tÜrkİye'nİn deprem bÖlgelerİ depremler kökeni yerin içinde

16
TÜRKİYE’NİN DEPREM BÖLGELERİ Özdoğan SÜR Depremler kökeni yerin içinde olan yer kabuğu hareketleridir. Ani oluşlarından ve çoğu kez büyük ölçüde can ve mal kaybına sebep olduklarından insanları çok korkutan doğal afetlerden biridir. Depremler “çökme”, “volkanik” ve “tektonik” depremler olmak üzere sınıflandırılırlar. Bunlardan çökme ve volkanik depremler yerel dir. Çökme depremleri, yer kabuğu yapısının kalker ve jips gibi eriye bilen kayaçlardan oluştuğu yerlerde, yer içindeki mağaraların zamanla tavanlarının incelerek çökmeleri sonucu meydana gelirler. Yerleşim yerlerine rastladığı takdirde can ve mal kaybına sebep olurlar. Volkanik depremler, çoğu zaman yanardağlar faaliyete geçeceği zaman, adeta volkanik aktivitenin habercisi olarak meydana gelirler ve yakın çevrelerinde zararlı olurlar. Tektonik depremler ise, yer kabuğunun hareketli kısımlarında meydana gelirler. Çeşitli sebeplerle yerin derinliğinde dengenin bozul maya hazır hale gelmesi ya da yer kabuğundeki gerilmeler gibi olaylarla oluşan potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesiyle “tektonik depremler” hasıl olur ve büyiik felaketler meydana gelir. Yeryüzünün yaşlı ve stabil kısımları, depremlerin nadiren ya da hafif ve zararsız olduğu yerlerdir. Bir dünya jeoloji haritasında, belir tilen kristalin masif sahalarını kolayca saptamak mümkündür. Avru pa ve Asya’nın kuzeyi, Kuzey Amerika’nın kuzeydoğusu, Brezilya ma sifi, Orta Afrika ve Avustralya bu tip arazilere birer örnek teşkil eder. Buna karşın, yeryüzünün genç ve hareketli yerleri, örneğin Alpin orojen kuşağı belli başlı deprem zonlarıdır. Güney Avrupa, Anadolu, İran, Himalaya’lar ve çevresi, Pasifik Okyanusunun kenarları, Japon adaları depremlerin sıkça oluştuğu ortamlardır. Bu bilgilerin ışığında yeryüzü için bir deprem sınıflaması yapılır sa, şiddet derecelerine göre üçe ayırmak mümkündür:

Upload: ngongoc

Post on 14-Feb-2017

243 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

TÜRKİYE’NİN DEPREM BÖLGELERİ

Özdoğan SÜR

Depremler kökeni yerin içinde olan yer kabuğu hareketleridir. Ani oluşlarından ve çoğu kez büyük ölçüde can ve mal kaybına sebep olduklarından insanları çok korkutan doğal afetlerden biridir.

Depremler “çökme” , “volkanik” ve “tektonik” depremler olmak üzere sınıflandırılırlar. Bunlardan çökme ve volkanik depremler yerel­dir.

Çökme depremleri, yer kabuğu yapısının kalker ve jips gibi eriye­bilen kayaçlardan oluştuğu yerlerde, yer içindeki m ağaraların zamanla tavanlarının incelerek çökmeleri sonucu meydana gelirler. Yerleşim yerlerine rastladığı takdirde can ve mal kaybına sebep olurlar.

Volkanik depremler, çoğu zaman yanardağlar faaliyete geçeceği zaman, adeta volkanik aktivitenin habercisi olarak meydana gelirler ve yakın çevrelerinde zararlı olurlar.

Tektonik depremler ise, yer kabuğunun hareketli kısımlarında meydana gelirler. Çeşitli sebeplerle yerin derinliğinde dengenin bozul­maya hazır hale gelmesi ya da yer kabuğundeki gerilmeler gibi olaylarla oluşan potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesiyle “tektonik depremler” hasıl olur ve büyiik felaketler meydana gelir.

Yeryüzünün yaşlı ve stabil kısımları, depremlerin nadiren ya da hafif ve zararsız olduğu yerlerdir. Bir dünya jeoloji haritasında, belir­tilen kristalin masif sahalarını kolayca saptamak m ümkündür. Avru­pa ve Asya’nın kuzeyi, Kuzey Am erika’nın kuzeydoğusu, Brezilya ma­sifi, Orta Afrika ve Avustralya bu tip arazilere birer örnek teşkil eder.

Buna karşın, yeryüzünün genç ve hareketli yerleri, örneğin Alpin orojen kuşağı belli başlı deprem zonlarıdır. Güney Avrupa, Anadolu, İran, Him alaya’lar ve çevresi, Pasifik Okyanusunun kenarları, Japon adaları depremlerin sıkça oluştuğu ortam lardır.

Bu bilgilerin ışığında yeryüzü için bir deprem sınıflaması yapılır­sa, şiddet derecelerine göre üçe ayırmak m üm kündür:

Page 2: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

54 Türkiye’nin Deprem Bölgeleri

Şiddetli Depremlerin Oluştuğu Bölgeler:

Buralar orojen kuşaklarının ve volkanizmanın da egemen olduğu yerlerdiı. Bütün Akdeniz ülkeleri, Anadolu, İran, Himalaya’lar ve Sunda adalarına kadar kıvrım kuşağı, Pasifik çevresi, Amerika’ların batısındaki genç kıvrım kuşağı, Aleutian adaları, Japonya, Polinezya ve Yeni Zelanda şiddetli deprem alanlarıdır.

