Prof. Dr. Mustafa Zülküf Altan

Türk!ye’n!nEğ!t!m ÇıkmazıG!r!ş!mc!Öğret!m G!r!ş!mc!Öğretmen

Prof. Dr. Mustafa Zülküf ALTAN

TÜRKİYE’NİN EĞİTİM ÇIKMAZI GİRİŞİMCİ ÖĞRETİM . GİRİŞİMCİ ÖĞRETMEN

ISBN 978-605-364-692-1

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© 2014, Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: Şubat 2014, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğluİmla Editörü: Filiz Altan

Dizgi-Grafik Tasarım: Cemal İnceoğluKapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Stiİvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A

Yenimahalle/ANKARA(0312-394 55 90)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

E-ileti: pegem@pegem.net

Titizlik, disiplin ve mükemmeliyetçilik abidesi babam

&

Cesaret, atılım ve girişimcilik hocam, annemin anısına

1926-1994

1933-2009

MUSTAFA ZÜLKÜF ALTAN

Mustafa Zülküf Altan, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakülte-si İngiliz Dili ve Eğitimi Bölümü’nden mezun oldu. Bir süre Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda görev yaptıktan sonra Erci-yes Üniversitesi’nde İngilizce okutmanı olarak görev yaptı. Bilkent Üniversitesi’nde yüksek lisans, Çukurova Üniversitesi’nde doktora, Ohio State Üniversitesi’nde doktora sonrası çalışmalarını İngiliz Dili ve Eğitimi alanında yaptı ve 2012 yılında profesör oldu. Halen Er-ciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi İngiliz Dili ve Eğitimi Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Yurt içi ve yurt dışında pek çok konferans bildirisi, yayımlanmış birçok makalesi ve Profesyonel Öğretmenliğe Doğru adlı bir kitabı bulunmaktadır.

Yazım süresince, konsantrasyonum bozulmasın diye birlikte ev ziyaretlerine gidemediğim için üzdüğüm ablam Ayşe Canan Altan’a, imla editörüm Edebiyat öğretmeni Filiz Altan’a ve yıllardır verdiğim farklı ders ve uyguladığım performans tabanlı değerlendirme yön-temlerini benimseyen öğrencilerime teşekkürü borç bilirim.

En önemli teşekkürüm de kitabı satın alarak fikirlerimi paylaş-mama fırsat verdiği için

‘a/e

Lütfen, adınızı yazınız!

Mustafa Zülüf ALTAN

Şubat 2014, Kayseri

İÇİNDEKİLER

Giriş .................................................................................................................1Girişimcilik Nedir ve Girişimci Kimdir? ....................................................5Girişimcilerin En Belirgin Özellikleri.........................................................8

Girişimci Doğulur mu? Olunur mu? ........................................................11Girişimci Çeşitleri .......................................................................................13

Ticari Girişimciler .................................................................................17Sosyal Girişimciler ................................................................................18Politik Girişimciler ................................................................................19Çevreci Girişimciler ..............................................................................20Artistik ve Estetik Girişimciler ............................................................21İnternet Girişimcileri ............................................................................22Eğitim Girişimcileri ..............................................................................23

Seyahat veya Keşif Girişimcileri ..........................................................25Girişimcilik Neden Bu Kadar Önem Kazandı? .......................................26Türkiye’deki Eğitim Sistemi ve Girişimcilik .............................................30TEOG (Temel Öğretimden Orta Öğretime Geçiş) .................................46Üniversiteye Girişte Yeni Dönem ..............................................................53Türkiye ve 2023 Vizyonu ............................................................................56Neden Bireysel Farklılıklar? .......................................................................74

Öğrenme Modelleri, ....................................................................................79Davranışçı Kuram .................................................................................80Bilişsel Kuram ........................................................................................82Basamaklı Bilişsel Gelişim Kuramı .....................................................83

Sosyal Gelişim Kuramı .........................................................................87Yapılandırmacı Kuram..........................................................................90

Buluşsal Öğrenme Kuramı ...................................................................95

Öğrenme ve Öğretimde Bireysel Farklılıklar ...........................................99Beyin Baskınlığı ...................................................................................101

