7/21/2019 Tylko Toru nr 36

1/40

www.tylkotorun.pl

BEZPATNA GAZETA TORUSKA|NR 36 | 20 MARCA 2015 | ISSN 40083456 | NAKAD 38.000 EGZ. FELIETON STR.2

ycie Leszka Ostoja-Owsia-nego to materia na dobrksik. Kim jest ten tatu-aysta i ufolog?

4

Ten antykwariat ma skarby,ktrych nie powstydziybysi wiatowe muzea

9Sprawdzamy, jak dziaapakiet onkologiczny. Su-chamy opinii toruskichonkologw

12

Gdyby nie byo Metra, pewnie dzi robi-bym zupenie co innego. Ale ycie polegana przypadkach - mwi Robert Janowski

14

Badanie antropometryczne otwiera nam oczyna stan organizmu i zachca, by pozna caprawd o sobie dziki genetyce - mwi profe-sor Ewa Stachowska 12

Dbowa Gra

ani drgnie6-7

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

2/40

tylkotorun.pl marca r.

2 FELIETONstopka redakcyjna

Redakcja Tylko ToruZotoria, ul. marca redakcja@pozatorun.plWydawcaGoldendorRedaktor naczelnyRadosaw RzeszotekZ-ca redaktora naczelnegoJacek Kiepiski(GSM )Redaktor wydania

Kinga BaranowskaDzia reportau i publicystykiMarcin okarz, omaszWicawski (GSM )Dzia informacyjnyukasz Piecyk, AleksandraRadzikowska, Micha CiechowskiKulturaukasz PiecykZdjciaAdam Zakrzewski,ukasz Piecyk, Maciej PagaaREKLAMAAleksandra Grzegorzewska(GSM ),Agnieszka Korzeniewska

(GSM ),Magorzata Kramarz(GSM ),Karol Przybylski(GSM ),reklama@tylkotorun.plSkadStudio ylko oruDrukAgora S.A

ISSN -Redakcja nie odpowiada za treogosze.

***Na podstawie art. ust. pkt b ustawy z dnia lutego r. o prawie autorskim i prawach

pokrewnych Agencja Public Relations Golden-dor zastrzega, e dalsze rozpowszechnianie

materiaw opublikowanych w ylko oru jestzabronione bez zgody wydawcy.

F E L I E T O N

Sztuczne Socenad DbwJACEKKIEPISKI

Miasto kontrastw. Wy-raenie do oklepane. akjednak zwyko si mwi oprawie kadym powanymmiecie. Pary, Moskwa,Nowy Jork - to klasyczneprzykady. Chodzi gw-nie o rnice w zabudowie istrukturze spoecznej. oruwszed do tego elitarnegoklubu na innych zasadach.Gwn rol odegray: tech-nologia i praktyczne wyko-rzystanie praw fizyki. S wnaszym miecie naukowcy,ktrzy znaleli sposb na

okieznanie energii przyszo-ci. Zesp pro. Marka Pola-sika z Zakadu SpektroskopiiAtomowej Wydziau ChemiiUMK opracowa metod pre-cyzyjnej diagnostyki plazmy,w ktrej zachodzi bdzieproces uzji termojdrowej,okrelany czasem przeniesie-niem siy Soca na Ziemi(piszemy o tym na str. 20 i21). Chodzi o ostateczn nie-zaleno energetyczn ludz-koci. Projekt ten niektrzynazywaj wrcz stworzeniemsztucznego Soca!

ymczasem na DbowejGrze, a dokadnie w jej cz-

ci pooonej po zachodniejstronie ul. Batorego, czyli wowianym miejskimi legen-dami Ohio (str. 6-7), zg-bianiem odwiecznych prawfizyki zajmuj si wszyscymieszkacy. Grawitacja!ylko dziki niej cieki iodchody nie zatopiy tam-tego rejonu miasta. Nawetnajmodsi mieszkacy tejuroczej dzielnicy wiedz, eczasem trzeba zbawczej gra-witacji pomc. Skorzysta ztechnologii, czyli uy opaty,

opatki choby, by udronirynsztok, ktrym cieki spy-n do zbiorczego szamba naplacu centralnym. Eureka! Wprzypadku awarii tego syste-mu mona te do przemiesz-czenia nieczystoci uy wia-dra. Dziaa? Dziaa. I bdziedziaa nadal. Miasto nieplanuje w tym miejscu in-westycji, a ZGM nie potrafinawet zliczy mieszkajcychtam ludzi. Ma by ich od 350do tysica. Sztuczne Soce

ju pono wstaje, a tam nadalopata, wiadro i... chlup.

Kontakt pod numerem:

Masz dlanas temat?

Red. ukasz Piecykczeka na informacje

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

3/40

tylkotorun.pl marca r.

3TO CZYTAJ

Przepad jak kamie w wod

Gdy czowiek utonie w Wile w rejonie Torunia - jego zwoki rzeka zazwyczaj wyrzuca w okolicach Solca Kujaw-skiego. A jak si zachowuje samochd?

P

rawie dwa miesice mi-ny od momentu, gdy

do Wisy stoczy si sa-mochd mieszkaca Gdaska.Zdawaoby si, e blisko 1,5-to-nowy pojazd nie mg przepabez ladu. Czyby? Wisa nietakie rzeczy skrywa na dnie.

Przypomnijmy. Pod koniecstycznia do orunia na jed-nodniowy wypad przyjechaagrupa przyjaci z Gdaska.Kierowca zaparkowa w pobli-u Bulwaru Filadelfijskiego irazem z towarzyszami podrywyruszy na obiad. Gdy wrcipo kilku godzinach, samocho-du nie byo. Zaalarmowa wicpolicj. Dyurny zgoszenie

przyj.- Okoo godz. 16.30 ten

sam dyurny odebra teleonalarmowy od wiadka, ktrywidzia pyncy Wis pojazd relacjonuje podinsp. WiolettaDbrowska, rzecznik prasowytoruskiej policji. Natych-miast skierowano w to miejscepatrol.

Nad Wis unkcjonariuszeod wiadkw dowiedzieli si,e pojazd ten wpad do rzeki,przepyn kilkadziesit me-trw i zaton. Znaleziona na

Bulwarze tablica rejestracyjnapotwierdzia te przypuszczenia.

Straacy pod nadzorem po-licji rozpoczli akcj poszu-kiwania samochodu. Zdylizaznaczy jego miejsce boj,ale gdy na drugi dzie chcie-li go wyciga, auto znikn-o. Poszukiwania sonarem naobszarze midzy mostami nieprzyniosy skutku. Dziaaniatrway trzy dni. Ich koszt po-niesie kierowca samochodowe-go topielca.

- Przerwanie akcji byo wte-dy uzasadnione, bo samochd,wbrew pozorom, moe by wtej chwili wszdzie - uwaa Ja-

rosaw Wachowski, kierowniknadzoru wodnego w oruniuprzy Regionalnym ZarzdzieGospodarki Wodnej w Gda-sku. - Wisa jest bowiem zdra-dliw rzek.

Wachowski czuwa nad Wi-s na odcinku do Wocawkado Solca Kujawskiego. Jegosowa o zdradliwoci rzeki po-twierdza uksztatowanie jejdna. W pobliu mostu kolejo-wego dorosy czowiek moebez problemu i bez utratygruntu, aby po kilkunastu me-trach wpa w 9 metrowy rw.

Kawaek dalej dno jest ju 1,5metra poniej poziomu wody.

- o bardzo niestabilnastruktura - wyjania JarosawWachowski. - Dzisiaj samochdmoe by zasypany, a jutro so-nary mog go wykry bez ad-nego problemu. W wdrwcesamochodu pomg do silnynurt, ktry eralnego dnia mgmie ok. 3,5 m/s. Podmy autoi samochd zacz najzwyczaj-niej sun pod wod. Do tegodochodz wiry, w ktre niechciabym wpa nawet bdc

w odzi. Gdyby natomiast caezdarzenie odbyo si na lewym

brzegu, samochd nie ruszybysi praktycznie z miejsca.Wisa nie takie przypadki

pamita. Na dnie bowiem znaj-dziemy zapewne elementy mo-stw czy wiele innych obiektw,na ktre przypadkiem natra-fia si podczas wykopywaniawiru z dna. Wiksze rzeczyw rzece przepadaj bez wiecirzadko, aczkolwiek do dzi niejest znany los wiey wiertni-czej, ktra przepada w wodzie

w trakcie budowy mostu auto-stradowego pod Grudzidzem.

W ostatnim czasie nadzrwodny podobnego zdarzenia,jak zatonicie samochodu, nieodnotowa.

Specjalici uwaaj zarazem,e sama rzeka w naszym rejo-nie nie jest zanieczyszczona, ataki przypadek jak ze stycznia,nie wpywa znaczco na stanwody.

- Dopki nie dojdzie do wy-cieku paliwa, to nie moemymwi o znaczcym wpywie

na rodowisko - wyjania pro.Werner Ulrich, kierownik Ka-

tedry Ekologii i BiogeografiiUMK. - Rozkad metali to du-gotrway proces, ktry nie po-gorszy stanu flory i auny Wisy.

Samochd, ktry terazosiad w niewiadomym miej-scu, z nurtem rzeki moe kie-rowa si w stron uaw. Bymoe zatskni za wacicielemi ujawni si w pobliu Gda-ska?

(P)

Dorosy czo-wiek moe i po dnieWisy, aby po kilkuna-stu metrach wpa w9 metrowy rw.

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

4/40

4 SYLWETKA tylkotorun.pl marca r.

Wpierwszej kolejnociuwaa si za badaczaducha, w drugiej nie-

znanego, dopiero potem artyst itatuatora. radycja przedchrze-cijaska jest mu bliska od daw-na, dlatego dzi zajmuje si pro-jektowaniem symbolu dla grupyrodzimowierczej i poznaje tech-nik budownictwa naturalnego zgliny i somy.

Nie bez powodu Leszek Osto-ja-Owsiany mwi o tym, e jegonajwaniejsz pasj jest badanieducha. Wierzy, e kady czowiekjest przede wszystkim istot ener-getyczn, dopiero na nastpnych

poziomach materialn. Ma towyrane odzwierciedlenie w jegotwrczoci. Czsto siga w niej domotyww biblijnych i symboliki,ktra niesie ze sob pierwiastekduchowy.

- Wszystko zaczo si, gdy by-em modziecem mwi. Poraz pierwszy postawiem sobieniewygodne pytania, nie przyj-mowaem bezrefleksyjnie tego,co usyszaem w kociele. Chcia-em szuka dalej, cigle szukamdalej, ale ten nurt chrzecijaskiwe mnie dominowa. Byem za-ascynowanym badaczem Biblii ijej okolic. Wtedy te podsunitomi pod nos inormacje na temat

UFO. W tych opowieciach zna-lazem co pokrewnego, dry-em tematy i te pasje pozostay wemnie do dzi. o motory napdo-we mojego dziaania.

Uologia tylkougruntowaa zamio-wanie badacza do wia-ta niematerialnego.Refleksje, odpowiednialiteratura i dyskusjepozwoliy mu na wej-cie do sery dla wieludzi groteskowej, boczy mona wierzy wUFO?

- o dla mnie, jakozbuntowanego mo-

dego czowieka, byowane dodaje Leszek Ostoja--Owsiany. Negowaem zastanrzeczywisto i prbowaem od-nale si w tych przestrzeniach.o odcisno na mnie wyranepitno. Do wiary nie podchodzsceptycznie, ale w odmienny spo-sb. Ona jest dla mnie opowiecio tym, jak zostalimy stworze-

ni. Kiedy nawet zwizaem siz sekt chrzecijask okrelanmianem Rodziny, zaoonprzez Davida Berga w latach 60.XX wieku.

Pastor zyska wiatow popu-larno gwnie dziki goszeniuapokaliptycznych wizji kocawiata. Do dzi jest w Polsce ok.300 osb, ktre gosz jego nauki.

- Zwerbowali mnie na ulicy,ja przyjem temat i zaczemjako siedemnastolatek chodzina spotkania wspomina Le-

szek Ostoja-Owsiany. Jedyn isuszn prawd zgbiaem przezprawie dwa lata. Potem wyjecha-em w wiat, by gosi j innym iwiadczy o Jezusie. Do kraju i na

twardy grunt zawr-cia mnie mio doony. en prawdziwyar wiary sprawi jed-nak, e synom nada-em imiona Dawid iSamuel. Dzi nie zro-bibym tego.

Jako badacz nie-znanego UFO, du-chw i zjawisk para-normalnych twierdzi,e te kwestie odci-

skaj pitno na caejhistorii ludzkoci. Ludzie od XIXwieku chc w definicji sowa ba-da zamaza ser duchowoci.Dlatego artyst interesuj rw-nie kwestie demonw.

- Miaem okazj zetkn si zosobami, ktre byy nawiedzanei drczone przez duchy mwi. Nie opisuj tego, bo wybieram

klasyczn orm bior udzia wbadaniach. S ludzie, ktrzy mielikontakt z istotami pozaziemski-mi - kosmici pozostawiaj na Zie-mi wyrane lady. Ufici nie muszprzybywa do nas z kosmosu, aleto wci co co wykracza pozanasz moliwo poznawcz. Naterenie Polski statystycznie UFOwidz dwie osoby w cigu tygo-dnia. ylko niektre przypadki dasi wyjani zdroworozsdkowo.

Wikszo wolnego czasu Le-szek Ostoja-Owsiany spdza wswojej dziupli starej pralnizaadaptowanej wiele lat temu napracowni. am maluje portretyna zamwienie, tworzy grafiki,

przechowuje cenne pamitki itrzyma albumy ze zdjciami wy-konanych przez siebie tatuay. Wkadej z dziedzin, ktrymi si wyciu zajmuje, jest samoukiem.

- Najpierw przytrafia mi sigrafika, jako dziecko siedziaemprzy ojcu i malowaem, bo on torobi mwi. Moi synowie telubi siga po kredk i owek.

atuae na pocztku byy pomy-sem na zarabianie pienidzy.ematem zainteresowa mnieAndrzej Kobra Kraiski z Ko-branocki. Miaem trzydzieci lat,gdy zaczem tatuowa i studioKobra attoo prowadzilimy ra-zem 15 lat. Przez jaki czas mia-em te prywatn praktyk, a wkocu poczuem, e chc spraw-dzi si na innych polach. Do dzijednak przychodz do mnie wier-ni klienci. Nie odmawiam, gdychc mie na skrze moje prace,ale w tym temacie czuj si wypa-lony. Nie chc by drukark.

