Ngn hng Nh nc cn thu ht tin v. Nhng trn thc t, NHNN vn phi h tr vn cho mt s TCTD m bo duy tr n nh tin t. iu ny lm cho NHNN gp kh khn khi thc hin vai tr iu tit cui cng trn th trng. Ni cch khc, th trng tin t cha m nhim c hiu qu l phng tin Ngn hng Nh nc iu chnh tng lng tin t trong nn kinh t, cha to ra kh nng thanh ton cho cc doanh nghip, li sut trn th trng tin t cha th s dng lm li sut tham kho nh gi cc ti sn n khc. Nguyn nhn ca thc trng trn l do h thng thng tin gia cc c quan qun l nh nc vi nhau, gia cc c quan qun l nh nc vi cc doanh nghip cn nhiu bt cp, qua nh hng nhiu n cc quyt nh chnh sch, n iu tit th trng tin t. C s php l cho cc cng c th trng hot ng cn cha c ban hnh y . Thiu cc quy nh tng cng tnh thanh khon ca cc giy t c gi v hn ch cc ngn hng thng mi pht hnh cc cng c mi. Trnh qun tr ca mt s ngn hng thng mi cn hn ch. Th trng ngoi t lin ngn hng cn thiu cc cng c v nhng cng c hin c cng cha hon chnh. Th trng tri phiu Chnh ph cha to c ng cong li sut chun lm c s xc nh cc mc li sut cho cc ti sn ti chnh khc.- H thng ngn hng thng mi Vit Nam bc vo hi nhp cn hn ch v kh nng qun tr ri ro, qun l ti sn c - ti sn n. Cc ngn hng thng mi ang trong giai on c cu li, c s chnh lch ln v qui m, cht lng ti sn, nng lc ti chnh v kh nng cnh tranh; kh nng thch ng vi s bin ng ca th trng cn yu, lm hn ch hiu qu iu hnh chnh sch tin t. Cc TCTD cha thc s quan tm n cng tc qun l thanh khon, cha s hu hoc s hu khng nhiu cc giy t c gi lm d tr thanh khon, mt s TCTD s dng vn ngn hn thm ch vay vn trn th trng lin ngn hng cho vay nn kinh t. V vy, khi th trng c bin ng, cc TCTD ny d gp kh khn v thanh khon. Trong iu kin th trng tin t cha c s lun chuyn vn thng sut, thc trng trn cng lm hn ch nht nh n kh nng iu tit tin t ca NHNN thng qua cng c CSTT. - Nng lc ti chnh ca cc TCTD cn hn ch, cc TCTD vn ang trong qu trnh c cu li v trin khai d n hin i ho h thng thanh ton. Vic qun l vn tp trung trc tuyn trong h thng cn kh khn. Nhiu TCTD cha thc hin c vic theo di, phn tch lung lun chuyn vn theo tng k hn, nn nng lc qun l vn cn hn ch. Qun tr kinh doanh, kh nng thch ng vi s bin ng ca th trng cn nhiu bt cp; mc tiu kinh doanh qu ch trng v quy m v li nhun, coi nh v cha chp hnh nghim tc cc quy nh m bo cho an ton thanh ton. Cc TCTD c phn mi chuyn t a bn nng thn ln, c quy m nh, i ng cn b cha chuyn nghip, nhng t mc tiu tng trng kinh doanh vt qu kh nng qun tr kinh doanh v cht lng ngun nhn lc, c nguy c ri ro cao, c bit l ri ro v thanh khon, gy bin ng trn th trng tin t.- Nn kinh t cn tnh trng la ha, vng ha hn ch tnh hiu qu ca vic can thip v hiu ca Ngn hng Nh nc. Khi lung vn nc ngoi vo nhiu, vt qu nhu cu ti tr thm ht cn cn vng lai, to mt lng ln d cung ngoi t trn th trng, NHNN tng cng mua ngoi t tng d tr ngoi hi nh nc, iu ny ng ngha vi vic a ng ni t ra. Nm 2007, khi d tr ngoi hi c tch ly gp hai ln so vi mc d tr ngoi hi vo cui nm 2006, NHNN thc hin can thip v hiu thng qua th trng m v trung ha khong 90% lng tin a ra. Tuy nhin, s liu tin t cho thy, nm 2007, M2 vn tng ti 46% v tn dng tng trn 50% so vi cui nm 2006, iu ny chng t khi nn kinh t cn tnh trng la ha th kh nng kim sot tin t kh khn hn nhiu (hnh 1).Hnh 1: Tng trng cung tin, tn dng v lm pht, 2000 -2012

