transfüzyon endikasyon ve reaksiyonları · hemofili a hastalarında von willebrand hastalarında...
TRANSCRIPT
Transfüzyon Endikasyon ve Reaksiyonları
Dr. S. Sami KARTIYeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Hematoloji Bilim Dalı
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 3
TRANSFÜZYON NEDEN YAPILIR?
1. Kan hacmini sağlamak 2. Dokulara oksijen taşınmasını sağlamak3. Kanama ve koagülasyon bozukluklarını
düzeltmek
4. İmmünolojik eksikliği gidermek
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 4
Eritrosit Preperatları
Eritrosit süspansiyonuLökositi azaltılmış eritrosit süspansiyonuYıkanmış eritrosit süspansiyonuDondurulmuş eritrositler
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 6
TAM KAN KULLANMA ORANI ORTALAMA %3-5
ÜLKEMİZDE BU ORAN %30’LARDADIR
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 7
Aneminin hipoksiye bağlı, acil tedavi gerektiren semptomlarının ortaya çıkması durumunda eritrosit süspansiyonu verilmelidir.
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-1
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 8
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-2
YorgunlukYorgunluk Solukluk Solukluk
KKıısa ve ssa ve sıık solumak soluma TaTaşşikardiikardi
SenkopSenkop Kalp yetmezliKalp yetmezliğğii
AnginaAngina pekorispekoris SerebralSerebral hipoksihipoksi belirtileribelirtileri
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 9
Kronik anemilerde hastalar; 7-8 g/dl Hbdeğerini tolere edebilir.Bazı durumlarda hemoglobin değeri yüksek de olsa eritrosit transfüzyonuna gerek duyulabilir;
Solunum yetmezliğiKoroner arter hastalığıSerebrovasküler hastalık Orta-ağır derecede kalp yetmezliği
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-3
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 10
Hastanın kliniği uygunsa (hipoksiye bağlısemptomlar yoksa)Anemi: hematinik (demir eksikliği, vitamin B12 ve/veya folik asit yetmezliğine bağlıanemilerdeki gibi) ya da kemik iliğinde eritropoezi uyaran ilaçlarla (eritropoietin) tedavi edilebiliyorsa transfüzyon yapılmamalıdır
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-4
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 11
Hipoplastik anemilerAplastik anemilerKemoterapi sonrası kemik iliğinin baskılandığı hallerMyelodisplastik sendromParoksismal nokturnal hemoglobinüriİmmünolojik nedenli olmayan kazanılmış hemolitik anemilerKonjenital hemolitik anemiler (Talasemi, orak hücreli anemi,
eritrosit enzim bozuklukları, eritrosit membranbozuklukları)
Eritropoietin tedavisine yanıt vermeyen kronik böbrek hastalıkları
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-5
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 12
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU
Doz ve İnfüzyon hızı: Klinik duruma göre değişir. 1 ünite 2-3 saatte verilir.
Normal erişkinde 1 ünite eritrosit süspansiyonu transfüzyonu, hemoglobini 1-1,5 g/dl ve Htc’i%3-5 artırır