Wiele tatuay Leszek Osto-

ja-Owsiany zaprojektowa sam.Wystarczy powiedzie, czego sioczekuje, a on myli i oczekiwa-nia zamieni na obrazy. Motywy sraczej mroczne, ale taka jest pew-nie natura wikszoci osb, ktreartyst odwiedzaj - walka dobrai za, czy demoniczne postacinigdy nie ulegn przedawnie-niu. Dla rwnowagi artysta niepamita dzi ilu dziewczynomwytatuowa gwiazdki na szyi nawzr Rihanny. Z pewnoci po-nad dwustu.

- Ostatnio modne s old-schoole, wzory powracajce dopierwotnych motyww mwi. Myl, e niektrzy le pojmu-j ide tatuau. On powinien bywykonany z przekonaniem, pogbszej refleksji. Nie jestemyprzecie orm kartki. Gwiazd-kowcy szukaj zadowolenia wpytszej warstwie ycia, ja sigamgbiej. Na wiat przychodzimypo to, eby dowiadcza. W ka-dej dziedzinie ycia musi istniernorodno i tylko od nas za-ley czy bdziemy lata trzy me-try nad ziemi, czy nurza si wodchodach. Wiem, e dla wielumoje pogldy to czyste wariac-two, ale nie przeszkadza mi to.Kady z nas jest odrbn jednost-k.

Mimo zainteresowania ciem-nymi aspektami ycia, LeszekOstoja-Owsiany opowiada si zajego jasn stron wiatoci.

- Wiem, e istnieje te mrok dodaje. Jeli ja go nie dopadn,on dopadnie mnie. Wniosek jestwic prosty.

By nie dopad mnie mrokLeszek Ostoja-Owsiany jest chyba jedynym w Polsce

ufologiem-tatuayst. Jego ycie to materia na dobr literaturAleksandra Radzikowska

Fot. UKASZPIECYK

- Miaem okazj zetkn si z osobami, ktre byy nawiedzane i drczone przez duchy mwi Leszek Ostoja--Owsiany.

Na terenie Polski statystycznieUFO widz dwie osoby w cigu tygod-nia. Tylko niektre przypadki da siwyjani zdroworozsdkowo

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

5/40

5REKLAMAtylkotorun.pl marca r.

Brana poligraficzna to chybanie jest atwy kawaek chleba,prawda?

Powiedziabym, e atwomona si zadawi, bo wieleze zlece to projekty do zre-alizowania w byskawicznymtempie. Chcc je sprawnieobsuy trzeba mie nowo-

czesny i wydajny sprzt, ale zdrugiej strony bardzo atwoprzeinwestowa.

Udaje si?A czemu nie? W Polsce

mamy problem bylejako-ci w obsudze klienta. Wie-lokrotnie widuj tabliczki wstylu prosimy o przemylanezakupy, bo zwroty nie s mo-liwe albo po odejciu od kasyreklamacji nie uwzgldnia si.Niedotrzymywanie terminwczy jako poniej oczekiwato kolejne kwestie. Dlaczegotak si dzieje? Jeeli jako i

ceny s porwnywalne to wa-nie obsuga klienta moe bytym czynnikiem, ktry decy-duje o sukcesie.

o mona inaczej?

Oczywicie. Czsto syszy-my od ludzi o tym, e jeste-my sowni, e dotrzymujemyterminw a wbrew pozo-rom to wcale nie jest zjawiskopowszechne w Polsce! ymsamym zaskarbilimy sobiesympati wielu klientw, kt-rzy z kolei polecaj nas swo-

im zaprzyjanionym firmom.Jeli klient yczy sobie czegona wczoraj, to bez problemusi tego podejmiemy, jeli jestto realne. Nie rzucamy sw nawiatr. Zgodnie z naszym ha-sem kompleksowo na czas- czymy w sobie bowiem za-rwno drukarni, jak i studioprojektowe. Nie bez przesadymwimy o tej kompleksowo-ci. Niebywa przewag dajenam to, e moemy naszympartnerom zaprojektowadruki. Dodatkowo nawet wgotowych, dostarczonych pli-kach czsto znajdujemy bdy

i moemy je poprawi przeddrukiem.

Zapewne z dnia na dzie fir-ma nie wyrobia sobie takiejmarki.

Zdecydowanie to kawaekhistorii. Firma powstaa w1999 roku. Wraz z wczesnymwsplnikiem zaczynalimy odbiura na Starym Miecie w o-runiu i wynajtej hali w Elanie.Z perspektywy logistyki to bykoszmar, ale na szczcie oddekady swoj siedzib mamyw Grbocinie. Obecnie firmazatrudnia 40 osb.

Jakie s rda powodzenia wtej brany?

o sprzenie zwrotne. Zjednej strony trzeba mie no-woczesny sprzt, ktry moerealizowa korzystnie zlecenia,z drugiej strony niezbdny jest

zesp sprawnych i zaangao-wanych ludzi, ktrzy bd po-trafili to w peni wykorzysta.W zeszym roku zainstalowa-limy now maszyn Heidel-berg 75XL to zdecydowanienajwysza pka w swojej kla-sie. W tej chwili dysponujemydwiema maszynami ormatuB2, wasn nawietlarni CPoraz niele wyposaon intro-ligatorni z tym ju monaskutecznie powalczy na ryn-ku.

Praca po godzinach w nie-rzadko stresujcych warun-kach oraz zarzdzanie sporymzespoem. Jest w tym wszyst-

kim czas na ycie prywatne?Owszem. Poza czasem sp-

dzanym z rodzin raz w rokuwyruszamy z kolegami na tzw.mskie wyprawy w mniej ob-legane turystycznie zaktkiwiata. Zaliczylimy ju m. in.Albani, Kirgizj, Gruzj czyUzbekistan. aka wyprawazazwyczaj zwieczona jest wy-daniem kalendarza ze zdjcia-mi zrobionymi w jej trakcie.Gdy mnie nie ma, nie boj sitake o losy firmy. Ba, zdarzao

si ju, e podczas mojej nie-obecnoci osigalimy rekor-dowe wyniki sprzeday, dlate-go pracownicy proponuj miczstsze wyjazdy (miech).

Kompleksowona czas

Poczenie sprawnej druyny pracowni-

kw i nowoczesnego sprztu pozwalasprosta kademu wyzwaniu - mwiWojciech Zacki, prezes drukarni i studia

graficznego ECHO

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

6/40

6 REPORTA tylkotorun.pl marca r.

Tu nie ma kanalizacji. cieki spywaj wygrzebanymi w ziemi prowizorycznymi rynsztokami, a odchodyi nieczystoci wynosi si wiadrami do wsplnego szamba. Przy nim czatuj na smakoyki lokalne

psy. A dzieci bawi si wok tej mierdzcej czeluci na rodku gwnego placu Ohio...

Dbowa Graani drgnie

Dbowa Gra to dzielni-ca szczeglna. Jak ad-na owiana legendami.Choby o latajcych noach, otakswkarzach egnajcych siprzed wjazdem po zmroku, obezdyskusyjnym wpierdalu za

samo spojrzenie w oczy miej-scowym. Kady w oruniu coo Debwie sysza. Ale wszyscy

jakby chcielio niej zapo-mnie.

K i e d y o s i e d l a n otu budow-niczych to-r u s k i e jt w i e r d z y ,potem, wlatach dwu-d z i e s t y c hXX wieku,powstaa tu

najbardziejrobotnicza zrobotniczychdzielnic o-runia. Pitnobiedy, wrczndzy, pozostao do dzi.

- Co ma si zmienia? - dziwisi pytaniu mczyzna stojcy

z kumplami pod sklepem naskraju dzielni. - Od urodzeniatu mieszkam, a mam ju lat po-nad szedziesit. akich pytami tu nie zadawaj...

Koledzy rechocz z pytaniao kanalizacj, symbol cywiliza-

cji. Kanalizacja zostaa ptoraroku tremu pooona w ulicyBatorego, czyli centralnej arte-

rii pokrytej nadal poamanymipytami betonowymi, ale ktoby tam si do niej podcza...

Jak wyjania sze toruskichwodocigw, prezes WadysawMajewski, zaledwie 71 po-sesji na caej szeroko pojtejDbowej Grze, podczyosi do kanalizacji pooonejpod ulicami Pod DbowGr i Batorego.

- Ci sprywatyzowani, nawschd od Batorego, red-nio si garn do podcze,bo drogo wychodzi - snujewtek jeden z mczyzn. - Apo zachodniej stronie ulicy

jestemy tylko my: sektorBatorego, Ohio, inaczej Bisku-pin, a tu wszystko komunalne.My tu jestemy na zatracenie...

Jednak w miejskich staty-stykach rura kanalizacyjna podBatorego robi wrae-nie. Po jej pooeniu "99procent budynkw woruniu ma kanalizacj"- gosi oficjalna wersja.Skoro tak - to tutaj, pozachodniej stronie Ba-torego, mamy ten jeden

brakujcyprocent. Wzespole po-przerabia-nych bara-kw armialudzi nadalyje bez ka-nalizacji.

Pora nawycieczk. Miej-scowi instruuj,co warto zwiedzi.Ich sektor nie jest

taki duy, nie zgu-bimy si.Plac centralny.

ak go tu nazywa-j. Miejsce, gdzieprzed laty zbudo-

wano wielkie szambo. Lokaliza-cja udana, bo cieki mog dospywa grawitacyjnie. Wystar-

czy udroni im drog opat.Kto pomyla... Jeden z bar-

dziej odwanych psw prbujeco wyowi z mazi zalegajcejwlot odkrytego szamba. Dzieciobserwuj go uwanie. rzyma-

j kciuki, by nie "plumkn".

- Zrobicie tu chodnik? - pytajeden z malcw. Gdy pojmuje,e nie ma do czynienia z urzd-nikami miejskimi, godzi si byprzewodnikiem. - Chcecie zo-baczy plac zabaw?

Orlik. ak go tu zw. Dwiebramki upstrzone strzpami o-lii. Porodku klepisko cuchnce,bo grawitacj gnane z dzielnicynieczystoci nie wszystkie wpy-waj do szamba i pyn dalej...

- o jest nasz plac zabaw -

prezentuje z pewn dum maleci patrzy prosto w oczy. rudno

jego spojrzeniewytrzyma.

Jedna z miesz-kanek, sprz-tajca akuratobejcie, ujawniaswoje wydatki.Za trzy pokoiki,w tym jeden do-budowany, oczy-wicie nielegal-nie, bo kto pytao zgod, ten tyl-

ko na zgod czeka, paci okoo200 zotych czynszu. Ma swojewasne szambo, a cztery krgiwkopane, i paci za jego opr-nianie ok. 100 zotych miesicz-

nie. Do tegod o c h o d z ienergia elek-tryczna.

- o nigdynie bdziemoje, zawszemiejskie, alezaryzykowa-am, zainwe-stowaam wszambo i ja-ko da si tuy - tuma-czy, ale nadusze po-gawdki niema ochoty,

bo jeszcze ssiedzi zaczn ga-da, e si wywysza...

W sektorze dzielnicy Mokre,zwanym oglnie Dbow Gr,

a dokadnie Batorego od nume-rw szedziesitych do osiem-dziesitych, zwanym achowoOhio, mieszka oficjalnie 350osb. o dane z Zakadu Go-spodarki Mieszkaniowej, ktryuczciwie przyznaje, e y tammoe nawet 3 razy tyle osb, amoe i wicej.

Jacek Kiepiski

Biedni ludzie, zabi ich

czynsz na Rubinkowie -wyldowali w Ohio. Witamy

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

7/40

7REPORTAtylkotorun.pl marca r.

- czne zaduenie z tytuuniezapaconych czynszw wy-nosi tu ok. 300 tysicy z - pod-krelaj w ZGM. Mieszkacwtam nie ubywa, wszelkie opusz-czone lokale byskawicznieznajduj najemcw - miasto maw tym miejscu lokale socjalnei pomieszczenia zastpcze. Do

jednego z nich trafia rodzinaNeunertw z

Rubinkowa.- o bykoniec pa-dziernika jaknas tu komor-nik przerzu-ci. Mielimyzalegoci wczynszu oko-o 25 tysicy.Inni majwiksze, azostali - niekryje roza-lenia JanuszNeunert, kt-ry, po tym co

przeszed, ca-emu wiatu

chtnie pokazuje ucka. - ammielimy 70 metrw, tu 17. am700 zotych czynszu, tu chyba100 - tumaczy ona Grayna,ktra nadal prbuje si odnalew nowej rzeczywistoci. Choprzeya tu zim i widziaa wie-le - choby czste zbiorowe roz-pijanie wielkiej beki piwa, gdyprzecie starczy, e czowiek

kupi sobie p li-tra i ma spokj- nadal nie miecisi jej w gowie,e trzeba wiadra-mi cieki odcho-dw wynosi doszamba na placu.Jeszcze, przyznajesama, do kocanie wsika. Do-ciera si z ssiada-

mi.Ci za, co cha-rakterystyczne, donowych odnoszsi raczej z yczliw sympati.

- Zrzucili ich tu do nas kar-nie - orzekaj mczyni podsklepem. - Biedni ludzie, zabiich czynsz na Rubinkowie - wy-ldowali w Ohio. Witamy.ematem dnia nie s jednaknowi, tylko ekrany. W dzielnimwi si, e zaczn ich odgra-dza od wiata w celach sanitar-no-estetycznych.

- a nowa ulica, przeduenieWielkiego Rowu za

"Realem", otworzyawadcom tego miastaoczy! - rechocz przyBatorego. - Zoba-czycie, e stanie tamekran.

Faktycznie, miej-sce jest niezwyke. Zuku drogi, na wznie-sieniu, odsania siwidok na to toruskieegzotyczne pueblo.Niektrzy kierowcyhamuj raptownie,by robi zdjcia, copowoduje zagroeniew ruchu drogowym i

moe doj do stucz-ki.