Ngun: Ngn hng Nh nc; S liu nm 2012 l s d kin- S phi hp gia chnh sch tin t v cc chnh sch v m khc cha cht ch, cn thiu mt h thng thng tin kt ni gia b phn d bo th trng v cc B, ngnh khc. S phi hp vi cc B, ngnh d bo v kinh t v m, lung vn u t nc ngoi lm cha tt. H thng thng tin phc v vic hoch nh chnh sch cn yu v cha kp thi. Trong thi gian gn y, s phi hp gia cc B, ngnh c ci thin hn nhng vn cha thc s ng b. S hn ch trong trao i thng tin gia cc B, ngnh qun l kinh t v m nh B Ti chnh[footnoteRef:4], B K hoch & u t, B Cng thng... vi Ngn hng Nh nc c nh hng nht nh n tnh nht qun gia CSTT v cc chnh sch kinh t v m, qua lm gim hiu qu iu hnh chnh sch tin t. H thng thng tin, c s d liu ti Vit Nam cha y , cht lng cha ng nht. [4: S phi hp cht ch gia chnh sch tin t v chnh sch ti kha l mt trong nhng mu cht iu hnh chnh sch tin t t c hiu qu cao. Do lng tin c a ra hoc thu v t nn kinh t khng phi ch qua cc knh do Ngn hng Nh nc thc hin m cn c thc hin qua vic thu, chi trn cc knh ca B Ti chnh nh: Kho bc Nh nc, Ngn hng Pht trin, v cc knh khc (v d, Tit kim Bu in, cc cng ty bo him, mt s t chc phi chnh ph). Nhng knh cung ng tin rt a dng ny nm ngoi s kim sot tin t ca Ngn hng Nh nc.]

Tm li, cng vi qu trnh hi nhp ngy cng su rng vo nn kinh t th gii, cc lung ngoi t chy vo/ra khi Vit Nam t hot ng xut, nhp khu, u t nc ngoi trc tip v gin tip... bin ng tng i mnh lm cho vic iu hnh CSTT tr nn phc tp hn, i hi vic iu hnh CSTT phi ngy cng linh hot, phn ng nhanh nhy vi s bin ng ca th trng trong nc v quc t, m bo n nh tin t, gp phn kim ch lm pht, thc y tng trng kinh t.2.iu hnh chnh sch tin t giai on t nm 2011 n nay2.1. Cc gii php iu hnh chnh sch tin t v kt qu t cTrong sut giai on t nm 2011 n nay, trn c s bm st ch trng ca ng, Quc hi, ch o ca Chnh ph v din bin kinh t v m tng thi k, Ngn hng Nh nc xc nh v kin nh theo mc tiu xuyn sut l kim ch lm pht, n nh kinh t v m, m bo an ton h thng cc TCTD, ng thi thc hin cc gii php tho g kh khn cho hot ng sn xut kinh doanh h tr tng trng kinh t mc hp l. t c mc tiu nu trn, NHNN t ra cc nhim v trng tm trong ch o, iu hnh chnh sch tin t v t c nhng kt qu sau: Trn c s cc ch tiu tin t nh hng, NHNN iu hnh lng tin cung ng mt cch ch ng, linh hot, phi hp hi ha gia cc knh, mua c mt lng ln ngoi t tng d tr ngoi hi Nh nc nhng linh hot ht tin v cc knh iu tit tin t mt cch hp l, ph hp vi mc tiu tng trng kinh t v lm pht, m bo an ton h thng. C th, trong nhng thng cui nm 2011, mt s TCTD b thiu ht ln v thanh khon, tim n nguy c v h thng, NHNN theo di, gim st cht ch v h tr kp thi cho cc TCTD, nht l vo dp Tt nguyn n khi nhu cu rt tin ca ngi dn v doanh nghip tng cao, cng nh nhng thi im th trng bin ng mnh nh s kin lin quan n ACB vo thng 8/2012. Bn cnh vic h tr thanh khon, m bo an ton h thng, NHNN cng mua mt lng ln ngoi t tng d tr ngoi hi Nh nc, ng thi kp thi ht tin v qua thu n cho vay ti cp vn v pht hnh tn phiu NHNN. Vi vic a tin ra v ht tin v hp l gia cc knh, tin cung ng c iu tit ph hp va m bo an ton h thng, va tng d tr ngoi hi Nh nc nhng khng to p lc ln lm pht. iu ny c minh chng qua cc kha cnh sau:- Tng trng tng phng tin thanh ton v tn dng c kim sot mc thp hn so vi cc nm trc. Nm 2011, tng phng tin thanh ton tng 12,5%, nm 2012 tng 22,38%, thp hn so vi mc bnh qun 30,34%/nm trong giai on 2007-2010. Nm 2013, tng phng tin thanh ton tng 18,5% (bng 1). Tn dng tng 14,45% trong nm 2011, tng 8,91% trong nm 2012, v tng 12,5% nm 2013, thp hn nhiu so vi mc tng bnh qun 35,91%/nm ca giai on 2007-2010. Vic kim sot cht ch tng phng tin thanh ton v tn dng t nm 2011 n nay gp phn quan trng vo thnh cng a lm pht t mc cao 18,13% nm 2011 xung 6,81% nm 2012, v xung mc 6,04% nm 2013. Cc gii php ca NHNN gp phn h tr tng trng kinh t hp l mc 6,24% trong nm 2011, mc 5,25% trong nm 2012 v 5,42% trong nm 2013. Mc tng trng ny t c trong iu kin tn dng c kim sot mc thp, chng t vn tn dng c s dng hiu qu hn so vi trc y. Gii php kim sot tng trng tn dng mc thp kin nh theo mc tiu kim sot lm pht l ph hp vi nh hng gim dn t l u t t h thng ngn hng. Bng 1: Din bin tng trng, lm pht, M2 v tn dng (2010-2014)n v: %Ch tiu/Nm2010201120122013DK 2014

