D IA L Ë C T - BTJSETtrrH7wnr**~~fi

WOORDENBOEK

V A K H E T

111-öïltlJIl DIALECT DOOB

TROF, DR. J . H . G A L L É E .

DEVENTER.

H . P. T E R B R A A K .

A . aak, aaken, vr . aak . aalte, vr . mestwater . * aaltengat, o. mestgat .

aalttonne, aaltentonne, v r . aa l t ton. aarden, zw . w w . besmet ten . aol, aole, m . aa l . aolbèze, - n , v r . aalbes.

aolbèzenblad, o. —strük, m . aom, aome, o. a a m (vat). aopen, b w . open. aor, aöre, vr . ko renaar . aoren, zw. w w . a ren lezen. aor, b v n w . zie ander. aorden, aoren, zw . w w . z i ch ergens

s c h i k k e n ; a a r d e n ( van z i e k t e b v . maze len) , v oo r twoeke r en .

ao rdig en aorig, b vnw . , a a r d i g , aore, aorn, v r . ader . aomd, -6, m . mannet j esdu i f , doffer, aos, o. k r e n g , kwaodaos, l as t i g ventje, aosem, m . a d e m . aosemen, zw . w w . ademen , aoven, -S, m . oven. aovend, -e, ÏÏI. avend, genaovend, goeden­

avond . aover, vz. bw . over. aoverdaod, m . ove rdaad . aovereenkomste, v r . overeenkomst . aoverende, b w . ove re ind . aoverende bliven, opb l i j v en , w a k e n .

aovergünstig, b v n w . a f guns t i g ; z. abbe gunstig.

aoverlèjen, b vnw. w i j l e n , z a l i g e r ; min vader aoverlèjen.

aozen, z w . w w . e r op u i t z i jn . 'aole, v r . e i genn. A l i d a . aoltjen, vr . e igenn. Aalt je , 'aovel, b vnw. euvel , 'aovelgünne, m . afgunst, abbegünstig, b v n w . afgunst ig .

achte, U w . a c h t ; wbvblle bünter? der bünter achte.

achter, voorz . ; hé lbp achterümhèr, hij loopt h e m a c h t e r n a , ik zitte tim achter de vodden, ik ga h e m scherp na .

achterdeel, o. nadee l . achterdocht, m . nadenken .

achterhölt, -hÖlter, o. evenaar aan den wagen .

adel, m . af, öf, v rz . af; v a n : ik weet er niet

(niks) öf. Thans worden in het westen voora l af en of dooreen gehoord zoowel i n samens te l l ingen als als voorzetsel . Meer oostelijk heeft of de overhand.

Öfbraok, m . a fb raak . afestomd en afgestomd, bvnw. b w . ; 'n

afestomde logen, een volstrekte l e u g e n , afestomd mooi, zeer moo i .

afgaon (èfgaon), st. w w . l ) a f l oopen ; - t i s afgaond wark, 't lbp met den zieeke op 't ende, de zieke is stervende. 2) ver­r i ch t , wo rden , 't geet üm vlug èf.

Öfglinten, zw. w w . omhe inen . oflangen, zw . w w . aanre iken . öfnïfelen, zw . w w . op s l inksche wijze

a fhand i g m a k e n . af rangen (èfrangen), zw. w w . boonen

van d raden ontdoen. öfrikken, zw. w w . omhe inen . öfrÖmen, zw. w w . a f roomen. öfschbttelen, zw . w w . afzetten. a f ( ö f - ) 8 t e l l e n , zw . w w . uitste l len. afvréden, zw . w w . omhe inen , a f ra t e r en .

akelik, bvnw. ake l i g . aker, èker, m . e m m e r t j e , keteltje. akker, -S, m . a k k e r . akse, vr . ko r t e b i j l . Zie ekse. al, alle, b v n w . b w . a l ; f t is al , het is

we l w a a r ; de eerpels bünt alle, de aardappe ls z i jn op.

albendig, b v n w . moedwi l l i g . Zie aliban-derïje.

alderdees (allerdéges), bw. zel fs; ik hebbe üm alderdees gisteren nog gezieen.

ALIBANDEftUE—ARG.

alibanderSje, v r . l osband ighe id , alillg, b v n w . gehee l ,

alla , b w . vooru i t . allebdrd o f alleböt, bw . e lk oogenb l i k ,

te lkens ,

nllemaol, b vnw . , v. n . w . a l l e . almenaksmaond, - n , v r . m a a n d e n van

30 o f 31 d a g e n , i n tegenoverste l l ing van

m a a n d e n v a n 28 d a g e n (naar de maan ) ,

w e l k e v roeger bi j b e r e k e n i n g voor ge­

w a s s e n , m e l k w o r d e n v an v e e , enz. ge­

bru ik t w e r d e n .

almblak, m . a l m a n a k .

almangs en manks , bw . somti jds .

almogend, b w . z e e r ; almogend dom. alwaor, b v n w . ; 't is alwaor, 't is geheel

waai - , we l waar .

ambelt, o. aambee ld .

an . vz. en b w . a a n ; de karke, de schóle is an, de k e r k . de schoo l is begonnen.

anbanzen (anbenzen), zw . w w . aanzetten

tot spoed.

anblekken, zw . ww . aanschrappen (van

boomen) .

anböten, zw . w w . v u u r aanleggen,

ander, aor, b v n w . ander , anejaagd, b v n w . z e n u w a c h t i g ,

ang, b v n w . zie eng. angaon, w w . 1) leven m a k e n ; wat gaot

de jongens an! 2) r a k e n , toebehooren, dat messe geet mi an, dat mes be­hoor t m i j .

angel, m . h e n g e l , s t e k e l ; angelgart (angelga^de) benge l roe .

angèven, st. w w . a a n g e v e n ; verstarf angèven, aangifte doen voor het recht

van success ie en o v e r g a n g ; 't wark der an geven, het w e r k e n opgeven.

angst, engste, m . angst . annalen z w w w . in bes lag n e m e n , -an-

ehaald, gep laagd, hé is nog al ens anehaald met höfdzeerte.

anhólden, st. w w . a a n h o u d e n , i emand

s laande houden , i n l even houden .

anhögen, zw . w w . ophoogen .

anknÜppen, zw. w w . aanknoopen .

anköveren, z w . w w . l a n g z a a m vooruit­

g a a n ; de zieeke kövert langzame an, de z ieke betert l angzaam.

anlangen, zw( jv. a angev en , a fgeven;

lang mij de èerpel ens an , geef mi j

de aardappels eens aan. Wi Jj dat bi Jansen anlangen (ook öflangen), wi l t ge dat bij Jansen afgeven.

anlèten, z w . w w . een d i ens tp l i ch t i g n u m m e r t r e k k e n ; hé is anelót, h i j is er i n geloot.

anmaken (ammaken), zw . w w . voort­m a k e n ; maak i'j ens wat an met uw W a r k , maak voort met uw werk .

anmaken, zw. w w . geplaagd z i jn m e t ;

hé is volle anemaakt met höfd­zeerte, hij wordt d i kw i j l s door hoofd­

pijn gep laagd.

anmöden, ieemand ieets anmödeh, zw. ww . iets van i emand d e n k e n ; z. tó-mdden.

anpraten, zw. w w . opdr ingen ,

anrecht, o. l a twe rk o m me lkva t en op te

drogen.

anrichte en anreoht, o. aanrech tbank . anslaon, st w w . t r o u w e n ; hé hef en ni'j

W t f aneslagen, hij hoeft een tweede v r o u w genomen,

anspannen, de paarden voor den wagen

p laatsen ; vör uw alleene spant de DÜvel nieet an, voor u a l l een geeft de D u i v e l z i ch de moeite van inspannen en

halen n ie t , m . a. w . wees m a a r niet b a n g

spoedig dood te gaan.

anspreken, st. w w . bezoeken (b.v. van

kraambezoek ) ,

antlen, st. w w . aan r i j d en ; met gevaor argens antïen, ergens aanr i jden ,

antwoord, -e, o. antwoord ,

anwinnen, st, w w , beteren, v a n e e n z iekte,

anzachten, zw. w w . beter wo rden (van ' t weer) ,

aperije. vr. gekhe id .

appel, appels, m . appel . arbeid, m . arbe id arf en arve, mv. erve, o. erf. arfekse, - n , m . (verouderd) bezitter van

een er f ; ook erfekse, zie T i jds . M . v. L . 1, 10.

arfte, - n , vr . e rwt . arve, - n , m . er fgenaam. arven, zw. w w . erven. arg, aarg, bvnw. , bw . e rg .

AHG—IJÈDELKN. 3

arg, o. e r g ; 'k"~ \dde der gin argin, ik l i ad er gec iV^/g i n .

argernisse, vr . ergern is ,

arke, arken, vr . a r k . arksel, o. zie harksel, vel p i p i e r .

arm, arme, m . a r m . arm. b vnw . a r m .

armöd, armö, m . e. v r . armoede , ver­dr ie t , z w a r i g h e i d ; argens armöd mee of over hebben.

as, vgw. als.

asche (aske), v r . a sch . asse, v r . as. astertd, bw . e rg . astrant, bvnw. b ru taa l ,

aver, vz., i a geschreven s t u k k e n meest voor

aover.

B. baakster, v r . baker , baal (bale), vr . baa l .

baas, bazen * m . baas. baoge, - n , m . boog , bocht, baoi, o. baai (stof)-baoke, baoken, v r baak. baoken, baokens, m . g r enspaa l , paal

o m de r i c h t i n g aan te wi j zen ,

baom, baoms (bbme), m . b o d e m (van een vat , enz.)

baord, baorde, ïri. baard , baors, baorze, m . baars, bad, o. bad.

ba(d)en, zw . w w , een bad n e m e n , baggelen, zw. ww . z i ch w e n t e l e n , bv. van

hoenders .

baggeren, zw. w w . ; dör 't zand bag­geren, met moei te door 't ru l l e zand

loopen of - r i jden .

bak, bekke, m . bak. bakken, st. w w . b a k k e n ; de sné bakt,

de sneeuw pakt (voor sneeuwbal l en ) .

baldaodeg, b vnw . ba ldadig .

balg, beige, m . m a a g , bu ik . balgplne, balgzeerte, v. maagp i jn , bu ik ­

p i j n ; s y n . : lïfpïne. balke, - n , m . ba lk . balken, mv . de zo lder boven den dee l ; zie

bij hilde.

balkenbrlj.vr.een mengse l van meel , lever .en

a l l e r l e i van de s lacht i n het rol lennat gekookt ,

balkensleeten, v. mv . b a l k h o u t e n . bane, vr . b a a n . band, bende, m . b a n d ; üt de bende,

u i t b u n d i g , ongehoorzaam,

bandel, bandels, m . hoepel ( om een va t ) ; vgl . rink.

bandgarden, mv. s t o k k e n , die over het

r i o l en «lak gelegd worden .

bandöre (Jbanderdöre), v r . groote deur der s c h u u r ; zie bansdöre.

bandstbkke, m . hout waarvan hoepels

g emaak t worden ,

bange, bvnw. bang . bank, benke, vr. bank . bansdöre, vr . s chuurdeu r . (Tw. baanzen-

döre). banzen, zw . w w . onredel i jk d r i ng en , z.

benzen. barg en borg, m . gesneden va rken ,

barg, m . b e r g , be rgp laa ts ; höjbarg. bargen, st. en z w . w w . ; barg, eborgen

en bargde, ebargd, bargen.

barke, zie berke. barm, m , b e r m van den weg. ba Tste, vr. bars t , baksten, st. w w . bers ten ,

basse, vr . b i l , achterste dee len van het bovenbeen ,

bast, beste, m . s c h o r s , hu id .

bate, vr . haat. ^Nbats, b vnw. b ru taa l , overmoedig, rnoeie l i jk ;

't is een batsen sinjör, 't is een bruta l e vent.

batze, v. groote schop, bebbe, - n , vr. v r o u w ; de bek stekt Urn

nao de bebben, h i j is een v rouwengek , bebbenbek, m . vrouwengek ,

bedde, o. b e d ; in bedde kommen, beval len,

beddebüre, v r . beddet i jk. beddekaste, - n , bedstede. beddestè, -en, vr . bedstede,

beddetog ( W i n t . beddetüg), o. overtrek

v a n een bed.

bedarven, st. w w . bederven,

bedeesd, b v n w . bedeesd,

bédelen, zw . w w . bedelen.

BËD0N(Z1K)— BEWEGEN-

bedón(zik\ w w . z i c h b e vu i l en , zik bedón van lachen.

bedri©Ogön, st. w w . bedr i e gen ,

bedröfd, b v n w . bedroe fd ; ook b i jw. be-dröfd weinig,

bedüsd, on t s t e l d , onthutst } ik ston der stik bedüsd van.

bée, vr . bede.

been, beene, beentjen, o. (h ier en daar is ee verengd (ot Jee) b o e n ; wi zult di ok ens b i 't beentjen krïgen, onde r handen n e m e n ,

beentjen, o. fluitje o m k w a r t e l s te vangen,

beer, - e , m . mannet jes v a r k e n , bëeerdigen, w . w w . b e g r a v e n ; zie

ineerdigen. beeste, - n , o. beest. bèfesse, - n , v r . abee l . begaves, begaoving, vr . va l l ende z iekte,

ook beroerte (T. aoverval). begeerlik, begeer ig .

begldren, z w . w w . beg lu r en .

begraJQfenis, v r . begrafenis , begrip, o. begr ip ,

behagen, zw . w w . behagen ,

behende, b v n w . behend ig ,

behoren, zw . w w . behooren .

behoven, zw . w w . behoeven ,

beide, te lw. beide, beitel, -S, m be i te l ,

bèjeren, zw . w w . s l inge ren ,

bek, bekke, m . bek . beke, v. beek. beker, -S, b eke r , bekliflik, b v n w . besmette l i jk ,

bekwaom, b v n w . b e k w a a m ,

belank, o. b e l a n g ; 't was van belank, 't was in'tgrootedemöjte weerd.

belaoven, zw . w w . be loven ,

belenden, zw . w w . g renzen aan .

beleven, zw . w w . be leven,

belezen, st. w w , door he t u i t spreken van

toove r f o rmules i e m a n d v a n eene z iekte

genezen,

belle, vr . be l . belmundig, b v n w . ver loopen.

belofte, - n , v r . belt, belter, m . heuve l .

belze, belzen, vr. w i l de p r u i m .

bemarkung, -e ' j. o p m e r k i n g .

bemöjen, zw . w w bemoe i en .

bename, benaamt, bw . v o o r a l , voor­

name l i j k ; 't steet slecht met't zaod, bename met de règ, ' t staat slecht met het g r a a n , voo ra l mot de rogge.

benéden, bw . beneden.

benèven, bw . naast. benne, - n , v r . m a n d . benul, o. v e r s t a n d , . b e g r i p ; slitaozie an

't benü.1, kindse)) w o r d e n ; hé heft er gin benul van, hi j heeft er geen ver­

stand van.

benzen, zw . w w . dr ingend v e r z o e k e n ,

bedelen o m iets.

beppe, v r . oude v r o u w ; bij aanspraak

ge l i jkbeduidend met n d l . moedert je,

bereiden, zw. ww . be r e i den , g e r e edmaken ,

bère, beren, m . beer (ursus ) . berke en barke, - n , vr . berk . bescheed,o. an twoord , b e s c h e i d ; bescheed

brengen, zeggen, t e recht w i j z en ,

beschrlns, b vnw. schr i j l ings ,

beschüte, vr . beschui t .

bessem, -s, m . bezem, besemstèle, v r . bezemsteel.

beslot, o. s l u i t i n g ; hé hef gin beslot in den mond, hij k a n niet zwi jgen,

besplren, zw. w w . h i n d e r e n , be l e t t en ; zin rechte bünt üm nieet bespïrd, zi jn rechten zi jn n ie t wee rsproken ,

bespreken, st. ww . door het u i t spreken van

fo rmules i e m a n d van eene z iekte genezen,

bestaon, st. w w . bestaan!, z i j n ; v e r l a n g e n ;

't besteet zoo, ' t is z oo ; hé besteet ml niks, h i j is m i j niet v e r w a n t ; hé besteet te komen, hi j ver langt te k o m e n .

b e s t e e n , zw . w w . besteden.

bestendig, b vnw. bestendig .

bestrïken, st. w w . b e s t r i j k e n , door be­

s t r i j k ing (soms onder het m o m p e l e n v a n too-

verspreuken ) , een ziek l i chaamsdee l genezen.

beter en béter (Dev. bèterder ) ,bvnw.bw. betün, bvnw. , bw. , beperkt , we in i g i n ge ta l ;

de eerpel bünt betün, de aardappels

zi jn s chaa r s ch .

béven, zw . w w . beven, bever, m. bever, bewegen, st. w w . bewegen.