Stanie tam rzeczywicieekran, by przyjezdni nie byli na-raeni na ten szokujcy widok?ego nie udao si ostatecznieustali. Niektrzy urzdnicywspominaj aktycznie o ekra-nach, inni o parawanach, a

jednoczenie architekt miejskiAdam Popielewski zaprzecza,by takie konstrukcje miay sitam pojawi. Przyznaje zara-zem, e nie ma na razie adnychplanw dotyczcych rozwojutego rejonu miasta.

- Deweloperzy iinwestorzy akurattego ragmentu o-runia nie brali dotdpod uwag - tuma-czy.

Przed kilkunastulaty pedagog jednejz toruskich szk,Anna Spandow-ska, badaa DbowGr, a szczegl-

nie sektor Batore-go, czyli Ohio, podwzgldem szansedukacyjnych naj-

modszych mieszkacw. Wewnioskach zapisaa, e najwa-niejsze s tam: kanalizacja, ulicez chodnikami i plac zabaw. Ciutcywilizacji, by ten rejon zaczprzestawa by gettem. Dziwiadomo, e nadal nie bdzie ztego nic. Co Janusz Neunert nato? Ponownie wystawia rodko-wy palec.

Fotoreporta:ukasz Piecyk/

Adam Zakrzewski

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

8/40

8 KULTURA tylkotorun.pl marca r.

Zaprogramowanina funk

Ich muzyka, zlepiona z rnychwtkw, treci i inspiracji, tospjna wysokoenergetycznacao. Jeli kto zasmakuje jejraz, po te kalorie chce siga jaknajczciej. Szybko mona rozpo-zna, e twrczo, ktr wysya-j do suchacza pynie nie tylkood nich, ale rwnie przez nich.

Funkologia to bowiem pry-watna technika leczenia niere-undowana przez NFZ. Zostaaw caoci wymylona i wcielonaw ycie przez piciu modych to-ruskich muzykw, ktrzy po-szukujc wok siebie skutecz-nych metod leczenia jesiennejchandry, spotkali si w pewnejsalce prb. Chcieli zacz przygo-d z czym nowym i oderwa siod dobrze znanych im dwikw.Jak sami mwi, Funkologia jestfilozoficznym obliczem zaburzepsychicznych poszczeglnychczonkw kapeli podanym w or-mie litrowej kroplwki. KlinikaFunkologw przyja sobie za celleczenie swych suchaczy dora-n terapi wzbogacon o psycho-deliczne brzmienie.

- Poruszamy w swojej twr-czoci wiaty ironii i absurdu mwi Kornel Wawrzyniak,

unkolog odpowiedzial-ny za brzmienie gitaryelektrycznej. - Kon-struujemy rze-czywisto naswj sposb ichcemy dzie-li si niz naszymipacjentami.Bardzo po-wanie trak-tujemy rzeczyniepowanei jest to naszsposb naycie. Gdys p o t k a l i -

my si na prbie, kto rzucihaso unk i nasze wyobra-nie szybko pomkny w stronnowych inspiracji. Kady z nasbra udzia w wielu muzycznychprojektach i ma dowiadczenie wdziedzinie rozpoznawania dwi-kw, ale chcielimy przeku je wnow jako.

Muzycy przy pomocy kura-cji grooveowej lecz to, z czymnie moe sobie poradzi kon-wencjonalna medycyna. Monaprzyjmowa j podczas ostrychdyurw koncertowych albo nawasn rk - ze suchawkami nauszach. W internetowej czaso-przestrzeni dostpne s utwo-ry, ktre unkolodzy wydaliw ormie epki. Ju niedu-go ukae si ich pierwszapenowymiarowa pyta.Czego mona spodziewasi po z e -

spole, ktry w swoich zaintereso-waniach wymienia: intergalak-tyczne bity, stetoskopy, egzaltacjsensualnoci, filozofi Jean-PaulaSartrea i krakersy?

- Nie chciaem prbowa ci-kich brzmie, tylko posmakowaczego nowego mwi MichaKamiski, wokalista i gitarzystazespou, odpowiedzialny za war-stw tekstow terapii. Wahali-my si: gra covery czy wasntwrczo? Bardzo szybko oka-zao si, e autorski materia po-ch o n nas znacznie bar-dziej. Niechce-

my o wiecie opowiada w sposboczywisty, zaley nam na tym,eby dzieli si z ludmi energii radoci.

Wida to nie tylko po koncer-towych strojach unkologw, alerwnie konwencji, w jakiej o so-bie opowiadaj.

Wokalista Micha Kamiski,dr. Kami, to podobno urodzonyromantyk. Na oddziale byby le-pym ordynatorem, bo nigdy nieudaoby mu si poprawnie wy-peni grafiku. Gitarzysta KornelWawrzyniak, dr. Kornel, wyrzu-

cony ze szkoy muzycznej za nie-domknite drzwi do sali prb,najlepiej nadaje si nakierowc karetki. Praw-dopodobnie najwiksze

znaczenie ma przy tymwyborze akt, e

nie szanuje ab-

solutnie adnych przepisw dro-gowych. Klawiszowiec Jakub Bu-dzyski, dr. Boobs, to urodzonypatolog, bowiem kademu utwo-rowi unduje sekcj. Plotka gosi,e nawet z kuchennego parapetujest w stanie wycisn elektro-niczne brzmienia i okrasi je dub-stepow magi. Basista MarcinWalentynowicz, adm. MarJan, wklinice byby endokrynologiem,poniewa to trudny wyraz w pe-ni oddajcy jego zoon osobo-wo. Potrafi wytwarza potneale dwiku i wie, jak naley sizachowywa podczas sztormu.Za dwiki perkusji odpowiadaw zespole Ninja. Wszystko, coo nim wiadomo, to: podobno.Pojawia si i znika. Znany jest zzamiowania do swojej katany.

- Dlaczego lekarze nie mielibygra z ninj? - pyta adm. MarJan. Niestety, niewiele o nim wiemy.Woli zosta przemilczany

Wiadomo jednak, e sowanajlepiej w pary czy dr. Kami,a ostatnie polerowanie dwikw

naley do dr. Kornela.- Nasza muzyka po pierw-

szym odsuchaniu wydaje silekka, ale jest w niej duo mro-ku - mwi zgodnie. Mamy w

planach supportowa zespoybliskie nam stylistyk, dalejgra koncerty i by leka-

rzami dusz coraz wik-szej liczby pacjentw.Nasza PrywatnaPraktyka Muzycznadostaa si na KA-AR 2015. Koncertfinaowy odbdziesi 29 marca wklubie Od Nowa.

Dyury penimyjednak bez chwili wy-

tchnienia, a na terapimoe zapisa si kady.I to bez kolejki!

Fot. KatarzynaPisarczyk

Wielki wybuch twrczy sprawi, e stali si lekarzami wasnej intymnoci i wraliwocimuzycznej. Ju jako funkolodzy dziel si ze suchaczami umiechem. S prawdopo-dobnie jedynym zespoem na wiecie, ktry w swoich szeregach ma ninj

Aleksandra Radzikowska

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

9/40

9TO CZYTAJtylkotorun.pl marca r.

Kady antykwariat jest pro-wadzony inaczej. Niepo-wtarzalne pomysy i zbioryzaciekawi niejednego koneserasztuki. Oczy laikw rwnie za-bysn, chociaby na widok drze-worytu Jana Matejki, ktry wisina cianie w pomieszczeniu jed-nej z kamienic na toruskim Sta-rym Miecie.

Od dziesiciu lat na jednej zulic starwki swj anty-kwariat prowadzi MarcinWiniewski, ktry jakojedyny antykwariusz w

oruniu skoczy stu-dia Rynku i Sztuki An-tykw na krakowskiejuczelni. o wanie tamnajwiksze postaci wiatasztuki ksztatuj muze-alnikw i antykwariuszy.Dziki zdobytej wiedzy,waciciel toruskiego antykwa-riatu podruje po Europie wposzukiwaniu cennych, war-tociowych i sentymentalnychprzedmiotw.

- Wikszo rzeczy, ktre dotej pory kupiem, znalazem natargach staroci - mwi MarcinWiniewski. - S te takie, ktreodkupiem od prywatnych kolek-

cjonerw. Posiadam wic obrazy,ksiki, ceramik, starodruki, do-

kumenty, rzeby, srebro, stare o-tografie i przedmioty zwizane zprzedwojennym oruniem.

Perek wrd zbiorw toru-nianina jest pierwsze oryginal-ne wydanie Dziadw AdamaMickiewicza z 1828 roku, wydanew Paryu. Du pamitk senty-mentaln s take listy polskiegojeca z obozu w Kozielsku. Gw-nie dotycz one tematyki rodzin-

nej, do niektrych zaczone zo-stay take zdjcia.

- Bardzo cenn historycznierzecz zwizan z oruniem,ktr zakupiem na targach, jestksika Die Mode Im Neunze-hnten Jahrhundert, naleca doOttona Steinborna, pierwsze-go prezydenta orunia - opisujemczyzna. - Ciekawostk, ktr

mam w swoich zbiorach s ol-dery kin toruskich, midzy in-

nymi kina wit. e jednak majwiksz warto sentymentaln.Mwic o kulturze, nie sposbpomin albumu ze zdjciami Sa-lomei Rutkowskiej, przedwojen-nej aktorki eatru Pomorskiego woruniu.

Pamitk ukazujc historigrodu Kopernika jest take ksi-ka teleadresowa, ktra znajdujesi w zbiorach torunianina. Po-chodzca z 1936 roku ksiga za-wiera spis mieszkacw miastawraz z adresami i proesjami, kt-rymi si zajmowali.

W cigu dziesiciu lat po-szukiwa w rce pana Marcinawpady wiatowej sawy obrazy,autorstwa chociaby WojciechaKossaka czy drzeworyt Jana Ma-tejki. Wrd starodrukw, nawysokim regale stoi take ksikaprawnicza, pochodzca z poczt-kw XVII wieku.

- Dobre oko i wiedza wychwy-c przedmioty warte uwagi - za-znacza Winiewski. - Jest grupaosb, ktre obracaj si w wie-cie antykw i znaj si na rzeczy.Cho odwiedzaj mnie te tacy,ktrzy kupi przedmiot, jeeli poprostu im si spodoba. Bez wzgl-du na warto historyczn.

Historia zaklta jest w wieluantykach. W szklanej gablocie, w

kamienicy na toruskiej starw-ce, znajduje si chociaby srebrnykoszyczek na szklank, wykonanyprzez zotnika ostatniego CaraRosji Mikoaja II.

- Ludzie czsto robi porzdki

i sprzedaj lub wyrzucaj takierzeczy - dodaje waciciel an-

tykwariatu. - Ostatnio kupiempruski bagnet, znaleziony w pod-odze podczas remontu domuw oruniu. Nigdy nie wiem, coprzyniesie dzie. Moja praca po-lega na przypadkach.

Antykniejednoma imi

W jednym z toruskich antykwariatw znajduj si skarby,ktrych prno by szuka w wiatowych muzeach

Micha Ciechowski

Marcin Winiewski prezentuje najcenniejsze zbiory swojegoantykwariatu.

Fot. UKASZPIECYK

Ludzie czsto robi

porzdki i sprzedaj lubwyrzucaj takie rzeczy

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

10/40

10 FOTOREPORTA tylkotorun.pl marca r.

Wdniach 13-15 marca, w Halienisowej Miejskiego Orod-ka Sportu i Rekreacji na Skar-pie w oruniu odbyy si zawody teni-sowe sportowcw poruszajcych si nawzkach inwalidzkich.

Wrd midzynarodowej, 26 oso-bowej obsady, oprcz zawodnikw zpolskiej kadry narodowej, znaleli sirwnie sportowcy ze Sowacji, Hiszpa-nii oraz otwy.

- urniej rozgrywany by zarwno wgrze pojedynczej, jak i podwjnej - re-lacjonuje Krzyszto Jzkow, organizatorwydarzenia. - Wrd panw, zwyciz-

c okaza si pochodzcy ze SowacjiMarek Gergely, ktry pokona w finale

Polaka Piotra Jaroszewskiego. W rywa-lizacji kobiet zoty medal otrzymaa Lu-cyna Mitrkiewicz, wygrywajc z Kata-rzyn Wojcieszak.

W grze podwjnej najwysze miej-sce wywalczya para Piotr Jaroszewskii Jerzy Kulik, wrd pa Lucyna Mi-trkiewicz i Katarzyna Wojcieszak.

Zawody odbyy si pod HonorowymPatronatem Marszaka WojewdztwaKujawsko-Pomorskiego Piotra Cabec-kiego. Organizatorem turnieju byo o-ruskie Stowarzyszenie enisowe.

Fot. Adam Zakrzewski(MC)

Zagralina wzkach

PARTNERZY

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

11/40

11REKLAMAtylkotorun.pl marca r.

Zawsze zaley nam, abyblisk osob czy przyja-ciela poegna godnie, abyuroczysto pogrzebowzorganizowa z naleytymszacunkiem. Co to znaczy?

Bartomiej Sobczak,waciciel firmy SOOR:Wbrew pozorom odpo-wied nie jest wcale oczy-wista. W Polsce wikszoceremonii organizowanajest w bardzo podobnysposb. Zazwyczaj najbli-si egnaj najpierw zmar-ego w kaplicy, nastpniejest msza w., pochwekna cmentarzu lub corazczciej kremacja orazstypa. Wspomnia Pan ogodnoci i szacunku. ychwartoci nie da si jednakzaplanowa, kupi, zorga-nizowa. Jeeli naprawdnam na nich zaley, to mu-

simy mie wiadomo, enie zale one od wyda-nych na pogrzeb undu-szy, od bogatej oprawy, alespraw bardziej intymnych,od emocji, relacji z bliski-mi, ktrzy podobnie jakmy cierpi po stracie.

Czy w zakadach pogrze-

bowych s osoby, ktrepomog w zorganizowaniuceremonii pogrzebowej,wyjani wszystkie kwestieormalne i administracyj-ne? A moe firma powinnazaj si podstawowymisprawami, a reszt zosta-wi na barkach klienta?