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 13
1. Lökositlerin neden olduğu Hemolitik Olmayan Ateşli Transfüzyon Reaksiyonunu (NHFTR) önlemek
2. HLA alloimmünizasyonu engellemek (MHC-Class I ve II ile oluşur)
3. Transfüzyona bağlı viral enfeksiyon geçişini azaltmak (CMV, EBV, HTLV-I/II)
4. Bütün transfüzyonlarda rutin olarak?
LÖKOSİTİ AZALTILMIŞERİTROSİT SÜSPANSİYONUENDİKASYONLARI
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 14
LÖKOSİTİ AZALTILMIŞERİTROSİT SÜSPANSİYONU
Üç şekilde hazırlanabilir;Lökositlerin santrifügasyonla uzaklaştırılmasıLökositlerin yıkama ile uzaklaştırılmasıFiltrasyon
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 15
Lökositi azaltılmış eritrosit süspansiyonu demek için;Lökositlerin %99,99’unun eritrosit süspansiyonundan uzaklaştırılması gereklidir. 1ü eritrosit süspansiyonunda <2x105 lökosit
LÖKOSİTİ AZALTILMIŞERİTROSİT SÜSPANSİYONU
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 16
YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU
Tam kandan elde edilirHazırlandıktan sonra bakteriyel kontaminasyon riski
yüzünden 24 saat içinde kullanılmalı
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 17
YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONUENDİKASYONLARI
Transfüzyona bağlı;ÜrtikerAllerjik reaksiyon Anaflaktik reaksiyon
görülürse.Lökositi azaltmak amacıyla (%98 etkili) başka
yöntem kullanılamıyorsa
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 18
Nadir rastlanan kan gruplarıOtolog transfüzyonCMV (-) alıcıAlloantikor gelişmiş hastalarOrgan nakli yapılacak hastalarSosyal gereksinim (savaşlar, doğal afetler)durumlarında kullanılabilir
DONDURULMUŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONUENDİKASYONLARI
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 20
KAN VE ERİTROSİT HACMİ
Kan hacmi
Erişkin 70 ± 10 ml/kg
Yenidoğan 85 ± 10 ml/kgEritrosit hacmi
Erkek 30 ± 5 ml/kg
Kadın 25 ± 5 ml/kg
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 21
KANAMA SEMPTOM VE BULGULARI-1Kaybedilen Hacim (ml)Kaybedilen Hacim (ml) Klinik BulgularKlinik Bulgular
500500 Yok Yok Seyrek olarak kan baSeyrek olarak kan bağışğışççıılarlarıında nda ggöörrüülen len vasovagalvasovagal senkopsenkop
10001000 İİstirahatlestirahatle klinik bulgu olmayabilir, klinik bulgu olmayabilir, belki hafif belki hafif posturalpostural hipotansiyon, hipotansiyon, egzersizle taegzersizle taşşikardiikardi
15001500 İİstirahattestirahatte ve yatarken ve yatarken kan baskan basııncncıı ve nabve nabıız normal, z normal, posturalpostural hipotansiyonhipotansiyon
20002000 İİstirahattestirahatte ve yatarken bile ve yatarken bile kardiakkardiak outputoutput ve kan basve kan basııncncıınormalden az, hava anormalden az, hava aççllığıığı var, nabvar, nabıız hz hıızlzlııve zayve zayııf, cilt sof, cilt soğğuk ve nemliuk ve nemli
25002500 Laktik Laktik asidozasidoz ve ve ööllüümm
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 22
AĞIR KAN KAYBI (> 2000 ml) SONUÇLARI
Böbrek kanlanmasında azalmaSempatik sistem aktivasyonuKalp hızında ve kontraksiyonunda artmaDeri, kas ve barsaklarda vazokonstrüksiyonSodyum retansiyonu, ADH salınımında artmaLaktik asit birikmesiHiperventilasyon ve respiratuvar alkaloz
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 23
ŞOK İNDEKSİKAN KAYBININ HESAPLANMASI
Şok İndeksi= Sistolik kan basıncı (mmHg)
Şok İndeksi İntravasküler sıvı kaybı0.5 %00.8 %10-201.0 %20-301.1 %30-401.5 %40-50
Nabız (vuru/dk)
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 24
MASİF KANAMA
24 saat içinde, total kan hacmine eşit miktarda
transfüzyonu gerektirecek miktarda kanama
24 saat içinde 10 üniteden fazla tam kan veya 20
üniteden fazla eritrosit süspansiyonu verilmek zorunda
kalınması
3 saatten daha az sürede kan hacminin %50’sinin
kanaması
150 ml/dk ve üzerindeki kanama
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 25
MASİF TRANSFÜZYON
AMAÇ:
Volüm kaybının düzeltilmesi
Hemostazın sağlanması
Oksijen taşıma kapasitesinin düzeltilmesi
Metabolik bozuklukların düzeltilmesi
Plazma onkotik basıncının düzeltilmesi
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 26
MASİF TRANSFÜZYONDA UYGULAMALAR-1
Kristalloid sıvılar
Kolloid sıvılar
- Albumin
- Dekstran
- Hidroksi etil starch (HES)
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 27
MASİF TRANSFÜZYONDA UYGULAMALAR-2
Tam kan (En çok 4 günlük)
- Sitrat nötralize edilmelidir (Ca glukonat)
- Kan bileşeni ısıtılmalıdır
- 10 üniteden fazla verilmişse
- Koagülasyon fonksiyonları taranmalıdır
- Trombosit sayımı kontrol edilmelidir
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 28
Kanamalı hastaya ardarda 4 ünite eritrosit süspansiyonu ve sıvı verilmesine rağmen hastanın hemodinamik dengesi stabil hale gelmiyorsa(hipotansiyon, ortostatik hipotansiyon, taşikardi, periferiksoğukluk, idrar hacminde azalma gözleniyorsa)TAM KAN TRANSFÜZYONUNA gerek vardır
Kan kaybı, total kan hacminin %25-30'unu geçmişse tam kan transfüzyonu endikasyonu doğar
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 30
Hemen hemen hiç kullanılmamaktadır
Rekombinant büyüme faktörlerinin ve
etkin antibiyotik ve immünglobulinlerin kullanımı bu ürünün transfüzyon ihtiyacını azaltmış/ortadan kaldırmıştır.
GRANÜLOSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-1
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 31
Yenidoğan sepsisinde
Absolüt nötrofil sayısı 500/μl’nin altında ise
Kontrol altına alınamayan ateş varsa
Enfeksiyon etkeni gösterilememişse
Antibiyotik tedavisine rağmen 48 saattir kontrol edilemeyen ateş var ve genel durum bozuluyorsa
Kronik granülomatöz hastalıklarda antibiyotik tedavisi yetersiz kalıyorsa
GRANÜLOSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-2
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 33
TrombositopeniEşik değer 50.000/m3
Eşlik eden klinik değişkenlerTrombositopeninin sebebiTrombositopeninin süresiEşlik eden hastalık (sepsis, üremi, vaskülit, malinite, aspirin kullanımı, K vitamini eksikliği, karaciğer hastalığı, vs)
TROMBOSİT SÜSPANSİYONUENDİKASYONLARI-1
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 34
Trombosit sayısı 50.000/m3 birçok cerrahi prosedür için yeterliMajör kardiyovasküler ve intrakraniyal operasyonlar için sınır 100.000/m3
TROMBOSİT SÜSPANSİYONUENDİKASYONLARI-2
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 35
PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU UYGULAMASI-1Hematolojik maligniteli hastaların tedavileri sırasındaAplastik anemi, myelodisplastik sendrom gibi hastalıklarda destek tedavisi olarak
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 36
Kemoterapi alan hastada trombosit sayısı
< 10x109 / L ise
10-15x109 / L ve ateş > 380 C veya yeni minör kanama varsa
PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU UYGULAMASI-2
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 37
Erişkinde trombosit artışı:1 Ü random 5x109/L 1 Ü aferez 40-50x109/L
Beklenen yükselme yoksa alloimmünizasyondan şüphe edilirBeklenen yükselme CCI (Corrected CountIncrement=Düzeltimiş Sayı Artışı) ile hesaplanırCCI transfüzyondan 1 saat ve 24 saat sonra değerlendirilir
TROMBOSİT SÜSPANSİYONUNDAN YARARLANIM-1
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 38
Absolu trombosit artışı (tr/L) CCI = X BSA (m2)
Transfüze edilen trombosit sayısı (x1011)
BSA: Vücut yüzey alanıAbsolu trombosit artışı = Transfüzyon sonrası trombosit sayısı –
Transfüzyon öncesi trombosit sayısı
CCI 1. Saatte 7.5-10x109/L
24. Saatte 4.5-7.5x109/L
TROMBOSİT SÜSPANSİYONUNDAN YARARLANIM-2
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 39
Trombosit refrakterliği sebepleri
İmmün sebeplerAnti-HLA antikorlarıPlatelet glikoproteinlerine karşı alloantikorlarAntiplatelet otoantikorlar (ITP)
Non-immün sebeplerSplenomegaliAteş, enfeksiyon
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 40
PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU KONTRAENDİKASYONLARI
Trombotik trombositopenik purpuraIdiopatik trombositopenik purpura
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 41
TAGVHD (Transfüzyonla İlişkili Graft Versus HostHastalığı) donör lenfositlerinin alıcıya yerleşerek çoğalması ve alıcı dokularına saldırması sonucu oluşur.Lenfosit sayısı? Bu hastalığı önlemenin tek yolu ışınlanmış kan/kan ürünü kullanmaktır.Tam KanEritrosit SüspansiyonlarıTrombosit süspansiyonlarıIşınlama; Se137 kaynaklı özel cihazlarla yapılır ve 2500 – 3200 CGy gamma irradiasyon kullanılır
KOMPONENTLERİN IŞINLANMASI
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 42
IŞINLAMA ENDİKASYONLARI1. Kemik iliği transplantasyonu yapılan hastalar
2. Prematüre, yenidoğan ünitesi hastaları
3. Ağır immün yetmezlikli hastalar (Kalıtsal–Akkiz)