15ÈZE—BÖ. 5

bèze, bezen, v r . ^ jaast bère in bosch-bère, -n. v r . b e s :

bezeiken, zw . ww . bewate ren , (zeiken w o r d t meest van m a n n e n , mïgen van

v r o u w e n gezegd) zik bezeiken van lachen

bezöken, st. w w . bezoeken,

bezbrgen, zw . w w . bezorgen,

bidden, st. w w . b i d d e n , bedelen,

bidman, (biddeman), bidwijf bedelaar,

-ster.

bieën, st. w w . bieden,

b'eer, o. b i e r , m a a l o f feest.

bieet, bieetwortels, v r . kroot , bieeze, - n , vr . bies, l t . j u n c u s .

bikans, bw . b i jna , bïle, vr . b i j l . bllenk, bw. langs, billen, zw. w w . b e h o u w e n , b e h a k k e n .

bilze, vr . p l a n t n a a m , hyoscyamus .

binden, band, ebonden, st. w w . b inden ,

een ver jaarsgeschenk geven,

bint, binde, o. honderd e l g a r e n , dat van

den haspe l k o m t .

birzen, zw. ww . d r i j v en , aandr i j ven ,

bisden, bisen, zw . w w . heen en weer l o o p e n ; de k6 biest, de koe ien loopen

met den staart i n de hoogte r ond door het

we i l and ,

bissing, vr . d r u k t e , k e r m i s ,

bister, b v n w . b i j s t e r ; 't züt er bister U t , het ziet er s lecht u i t ; "t spoor bister, het spoor kw i j t .

bisser, bw . zee r ; meet bisser vblle, met zeer veel.

bïten, st. w w . bi j ten,

bivöt, m . p l an tnaam, ar temis ia vu lgar i s .

bïze, vr . r e genbu i . blaarkop, v r . koe met bles of geheel w i t ­

ten kop .

blaore, vr . b laar , blaoze, v r . b laas. blaozen, st. ww. bliees, eblazen, b l a z en ;

de wind bibs, het waait o n s t u i m i g .

blaozebalg, m . blaozepipe, v r . b laaspi jp .

blaoken, blöken, zw. w w . b l a k e r e n ; iets

k l e u r e n door den rook van het vuur .

blaokerig, blökerig, b vnw . n a a r den rook r u i k e n d of smakend , r ooke r i g

blad, blaaë en blare, o. blad. bladder, vr . k le ine blaasjes op de h u i d ,

zweert jes.

blage, blagen, m . k le ine k i n d e r e n , die

last ig z i jn .

bleek, b v n w . b leek,

bleike o f bleeke, - n , vr. b leekve ld , bleiken, zw . w w . b leeken.

blek, b vnw . s t r a k ; de locht steet zoo blek, de luch t staat naar d roog weer.

blek, o. b l i k . blekken , z w . w w . blaffen, blekke, blekkens (N . O verijs. blekens),

maze len ,

blekke, vr . b l ikaars .

blère, vr . koe met een bles ; ook blèrekó. blèren, zw . w w . b l a t e n , schreeuwen,

blïde en b l i j , b vnw. blijde, blik, o. b l i jk . blïken, st. w w . bleek, ebleken,bli jken. blikeers, m . doorge leden aars.

blikken , zw. ww. weer l i ch ten ; zie hette-blikken.

bliven, st. w w . b l i j ven.

blö , blöe, b vnw . bloode.

blöd, o. b l o ed ; 'nblódspijen, een bloed­s p u w i n g .

blok, blökke, o. b lok. blom, blomen, m . blö me, blómen,

vr. b l o e m , b loem van meel .

blomken, blomkes, o. bloempje.

bloot, bloote, bvnw. bloot. blösem, m . bloesem.

blou, blouwe, bvnw. b l a u w ; zoo blou as de locht.

blöjen, zw. w w . b loe i en ; de lüchte blöjt, de donderblomkes blojt, e r is onweer op h a n d e n .

blote, vr. omges lagen e ind van den broek.

blöteh, zw. w w . ontb loo ten ; de lange gras­

spieren in eene geweide weide a fmaa ien .

blüjsteren, zw. w w . hard waa i en .

blüjsterig, b vnw . w inde r i g .

blussen, zw . w w . b lusschen .

blütterije, v r . k l e i n i ghe id , l i cht werk .

bó, h o e , w e l ; bö joa, we l ja ; bó zeker, welzeker .

bö, b v n w . 'k bün der bö van, i k heb

er genoeg v an .

bocht, o. v u i l , o u t u i g .

bochte, -31, vr. b o c h t , bu i g i ng .

bdd, o. i n ededee l i ng ; bód sturen, mcde-dee l en , aanzegeen.

bodde, m . n o r s c h m e n s e h .

^böddel , bèrdel, m . b o n d , bóde, m . bode. bok, bükke, m . bok . b6ke, boke, o. boek . bóke, b e u k . nog over in Boekelo, ui tge-

spr . B d k l ó ( buur t s chap in Twenthe. ) b o k s e , - n , vr . b r o ek .

boksen, en boksen nemen, een p ic n i c , dat aan de e igenl i jke brui lof t vooraf

gaat . V a n d a a r boksenbier, m a a l bij die

ge legenheid,

boksen, z w . w w . (Dev.) w e g n e m e n , stelen.

bökweite, vr . boekwe i t ; bók weiten zaod en vrouwlüj raod da's dubbelt öf niks.

bolken, zw. ww . opr i spen .

bolle, - n , m . st ier . bollen, zw . w w . t o ch t i g z i jn (van koeien) .

bèlte, - n , vr . bout . bongerd, m . boomgaard ,

bonk, -e. m . harde k l u i t aarde ,

boom. böme, m b o o m . booméker, m . e e k h o o r n .

boomlöperken, o. vogeltje. boone, boonen, m . boon . boor, m v . boors, m . boor. boos, voor boos is meest kwaod of heilig

i n g eb ru ik ,

bö^d, erge d i a r rhee .

bördepad, vu i l e weg . bore, - n , vr . b a a r , b u r r i e . boren, z w w w . ieemand ieets üt den

nÖZO boren, door l is t doen ver l iezen,

bórg, m . z. barg, gesneden v a r k e n , borg, bbrge, m . b o r g . börgemeister, m . burgemees te r , börk, m . op r i p s ing . börn, börnpütte, b r o n , put . bö r s, börsdrinken, a l les o p d r i n k e n .

b Ö r S t e , v r . borst .

b O S , b Ü S S e , v r . b u n d e l .

bosch, büsche, o. bosch . bóschop, en boschöp, mv . boschèppe,

vr . boodschap, bódschdp sturen of bod

dón, t i j l i n g Heb i daor bóschèp an? hebt gij WIT iets mede te m a k e n ?

bot, bütte o. b)t . bot, bütte, o. beende ren ; de bütte, h e l

l i c h a a m .

boter, v r . boter . bots, m. s l a g , stoot. botsen, zw . ww . k l o p p e n , bonsen .

bottel, -s , v r . botte l .

bouwen, zw . w w . p loegen.

bouwmeisterken, kw iks taa r t j e . bözem, m . groote vooru i t s tekende schoor ­

steen.

bbkken, zw . w w . b u k k e n .

bollen, zw . w w . h u i l e n .

bö rste, vr . mv. borste ls van het zw i j n .

bb rStel, i n . bors te l .

boten, v u u r a a n m a k e n . bögel, m. beuge l .

böke, böken, v r . beuk . bbkelkoorn, m . en o. beukenoot .

bönhaze, beunhaas .

bönne, v r . hoogte m i d d e n i n een w a g e n ­

spoo r , galeri j i n een k e r k , v l i e r ing .

bönne, bönneken, vr . groote kast i n de keuken .

boren, zw. w w . b e u r e n .

börte, vr . beur t . braaktüte, vr . r e g enwu lp (s te l t loorer ) .

brao, vr. z. bras. braoke. v r . g eb roken l and .

braome, - n . vr . b raambes .

braon, st. w w . braode en breed; ebraon, b raden ,

braomel, brümmel, m . braambez i e ,

bragen, m . hersens, meest van geslachte

d ieren gezegd,

brake, - n , vr . b r a a k , w e r k t u i g o m vlas

te breken ,

brake, vr. b o u w v a l l i g hu i s . braken, zw . w w . v las b r e k e n ,

brand, brande, m . b r a n d , b r a n d h o u t , brand, vr. zw. tard , in de u i t d r u k k i n g

'tzüt er üt as de brand, b randhe lde r , brandegge, vr . hé hef der debrand-

egge of, hij heeft het n i e u w er af , b i j

heeft de snede van het z w a a r d af.

branderig, bvnw. v u r i g , on t s t ek ing i n de

hu id h e b b e n , ook koor ts i g .

BEANMOLK-r~\

brandkölk, m . )V i m idden in een do rp . brannen, zw . w w . b r a n d e n , ' t brent

daor, daar is b r a n d , brannettel, -S, m . b randne te l ,

bras o f brao, vr . de bras etten, een stuk van liet geslachte beest b raden en

e t e n ; h ie rop worden a l l en die k o m e n V 6 t -

prlzen ('t beest taxeercn ) genoodigd .

brau, vr . ku i t van l i e t been.

bred, o. kistje met schu i fdekse l . brechterije, v r . woeste g r ond .

breed, breeë, b v n w . breed . breiden, brei jen, st. w w . bree;ebre-

jen, bre i jen.

breistÖkke, m . de bre inaa lden ,

breken, st. w w . b r e k e n ,

bret, bretter en bröt, a ch te rs tuk boven den wagen , dat tusschen de ladders geplaatst

wo rd t .

bremme, vr . genis ta .

brieéf, m . br i e f , verder elk s tuk p a i e r , a l

staat e r niets op geschreven , i a n d a a r dat

een br i e f ook mee r bepaald lèzebrief heet.

bri j , vr . b r i j . brink, - 6 , rn. p le in i n een d o r p , open veld

in eone ma>ke , zie pootbrink. brók, o. lage streek. brökke, - n , o. brok . brood, brö, o. b rood . brörzöte, b v n w . gehecht aan zi jn b roed . r.

brüd, bru.de, v r . b r u i d . brüden, zw . w w . broe i en .

brddsch, b vnw . broeiz iek ( van vogels).

b r ü d 8 l a g e , v r . brui lo f t .

brüdlocht en brüdlachte, v r . brui lo f t .

brüdsnögers, noodigers voor de brui lo f t .

D e z e , in 't kistentüg gedost en met de nögestaf in de hand , doen de nood i g ing

ter b ru i l o f t met het volgende liedje :

Góën dag .

D a o r stao ' k op rn inen staf

E n weet nieet wat i k zeggen m a g .

N o w hek m i j w e e r bedach

E n weet ik wat ik zeggen m a g .

H i e r s t o r t ons Gar t J a n Vente a ls brügom

E n Mient j en Elschót as de brüd,

E n dé nöget u w der l i t :

M a r g e n v rog o m t i en u r ,

-BUNGELEN. 7

O p en tonne b i e r , t i e n e , twalevene

Op en a n k e r w i n , v i f , zesse ,

E n en w a n n e vo l r o z i n e n ,

Dé zi i l t b i j Ven t e rboe r ve rsch inen

Met de husgezeten

E n nüms ve rge t en ,

V r o g k o m m e n en late b l iven

A n d e r s küw wi j 't nieet op k r i g e n .

L u s t i g e zongen , vrölik e sp rongen ,

S p r i n g e n met de beide beene.

E n w a t ik nog hebbe vergeten

Zu l t ow de Brügom en de Brüd verbeten ,

l l e j m i j e lk n u w wa l vers taon,

D a n laot de fles üm de taófel gaon.

brüken, zw . w w . gebru iken , brün, b v n w . b r u i n . brü.S , o. s c h u i m . brüzen, zw . w w . s c h u i m e n , b ru i s en .

Lao t s n z e n , lao t brüzen,

Lao t kos ten wa t ' t w i l ,

De brügom za l 't betalen

D a n büw alle v r i j .

brugge, vr. brugsken, o. b o t e r h a m ; wei-tenbrügge.

brugge, - n , vr . b r u g , vonder.

brÜgem, m . b ru idegom, brüllefte, v r . ( L a r e n , Vo rden e n z ) ,

brülléftenöger, zie brüdsnögers. brümmel, -s z. braomel. brtlS, b v n w . w i l d . bügen, boog, ebogen, st. w w . buigen.

buk, m . bu ik .

bükslagen, bükslaon st. ww . hi jgen (van een paard) ,

bür, m . boer.

bürschap, o gehucht ,

büzekool, v r . k a b u i s k o o l .

büj, vr . b u i .

bükkink, m . b o k k i n g ,

bult, m , bülte, v r . hoog t e , menigte ,

bunder, -S, m . b u n d e r ( landmaat ) , bungel, m . k n u p p e l ; b lok aan den poot

eener koe of aan den hals van een h o n d ;

en bungel der onder smlten, een k n e p p c l onder de hoenders goo i en , n l .

i emand v e r s c h r i k k e n ,

bungel, m . s c h o m m e l ; vg l . talter. bungelen, zw . w w . benge len.

8 BÜSSE—DOKKEN.

b ü s s e , b u s s e n , v r . bus .

bük, i n . (Keppe l ) beuk,

bükérde , v r . b l a u w e l e embank .

büle, - n , v r . b u i l . bünebast, m . k w a a d a a r d i g m a n .

büre , m . v . ? t i jk van een bed. bürte, vr . b u u r t . bütze, büsse, v r . zak i n een kleedings.tuk. buten, z w . w w . r u i l e n ; ümmebüten,

verbüten, o m r u i l e n ,

buten, vz. b u i t e n .

D.

daod, d'aode (d'aoë), v r . daad. daor, bw . daar . d'aonig, bw . vr i j w a t , z e e r , ze bunt

daonig an 't kwachelen, zij zi jn daar zeer aan het s u k k e l e n .

dag, dage, m . dag . daggen, z w . w w . m e t s e l w e r k insn i jden. dak, dake, o. d a k ; ook het. s t r oo , waar­

mede het dak gedekt w o r d t , heet dak. dale, bw . naar b e n e d e n ; zich of sik

dale smiten, gaan z i t ten .

dalen, zw. w w . da l en . dame en tamé, bw . zoo s t raks .

dam, damme, m d a m . damp, dampe, m . d a m p . dank, m . 't is uw te danke, ik deed

het voor u w genoegen .

danken, zw . w w . d a n k e n , bedanken .

darm, derme en darme, m. d a r m . darp, darpe, o. dorp . da^tig, t lw . der t ig ,

dasse en desse, vr. d a s , halsdoek, dau (dou), m . d a u w . dautrèën, zw . w w . d a u w t r a p p e n ; op 1 Me i

v roeg ops laan , als de d a u w nog op 't veld l igt .

dawelen, zw . w w . s toe i en , niets doen.

dawelaar, m . n ie tsdoener ,

deeg, o. deeg. deel, deele, o. dee l . deesem, m . deesem.

dége, v r . voo rdee l , t i e r ; dehónder hebt gin dége ast régent,

dége, b v n w . hé is n*eet dége, h i j is niet r ech t wijs.

déger, b v n w . vers tand ig , d è j e n , zw . ww . zacht s l aan ,

deilbrieef, o. s c h e i d i n g s a d e .

d e i l e n , z w . w w . deelen.

d e i l O O S , oneenig .

d é k e n , m . deken (decanus) .

d e k e n , - S , vr . deken ,

d e k k e , o. d e k , deken ,

dekkel, m . dekse l .

dele (delle), vr . d o r s c h v l o e r , e igenl i jk het

bevloerde gedeelte van de s c h u u r , die in

de saksische boe renwon ing een geheel mot

het woonhu is vo rmde . sdelenhane, m . ve rwaande gek (die meent

dat hij de h a a n van de dee l is ) .

delle, vr . laag te ; vg l . dele. d e m m e r i g , bvnw. duis ter .

d e m p i g , b vnw . k o r t a d e m i g .

dèmter, e igenn. Deventer .

denne, - n , v r . den . d e n k e n , zw. ww . d e n k e n , h e r i n n e r e n ;

h é doch er aover, hij d enk t er over ;

'k kan 't mij bes denken, ik k a n het mij best he r inne r en .

d è r n e , d e e r n s , vr. deern,

d'eef, d*eeve, m . dief. d i e n e n , zw. ww . d ienen.

dieep, dieepe, b vnw. diep. d i e e p z i n n i g , b vnw . zwaarmoed ig ,

d i e r , diere, o. dier. diggel, - S , vr . scherf ,

dij , d i j e n , vr. d i j .

dik, d i j k , s t raatweg ,

dikkedükke, bw. m e e r m a l e n , vake.

d i n g s e l h e i d , vr . k l e in i ghe id ,

d i s s e , vnw . deze.

d i s s e l e n , zw. w w . t w i s t e n , mopperen ,

d i s t e r e n , zw. w w . haspelen,

d i s s e l , m. s p i n r o k k e n . \ (

d i s s e l b o o m , m . d isse lboom,

dö , bw. toen.

d ö d d e r i g , b v n w . s laper ig ,

dödkükentjen, o. laatste k i n d , har te lap .

dóf, bvnw. doof , n l . u i tgedoofd , l e eg ; dóve nö t t e ' ; , dóve kaole, dóve stbkke, (dood hout ) ,

dók, dóke, m . doek . dokken, zw. w w . stroowisseh?n onder de

pannen leggen.

O DOL—ï)ROKi.

9

dol, b v n w . dof , b o n t ; v an veel l i n t en en

k w i k k e n voo r z i en ; den dollen hÓd, de

opgetoo ide hoed .

dol, (in 't höfd), b v n w . duize l ig . do l , m . l i e ve l ing .

dollen., zw . w w . i j l en . dom , bvnw. d o m ; zoo dom as 'n küken,

-as 'n ganze, -as 'n osse, -as 'n ülk, -as 'n varken, -as 'n üle

dómenheer, m . p r ed ikan t .

dón, on r . w w . d o e n , g e v en , r e i k en .

dón, op de mouwe dön, op de m o u w spe lden .

d6n , d o e n , g e v en ; dd mi dat, geef mi j dat.

dón, p r a t e n ; wi hebt er lange aover edaon.

dón, o m iets g e ven ; daor dó 'k niks op. donderpedde; v r . d i k k o p (jonge k i k v o r s c h ) .

doo weer, o. dooi wee r . doo;d;e, doon, m . doode. doodvat, o. doodk i s t ; den boom mot

nog duchtig grojen eer der vör mij en doodvat üt vblt, de boom is n o g l a n g niet groot .

doof, b v n w . doof ; doof as 'n schalde. doof, b v n w . doof , gedoofd; dóve kaole,

dove ko l en . z. dóf. dooien, z w . w w . s t e r v en ; nao 'tdoojen

van Ga r t Jan, n a den dood v a n G e r r i t

J a n . (Op sommige plaatsen n a a r analogie

van dood a ls dooden u i tgesproken. )

doop m . e n dope v r . doop.

doop, v r . saus. door, m . dooier . doorn, dörne, m . doren . doornappel, m . p l a n t n a a m , D a t u r a .

dóp, doppe, tn . Slekkedbppe, s l a k k e n ­

huis jes .

döpgüdze, v r . ronde beite l .

dorsen, z w . w w . d o r s c h e n .

dorst, m dorste, v r . dorst . dósterig, b v n w . d u i z e l i g , do f i n 't hoofd.

dow, m . d u w .

dówen, z w . w w . d u w e n . dögdelik, b vnw . degel i jk.

döjen, zw . w w . doo ien.

dope, v r . en doop, m . doop. dopen, zw . w w . doopen.

dór, vz. door .

döre, v r . deur . dörslag, o. zeef , vergiet,

dörtocht, m . bu ik l o op . I

döze, - n , vr . doos. * drao, b v n w . s troe f ; den wagen geet

drao, de wagen gaat s troe f , de raden

z i jn d r o o g , drao in 't wark, l u i ; en draoën keerl, i emand met w i en men niet voorui t komt .

draod, draoë (draode), m . draad , draodnègel, m , d r a a d n a g e l , e igengereide

vent.

dracht, vr . wat gedragen wordt, k leed ing ; 'tis gin dracht meer, 't is geen mode meer .

dragen, zie drègen. drake, - n , m . d r a a k , vl ieger, dral, bvnw. vast gesponnen g a r e n , ga ren

dat l i ch t ronddraa i t ,

drammen, zw . ww . hu i l end d r ingen ,

drammert, m . h u i l e r , prut te laar ,

dreef, m . dreef , hé is op dréve, b i j is op g a n g , hij is goed ge lu imd ,

drègen en dragen, st. ww. dróg, edrè-gen, d ragen ,

drèj, drèje, d raa i , drèjen, zw. w w . draa ien ,

drek, m . s l i jk . drenzen, zw . ww . dr ingend s ch r e euwen ,

drevel, -S, mv . dreve l ,

driee, t lw . d r i e . drieëgge, m . v ierkante koppige ke r e l ,

driest, b vnw . driest liggen, b raak l i ggen ,

drift, vr . s te rke beweg ing ; k u d d e , w e g

w a a r langs vee gedreven wordt ,

dri l , o. gesto ld v leeschnat. dril , o. geweven (dr iedraadsch) stof.

drillen, zw. w w . ronddraa i en , dringen, st. w w . drong, edrongen,

d r i n g e n .

drinken, st . w w . dronk, edronken, d r i n k e n ,

drlste, b vnw . driest .

drlten, st. w w . dreet, edreten, e xone -ra re a l v eum.

drïven, st. w w . dreef, edréven, d r i j ven . dróf, b v n w . droef. dróf heid, vr . hi lbt gin dróf heid nao,

hij laat geen bedroefde nabestaanden achter , drok, d r u k ; >k bün drok, ik heb veel te deen.