Nie ma w yciu czo-wieka bardziej stresujcejsytuacji ni mier bliskiejosoby. Najwaniejszymzadaniem dla zakadu po-grzebowego jest okaza-nie pomocy, znalezieniewsplnej paszczyzny dorozmowy na trudny temati zaangaowanie si wewszystkie dziaania o jakiepoprosz osoby, ktre chczorganizowa pochwek.Pracownik nie powinienwchodzi w rol terapeuty,

ale musi umie je odciy.Dlatego w firmie SOORzajmujemy si np. kontak-tem z parafi, pomagamywypeni dokumenty doZakadu Ubezpiecze Spo-ecznych i innych instytu-cji, a take dbamy o orga-nizacj stypy.

Zawsze jednak przypo-

minam, e najwaniejsi wtym trudnym momencies bliscy. o prawdziwyskarb mie obok siebiekrewnych i przyjaci, zktrymi bdziemy mogliporozmawia. Dobrze, gdyodwiedzaj z nami zaka-dy pogrzebowe i pomagajpodj decyzje, nad kt-rymi czsto nie mamy siysi zastanawia. Ale naj-waniejsze, gdy bliscy sz nami na co dzie. Prze-wleka samotno nie jestdobra, a w czasie aobyszczeglnie.

Na pewno wygodniej byo-by, gdyby w jednym miej-scu mona byo zorgani-zowa pogrzeb, omwiormalnoci, wybra trum-n, wiece oraz zaplano-wa msz i styp.

Na pewno w firmie SO-OR zaley nam, aby wa-nie takimi miejscami byynasze biura. Obawiam si

jednak, e mier jest zbytpowanym wydarzeniem,aby jedna wizyta wystar-czya do uregulowaniawszystkich ormalnoci.Wieloma sprawami ro-

dzina musi zajmowa siosobicie i nasi pracownicymog suy jedynie trans-portem do wskazanegoprzez ni miejsca.

Na pewno niekt-re regulacje zwizane zpochwkiem mogabyuatwi nowa ustawa ocmentarzach i chowaniuzmarych. Obecn uchwa-lono niemal 60 lat temu.Nie przystaje ona do dzi-siejszych realiw i niepo-trzebnie zwiksza kosztyceremonii.

Zamy, e pogrzeb orga-nizuje osoba z niepeno-sprawnoci. Jak firma SO-OR moe jej to uatwi?

Nasz pracownik moedo niej przyjecha, usta-li wszystkie ormalnocii zawie dokumenty we

wskazane miejsca. Nie do-tyczy to tylko osb z nie-penosprawnoci, ale tak-e wszystkich, ktrzy s wzej kondycji psychicznej iwol plan ceremonii przy-gotowa u siebie w domu.Z drugiej strony, zaleynam, aby zapewni wszyst-kim odwiedzajcym nasze

biura jak najbardziej kom-ortowe warunki, std de-cyzja o wybudowaniu no-wej siedziby gwnej firmySOOR. Bdzie ona goto-wa w poowie 2015 roku.

Zblia si Wielkanoc i wie-le osb na pewno chciao-by odwiedzi cmentarze,

ale nie bd wstanie. FirmaSOOR opiekuje si trze-ma nekropoliami, czy po-magacie rodzinom w piel-gnacji grobw?

Od wielu lat. yjemy wtrudnych czasach ludziepracuj coraz wicej i szyb-ciej. Brakuje nam czasu naspdzaniu wolnych chwil zrodzin, a co dopiero od-wiedzenie grobu bliskiejosoby, ktry czsto oddalo-ny jest od naszego miejscazamieszkania kilkadziesitkilometrw. Pielgnacjapamici, to sprawa bardzowana dla naszej tosamo-ci. Musimy pomaga, abysi ona nie zatara.

Dzikuj za rozmow.Dzikuj.

Godnocinie kupimyza pienidze

- Nie ma w yciu czowieka bardziej stresujcej sytuacji ni mier bliskiej osoby. Najwaniejszym

zadaniem dla zakadu pogrzebowego jest udzielenie wszelkiej pomocy osobom, ktre chczorganizowa pochwek mwi Bartomiej Sobczak, waciciel firmy pogrzebowej SOTOR

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

12/40

12 RAPORT tylkotorun.pl marca r.

Pozna prawdo sobieNim, dziki badaniom genetycznym, znajdziemy diet idealn dla nas - czeka nas kilkabezbolesnych bada. Rozmowa z prof. Ew Stachowsk zaoycielk firmy Dietetica

www.dietetica.com.plysomice,

ul. Malinowa 3tel. 501-419-472

Znajd nas

Wiemy ju, e po najbardziejkorzystn dla nas diet, uzasad-nion naukowo, uda powinni-

my si do lokalnego partneraPani firmy, czyli w przypadkuwojewdztwa kujawsko-po-morskiego do Dietetica-Par-ner w ysomicach. Co nas tamczeka?

W placwce partnerskiej,w tym przypadku prowadzo-nej przez pani Jadwig Cac-kowsk-Lisik, spotkamy si zwysoko wykwalifikowanymdietetykiem. Chodzi o bardzodokadny wywiad. Musimymie wiadomo, e wiele ty-powych problemw zdrowot-nych wynika z naszego sposobuodywiania. Bdziemy pytani o

to, co jemy, w jakich ilociach,ile i co pijemy, jak czsto. Na cocierpimy, co nam dolega. Cza-sami bdzie trudno nam odpo-wiada precyzyjnie, bo po pro-stu nie zastanawialimy si nadtym wczeniej. wiedz die-

tetyk jednak z nas wydobdzie.Bdzie dry a do skutku, to

jedno z jego zada. Chodzi obardzo wan rzecz - ustalenie,czy przypadkiem nie jestemychorzy na jedn z chorb, ktreuniemoliwiaj wprowadzeniediety genetycznej. Jeli mamydo czynienia u pacjenta z blo-kiem metabolicznym charakte-rystycznym np. dla choroby no-wotworowej czy cukrzycy typu1, wwczas korzystniejsza dlaniego bdzie dieta kliniczna, co

specjalista musi mu jak najszyb-ciej uwiadomi.

Powiedzmy jednak, e na techoroby nie jestemy chorzy, alemamy nadwag i nadcinienie...

Wtedy badanie genetycznema sens. Po wywiadzie pobranazostaje prbka, dokadnie wy-maz z policzka. Wraz z pacjen-tem specjalista ustala kierunekprzyszego badania. Np. w celuwykluczenia cieliakii, okre-lenia stopnia nadwraliwoci

na gluten. Moe te chodzi ookrelenie stopnia nietolerancjilaktozy, czy zbadanie powodw

niekontrolowania wagi ciaa.W tym przypadku sugerowanejest badanie Lipids Carbo, kt-re okreli, mwic w uprosz-czeniu, czy tyjemy bardziej odtuszczu czy te wglowodanw.Pacjent ostatecznie sam doko-nuje wyboru badania - ma penwiadomo jego celu i kosztw

jakie konkretne badanie niesie.

Co si dzieje z prbk?rafia do laboratorium gene-

tycznego, gdzie prbce zostanienadany numer kodowy. Danepacjenta s, oczywicie, w penichronione. Wynik uzyskujemypo 4 tygodniach. Nad nimi po-chyla si grupa dietetykw, kt-ra okrela dokadne zaleceniaywieniowe oraz te dotyczcesposobu ycia, chodzi gwnie orodzaj ruchu, ktrego nam cz-sto brakuje. Pacjent otrzymujeraport dotyczcy jego przypad-ku. aki indywidualny prze-wodnik mwicy, jak y i co

je, w jakich ilociach, by unik-n zagroe ujawnionych wtrakcie badania genetycznego.

Dietetica-Parner w ysomi-cach zaprasza te na promocyj-

ne badania antropometryczne.C to takiego?

o bardzo wany wstp dopniejszych dokadniejszychbada i naukowych ustale.Chodzi o bezinwazyjne badanieskadu ciaa. Dietetica-Parnerdysponuje urzdzeniem wyso-kiej klasy, ktre moe okrelidokadnie, jaka jest zawartotuszczu w naszym ciele i w ja-kich miejscach. Dowiemy si te

jak rozwinite s nasze minieszkieletowe, jaka jest zawartowody w organizmie. o wane,bo sam wskanik masy ciaaBMI okrela tylko czy mamy

nadwag. Nie powie nam, jakiudzia w niej ma tuszcz, a jakiwoda czy minie. Jednak do-piero badanie genetyczne od-powie nam na pytanie: dlaczegotak jest i co zrobi, by wrcido prawidowej wagi. Monapowiedzie, e badanie antro-pometryczne otwiera nam oczyna stan organizmu i zachca,by pozna ca prawd o sobiedziki genetyce.

REKLAMA

- Badanie antropometryczne otwiera nam oczy na stan organi-

zmu i zachca, by pozna ca prawd o sobie dziki genetyce -mwi profesor Ewa Stachowska.

Fot. UKASZPIECYK

Rozwizanie orsowa-ne przez ministerstwozdrowia miao wpro-wadza szybk terapi onko-logiczn. Wanym ogniwemsystemu zostali lekarze ro-dzinni, ktrzy maj wypeniatzw. zielone karty. Mog jewydawa w razie podejrzeniaraka. Onkolodzy natomiastmaj tak moliwo dopieropo postawieniu, potwierdzo-nej badaniami, diagnozy. Wwielu przypadkach system po-woduje, e na rozpoczcie le-czenia czeka si duej ni dotej pory.

W specjalnie przygotowa-nych przez NFZ i Minister-stwo Zdrowia spotach rekla-mowych pakiet onkologiczny

jawi si w rowych barwach.

Haso "Szybsze wykrycie -

krtsze leczenie - dusze y-cie" jest bardzo chwytliwe. Wdziewi tygodni mamy zrobibadania, ktre wyklucz lubpotwierdz diagnoz.

- Zacznijmy od tego, e jak-bym do tej pory diagnozowa9 tygodni pacjenta z rakiempuc, to nie mgbym spojrzesobie w oczy przed lustrem- mwi lek. Piotr Sawrycki,ordynator oddziau chemio-terapii nowotworw w Woje-wdzkim Szpitalu Zespolo-nym przy ul. witego Jzeaw oruniu. - Nie wiem jak wwikszych orodkach, ale woruniu nie mielimy kopo-tw z szybkoci diagnozowa-nia osb, ktre do nas trafiay.

Obecnie biurokracja zwi-zana podejrzeniem nowo-

tworu jest znacznie bardziej

skomplikowana ni przed 1stycznia.

- en system jest totalnienieprzygotowany - mwi lek.Mateusz Kmiecik, onkologpracujcy w WojewdzkiejPoradni Onkologicznej w o-runiu. - Lepiej byo przezna-czy rodki, ktre poszy na

jego promowanie, na zakupsprztu do wczesnej diagno-styki nowotworw. adnerozwizanie administracyj-ne nie zmieni dostpnoci do

gastroskopii, kolonoskopii i

badania PE. Potrzeba wi-cej sprztu, wykwalifikowanejkadry i rodkw na wczesnewykrywanie i leczenie, a nieprzepisw, ktre s zbyt skom-plikowane i czsto nie oddajsytuacji yciowej i medycznejpacjenta.

Lekarze mwi wprost, emnogoci przypadkw, z kt-rymi si spotykaj, nie da sizakodowa w jednym algoryt-mie. Dowiadczenie specjali-stw pozwalao dotychczas na

elastyczno i reagowanie w

odniesieniu do kadej, nawetbardzo specyficznej, sytuacji.eraz, eby pacjent rozliczonyzosta w ramach pakietu niemog pozwoli sobie na adneodstpstwo od cieki, ktrwskazao ministerstwo zdro-wia. W wielu etapach ciekiabsurdalnej.

W przychodniach rodzin-nych wiedz doskonale, enikt nie przygotowa ich dowprowadzenia tego systemu wycie. Szkolenia byy, ale nie-

zwykle oglne i wcale nie

Lecz ludzi,a nie karty

Pakiet onkologiczny wprowadzony

stycznia od pocztku budzi wiele kon-trowersji. Po trzech miesicach jego

funkcjonowania lekarze mwi wprost,e jest rozwizaniem marketingowym iadministracyjnym, a nie zdrowotnym

Tomasz Wicawski

Po wprowadzeniu nowego systemu leczenie chorb nowotworowych pacjencji wcale nie rozpoczn szybciej terapii.

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

13/40

13RAPORTtylkotorun.pl marca r.

dla wszystkich. Ci, ktrzy nieumiej wypeni "zielonej kar-ty" kieruj pacjenta do specja-listy. en jednak nie ma mo-liwoci szybkiego wystawieniadokumentu, bo musi przepro-wadzi szczegowe badania.Na te, trzeba czeka w nor-malnej kolejce. Potem znwkonieczne jest zapisanie si dolekarza. Czas leci. W szpitalute nie mog od razu dziaa,a musz con pacjenta doporadni specjalistycznej. aka

jest bowiem procedura.

- Lekarz rodzinny nie mamoliwoci wykonania pe-nego spektrum bada - mwilek. Mateusz Kmiecik. - Ma dodyspozycji gow, stetoskop ikartk papieru. W jego gabi-necie moe pojawi si jedyniekoncepcja, e moe mie doczynienia z procesem nowo-tworowym. Pytanie go w "zie-lonej karcie" o rodzaj nowo-tworu jest czsto absurdalnei nijak ma si do moliwocirozpoznania, ktrymi dyspo-

nuje.

Onkolog przyznaje, etrudno to wszystko opisa,nawet w obszernym elabora-cie. rzeba jego zdaniem, partygodni popracowa w groniespecjalistw, by zrozumie,

jednoznacznie dyskwalifiku-jce ten system, wady.

I lekarz rodzinny i specja-lista musz rozpocz swo-

je dziaanie od diagnostykiwstpnej. Pniej, w kadymprzypadku, rozpoznanie musipotwierdzi konsylium zo-

one z 4 specjalistw. e,

zdaniem onkologw, w wieluprzypadkach zupenie niepo-trzebne.

- Stworzono system wycz-nie administracyjny - mwidoktor Kmiecik. - Diagnosty-ka nie wzronie i nie zostanieprzyspieszona dziki temu.Musi wzrosn liczba poradni,nowoczesnego sprztu i na-kady. Inaczej jest to tylko za-mazywanie obrazu. W naszej

poradni nigdy nie byo pro-blemw z diagnostyk, tylko zlimitami w innych poradniachspecjalistycznych. Dostpnodo chemioterapii jest taka,

jaka bya.Nawrt choroby nowotwo-

rowej powoduje, e kady pa-cjent musi zosta wczony wnowy system i wtedy zaczyna-

j si biurokratyczne kompli-kacje z zielonymi kartami.