Lm pht11,818,136,816,047

Tng trng6,786,245,255,425,8

M233,312,522,3818,516-18

Tn dng31,1914,458,9112,512-14

Ghi ch: S liu cc nm t 2010 n 2013 l s thc hin, s liu 2014 l mc tiu t ra.Ngun: Ngn hng Nh nc Vit Nam- Thanh khon ca h thng ci thin, tnh trng cng thng v thanh khon khng cn nhiu nh nhng nm trc y, hin thanh khon h thng ang di do, th hin qua: (i) T l tn dng/huy ng vn c xu hng gim dn t mc trn 100% cui nm 2011 xung mc di 100%; (ii) S tin gi ca cc TCTD ti NHNN thng xuyn vt yu cu d tr bt buc d tr thanh khon v tng trng tn dng; (iii) Lng tri phiu Chnh ph cc loi do cc TCTD nm gi gia tng, gip Ngn sch Nh nc c ngun vn gii ngn cho cc chng trnh, d n, t gip cc doanh nghip c kh nng chi tr, tiu th bt hng tn kho, qua tc ng khi thng dng tin trong nn kinh t; mt khc cng to cng c cho cc TCTD c th tip cn vn ca NHNN khi gp kh khn; (iv) Thanh khon ci thin nn nhu cu vay vn trn lin ngn hng cn i vn khng cao, do vy khng to sc p tng li sut lin ngn hng nh thi gian trc y. Li sut lin ngn hng gim xung cn 13%-14%/nm vo cui nm 2011 v ch cn 5-6%/nm vo cui nm 2012, tip tc n nh mc thp trong nhng thng u nm 2013 (2-3%/nm k hn qua m, 4-5%/nm k hn mt thng). y l mc gim nhanh v mnh nht trong nhiu nm tr li y. Bng 2:Din bin li sut giai on 2010-2013Ch tiuNm 2010Nm 2011Nm 2012T9/2013