Genel Zekâ ...........................................................................................109Çoklu Zekâ Kuramı .............................................................................112Motivasyon ...........................................................................................121Yaş..........................................................................................................123Cinsiyet .................................................................................................126Tutum ....................................................................................................127Kendine Güven ....................................................................................131Risk Alma ............................................................................................133Öğrenme Stratejileri ............................................................................135Öğrenme Biçemleri .............................................................................138Alan Bağımlı/Alan Bağımsız .............................................................140

Kişilik ....................................................................................................149Belirsizliğin Tolere Edilmesi ..............................................................155

Kaygı Düzeyi ........................................................................................157

Öğrenmeye Dair İnançlar ..................................................................159Alternatif/ Performans Tabanlı Değerlendirme Yöntemleri ................166Performans Tabanlı Yöntemlerin Değerlendirmesinde Kullanılacak Kontrol Listeleri, Dereceli Puanlama Anahtarları ve Çeteleler ...........183Girişimcilik Eğitimi ...................................................................................186Avrupa Birliği ve Girişimcilik Eğitimi ....................................................190Türkiye ve Girişimcilik Eğitimi ...............................................................200Girişimcilik İstatistikleri ve Türkiye .......................................................216Girişimci Öğretmen Kimdir ve Ne Yapar? .............................................223Okullar, İdareciler, Eğitim Liderleri ve Girişimcilik .............................227Geleneksel Eğitim Kurumları Yerine Girişimci Eğitim Kurumları ..........232Öğretmen Eğitimi ......................................................................................241Son Sözler ...................................................................................................264

Giriş

Günümüz dünyası; küreselleşme, teknolojik gelişmeler, inter-net, vs. gibi nedenlerden ötürü, tarihin hiç bir döneminde olmadığı kadar hızlı bir değişim ve dönüşüm yaşamaktadır. Küreselleşmenin getirdiği olumlu ve olumsuz etkiler büyük, küçük, gelişmiş, geliş-mekte olan veya az gelişmiş hemen her tür toplumu istisnasız etkile-mekte ve etkilemeye devam edecektir.

Dünya; tarihindeki en karmaşık, en sıkıntılı ve en farklı dönem-lerinden birini yaşıyor. Güçler dengesi değişiyor, yaşanan hızlı de-ğişim rejimleri, hükümetleri, iş çevrelerini yeniden şekillendiriyor. Finansal kriz, artan enflasyon ve beraberinde gelen işsizlik, demog-rafik değişiklikler, yönetim biçimlerinin değişmesi ve bunların hem mevcut hem de gelecekteki etkileri yakın gelecekte bizleri nelerin beklediğini tahmin etmekte hem zorluyor hem de kararsız bırakıyor.

Eğitim bir ülke için en önemli unsurdur. Bir ülkenin gittikçe artan bilgi-tabanlı küresel toplum ve ekonomiler içinde gelişimini sağlaması, sürdürmesi ve yaşaması, iyi eğitilmiş nüfusa sahip olma-sına bağlıdır.

GİRİŞİMCİ ÖĞRETİM

GİRİŞİMCİ ÖĞRETMEN

2 Girişimci Öğretim • Girişimci Öğretmen

Son birkaç on yıldır ekonomideki ve is hayatındaki şaşırtıcı derecedeki hızlı değişim ve sonucunda çalışanlardan istenen temel beceriler, asli görevleri öğrencileri yaşamda karşılaşacakları temel zorluklara hazırlamak olan eğitim kurumları üzerine çok büyük so-rumluluk yükledi.

Küreselleşme, acımasız yarışma koşulları, sık iş değiştirmeler, giderek artan kendi işini kurma veya bulunduğu il, bölge veya ülke dışında çalışma isteği, işe uygun tavır ve tutum sergileme, yeni tek-nolojileri kullanma, bu tür bilgilere sahip olma, iyi bir seviyede ulus-lararası iletişim dili olan İngilizce bilgisi ve/veya bir ya da birden faz-la yabancı dil bilgisine sahip olma gibi gerçekler, eğitim kurumları ve öğrenciler için artık göz ardı edilemeyecek birer olmazsa olmazdır.