- Gdybymy yli w wiecieidealnym, w ktrym byobywiele pielgniarek i mnogo

sprztu, to moe by to zadzia-ao - dodaje lek. Piotr Sawryc-ki. - Elastyczno tego systemu

jest bliska zeru. A kady onko-log potwierdzi, e nasza proe-

sja wymaga jej, jak adna inna.

Jedyna korzy,ktr dostrzegam, to moli-wo zrobienia bada ambula-toryjnych poza limitem.

Ordynator przywouje sy-tuacje ze swojego dowiadcze-nia, ktre pokazuj niedosto-sowanie przepisw do realiw.

- Pacjent przychodzi domnie do szpitala - mwi lek.Sawrycki. - Wiem, e bdziemia radioterapi i chemiote-

rapi. Najpierw musi si jed-nak zebra komisja. Nie mogdziaa od razu. Niejednokrot-nie byby on leczony szybciej.Do tego lekarze nie maj ad-nej pomocy administracyjnej.Zostali zostawieni sami sobie.Niech si martwi, jak obsu-giwa system inormatyczny.W razie wtpliwoci mieliotrzymywa odpowiedzi nae-maile. Z tego co wiem, wwikszoci przypadkw onenie przychodziy.

Obwarowaniem systemujest rwnie to, e lekarz ro-dzinny musi w 30 przypad-kach wystawienia zielonejkarty wykaza przynajmniejdwch pacjentw z nowo-tworem. W innym razie tracimoliwo wystawiania tegodokumentu i kierowany b-dzie na "doszkalanie".

- Lecz ludzi, a nie karty -koczy rozmow lek. MateuszKmiecik. - Gdy wiem, e sys-tem na co nie pozwala, a to

jest dobre dla pacjenta, to comam zrobi? Musz stan po

jego stronie. Niezalenie czyNFZ zwrci za to pienidze.

Fot. ADAMZAKRZEWSKI

Pielgniarka Hanna Chemiska opiekuje si wieloma osobami chorymi na r aka.

Elastyczno tegosystemu jest bliskazeru. A kady onkologpotwierdzi, e naszaprofesja wymaga jej,

jak adna inna

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

14/40

14 WYWIAD tylkotorun.pl marca r.

Krzyykz chlebaGdyby nie byo Metra, pewnie dzi robibym zupenie co

innego. Ale ycie polega na przypadkach - mwi Robert Janowski,aktor, muzyk, poeta, w rozmowie z Michaem Ciechowskim

Nastolatek widzi inormacj ocastingu do musicalu "Metro".Idzie i po kilku miesicach gra naBroadway'u. Historia jak z filmu.

Nie miaem pojcia, e tam

trafi. Jzeowicz chcia stwo-rzy ajny musical - inny, przedewszystkim polski. Dobrze namszo. Wtedy nikt nie pyta "za ile".Robilimy co wielkiego i to byowane. Samo podejcie spowodo-wao, e projekt sta si sukcesem.Sztuka jest po to, by wzrusza, niezarabia. Broadway'u jednak niepodbilimy.

"Metro" stao si dla Pana poci-giem do kariery?

Gdyby nie byo "Metra", dzirobibym pewnie co zupenie in-nego. Moe leczybym zwierzta?Ale ycie polega na przypadkach.Jeeli czowiek zdecyduje si na

teatr, estrad - szeroko pojtsztuk, to szuka swojej szansy wrnych miejscach. Kady chcemie swoje pi minut.

Wtedy, w jednej z piosenek za-piewa Pan "swj rodek wiatagdzie indziej kady ma". Gdzie onjest u Roberta Janowskiego?

Jest takie miejsce, ktre na-zywa si "bezpieczestwo". Baza

wypadowa w inne rejony. Dzi tenrodek wiata jest na ulicy Nowo-ursynowskiej w Warszawie, skdprzyjechaem do orunia. o jesttaki mj port, ktry mie powi-

nien kady. Daje bezpieczestwoi wiadomo, e po drodze sinie zginie. I jest dokd wraca.

A 25 lat temu?W latach 80. wszystko byo

inne - byo atwiej ni dzi.Oprcz rewolucji na scenie roc-kowej bya te ta polityczna. Pola-cy lubi gwatowne zmiany, rw-nie te duchowe. A to bya wielkarzecz. Chodziem na koncerty"Perectu" i piewaem "Chcemybi ZOMO". Miaem wiado-mo, e bior udzia w wanychmomentach historii.

rudno dzi w Polsce by artyst?

Zaley od tego, jak zdefiniuje-my pojcie "artysta". Mona przy-jecha na wielki koncert i gra dlapienidzy lub dla publicznoci. Ja,bdc w oruniu, oczekiwaemkilkunastu tysicy kobiet, dla kt-rych zapiewam. Albo jeste pio-senkarzem, albo artyst. Wszyst-ko uzalenione jest od tego, ilez siebie dasz, czy si oddasz lubzamkniesz w skorupie i bdziesz

chopcem z plakatu. eraz nie-stety bardziej si produkuje nitworzy.

Wspomnia Pan kiedy, e aktor

musi by magiczny.Uwielbiam przymiotniki. Ak-tor powinien czarowa, wytwo-rzy magi. Musi kreowa wiat,ktry mnie otacza i zabiera. Miecharyzm lub "to co" od Boga.

Odnosz wraenie, e jest Panbardzo wraliwym czowiekiem.

Wraliwo czowieka to kwe-stia postrzegania wiata i reago-wania na to, co ze sob niesie.Jakie daje nam moliwoci. Amy, poprzez swoj wraliwo,powinnimy nauczy si z nimrozmawia.

Wiersze, ktre Pan pisze, to rw-

nie taka rozmowa?Pierwszy wiersz napisaem wpodstawwce. W nocy nie mo-gem spa, bo przeszkadza mideszcz. Oddaj energi ubran wsowa. Wszyscy przecie piszemywiersze. Niektrzy tylko w okre-sie dojrzewania, pniej to prze-chodzi. Mi nie przeszo.

Wiersze to take marzenia. Ma

Pan na nie czas?Codziennie. Jednym z takich

najskrytszych marze jest to, abypodopieczny Fundacji Scena Ma-rze, ktrym si opiekuje, sko-czy wysz szko muzyczn ista si koncertmistrzem. Fun-

dacja daje szans uzdolnionymmuzycznie dzieciom, ktrych niesta na ksztacenie. akich "Jan-kw Muzykantw" jest bardzoduo. Kiedy kto rwnie dami szans. Historia zatacza wickoo.

Muzyka, poezja, scena. A kimprywatnie jest Robert Janowski?

Jestem typem zbieracza. Ga-deciarzem, ktry w swoim domuma misie, kamyczki i samocho-dziki. Gdziekolwiek jad, muszprzywie pamitk.

Wrd tych rzeczy jest co szcze-glnego?

Od dziadka dostaem kawaekchleba, z ktrego zrobi krzyyk.Jest twardy jak kamie. Dziadek,podczas wojny by w obozie kon-centracyjnym, gdzie zrobi z chle-ba raniec. Zosta tylko krzyyk.o jest mj talizman.

- Dziadek, podczas wojny by w obozie koncentracyjnym, gdzie

zrobi z chleba raniec. Zosta tylko krzyyk. To jest mj tali-

zman - mwi Robert Janowski.

Fot. UKASZPIECYK

28 marca 2015 roku e-atr im. Wilama Ho-rzycy po raz pitnastywrczy statuetki Wilama wczterech kategoriach: Me-cenas eatru, Przyjaciel e-atru, Edukacja eatralna,Najpopularniejsza Aktorkalub Najpopularniejszy Aktoreatru im. Wilama Horzycy.

Przypomnijmy, e Wilam

statuetka z brzu, kamie-nia i srebra przedstawiajcaposta kaniajc si przedkurtyn w wietle reflek-tora, projektu ZbigniewaMikielewicza wrczana

jest z okazji Midzynaro-dowego Dnia eatru. Wten sposb dyrekcja eatrudzikuje zarwno instytu-cjom, jak i osobom prywat-nym za szczeglnie aktywnewczanie si w dziaalnotoruskiego teatru. o nietylko wyraz wdzicznoci,

ale take zwrcenie uwagina to, jak istotna dla eatruim. Wilama Horzycy jestwsppraca ze wszystkimi,ktrym nieobojtny jest los,rozwj i poziom artystycz-

ny toruskiej sceny. Kapitu-a skadajca si z dyrekcji ikierownictwa teatru wyaniazwycizc w danej kategoriispord kilku nominowa-nych.

Kategoria: Najpopular-niejsza Aktorka lub Najpo-pularniejszy Aktor eatruim. Wilama Horzycy to

jedyna kategoria, w ktrejnagrod przyznaje publicz-

no. Widzowie wybierajswojego aworyta w drodzegosowania. Na pocztkukadego sezonu w oyer te-atru zostaje ustawiona urna,do ktrej widzowie mogwrzuca kupony z imie-niem i nazwiskiem ulubio-nej aktorki lub ulubionegoaktora toruskiej sceny. Wtym roku gosowanie na naj-

popularniejsz aktork lubnajpopularniejszego aktoraeatru im. Wilama Horzycyzostao zakoczone 16 mar-ca.

Do kogo trafi w tym rokustatuetki Wilama? Dowiemysi ju za kilka dni, podczasgali Wilamy 2014 28 marca2015 roku z okazji Midzy-narodowego Dnia eatru, atowarzyszy jej bdzie pra-premiera spektaklu Kan-sas w reyserii MarcinaWierzchowskiego.

Wilamyczas rozda!Ju po raz pitnasty Teatr im. Wilama Horzycy podzikuje instytucjom i osobom prywatnym, ktre w

szczeglny sposb wczyy si w dziaalno toruskiego teatru, a widzowie wybior ulubionego aktora

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

15/40

15TO CZYTAJtylkotorun.pl marca r.

Jak skutecznie pozby si nadmiarukilogramw?

Jedyn skuteczn metod walki znadmiernymi kilogramami jest trwa-a zmiana nawykw ywieniowych.Waciwy sposb odywiania, do-pasowany do naszego organizmu itrybu ycia, pomoe pozby si nad-wagi i nieprzyjemnych dolegliwociz ni zwizanych. Bardzo wane jest

jednak, aby kuracj odchudzajcprzeprowadzi pod okiem specjalisty diety podejmowane na wasn rk,czsto wzorowane na kolorowych cza-

sopismach czy internecie, nie zawszemog by skuteczne w naszym kon-kretnym przypadku, a tym bardziejbezpieczne. Dokadny wywiad diete-tyczny i zdrowotny oraz badanie ska-du ciaa prowadzone przez dietetykapomog znale przyczyn nadmiarukilogramw oraz dobra optymalnmetod walki z ni.- mwi MagdalenaAdamczak. Dziki wsparciu ekspertads. ywienia, moesz mie pewno,e odchudzanie bdzie zdrowe i bez-pieczne, a sama dieta penowarto-ciowa i odpowiednio zbilansowana.Dodatkowa suplementacja wspomoezachodzce w organizmie zmiany, a

jeli braknie Ci motywacji, cotygo-dniowe spotkania z dietetykiem Na-turhouse na pewno zmobilizuj Cido dalszego dziaania.

Nie masz odwagi? Przeam si!Jeli wstydzisz si swoich proble-

mw z wag, nie jeste sam. Wstydziszsi nawet pj do dietetyka? Nie jestew tym odosobniona/y, jednak dokdzaprowadzi Ci takie mylenie? W le-p uliczk problem bdzie narasta,a obie coraz trudniej bdzie sobie znim poradzi. Dlatego nie miej obaw i

umw si na konsultacj z dietetykiemNaturhouse. Jeli marzysz o szczupejsylwetce, pomyl, e podejmujc terazkuracj, ju w najblisze wakacje bezwstydu pokaesz si na play czy base-nie, nie bdziesz mie problemu, ebykupi sukienk, ktra Ci si podoba,a koleanki bd zazdroci Ci figury.Oprcz zmiany sposobu odywiania,zmieni si te woje ycie zyskaszpewno siebie i energi, ktrej do tejpory Ci brakowao. Odwa si i zrbpierwszy krok!

Pomoemy Ci spenimarzenia o szczupej sylwetce!

Speniamy marzenia o szczupejsylwetcePowodw przybierania na wadze jest wiele: niewa-ciwe nawyki ywieniowe, siedzcy tryb ycia, zmianyzachodzce w ciele w czasie ciy czy menopauzy.Jednak skutek zawsze jest ten sam niezadowolenieze swojego wygldu. Nie wiesz jak poradzi sobie zezbdnymi kilogramami? Przyjd do dietetyka Naturho-

use pomoemy speni Twoje marzenia o szczupejsylwetce!

Wrd kilku tysicy orga-nizacji pozarzdowych,ktrym moemy odpi-sa cz swojego podatku, znaj-duje si Fundacja wiato poma-gajca osobom w piczce. Jest tojedyny zakad opieki zdrowotnejdla pacjentw dorosych w stanieapalicznym w Polsce.

- Misj naszej placwki jest za-pewnienie wielospecjalistycznejopieki i maksymalnego komortu- mwi Katarzyna Gucajtis z Fun-

dacji "wiato". - W cigu ostat-nich dziesiciu lat pomoglimywybudzi a 35 pacjentw.

Obecnie w Fundacji przebywa44 podopiecznych, ktrzy w sta-nie piczki znaleli si na skutekwypadkw, udarw mzgu czyzawaw serca.

Fundacja "wiato" w swo-ich dziaaniach organizuje wieleakcji, w tym Akademi Walki zRakiem, dziki ktrej bliscy oso-by chorej bezpatnie otrzymujszeroko pojt pomoc psycholo-giczn oraz wsparcie specjalistw.Misj dziaa jest zwikszeniewiadomoci spoecznej na tematchoroby nowotworowej.

- Wrd naszych dziaa jesttake wsparcie osb wybudzo-

nych ze piczki, organizacjawyjazdw rehabilitacyjnych orazpomoc w zakupie sprztu do fizy-koterapii - podsumowuje kobieta.- Prowadzimy take "Warsztatydla rodzin piochw" na tereniecaej Polski.