Li sut huy ng12,44147,8-8%5-7,5

Li sut cho vay lnh vc NN, NT v XK12-14%14,5-17%7,5-12%7-9%

Li sut cho vay lnh vc sn xut khc15-18%18-20%10-15%9-11,5%

Li sut cho vay lnh vc phi sn xut-20-25%--

Ngun: Tng hp t s liu ca NHNNMt bng li sut gim nhng vn m bo mc tiu kim sot lm pht, n nh th trng tin t cho thy kt qu ca vic iu hnh li sut theo hng ch ng, nh hng, dn dt th trng v bm st din bin kinh t v m, tin t, c bit l din bin ca lm pht. Ngay t u nm 2013, NHNN khng nh mt bng li sut trong nm 2013 gim vi bin thp do mc gim ca lm pht chng li, ng thi li sut VND cn duy tr mc hp l h tr cho mc tiu n nh t gi, nh nh hng v mt bng li sut th trng to iu kin thun li cho cc TCTD cng nh doanh nghip ln k hoch sn xut kinh doanh. Bn cnh vic iu hnh cc mc li sut ca NHNN nh li sut ti cp vn, li sut chit khu, li sut cho vay qua m, li sut nghip v th trng m, NHNN tip tc s dng linh hot cc bin php quy nh trn li sut huy ng v trn li sut cho vay ngn hn bng VND i vi mt s lnh vc u tin iu tit v kim sot c mt bng li sut th trng mc hp l vi mc tiu kim sot lm pht trong iu kin quy m ca cc TCTD khng ng u, mt s TCTD thuc din phi c cu li.- M rng tn dng i i vi cht lng tn dng: T cui nm 2011 n nay, cc gii php tn dng l mt trong nhng trng tm iu hnh ca NHNN vi nhiu gii php, m bo phng chm m rng tn dng phi i i vi cht lng tn dng, thc hin cc gii php tho g kh khn cho doanh nghip nhng khng h chun tn dng, trnh ri ro khng hong tn dng nh tng xy ra M. Cc nhm gii php tn dng c th nh sau: + Kim sot trn tng trng tn dng nhng linh hot iu chnh theo thi gian. Nm 2011, p dng trn tng trng tn dng 20% i vi ton h thng v tng TCTD; nm 2012 nh hng tng trng 15-17% v nm 2013 nh hng 12% nhng thng bo cho cc TCTD ch tiu tng trng tn dng theo nhm cc TCTD, ch tiu thng bo c xy dng trn c s cc ch tiu an ton hot ng v kh nng m rng tn dng ca tng TCTD. Trn thc t, trong nm 2012 v nm 2013, NHNN linh hot iu chnh ch tiu tng trng tn dng cho cc TCTD c iu kin m rng tn dng nhng vn m bo an ton hot ng.+ Trc bi cnh cc doanh nghip gp kh khn, dng tin ch tc do cha tiu th c hng ha, hng tn kho tng cao, NHNN ch o cc TCTD c cu li thi hn tr n, min gim li vn vay, xem xt cho vay mi i vi cc nhu cu vn vay c hiu qu v m bo kh nng tr n, c th l: (i) Ch ng phi hp vi khch hng vay trong vic r sot, nh gi kh nng tr n ca khch hng vay tho g kh khn cho khch hng vay trong vic tr n vn vay ph hp vi chu k sn xut, kinh doanh, thi hn thu hi vn ca d n, phng n vay vn, kh nng tr n ca khch hng; (ii) Thc hin vic c cu li thi hn tr n i vi khch hng vay v c gi nguyn nhm n; (iii) Xem xt min, gim li phi tr i vi khch hng b tn tht v ti sn dn n kh khn v ti chnh. + kim sot cho vay bng ngoi t theo ch trng chng la ha trong nn kinh t, NHNN ban hnh Thng t thu hp cc nhu cu vn cho vay bng ngoi t nhm chuyn dn quan h huy ng - cho vay ngoi t sang quan h mua -bn ngoi t. Tuy nhin, trc bi cnh hot ng sn xut, kinh doanh ang gp kh khn do chi ph u vo cao, sc cnh tranh ca hot ng xut khu hn ch, NHNN cho php cc TCTD cho vay ngn hn bng ngoi t p ng cc nhu cu vn trong nc nhm thc hin phng n sn