4. Intrauterin kan nakli
5. Hodgkin hastalığı
6. HLA uygun trombosit süspansiyonu transfüzyonu yapılanlar
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 43
IŞINLAMANIN YARARLI OLDUĞU DURUMLAR
1. Akut lösemiler
2. Hodgkin dışı lenfomalar
3. Solid organ nakli yapılan hastalar
4. Yoğun kemoterapi veya radyoterapi ile bağışıklık sistemi baskılanmış solid tümörlühastalar
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 45
TAZE DONMUŞ PLAZMA
Volüm:200mlİçerik:Bütün koagülasyon faktörleri
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 46
TAZE DONMUŞ PLAZMA ENDİKASYONLARI-1
Spesifik faktör tedavisi yapılamadığında; izole FII, FV, FVIII, FX ve FXI eksikliklerinde
Vitamin K’ya bağımlı faktör (II, FVIII, FIX, FX) eksikliği, Warfarin tedavisi alanlar
Masif transfüzyona bağlı düzeltilebilir hemostatikbozukluk varsa
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 47
TAZE DONMUŞ PLAZMA ENDİKASYONLARI-2
DIC ve ağır karaciğer hastalığındaTTP’de plazma exchange içinAntitrombin III eksikliği olanlarda tromboz
nedeniyle heparin uygulanacak veya cerrahi girişim yapılacaksa
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 48
KRİYOPRESİPİTAT
Volüm: 15mlİçerik: Fibrinojen, Faktör VIII, Faktör XIII, vWF
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 49
DOZ: Ortalama 10 kg için 1 ünite
70 kg.lık erişkinde 10 ünite kriyopresipitatFibrinojen’de 75 mg/dlFVIII’ de %30’luk artış sağlar
KRİYOPRESİPİTAT
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 50
Fibrinojen replasmanı gereken durumlarda (Hipofibrinojenemi, disfibrinojenemi)
Hemofili A hastalarında
Von Willebrand hastalarında
KRİYOPRESİPİTAT ENDİKASYONLARI
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 52
Kan ve kan komponentlerinin infüzyonuna bağlımeydana gelen istenmeyen reaksiyonlara TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI denir.
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 53
Transfüzyon sırasında karşılaşılan en ufak bir belirti veya bulgu, yaşamı
tehdit eden bir transfüzyon reaksiyonu olarak kabul edilmeli ve
aynı anda tanı ve tedaviye başlanmalıdır.
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 54
ENFEKSİYÖZ Bakteri ve Parazit EnfeksiyonlarıVirus EnfeksiyonlarıPrion Hastalıkları
İMMÜNOLOJİK
* HemolitikAkut Gecikmiş Tipte
* Ateş Reaksiyonları (FNHTR)* Akut Akciğer Hasarı (TRALI)* Ürtiker ve Anaflaksi* Graft Versus Host Hastalığı (TA-GVHD)* Transfüzyon Sonrası İzlenen Purpura
İMMÜNOLOJİK OLMAYAN
* Hiperkalemi* Sitrat Toksisitesi* Hipotermi* Dolaşım Yüklenmesi* Hemosiderozis
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 55
İmmün Hemolitik Reaksiyonlarİmmün Hemolitik ReaksiyonlarErken Dönem HTR:
Transfüzyon sırasında veya hemen sonra (<24 saat) açığa çıkan reaksiyonlardır
Çoğunlukla damar içi hemoliz görülürGeç Dönem HTR:
Transfüzyondan 5-7 gün sonra açığa çıkanreaksiyonlardır
Çoğunlukla damar dışı hemoliz görülürNedenleri: primer immünizasyon veya anamnestik
reaksiyondur
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 56
İMMÜN HEMOLİTİKREAKSİYONLAR
Hemolizin şiddeti:antijenin özgüllüğüuygunsuz hücrelerin miktarıantikor titresiantikorun tipi, alt-grubuantikorun reaksiyon oluşturduğu ısıhastanın (alıcı) primer hastalığı
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 58
Hemolitik Transfüzyon Reaksiyonlarının SıklığıHemolitik Transfüzyon Reaksiyonlarının Sıklığı