2

10 DTtONGE—KKRDK.

dronge, b v n w . d i ch t opeen, i n eenged rongen ;

de rogge steet dronge. dronk. m . d rank j e , drèl, m . wors taeh t i g u i twerpse l , droom, dröme, m . d r o o m ,

^dróppe , - n , m . d roppe l .

drosohen, z w . w w . b lu f f en , g roo tspreken ,

dröwen, zw . w w . d r e i g e n ; der drout régen, e r dre ig t r egen ,

drbpken, o. d r u p p e l ,

droppel, m . d r o p p e l .

drbs, n i . d rass i g e , lage g rond ; drosgrond, kléverdrbs ( k l ave rwe ide ) .

droge, b v n w . d r o o g . drogen, zw . w w . d rogen .

dromen, z w . w w . d r o o m e n .

drüf, drüve, m . k l e ine b u n d e l b loemen. dropen, drèp, edröppen, s t . w w . d r u i ­

pen .

drüs, drüst, m . be z inkse l van koffie, enz.

drüve, drüven, v r . d ru i f . druk, drok, b v n w . bw . d r u k ; 'k bün

druk, i k heb het d r u k , (veel te doen),

drukken, zw . ww . d r u k k e n ; zik drukken, b u i g e n ; 't haas drukt zich.

drümpel, m . d t e m p e l ,

drünger, m . bont met p i n n e n tusschen de

paarden .

düdel, m k i n d e r s l a a p m u t s , s laapkop . düdeldóp, m . en vr . s l a a p k o p ; beteren

heiligen kop dan en düdeldóp. düge, - n , v r . d u i g ( v an een vat) . düken , s t . en w w . d u i k e n , z i ch b u k k e n ,

hé smet nao mi maor ik dükte, hi j smeet n a a r m i j m a a r ik buk te .

düm, düme, en düme, dümen, m . d u i m .

düve, düven, v r . dui f . Düzebarg, Doesborg .

düzend, t lw . d u i z e n d .

düzig, b v n w . s laper i g . dübbeld, b v n w . dubbe l .

dük, bw . d i k w i j l s .

dülle, v r . deel v a n den b i j l , w a a r i n de

stee l s teekt ,

duneggen, m v . de s lapen aan 't hoofd,

dunne, b v n w . d u n . dunken, w w . d u n k e n ; wat ducht uw?

wat d u n k t u ?

dürpel, do rpe l .

durven, zw . w w . m o g e n ; dat dbrste nieet dón, dat moogt ge niet doen .

düt, m . deuk .

düdelek, b v n w . duide l i jk ,

dür, bvnw. d u u r .

duren, z w . w w . d u r e n , u i t h o u d e n ; hé kan der nieet duren, hij k a n het er niet u i thouden ,

duster, b v n w . duis ter , düstre, o. du is tern is ,

dütsch, b vnw . d u i t s c h .

duvel, rn. du ive l ,

dwarg, -e, m . dwe rg , dwars, bvnw. d w a r s , onvr iendel i jk ; hé was

arg dwars tegen mij. dwarsnacht aover dwarsnacht, m .

den derden dag .

dwepen, zw . ww. dwepen ,

dwingen, st. w w . d w i n g e n .

E. echel, m. b l oedzu ige r , s t eke l va rken . echeldöp, m . s t eke l va rken .

echelvarken, o. s t eke l va rken .

echt, bvnw. echt . édel, bvnw. edel . édik (eddik) en eek, m . azi jn.

eed, eede, m . eed. eegen, zik eegen, zw. ww . z ich inhouden ,

sti l z i jn.

eek, rn. e i k e n s c h o r s , b r u i n a c h t i g vocht .

eeken, zw . w w . b r u i n a fgeven; de wal-nbtte eekt, de noot geeft b r u i n af ; van eerpel schellen krlg i eekerige hende, van het aardappe lsch i l l en kr i j g t men bru ine v ingers .

eekertjen of eekerken, o. e e k h o o r n .

eekhoren, -s, m . eekwilge, vr . e i k , die als oen w i l g is afge­

knot o in het ta lhout .

eelt, vr. meer i n gebru ik is zwil. eempessig, b v n w . e i genz inn ig .

een, eene, t lw . (als l idw . enV, een;eene bw . ; eenig, b vnw . a l l een.

eerappel, eerpel en èrpel, vr . aardappe l .

eerbied, m . eerb ied .

eerdtionig, b vnw . eerbewi jzend.

eerde, vr. a a r d e , g rond .

O EERDBÈRE—FARM. 11

eerdbère, eerbèze, v r . aa rdbe i ,

eere, vr . eer. eernst, m . ernst , eers, m . aars . eersende, o. s tompe punt van het e i .

Op de Paasch weide wordt met eiers ge­

spee ld door te raden w e l k e punt van bet

e i het i s , die ve r toond w o r d t ; h ierb i j

zegt m e n :

Sp i t s ende , e e r s ende , z it ,

A i die 't ver lus is ' t k w i t .

eerst, b w . eerstdaags. eeschen, zw . w w . v e r n e m e n .

eawe, vr . eeuw. effen, b v n w . even gel i jk.

effen, bw . een oogenbl ik . egge, - n , vr . k a n t ; s cherpe kan t van een

m e s , w e r k t u i g o m de k l u i t e n op 't land

te b r e k e n ; maak daj en egge krïgt, m a a k dat ge de z w a k k e kan t v indt o m de

zaak aan te p a k k e n ; maakt daj 't an eene egge krïgt, z ie dat ge de zaak

aan k a n t k r i j g t ; an en egge zetten, a a n k a n t zet ten.

egge, z. zelfegge. ei, eier, o. e i . eigen, b v n w . eigens, bw . zelf. eike, v r . e ik . eikenboom, m . eiloof, o. k l i m o p .

eisen, m . e i s ch . V g l . eeschen. eiselik, b n w . zeer. eizen, zw . w w . bang z i jn . éker, z. booméker. ekkelfrans, m . me ikev e r .

ekkelfransken, g r a skeuken t j e , dat op den me ikeve r l i j k t , doch k l e ine r is .

ekkelworm, m . m e i k e v e r ,

ekse, vr . ko r t e b i j l , zie akse. ekster, m . v r . ekster ,

elfte, m . v r . h u i d w o r m bi j vee. elkermalk, v n w . een ieder, elle, v r . e l . ellebaoge, m . e l leboog.

ellend, o. ; ellende, v r . e l l ende .

elöven (glöven), zw . w w . ge looven.

elve, elvene, Uw . elf. elve, elfte, - n , l a r f v an een kever . elze, v r . els (p r i em) .

elze, - n , v r . els (boom) . elzenstobbe, v r . e l zens t ronk .

emmer, -S, m . e m m e r . emp, b v n w . l i ch tge raak t .

• empe, - n , v r . m i e r . empenbült, m ie renhoop .

[ empenstart, m . l i ch tge raak t m e n s c h .

emperig, b v n w . ongedur ig .

emte, zie empe en, a ls negat ie ; hé zei, dat e 't niet

en wist; as ik 't nieet en hebbe, dan kan 'k 't ok nieet géven.

ende, o. e ind . endenei, o. endenei .

eng o f enk, enke, m . veld o m het dorp . engel, engle, m . enge l . enkel, m . e n k e l v an de voet. enkeld, bw . e n k e l , somti jds.

enkel, b e k r o m p e n , e enzaam. ens, bw. eens.

ente, - n , v r . eend. enten, z w . w w . enten. enter, m . eenjar ig paa rd . enterik, m . mannet jes eend.

erkentelik, b v n w . e rkente l i jk .

esch, i n . hooge s t reek bouw land .

esche, vr., esch, m . boom, A c e r c a m pest re. ese, esse, m . of o . ; a l leen v o o r k o m e n d e i n

hi is recht in zin ese, of esse, hij is i n z i jn s ch ik ,

estrik, ester, m . g ebakken vloersteen,

eten, st. w w . at, egetten, eten. eterijë, vr . e tenswaar ,

otgron, o. e tgroen.

etgrbs, o. etgroen.

etter, m . eker . ettebül, hettebül, m . b u i l door d en

beet eener m u g .

éven, b w . even . èvenèlder, min èvenölder, van ge­

l i j k en leefti jd z i jnde,

èvenwels, bw . evenwe l .

èverdesse, - n , vr . hagedis,

ézel, -S, m . ezel .

E faok, vaak, m . s laap, farm, b v n w . f e rm.

12 FAZE—GAGEL.

faze, -11, vr- veze l , feekse, ~n, v r . feeks, feil, m . fei l . feil, v r . dwe i l . fel, felle, b v n w . b w . h e v i g , zeer begeer ig

n a a r ; de kolde v^eel üm fel op 't llf, de koo r t s b egon hev i g en p l o t s e l i n g ; hé is fel op de deerns, h i j is een meis jesgek.

fidel, vr . v i o o l , vede l . Adelen, zw . w w . v ioo lspe len . fldler, m . v ioo lspe ler . fik, ra. h o n d e n n a a m , meest r o e p n a a m .

flkke, v r . feeks. fiks, b v n w . b w . g e z o n d , k r a c h t i g , b i j de

h a n d ; baoven fiks en onder niks, v a n s ch i jnbaar gezond ui tz iende personen gezegd.

fïkseboon, -en , v r . lup ine (vlkse-). fïlte, - n , m . fielt. ommelen, z w . w w . beuze lach t i g , doel loos,

o n n u t w e r k v e r r i c h t e n ,

f in , b v n w . fijn, t e e r , hoog (van s t em) ; 'n f in kindjen , e en teer. kindje.; 'n fine stemme, een hooge s t e m ; finfluiter of flnefluiter, moo ip ra t e r ,

fine, - n , m . v rome . fIsematenten, m v . praat jes , fïsterig, b v n w . k o u d e l i j k , z. vrüsterig. fit, v r . fijt ( zweer ) ,

flambóze, - n , v r . f ramboos ,

fianze, v. koe i endrek (een pannekoek ) . flap, vr . s l ag . flappen, zw . w w . s l aan , flarde (flarre), - n , v r . a fgescheurd stuk,

v o d , l i ch te v r o u w ,

flater, m . f later. ^

flau, flauwe, b v n w . z w a k , o n m a c h t i g , l a f , smake loos ,

fiauze, - n , v r . bedr iege l i jk praat je ,

fleemen, zw. w w . v l e i en ,

flènseken, zw . w w . o m eten bedelen (van

paarden ) ,

flensken, o. pannekoek .

flèr, flère, m . oorveeg , flesse, v r . i l e s c h .

flik, m . k l a p . flikken, z w . w w . s l a a n , l appen ( v a n s c h o e ­

n e n en i n f i g u u r l i j k e n z in ) ,

fllme, v r . v l i j m .

flinte, - n , vr . s ch i e t g ewee r , g enoemd naar

den vlint (flint) vuurs teen , flinters, m v . s t u k k e n ; an flinters

schieeten, s tuk sch ie ten ,

flitse, vr . p i j l . flitsebaoge, m . en v, boog. flodder, vr . s loddervos,

flöddermlitse, vr . losse m u t s i n tegen­

overste l l ing van de o m het hoofd s lui tende

knipmütse. flouze, z. fiauze. floUW, b vnw. z. flauw, fluiten, st. w w . ( lu i ten,

flür, -e, rn. v loer . flüsteren, zw . w w . f lu i s t e r en ; van vr i jages

gezegd :

in den düstern is 't gód flüstern.

fökke, vr. b r i l ; 'k zal de fókke d'r bij op motten zetten, ik moet er de b r i l bij opzetten (e igenl . zei l ) ,

fokken, zw. w w . b r i l l e n , fóper, f obe l , denappe l , förs, bvnw. fo rsch . fossig, bvnw. d u n , niet s terk,

fotse, v r . i n e lkaa r g e f r omme ld lapje,

frapj, bvnw. bw . f raai ,

•froselen, zw . w w . wors te l en ,

függelen, zw . w w . oneer l i jk hande l en (bij

spel).

fük, bvnw. s t i l , g es l o t en ; hé helt Sik fük, hi j houdt z i ch alsof h i j van niets weet.

füke, - i l , v r . fu ik . fükepdt, vr . r omme lpo t ,

fütem, zw. ww. k n o r r e n , füsel, m . genever. füsken, o. p r u l , k l e in i ghe id .

G. ga, vr. z. weerga, gade. gaar, bvnw. g a a r , s l i m .

gaon, bedaard g a a n , vg l . loopen.

gaard, -en, m . g a a r d , tu in . gaor of gaord, m . t u i n , k a m p .

gadderen, zw . w w . verzame len ,

gading, vr . gad ing ,

gaffeltange, vr . o o r w o r m ,

gagel, o. in . p l a n t n a a m .

O GAGEL—GENAODE. 13

gagel, o. v e r h e m e l t e ; a ls p l a a t s n a a m : m o e r a s k a n t .

galge, - n , vr . ga l g ( in r u i m s t e n z in ) , mv . galgen, brete ls a a n den broek ,

galle, -n , v r . ga l ( lt. fel), g a l (gezwel) , galpen, zw. w w . h u i l e n d vragen,

galsterig, b v n w . r a n z i g ,

gammel, b v n w . H a u w , z w a k .

gang, m . g a n g ; te genge, a an den gang . gangs- gangs maken, aan den gang

m a k e n , bv. de klókke gangs maken, gante, gente, - n , m . gent. ganze, v r . gans. gapen, zw . w w . gapen, gapse, gepse o f güpse, vr . de beide

handen bi j e lkaar gehouden ,

gapsen, zw . w w . w e g p a k k e n , gard (gart), v r . roede,

gardine, v. gordi jn ,

garen, zw . w w . b i j eengaderen. garen, -s, (gaoren) o. garen . garf kamer, v r . sac r i s t i j , e igenl . k leed­

k a m e r ( vg l . N .ho l . vergerven, r u i e n ,

van k leed ve rw isse l en de r k ippen ) .

ga rste, v r . ga rs t , k o r e n . garsterig, b v n w . v u i l . garstert, m . vu i l i k .

ga rstig, b v n w . r a n z i g , k n o r r i g .

* -Gra r t Jan Peter, b i j n a a m , i n den F r a n -

schen t i jd o n t s t a a n , voo r den ve ldwachte r ,

\ toen gardechampêtre. garve, - n , v r . schoof k o r e n . gast, m . v i e r ; een gast garven, een

gast eier. gast, geste, m . gast. gasthüs, o. z i ekenhu is ,

gat, gate, v e r k l w . gètjen, o. gat, gaatje,

gavel en gaffel, m . v o r k , met twee t anden ,

ge-, als voorvoegsel bi j z n w . ; bij de meeste

w e r k w o o r d e n staat e(i) voor ge in nede r -

l a n d s c h ,

gebed, m v . gebèjen, o. gebed. gebedde, - n , m . bedgenoot .

gebèr, o. b eweg ing , d r u k t e ; wat mak i en gebèr!

gebinte, o. de d a k b a l k e n , gebód, gebóën, o. gebod, geboorte, v r . geboorte, geboren, zw . w w . gebeuren .

gebrek, gebréke, o. gebrek.

gebrekkelijk, b v n w . een b r e u k hebbend.

gebrük, o. g eb ru ik .

gebrüken, zw . w w . g e b r u i k e n .

gedaon, b v n w . da r t e l .

gedaonte, v r . gedaante. gedechnisse, vr . gedachtenis . gedó, o. bedri j f . geduld, o. gedu ld .

gedwè, b v n w . gedwee.

geel, z gèl. geere, - n , vr . geer. geeren, zw . w w . g e e r e n , s chu in loopen.

gééme, bw . gaarne .

geest, geeste, m . geest. géie, v r . ; >t gros lig an géie (of in

de geene), het gras l igt zooals het ge­

maa id i s .

geil, b vnw . we l i g (van planten) , we lgedaan

(van menschen ) .

geisel, -S, geesel.

geiselen, (gieselen N . Ov.), zw. ww . geeselen.

gek, m . en b v n w . gek .

gèl, gele, b v n w . g ee l ; zoo gèl as bótter, geel a ls boter ,

gelden, st. w w . ge lden,

geleding, vr . ge led ing ,

gelik, bvnw. ge l i jk ,

gellig, b v n w . w e l i g , we l varend ,

gèlïlg, b v n w . ga l l i g (z iekte van schapen) .

gelöve, o. geloof,

geloven, zw. w w . gelooven.

gelp, m . gegraven g e u l , sleuf.

gelp, b v n w . w e l i g , g e i l ; de rogge steet gelp.

gelte, vr . v a r k e n , dat nog geen biggen

heeft gehad .

gelüd, o. ge lu id .

gelüj. o, he t l u i d e n de r k l ok .

gemaal, o. be last ing op 't gemaa l .

geluk, (lük), o. ge luk . gemeente, o. g e m a c h t , gen i ta l ia .

gemeen, gemeene, b vnw , g emeen , ge­

meenzaam.

gemet, o. l a n d m a a t , de helft van een mor ­

g e n , b i jna een halve bunde r .

gemÓd, o - gemoed ,

genaode, vr . genade.