H afif Deprem Sahaları:

Masiflerin kenar bölgeleri ile çöküntü havzalarının bulunduğu yerlerdir. Örneğin, Bohemya ,M assif Santraller gibi masiflerin çevre­leri ya da Doğu Afrika grabeninin civarı gibi.

Depremsiz ya da Zararsız Çok H a fif Deprem Bölgeleri:

Baltık kalkanı, Kanada ve Brezilya masifleri, Orta Afrika, Orta Avustralya gibi kristalin m asif alanları depremsiz bölgeler olarak anı­labilir.

T Ü R K İY E’NİN DEPREM BÖLGELERİ

Türkiye, yukarıda belirtilen şiddetli deprem bölgeleri sınıfı içinde bulunmaktadır. Bütünüyle Türkiye’de depremin hissedilmediği yer yoktur. Ancak, büyük bir kısmı zararsızdır.

Depremin şiddetine ve etkisine göre Türkiye’yi deprem bölgelerine ayırabilmek için, büyük fay zonlarını, graben ve depresyonlarının yer­lerini saptamak yeterlidir (H arita: 1). Küçük boyutlu faylar Anado­lu’nun hemen her yerinde vardır. Büyük boyutlular ise bulundukları yerlerin morfolojisinde de etken olmuşlardır. Bunların bir kısmı dikey atımlı, bir kısmı da yatay atımlı faylardır.

Belli başlı dikey atımlı fay sahaları, Batı A nadolu’da, Büyük ve Küçük Menderes vadileri, Gediz vadisi yamaçları ve Edremit körfezi çevresidir. İç Anadolu’da ise, Tuz Gölü doğusunda Ekecek Dağı ya­maçlarıdır. Güney A nadolu’da Amik Ovası çevresindedir. Antakya- Maraş arasında dikey atımlı fayların morfolojiye de etkileri dikkat çe­kicidir. Yalnız bıı kesimde değil, bu tip dikey atımlı faylar Anadolu’da grabenlerin oluşmasına sebep olmuşlardır. En tipikleri ise, Gediz, Büyük ve Küçük Menderes vadileri, Saroz, Edremit, Gökova, Gemlik, İzmit körfezleri, Sapanca, İznik gölleri, Muş ovası ve diğerleridir. Bu grabenlerin büyük bir kısmının içleri Neojen ve Kuaterner to rtu l­

Page 3: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

Türkiye’nin Deprem Bölgeleri 53

ları ile dolmuşlardır. Kuşkusuz, kırıklarla sınırlanmış bu yörelerde deprem riski oldukça fazladır.

Ayrıca, etrafı yüksek dağlarla çevrili ve içleri Neojeıı, Kuaterner tortulları ile örtülü bir kısım depresyon alanları da çevreleri faylarla çerçevelenmiş deprem riskini taşıyan yöreler arasındadır. Eıgene Hav­zası, Bursa-Yenişehir-Adapazarı ovalan, Tuz Gölü havzası, Merzifon depresyonu, M alatya, Erzurum-Pasinler ovaları, Adana-Ceyhan, Baf­ra ve Çarşam ba ovaları bu tip depresyonlara örneklerdir.

Yatay atımlı faylar ise, Anadolu’yu batıdan doğuya katheden, kırık hatlarının iki yanındaki blokların yatay hareketleri ile oluşan faylardır. Bunlardan en tanınanı “Kuzey Anadolu Deprem Fayı” adı verilen fay zonudur. Bu fay zoııu, batıda Biga Y arım adası’ndan girer, Yenice, Gönen, Manyas, Bursa, Yenişehir, M udurnu, Abant, Bolu, Gerede, Çerkeş kuzeyi, Tosya, Kargı Ladik, Niksar, Reşadiye, Suşehri, Erzincan, Karlıova, Varto, Van Gölü kuzeyinden İran’a ula­şır. Belirtilen yerlerden geçen bu yatay atımlı fay, bir hat halinde olma­yıp bir fay kuşağı ve aynı zam anda deprem zonudur. Nitekim, bu fay kuşağı üzerinde 1939 Erzincan, 1942 Erbaa, 1943 Kastam onu, 1944 Bolu, 1951 Kurşunlu, 1953 Yenice-Gönen, 1957 Abant, 1964 Manyas, 1966 Varto, 1967 Adapazarı ve 1976 Çaldıran depremleri büyük can kaybı ve yıkıma sebep olmuştur. Bu depremlerde, fayın iki tarafındaki bloklar birbirlerine göre 1.4 metre ile 4.3 metrelik bir yer değiştirme göstermişlerdir. Örneğin, Erzincan depreminde Kelkit vadisindeki ya­tay kayma, 7 metre olarak saptanmıştır.