xut, kinh doanh hng ho xut khu v cho vay ngoi t nhp khu xng du n ht nm 2013. Mt du n trong iu hnh chnh sch tin t ca Ngn hng Nh nc trong thi gian gn y l: iu hnh t gi c s nh hng r rng, cc gii php thc hin nht qun, kt hp ng b gia chnh sch t gi, li sut, m bo nng cao lng tin vo VND, gim tnh trng la ha, vng ha trong nn kinh t, tng cng d tr ngoi hi Nh nc. C th:- iu hnh chnh sch t gi ch ng, dn dt th trng; Phi hp ng b gia chnh sch t gi vi chnh sch li sut: Trc y, t gi thng xuyn bin ng, p lc tng t gi l thng xuyn, xu hng chuyn dch t vic nm gi VND sang USD to sc p tng cu ngoi t, NHNN phi bn ngoi t can thip th trng, lm d tr ngoi hi Nh nc gim xung mc thp, gy kh khn cho vic iu hnh v n nh th trng tin t. T cui nm 2011, Thng c NHNN t mc tiu kim sot t gi khng qu 1% v tip tc t mc tiu n nh t gi trong bin tng khng qu 2-3%/nm trong nm 2012 nhm kim sot k vng v s mt gi ca ng Vit Nam, to iu kin cho cc doanh nghip ch ng trong vic lp v thc hin k hoch kinh doanh. Tip tc mc tiu nng cao lng tin vo ng Vit Nam, gim tnh trng la ha trong nn kinh t, ngay t u nm Ngn hng Nh nc ra mc tiu n nh t gi trong bin tng khng qu 2-3% trong nm 2013 nhm kim sot k vng v s mt gi ca ng Vit Nam. Trn c s theo di st din bin cung cu ngoi t, NHNN iu hnh linh hot t gi v hot ng mua bn ngoi t nhm n nh th trng v tng d tr ngoi hi Nh nc thng qua: (i) iu chnh tng 1% t gi bnh qun lin ngn hng (ngy 28/6/2013), ng thi iu chnh gim trn li sut tin gi USD nhm khuyn khch ngi dn gi VND, gim nm gi USD; (ii) iu hnh linh hot t gi USD mua vo ca NHNN theo hng khuyn khch cc t chc tn dng (TCTD) bn ngoi t cho NHNN tng d tr ngoi hi Nh nc v iu chnh linh hot t gi bn ra can thip th trng ph hp vi mc tiu n nh th trng; (iii) Kt hp cht ch vi cc cng c chnh sch tin t iu ha lng tin VND cung ng khi mua ngoi t trnh p lc ln lm pht v khng nh hng n iu hnh t gi, ng thi gp phn h tr thanh khon v gim mt bng li sut cho vay VND; (iv) Theo di st din bin th trng v thc hin cc bin php cn thit khi th trng c bin ng; v (v) Tng cng cng tc qun l, thanh tra v x l vi phm i vi hot ng kinh doanh ngoi t.Nm 2013, cng tc iu hnh t gi v th trng ngoi t ca Ngn hng Nh nc gn kt cht ch gia li sut vi t gi, gia iu hnh th trng ni t v th trng ngoi t, t gp phn n nh th trng ngoi hi, phn nh qua vic hot ng ca th trng t do b thu hp, tnh trng la ha gim, d tr ngoi hi Nh nc tng gp 2 ln so vi cui nm 2011. Kt qu l t gi giao dch ca cc ngn hng khng cn biu hin cng thng m din bin linh hot theo cung cu ngoi t trong bin cho php, chnh lch t gi chnh thc v t gi th trng t do c thu hp ng k, th trng ngoi t t do khng cn hot ng cng khai nh trc y. Lng tin ca th trng vo ng Vit Nam tng ln, tnh trng u c, gm gi ngoi t v vng gim. Bc u thnh cng trong cuc chin chng la ha, vng ha: V tng quan, cc c quan chc nng ti chnh, ngn hng v ang tch cc chng la ha nn kinh t Vit Nam v t c nhng kt qu nht nh khi m t l tin gi ngoi t trn M2 gim t 32% nm 2001 xung cn 17,6% nm 2011. ng thi, tin gi ngoi t trn tng tin gi cng gim t 41% vo cui nm 2001 xung cn 19,85% nm 2011.Hnh 2. Mc la ha, 2006 - 2013