14 GENÉZEN-

genézen. st. w w . genezen,

gengelen, heen en w e e r gaan .

genieeten, st . w w . gen ie ten ,

genog, b v n w . genoeg,

genot, o. genot .

gente (gante), genterik. rn . mannet jes-

gans .

gerak (gerek), o. ger i j f ; hé hef der et gerak van, hij heeft er het geri j f van.

gereed, b v n w . g e r e ed , k l a a r ,

gerei, o. g e r e edschap , paa rden tu i g , gerichte, o. de r e c h t b a n k ,

gerïf, o. ger ief .

gesohieen, st. w w . gesch ieden .

geslachte, o. geslacht.

gesp, vr . gespel, -S, m . gesp. gespin, o. avond visite voor j o n g e l u i (meisjes

en j ongens ) ; mien brör geet manks wal es nao 't gespin , sp inne jacht .

gest, vr. g ist . gest'aodig, b w . gestad ig ,

getou, getouwe, o. wee fge touw,

getover, o. getoover.

getüg, -e, o. p a a r d e n t u i g (col lectief ) , getüge, m . getuige ,

gevaar, o. w a g e n , voe r tu i g ,

gevaor, o'. gevaar .

geval, o. toeva l . ,„

géve, b vnw. gaa f , z u i v e r ; de bokste is üm meet géve, b w . glad en géve, gr i fweg,

géve, vr . g a v e ; dat is te géve. gevel, -S, m . geve l , gevröchte, v r . a fgeheinde p laats ,

gevol, o. gevoe l .

gewaar WO rden, w w . g ewaar worden ,

gewaarde, m . gerecht igde voor een of

m e e r waren i n de m a r k e n g r o n d e n . gewaod, o. g ewaad ,

gewag, o. gewagen, zw . w w . gewagen .

gewas, o. gewas , geweer, o. geweer ,

gewei, o. i n g e w a n d (van dieren) , geweld, o. k r a c h t , m a c h t , moe i t e , bewe­

g ing ( lawaai ) ,

geweten, o. geweten ,

gewichte, o. g ew i ch t .

gewikst, b v n w . f l ink van v e r s t and , s l i m .

gewikst, g e s l e p e n , s l i m .

gewoon, gewoone, b v n w . gewoon.

'GLÖJEN-

gewülf, o. gewelf . gezelle, - n , m . gezel . gezichte, o. gez icht .

gezinne, o. gez in . gezünd, b v n w . gezond.

gidderig, b vnw. bever ig .

gidzig. bvnw. h e b z u c h t i g , g i e r i g .

gier, o. u ier van 't vee. gierbrugge, v r . g i e r b r u g .

gieren, zw. w w . zwaa i en , d raa i en , i n groote

k r i n g e n v l i egen,

gieene, m . g a n g , te gieene komen of raken , ergens (met een w e r k ) goed op

streek r aken ,

gieetling, m . bas taardnachtegaa l ,

gieeten, st . ww . g ieten,

gieeter, i n . gieter,

gif, o. vergift,

gifte (gift), v r . gift. giftig, bvnw. 1 ) k b o o s , ven i jn ig . 2) begi f t igd,

gïnen, zw. w w . k i e m e n ,

ginne, vnw. gene. gispel, vr . b e r i s p i n g , v e r m a n i n g , n a de

biecht .

gizelen, zw . w w . i jze len.

glad, b vnw. g l a d , k n a p , v l u g ; v a n een

— me i s j e , dat er k n a p ui tz ie t zegt m e n :

glad van snüt en pöte. glad, bw. geheel en a l , i n : glad mis,

geheel m i s ; glad verkeerd glad, bnw. begr i jpe l i j k , dat is nóg al

glad , dat is zeer begr i jpe l i jk ,

gladweg, bw. k o r t w e g ; hé zei gladweg nee, hij zeide k o r t w e g neen.

glas, glaze, o. g l a s , Yens te r , 't glas lbs dön, 't venster openen.

glee, vr. op glee wezen, op gang z i jn .

gleerderig, b v n w . g l i bbe r i g ( van vet).

gil, o. zw i l i n het vleesch.

glimmen, st. w w . g l i m m e n .

glinte, vr . s c h u t t i n g . glip, m . sp l ee t , barst i n de handen .

gilden, st. ww . g l i jden.

glïren, zw . w w . g l i jden.

glïtanden, i n . mv . de sn i j tanden van de

k o e , waarmede de k i n d e r e n spee lden,

gllve, vr. gleuf, glöd, m . g loed, glojen, zw. w w . g loe ien.

GLUNDER—GLUREN.

glüpen, zw . w w . g l u i p e n .

glüpert, -S, m g lu ipe r ,

glüpsch, b v n w . g l u i p e r i g , onve rwach ts .

glunder, b v n w . opgewekt .

glüp (glüppe), v r , spleet.

gnarzen, gnorzen, zw . w w . een zacht onaangenaam m a l e n d ge lu id m a k e n ,

gobbelen, zw. w w . z i ch bewegen (van

vloeistof) , b r a k e n ,

god. b v n w . goed.

god, m . G o d .

"\gOffert, m . groote ke r e l , gold, o. goud. gónsdag, m . W o e n s d a g ,

goor, b v n w . vu i l . goor, o. l a g e , drassige h e i g r ond .

g6s, göse, v r . gans. góstink, m . z i n . smaak , gbrdel. m . gorde l ,

götte, v r . goot. gonzen, zw . ww . op een smeekenden l o on

v r a g e n , e i gen l . zonder s p r e k e n , doch we l

ge lu id gevend,

gör, v r . k l e in meisje,

graof, m . graaf , graot, gr'aote, m . v . g raa t , graow en grao, graowe, b vnw. g r a u w ,

grao arften, g r a u w e rwten ,

graffel, m . vo rk . graffeltand, m . o o r w o r m , gram, gramme, b v n w . a f k e e r i g ; 'kbün

et gram, 'k b e n e r a fkeer ig van . grave, v. spade. graven, st . w w . grof, egraven, g raven .

graven ( s), m . sloot. graft (gracht), gr'afte (grachte), v r .

gracht .

greepe (-n\ vr . mes t vo rk ; van de gavel in de greepe loopen, v a n k w a a d tot e rger .

Greete (grieete), vr . Marga r e the .

grepe, m . greep (het g r i jpen ) , gres en gros, o. g ras .

gréve -n, m . r e c h t e r , o p z i c h t e r , in B r ink -gréve, weidegréve.

grif, b v n w . bw . v l u g p r e c i e s ; hé is ter grif met, h i j is er v lug mee. 't kümp grif üt, 't k o m t precies u i t .

grillen, zw . w w . h u i v e r i g z i jn .

grindel en grendel, S, rn . g rende l .

grinte, v r . mee l / (m inde r fijn dan bloem),

grintenstüte, - n , v r . brood van gr in te g ebakken ,

grlnderig, s o m b e r , g r i nde r i g weer.

grlnen, st. ww . . green, egrenen, sch r e i en .

grtpen, st. w w . greep, egrepen, gr i jpen.

grïs, grtze, b vnw . gr i js . grof, gróve, b vnw . grof . grond, gründe, m . g rond . groot, groote, bvnw. g roo t ; groote van

dón, zeer nood ig .

grove, v. begrafenis. gróvenbrood, o. brood voor het begrafe­

n i s m a a l ,

gröj, m . groe i . gröjen, zw . w w . groe ien , in dikte toenemen,

zie wassen grone, b v n w . g r o e n , v e r w a a n d ; en grö-

nen gek; r a u w : grone eier; zoo grone as grbs, gehee l groen.

grönte, grontens, vr . groente.

groten, zw . w w . groeten.

grotenisse, v r . groet. gruwel, v r . g r u w e l .

gruwelen, zw. w w . bang z i j n ; 't gru­welt mi , i k ben bang .

gruwen, zw . w w . g r u w e n .

grüsel , b v n w . h u i v e r i g . grübbe, grüppe, vr . g r e b , greppel .

grünselig, b vnw . groezel ig .

grüppe, v r . g ruppe l .

grÜS, o. g ru i s . grut, v r . o. grui t -gügelen, g innepappen . güzen, zw. w w . g u d z e n ; de régen güsde

dör de locht. gülen, zw . ww . s c h r e e u w e n . gulp, vr . s t raa l .

günd, bw . g inds . günne, genne, v n w . g indsche . gunnen, zw. w w . g u n n e n .

gust, adj . niet d r a c h t i g , van koe ien.

gillen, gülen, zw . w w . s ch r e euwen . günzen o f gonzen, zw . ww . keuve l en , van

een k l e i n k i n d .

gür, zie ongür. güren, zw . w w . dooi l a t e n ; de hilde g&rt

arg, de zo lde r ing in den stal laat veel stof door.

16 HAAM—HEBBEN. O H .

haam, haams, o. h a a m . haar, h i e r h e e n ; hort en haar wordt ge­

roepen tegen de p a a r d e n , die zonder l i jn

bes tuurd w o r d e n ,

haarstrikke, vr . p la t hou t o m de z icht

mee te s c h e r p e n ; zie hare. haar, hare, v. hooge h e i d e ; i n e i gennamen,

bv . t e r H a a r , en H a a r r o o k , veendamp.

haat, m . haat . haok, h'aoke, m . h a a k . haol, m . getande i j z e ren h a a k met ke t t ing ,

w a a r a a n de k e t e l hang t ,

haolboom, m . stok i n den schoo rs t e en ,

w a a r a a n de haa l hangt ,

haor, de haore, o. h o o f d h a a r ; 't haor sntën, het h a a r k n i p p e n ,

haost (haos), v r . haast , haoze, v. k o u s . haoltjen, o. het i j zer w a a r a a n de kete l

h a n g t ; 't haoltjen is ehangen, het hu i s is k l a a r , de j o n g g e h u w d e n k u n n e n er

zoo i n t r e k k e n .

hadde, vr . afval v an vlas. haft, hafte, o. w a t e r v l i n d e r , haft. hagedoorn, i n . h a a g d o o r n , crataegus.

hagel, m . hage l . hake, haken, v r . h a a k ; k inde r l i ed j e :

h a k e n en o o g e n ,

t i k k e , t a k k e , t o o g e n ,

t i r e l i r e l i r

v a n go ld pap i r .

hakke, v r . h o u w e e l , hal, v r . bevrozen g rond .

halen, haalde en hieel, ehaald, w w . h a l e n .

half, halve, b v n w . hal f . halfscheid, vr . hel f t . halm, halme, m . h a l m . hals, m . k e e l ; den hals tdknïpen, de

kee l d i c h t k n i j p e n ; hals aover ooren, ha ls over k o p .

halter, ra. ha l s t e r .

ham, m . s t u k l a n d (inham, m.) . hamel, -S, m . h a m e l . hamel, b v n w . a r m o e d i g i n k l ee ren en ui ter­

li jk , s c h r a a l .

hamer, -s, m . h a m e r . hamme, - n , v r . s c h e n k e l , d i j , b i l , voor

ham is mee r geb ru ike l i j k schinke. hand, h'ande, v r . h a n d . , handschó, m . handschoen ,

handtam, b v n w . die overa l met de handen

aanzi t .

hantammig, b vnw . hand jegauw.

hane, - n , m . haan . haneholter, o. mv . k ippens tok .

hanepöte, m . m v . k rabbe l s ,

hanetré, v. p l an tn . anaga l l i s a rvens i s .

hangen, st. ww .hink , ehangen, hangen ,

hanglzer, o. getande i j zeren h a a k , z ie

hao . hangzólder, m . galer i j i n eene k e r k .

hanne, - n , v r . k o l k e n b innen den r i v i e rd i jk .

hannekemèjer, m . g ehuurde maa iers , d ie i n het voorjaar meest u i t D u i t s c h l a n d over­

k o m e n .

hard, bvnw. h a r d . hardstikke, bw . gehee l ; ha rdstikke

dood, morsdood . hare, vr . i jzeren aanbeeld o m de z i cht op

te s c h e r p e n , zie haarstrikke. haren, zw. w w . de z icht s che rpen . harfst, m . herfst .

harke, vr. h a r k . harksel, o. ve l papier .

harrebarge, vr . herberg .

harrevarksel, o. o m s l a g van een schr i j f ­

boek.

ha rs, o. vr. hars . harsens, hersens ,

'^harsenwater, o. hersenz iekte . harst, m. r i b b e ; zie schelharst. hart, o. hert. harte, - n , o. har t . haspel, -s, ra. haspe l .

havek, m . hav ik . haver, vr. haver . haze, - n , rn . haas. hazenbrood, o. eene p l a n t , b r i z a .

hazenkléver, v r . p l a n t n a a m , oxal is .

hazelnbtte, v r . hazelnoot .

hé, hij, vnw . h i j .

hebben, zw . w w . hebben g e d r a g e n ; hebt U W der nao, gedraag j e e r n a ; hé hef zik der nao.

(J HEBBEEECHTER—HIPPEN. 17

hebberechter, m . die alt i jd ge l i jk w i l

hebben .

hechten, zw . w w . h i j g en .

heed of hieet, o. heide (gewas) .

heedbrand, h e i b r a n d ; heetplagge, he i ­

zode.

heedvorsen, m v . de nok van het dak onder we lks pannen heide gestopt word t .

heem (h'eem), o. h e e m .

heerd, m . haa rd . heerdeloOS, b vnw . zonder h e i d e r ; 't vee

lbp heerdeloos. heere, - n , m . heer . hees, b v n w . heesch . heet, afval v an v l a s , beste soo r t ; zie spit. heeten (heiten), .«-t..ww. h e e t e n ; zie

heiten. heffen, st. w w . opnemen ,

heft, o. handvat , hégen, zw . w w . omhe inen , hègen, zw. w w . s c h o o n m a k e n , hegge, - n , v r . haag . heide, vr . he ide , heide, vr . e r i c a , heiig, b v n w . damp i g ,

heil, o. h e i l . heister, m . heester .

heisteren, z w . w w . z i ch hev i g u i t e n , spek­

t a k e l m a k e n (van k i n d e r e n ) ; zik heis­teren, z i c h opw inden bij daad of woord .

heite, b v n w . h ? e t , w a r m .

heiten (hiet, eheiten o f eheeten), hee t en , beve len,

hekel, m . h e k e l , hekelen, zw . w w . vlas heke l en ,

hekke, - s , o. h ek . hekse, vr . heks . heksel, m , h a k s e l (pa arden voer),

heksemelk, v. wo l fsmelk (p lant ) , ook

böllekrüd heksemelker, m . r u p s , die op de wol fs­

me lk aast .

hélen, st. ww . he l en , héler, -S, m . he ler , hémel, -S, m . h e m e l , helfte, vr . he l f t . heiken, zw . w w . een band o m de zes

staande ko r enschooven s laan,

helle, v r . he l .

helle weg, m . lage weg . heilig, b v n w . b o o s ; zoo heilig as 'n

spinnekop. heiligheid, v r . toorn . helmblÓme, m . vr . a c o n i t u m nape l lus .

helsch, b vnw . boos ; bw . zee r ; helseh düster.

hemde, (ook hemp) o. hemd . hemdrok, m . soort van borstrok ,

hemmel, b vnw. z i n d e l i j k , netjes.

Henders, Henners en Hente, vr . ver­k o r t i n g e n van H e n d r i k a .

hengel, m . h engse l ; hengelmand. hengest, -e, m . hengst ,

henne, - n , vr . h e n , k i p . hepse, epse, vr . h a m . hespen- (espen)potjes, stuk van den

poot van een va rken ,

herbarge en harbarge, vr. he rberg ,

herik , m . o n k r u i d , héring en hèrink, m . har ing .

Herm, e i genn. H e r m a n . Een k inder l i ed je ,

ook i n Twen t e g e zongen , l u i d t :

H e r m slao d e r m ,

S lao p i p e n , slao t r o m m e n ,

ï )e ke i zer w i l k o m m e n ,

Met gaffel en tangen ,

W i l H e r m ophangen.

(Hetzel fde liedje bev indt z ich i n de ke rk te

Bie le fe ld ) .

hermken of hermeltjen, o. weze l en h e r m e l i j n .

Héte, v e rko r t ing voor Geer t ru ida .

hette, vr . hitte. hetteblikken, hettelüehten, zw . ww .

w e e r l i c h t e n , zonder dat het dondert ,

hevel, m . hevel, hieepe, - n , vr . h e e p , korte b i j l .

Hierlandsch (Ierlandsch N . O.) bvnw. i n l andsch .

hiersch, b vnw. h i e r behoorend.

hieet (heed), o. heidegewas. hijlek, o. huwe l i jk ,

hilde, vr . de lage zo lder ing in den sta l .

hilk, bvnw. gehee l ; den hilken dag hilkendal.

hinnebèren, vr . f rambozen,

hippen, zw. ww . sp r ingen ; o. a . i n het

vers j e : 3

18 HIPPEN—INPÉPEREN.

H i p en t r i p , H i p en t r i p , Ilókl m i j a c h t e r a n m i n s l ip .

dat bij een k i n d e r s p e l gezongen word t , hïmeltjen, o. k r e k e l ; ook hïmken. Mmpjen, o. k r e k e l , hó , b w . hoe . höd, m v . ho, m . h o e d . hóf, m . hoe f ( van een paa rd ) , hók, hoke, m . hoek . hök, hökke en hökker, o. hok . hol, o. h o l ; kaninenhól. hölferen, zw . w w . vreese l i jk h u l l e n , hollen, holden, st. w w . heeld, ehöl-

den, houden , hölske, v r . k l o m p , hdlt, hblter, o. hou t . hön, hónder, o. h o e n . hond, m. , hündjen, o. h o n d . hondeblöme, - n , v r . p a a r d e b l o e m , mols la , honderd, t lw . h o n d e r d , hondtong, v r . m o l s l a , höneer, b w . w a n n e e r , hongerküle, v r . k u i l , laagte aan den bu ik

de r koe . honig, m . hon ing , honte, m . v r . horze l , hoog, - 6 , bvnw- hoog . hoope, - n , m . hoop . hoorn, z ie hóren, hpoveerdig, b v n w . hoovaa rd i g . hooze, - n , v r . hoos . hopen, Lopen , hoppe, m . hop (p lant ) , hóren, hörne, o. m . h o o r n ( van een dier ) , hóren, -S, m . h o o r n ( t rompet ) , horken, zw . w w . nauw l e t t end lu i s t e ren , horst, v r . b o s c h ; i n e i g e n n a m e n : de

H o r s t , énz.

hö r t , u i . oogenbt ik , hè^tjen, oogenbl ikje , hösm'anneken, o. n a a m door k inderen

a a n de va rkens gegeven, hóst, m . hoest, hóve, v r . hoeve. howen, m . g r i e p , r ondgaande v e rkoudhe id , hóze en haoze, - n k ous . hbltingsdag, m . d a g v a n de vergader ing

der m a r k . hbkkieskarmse; v r . v e r h u r i n g van de

z i tp laatsen i n de k e r k .

hode, vr . bewaarp laa ts , höjen, zw. w w . hoeden, hósten, zw. ww . hoesten, hoven, zw. w w . behoeven, hbfd, -e, o. hoofd.

hoge, vr . h e r i n n e r i n g , tegen hoge en moge, tegen w i l en dank .

hbgen, zw. w w . heugen , höj , o. hooi. hbjen, zw. w w . hoo ien , höjöpper, -S, m . hooistape l . hope, vr . heup. hopen, hüppe, zw. w w . opeenhoopen. hör, ör, bez. vnw. v r . ; gen inv . vr . haa r . horen, zw. w w . h o o r c n , b e t a m e n ; dat

hört zoo nieet. hüd, vr. h u i d , l i c h a a m .

hürke, h u r k ; op de hüken zitten, hülen, zw. w w . h u i l e n , hüp, m . hop ; zie sehïthüp. hüs, hüs, o. hu i s . hüsgezetten, hu isgenooten . hü . 8 k ü n d i g , bvnw . z i c h tehu is gevoelend, hüslook, o. semper v i r u m t e c t o r u m . hülle, vr. omslagdoek. hullen, zoden om aan 't v u u r te branden .

hülpe, vr . hu lp . huls, m. , huize, vr . hu ls t . hülze. -n, v r . hu ls . hütte, vr . hu t . hüne, m . groote , l ompe k e r e l . hüsken, o. bes t ekamer . hütentüt, vr . o l iezaad. hüve, v r . korf.