Bu durumda, Türkiye tektonik haritası ile deprem haritasının bir­birlerine uyması ve ilkinin deprem haritasının esasını oluşturması doğal bir sonuçtur. K ırıkların sık ve zon oluşturduğu yerler birinci derecede önemli deprem alanlarını, daha az yoğun yerler ise, ikinci derecede za­rarlı deprem kuşaklarını teşkil ederler. Kırıklar arasında kalan, fakat fay hatlarının bulunmadığı yerler ise, depremlerin zararsız ve çok hafif olduğu yerlerdir (H arita: 2).

Yukarıdaki genel bilgilerin bir sonucu olarak ve “Türkiye Deprem Haritasını” yorumlayarak Türkiye deprem bölgeleri saptanmıştır.

KUZEY A N A D O LU D EPR EM BÖLGESİ

Bu bölge içinde, evvelce bahsedilen, Kuzey Anadolu Deprem Ku- şağı’nm büyük bir kısmı yer alm aktadır. Batıda Çanakkale’den girip,

Page 4: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

56 Türkiye’nin Deprem Bölgeleri

doğuda Van G ölü’nün kuzeyinden İran ’a ulaşır. En yıkıcı depremler bu kırık zonu üzerinde meydana gelmiştir.

Nitekim, 1939 Erzincan depreminde 32968 kişi hayatını kaybet­miş, 116720 bina tam am en yıkılmıştır. Depremin şiddeti X-X1, mag- nitüdü ise 7.9 olarak saptanmıştır. 1944 Geıede depreminde 3959, 1956 A bant (Bolu) depreminde ise 52 kişi ölmüştür. Yıkıcı depremlere sebep olan bu fay zonunda hareket yatay kayma şeklinde olmaktadır. Doğru atımîı ve sağ yönlü olan bu fay sistemi 1000 km ’lik bir kuşak boyunca gözlenebilmektedir. 1939-1967 yılları arasında meydana ge­len yatay kayma hareketlerinin toplam değeri 18 km olarak saptan­mıştır (İ. Ketin 1968).

Karadeniz K ıyı Şeridindeki Deprem Yöreleri:

Karadeniz kıyı kuşağı üzerindeki depremler daha ziyade yerel epi- santr zonları halindedir. Ancak, Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı’nm etkileri de, sahil şeridindeki depremlerin bir diğer sebebi olarak düşü­nülebilir. 1943 Ladik (Samsun) depreminde 4000, 1968 Bartın (Zon­guldak) depreminde 29 kişi hayatını kaybetmiştir.

EGE DEPREM BÖLGESİ

Neojen sonunda Ege Denizinin oluşum çöküşüyle meydana gele ı dikey alımlı kırıklar Batı Anadolu’daki grabenlerin oluşmasında baş­lıca etkendir. Kuzeyden güneye doğru Edremit, Bakırçay, Gediz, Kü­çük Menderes, Büyük Menderes grabenleri bunlardandır. Aynı oluşum olayı teşekkül eden Muğla, M armaris, Fethiye çukurları da bu grup içinde sayılabilir. Deprem bakım ından hassas olan verimli toprakların bulunduğu ve yerleşimin yoğun olduğu bu bölgede çeşitli zam anlarda oluşan depremler büyük felâketlere sebep olmuşlardır, i 933 Çivril (Denizli) depreminde 20 kişi, 1944 Ayvalık (Balıkesir) depreminde 30 kişi, 1949 K araburun (İzmir) depreminde de 7 kişi hayatını kaybetmiş­tir.

Kütahya-Uşak-Afyoiîkarahisar Deprem Zonu:

Bu kuşakta yerel episantr oıtam larının sebep olduğu depremler kadar, Ege’nin doğu-batı yönlü kırıklanm a ve kuzey-güney yönlü A fyon-Dinar-Isparta arası kırıklı yapının da etkili olduğu bu deprem kuşağı, Ege bölgesinde depıeme hassas bir diğer yöredir.

Page 5: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

Türkiye’nin Deprem Bölgeleri 57

M ARM ARA BÖLGESİ

Bu bölge, tektonik özellikleri bakımından Ege’nin bir devamı hu­susiyetlerini taşır. Biribirine paralel üç depresyon kuşağının bulunduğu yerler başlıca deprem sahalarıdır:

Birincisi, İzmit-Tekirdağ depresyonudur. İzmit depresyonu, batıda M arm ara Denizini kathederek Tekirdağ’a kadar uzanır, doğuda 'se, Kuzey Anadolu Tektonik kuşağına ulaşır.

İkincisi ise, İzmit-Tekirdağ depresyonunun güneyindeki İznik Gölii-Gemlik depresyonudur. Bu çukur saha M arm ara Denizinin güney sahilini içine alır.

Üçüncüsü, Yenişehir-Bursa-Kuş Gölü (Manyas) depresyonudur, ve bölgenin güneyi ndedir.

Biribirine paralel bu üç depresyonda felâketlerle sonuçlanan dep­remler olmuştur. 1935’de Erdek (Balıkesir) depreminde 5 kişi, 1942 Bigadiç (Balıkesir) depreminde 23 kişi hayatını kaybetmiş ve yüzlerce bina da ya tam am en yıkılmış ya da ağır hasar görmüştür.