Bütün bu değişimin sonucu olarak ortaya çıkan ekonomi ve iş eğitimi arasındaki yakın ilişki girişimcilik ruhuna ve girişimci kültü-rüne çok daha fazla önem verilmesine ve bunların eğitim sistemleri içinde vazgeçilmez değerler haline gelmesine sebep olmaktadır.

Dünyanın hemen her yerinde devam eden ve uzun bir süre daha etkisini devam ettireceği öngörülen ekonomik, sosyal, politik, çevresel krizlerden ve sıkıntılardan kurtulmanın yolu olarak görülen girişimcilik ve beraberinde getirdikleri, yenilikçilik gibi, geçmişte hiç olmadığı kadar önemli bir hale gelmiştir.

Yenilikçilik ve girişimciliğin; 21. yüzyılın bizlere getirdiği pek çok sıkıntıyı aşmak, sürdürülebilir bir ekonomik gelişme, yeni iş ola-nakları, farklı düşünme modellerinin ortaya çıkardığı sosyal iyileş-tirmeler, çözüm odaklı tarafları memnun edebilecek politik öneriler ve sonucunda da insanların daha iyi şartlarda yaşama kapasitesine destek olacağı düşünülmektedir.

Mevcut küresel ortamda ve gelecekte karşılaşabileceğimiz pek çok türden soruna kısa süreli, geçici, geleneksel yöntemler ve çö-zümler yerine daha sürdürülebilir, kalıcı ve insanın yaşam kalitesini artırmaya yönelik çözümler üretebilmesi için daha fazla insanın gi-rişimci olmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

3Prof. Dr. Mustafa Zülküf ALTAN

Geçmişte elbette hemen her kültür ortamında değişik türden girişimciler hep olmuştu ve olmaya da devam edecektir. Ancak sa-yıları hep sınırlıydı ve sınırlı olarak devam ediyor, pek çoğu da ma-alesef tesadüflerle ortaya çıkmış ve çıkmaya devam edecektir. Bu bakımdan girişimcilik kültürünün de tıpkı diğer çözümler gibi sür-dürülebilir olmasının sağlanması gerekmektedir.

Bu girişimciler; nerede, kimler tarafından ve nasıl yetiştirilecek-lerdir? Nasıl bir eğitim sistemi ve kültür ortamı istenilen girişimcilerin ortaya çıkmasını sağlayacaktır?

Okullarımızdaki mevcut “silo” tarzı öğretim ve yetiştirme göz önüne alınırsa, günümüz gereksinimlerinden ne kadar uzak olduğu-muz bariz bir şekilde ortaya çıkacaktır.

Mevcut eğitim sistemimiz, pek çok ülkede olduğu gibi, 19. yüz-yılın gerçeklerine göre kasabalı, köylü veya orta sınıf insanları şehir-de bulunan fabrikalarda işçi, devlet dairelerinde memur veya toplu-mun ihtiyaç duyduğu diğer meslek elemanlarını yetiştirmek üzere tasarlanmıştır. Bu sistem; ders geçmeyi hedef alan, benzer beceri-leri kazandıran, kazanılan bu becerileri diğer bireylere göre daha gelişmiş olanlara avantaj sağlayan, asla sorgulatmayan, düşün-dürmeyen, yaratıcılığa, risk almaya, eleştirel düşünmeye müsa-ade etmeyen, sadece sayısal ve sözel zekâların değerli görüldüğü, ezberin vazgeçilmez olduğu, anaokulundan doktora sonrasına kadar bu iki zekâ ve sol beyin odaklı, standart ve merkezi testlerle bireyleri bireysel olarak değerlendiren, bireyleri tek tipleştiren, bireyleri gerçek yaşama hazırlamayan dolayısıyla da bireylerin gerçek birer test çözücü robot olmasını sağlayan bir sistemdir.

İnsan sosyal bir varlık olduğu için iletişim ve işbirliği içinde, ya-ratıcı ve yenilikçi olması, mevcut durumlara karşı durabilmesi, hayal kurması, risk alabilmesi, çevreye, düşünceye, inanca, tercihe duyarlı ve saygılı olabilmesi, kişiliğinin olmazsa olmazlarını oluşturmalıdır.