Kadınlarda erkeklerden 3 kat fazladır (gebelikler)YaşlılardaCerrahi veya akut hastalıklar nedeniyle kısa süredefazla miktarda transfüzyon alanlardaKronik anemi nedeniyle sürekli transfüzyonyapılanlarda sıktır
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 59
Erken Dönem HTRErken Dönem HTR
Görülme Sıklığı1:100 000Mortalite % 40Çoğunlukla (% 92 – 98) bildirilmemektedirNedenYüzde 75 kadarı ABO, Kell, Kidd, Duffyuyumsuzluğundan
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 60
Erken Dönem HTR
Belirti ve bulgularAteş, titremeGöğüste, sırtta ve infüzyon yerinde ağrıHipotansiyonBulantıYüzde kızarmaNefes darlığı
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 61
Erken Dönem HTR
Belirti ve bulgularHemoglobinüriŞokYaygın kanamaOligüri, anüriDamar içi hemoliz bulguları
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 62
Akut intravasküler hemolizreaksiyonunda yapılması gerekenler1. Giden kan komponentini durdur2. Damar yolu uygun bir kristaloid veya kolloid solüsyonla açık
tutulmalı3. Kan basıncı ve kalp hızı kontrolü4. Havayolu açık tutulmalı5. İdrar takibi6. Kan ve idrar örneği alınmalı7. BUN, kreatinin ve elektrolit takibi8. Koagülasyon testleri kontrol edilmeli (PT, aPTT, fibrinojen)9. Hemoliz testleri (LDH, Bilirubinler, haptoglobulin)10. Sepsisten şüpheleniliyorsa; uygun kültürler11. Hemoglobinüri için idrar tetkiki
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 63
Akut intravasküler hemoliz reaksiyonunda kan bankasında yapılması gerekenler
1. Evraklar ve kan/kan komponenti doğru kanın doğru kişiye verilip verilmediği için kontrol edilmeli
2. Plasma hemoglobinemi için gözlenmeli3. Direkt antiglobulin testi4. Cross-match tekrarlanmalı5. Diğer serolojik testler tekrarlanmalı (ABO, Rh)
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 64
Geç Dönem HTRGeç Dönem HTR
Görülme Sıklığı1:20 000Çoğu bildirilmemektedirMortalite % 0NedenÇoğunluğu Rh sistemi antikorlarındandır, Kell, Kidd, Duffy de olabilir
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 65
Geç Dönem HTR
Belirti ve bulgularYüzde 35 asemptomatikAteşHemoglobinde beklenmeyen azalmaSarılıkLaboratuvarda damar dışı hemoliz bulgularıAlloantikor saptanmasıDAT pozitifliği
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 66
İmmünolojik olmayanHemolitik ReaksiyonlarNon-immünolojik hemoliz nedenleri:
Bakteriyel kontaminasyon: açık sistemler, cam şişede depolama, 4-60°C üreyen bakteriler (Pseudomonas, Yersinia), partikül, pıhtı, renkdeğişikliği uyarıcı olmalı
Mekanik hemoliz: vücut dışı dolaşım, kateterler, dar çaplı iğneler
Termal hemoliz: < -30°C >50°COsmotik hemoliz: hipotonik solüsyonlar
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 67
Allerjik ReaksiyonlarAllerjik Reaksiyonlar
Görülme SıklığıYüzde 1-3Transfüzyonun 1- 45’inci dakikalarında ya da 2-3 saat sonra görülebilirNedenÇoğunlukla plazma proteinlerine, nadiren de ek solüsyon ya da sterilizasyonda kullanılan maddelere bağlı gelişir IgA eksikliği olan alıcılarda ciddi alerjik reaksiyonlar görülebilir
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 68
Allerjik ReaksiyonlarBelirti ve bulgularAkut ürtikerGeneralize kaşıntıGeneralize eritem, angionörotik ödemBulantıBaşdönmesiBronkospazmHipotansiyonKardiak aritmiler ve arrest
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 69
Görülme Sıklığı1:5000
Tedavi edilmezse ölümcüldür, tedaviye rağmen mortalitesi %5’dirSolunum desteği çok önemlidir, hızla tedavi edildiğinde 48-96 saatte kendini sınırlar
Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer Hasarı