Fundacja "wiato" to nie tyl-ko pomoc dorosym - to takewsparcie najmodszych dzieci,ktrych rodzice znajduj si pod

opiek Zakadu Opiekuczo--Leczniczego Fundacji. PoprzezStypendialny Fundusz dla DzieciOsieroconych placwka zapew-nia im pomoc materialn, przy-gotowanie paczek witecznych iwyprawek szkolnych. Jest to akcjaspeniajca mae dziecice marze-nia, takie jak wakacyjne wyjazdyczy wycieczka do kina i teatru.

Kada przekazana kwotadaje wiksz moliwo dziaa-nia Fundacji "wiato". Dziki 1procentowi polska undacja maszans na lepsze dziaanie. Prze-

kazujc swj procent moeszprzekaza marzenia.

Przeka marzeniaWoruniu akcja bdzieju miaa swoj smedycj. Od pitku 24kwietnia do niedzieli 26 kwietniaswoje drzwi przed mieszkacamii turystami otworzy kilkadziesitpunktw gastronomicznych. Wten weekend, w menu znajd sioerty specjalne - ceny wybranychpropozycji obnione zostan a opidziesit procent.

W tym roku akcja odbdzie siw dwch edycjach: wiosennej i je-siennej. Wezm w niej udzia nietylko restauracje i kawiarnie. Cenyobni take toruskie hotele, in-stytucje kulturalne i sportowe orazsklepy.

- Akcja "oru za p ceny" maprzede wszystkim na celu przedu-enie sezonu turystycznego w mie-cie oraz zintegrowanie spoeczno-ci lokalnej - inormuje AgnieszkaWiniewska z Biura oruskiegoCentrum Miasta. - Weekendowaobnika to take okazja do zapre-zentowania turystom towarw iusug znajdujcych si w oerciepunktw gastronomiczno-usugo-wych w oruniu.

Kady lokal, hotel czy instytu-cja publiczna biorca udzia w wy-

darzeniu, w kwietniowy weekend,oznaczona zostanie specjalnym

plakatem, umieszczonym w wi-docznym miejscu.

- Uczestnicy akcji rekrutowanis przez wieloletniego partnera iwsporganizatora wydarzenia -Radio ZE Gold - dodaje Agniesz-ka Winiewska. - Wikszociuczestnikw poprzednich edycjinie trzeba specjalnie zachca doudziau w tegorocznym wydarze-niu. Nowe lokale dziki kwietnio-wemu wydarzeniu bd mogyrozpromowa swoje usugi. Wartopodkreli, e oprcz restauracjii klubw, udzia w akcji zgaszajrwnie sklepy, siownie, fitnesskluby i salony piknoci. Z kadedycj jest ich coraz wicej.

Organizatorzy akcji do 3 kwiet-nia wyznaczyli wacicielom pla-cwek termin nadsyania zgosze.Pniej rozpocznie si przygoto-wywanie plakatw i ulotek, ktrezostan rozdane wrd turystw imieszkacw miasta.

- Waciciele chccy zgosiswj lokal do akcji mog zrobi torwnie po ustalonym terminie -inormuje organizatorka. - Ich loganie pojawi si jednak na plakacie.Bd widniay jedynie na stronieinternetowej wydarzenia oraz na

oficjalnym profilu "oru za pceny" na portalu spoecznocio-

wym Facebook. Pierwsze inor-macje dotyczce oerty partnerwakcji pojawi si na stronach inter-netowych akcji z kocem marca.

Wiosenna edycja akcji odbywasi w dniach 24-26 kwietnia, w go-dzinach otwarcia miejsc biorcychudzia w akcji. Jak co roku spo-dziewa si mona bogatej oertygastronomicznej i usugowej.

- Wiadomo, e turyci chc po-zna miasto, jego zabytki i najcie-kawsze obiekty, dlatego te zawszeciekawie prezentuje si pakiet kul-turalno-rozrywkowy, ktry dajemoliwo zwiedzenia miasta zprzewodnikiem oraz licznych mu-zew i placwek kulturalnych z 50procentow bonifikat - podsu-mowuje Agnieszka Winiewska. -Oerta uczestnikw akcji na bie-co aktualizowana jest na stronachakcji www.torun-za-pol-ceny.pl iw zakadce akcji na stronie www.btcm.torun.pl.

Do udziau w wydarzeniu za-prasza Biuro oruskiego Cen-trum Miasta wraz z Radiem ZEGold, pod patronatem medialnymdwutygodnika "ylko oru" i"Poza oru". Jesienna odsonaakcji "oru za p ceny" odbdzie

si w dniach 25-27 wrzenia 2015roku.

Atrakcje o poow taniej

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

16/40

16 tylkotorun.pl marca r.TO CZYTAJ

Pomagajmy wiadomieO idei odpisywania podatku i korzyciach z tym zwizanych z Ew Grobelsk,

prezes Fundacji Daj Szans, rozmawia Aleksandra Radzikowska

Dlaczego wsparcie z 1% jest takwane?

Fundacje takie jak naszadziaaj na rzecz danej grupyodbiorcw, odpowiadajc na ichpotrzeby. Nie prowadzimy dzia-alnoci gospodarczej, pozysku-

jemy rodki z rnych miejsc te rzdowe czy samorzdowe,ale bardzo wanym zasobem spienidze pochodzce z 1%. Na-wet jeli podatnikowi wydaje si,i jego 1% podatku to niewiele,my widzimy kwot w caocii co roku zdumiewamy si, enawet z niewielkich iloci mo-na uzbiera bardzo wartociowsum! Od wielu lat undusze z1% pomagaj nam utrzymywa

nasz oert dla niepenospraw-nych na wysokim poziomie.Dodam, e kwota ta w rokuubiegym wyniosa ok. 90 000z, czyli blisko 15% wszystkichprzychodw undacji.Jak odda taki 1%?

Wystarczy wpisa nr KRSwybranej organizacji w odpo-wiedni rubryk na druku PI.ylko tyle... Coraz wicej osbrozlicza si za pomoc progra-mw komputerowych, na na-szej stronie internetowej www.undacja-dajszanse.pl te jesttaka moliwo. Uruchomilimy

program z wpisanym numerem

KRS naszej undacji.

Na przestrzeni lat wiadomoludzi w tym wzgldzie si zmie-nia?

Zgadza si, coraz wicej osbdecyduje si przekaza 1% danejorganizacji. Najczciej wybie-ramy takie undacje czy stowa-rzyszenia, ktre znamy - i susz-nie, bo kwestia zauania jest tukluczowa. Przekazujc mj 1%,chc mie poczucie, e ta mojacegieka zostaa dobrze spo-ytkowana. Od strony undacjiwyglda to tak: podatnik powie-rzy nam swj 1%, czyli nam za-ua, dostrzeg nasze dziaania,wic nie jestemy mu obojtni,

a to kolejny dowd na to, e nieistnieje niewiele w kwestii 1%.

Najlepiej odpisa 1% organizacjiw regionie, w ktrym si miesz-ka?

Jestem za tym, eby przeka-zywa 1% wiadomie. Czstopodatnik decyduje si wesprzeorganizacje najsilniejsze medial-nie, a przecie tu obok, po s-siedzku, dziaaj ajne, skutecz-ne undacje realizujce podobnedziaania. Blisko nas wspanialiludzie robi takie same rzeczy

jak te znane z telewizji: opieku-j si niepenosprawnymi, za-

kadaj mieszkania chronione,

wybudzaj ze piczki, undujstypendia dla zdolnej modzie-

y. Jeli zatem 1% podatkwzostanie w regionie, lokalneorganizacje bd mie wicejrodkw, by kontynuowa i roz-szerza swoje dziaania.

Jakie s gwne cele i najbliszeplany undacji?

Dziaamy dla niepenospraw-nych dzieci i modziey orazpomagamy rodzinom dzieciniepenosprawnych - pod opie-k undacji znajduje si ok. 400rodzin z caego kraju. Co rokuaplikujemy o rodki na realiza-cj dziaa na rzecz tych osb,

to pomaga nam zachowywakontynuacj terapii i wysokiestandardy merytoryczne. Nie-stety, wieloletni budynek un-dacji nie moe pochwali sitak wysokim standardem jaknasze zaplecze merytoryczne isprztowe. Bdziemy starali sinadrobi te rnice i wykonapewne prace remontowe. Naj-waniejsze jednak, e kolejny

ju rok moemy zapewni na-szym podopiecznym to, co dlanich niezbdne: cigo dziaaterapeutycznych pod okiem cie-pych i wysoce kompetentnych

terapeutw.

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

17/40

17tylkotorun.pl marca r. BLOKOWISKO

Ludzie sysz, e przy Sko-dowskiej-Curie wyremonto-wano mieszkania interwen-cyjne i myl, e mamy, jak u panaBoga za piecem - mwi rozalonamieszkanka bloku o numerze 45. -Ekipy remontowej z prawdziwegozdarzenia lata tutaj nie widziaam.A to nie jest mieszkanie przejcio-we - tylko na stae.

O problemach z ZGM miesz-kacw, ktrych dobytek sponw poarze przy ul. Chopickiego,pisalimy w poprzednich nume-rach "ylko oru". Okazuje si,e instytucja wzbudza negatywneemocje take w innych czciachmiasta.

- Baraki przy tej ulicy moe iwyremontowano niedawno, alenasz budynek straszy przejeda-jcych kierowcw samochodw- mwi pidziesiciolatek, miesz-kaniec bloku przy Skodowskiej--Curie 45, ktry chce zachowaanonimowo. - Kratki przy dol-nych okienkach nie s zabezpie-czone. Blok wyglda jak nora. Aszczury ogromne, ktre tutaj gra-suj, s norm. Nic tylko czeka,a wszystko wygryz pod spodemi runie to w p...u.

Lokatorzy boj si o dzieci,ktre bawi si wok. Przecie,gdy wpadn w niezabezpieczo-ne kratki, to mog zama sobie

nog, rk, albo zrobi co jeszczegorszego.

- Od wielu lat nie byo tutaj ka-pitalnego remontu - mwi Lidia,mieszkanka bloku. - Prosz zoba-czy jak wyglda siedziba ZGM-u,a jak miejsce, w ktrym my miesz-kamy. Dwa wiaty. Zgosi si co,to gospodarz kogo wezwie, zro-bi prowizork i jako to dziaa. aruina czeka na tragedi. Ale wtedyna remonty i modernizacj moeby za pno.

Nieco innego zdania o potrze-bie remontu s przedstawiciele

ZGM-u.- W najbliszym czasie ZGM

nie planuje wykonania komplek-sowego remontu budynku przy ul.Skodowskie-Curie 45 - mwi Ka-rolina Wojciechowska, rzecznikprasowy ZGM-u. - ego typu mo-dernizacja wie si z ogromnymikosztami. Modernizacja byegohotelowca "Lipsk" przy ul. Dzia-owskiego 8 kosztowaa blisko 9milionw zotych. ZGM nie dys-ponuje takimi rodkami. W ostat-nim okresie nie wykonywalimyi nie planowalimy wykonania

wikszych remontw w budynku.Nie dziwi to specjalnie lokato-

rw.- A czego innego si pan spo-

dziewa? - pyta mnie, retorycznieoczywicie, pidziesiciolatek.- Przecie oni siedz sobie w wy-

remontowanej, odpicowanej naglanc siedzibie, to co ich obcho-dzi, e my yjemy w takich wa-runkach. Szczury by nas zjady zkopytami, a nikt by nie zauway.Miejsce dla innych lokatorw bysi zwolnio.

Brak aktywnoci w tej czcimiasta rzecznik ZGM-u tumaczyjeszcze jedn okolicznoci.

- Nie remontowalimy wzwizku z koniecznoci ustaleniaprzebiegu rasy Wschodniej - wy-jania Wojciechowska.

Blok bowiem stoi w takimmiejscu, e moe si okaza, iw przyszoci konieczne bdziejego wyburzenie. Ale o tym, gdzie

mieliby trafi w takim przypadkumieszkacy tego budynku niko-

mu nic tutaj nie wiadomo.A szczurami, wedug urzdni-

kw, ZGM si zaopiekowa.- Zgodnie z obowizujcymi

przepisami w padzierniku ubie-gego roku - przeprowadzilimyderatyzacj w czciach wspl-

nych nieruchomoci - mwi Ka-rolina Wojciechowska. - Nastpnabdzie miaa miejsce w kwietniu.Nie docieray do nas sygnay, ja-koby wok budynku pojawiy sigryzonie. W ubiegym roku do-szo, co prawda do uszkodzenia(a waciwie niedronoci) insta-lacji kanalizacyjnej. Jednak awariaspowodowana bya wroniciemkorzeni drzewa do rury kanaliza-cyjnej. Usterka zostaa usunita wzeszym roku.

Mieszkacy maj dla urzdni-kw wyjcie.

- Zapraszamy na spacer po tejokolicy - mwi. - Moe poko-chaj ten blok i sami si do nie-

go wprowadz? adny, kolorowy,bezpieczny i czysty. Polecamy.

Zaproszenie do noryKiedy by to blok pracownikw Energetyki. Dzi s tu miesz-kania socjalne i komunalne. Ich mieszkacy nie mog suchamiejskiej propagandy o remontach przeprowadzanych przez

Zakad Gospodarki MieszkaniowejTomasz Wicawski

Lokatorzy bloku przy ul. Skodowskiej-Curie 45 nie s zado-woleni ze stanu budynku.

Fot. ADAMZAKRZEWSKI

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

18/40

18 NA SKARPIE tylkotorun.pl marca r.

Ulotki inormujce o naj-waniejszym w roku ze-braniu trafiaj do skrzy-nek wszystkich mieszkacwosiedla "Na Skarpie". - Frekwen-cja na "walnym" jest wyrazemtroski o najblisze otoczenie -mwi Renata Zybertowicz, prze-wodniczca stowarzyszenia. -

Zarzd spdzielni powinien bychyba z tego zadowolony?erminy zgromadzenia za-

planowano midzy 23 a 27 mar-ca. Najpierw odbd si one dlanieruchomoci Anna i Wojciech.Spdzielcy spotkaj si w klu-bie "Zodiak" na tyach budynkuspdzielni przy ul. Wyszyskie-go 6.