Ngun: Thng k ti chnh quc t

Nh cc bin php iu hnh chnh sch tin t ca Ngn hng Nh nc, mc la ha Vit Nam tip tc c xu hng gim xung. C th, nm 2012, Ngn hng Nh nc iu hnh chnh sch tin t cht ch, duy tr li sut VND cao tng i so vi USD, n nh trn li sut USD mc 2%/nm (sau n nh trn li sut USD xung cn 1,25% trong nm 2013, v cn 1% nm 2014), cng nh thc hin cc bin php qun l ngoi hi cht ch hn nh gim trng thi ngoi t, thu hp i tng cho vay bng ngoi t gp phn hn ch tnh trng gm gi, u c ngoi t, hn ch tnh trng la ha[footnoteRef:5] (t l la ha gim t mc 15,8% cui nm 2011 xung cn 12,36% cui nm 2012), t , hng dng ngoi t lu thng t do vo h thng ngn hng, tng d tr ngoi hi nh nc (t khong 21 t USD vo thng 7/2012[footnoteRef:6]). Do vy tnh trng la ha gim, cc t chc kinh t v c nhn y mnh bn ngoi t cho h thng ngn hng, to iu kin cho NHNN mua mt lng ln ngoi t tng d tr ngoi hi Nh nc, nng cao nim tin ca th trng i vi cc gii php, chnh sch ca NHNN. [5: Mc la ha c o lng bi tin gi ngoi t/tng phng tin thanh ton. Cn lu rng mi thay i v t gi USD/VND u c nh hng n t l la ha. Vi mt s lng tin gi bng USD nht nh ti ngn hng th vic ng USD tng gi so vi VND s lm tng t l la ha. Tt nhin, cch tnh t l la ha ny b qua lng USD ngoi h thng ngn hng.] [6: Ngun: Thng k Ti chnh quc t ca IMF; Bo co n nc ngoi s 7, B Ti chnh.]