Transfusion-related acute lung injury (TRALI)
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 70
Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer HasarıTransfusion-related acute lung injury (TRALI)
NedenTransfüze edilen kandaki anti-lökosit ya da
anti-HLA antikorlardırBu antikorlar çok doğum yapmış kadınların
plazmasında daha sık olabileceğinden bu tür kişilerin bağışçı olarak kabul edilmemesi önerilmiştir
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 71
NedenÖnceki sensitizasyona bağlı hastadaki anti-lökosit ya da anti-HLA antikorlar, transfüze edilen lökositlerle reaksiyona girer; sitokin, interlökinler, pirojen maddelerin salınımınaneden olurlar ve ateş yükselir
Transfüze edilen kan ürünündeki lökosit 5 x 108’in altındaysa bu reaksiyon gelişmez
Hemolitik Olmayan Transfüzyona Bağlı AteşReaksiyonlarıFebrile Non-Haemolytic Transfusion Reactions(FNHTR)
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 72
Görülme SıklığıTrombosit transfüzyonlarından sonra %38, Eritrosit transfüzyonlarından sonra %7 oranında görülür
Tedavi: Antipiretikler (Parasetamol)
Önemi: diğer transfüzyon reaksiyonlarıyla (hemolitik, bakteriyel, allerjik) karışır
Hemolitik Olmayan Transfüzyona Bağlı AteşReaksiyonlarıFebrile Non-Hemolytic Transfusion Reactions(FNHTR)
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 73
Görülme Sıklığı1:200 000Transfüzyondan 1 hafta kadar sonra trombosit sayısında hızla düşme ve kanama diatezi görülürHPA-1a negatif hastalardaÇoğu kadınÖnceki transfüzyonlar veya gebeliklere bağlı alloantikorgelişir ve bunun sonucunda trombositopeniGenellikle 2 haftada kendiliğinden düzelirKanamalar ölümle sonuçlanabilirIvig, plasmaferez, steroid, splenektomi
Transfüzyon Sonrası İzlenen Purpura“Post-transfusion purpura (PTP)”
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 74
Donör lenfositlerinin yok edilememesi ve alıcıya yerleşerek alıcı dokularına saldırmasıMortalite:%90Doku (HLA) uyumsuz bağışçılardan kan ürünü alan immünyetmezlikli hastalarda veya doku uyumlu (1. derece akraba) bağışçılardan kan ürünü alan immün sistemi sağlam kişilerde gelişebilir
Transfüzyona Bağlı Graft Versus HostHastalığıTransfusion associated graft versus hostdiseases (TA-GVHD)
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 75
Transfüzyondan 8-10 gün sonra;Ağır cilt lezyonları, karaciğer yetmezliği, pansitopeniÖlüm 3-4 hafta içinde enfeksiyon ve kanamadanÖnlemekTransfüze edilen üründeki lenfositlerin gamma irradiasyonla çoğalmasının önlenmesi
Transfüzyona Bağlı Graft Versus HostHastalığıTransfusion associated graft versus hostdiseases (TA-GVHD)
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 76
İMMÜNOLOJİK OLMAYAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI
HiperkalemiSitrat toksisitesiHipotermiDolaşım yüklenmesiHemosiderozis
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 77
HİPERKALEMİ
Banka kanında üç hafta içerisinde potasyum düzeyi 5-6 katına çıkar
Hiperkalemi, elektrokardiografik değişikliklere ve kardiak arreste neden olabilir
Böbrek fonksiyonu bozuk hastalar, yenidoğan ve masif transfüzyon alanlarda risk oluşturur
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 78
Masif transfüzyon, karaciğer fonksiyon bozukluğu gibi durumlarda sitratı metabolize edemeyen hastalarda toksik olabilir
Kas tremoru, kardiak aritmiler ve ağız çevresinde uyuşmalar gözlenir
Hipokalsemiyi önlemek için dikkatle kalsiyum glukonatveya kalsiyum klorid verilmesi semptomları düzeltir
SİTRAT TOKSİSİTESİ