I. ieuwers, ergens. immenzaod, o. gemengd k o o r n voor hu i s ­

houdel i jk gebruik .

imtaól, m . inboedel . imbörste, vr . k a r a k t e r .

impestig, bvnw. kopp ig . inham, m . zie ham. inllken, de gaten i n den w e g vo lgoo ien. inpéperen, z w . w w . 'k zal 't üm i n ­

péperen, ik zal het h e m betaald zetten. inrakelen, zw. ww . in rekenen van v u u r .

INSCHÜNEN—KANNE- 19

inschünen, z w . w w . a a n h i t s e n , opzettem

intégen, bw . te g emoe t ; ieemand i n -tégen kommen.

instüken, zw . w w . inb lazen ,

ipsen, z w . w w . spe len met eenten i n hokjes.

I. 1, vnw . g i j .

I I (ïdel), b vnw . i j d e l , i j l . ilgat, o. Jt ilgat, s a m e n g e t r o k k e n tot

tïlgat, open ing in den bi jenkor f ,

ïme, mv . ïme en Imen, v r . b i j . imenhüve, v r . b i jenkorf ,

imenkaor, m . bi jenkor f ,

imenschür, o. b i jensta l , b i j e n z w e r m .

Imenzwarm, b i j e n z w e r m , imken, zie hïmken, k r e k e l ,

imker, m . b i jenhouder , ïpe, m . i j p , o l m .

Is, o. i js .

Istappe, vr . i j skege l .

Izer, o. i j z e r , s t r i jk i j zer . ieder. v n w . ieder. ieepe, z ie hieepe, v r . h a k b i j l .

iéevesen, cewësen, m v . maze l en .

J. jaagband of jaagbandel, na. hoepel ,

jaap, japen, m . snede, jao, bv. j a .

jaop (Jacob), m . Jaap .

jaor, mv. jaor, o. j aa r . jaehtendüvel, m . U y p e r i c u m pe r f o ra tum. jagen, st. ww . j a g e n , h a r d r i jden.

ja, b w . zoo , i m m e r s .

jawól en ja wal, bw . j a w e l . jak, o. jak.

jakkeren, zw . w w . fact i t ie f van jagen, h a r d r i j den ,

jammer en jommer, o. j a m m e r ,

jesse, v r . jas . jongen, -s, j ongen .

jonk, b v n w . j o n g , jünksken, o. j ongen ,

jonk WÖrden, geboren w o r d e n .

jödde, m . jood . ^jÖddenboon, m . paardeboon. /jodenboon/

jokken, j e u k e n .

jözelen , zw . w w . z e u r e n , k lagen ,

jüchteren, zw . w w . w i l d s t oe i en , h a r d

loopen en s c h r e e u w e n

St. jüdtenmisse, v r . st. J u d i t h . Op St. jüdtenmisse as de kalver op 't is danst, iets ad ka lendas graecas ver­

s chu i v en .

juffer, v r . ju f f r ouw.

jük, o. j u k .

K .

ka, kouwe, vr . k r a a i , k o u w ; karkka, k e r k k o u w .

ka (kade), vr. kade. kaaie — ieemand op de kaaie hebben,

voor den gek houden ,

kaak, v r . kaak (wang) , kaal, b v n w . k a a l ; zoo kaal as 'n lüs,

k a a l als een luis .

kaar, v r . v i s chkaar . kaarde, v r . d is te l .

kaakte, v r . kaar t , kaole, - n , vr. koo l (brandstof ) , kaom, vr . o. k a a m , s c h i m m e l , kaore, vr . k a r . kaorewagen, vr . m a r k t w a g e n , k inder ­

wagent je .

kaote, - n , v r . hu i s j e , kot .

kaoter, ~S, m . boer die één paard houdt

en op eene kaoterstede woont . kaf, o. kaf.

kalf, kalver, o. kalf'. kalk, v r . k a l k . kalkaoven, m . k a l k o v e n .

kallemenk, o. k a l m i n k .

kallen, p r a t e n ; laowi lük kallen, laten wi j wat pra ten .

kamelle, vr . k a m i l l e .

kamer, -S, vr . k a m e r . kamuie, - n , vr . k a m . kamnet, o. kabinet .

kamp, -e, m . k a m p , v e r k l w . kempken. kaneele, pipkaneel, vr . kanee l ,

kanels, kanils, b v n w . boos. kanin, o. kon i j n ,

kanne, - n , vr . k a n .

20 KANT—

kant, m . , kante, - n , v r . k a n t ; 't is op de kante, het is niet zeker ,

kantholt, o. h o u t , dut v i e r k a n t i g gehakt is .

kaper, -s , m . kape r , kappelle, v r . kape l . (Met k l e m t o o n op pel;

Keppel, uitkappil, kappele ontstaan,

heeft k l e m t o o n op kep). kappe, vr . kap . karf en karve, karve en kar ven, m .

v r . ker f .

karke. - n , v r . k e r k . karkenbül, m . k e i k z a k j e .

karkenende, o. de u ioo ie kan t van i e t s ;

oo rspronke l i j k het dee l van den k o o r n -

a k k e r a a n het voetpad naar de k e r k ge­

l e g e n , we lk dee l zeer zo rgvu ld i g bemest

en bezaaid word t .

karkenspraoke, vr . a f k o n d i g i n g aan du k e r k ; zie verkarkenspraoken.

karmse, v r . k e r m i s .

karnhüs, o. plaats w a a r de k a r n staat.

karnsel, o. de boter v a n eenmaa l k r r n e n .

karre, - n , v r . kaorken, k a r , karret je .

karse, - n , v r . ke rs . karsmisse, vr . K e r s t m i s .

K a r s m i s s e h e l d e r ,

d en bür nao den ke lder .

K a r s m i s s e he lder en k lao r ,

g i f en gód imen jaor .

Voor Karsmisse k a n m e n ook Lichtmis i n de plaats s te l len.

karspel, o. ke r spe l .

karwei, o. w e r k . kasm'anneken, ge lds tuk ter waarde van

f 0 . 15 , dat vroeger i n gebru ik was , en

w a a r m e d e n o g we l g e r ekend word t .

kaste, v r . k a s t , gevangen is . kataos = kwaodaos, o. ondeugend

schepse l .

katèker, m . e ekhoo rn .

kater, m . kater . katrolle, vr . k a t r o l .

katte, - n , vr . ka t . kattestart, v r . e q u i s e t u m .

kawopsken, o. spronget je. keer, -6 , v r . kee r . keer, m . d r a a i , bocht . keeren, zw . w w . kee r en .

keernen, zw . w w . ; zie karnen.

keerntonne, vr . k a r n . keet, vr. keet. kegel. -S. m . kegel ,

keie, - vr. ke i . keilen, zw. ww . met een steen werpen ,

kèkelen, st. w w . kake l en ,

kèkelmöje, vr . k lappe i .

kèkelbaord, van een m a n kèkelrieem, m . t o n g r i e m ; en ekster

den kèkelrieem lössnijen. kelde, vr. ve rkoudhe id , z. kolde, kelder, m ke lder ,

kelderlük, o. k e l d e r r a a m ,

kèle, - n , vr . kee l képe, vr. keep. keper, i n . keper, met een keper geweven stof.

kérel, m . ke re l . kèrse, - n , v r . kaars . ketel, - 8 , rn . kete l .

kéten, -S, vr . ke t t ing . ketsen, zw . w w . ergens langs s laan met

een steen; vuur ketsen, over het wa t e r

ketsen, kevie, vr. k o o i , kast met tra l ies ,

kever, vr. kever . kewwen, z w . w w . k a u w e n . In samenst .

neerkewwen, h e r k a u w e n ,

kéze, vr. kaas . kidde, - n , vr . r i j ; 't gros an kidden

harken, 't gras aan r i j en h a r k e n ; zie

geie, ri l en zwadde. kidde, vr . h i t . kieel, m . k ie l (k leed ingstuk ) . kien, m . kienhölt, o. v e r m o l m d h o u t ,

dat i n donke r g l imt ,

kiepig, bvnw. bij de h a n d . kies, l i e fkoozend w o o r d , waarmede de

ka lveren wo rden aangesproken ,

kieeren, zw . w w . kee ren .

kieezen, st. w w . k iezen ,

kif, o. gemalen of gebru ik te r u n .

klfte, vr . k iev i t ,

klken, st. w w . k i j k e n ,

kikkert, m . k i k v o r s c h .

kil , bvnw. k i l .

k i l , m . wigge .

kil spit, o. spi tstoc loopend gat met de spade in den g rond g e m a a k t ; scheidsgrep i n het

l and .

KIM—KLOKKE. 21

M m , m . k i e m .

kin, o. k i e m .

kïnbütte, m v . wangbeenderen ,

kind, -er, o. k i n d . kinderachtig, b vnw , van k i n d e r e n hou ­

dend.

kinderbedde, o. k r a a m b e d ,

kinderbier, o. doopmaa l .

kindsch, te kinde wezen, k i n d s c h z i j n . kïnen, zw . w w . k i e m e n ,

kïnhólt o. zie kien. kinke, vr . k o n k e l , d raa i ,

kinne, v r . k i n . ^^klnsel, o. u i t loopers aan de aardap{)cls.

kïpe, v r . d r a a g k o r f ; pet. kïpig, b v n w . ; zie kiepig, l oos , s l i m . kïpse, vr . pet. kiste, v r . k is t . kistentüg, o. zondagskleed,

kitsen, z w . w w . ; zie ketsen, vuurs l aan

met ijzer en steen,

kitelen , zw . w w . k i l e l en . ktve, v r . bestraf f ing, klven, st. w w . k i j v en ,

klaor, b v n w . k l a a r ; neet klaor wezen, niet f r iseh z i jn .

klabasteren, zw . ww . k l a u t e r e n , huppe len ,

klabatse, m . k l a u t e r a a r , woeste l ing (meest

van k inde ren ) ,

klachte, - n , vr . k lacht ,

kladde, - n , v r . k l a d . klagen, zw . w w . k l a g e n ; klagen en

klïmen, j a m m e r e n ,

klamp, -e, m . k l a m p , klampe, v r . k r a p , haak. klampen, zw . w w . v a n de sneeuw, ba l len,

klander, v r . k l e e r m a k e r s p e r s , heet i jzer,

klank, -e, m . k l a n k , klanke, v r . k r o n k e l i n touw.

klap, -e, m . k l a p . klaproze, v r . papaver ,

klasse, v r . k l i s . klater, vr . v u i l ; klaters in de oogen

hebben, v u i l in de ooghoeken h e b b e n ;

't peerd hef klaters in de manen, klau, klaowe, m . k l a u w , klaowen, zw . w w . k l a u w e n ; 't vötjen

klaowen, n a a r den m o n d pra ten .

kléblÖme, vr . k l ave rb l oem.

kleddeken, o. ( v e r k l e u m , van k lad ) k l e i ­

n i ghe id , en kleddeken boter, kledderig, b v n w . m o r s i g ; de weg is

kledderig, kleed, -e en kleere, o. kleed, kleeën (klieeën), mv . boekwei tdoppen.

kleie, vr . k l e i , l e em. klèjen, zw . w w . h a r d w e r k e n ,

kleine . bvnw. k l e in , we in ig ,

klemme. - n , v r . k l e m . klensebür spÖlen, een k inde r spe l ,

waarb i j over een figuur, op den grond

g e t r o k k e n , g eh ink t wordt ,

kleppel, -s, m . k l epe l ,

kletsen, zw. ww . k l e t s en , wauwe l en ,

klette, z. klitte, klever, vr . k l ave r ,

kliéen, o. b l o m van mee l . kliere, v r . k l i e r . klikken, zw . w w . k l a p p e n , w a a r s c h u w e n ;

de klokke klikt of hef klik eslagen, de k lok heeft voors lag geslagen,

klikspaon, m . j ongen die v e r k l i k t ; zie ook

labben. klïmen, z. klagen. klinke, klenke, vr . heuvelacht ige hei­

g rond met moerassen in de laagten,

klinke, v r . d e u r l a t ; de klinke optrek­ken, de deur openen , n l . door aan het

ket t inkje of r iempje te t r e k k e n , waardoor

de d eu r l a t , die aan de binnenzi jde z i t , van

bui ten word t opge t rokken en de deur ge­

opend.

klinken, st. w w . k l i n k e n ,

klinknöze, vr . het i j ze r , w a a r i n de k l i n k

l igt .

kl ip, m . dekse l v an een kan . klip, oliklip, klipkanne, vr . o l i ekan ,

klisse, - n , v r . k l i s . klitte, -n, vr . k l i s (ook benaming van een

vrouw) ,

kllve, vr . k l i s . klod, klodde, v r . v r o u w e n m u t s , kloft, -e, vr . k l u c h t , troep (wi jk ) ,

klók, b v n w . k l oek , ^jvklok, klokke, m . s l o k ; dat schelt 'n

klok op 'n borrel, dat valt heel wat

mee.

klókke, - n , vr. k l o k ; hé is an de

22 KLOKKE MV

klókke ewest, hi j heeft b r a n d in h u i s gehad.

klökkenslag, m . k l o k s l a g ; ünder den klökkenslag van N horen, onder het gebied van een plaats hoo r en .

klompe, - n , m . k l o m p , klonte v r . v e r k l w . klüntjen, k lont ,

klootschieeten, zw . w w . vo lksspe l met een kloot of b a l .

kloove, - n , vr . kloof , klop, m . s laag. klóppe, klbpken, v r . soort van geeste­

l i jke z u s t e r , die j aa r l i j k s eene som

aan de k e r k u i tkee r t en de gelofte gedaan

heeft o n g e h u w d te b l i j ven ; zij neemt d ik ­

wi j ls het b idden voo r a fgestorvenen over.

klöppenbrör, i n . m a n l i j k e k l op .

klösse, - n , v r . k l o s , k loo t . klömen, zw . w w . k o u d z i jn . klötjesmaol, o. feest n a afloop van het

k loo tsch ie t en .

kloven, zw . w w . k l ooven .

klüen, -S, k l u w e n .

klüven, zie knüven. kluft, klüfte, v r . t roep .

klungel, o. vod , k l u w e n .

'klüngelaole, j eneve r met s t roop .

kluppel, m . 1) k n e p p e l ; 2) officieele aan ­

z e g g i n g , die vroeger d i k w i j l s in een briefje

i n een gespleten tak werd ove rgeb rach t ;

'k zal uw en kluppel sturen, schert -

sender w i j s : ik za l het u in al le vormen

laten zeggen.

klün, o. t u r f , k l o o n , bagger .

klagen, zw. w w . k l a g e n , s c h r e e u w e n ; do haze klaget al; de haas s c h r e e u w t , hij

zit i n 't n a u w .

knagen (gnagen), zw . w w . k n a g e n .

knap, -pe , b v n w . k n a p , eng . knape, - n , m . k n a a p . knarpen, z w . w w . k n a u w e n , de hond

lig op 't bot te knarpen. knarre, vr . k n a r s b e e n ; 'n 61de knarre,

een oud m e n s c h .

knarsen, gnörzen, zw . w w . kna r s en .

knecht, knechte, m . k n e c h t .

knéën, zw . w w . k n e d e n .

knével, m . zwar e b o o m , s lu i thou t a a n e e n

hek of d e u r ; s t e r k e m a n .

EST—KÓKEN. ^ - - ^

kniee, knieën, vr . kn i e . knieehalter, o. (kniehalster, 0ver i j s . )

hout of touw, dat den kop der koe a a n den

poot verb indt ,

knïf of knifmes, o. mes. knikkebïle, m . dr i ekante bijl met p u n t ,

bij k o e k h a k k e n i n gebru ik ,

knipe, vr . k n i j p ; de knipe op den Start zetten, b a n g m a k e n .

knipgat, o. gat i n een weg . knipslag, m . gat i n het spoor van een

zandweg .

knipspoor, o. zandweg met gaten i n de

sporen.

knisteren, zw . w w . kne t t e r en ,

knïzoor, o. kn iesoor ,

knobbel, m . d ik t e , knoffel, in . p l o o i , stoot, knoflook, o. kno l l ook .

knökke, - n , m . k n o k , knook . knöile, - n , vr . k n o l . knoojen, zw. w w . knoe ien ,

knoop, knöpe, k n o o p : knöpe tellen, dorst üm de knöpe nieet tellen; wordt o m a a n te h i t sen bij 't vechten

gezegd,

knotte, vr. maa t vlas. knörrebot, o. knarsbeen ,

knokkel, --S, i n . k n e k e l , k n e u k e l ,

knorf, m . sterke k e r e l , knarsbeen ,

knotwilge, vr. k n o t w i l g .

knok, n i . s l a g ; h i hef er en lelliken knok ekrégen.

knüf, m. , knüfken, o. k l u i f , s tuk , b rok . knust, knuste en knuste, m . k n o e s t ,

knu is t .

knüven (klüven), zw. w w . k l u i v e n ; af-knüven, a f k l u i v e n .

knuffelen, zw . w w . d r u k k e n .

knuppel of kluppel, m . d i k k e stok. kö, n iv . köë en kóne, vr . koe. kogel, vr. kögeltjen, o. kogel . köheerderken, o. wipstaar t . köke, m. koek. koken, zw. w w . k o k e n . koken , zw. w w . k o e k e n b a k k e n . Me t N i e u w ­

jaar gaat ieder nao zïn vèkshüs hen kóken, n l . de n i euw jaa rskoeken he lpen b a k k e n en opeten.