- Phi hp hp cht ch vi chnh sch ti kha nhm iu tit gim dn mt bng li sut th trng, cc TCTD mua tri phiu Chnh ph d tr thanh khon, ng thi to iu kin cho ngn sch nh nc huy ng vn kp thi p ng yu cu pht trin kinh t, x hi vi chi ph gim dn trong iu kin cc ngun thu ca ngn sch nh nc thi gian qua gp nhiu kh khn, gp phn tng tnh thanh khon cho nn kinh t nhng vn m bo kim ch lm pht, tng tnh n nh kinh t v m. Nm 2012 v nm 2013, trong iu kin tn dng kh m rng, cc TCTD u t vo tri phiu Chnh ph cc loi, qua a thanh khon vo nn kinh t. 3. Cc gii php Ngn hng Nh nc Vit Nam thc hin nhm hng ti mc tiu lm phtC th ni, trong giai on t 2011 n nay, c c nhng kt qu tch cc v kinh t v m, tin t v hot ng ngn hng, trong ni bt l kim sot c lm pht mc mt con s trong thi gian qua l nh NHNN c nhng thay i trong cch thc iu hnh chnh sch tin t, khc phc c nhng im bt cp trong thi k trc. C th: Ngn hng Nh nc theo ui chnh sch a mc tiu mt cch linh hot v mm do, trong mc tiu duy tr lm pht thp v n nh gi vai tr ch o. T nm 2011 n nay, NHNN lun kin nh theo mc tiu l u tin kim sot lm pht, n nh kinh t v m, h tr tng trng kinh t hp l, ng thi ch trng m bo an hon hot ng ca h thng ngn hng. Trc bi cnh lm pht nm 2011 mc cao 18,13%, NHNN t mc tiu kim sot lm pht theo nh hng ca Chnh ph l khong 7-8% nm 2012 v khong 7% trong nm 2013. Theo , cc gii php iu hnh trong ngn hn u nht qun v khng nh hng n mc tiu xuyn sut ny. Vi mc lm pht thc t l 6,81% ca nm 2012 v 6,04% trong nm 2013, c th ni, y l hai nm u tin trong vng nhiu nm qua mc lm pht thc t st vi mc lm pht mc tiu do Quc hi ra.Li sut, t gi c ch trng hn vi vai tr l mc tiu trung gian ca chnh sch tin t: Giai on trc nm 2011, NHNN xy dng ch tiu tng phng tin thanh ton v tng tn dng lm mc tiu trung gian trong iu hnh chnh sch tin t, tuy nhin, t nm 2012, NHNN ch coi cc ch tiu tng trng M2 v tn dng l ch tiu nh hng, c th iu chnh linh hot, ph hp vi din bin tin t v kt qu kim ch lm pht. Trong cng tc iu hnh, NHNN ch trng hn n vic iu tit li sut, t gi. Trn c s xc nh r cc mc tiu, NHNN thc hin ng b cc gii php t mc tiu kim sot lm pht, n nh kinh t v m, v h tr tng trng kinh t.Ngn hng Nh nc c ch ng quyt nh k hoch cung ng tin b sung cho lu thng v iu hnh cc cng c chnh sch tin t: Giai on trc nm 2011, hng nm, trn c s ch tiu lm pht v tng trng kinh t, NHNN trnh Th tng Chnh ph k hoch cung ng tin b sung cho lu thng trn c s xc nh mc tiu tng trng Tng phng tin thanh ton v tn dng, ph hp vi mc tiu tng trng kinh t v lm pht. Vi cch thc ny, NHNN iu hnh qua khi lng tin t (ngha l iu tit MB - mc tiu hot ng) t c mc tiu trung gian l M2 v tn dng, tip n t c mc tiu cui cng l kim sot lm pht, n nh kinh t v m, h tr tng trng kinh t hp l. Tuy nhin, t nm 2012, NHNN trnh v c Th tng Chnh ph cho php Thng c NHNN c ch ng quyt nh k hoch cung ng tin b sung cho lu thng v iu hnh cc cng c chnh sch tin t kim sot tng trng tn dng v M2, ng thi t c mc tiu gim mt bng li sut v n nh t gi theo mt bin tng hp l. Vi cch thc ny, NHNN iu hnh trn c s kt hp gia iu hnh theo khi lng v gi c. Quyt nh ny c da trn c s thc t ti Vit Nam v kinh nghim quc t. Khi m ca nn kinh t nc ta ngy cng ln, tng phng tin thanh ton khng ch ph thuc vo tng trng tn dng ca h thng TCTD, m cn ph thuc vo cung cu ngoi t ca nn kinh t (biu hin qua din bin cn cn thanh ton quc t), din bin ny ngoi tm kim sot ca NHNN. Do vy, kh c th xc nh v thc hin ng ch tiu k hoch lng tin cung ng b sung cho lu thng. Trong thi gian qua, NHNN iu hnh th trng tin t thng qua nh hng, dn dt th trng trn c s ch ng iu hnh linh hot cc cng c chnh sch tin t, ph hp vi din bin kinh t v m v tin t. Trong , cng c nghip v th trng m c thc hin hng ngy thc hin h tr thanh khon kp thi cho cc TCTD, gp phn n nh th trng lin ngn hng. Trong bi cnh thanh khon ton h thng c d tha nhng NHNN vn duy tr thc hin cho mua qua nghip v th trng