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 79
Hipotermi gelişme riski varsa kanın ısıtılması önerilir
Fazla miktarda soğuk kan transfüzyonu vücut ısısının, 370C den 27-290C’ye düşmesine sebep olabilir
Ventriküler aritmi ve kardiak arrest gelişebilir
Masif transfüzyonlarda, yenidoğanda, soğuk intoleransıolanlarda dikkat edilmelidir
HİPOTERMİ
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 80
Sınırda kalp-akciğer yetmezliği, uzun süredir derin anemisi olanlarda ve küçük bebeklerde görülebilir Tam kan yerine konsantre eritrosit kullanımı riski yarıyarıya azaltır Riskli hastalarda infüzyon çok yavaş olarak (1ml/kg/saat) verilmelidirTransfüzyon öncesi diüretik yararlı olabilir Transfüzyon hızının azaltılması, durdurulması, hastanın pozisyonunun değiştirilmesi, diüretik ve oksijen verilmesi ile düzelir
DOLAŞIM YÜKLENMESİ
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 81
Bir ünite transfüzyonla hastaya 250 mg demir verilir20-30 ünite transfüzyon almış kişilerde hemosiderozisgelişme riski vardırKardiak komplikasyonlara,karaciğer fibrozisine ve siroza ilerleyen ağır bozukluklara, diabet, hipotiroidi, hipoparatiroidi gibi birçok endokrin komplikasyonlara, kemik ve iskelet sistemi komplikasyonlarına, nörolojik ve dermatolojik komplikasyonlara yol açabilir
TRANSFÜZYONA BAĞLIHEMOSİDEROZİS
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 83
Transfüzyonla Bulaşan Mikroorganizmalar
VİRÜSLER BAKTERİLERHAV Treponema pallidumHBV-HDV Borrelia türleriHCV Brucella melitensisHGV Yersinia enterocolitica
HEV Staphylococcus türleri
HTLV-1/2 Pseudomonas türleriHIV-1/2 Serratia türleriCMV Salmonella türleriEBV Campylobacter türleri
Parvovirüs B19 Streptocoocus türleriPARAZİTLER RİKETSİYALAR
Plazmodium türleri Rickettsia ricketsii
Toxoplasma gondii Coxiella burnetti
Trypanasoma cruzi PRİONLAR
Babesia türleri
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 84
Bakteriyel Kontaminasyon
Görülme Sıklığı: %0,2-0,5’tir
Ciddi ve fatal seyirli reaksiyonlara neden olabilir
Bakteriyel kontaminasyon riski, komponentinsaklama ortamıyla yakından ilişkilidir, oda ısısında saklanan komponentlerde bakteriyel kontaminasyon riski artar
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 85
Bakteriyel KontaminasyonBağışçıda bakteriyemi
Gastroenteritli bağışçıda asemptomatikbakteriyemi
Yersinia enterocolitica, Campylobacter jejuni
ÜSYE’de asemptomatik inkübasyondönemi
Streptococcus pyogenes
Lyme hastalığı erken dönemi Borrelia burgdorferiKronik enfeksiyonlarOsteomyelit Salmonella choleraesuisSifiliz Treponema pallidumTopuk ülserasyonları Serratia liquefaciensDental girişimler veya küçük cerrahi operasyonlar
Staphylococcus aureus
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 86
Bakteriyel KontaminasyonKanın alınması
Yetersiz deri dezenfeksiyonu Staphylococcus epidermidis, S. aureus, Bacillus suşları, difteroidler
Flebotomi alanında enfeksiyon Enterokoklar, Stafilokoklar
Vakumlu tüplerin kontaminasyonu Serratia marcescens
Aferez solüsyonunun kontaminasyonu Enterobacter cloacae
Kan torbalarının üretimi
Torbanın hazırlanma aşamasında kontaminasyonu
S. marcescens
Kan ürünü hazırlanması
Kan ürünlerinin transfüzyon öncesi hazırlanması
Pseudomonas cepacia
Isıtma banyolarından P. cepacia, P. aeruginosa
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 87
RUTİN UYGULAMALAR
Bugün ülkemizde yasal olarak bağışçı kanlarına uygulanan zorunlu tarama testleri
HBsAg, Anti-HCV,
Anti-HIV-1/2, VDRL-RPR