İÇ ANADOLU D EPREM BÖLGESİ

İç Anadoluda Kızılırmağm büyük kavsi içinde yer alan, metamor- fık ve plütonit kayaçîardan oluşan Kırşehir M asifi bir çok yerinden faylarla bloklara ayrılmıştır. Bloklar arasında kalan kısımlar ise, Neo- jen tortulları ile dolmuşlardır. İşte, fayların oluşturduğu bu zonlar İç Anadolunuıı başlıca deprem kuşaklarıdır. Nitekim, 1938 Kırşehir dep­remi böyle bir zon üzerinde m eydana gelmiştir. Bu depremde 160 kişi hayatını kaybetmiş, 4066 bina yıkılmış ya da ağır hasar görmüştür. 1951 Kurşunlu (Çankırı) depreminde de 50 kişi ölmüştür.

Ayrıca, A nkara’nın kuzeyinde, kuzeydoğu-güneybatı yönlü fay­lar, Kızılcahamam-Güdül-Ayaş ve Çamlıdere-Beypazarı yönünde bir­birine paralel kırık zonları oluştururlar. Bu durum, İç Anadoludaki depremlerde, “Kuzey Anadolu Deprem Kuşağının” rolü kadar, müs­takil episantırların da önemli etkileri bulunduğunu gösterir. Zira, 1944 Beypazarı, 1956 Eskişehir depremleri müstakil episantırların eseridir. İç Anadoluda bir diğer fay zonıı Tuz G ölü’nün batısında bulunmak­tadır. Birbirine paralel uzanan kırıklar bir kuşak oluşturmuşlardır. Ancak, gerek K onya ve çevresinde, .gerekse bu kesimdeki diğer yerle­şim yerlerinde hasara sebep olan depremler saptanmamıştır.

Page 6: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

58 Türkiye'nin IJcprcm Bölgeleri

G Ü N EY A N A D O LU D EPREM BÖLGESİ

Güney Anadoluda depreme hassas yöre Hatay Bölgesidir. Doğu Afrika kırık sisteminin kuzey uzantısı olan ve H atay’a ulaşan, sonra, önce kuzeye, ardından kuzeydoğuya saparak devam eden kırık zonu deprem olasılığının fazla olduğu yerlerdir. 1951 İskenderun depremin­de 6 kişi hayatını kaybetmişitr. Diğer depreme duyarlı yöreler daha ziyade Mersin, Tarsus, Adana, Ceyhan ve Kozan çevreleridir. Bun­lardan 1945 Ceyhan (Adana) depreminde 13 kişi, 1952 Ceyhan depre­minde 10 kişi hayatını kaybetmiştir.

G Ü N EY D O Ğ U ANAD OLU DEPREM BÖLGESİ

Bu bölgede başlıca iki deprem kuşağı vardır. Bunlardan biri ku- zey-güney doğrultulu Doğu Afrika kırık kuşağının A ntakya’dan döne­rek bu bölgeye giren kısmı ve Van’a kadar ulaşarak oluşturduğu zondur. Diğeri ise, Arap masifinin, güneydoğu Toros kıvrım dağlarına yaslan­dığı yerdeki kırık zonudur. Nitekim, 1975 Lice (Diyarbakır) depremi, bu kırık kuşağı üzerinde meydana gelen depremlerden biridir. Bu sar­sıntıda 2385 kişi hayatını kaybetmiş, 8149 bina yıkılmış ya da ağır ha­sar görmüştür.

D O Ğ U ANAD OLU DEPREM BÖLGESİ

Doğu Anadolu, deprem riski fazla olan bölgelerimizden biridir. Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı’nın Doğu Anadoludaki devamı Er- zincan-Erzurum-Varto-Yan’a kadar uzanır. Diğer yandan, bölgenin güneyinde yer alan Bitlis M asifinin kuzey kenarı boyunca var olan kı­rık zonu, ayrıca, Van Gölü havzası ve Muş çöküntü alanı ve çevresi zaman zaman depremlerin oluştuğu başlıca yörelerdir. Bu bölgede son 90 yıl içinde meydana gelen depremlerin bir kısmını gözden geçirmek bile, bu bölgede depremlerin şiddeti, yıkıcılığı hakkında fikir vermek için yeterlidir. 1924 Etzurum depreminde 60 kişi, 1926 Kars depremin­de 355 kişi, 1939 Erzirncan depreminde 32968 kişi, 1946 Varo (Muş) depreminde 839 kişi, 1966 Varto depreminde 2396 kişi, 1983 Eızurum- Kars depreminde ise 1155 kişi hayatını kaybetmiştir.

Page 7: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

Türkiye'nin Deprem Bölgeleri 59

Türkiye’de 1900-1988 Yılları Arasında Oluşmuş Şiddetli (M ş=5.5) Depremlerdeki Can Kayıpları ile Yıkık ve Ağır Hasarlı Bina Sayıları