4 Girişimci Öğretim • Girişimci Öğretmen

Ancak sol beyin odaklı mevcut eğitim/öğretim sistemi; girişim-ciliğin temellerini oluşturan ve iliklerimize kadar işlemiş hatta insan olmamızın vazgeçilmezlerinden olan ve sağ beynimizle bi-zimle beraber dünyaya gelen bu becerilerimizi köreltmekte, yok etmekte ve bizleri sıradan birer itaat eden, çoktan seçmeli soru-lardaki cevapları bulan birer köle haline dönüştürmektedir.

Günümüz ve gelecek artık sıradan, belli formatlarda düşünen insanlardan ziyade “kutunun dışında” yani sıra dışı düşünen, yeni fırsatları arayan, bulan ve değişimi kucaklayan insanlara ihtiyaç duymaktadır. Bu bakımdan eğitimin verildiği okullar; çocukların kendilerini keşfetmelerine olanak verecek, farklı tecrübeler edinmele-rine yardımcı olacak fırsatları yaratacak ve bu tecrübeleri öğretmenler, yetişkinler, uzmanlar ve gönüllüler eşliğinde anlamlandıracak ortam-lar hazırlamalıdır.

Bu kitapta; girişimcilik nedir ve girişimci kimdir? Girişimci-lerin en belirgin özellikleri nelerdir? Girişimci doğulur mu; olu-nur mu? Girişimci çeşitleri; Girişimcilik neden bu kadar önem kazandı? Türkiye’deki eğitim sistemi ve girişimcilik; Türkiye ve 2023 vizyonu; Neden bireysel farklılıklar? Öğrenme modelleri; Öğrenme ve öğretimde bireysel farklılıklar; Alternatif/ Perfor-mans tabanlı değerlendirme yöntemleri; Performans tabanlı yöntemlerin değerlendirmesinde kullanılacak kontrol listeleri, derecelendirme skalaları ve Çeteleler; Girişimcilik eğitimi; Avru-pa Birliği ve girişimcilik eğitimi; Türkiye ve girişimcilik eğitimi; Girişimcilik istatistikleri ve Türkiye; Girişimci öğretmen kimdir ve ne yapar? Okullar, idareciler, eğitim liderleri ve girişimcilik; Geleneksel eğitim kurumları yerine girişimci eğitim kurumları ve Öğretmen Eğitimi konuları yansıtmacı bir yaklaşımla ele alı-nacaktır.

5Prof. Dr. Mustafa Zülküf ALTAN

Girişimcilik Nedir ve Girişimci Kimdir?

Girişimcilik kelimesi ilk ve direk olarak iş dünyası ve ticaret, gerçeğini çağrıştırsa da ve bu gerçekten ortaya çıksa da ticaretle sı-nırlı değildir. Ticaret, toplumun bir parçasıdır. Kültürel ve sosyal de-ğerler, ekonomik politikalar ve uygulamalar ve sonucundaki davra-nışlar birbirini etkiler ve şekillendirir. Girişimciliğin, iş dünyasının hemen her alanında rutin ve temel bir unsur olabilmesi için içinde yaşanılan toplumun nasıl işlediği ve insanların nasıl hareket ettiği konusundaki görüşlerini yansıtması gerekmektedir. Sosyal tutumlar, politik ve ekonomik uygulamalar ve en önemlisi yasal sistem; yara-tıcılığı, risk almayı, değişimi, eleştirel düşünebilmeyi ve yeni yakla-şımlarla oluşumları destekler yapıda ve esneklikte olmalıdır. Bu tür yaklaşımlar içinde yaşanılan toplum tarafından göz ardı ediliyorsa, o toplumda girişimci ruhun ortaya çıkması ve yasaması beklenemez veya girişimcilik tesadüflere ve bireysel başarılara endeksli olur.1

1 Altan, M.Z. (2012). Her alanda Yeni Steve Jobslar Yaratmak İçin Girişimci Öğretim ve Girişimci Öğretim Üyeliği. IHES, 2012, Aksaray,

6 Girişimci Öğretim • Girişimci Öğretmen

Doğası gereği, girişimciliği tek bir standart cümle ile tanımla-mak oldukça zor ve tanımlamaya çalışmak da anlamsızdır. Bu yüz-den girişimciliğin pek çok tanımıyla karşılaşmak mümkündür. Yıl-lar içinde değişik vesilelerle duyduğum, okuduğum ve karşılaştığım bazı tanımları sizlerle paylaşmak isterim.