- Zarzd spdzielni zdecy-dowa, e zebrania odbd situ przed Wielkim ygodniem- mwi Renata Zybertowicz. -Zbiega si to z terminem reko-lekcji w pobliskich parafiach,ale mam nadziej, e spdzielcydadz rad pogodzi rekolekcje

i zebrania. Walne zaczynaj sico prawda do wczenie, bo ogodzinie 17, ale mona przecieprzyj p godziny czy godzinspnionym. Wszyscy zostanwpuszczeni. Musz zabra zesob jedynie dowody osobiste.

Na stronie internetowej sp-dzielni znajdujemy inormacj oporzdku obrad Walnego Zgro-madzenia. Wrd najwaniej-szych punktw naley zauwaysprawozdanie zarzdu z dziaal-noci spdzielni za rok 2014 igosowanie nad jego przyjciem

oraz zatwierdzenie sprawozda-nia finansowego za ten rok. Istot-nymi elementami bd take:sprawozdanie Rady Nadzorczejza rok 2014 oraz jego przyjcie,a take gosowanie nad absolu-torium dla czonkw zarzduza dziaalno w tym okresie.Planowane s rwnie wybory

uzupeniajce skad Rady Nad-zorczej.- W programie nie ma projek-

tu naszej uchway, ktra zakadazmniejszenie miesicznej pensjiprezesa spdzielni z 15 tysicyzotych do 8458,33 z, a takeczonkw zarzdu do kwoty nieprzekraczajcej 90 procent za-robkw prezesa - mwi RenataZybertowicz. - Projekt ten zosta,naszym zdaniem, bezprawniezablokowany. Chcielimy, eby"walne" zobowizao Rad dotakiego rozwizania. "Walne" wkocu rzdzi w spdzielniach.

Zarzd spdzielni, po kilkuinterwencjach czonkw stowa-

rzyszenia w tej sprawie, przed-stawi opini prawn, z ktrejwynika, e zaproponowany pro-

jekt uchway, dotyczcy zobo-wizania Rady Nadzorczej dozmiany zasad naliczania wyna-grodzenia dla czonkw Zarz-du, nie ley w kompetencjachWalnego Zgromadzenia, tylkoRady Nadzorczej w zgodzie zprzepisami Prawa spdzielczegoi Statutem spdzielni. Stowarzy-szenie ma opini przeciwstawn.rwa przepychanka ormalna wtej sprawie.

Czonkowie stowarzyszeniaargumentuj, e po tych obni-kach zarobki prezesa spdzielnii tak byyby godne.

- Chcemy skoczy z Bizan-cjum na Skarpie - deklaruj ja-sno. - Zaley nam na tym, ebyludzie zabierali gos w sprawach,ktre ich dotycz. Zarzdowi,

mamy nadziej, zaley na tymsamym. Przecie po to jest "wal-ne".

Stowarzyszenie zgosio takekandydatw do Rady NadzorczejSpdzielni. S nimi Marian Bru-decki, emerytowany nauczyciel,Ryszard Hoodowski, emerytwojskowy i omasz ruszyski,analityk danych.

W swoich ulotkach przedsta-wiciele organizacji wskazuj, ew SM "Na Skarpie" s najwyszeopaty w oruniu. Podwaajzasadno wysokiego opacaniaprezesa i Rady Nadzorczej, atake potrzeb istnienia unkcjirzecznika prasowego. Zauwaa-

j, e niesusznie jest limitowanydostp do uchwa i dokumenta-cji. Podczas walnego zgromadze-

nia chc na to zwrci uwag.- Liczymy, e tym razem na

sali bdzie wicej spdzielcwni w poprzednich latach - mwiRenata Zybertowicz. -. Podamyspdzielcom wane dane jakwydawane s nasze pienidze.Dlatego rozpowszechniamyulotki. Niech ludzie zdecyduj,czego chc.

Termin zebra wposzczeglnych sektorach:

Poniedziaek 23 IIIAnna, Wojciech

Wtorek 24 IIIBoena

roda 25 IIIMaciej

Czwartek 26 III

Regina, JacekPitek 27 III

Karolina, Krystyna, Jan

Chc skoczyz Bizancjum

Stowarzyszenie Niezaleni na Skarpie zachca wszystkich dowzicia udziau w Walnym Zgromadzeniu Czonkw SM.Proponuje zmniejszenie zarobkw prezesa spdzielni

z tysicy do niespena ,Tomasz Wicawski

BEZPATNA GAZETA TORUSKA| NR 30 | 5 GRUDNIA 2014| ISSN 40083456 FELIETON STR.2

Marcin Czyniewskijednogonie wybrany prze-wodniczcym nowej RadyMiasta

4

Elvis yje? Tak i ma sicakiem dobrze w jednymz blokw na osiedluGrbocin

14

Szukamy nowego biznesuna lewym brzegu Wisyrok po otwarciu nowegomostu

9

Starajmy si wyciga wnioski z historii -mwi Olgierd ukaszewicz na spotkaniuw Teatrze Baj Pomorski

22

Bunt w Sp dzielni Mieszkaniowej Na Skarpie. Czy Wojciech Piechotai jego wsppracownicy bd nadal rzdzili na walnym?

Skarpa walczca6

Sytuacj w spdzielni Na Skarpie obserwujemy od pocztku

grudnia ubiegego roku.Fot.

ARCHIWUM

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

19/40

19REKLAMAtylkotorun.pl marca r.

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

20/40

20 DODATEK tylkotorun.pl marca r.

EDUKACJA

Syszc pierwszy raz o me-todzie Feldenkraisa, trudno

uwierzy, e mona tak wie-le osign dziki mikroru-chom, wyobrani i wiadomejobserwacji.

Faktycznie, jest to innowa-cyjna metoda. Jej autor, poprzezwasne problemy ze zdrowiemodkry, e system nerwowyreaguje identycznie zarwnow trakcie wykonywania danejczynno, jak i podczas myle-nia o niej. a obserwacja byana tyle kontrowersyjna, e niktnie chcia opublikowa ksikiFeldenkraisa, w ktrej autor, zwyksztacenia doktor fizyki anie medyk, stwierdzi, e naszmzg jest plastyczny i podatnyna zmiany przez cae ycie! Ato oznacza, i mamy zdolnorozwoju, moliwo rnora-kich zmian, uczenia si, dla-tego e nasz ukad nerwowystale zachowuje gotowo dotworzenia nowych pocze ireorganizacji starych, a co zatym idzie, moe tworzy nowe,lepsze bd inne, wzorce ruchui zachowa. Ma to niebywaeznaczenie dla naszego unkcjo-nowania. Warto podkreli, emetoda ma charakter eduka-

cyjny, a nie leczniczy, chociaskala eektw terapeutycznychjest naprawd imponujca.Mnie samej o wiele bardziej nileki pomogo wanie odkryciei zastosowanie w praktyce wi-cze Feldenkraisa.

Na czym to dokadnie polega?Praca w Metodzie Felden-

kraisa polega na kierowaniuinormacji do ukadu nerwo-wego, uatwiajcych zmianniekorzystnych nawykw i po-praw koordynacji ruchowej.

Prociej ujmujc, trzeba sobieuwiadomi, gdzie tkwi naszproblem zdrowotny. Warto pa-mita, e nawet w pozornymbezruchu cay czas oddy-chamy, nasze serce bije, mzgdyskretnie steruje napiciamimini w polu grawitacji, prze-mieszczaj si pyny i impulsyw naszym ciele. ym samymreaguj nasze neurony. o ruchjest nonikiem inormacji domzgu, a dziki mniejszemuzakresowi ruchu mona takew bezpieczny sposb przele-

dzi jego tor, pynno, oddechi skorygowa nasze bdy. Dzi

to naukowo udowodniona me-toda stosowana w wielu kra-jach.

W Polsce chyba niewiele osbj zna?

Z kadym rokiem coraz wi-cej osb zapoznaje si z Meto-d. W naszym kraju dziaa dziokoo 10 certyfikowanych jejnauczycieli, kilka osb jest wtrakcie szkolenia. Najblisze,4-letnie kursy dla prowadz-cych zajciach odby monaw Austrii, Szwecji lub we Wo-szech. Ja sama do orunia nazajcia zapraszam lekarza me-dycyny, Aldon Chrociewicz,specjalistk z Nowego Scza,ktra certyfikat zdobya wSzwecji.

Czego mog si spodziewa popierwszym takim spotkaniu?

Relaksu, odpoczynku i po-mocy. Kady z obecnych wi-czy we wasnym tempie zgod-nie ze swoimi potrzebami, alei ograniczeniami. Nauczycieljest osob podpowiadajc,co robi, jaki ruch wykona.Jedyne, czego nam potrzeba,

to kawaek podogi oraz koc,na ktrym moemy si poo-

y, czasem wystarczy krzeso.Co wane, metod Feldenkra-isa mona stosowa take wdomu. W Internecie znajdzie-my mnstwo poradnikw czyzestaww wicze do samo-dzielnego wykonania.

Nie od dzi wiadomo, e lepszeeekty osigniemy jednak podokiem specjalisty. W oruniubdzie ku temu okazja.

Dokadnie. Weekend z me-tod Feldenkraisa odbdzie si21 i 22 marca w sali RemedisPro wejcie przy ulicy Plac Pia-stowski (adres: ul.18 Stycznia.4).

Zajcia w obu dniach odb-d si w dwugodzinnych turacho 10, 12 i 14 mona zapisasi teleonicznie pod numerem502 192 032. W trakcie kadejz lekcji nasz go z NowegoScza omwi, czym dokad-nie bdziemy si zajmowa nazajciach, aby potem przejdo konkretw. Jeli warunkina to pozwol, osoby z wcze-niejszych godzin bd mogyuczestniczy take w kolejnychspotkaniach.

Przemylswoje zdrowie i marca w Toruniu odbdzie si bezpatny weekend z metod Feldenkraisa. O tym, w czym moeona pomc i na czym polega, rozmawiamy z Barbar Nehring, organizatork i propagatork spotka

Jeli, a wiele na to wskazu-je, IER dojdzie do skut-ku, naukowcy pokierujtechnologi pozwalajc na

eektywn produkcj ogrom-nej iloci energii w wynikuuzji termojdrowej. Jest tomoliwe, dziki najtszymumysom reprezentujcympoow krajw caego globu.Do wsppracy przy drugimnajdroszym w historii naukiprojekcie, wczyli si torunia-nie. Udzia zespou pod kie-runkiem pro. Marka Polasikazbliy wiat ku moliwociomwytworzenia zaledwie w kilkasekund ciepa potrzebnego doogrzewania przez rok miastawielkoci orunia.

Idee uzji termojdrowejzaproponowali Rosjanie ju wlatach 50. Zapowiadali, e w

przecigu 40 lat bd w staniewykorzysta j do produkcjienergii. Fakt cigego wycze-kiwania na istotny progres

w tych badaniach obrazujeskal trudnoci caego przed-siwzicia. Dzi wiat jest jubliski celu.

Na poudniu Francji, wmiejscowoci Cadarache, od2011 roku trwaj prace nadwybudowaniem reaktora ter-mojdrowego (tokamaka) wramach midzynarodowegoprojektu badawczego IER,spajajcego wkad Unii Euro-pejskiej, USA, Japonii, Chin,Indii, Korei Poudniowej iRosji. Kilkaset zespow ba-dawczych z caego globu opra-cowuje skadowe technologiiprodukujcej energi z alter-natywnych rde - deuteru i

trytu, ktrych Ziemia ma za-pas na miliony lat.

- Wgla zabraknie, ropate si skoczy za 50, moe100 lat, uranu te nie jest takwiele, jak si o tym mwi, zato deuter mona masowo po-zyskiwa z wody morskiej. Zkolei tryt produkuje si z litu,w ktry nasza planeta jestbardzo zasobna - wyjania

pro. Marek Polasik, ekspertw dziedzinie spektroskopii

rentgenowskiej, kierujcy Za-kadem Spektroskopii Atomo-wej Wydziau Chemii UMK woruniu. - Fenomen projektuIER, w porwnaniu z naj-bardziej eektywnym, znanymobecnie procesem pozyskiwa-nia energii, czyli rozszczepia-niem uranu, polega na w penikontrolowanym naladowa-niu, w warunkach ziemskich,

procesw zachodzcych naSocu. Procesie moliwym

do przerwania w kadej chwi-li. Naukowcy z caego wiataod lat dyli do przeprowadze-nia oraz dugotrwaego utrzy-mywania uzji termojdrowej,polegajcej na zderzaniu zesob jder deuteru z jdramitrytu, w celu wygenerowaniaolbrzymiej energii cieplnej.eraz jest to moliwe, a nawetcoraz bardziej bliskie, w duej

mierze rwnie dziki wyni-kom bada naszego zespou.

Sia Soca

na ZiemiBadacze z UMK opracowali diagnostyk,ktra zwikszya szans doprowadzenia dofinau prac nad midzynarodowym reakto-rem termojdrowym, ktry ma zakoczy

energetyczne problemy ludzkoci

Marcin Tokarz

Od lewej: Doktoranci - mgr Ewa Szymaska i mgr ukasz Syrocki oraz prof. Marek Polasik i dr KatarzynaSabkowska - pracownicy Zakadu Spektroskopii Atomowej Wydziau Chemii UMK w Toruniu; realizujzaawansowane badania w ramach programu ITER - jednego z najwikszych projektw badawczych whistorii ludzkoci.

Fot. ADAMZAKRZEWSKI

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

21/40

21DODATEKtylkotorun.pl marca r.

EDUKACJA

Geneza udziau toruskich ba-daczy w projekcie IER wiesi z ich wizyt w 2010 roku nanajwikszym obecnie tokama-ku JE pooonym nieopodalOxordu, w ktrym dochodzi-o ju do uzji termojdrowejtrwajcej kilkadziesit sekund.Wtedy naukowcy z UMK byliwiadkami rozpoczcia pracnad zastosowaniem w to-kamaku JE wolramu jakomateriau do konstrukcji jegoelementw. Dziki temu jestw stanie wytrzyma ogromnetemperatury, sigajce setekmilionw stopni Celsjusza,a wic temperatury o wielewikszej ni ta, ktra panuje

na Socu.wczesny pobyt zainspi-rowa naukowcw z UMKdo zdobycia rodkw na pro-wadzenie szczegowych ba-da widm rentgenowskichwolramu. Zaowocowao touzyskaniem przez dr Kata-rzyn Sabkowsk w 2011roku pierwszego grantu na tebadania z Narodowego Cen-trum Nauki w Warszawie.Nastpnie w latach 2012-2014pro. Polasik zrealizowa se-ri 3 projektw europejskichw ramach programu IER,ktrego wykonawcami byli drKatarzyna Sabkowska, mgrEwa Szymaska, mgr ukasz

Syrocki oraz dr Jacek Rzad-kiewicz z Narodowego Cen-trum Problemw Jdrowych wwierku - gwny konstruktorspektrometru umoliwiajce-go rejestracj widm wolramuna tokamaku JE.