m h tr ngun vn cho cc TCTD gp kh khn trong vic i vay vn trn th trng lin ngn hng. iu ny gp phn m bo thanh khon cho cc TCTD ny, cng nh hn ch cc TCTD ny gy p lc tng mt bng li sut th trng lin ngn hng. Ngoi ra, khi th trng c nhng bin ng hoc trong cc dp l, Tt khi nhu cu rt tin chi tiu ca ngi dn v cc doanh nghip tng cao, th NHNN tng cng h tr thanh khon qua nghip v th trng m, m bo s n nh ca th trng lin ngn hng. Li sut lin ngn hng bin ng xung quanh li sut nghip v th trng m, vic iu hnh nghip v th trng m iu tit v nh hng li sut lin ngn hng.4. xut gii php trong thi gian ti Cn xc nh r mc tiu u tin trong iu hnh CSTT trong tng thi k: Trong iu hnh cn c s thng nht quan im v mc tiu chnh sch, cc cng c chnh sch v s u tin v mc tiu trong tng thi k, v gia cc mc tiu c s nh i, chng hn gia mc tiu lm pht v mc tiu tng trng kinh t (chng hn mun kim sot lm pht th cn iu hnh li sut tng, iu ny s nh hng n mc tiu tng trng; h tr n nh t gi, NHNN iu hnh li sut lin ngn hng theo hng tng ln hn ch hin tng u c ngoi t, tuy nhin nu ko di c th lm tng li sut huy ng cho vay, nh hng n vic thc hin mc tiu tng trng tn dng). V vy, trong tng thi k, NHNN cn xc nh r mc tiu hng u/mc tiu cui cng cng nh mc tiu trung gian v mc tiu hot ng ca CSTT v cn nh lng r rng cc mc tiu c c s iu hnh nht qun.Ngn hng Nh nc tip tc chuyn dn sang thc hin khun kh CSTT iu tit theo gi l ch yu, kt hp vi iu hnh cc ch tiu tin t mang tnh nh hng th trng nng cao hiu qu, tnh minh bch trong iu hnh CSTT, p ng yu cu hi nhp kinh t quc t; trong iu hnh NHNN vn cn quan tm n cc ch tiu tin t nh tng trng M2, tn dng v cc ch tiu ny vn l cc ch s quan trng nh gi tc ng ca vic iu hnh CSTT n lm pht v tng trng kinh t. T nm 2012 n nay NHNN thc hin iu hnh theo gi kt hp vi iu khi lng nhng u tin iu hnh theo gi (th hin NHNN ch ng, dn dt th trng trong iu hnh li sut; cc ch tiu tng trng M2, tn dng NHNN a ra l ch tiu nh hng v c iu chnh cho ph hp vi din bin v tnh hnh thc t). Cch iu hnh ny ph hp vi iu kin ca Vit Nam hin nay do: (i) vai tr ca li sut trong c ch truyn ti tc ng CSTT n nn kinh t ngy cng tng ln; (ii) th trng v cc nh u t ngy cng nhy cm vi li sut hn; (iii) kh nng kim sot v o lng li sut d dng hn; (iv) th trng minh bch hn, cng chng hiu r hn cc quyt nh chnh sch v tng kh nng d bo v lm pht v li sut. ng thi, trong iu hnh NHNN vn cn quan tm n cc ch tiu tin t nh tng trng M2, tn dng v cc ch tiu ny vn l cc ch s quan trng nh gi tc ng ca vic iu hnh CSTT n lm pht v tng trng kinh t.Do , trong iu kin th trng tin t hin nay, NHNN tip tc la chn mc tiu iu hnh theo khi lng kt hp vi vic iu tit li sut, ng thi chun b cc iu kin chuyn dn sang iu tit li sut nng cao hiu qu v tng tnh minh bch trong iu hnh chnh sch tin t, nhm thc hin mc tiu CSTT, trong c bit l mc tiu kim sot lm pht quy nh r trong Lut NHNN 2010. 5.Mt s kin ngh- Cc b, ngnh thc hin t chc v qun l tt th trng trong nc, n nh tm l th trng. iu chnh gi mt s mt hng nh nc qun l vi mc v thi im ph hp hn ch k vng tng ca lm pht. -Nghin cu, xut cc gii php pht trin th trng tri phiu doanh nghip h tr gii php v vn cho doanh nghip bn cnh vn ngn hng; y nhanh tin trin khai c cu li khu vc doanh nghip, m bo ng b vi tin trnh c cu li h thng ngn hng. - Cc b, ngnh tng cng phi hp cung cp cc thng tin cho NHNN lm c s nng cao hiu qu phi hp chnh sch tin t v cc chnh sch kinh t v m. Cc c quan thng tin v truyn thng, bo ch trong nc a tin mc hp l v tnh hnh th trng tin t hn ch tc ng tiu cc do yu t tm l, h tr cc gii php n nh th trng./.

Ti liu tham kho1. NHNN (2010), Lut NHNN Vit Nam; Lut Cc TCTD, Nh xut bn Chnh tr - Hnh chnh, H Ni.2. NHNN (2006), n Mc tiu, gii php pht trin ngnh ngn hng Vit Nam n nm 2010 v nh hng n nm 2020 3. NHNN, Bo co thng nin cc nm 2000-20104. Thng k ti chnh quc t 20135. Website ca Tng cc thng k6. Website ca Ngn hng Nh nc