KOKER—KR1GEN.

koker, kokker, m . koke r , kold , b o u w . k o u d . kolde, v r . k o o r t s , o. a. nog in de toover-

sp r euk tegen de k o o r t s , die u i t gesproken

wo rd t bij het b inden v a n een w i s c h stroo

o m een b o o m :

01de mèr o l d e ,

Ik hebbe de k o l d e ,

Ik hebbe ze n u w ,

Ik géve ze u w ,

Ik b ind ze h i e r n e e r ,

Ik k r i g ze nieet weer . Zie ook kelde kóldfïster, m . k o u d k l e u m .

kèle, vk lw . kolken, zie kaole. komen, kweem, ekommen, st. w w .

k o m e n .

komme, v r , kümmeken, o. k o m . kondschap dón, bekend m a k e n , koole, köle, vr . k o o l (gewas) , koop, koope, m . koop. koorde, v r . koo rd , kdp, köppe, m . hoofd, kbppïne, v r . hoofdpi jn,

kopper, o. koper , kopschuw, b vnw . sch i ch t i g ,

köpzeerte, v r . hoofdpi jn,

kóren , m . k o r r e l , k o o r n . kórenblóme, v r . k o r e n b l o e m , c en taurea

c y a n u s .

korf, körve, m . kor f . körste, vr . kors t brood , kóren, m . pit i n de v ruch t ,

körsmisse, vr . zie karsmisse, k e r s tm i s .

körste, - n , v r . ko rs t . kö^t, b v n w . ko r t .

kósten, zw . w w . kos ten ,

kóte, v r . koot. kóten, zw . w w . met ko ten spelen,

kót, kÖte (kbtte), o. k o t , varkenskot ,

kou wen = kuwen, zw . ww . k a u w e n ,

kbkene, v r . k e u k e n ,

kbnink, koninge, m . kon ing ,

kbninkrlke, o. k o n i n g r i j k ,

kbppig, b v n w . d r i f t i g ,

kbsten, vr. onkos ten ,

kbster, m . koster ,

kbtel, v r . k eu t e l .

kÖle, b v n w . koe l . költe, vr . koe l te .

kötie, konsch, b v n w . moedig ,

kö, mv . kön, köne, o. jong v a r k e n , biggen .

kökelen, zw . w w . bu i t e l en ,

köre, vr . k e u r , keus . köze, vr . (meer i n g eb ru ik köre), keus.

kraom, kraome, rn. t en t , k r a a m , k r a a m ­bed.

krabben, zw. w w . k r a b b e n ,

kracht, v r . k r a c h t ,

krage, - n , m . k r a a g , krak, -e , m . k r a k . krake, v r . s u k k e l i g oud wijfje,

kraken, zw . ww . k r a k e n .

kramp, -e, m. , krampe, -n, vr . k r a m p . krane. - n , m . vr. k r a a n v o g e l ; z. o. krüne. krang, b vnw . v e r k e e r d , b i n n e n w a a r d s c h ;

krange kant van een k l e ed ings tuk ,

b innenz i jde ,

krans, o. vet aan de d a r m e n ,

krappe, v r . werve l ,

kras , b vnw . s terk.

krasgat, o. spleet in een v r o u w e n r o k ;

verg . schürsgat. krebber, m . k r a b b e r , w e r k t u i g om o n k r u i d

uit te roe ien .

kreeft, eikenkreeft, v r . verplante e iken­

s t ru ik , die kor t afgesneden is.

krèje, - n , m . vr . k raa i . krèjen, zw . w w . k raa i en .

krèjenkoorn, o. moederkoorn .

krek, p r e c i e s , gehee l ; krek allens, ge­

b e d ge l i j k : krek Z O O , ju is t , (fr. correc t ) .

krémer, m . n i a r s e h k r a m e r . kreng , o. aas , ondeugend persoon.

krenselen, zw. w w . k r i b b i g z i j n , z i ch

vei 've len.

krensen, zw . ww . bekransen .

krenterig, b vnw. k le ingeest ig .

krets, vr . s chu i f t . kribbe, - n , vr . k r i b . kribbe, rn. lastige vent.

kribbe, v r . k r i b b e r i g wezen.

kriel, b vnw. k l e i n ; de eerpel bünt kriel,

krïgel, b vnw . krege l ,

knikke, m . k l e ine jongen,

krinte, - n , v r . k ren t , krfgen, st. w w . kr i j gen .

24 KR1TEN—KWELDERLAND.

krlten, st. w w . • k r i j t e n ; krïtende ter-minen, s c h r e e u w s t u i p e n , va l l ende z iekte .

krèdde, v r . o n k r u i d , ook herk genoemd.

krom, b v n w . k r o m . króne, -n , v r . k r o o n . kronkelen, z w . w w . k r e u k e l e n .

kröppe, v r . h a l s , f ig. inbors t .

krbte en kraote, v r . k l e i n i n e n s c h .

kröpel (kröppel), b v n w . k r e u p e l .

kröze, v r . k l o k h u i s i n appels .

kröze, o. k r o o s , water l inze . krümen, zw . w w . k r u i m e n , hi hef

den heelen ból der b i in ekrümd, hi j heeft er al les b i j i n ges token .

krüne, v r . kroon '? I n de samenste l l ing

krünekrane , k r a a n v o g e l , v oo rkomende

i n he t l i ed j e :

Krünekrane

S w i k l e z w a n e

W i c e w i l met nao K n g l a n d v a r e n , etc.

V g l . Woes t e , W e s t f a l . W r t b . p . t 4G , k rü -krane, k r a n i c h en -147 krünekrane. W e l l i c h t i s met krünekrane te verge­

l i j k e n de k roonvoge l of k roonre i g e r .

krüpen,st. w w . kroop, ©krópen, k ru i p en .

krüphenneken, o. k r i e l k i p ; l ig . k l e in

m e n s c h .

krÜS, b v n w . k r o e s , s i e r l i j k .

krükke, v r . k r u k . krümmel, m. k r u i m . krümmeler, s lecht i j zerer ts .

krüd, o . , krüderige, v r . k r u i d , k r u i d e r i j .

krüsbèzen, m v . vr . k ru i sbessen .

krüsdórens, i n . k r u i s b e s s e n .

krüthöf, m . b l o e m t u i n .

krüderig, b v n w . k e u r i g .

krüjkaore, vr . k r u i w a g e n .

krüke, v r . k r u i k . krüzemünt, v r . m e n l h a .

küf, küve, m . ku i f . kügel, m . b a l . kül, -en , vr . k u i l .

küküksblöme, vr . l y c h n i s flosculi o f ane-

m o n e ne ino rosa .

külen, zw . w w . k u i l e n g r a v e n ; inkülen, aardappe l en i n k u i l e n doen .

külknikker, m . groote k n i k k e r ,

küm, m . l e e r l o o i e r i j ; op den küm warken.

kürig, b v n w . luste loos, kür-wachter, m . t o r e n w a c h t e r ; kür be-

teekende w a c h t , vg l . Devente r S tadsrek .

den kür op den torne enhetkür-hüs.

kürtnève, m . haas . küterdeküt, bw . op stel en sp rong , zonder

w i k k e n of wegen,

küze, - n m v . k iezen, küze, m . s u k k e l , küze, vr . k n o d s , stok. küzenzeerte, vr . k i e sp i jn ,

küzeslopper, s t oks l eper , i emand die voor

een ander u i t vr i jen g a a t , b ru idswerve r ,

küijer, üm küijer gaon, s terven,

küize, vr. k n i k k e r . küjeren, zw . ww . p ra l en ,

küksken, o. kusje , küllaozie, vr . fopperi j ,

kundig, b v n w . b e k e n d ; h i is mi n»eet kundig,

kündigen, zw . ww . aanzeggen,

kussen, zw . w w . kussen ,

küken, -s, o. ; gin kind öf küken, k i n d noch k raa i ,

^vküken, o. j o n g v a r k e n .

külen, zw. w w . l angzaam voor t ro l l en , küm, bvnw. zwak .

kümen, zw . ww . k lagen ,

küper, m . ku ipe r ,

küve, vr. k u i p , tobbe, kwaod, b v n w . k w a a d . Het kwaod, de

kanke r .

kwaodzinnig, b v n w . dr i f t i g ,

kwaole, - n , vr . k w a a l , kwabbe, - n 'kwabbei), v r . d ik te van

vet.

kwaehen ikwaehelen), zw. ww . hoes ten ,

kwadde, v r . takkebos , tophout van e iken .

kwakken, neerkwakken, zw . w w . werpen .

kwalmen, zw. w w . w a l m e n ,

kwebbelen, zw . w w . veel en s l o rd i g praten,

kweken, zw . w w . k w e e k e n .

kwekwe ( W i n t e r s w i j k kwekken), v r . kweekgras , een o n k r u i d dat z i ch ondersche idt

door b i jzonder taa i l even ,

kwelderland, o. land dat onder loopt door

het door laten van den di jk .

KWELEN—LEKREN. 25

kwèleil, st. w w . kwal (ver), d lw . n ie t door

m i j gehoord) , z iek z i jn .

kwelle, v r . w e l . kwéne, v r . oude v r o u w , kwengelen, zw . w w . m o r s e n ,

kwetse, vr . p r u i m , kwetsen, z w . w w . kneuzen ,

kwetren, zw. w w . z ingend snappen , van

vogels gezegd, van s p r e e u w e n , m u s s c h e n

en z w a l u w e n ,

kwik, b v n w . l e v e n d i g , v lug .

kwikkwak, k l e i n i g h e i d ; béter ensgöd as tweemaol kwikkwak,

kwiksteert, i n . w ips taar t (vogeltje),

kwistegód, m . ve rkw is t e r ,

kwïlen, zw. w w . kw i j l en ,

kwlt, b v n w . kw i j t .

L .

la , laan, v r . lade. laobes, m . onversch i l l i ge k e r e l , laoge, - n , v r . laag (abstr. v. l iggen) ,

laoje, v r . l aa i . laoke, v r . w a t e r l e i d i n g , beekje.

laor, o. meest i n e i g ennamen van h e e r e n ­

h u i z e n : het Laor, 't Oaverlaor, Meddelaor, Laoren.

laoten, st. w w . l a t e n , e r u i t z i e n ; 't lot nao regen, het ziet er u i t alsof er r egen

ophanden i s ; he löt zik gód, h i j l i jk t

g o ed ; >t lbt Stïf, het l i jk t stijf.

labbe, vr . kwaadspreeks t e r . labben, z w . w w . k w a a d s p r e k e n , i n het

versje :

K l i k s p a o n ! A d r i a o n ! (of A r r i a o n )

D u r f nieet d eu r 't straot jen g a o n ,

' t Hündjen zal üm b i t e n ,

De voge l üm b e s c h i t e n ,

De kat te zal üm k r a b b e n ,

Da t kümp van al dat l abben .

^labbezak, m . l apzak ( s che l dnaam voor een

bedelaar ) .

laen, st. w w . laden . N laken, -S, o. l a k e n , lakrisse, v r . dprp . laks, m . s u k k e l !

lam, lammer, o. l a m . lam, lamme, b v n w . l a m . lampe, v r . l a m p . lamstraol, m . l a m m e l i n g .

land, landerijen, o. s t u k k e n lands.

land, -e, o. l andschap . lane, - n , v r . l a a n . langen, zw. w w . g e v e n , r e i k en .

lank, b vnw. l a n g ; zik nieet lank maken VÖr* i e e t s , z i c h geen moeite géven voor

iets.

lanke, vr. zijde, de kó is dunne in de lanke.

lankwagen, o. h o u t , waardoor een boeren­

wagen ver lengd word t ,

lanteerne, v r . l an ta ren ,

lanter, m . lantheer .

lappe, - n , v r . lap . lappen, zw. w w . l a p p e n , een lap opzet­

ten, be ter m a k e n ; van dage moj 't Üm lappen, van daag moet ge 't in orde

k r i j g e n , van daag moet de zaak i n orde

g e m a a k t ; van dage moj den zak lappen, van daag moet ge er voor

boeten.

larke en larkse, m . l a r i ks .

last, o. last ( i nhoudsmaa t ) . last, -r-e, m . last . l f l t e , b w . Iaat.

latte, - n , v r . lat. laven, zw . w w . laven . ladder, -S en leere, vr. ladder .

ledig, lèèg, b v n w . ledig . lee, vr . ieemand de lee anzeggen,

i e m a n d een over l i jden bekend m a k e n ,

lee, v r . b e s c h u t t i n g ; ik ligge in lee, ik l i g beschut,

leed, o. leed. leegde en leegte, v r , laagte,

leelik, lelk, lellik, b vnw . lee l i jk .

leem, o. l e em . leen, -en, o. l een . leenen, zw . w w . l eenen .

leep, b vnw . s l i m . leepe O O g e n , d ru ipoogen . leertarieef, m . pap ie r met kermisbedje ,

leere, v r . leer ( leer ing) , leere. - n , v r . l adder ,

leeren, lèrn, zw. w w . l e z en ; ik zat te 4

26 I J K E R Z E -

leeren in dat bók, i k zat te l e z e n , bidden ( in de taa l d e r R . K . K e r k ) .

leerze, - n , v r . l aa rs . leest©, v r . leest. lellik, lelk, z ie leelijk. lége, b v n w . l aag . léger, -s , o. leger . leiden, zw . w w . l e iden .

lek, o. en b v n w . lek.

lekken, z w . w w . l e k k e n .

lemmer, o . l e m m e r .

lemmet, o. (aceent op met) ka toen in eene

o l i e l amp.

^lempe, vr . s l odde r vos , die achteloos is in

h a a r gang .

lende, v r . l ende ; zie brao. lenge, v r . hot stuk g o e d , dat boven aan

den boeze laar z i t , die mees ta l u i t twee

s t u k k e n bestaat ,

leppel, -S, m . lepe l , lesse, - n , v r . les. lest, lestens, on langs ,

lestig, b v n w . l a s t i g , s t r e k k e n d , r u i m .

letten, zw . w w . v e r h i n d e r e n ; wat let mi? w a t v e r h i n d e r t m i j ?

léven, zw . w w . leven, léver; ieets op de léver hebben, iets

op 't h a r t h e b b e n ; Üm lbp de 1ÜS6 over de léver, h i j w o r d t k w a a d ,

lézen, st. w w . lezen, lèzebrieef, z. brieef. lichame, o. l i c h a a m ,

l icht, b v n w . l i ch t , lichte, b w . l i ch t , we l l i ch t ,

lichter, -S, rn . b re t e l ,

lichtveerdig, b v n w . l i c h t v a a r d i g , bw.

l i c h t ; 't kan lichtveerdig geboren, l i d , lée, o. l i d .

lieed, -er, o. l i ed . lieef, b v n w . lief. lieefhebben; Onze lieeve Heer hef

üm zoo lieef ehad, h i j is gestorven. lieegen, s t . w w . log, elögen, l iegen.

lieespel, o. die b a l k e n i n d o . s c h u u r , we lke

z i ch t u s s c h e n de voor - en ach t e rba lken

bev inden (Ov.) .

liggen, st. w w . lag, elègen, l i ggen ,

l ikken en lekken, z w . w w . l i k k e n ,

linde, - n , vr. l inde .

•LÖOGE.

lindeblöjsel, o. l indeb loesem, linke, v r . l i n k e r h a n d , linnen, o. l i n n e n ,

lippe, - n , v r . l ip . llden, st. ww . leed, elèjen o f eléden,

1) l i j d en , hé is daor nieet arg elèjen, hij is er niet b e m i n d ; 2) v oo rb i j g aan ,

't leed nieet lange, lldensgeerne, bw . zeer gaarne.

HdensVÖlle, bw. zeer veel . Hf, o. l i chaam , leven,

lïfzeerte, v r . b u i k p i j n ,

l ik, b vnw . g e l i j k , ef fen; wi bünt l ik, wij z i jn q u i t e ; den wil nieet omllk, hij w i l niet deugen ,

l ik, o. l i jk.

likdoorn, rn . l i k d o o r n .

llken, st. w w . leek, eléken, l i j k en .

likstee, vr. l i t t eeken .

llkweg, i n . l i j k w e g , groote weg , zoo breed

dat twee wagens e lkaa r k u n n e n passeeren.

l lm, m . l i jm .

llmgarde, vr. l i jmroede .

llmstange, v r . v ischstok.

llmstrikke, - n , v r . s t r ik voor l i jsters.

l ln , b vnw. l a n g z a a m , t raag .

llne, - n , v r . le idse l der paa rden . llne, - n , vr . l i j n , streep. llnzaod, o. l i jnzaad .

lïpen, zw. w w . schre i en . lire, vr. l ier. llste, v r . lijst, llster, -S, v r . l i jster .

locht, v r . l u c h t . löf, 1ÓV6, rn . lof.

lók, lökke, m . lok . lollen, zw, w w . s c h r e e u w e n , z an i k en .

lompen, zw. ww . onbehoor l i jk behande len , bee tnemen ; laot uw nieet lompen.

longe, - n , v r . l ong . lood, -e, o. l o o d ; 't gezichte gód in

't lood hebben, een r ege lma t i g gez icht

hebben .

looden, zw . w w . een ges lacht d i e r van

lood (bewijs v an betaalde be last ing) voor­

z ien.

loof, o. loof (dorre b laderen) ; loof harken, dorre b laderen h a r k e n ,

looge, vr. loog.

LOOG—MAAT. 27

looge, sneelooge , " v r . gesmol ten sneeuw,

look, o. u i e n , p r e i , enz . loon, -e, ra. o. l oon . loonen, zw. ww'. b e l o onen , loon geven,

loopen, st. w w . lieep, eloopen, sne l l oopen .

loopgaren, o. ; loopgaren spinnen, heen en w e e r loopen.

l O O S , l O O Z e , b vnw . loos.

l o r r e , - n , y r . l o r .

l ö t , o. lo t .

lóten, zw . w w . lo ten, loven, zw . w w . p r i j z en , lozeeren, zw . w w . logeeren . lÖfte, v r . belofte. lbs, b v n w . 1) l o s , 2) o p e n ; 1) losse ver­

keering, vr i jage die al le oogenb l ik k a n

a fgebroken w o r d e n , b.v. met een k e r m i s ­

v r i j e r , d . i . voor ééne k e r m i s ; 2) de döre is lbs, de deur is open.

loshósten, zw . w w . ; den kan lbshó-S t e n , h i j k a n he t goed doen .

lök, b v n w . g e s l o t en , g r a p p i g ; 'n loken kérel, hé zeg meet vblle.

logen, - S , v r . l eugen ,

lögnen, zw . w w . l o o c h e n e n ; ook strafien. lopen, o. hou ten m e l k e m m e r met handvat ,

löperken, z. boomlöperken. löpsch, b v n w . l oopsch .

löre, v r . s lons. loven, glbven, zw . w w . ge looven.

lüder, o. l o ede r , k r e n g ,

lüg, m . b u u r t s c h a p (Drenthe en Overi jssel ) ,

lünen, zw . w w . b e h a g e n , l i j k e n ; dat lünt em, dat l i jk t h e m .

lünsch, b v n w . n u k k i g , va l s ch , niet oprecht ,

lür, m . l o e r , en lür drèjen, lür , v r . u i t k i j k , op de lüre liggen lürangel, m . va l s chaard ,

lürderig, b v n w . l o o m , d r o o m e r i g .

luren, zw . w w . op den u i tk i j k z i j n ; 't weer lürt, 't kan régenen, 't kanvriee-zen, het wee r is onzeker ,

lüs, lüze, v r . l u i s ; gin lüs wérd , niets w a a r d .

lüter, b w . l o u t e r , zu iver ,

lüchte, vr . l a n t a a r n ,

luchten, z. w w . l u c h t e n ,

luchter, m . kande laa r .

luchterhand, v r . l i n k e r h a n d .