TarihOluş

Zamanı Yer

28.04.1903 23:46 Malazgirt (Muş)09-08.1912 01:29 Mürefte (Tekirdağ)03-10.1914 22:07 Burdur13.09.1924 14:34 Erzurum07.08.1925 06.46 Dinar (Afyon)22.10.1926 19:59 Kars31.03-1928 00:29 Torbalı (İzmir)1805.1929 06:37 Suşehri (Sivas)06.05.1930 07:30 Hakkari Hududu19.07.1933 20:07 Çivril (Denizli)04.01.1935 14:41 Erdek (Balıkesir)19.04.1938 10:58 Kırşehir22-09.1939 00:36 Dikili (İzmir)21.11.1939 0 8 :49 Erzincan26.12.1939 23:57 Erzincan13.04.1940 06:29 Yozgat23.05.1941 19:51 Muğla10.09.1941 21 :53 Erciş (Van)12.11.1941 10:04 Erzincan15.11.1942 17:01 Bigadiç (Balıkesir)21.11.1942 14:01 İskilip (Çorum)20.12.1942 14:03 Erbaa (Tokat)20.06.1943 15:32 Hendek (Adapazarı)26.11.1943 22:20 Ladik (Samsun)01.02.1944 03:22 Gerede (Bolu)25.06.1944 04:16 Uşak06.10.1944 02:34 Ayvalık20.03.1945 07:58 Ceyhan (Adana)21.02.1946 15:43 Ilgın (Konya)31.05.1946 03:12 Varto (Muş)23.07.1949 15:03 K araburun (İzmir)17.08.1949 18:44 Karlıova (Bingöl)08.04.1951 21:38 İskenderun13.08.1951 18:33 Kurşunlu (Çankırı)03.01.1952 06:30 Hasankale Erzurum22.10.1952 17:00 Ceyhan (Adana)18.03.1953 19:01 Yenice (Çanakkale)07.09.1953 03:52 Kurşunlu (Çankırı)16.07.1955 07:60 Söke (Aydın)20.02.1956 09:37 Eskişehir25.04.1957 02:25 Fethiye (Muğla)26.05.1957 06:33 Abant (Bolu)25.04.1959 00:26 Köyceğiz (Muğla)

Can Yıkık ve Az Şiddet Magnitiid Kaybı Hasarlı Bina

IX 6.7 600 450X 7.3 216 5.540IX 6.9 300 6.000IX 6.8 60 380VIII 5.9 3 2.043VIII 6.0 355 —

IX 6 5 50 2500VIII 6.1 64 1.357X 7.2 2.514 —

VIII 5.7 20 200VIII 6.4 5 600IX 6.6 160 4.066IX 6.6 60 1.235VII 5.9 43 — . ■

X-XI 7.9 32.968 116.720VIII 5.6 — 1.000VIII 6 .0 — 200VIII 5.9 192 600VIII 5.9 15 —

VIII 6.1 16 2.187VIII 5.5 2 150IX 7.0 3.000 32.000IX 6.6 336 2.240IX-X 7.2 4.000 40.000IX-X 7.2 3.959 20.865VIII 6 .0 21 3.476IX 6.8 30 5.500VIII 6 .0 13 2.500VIII 5.5 12 3.349VIII 5.9 839 3.000IX 5 .6 7 865IX 6.7 450 3.500VIII 5.8 6 13IX 6.9 50 3.354VIII 5.8 41 701VIII 5.6 10 617IX 7.2 265 6.750VIII 6 .0 2 230IX 6.8 23 470VIII 6 .4 1 2.819IX 7.1 67 3.700IX 7.1 52 5.200VIII 5.9 — 775

Page 8: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

60 Türkiye'nin Dcprenı Bölgeleri

23.05 1961 02:45 Fethiye (Muğla) VIII 6.3 — 6118.09.1963 16:58 Çınarcık (İstanbul) VIII 6.3 I 23030.01.1964 17:45 Tefenni (Burdur) VIII 5.7 — 3914.06.1964 12:15 Malatya VIII 6 .0 8 84716.10.1964 14:31 Manyas (Balıkesir) IX 7.0 23 5.38913.06.1965 20:01 Denizli VIII 5.7 14 48807.03.1966 14:08 Varto (Muş) VIII 5.6 14 1.10019.08.1966 12:22 Varto (Muş) IX 6.9 2.396 20.00722.07.1967 16:56 M udurnu (Adapazarı) IX 6.8 89 7,11626.07.1967 18:53 Pülümür (Tunceli) VIII 5.9 97 1.28203-09.1968 08:19 Bartın (Zonguldak) VIII 6.5 29 2.47823.03.1969 21:03 Demirci (Manisa) VIII 5.9 — 94528.03.1969 01:48 Alaşehir (Manisa) VIII 6.5 53 3.70206.04.1969 03 :49 Karaburun (İzmir) VIII 5.9 — 1.36028.03.1970 21:02 Gediz (Kütahya) IX 6.2 1.068 19.29119.04.1970 13:29 Gediz (Kütahya) VIII 5.8 — 1.36023.04.1970 09:01 Demirci (Manisa) VIII 5.6 — 44112-05.1971 06:25 Burdur VIII 5.9 57 3.22722.05.1971 16:43 Bingöl VIII 6.8 878 9.11106.09.1973 09:20 Lice (Diyarbakır) VIII 6.6 2.385 8.14924.11.1976 12:22 Muradiye (Van) IX 7.5 3.840 9.23205.07.1983 12:01 Biga (Çanakkale) VIII 6.1 3 8530.10.1983 04:12 Erzurum-Kars VIII 6.9 1.155 3.24118.09.1984 13:26 Balkaya (Erzurum) VIII 6.4 3 57005.05.1986 03:35 Doğanşehir (Malatya) VIII 5.9 7 82406.06.1986 10:39 Doğanşehir (Malatya) VIII 5.6 1 1.174

Deprem Araştırma Bülteni Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müd. Deprem Araş. Dairesi Yay. N o: 61.