Aby zrozumie wag udzia-u toruskich badaczy w pro-gramie IER, trzeba pojpodstawy procesu zachodz-cego wewntrz tokamaka, acilej mwic, w przestrzeniprzypominajcej "dtk". Wniej inicjowana bdzie u-zja zachodzca w stanie pla-zmy, ktra podtrzymywana

jest przez pole magnetyczneograniczajce stykanie si jej

ze cianami tokamaka. o wniej dochodzi do zderzania si

jder deuteru i trytu, w wy-niku ktrego moe nastpiuzja termojdrowa - procesniezwykle trudny do zapo-cztkowania i utrzymania,przeprowadzany w temperatu-

rze sigajcej setek milionwstopni Celsjusza.- Po zastosowaniu wolra-

mu w tokamaku JE okazaosi, e jony wolramu przeni-kaj do plazmy ochadzajc j,co jest bardzo niekorzystnymprocesem - wyjania pro. Po-lasik. - Z drugiej jednak stro-ny, wolram daje niezwyklebogate widmo rentgenowskie,dziki ktremu mona uzy-ska bezcenne inormacje po-zwalajce kontrolowa kluczo-we parametry plazmy, takie

jak jej temperatura i gsto.

miao moemy stwierdzi, enasz zesp opracowa pod-stawy unikalnej i niezwykleprecyzyjnej diagnostyki para-metrw plazmy wytwarzanejw tokamakach takich jak JEi budowany obecnie IER,ktra wykorzystuje niezwy-kle bogate charakterystycznewidmo rentgenowskie jonwwolramu.

Dziki temu projekt IERma jeszcze wiksze szanse po-wodzenia, przez co rozumiesi nie tylko skuteczne prze-prowadzenie eksperymentw,ale rwnie prac reaktoraprzez okres okoo 20 lat orazpniejsze przeprowadzanie

uzji na jeszcze wiksz skal.Naukowcy z UMK w oruniuopisali swoje dokonanie wartykule naukowym, ktry wnajbliszym czasie ukae si wrenomowanym midzynaro-dowym czasopimie.

- a praca jest niezwykle

istotna dla caego rodowiskaspektroskopowego, zajmujce-go si gorc plazm stwier-dza Henri Weisen, dyrektortokamaka JE, w licie skiero-wanym do pro. Polasika.

Jak mona byo si spodzie-wa, tematyka wykorzystaniauzji termojdrowej do pro-dukcji energii zostaa zauwa-ona przez Greenpeace, ktrywyrazi ju sprzeciw dla reali-zacji projektu IER. Organi-zacja uwaa go za szkodliwydla rodowiska naturalnego.

- Greenpeace walczy z

czym, co jest genialne - za-uwaa pro. Polasik. - Oni nierozumiej tej zaawansowanejtechnologii. Jednak na tyledue jest zaangaowanie cae-go wiata w realizacj projek-tu IER, e musi on si uda.Jedynym minusem tego pro-

jektu s ogromne wydatki naetapie badawczym.

Koszt realizacji programubadawczego IER szacuje sina okoo 15 mld euro, chowiele wskazuje, e znaczniezostanie on przekroczony. ocena za opanowanie siy So-ca na Ziemi.

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

22/40

22 tylkotorun.pl marca r.SMACZNEGO

Jak zacza si woja przygoda zsushi?

Zaczo si banalnie. Pewne-go dnia moja dziewczyna popro-sia, abym zrobi sushi. Debiutmoe nie by zachwycajcy, alezmotywowa mnie do czstszegoeksperymentowania. Ju wkrtcepasja zamienia si w powoanie.Pojechaem do Japonii. Zaczemczyta literatur o sushi, a nawetuczy si jzyka japoskiego. Je-stem zaascynowany kultur tegokraju, a szczeglnie jego sztukkulinarn.

Czy to znaczy, e kady moew domu robi sushi?

Nie jest to trudna rzecz, jelirobimy to gwnie dla zabawyw krgu znajomych czy rodziny.Jeli chcemy si jedzeniem ba-wi i spdzi mio czas, gorconakaniam do tego typu ekspe-rymentw. Zachcam take douczestnictwa w kursach sushi

organizowanych przez naszrestauracj. W ich trakcie prze-kazujemy niezbdne i ciekaweinormacje, ktre pomagaj wrozpoczciu przygody w domu.Jeli za chodzi o powaniejszcelebracj smakw i odkrywa-nie prawdziwej wieoci orazbogactwa dowiadcze, sugeruj

zda si na wyszkolonych sushimasterw.

Jak oceniasz stosunek Polakwdo sushi?

Nasz stosunek zmienia si nalepsze, lecz nadal musimy dbao edukacj. Std midzy innymipomys na kursy w Domu Sushi.

Pierwszy kontakt z niesmacz-nym sushi moe zrazi na dugiczas. Dzieje si tak czsto, kiedykupujemy gotowe dania. Cechcharakterystyczn dobrego su-shi jest jego wieo, a zestawyoerowane w sklepach nie mogtego zagwarantowa. Dlatego dlaosb, ktre pragn skosztowa

sushi po raz pierwszy, polecamwizyt w restauracji.

By moe cz osb wstydzisi przyj do restauracji sushi?Wszak sztuka jedzenie tej potra-wy nie jest atwa.

Nie ma si czego ba! DomSushi codziennie odwiedzaj

nowicjusze, ktrym pokazujemyjak trzyma paeczki, jak dobie-ra smaki i dania. Pamitajmytake, e nie ma jednego, dobre-go sposobu trzymania paeczek,a najwaniejsza jest wygoda. Su-shi mona te je rkoma. Pracasushi mastera polega nie tylko na

przyrzdzaniu niezwykych po-traw, ale take na zachceniu doczerpania z egzotyki i bogactwa

japoskiej kuchni. Jeli do tegododamy przyjazn atmoser,wwczas w sushi naprawd mo-na si zakocha.

Dom Sushi to bardzo klima-tyczne miejsce. Bliski kontakt zklientami, ktrzy siedz dookoabaru, pomaga?

Oczywicie! Dziki tej bli-skoci panuje u nas niemal ro-dzinna atmosera. Rozmowypodczas przygotowywania dana oczach klientw pozwala-

j pozna ich gust i dopasowawszystkie skadniki. Zadaniemsushi mastera jest zadowoli ka-de podniebienie. ym samymnasze potrawy s wyjtkowe iodpowiadaj yczeniom indywi-dualnego klienta. Praca w takimotoczeniu i kontakt z ludmi dajeogromn energi i satysakcj!

W sushi naprawd mona si zakocha. Zadaniem sushi mastera jest zadowoli kade podniebienie. Nasze po-trawy s wyjtkowe i przygotowane zgodnie z yczeniem indywidualnego klienta zachca Ernest Perepeczo,

meneder restauracji Dom Sushi przy ulicy Franciszkaskiej.

Wsushi mona si zakocha

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

23/40

23DODATEKtylkotorun.pl marca r.

BUDOWLANKA

Systemy ogrzewania aku-mulacyjnego na prd scoraz popularniejsze. Mitgosi, e elektryczne ogrzewa-nie domu nie jest tanie. Jed-nak to czy uzyskamy komortcieplny za rozsdn cen wduej mierze zaley od podj-tej przez nas decyzji.

Opinia goszca, e elek-

tryczne ogrzewanie jest drogiew uytkowaniu zrodzia si wczasach, gdy budynki byy leizolowane, a wic zapotrze-bowanie na ciepo znacznieprzewyszao obecne standar-dy. Wspczenie dobrze wdobrze ocieplonych domach,ogrzewaniem akumulacyjnymsteruj elektroniczne termo-staty z czujnikiem temperatu-ry w kadym pomieszczeniua caoci nadzoruje regulatorpogodowy koszty ogrzewa-nia elektrycznego z II taryy sbardzo niskie.

Argumentem stojcym zawyborem ogrzewania akumu-lacyjnego s nakady inwesty-cyjne. System nie wymaga bu-dowy komina, instalacji z rur,przycza gazowego czy zaku-pu lub dzierawy zbiornikwna gaz pynny, olej. Ponadtozyskujemy dodatkowe po-mieszczenie, ktre wczeniejbyo przeznaczone na kotow-ni lub skad opau.

Ekonomiczne ogrzewanieelektryczne opiera si na aku-mulacji czyli gromadzeniuenergii cieplnej tylko z II tary-

y energetycznej. Podoga w tejtechnologii gromadzi energiciepln w czasie trwania dru-giej taryy, gdy jest ona tasza.Nastpnie zgromadzona ener-gia jest oddawana w postaciciepa zgodnie z ustawieniamina regulatorach pokojowychtemperatury.

Po ustabilizowaniu si cenenergii elektrycznej, a szcze-glnie ceny energii w taryfienocnej, ktrej koszt jest ni-szy od taryy dziennej prawieo i nie zmienia si od lat.UE do roku wprowadzia

wobec Polski agodn politykw zakresie obcienia koszta-mi zwizanymi z emisj CO.Co w nastpstwie nie wpy-nie na radykaln zmian cenenergii elektrycznej. Korzycipynce ze stosowania ogrze-wania akumulacyjnego nieustpuj popularnoci pomp

ciepa i kotom na ekogroszek.Podstawow zalet ogrze-

wania na prd (dotyczy towszystkich systemw elek-trycznych) jest bezobsugo-wo dziki penej stero-walnoci i regulacji poprzez

system automatyki.Bezpieczestwo to nastp-na zaleta, omija nas problemnieszczelnej instalacji gazowej.Niezawodno oraz cigodziaania ogrzewania gdynastpi przerwa w dostawieprdu nagrzana podoga

jeszcze oddaje ciepo przez

kilkanacie godzin, gdy w tejsamej sytuacji kotownie wod-ne przestaj pracowa.

o akurat zaskakuje wszyst-kich tumaczy WodzimierzKos. Jak ogrzewanie na prdmoe dziaa bez energii elek-

trycznej? Wszystko zawdzi-cza wanie wczeniejszej aku-mulacji. Gdy przestaj dziaapompy przy ogrzewaniachwodnych, grzejniki s zimne

ju po kilkunastu minutach inic z tym nie zrobimy.

Koszt instalacji grzewczej

- akumulacyjne ogrzewaniepodogowe dla domu o pow.Okoo 70 m2

Elementy instalacji: prze-wody grzewcze dla kadegopomieszczenie oddzielne, cen-trala sterownicza z regulato-rem pogodowym Fuzzy Logic,regulatory temperatury po-sadzki dla kadego pomiesz-

czenia, aparaty zabezpieczeelektrycznych, instalacja za-sila prdowych i sterow-niczych, tamy montaowe,osprzt instalacyjny - kosztwykonania pod klucz 16800z brutto.

Zbliony koszt eksploatacjiokoo 2200,00 z dla sezonugrzewczego (zakada si sie-dem miesicy).

A co z ciep wod?Naszym klientom proponu-

jemy trzy sposoby uzyskania

ciepej wody uytkowej:1. Pompa ciepa do przygo-towania ciepej wody uytko-wej

2. Bojler akumulacyjny (za-silanie 400V)

3. Przepywowy podgrze-wacz wody w wersji elektro-nicznej (zasilanie 400V)

Koszt eksploatacji wg indy-widualnego zapotrzebowania,ale przyjmujc, e w domkuzamieszka rodzina 2+2 tokoszt uzyskania ciepej wodyprzedstawia si nastpujco:

1. Pompa ciepa do przygo-towania ciepej wody uytko-wej 40,00 z/m-c

2. Bojler akumulacyjny za-silanie 400V 80,00 z/m-c

3. Przepywowy podgrze-wacz wody w wersji elektro-nicznej zasilanie 400V 90,00z/m-c

Nie taki prd straszny,

gdy go akumulujOgrzewanie podogowe akumulacyjne, nowo ktra wprowadza rewolucj w ogrzewnictwie

7/21/2019 Tylko Toru nr 36

24/40

24 DODATEK tylkotorun.pl marca r.

BUDOWLANKA

Finaem chwilowych utrud-nie w ruchu bd znacznezmiany w obrbie starw-ki. a cz miasta bdzie mogapochwali si nowoczesn inra-struktur.

Obecnie trwaj prace zwi-zane z wymian torowiska,przebudow inrastruktury to-warzyszcej oraz kompleksowprzebudow ukadu ulic rau-gutta, Warszawskiej, placu w.Katarzyny i Szumana. Ulice, naktrych pojawi si cieki ro-werowe wyposaone zostan wnowe owietlenie, nawierzchnioraz zostan skomunikowane zukadem cieek rowerowych wmiecie. Przykadem jest tu po-czenie Bulwaru Filadelfijskiego zAlej Solidarnoci.

- o jeden z celw projektuBi City, w ramach ktrego re-alizujemy t inwestycje mwiMarcin Szulc, kierownik kontrak-tu z firmy Budimex. Przy przy-stankach tramwajowych pojawisi take nowe wiaty.

Ponadto zadanie obejmujeprzebudow placu 18 Stycznia

przed dworcem oru Miasto,wybudowanie wza przesiadko-

wego na ulica raugutta czcegoperony tramwajowe z dworcemkolejowym poprzez kadk dlapieszych wyposaon wschody iwindy dla niepenosprawnych.

Nowego wygldu nabierze tak-e ulica Skrzynieckiego midzyterenem kolejowym a jednostkwojskow, gdzie, planowana jestbudowa miejsc postojowych dlaautobusw i samochodw osobo-wych. cieka rowerowa poczyrondo Pokoju oruskiego z ulicWarszawsk. W pobliu dworcapowstanie take stacja oruskie-go Roweru Miejskiego.

Zmieni si take skwer zielonyprzy Placu 18 St