Girişimcilik, temel bir dönüşüm sürecidir. Yenilikçi bir fikirden, bir işe ve bir işten de bir değere doğru ilerleyen bir süreci tanımlar.

Girişimcilik, vizyoner ve pragmatiktir. Bilgi, hayal gücü, algıla-ma, pratiklik, kararlılık ve başkalarını dikkate almayı gerektirir. Bu bakımdan, girişimcilik mutlaka sosyal sorumluluk içinde gerçekleş-tirilmesi gereken bir uygulamadır.

Girişimcilik, elde var olan kaynakların ötesindeki fırsatların arayışıdır.

Her fikri olan girişimci değildir!

Girişimcilik, mevcut bir soruna çözüm üretebilmek veya bir ihtiyacı karşılayabilecek bir ürün veya bir hizmeti yaratabilme sü-recidir.

Girişimcilik, bireylerin fikirlerini eyleme geçirme becerisidir.

Girişimcilik, yaratıcılık, yenilikçilik, gelişim ve değişimle so-nuçlanan bir süreci anlatır.

Girişimcilik, genel olarak ekonomik gelişimin ve yeniliğin önemli bir unsuru olarak görülmektedir. Ülkeler, artık giderek artan pazar kaygıları, iş gücündeki sayısal azalmalar veya yer değişimle-ri nedeniyle; yenilikçi, yaratıcı, büyüme ve gelişme yönelimli pazar kaygıları konusunda ortaya çıkabilecek sorunlara karşı koyabilmeye hazırlıklı, yeni iş imkânları yaratabilen şirketlere ve bunları sağlaya-bilecek birey veya bireylere ihtiyaç duymaktadır.

Girişimcilik, bireyin bir fikri eyleme geçirmesine yardım eden yetenektir.

7Prof. Dr. Mustafa Zülküf ALTAN

Girişimcilik, değer üreten girişimleri oluşturmak için tüm kay-nakları bir araya getirerek, fırsatları görebilme ve bu fırsatları sonuna kadar kullanabilme sürecidir.

Girişimcilik, durağanlıktan ziyade dinamiktir. Olduğu gibi kal-maz ve zamanla değişir.

Girişimcilik, fırsat kollamaktır.

Girişimcilik, risk işidir. Büyük ödülü kazanmak için kaynaklara yatırım yapmayı gerektirir.

Girişimciliğin tanımlamasında olduğu gibi standart, herke-sin üzerinde anlaşabileceği bir girişimci tanımı olmamakla bir-likte benzerlikler içeren farklı tanımlar mevcuttur.

Kar elde etmek için iş yapan kimsedir.

Kendisi için iş yaratan kimsedir.

Yenilikçi bir fikirden yola çıkarak bir işe ve bu işten de bir değer ve kazanca ulaşabilen kimsedir.

Doğa, emek ve sermaye gibi unsurları bir sistem içinde ve bi-linçli bir şekilde bir araya getirerek mal ve hizmet üretimini sağlayan kimsedir.

Bir işi veya şirketi kuran, organize eden, yöneten ve riskleri üzerine alan kimsedir.

Herhangi bir şirketi, özellikle bir işi, oldukça fazla inisiyatif ve risk alarak kuran ve yöneten kimsedir

Eline geçen fırsatları kullanarak kayda değer bir şey oluşturmak için daima üreten ve yeni şeyler ortaya koyan kişidir.

Girişimci, var olan veya üretilebilecek imkânları bulmayı ve so-nuna kadar kullanmayı hedefler. Değeri ortaya çıkarma arayışında olan kimsedir.

8 Girişimci Öğretim • Girişimci Öğretmen

İnsanlığın karşılaştığı karmaşık sorunlara farklı bir bakış açısıy-la çözüm bulabilen ve bu çözümü insanlık yararına sunabilen kim-sedir.