Page 9: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

Türkiye’nin Deprem Döîgclcri

Foto 2: 1970 Gediz depremi.

Page 10: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

62 Türkiye'nin Deprem Bölgeleri

F cto 3: Gediz depremi sonuçları (1970).

Page 11: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

Türkiye'nin Deprem Bölgeleri 63

Page 12: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

TÜR

KİY

E'N

İN

DEPR

EM

LGEL

ERİ

HA

RİT

ASI

Page 13: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

Türkiye’nin Deprem Bölgeleri 65

Bibliyografya

Aktan. H . (1971) Bingöl ve Burdur Depreminin Öğrettikleri ve Tekrar Öğrettikleri. TM H 17.197:44-48 (Türkiye Mühendislik Haberleri Bülteni).

Akyol, İ.H .-Pamir, H.N. (1929, 1931) TepekOy-Torbalı-lzmir Zelzelesi İstanbul Üniversi­tesi Jeoloji Enst. Y. 1 İstanbul.

Akyol, I.H . (1938) Kırşehir Zelzelesi Münasebetiyle. Ülkü Mecmuası, 11.61.Akyol, t.H . (1940) Erzincan Zelzelesi ve Son Feyezanlar Dolayısıyla. Ülkü 14.84:499, 85:

17, 86:113.Alagöz, C.A. (1917) Deprem Savlaplar ve M eteoroloji İşlevi. D .T.C.F. Derg. 5.1-2: 45.59. Arpat,E.- Bingöl, E. (1969) 23 M art 1969 Demirci-SutJırin, 28 M art 1969 Alaşehir Deprem­

leri-F<; e Graben Sistemleri ve Batı Anadolunuıı Genel Tektoniği Özetinde Düşünceler. M.T.A. R apor 4172.

Arpat, E.-Özgül, N. (1970) 28 M art 1970 Gediz Depremi, (Ön Rapor) M.T.A.R. 4250,

Aygen, T. (1970). Deprem (iller Bankası Dergisi) İ.B.D. 3.33:15-17.32.

Aylını, A. (1971) Türkiye'de Deprem Zararları Sonucu ve Zararların en Aza indiril meşinde Araştırma Çalışmalarının Yeri. TM H (Türkiye Mühendislik Haberleri Bülteni) 17. 197:34-43, 17.198:49-59.

Bilgin, T.-Eser, S.-Göçmen, K. (1972) Bingöl Depremi. Tatbiki Jeomorfoloji Etüdü. İst. Üniv. Coğr. Enst. Yay. 67, İstanbul.

----- -— Bingöl Depremi İncelemelerinin Ön Sonuçları Mumarlık 9.90-91:30-32.

--------- Bir gö l Depremi 22.5.1971. T.C. İm ar ve İskan Bakanlığı Deprem AraştırmalarıEnstitüsü Başkanlığı, (Editör Alkut Aytun) Ankara 1972, 79 s.

Birand, Ş.A. (1940) Dikili Zelzelesi. Y.Z.E.Ç. 51, 265. AnkaraC'anıtez, N.-Sanver M. (1969) Türkiye ve Civarının 1965 Yılı Deprem Faaliyeti. Maden Mec­

muası, 4.5:3-21 Zonguldak

--------- (1967) “ Türkiye Depremleri Üzerine M akro-Sism ik incelemeler” Jeofizik 1.2-3;103-110, Ankara.

N.E. Lahn (1944) Türkiye Deprem Haritası Hakkında Muhtıra. M.T.A.D. 10.2: 364-371, Ankara.

Ergin, K.-Güçlii, U.-Uz, Z. (1967) Türkiye ve Civarının Deprem Kataloğu (M ilattan sonra­ki yıllardan 1964 sonuna kadar) İst. Tek. Üniv. Maden. Fak., Arz Fiziği Enst. Yay. 24, 169 s. İstanbul.

Ergin, K.-Güçlü, U.-Aksoy, G. (1971) Türkiye Dolaylarının Deprem Kataloğu “1965-1970” .İst. Tek. Üniv. Maden Fak., Ars Fiziği Enst. Yay. 28, 93 s., İstanbul.

Ergünay, W. (1968) 19 Ağustos 1966 Varto Deprem Raporu. Deprem Araştırma Enst. Yay. 525, Ankara.

Erinç, S.-Bilgin, T.-Bener, M.-Göçmen, K. (1970) Gediz Depremi 28 M art 1970, Tatbiki Jeo­morfolojik F.tıul. İ.Ü. Y 1520, Coğ. Enst? Yay. 60, 40 s., İstanbul.

Erinç, S. (1970) Gediz Depremi. Cumhuriyet 17.4.1970; 5, İstanbul.

Erinç, S. (1971) Burdur Depreminin Bilimsel Sonuçları. Cumhuriyet, 29.5.1971. İstanbul.

Erinç, S.-Bener, M.-Sungur, K.- Göçmen, K. (1971) 12 M ayıs 1971 Burdur Burdur Depremi. Tatbiki Jeomorfoloji Etüdü İÜ Y 1707. 1CEY 66, 27 s., İstanbul.