1ÜJ, b v n w . l u i .

luk, b vnw . w e i n i g ; kom es lük kuie­ren, k o m eens wat pra ten ,

l ü n z e , vr . p in die voor het rad wordt ge­

stoken .

1ÜS e n lisse, vr . s t r i k , lust, -e, m . lust .

lüt, b v n w . k l e i n ; 't is maor lüt, 't is

w e i n i g .

l ü t , o.; en lüt wérd wezen, w e i n i g

waa rd z i j n ; lutje, k le int je ,

lüj , mv . m . l i eden,

lükes, b vnw . l euk . lünink, lüninge, m . m u s c h ( W i n t e r s ­

w i jk ) .

lüre en lure, v r . lu i e r .

l Ü S C h , o. l i s c h .

lüsteren, zw . w w . lu i s te ren .

^Klüzebos, m . s c h e l d n a a m , vui le k e r e l .

M. maol, o. m a a l . In s a m e n s t e l l i n g :

slachtmaol, on thaa l na 't s l a ch t en ;

mestmaol, on thaa l v oo r ' t mest b r e n g e n ;

D U U r t m a o l , on thaa l van de b u r e n ;

bèdelm'aoltjen, als ieder genoodigde een gift i n e e t w a r e n , m e s t , enz. mede

moet b rengen .

maol, o. m a a l . maol, o. m e r k t e e k e n . maolder, o. de hoeveelheid k o o r n , die i n

eens gemeten wordt .

maolder, o. maat voor ko r en .

maole, r u n d van 1 1/Ü a 2 jaar .

maolkalf, o. koekal f . maolster, o. schep u i t den zak als m a a l ­

l o o n , vroeger y 1 6 v a n het gemalene.

maond, -e, vr . m a a n d . maone, vr. m a a n . maore, mére, v r . m a a r , t i jding. maot, v r . weide. maot, -e en m'aote, vr . maa t ; te maot

kommen, te pas k o m e n . ^ D e oude m a t e n w a r e n :

en maolder, een z a k , die zes s chepe l

i n h i e l d , hetgeen i n eens g e m a l e n w e r d ,

MAOT-—M'tëJEN.

E e n m u d (malt) s taat ongeveer gel i jk

met v i e r oude s c l i e p c i s ;

eil schepel bevatte vi j f en tw in t i g k o p ,

v roeger v i e r s p i n d ;

en spind was vij f k o p ; V o o r maten van bouwland werd meest

als maat de hoevee lhe id zaad genomen.

Deze ve rsch i l t n a a r de soort. In een

W e r d e n e r Reg i s t e r u i t de 1 0 e e euw ( L a -

comb l e A r c h i v I, 208) staat o. a. in uno iugere hollandico seminantur circa unum maldrum siliginis vel duo maldra ordei.

D e gewoone maat i n deze streek is naar

r o g g e : en mudde gezèj = + 45 a r e . en schepel gezèj = +- lo~a.ro,

en spind gezèj = b i jna 2 a r e , vg l . Sloet v a n A l s , 2 0 6 ;

onder de maten voor weiland zi jn

te n o e m e n :

en kóweide, op het zand omstreeks

een m o r g e n of 600 R i j n l . r o e d e n , op de

k l e i de hel f t h i e r v a n ;

en dagmèjens of-wark, omst reeks 40 are.

^maoltjen, o. feestje, on thaa l op jenever ,

mage, - n , v r . m a a g ( l i chaamsdee l ) , mager, b v n w . m a g e r ; hé is zoo mager

dat üm de hüd op de bütte is vastewassen.

maggelen, zw . w w . k n o e i e n ,

makinge, vr . , de v o o r w a a r d e n , waarop ( voora l i n T w e n t h e ) de oudste zoon het

vader l i jk goed k r e eg . De andere k inderen

k r e g e n legaten en hadden het r ech t bi j ziekte

i n het ouder l i j k h u i s verp leegd te worden ,

male, v r . maaldag, m . geërfden dag der

m a r k ; maalsté, vergaderplaats , malen, st. w w . m a l e n , malen, z w . w w . m a l e n , s p r e k e n , z e u r e n ,

dé 't eerste op den brink kümp, maal* 't eerste, die eerst komt die eerst m a a l t ,

man, men, v gw . m a a r .

man, -S en manslüj , m . m a n (verklvv.

menneken). mande, v r . m a n d ; in de mande dón,

voor g e zamen l i j k e r e k e n i n g iets doen.

mandeelig, b v n w . w a t onder mee r personen

gedeeld wo rd t . *

manen, v r . m v . m a n e n van een paard , manen, zw . w w . a a n m a n e n , manges, mangs, bw . somti jds , onde rw i j l ,

mankzaod, o. gemengd zaad voor beeste-

voer.

ma^der en maorfcer, m . m a r t e r .

marg, o. m e r g . margen, m . mo rg en .

mark, vr. m a r k (ge ldstuk) . marke, vr . m a r k , onverdee lde g r o n d ;

markengronden, marken wégen; markenrichter,

marken, zw. w w . m e r k e n ,

markol en markolf (Grol le ) , m . ; mar-klauwe (Overi jssel ) , vr . V l a a m s c h e gaai .

markt of markte, vr . de m a r k t , mars, vr. m a r s (kor f ) , mars, vr. m a r s c h , lage weide,

marsen, zw . w w . d r u k t e m a k e n , venten,

mart, vr. m a r k t ; zie markt, marte, vr . weze l , massen, zie marsen, med, mee, vrz . b w . m e t , mede.

mee, vr. m e d e , d rank ,

mèèl, o. mee l . mèèlbüle, vr . mee l zak ,

meele, vr.; meelspiere, lange g r a s h a l m ,

meene of meente, vr. gemeene we ide of

heidegrond,

meenen, zw . w w . meenen .

meenspraoke, v r . be leed ig ing (verouderd) ,

meepenning, meedpennink, m . gods-penn ing , h u u r p e n n i n g ,

meerkol, markol, m . V l a a m s c h e gaa i .

Meert, m . M a a r t ; Meert rörtzin steert, Maar t roert z i jn staart .

Meerten ( en Marten), m . M a a r t e n ,

Mar t i jn .

meeze, - n , vr . mees. Mei, m . ; den olden Mei, de 10° Me i . meid, meiden en meidens, vr . me id . meihüsken, o. pr iee l ,

meister, m . dok te r of schoolmeester , meisteren, zw. ww . d o k t e r e n of l e e r e n ;

hé meistert mit üm, h i j heeft h e m als dok t e r ; hi meistert daor, h i j is er

schoolmeester ,

meizontjen, o. madeliefje,

mèjen, z w . w w . maa ien .

J U R K E N -

mèken, o. meisje,

melk, vr . m e l k . melkerik, o. l a t w e r k , o m de m e l k e m m e r s

op te laten drogen,

melle (melde), v r . 1) m e l d e , n i e r c u r i a l i s perenn is . 2) b lad lu i s ,

mem, v r . moederbors t ,

memme, v r . moeder , speen van een koe .

men (man), vgw. m a a r . méndeure, v r . groote s c h u u r d e u r ,

mennen, zw . w w . aan den leidsel le iden,

mennig, t c l w . men i g , mensche (minsche), - n , m . o. menseh mère, vr . mer r i e , mersch, vr . l a g e , drassige g rond ,

mes, m . mest .

mes, -se, o. mes .

met, o. gehakt v l e esch .

méte, v r . s t r eep , die 't beg in eener baan

bij spe len aanw i j s t , van meet af beg innen,

méten, st. w w . middel, o. enen onder de middelen

nemen, i e m a n d de les lezen, middelcïnen o f mellecïnen, med i c i jnen ,

spec iaa l drankjes,

midde, v. m idden .

middewinter, m . kers t t i jd .

miggelen, zw. w w . motregenen ,

mikke, vr . brood met zemels ,

milde, b v n w . m i l d . milte, vr . m i l t . min, b v n w . m i n , ve rach te l i j k ; 't is mi te

min; 'n minne kérel, minne, vr . wijfjesduif. minne, minnemör, vr . m i n . missaken, zw. w w . loochenen,

misson, b v n w . m i s m a a k t ,

mizen, mv . polsmofjes, mïen (mïden), st. w w . mi jden ,

mlgen, zw . w w . wa t e r en , mïre, vr . de mïre der an hebben, e r

een h e k e l a an h e b b e n ; de mïre op ieemand hebben.

mïre, vr . een soort o n k r u i d (ste l lar ia ) .

mïrenströken, o. strooitje o m door de

pi jp te s teken,

mïte, m . v r . m i j t , s t ape l ; boschmïte, höjmïte, höltmïte, mïte roggen, mïte steenkoalen.

-MOGE. 29

mïterig, b vnw. h u i v e r i g ; mïterig in de hüd, koor t s i g ,

mïzelen, zw. w w . fijn regenen,

mód, rn. moed .

modder, m . m o d d e r , d r ek (zand en

wate r ) .

móder, vr . moeder .

módwille, m . m o e d w i l .

moffe, vr. m o l ' ( v e r k l w . müfken). mokkelen, zw . w w . kussen .

melder, v i e rkante hou ten b a k , voorname­

li jk voor de w a s c h .

mond, m . m o n d ( v e rk lw . mündjen). montüre vr. k l e e d ; wi wilt üm nuw

ens de frische montüre annetrek-ken, het doodskleed aandoen.

mooj , b vnw. moo i .

.moote, - n , vr . moot . mörsch, m . moeras .

mos, o. mos .

m6s, o. gehakte koo l .

mossel, v r . mosse l .

mót, m . v l a k ; l i t t eeken.

mot, bw. zee r ; hi was mot slim, hi j was erg z iek.

mot, m . mis t .

mot, o. fijne afval.

mothól, o. bewaarp laats voor eetwaren,

motregen, rn. s to f regen, fijne regen,

motse, vr . d raa i t o l . motse, v r . kor te a fgebroken pijp, vroeger

een ko r t aa rden pijpje,

motslecht, b vnw . zeer m i n (van zieken) ,

mótte, vi ' . zeug. motte, - n , v r . mo t . motteküren, w w . jongensspel ,

mölle, vr . mo l en , mbllenasse, vr . mo lenas ,

moilik, b vnw . k o r z e l i g , droev ig ,

möite, vr . moeite,

möj, b v n w . moede ,

inöjlek, b vnw. moe i l i j k ,

möjte, v r . moeite ,

mojten, zw . w w . tegenhouden, moten, zw . w w . ontmoeten, mote, in de mote kommen, te gemoet

k o m e n .

niöge, v r . z i n ; elk zin moge, ieder z i jn e igen z i n .

30 MOGEN—NOOD.

mogen, w w . mogen , möje, v r . tante, mörbrao, v r . runde rhaas ,

mül. m . m u i l .

müle, - n , v r . s lo f , m u i l . müs, muze, vr . m u i s . müdde, o. m u d . müggè, v r . m u g . münne, v r . groote voren (v isch) .

mül, o. stof ; türfmül. mulder, m . m o l e n a a r en mannet je van den

me ikeve r .

mummelen, ter s l u i k s e t e n , k a u w e n ,

mündig, b v n w . meerde r j a r i g . Nmündjenvolle; h i höld wel van en

mündjenvolle, h i j d r i n k t w e l eens te veel .

müsche, m . , v r . m u s c h . mük, b v n w . m e u k , zacht ,

müre, vr . m u u r , m u u r b l o e m .

N .

naar, b v n w . a k e l i g , naa r .

nao, naoder, n'aost en n'aogest, bw. , vz . n a , n a a r .

naober, m . b u u r . naoberplicht, m . v e r p l i c h t i n g v an de

b u r e n .

naod, nao (naode), m . n a a d . naolde, n'aolde, v r . naa ld , naor, voorz . n a a r ; zie nao. naoszak, m . zak i n een k leed ings tuk . naost, naogst, n a a s t ; zie nao. n'aogte, v r . nab i jhe id ,

n'aolen, zw . w w z a n i k e n ,

nacht, n'achte, m . vr. nacht; ' snachens, des nach ts ,

nachtegale, - n , v r . nachtegaa l ,

nafifel, -S, m . nave l , nakend, b v n w . naak t , nakeneerskes, o. sneeuwklok jes , name, - n , m . n a a m . nat. natte, b v n w . na t . navel, -s, m . naaf . naw, nou we, b v n w . n a u w .

nebbe, vr. neb. nee, bw. neon.

neer, b w . neder , nègel, -S, m . nage l , nègelholt, o. rookv l eesch .

négen (negene), t lw . negen, nèister, vr . naaister ,

nèjen, zw. w w . naa i en ,

nekke, m . nek . nemen, st. w w . n e m e n , nerve, v r nerf .

nèrig, bvnw. met l u s t ; nèrig etten, met graagte eten.

nering, vr. ne r ing ,

nesse, m . l age , wate racht i ge s t reek,

nestdoddeken, laatst u i tgebroed k u i k e n ,

jongste k i n d .

nève, - n , m . neef. nette, o. net. nette, vr . n a t , w a t e r , u r ine , nettel, -S, m . nete l , nevel, m . nevel , nichte, - n , vr . n i ch t , nieeman, v n w . n i e m a n d ,

niendöre, vr . k l e ine lagere d eu r i n o f naast

de groote bansdöre, s c h u u r d e u r ; (n i en =

nidan) , ook n a a m voor de deur achter aan

het hu is .

niore, -n , vr . n i e r ; hé bef ' t vör de nieren, hij gaat dood.

nieet, bw . niet . nieet, vr. n i e t , nage l , nij, -e, bvnw. n i euw .

nijplichtig, b vnw . b e n i e u w d , ve r langend ,

^jxnikkenakken, mv . ieets op de nikke-nakken nemen, iets op de schouders nemen,

niks, o. niets. nirtig, b vnw. n u r k s e h , voora l van mensehen

en paarden gezegd,

niwers, bw. nergens ,

ntd, m . nijd.

nldsch, b v n w . bw. begee r i g , s te rk ver­

langend.

nïsgierig, b v n w . n i euwsg i e r i g ,

nóch, bw. n o c h , nog . nökke, v r . nok ( van het dak ) , nonne, vr . non . nood, node, m . nood .

N00DW1

noodweg, m . l i j kweg .

noot, noten, v r . muz i eknoo t , nösterbror, m . p r a a t v a a r , die op alles w a t

te zeggen heeft,

nösteren, zw. w w . k n o r r e n , a a n m e r k i n g e n

m a k e n ,

nbst, o. nest. nbtte, - n , vr . noot. nomen, zw . w w . noemen ,

node, v r . i n . n o o d ; van noden hebben, van noode.

noden, zw . w w . z a n i k e n , nodig, b v n w . nood ig .

ögekümmeken, o. kopje thee o f koffie,

waarvoo r m e n z i ch heeft la ten nood igen .

nöse, m . n e u s . nötelik, nölik, b v n w . bw . verdr i e t i g ,

nuw, bw . n u .

nüchtern, b v n w . n u c h t e r ; daor bUeev i nüchtern bij , dat gaat u w neus voorb i j .

nükke, m v . v r . n u k . nummer, bw. nooi t . nüms, nümmes, vnw . n i e m a n d .

nüt, o. nu t .

nüren, zw . w w . zwe l l en der u iers ,

nüste, m . v r . knoest i n het h o u t ; vg l . knust.

nüzen, zw . ww. o n d e r z o e k e n , doorsnuf fe len.

0 .

öf, zie af. öf, vgw. of.

oker, m . oke r .

oksel, m . okse l . Öld, b v n w . ( W i n t e r s w . óld) oud .

Öldhüser, m . d ie vroeger naast i e m a n d

woonde .

onakel, o, l omper t .

onbendig, b v n w . u i t bund i g .

onbesmet, b v n w . n ie t met hypotheek be­

zwaa rd .

onbespird, b v n w . onbe tw is t ,

onbesüsd, b w . zeer onbesu i sd , als bvnw.

onbocht, o. v u i l . onbïïg, b v n w . ongedu ld ig , onböl, m . groote r o m m e l .

—OORD. 31

ondieer, groot d i e r ; bö! wat hej daor en d-teer van en hond, 't is en ondieer.

ondöcht, m . en vr . ondeugd.

ondbgd, vr. ondeugd .

ondögend, b v n w . v e r t o o r n d , boos.

ondömelijk, b v n w . onbetamel i jk .

onfiaat, o. vu i ln i s .

ongel, m . runde rve t . ongevölig, b v n w . teergevoelig.

ongroot, b v n w . zeer groot.

ongür, b vnw . niet p lu i s .

onhölt, o. h o u t , dat geen t immerhou t i s ,

niet veel waarde heeft.

onta-Ür, b v n w . niet p l u i s ; gevaarl i jk .

onlastig, b vnw. zeer las t ig .

onmündig, b v n w . m i n d e r j a r i g ; bw. ver­

s c h r i k k e l i j k , zeer.

onmündig stark, zeer s terk . onnewettend, bw. zeer ; onnewettend

groot. onsohadelik, b v n w . s l e ch t ; bv. dé schut-

tink mot meneer ewegbrekken, dé wordt zoo onschadelik, zoo erg slecht.

ontdacht, v e i l . d l w . 't is mij ontdacht, het is m i j ontscho ten .

OntdÜn, w w . ontste l len. ontheit, o. be r i ch t .

onveranderlik, b vnw . zeer veranderl i jk-

Onvemoftig, b w . zeer onvernuft ig groot

( in s l echten z in ) .

OnvernÜUig, b v n w . o n v e r s t a n d i g ; bw. —

ontzet tend.

onverschillend, b v n w . veel verschi l l end­

onverschillig, b vnw. geen verschi l m a k e n d ,

onwis, b vnw . d w a a s ; bw . e r g ; onwïs ha*"d jagen, erg h a r d r i jden ,

onzélig, bvnw. s laper ig v u i l ; onzelig in de hüd

onzür, b v n w . zeer z u u r .

onzün, b vnw. v u i l , a r m o e d i g , schraa l .