Sorunları yaratıcı bir şekilde çözebilme arzusu ve becerisinde olan kimsedir.

İnsanın yaşam şartlarındaki gelişmelere, iyileştirmelere vesile olan kimsedir.

Girişimcilerin En Belirgin Özellikleri

Yukarıda paylaşılan hem girişimcilik hem de girişimci tanımla-rında belirgin ve öne çıkan bazı sıfatlar eminim sizlerin de dikkatini çekmiştir. Girişimcilikle ilgili hemen her konuşmada, yazıda veya gözlemde dikkat çeken ve zaman içinde biriktirdiğim bu özellikleri paylaşmak isterim.

Ticari bağlamdaki girişimciler, genel olarak savurgan, başı yu-karılarda, her şeyi risk edebilen kişiler olarak bilinirler. Giriştikleri hemen her yeni işte ya servet kaybeden ya da servet yapan insanlar olarak tanınırlar. Başarılı olanlar her yeni fırsata çok iyi düzenlenmiş bir planla giren ihtiyatlı risk alıcılardır.

9Prof. Dr. Mustafa Zülküf ALTAN

Genelde yalnız kovboylar olarak bilinirler. Kontrol altında ol-mayı istemezler veya bir otoritenin altında kalarak onların emirle-rini beklemezler.

Yukarıdaki tanımdan girişimcilerin, takım oyununa karşı olan insanlar gibi algılanması çok da doğru değildir. Başlangıçta yeni bir fikirle ortaya çıktıkları için yalnız kovboy olarak adlandırılmaları normaldir ancak işin başarılı olabilmesi için güçlü bir takım oluştur-manın ve geliştirmenin önemine de inanırlar.

Tipik bir girişimci, dışa dönük, uç noktalarda düşünen ve biraz da çılgın biri gibi resmedilir.

Girişimcilerin daha çok belirli kişilik yapılarından (ENTJ, ENTP) geldiklerini iddia eden görüşler olsa da farklı kişilik yapısın-dan girişimcilere rastlamak mümkündür.

Değişimin ve onun getireceği fırsat ve tehditlerin farkında ol-duklarından içinde bulundukları çevreye duyarlıdırlar.

Reaksiyon göstermek yerine önceden harekete geçen proaktif insanlardır.

Değişimi severler çünkü değişim, yeni fikirlerin ve olanakların itici gücüdür.

Yaratıcı düşünen insanlardır ve bu potansiyellerini kullanırlar. Çevrelerindeki değişim ihtiyacını algılayıp yaratıcı çözümler getirir-ler.

Dar görüşlülükle, fırsat arasındaki farkı iyi hesaplarlar ve çev-relerinde meydana gelen değişimleri avantaja çevirirler. Böylesi bir aşamada ortaya çıkanın iyi bir fikir mi yoksa gerçek bir fırsat mı ol-duğunu iyi algılarlar.

10 Girişimci Öğretim • Girişimci Öğretmen

Mevcut şartlardan memnun değillerdir. Bu yüzden risk alarak mevcut şartları değiştirirler veya değiştirmeye çalışırlar. Bu süreçte başarısızlıklarına, inişli çıkışlı grafikler sergilemelerine rağmen ba-şarma azmini asla eksiltmezler.

Bardağın boş kısmını görürler.

Büyük farklılık oluşturan kimselerdir.

Yaratıcı ve yenilikçidirler.

Fırsat kollar ve bu fırsatları sonuna kadar değerlendirirler.

Fırsatların gerektirdiği kaynaklara ulaşırlar.

İyi bir iletişim ağına sahiptirler.

Zorluklarla karşılaştıklarında kararlıdırlar.

Riskleri iyi yönetirler

Sınırların, kalıpların dışında düşünürler.

İlham, yaratıcılık, kendine güven, başkalarının önderliğini bek-lemeden harekete geçme, cesaret, farklı bakış açısı ve zihinsel daya-naklılık, girişimcilerin ortak niteliklerindendir. Bunların toplamına da girişimci ruh denir.