Page 14: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

66 Türkiye’nin Deprem Bölgeleri

Erkmen, M. (1949) Karaburun (İzm ir) 23.7.1949 Zelzelesi. İst. Kandilli Rasathanesi, Jeo­fizik Böl. Yıl: 1 16 Sayfa, İstanbul.

Foııclı, M.-İnan, N. (1943) 28 Haziran 1943 Adapazarı Depreminin Jeolojik ve M eterolojik İncelemesi. İ.Ü .F.F. M.A. 8.1; 80-92, İstanbul.

Gencoğlu, S.-Tabban, N. (1974) Türkiye'de 1900-1970Seneleri Arasında Oluşmul Deprem­lerin İstatistik Analizleri. İnşaat Mühendisleri Odası Teknik Bülteni, 5.16; 13-46.

Grabert, H. (1971) 28 M art 1970 Tarihinde Batı Anadoluda Meydana Gelen Depremin Ne­denleri Teşkil Eden İki Önemli Arıza Elemanının Kesişmesi. M TAD 77:22-29.

Güçlü, U.-Uz, Z. (1969) 22 Temmuz 1967 Adapazarı-Mndurnusuyu vadisi Depremi Üzerine İncelemeler. İTÜ. Maden Fak. Anz. Fiziği Enst. Yay. N o: 27 İstanbul.

İlhan, E. (1976) Türkiye Jeolojisi O D TÜ Mühendislik Fak. Yay. Ankaraİpek, M.-Uz, Z.-Güçlü, U. (Î965) Sismolojik Dönemlere Göre Türkiye Deprem Bölgeleri.

İTÜ Sismoloji Enst. Raporu (Yayınlanmamış) İstanbulKalafatcıoğlu, A. (1968) 1967 Yılı Sakarya Depremine A it Kısa Not. MTAD 70:129-136

AnkaraKaraesmer, E. (1975) 6 Eylül 1975 Lice Depremi He ilgili Gözlemler. TM H (Türkiye M ühen­

dislik Haber Bülteni) 21-247; 11-17, AnkaraKetin, İ. (1949) Son On Yılda Türkiye'de Vukua Gelen Büyük Depremlerin Tektonik ve M e­

kanik Neticeleri Hakkında■ TJKB 2. 1:1-13, Ankara.Ketin, İ. (1957) Kuzey Anadolu Deprem Fayı. İTÜ D, 15.2: 49-52. İstanbul.Ketin, İ. (1966) 6 Ekim 1964 Manyas Depremleri Esnasında Zeminde Meydana Gelen Tan­

siyon Çatlakları. TJKB 10. 1-2: 44-51, Ankara.Ketin, İ. (1968) Türkiye'nin Genel Tektonik Durumu İle Başlıca Deprem Bölgeleri Arasındaki

İlişkiler. MTAD 71: 129-134.

Lahn, E. (1964) Van Mıntıkasının Yer Sarsıntıları Hakkında N ot (Temmuz-Kasım 1945). MTAD 11.1:126-132, Ankara.

Lahn, E. (1948) Denizli-Sarayköy-Buldan Bölgesinin Deprem Faaliyeti Hakkında Not. TJKB 1, 2:39-50, Ankara.

Lahn, E. (1949) Türkiye Yer Depremleri ile Tektonik Arasındaki Münasebetler Hakkında. TCD 6-8, 11-12: 95-101, Ankara.

Okamoto, S.-Tabban, A.-Tonuma, T. (1970) Türkiye Deprem Şiddetleri Katalogu. Deprem Araşt. Enst. Yay. 122 S., Ankara

Öcal, N. (1968) Türkiye'nin Sismisitesi ve Zelzele Coğrafyası. M.E. Bakanlığı, Kandilli Rasathanesi, Sismoloji Yay. 8, İstanbul.

Öcal, N. (1968) Beş Yıllık Türkiye Zelzele Katalogu. M.E. Bakanlığı Kandilli Rasathanesi Sismoloji Yay. 9, İstanbul.

Ömay, T.Ş. (1946) Buldan Civarında Deprem ve Heyelan Tetkikleri. M.T.A. Rap. 1717, Ankara.

Özçiçek, B. (1957) 18 Eylüıl 1963 Doğu Marmara Depreminin Etüdü. Jeofizik 1.2-3: 49-68.

Famir, H .N.-l.H . Akyol (1943) Çorum ve Erbaa Sepremleri. (21.11.1942-20.12.1942) T.C.D. 1.2: 239-240, İstanbul.

Pamir, H .N, (1944) Kuzey Anadoluda Bir Deprem Çizgisi. Liııe Ligue Seisınogene en Ana- tolie Septentrionale. İst. Üniv. Fen Fak. M.A. 9.3:144-158, İstanbul.

Page 15: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

Türkiye’nin Deprem Bölgeleri 67

Pamir, H.N. (1948) Dinamik Jeoloji C //. Yerin İç Olayları. İst. Üniv. Yay. No. 348 Sayfa: 289-294, İstanbul.

Parejas, E.-Pamir, H.N. (1939-1940) 19 Nisan 1938 Orta Anadolu Yer Deprenmesi. Le tremblement de ten e dıı 19 Avril 1939 en Anatolie Centrale İÜFFM B 4.3-4: 183-193, İstanbul.

Purej ıs, E.-Akyol, t.H.-Alkül, E. (1941) 27 Birinci Kanun 1939 Erzincan Yer Depremi ( Batı Kısm ı). Letrernhlement de Terre d'Erzincan dıı 27 Decembre 1939. İÜFFM B. 6, 3-4; 187-222, İstanbul.

Pınar, N.-Lahn, E. (1952) Türkiye Depremleri Izalılı Kataloğu. T.C. Bayındırlık Bakanlığı Yapı ve İmar İşleri Reisleri Yayınlarından. 6. Seri, 36. Sayı, 1535. Ankara.

Pınar, N. (1957) Anadolu Zelzeleleri. Zafer 9 (2799), 10.6.1957, 2 5.Roesli, F.-Keçecioğlu, M. (1953) M isis (Adana) Yersarsıntısı Raporu. MTAR 2047, An­

kara.

Saiihoğlu, M. (1963) Tabii Afetlerin insanların Beslenmesine, Türkiye Tabiatına ve M illi Servetimize olan Zararlı Etkileri. İmar İskân Bak. Aylık Bült. 25.7.8.18, 26.5-6, 27. 5.6.13.

Saiomon-Calvi, W. (1940) Erzincan Yer Sarsıntıları. Lestıemlements de terre d’Erzincan du 21 XI et dıı 27.XII. 1939. MTA D 5.1: 25-30. Ankara.

Salom3n-Calvi, VV. (1940) Türkiye'de Zelzelelere Müteallik Etiidler. VITAY 115. 121.. An­kara.

Sıloman-Calvi, YV. (1940) Dikili-Bergama Zelzelesi. MTAR 1560. Ankara.

Salomon-Calvi, VV. (1941) “ Türkiye'nin Zelzele Halitasına Dair Birkaç Söz. MTAR 1257, Ankara.

Salomon-Calvi, W. (1941) Türkiye ve Çevresindeki Ülkelerin Deprem Kataloğu. MTAR 1276. Ankara.

Sanır, F. (1959) 79 Saatte 542 Deprem. Ankara Neşriyatı 3. Gençlik Kitapları. 2.30 s.. An­kara.

Stehepenahyi, V. (1940) Erzincan-Gümüşhane-Sivas Zelzele Tetkikleri Hakkında Rapor. M VAR 1107. Ankara.

Tabban, A. ( ) Burdur, Bingöl, Lice, Çaldıran Deprem Raporları. Deprem Araşt. Enst. Yay., Ankara.

Tabban, A. (1970) Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasının Geliştirilmesine ait Rapor. DAFY, Ankara.

Tabban, A. (1973) Yeni Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasının Geliştirilmesine A it Rapor. DAFY, Ankara.

Tabban, A. (1973) Yeni Türkiye Deprem Haritasının Getirdikleri. DAEB 1.2: 146-162, An­kara.

Taşman, C.E. (1944) Gerede-Bolıı Depremi. MTAD 9.1:134-136, Ankara.Tasman, C.E. (1944) Gerede-Bolıı Zelzelesi Hakkında Rapor. MTAR 1465, Ankara.Tezean, S.-İpek, M.-Altınok, E. (1971) Burdur ve Bingöl Depremleri, İnşaat Müh. Odası,

İst. Şub. Y. 6. 565. İstanbul.

Topkaya, M. (1952) Pasinler Yer Sarsıntısı H akkında Jeolojik Rapor. MTAR 1948. Ankara.

Toydemir, N. (1970) Gediz Depremi Raporu. Mimarlık 8.78: 26-32.

Page 16: TÜRKİYE'NİN DEPREM BÖLGELERİ Depremler kökeni yerin içinde

68 Türkiye’nin Deprem Bölgeleri

Tromp, S.W. (1948) Türkiye Yersarsıntıları Bölgelerini Geister ir Hıırila. Bayındırık Bakan­lığı Yay. Ankara.

Türel, Y. (1971) Deprem Afetine ilişkin Çalışmalar ve Uygulama Tekniği Ycniinden Görüşler. THM Bülteni 17.197:49-52.

Uzsoy, Ş. (1970) Gediz Depremi. ODTÜ Mühendislik Fak. Yay. 43, Ankara.Üstün, A. (1971) Bingöl Depremi. TM H Bülteni 17.196:53-55.

YVallace, R.E. (1966) 19 Ağustos 1966 Tarihinde Doğu Anadolu Varto'daki Deprem. MTA Rap. 4075, Ankara.

YVeismatel, O. (1981) Batı Anadolu Yer Sarsıntılarının Tarihi Devirlerdeki Durumları. MTA Rap. 1959, Ankara.

Yücel, E. (1971) Tarih Boyunca İstanbul Depremleri. Hayat Tarih Mecmuası, 2.6: 58-63.--------- Deprem Araştırma Bülteni. Bayındırlık ve İskan Bak. Afet İşleri Genel Müdürlüğü

Deprem Araştırma Dairesi. Y : 15, 5:61, Nisan 1988.

---------Deprem. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Yapı Malzemesi ve Deprem AraştırmaGenel Müd. Ankara, 1984.