OOgbraën, mv . vr. w i m p e r s of wenkb rauwen .

ooge, - n , o. oog. oogst, m . oogst. oolik, b v n w . z i e k , gu i t i g .

oome en ome, mv . ooms en omen, m . ( in samens t e l l i n g ome: Jan öme) o om.

OOrd, m . p u n t , begin (van een m e s , van een s tuk l a n d , enz.

OORLOG—PEDDE.

oorldg, ra. oor log ,

oorzake, v r . oorzaak,

oost, m . oogst, oost, m . het oosten, oosten, oosten.

opbrengen, z w . w w . g r o o t b r e n g e n , op­b r e n g e n .

opdrèjen, st. w w . z i c h w e g s c h e r e n , op­

draa i en .

ophalen, zw. w w . h a l e n ; en peerd op­halen üt 't land, een p a a r d uit bet l a n d ha l en .

opluchten, zw . w w . v e r h e l d e r e n , het ge­

moed v e r r u i m e n .

opper, m . k l e ine hoo is tape l i n het hoo i ­

l a n d .

opperen, zw . w w . he t hoo i aan oppers zetten.

oprelliken, z w . w w . ve rbe te ren , opdroogen.

oprükking, v r . v leugje v a n be te rschap .

Opschlren, zw . w w . o p k l a r e n ,

opschbttelink, ra. a a n k o m e n d e knaap ,

opstellen, zw . w w . u i t s t e l l en ,

op Stonde, b w . t e r s tond ,

opstropen, zw . w w . opst roopen (bv. de

m o u w e n ) .

opstüken, zw . w w . de g a r v e n opzetten,

opsükeren, zw . w w . o m r o e r e n van su ike r

i n 't gevu lde g las .

opzage, v r . opzegg ing , t e g enbe r i ch t ; op-zage van hür, opzegg ing van h u u r of

pacht .

opzeggen, zw . w w . afzeggen.

order, m . order . èsse, - n , m . os. dtter, -S, m . otter . 6ver, m . oever. blli, m . o l ie . brgel, o. orge l . brgelist, m . organis t .

Öjlam, o. wi j f j es lam. ördömig, b v n w . l i ch t ge raakt .

Öst, m . k w a s t i n 't hou t .

paar, o. paar . paol, paole, m .

P .

paal; binnen de paole

blïven, te huis b l i j v en ; üt de paole, bu i t en de grenzen.

paolink, m. pa l ing .

paoschen, Pasehen .

paoschvuur, o, paote, vr . jonge b o o m , stek.

paoten, zw. ww . poten. pachte, vr . pacht . T h a n s meest g e ldpach t ,

vroeger garfpacht 4 - hüspacht; op de garve bouwen, tegen gar fpacht

wonen. De gar fpacht w a s : de zwaore garve, Vs v o o r den e i g enaa r , o f de lichte garve, i / 3 voor den e igenaar .

Zoodra het k o r e n aan gast stond (gast

— 4 of G garven versch i l l end n a a r het ge­

was) en de tïlen ( r i jen van 20 garven ) gesteld waren , we rd de e igenaar gewaor-SChUWd. Deze zond dan den teller, die de garf ütstak een g roenen tak i n de

h e m toebehoorende gar f stak en het aanta l

tïlen telde en door k e r v e n i n een kerf ­

s t ok , tïlstok, opteekende. D a a r n a haalde

i ede r , als het droog w a s , z i jn k o o m w e g .

pad, -e, o. pad.

padde en pedde, - n , v r . p a d . pak, -ke, o. p a k ; ieemand in 't pak

steken, i emand beet n e m e n .

palten, mv . lappen.

pampier, -e, o. papier .

pand, -e, o. o n d e r p a n d , p a n d . panne, vr . pan. panne (verbasterd ui t penne) , 't hüs kümp

an de panne, het bu i s k o m t te koop .

pannevogel, m . v l inder ,

pannevögelsken, o. v l indert je , pap, v r . pap.

pape, m. paap. pa rsen, zw . ww. persen .

parSÏzer, o. k l e e r m a k e r s str i jk i j zer ,

parti , s ommigen . pas, m . d o o r g a n g , i n bosch of v e l d ; v a n ­

daar ook n a a m voor stuk l a n d : E l z e n p a s ,

enz.

JKpassen, zw. w w . passen. E e n v e e l g e b r u i k t

s topwoord i s : now pas op voor i k doe

het n i e t , i k geloof het n i e t , gi j houd t m i j

voor den g e k , enz.

patte, m e s t ; pattegat, aaltengat. pedde en padde, - n , vr . pad .

PÉÊRD—

pèèrd, -e, o. p a a r d C - ^ peers, b vnw . paars, peie, v r . pij (k leed) , pekel, vr . peke l (zout water ) , pelle, - n , vr . s c h a a l , h u i d , (doppen van

n o t e n , aa rdappe l s , boekweit ) , pellen, zw . w w . van de schaa l on tdoen , pellen, o. l i n n e n (fijn), pellenwèver, m . l i nnenweve r , penne, - n , vr . p e n . pense, - n , m . v r . b u i k , m a a g (van een

dier ) overdr . l i c h a a m van een mensch , ' k zal uw op de pense kommen, i k za l je een pak s laag geven,

peppel, m . popul i e r , pepper, v r . peper, père, v r . peer. pèrle, - n , v r . p a a r l . pest, vr . pest. pette, - n , v r . pet. péze, vr . pees. pijekker, m . b u i s , k l e ed ings tuk .

pik, o. pek .

pikke, v r . houwee l , pikken, zw. w w . p i k k e n ,

pilo, o. soort s to f , w a a r v a n de jas en broek

van den boer meest g emaak t z i jn .

pin, pinne, m . en vr . p e n ; ieemand en pin vör de nöze of op den sta*t zetten, i emand beletten o m z i ch a l te vri j te bewegen,

pingeneeren, z w . w w . den weg i n orde m a k e n voor de s c h o u w (e igenl . h a n d - en spandienst leenen) .

pinke, v r . p i n k ; bï de pinken, bij de h a n d .

Pinkster, Pinksten, P i n k s t e r e n , pinksterblöme, v r . p i n k s t e r b l o e m , boter­

b loem. pip, v r . z iekte der tong bij voge ls , bij

m e n s c h e n voor de gr iep gebru ik t . pisse, vr. u r i n e ; de kèlde pisse, s t r ang -

u r i a .

pissen, zw. w w . zie mïgen. pit (pitte), pitten, m . pit . pi l , voor p i j l , a l leen voo rkomende in samen-

^ s te l l ingen a l s : ^pllsteert of pïlstart, de n a a m voor

den v l inder p i j l s t aa r t , en voor een k i n d ,

PLICHTIG. 33

waarvan niet de vader , m a a r al leen de moeder van adel i s ;

pil op, r echt naar b o v e n ; voor nd l . pijl is flitse of Straole in gebru ik ,

pllenten, ve rk le in w. pllekes, eenden, pine, vr. p i j n , m o e i t e ; 't is de plne

nieet weerd, 't is niet de moei te w a a r d ; llfplne, höfdpïne.

pïne-köttel, m . k l e ingees t i g , s chr i e l

m e n s c h . pïpe. v r . p i j p , bu i s .

plpen, st. w w . p i epen , kussen (G ron . snütepïpen).

Van p ipen üp de l ippen Kümp vründschap ünder de s l ippen .

pïre, plrek, m . vr. pier. plren, zw. ww . bee tnemen. plrk, m . peze r ik , bul lepees. pïtse, vr . zweep. plaatse, vr . plaats. plaoge, - n , v r . p l aag . plaogen, zw . w w . p lagen.

plagge, vr . zie plakke. plakke, - n , vr . p l a k , v lak . plakke of plagge, - n , vr . heizode, die

voor bemest ing wordt gebru ik t .

planke, ~n, vr. p lank . planketting, vr . en planketsel, o. schut­

t i ng .

plante, - n , vr . p lant , plas, plesse, m . plas. plate, vr. plaat, plat, -te, b vnw. plat. plége, vr. gewoonte , plegen, st, w w . gewoon z i jn. plegen, zw . w w . verplegen, pleien, zw . w w . met centen spe len. pleieren, pieren, zw . w w . met water

morsen , plekkig, b vnw . bevlekt, plempen, zw. ww . een water vu l l en met zand . plester, m . p le is ter .

pletten, pletteren, zw . ww . plat m a k e n , p le i t en kneuzen ,

pleziervolk, logeergasten, plicht, -e, m . p l i c h t , t a a k , p laag, plichtig, b vnw. verbonden tot i e t s ; me t

4en n v . : hé is mi noch volle geld plichtig.

5

34 l'LODZIG

plodzig, b v n w . opgezet , d i k .

plof, ploffen, rn. plof. plög, -e, i n . p loeg . plok, m . p l u k , hoop . pionder, m . r o m m e l , l a p , k l e ed .

plonderkamer, v r . r o m m e l k a m e r . plondermelk, v r . ges t remde m e l k .

plongerije, v r . r o m m e l .

plots, b w . p lo tse l ing .

plöje, v r . p loo i . plöjen, zw . w w . p loo ien .

plüme, - n , v r . p l u i m . plüteren, z w , w w . p lassen , z i c h wasschen .

plükke, v r . a fva l v a n v l a s ; zie spit. plukken, zw . w w . p l u k k e n .

pliisterig, b v n w . b l u i s t e r i g , r u w (van het

wee r gezegd),

podde, - n , v r . v u i l e , wate racht i ge p l e k ;

l i g . s lechte t o e s t a n d : hé is in de podde, hij is a a n l a g e r w a l ; hé is üt de podde, hi j is net j es , opgeknapt ,

podderik, m . vu i l i k ,

poffert, m . podd ing .

pogge, - n , v r . j o n g v a r k e n ,

pójeman, l i e f ko z ende n a a m voor een veulen,

pèkke, - n , k l e ine pu is t , pokkei, m . bu l t . pol en pólle, m v . pblle m . po l . p61, m . poe l .

pols, m . pols . pompe, - n , p o m p . pond, o. p o n d . pongel, m . b u n d e l .

pook, 't is ZO'n pook, 't is een kle ine j ongen of m e i d , die ouder is dan men zou

d e n k e n .

poorte, v r . poo r t . poot, pöte, m . poot. pootbrink, m . open h o e k , waa rop men

b o o m e n (doch niets anders ) m a g p lanten ,

zonder r e ch t op den onde rg r ond te hebben

of te v e r k r i j g e n .

poppe, - n , p o p , v e r k l w . püpken. pörk, podderik, m . k l e i n k i n d . porken, zw . w w . p o k e n , b.v. in de kache l ,

post, pbste, m . ; hé blif b l depbste, hi j gaat n ie t vee l van h u i s .

pot, pbtte, m . pot. potse, vr . p o t s , g rap .

-PKÖKEL.

potjen, o. pot je ; k i C y ' k i n d . potteren, zw . w w . peu t e r en , met water

spe l en , morsen .

pök, rn. k le in eindje (wordt v a n een e ind

s i g aa r , van een k l e inen j ongen enz. gezegd).

pöl, m . peluw.

pble, v r . peul ( v rucht ) . poter, m . s lag. praol, m . p raa l . praome, vr. p r a a m (vaartuig ) . praot, vr . pr'aotjes praat . praoten, zw. w w . pra ten .

praowel, m . nee toor , l i c h t g e r a a k t m e n s c h .

pragge, m . k r i b b i g w e z e n ; zie kribbe prakke, vr . k l e i n k i n d . prame, v r . k l e m ; w e r k t u i g op den m o l e n ,

waarmee het k a m r a d gek l emd w o r d t , zoo­

dat de w ieken st i l s t a a n ; in de prame zitten, in de k l e m zi t ten.

prame, m. p r a a m ( k l e m b.v. op den neus

van een paard) , onaangenaam m e n s c h .

pranjo, vr. menge lmoes (van spijs),

prèke, - n , v r . preek. préken, zw. w w . p red iken .

prengel, rn. ongemakke l i j k m a n , neetoor .

prèwer enprèwel, m . d raadnage l ; saaie

ke r e l .

prieester , - S , m . pr iester .

prikke, eikenprikke, v r . e ikenkree f t ,

die bi j de tweede verp laats ing met den top

geplant wordt,

prlsweerdig, b v n w . waarde n a a r het geld

hebbende.

prlteren, zw . w w . op k l e in i gheden z i e n ,

a fd ingen.

prlterig, b vnw. op k le in igheden z i ende ,

zu in ig .

prïtje, o. k l e i n i g h e i d ; 'n prltjen der of halen, een k le in ighe id a fd ingen,

prlzen, st. z w . w w . pri jzen,

próf, vr. proef. pronken, z w . ww. p r o n k e n , te p ronk staan,

pröppe, vr. p rop . prössen of prösten, zw. w w . niezen.

proster, m. prut te laar .

prötter, ra. spreeuw.

proven, zw. w w . proeven.

prover, -S, m . d r o n k a a r d . prbkel, m . p o r k e r ; plpprökel, p i jpporker .

PRÖKELKN-

prökelen, zw . w v L - p o r k e n .

prulen, zw . w w . p r u i l e n ,

prüme, - n , v r . p r u i m , 't bünt maor prümeil, het z i jn m a a r praatjes.

prümesnütjen, o. en prümesnütj en-zetten, een mondje van pru imp jes en p r i s -

mas t r e k k e n .

prüsten, zw . w w . n iezen .

prut, o. koff iedik. pruts, vr. n ie t i ghe id . prüttels, m v . be r i sp ing .

pujer, -S, v r . o. poeder.

püdel, m . poedel .

püle, püleken, vr. liefje.

püs, o. s c h i m m e l , u i ts lag ,

püs, vr . poes.

puste, vr . pu is t . pusten, zw . w w . b l a z e n ; i kunt nieet

pusten en 't mèl in den mond bolden.

püster, m . blaaspi jp . püte, m . s lag . püte, vr.; in de püte kommen, in

verva l g e raken ,

putsen, zw. w w . poetsen,

püddeken, o. k l e i n k leutert je ,

pulken, zw . w w . iets zachtjes naa r z i ch toe

ha len .

pummel, m . l u m m e l ,

pünder, m . uns te r .

pünderen, zw . w w . w e g e n , op gevoel wegen .

püngel, m . b loedbeu l ing püngelen, zw. w w . aren lezen .

pünte, v. p u n t . pÜS, vr. b l i k k e n g ieter .

pütbüs, vr . staande b a l k , w a a r o p de «püt-scbeere» r u s t .

pütscheere, v r . dwarsba lk boven den put .

putte, - n , m . put . pültjen, o. zakje, pün, o. pu in .

R

raakküle, m. h a a r d k u i l (G ron . CM» Dren the

rakeldobbe). raam, rame, o. r a a m .

-REPELEN. 35

raap, rape, a l l een i n koolraap, anders

rove. raapschottel vr. s t raatmeid , gemeene me id .

raod, m . raad . raom, m . s p r o n g , en raom nemen, een

grooten sp rong doen.

raomen, zw . w w . m i k k e n ,

raoskloot, m . b r o m t o l ,

raozen. zw. w w . razen , r'aote, vr. honigraat , raotelen, zw . w w . i 'eutelen.

rabbezak, rn . s chrape r ,

rad, -e, o. r a d .

ragge, vr . s lecht persoon , rakelen, zw . w w . rake l en ,

raken, zw. w w . ï'aken, treffen,

rakken, zw . w w . s c h o o n m a k e n , rakkert, -s, m . deugnie t ,

ram, -men en remme, m . mannet jes schaap , haas.

rammeier, en remmeler, m.mannet jes

haas of kon i jn ,

ramp, -e, m . r a m p . rand, -e en rende, m . r a n d . rank, na. r a n g . rank, renke, m . sti-eek, list. ranke, - n , vr . r ank , scheut,

rap, b vnw. niet goed s lu i tend,

rapen, zw . w w . r apen , rappel, b v n w . niet s lu i t end ,

raspe, vr . rasp . ratel, m . rate l , ratsen, wegkapen , rave, - n , na. raaf. ré, -ë, vr. ree (hei-t).

recht, bvnw. recht , rechtevoort, b w . e igen l i jk , thans,

rechtveerdig, b v n w . r ech tvaard ig .

rechtveerdige haore, s lu ike haren , réde, rèë, v i\ rede (vei 'stand). réden, v r . reden (ve i 'houding) . ree, b vnw. gei 'eed.

reeën, zw. w w . k a m m e n ,

reek, v r . o n k r u i d , reepe, - n , v r . reep. rèèrbek, m . schi 'eeuwleel i jk . rèfel, vr, rafel . réfelen, zw. ww . w a u w e l e n , doo rpra t en

over n i e t s , boonen enz. a fha len .

36 RËGE—ROOZE.

O

rége en rïge, vr . r i j . régel, vr. rege l . régen, m . r egen . rei, b vnw . goedgee fsch , spi lz iek.

reidekamer, vr . k a m e r s , w a a r de wevers

de s t u k k e n b r e n g e n , die gereed z i jn .

reidekamme, v r . groote k a m . reik, vr. s c h o m m e l ( G r o n . en Dren the ) ,

reiken, zw . w w . r e i k e n ,

reiling, vr . reeks la t t en o m iets ach te r te

zet ten,

rein, b v n w . zu i ve r , reize , vr. re is . réken, z w . ' w w . 't v u u r 's avonds bi joen

s ch rapen .

rekel, m r . r e k e l , kwa jongen . rekken, zw . w w . r e k k e n .

reknen en rekenen, zw. w w . r ekenen .

rèkninge, v r . r e k e n i n g ; 'k heb et wal in de rèkninge, dat er régen kom­men wil, ik .denk w e l , dat er regen zal

k o m e n .

rekwark, o. h e j n i n g , l e u n i n g ,

rellik, b v n w . z i n d e l i j k , k n a p , redel i jk ,

remle, m . mannet jes k o n i j n of haas .

reppel, m . p a a l , w a a r a a n het vee op sta l

gebonden is.

reppel, m . w e r k t u i g o m het v las van zaad

te ontdoen .

reppelen, zw . w w . k l a u t e r e n (voora l van

k i n d e r e n gezegd) , het v laszaad van de plant

sche iden .

rèren, zw. w w . s c h r e e u w e n ; ook van d ie renge lu iden g e b r u i k t ,

rète, v r . s c h e u r , reet. ribbe, v r . r i b . ribbenük, b v n w . gezet (de r i b b e n z i jn ge­

l i jke l i jk met v leesch bedekt ) .

richten, zw . w w . r i c h t e n , recht s t e l l en .

richtmaol, o. m a a l t i j d , w a n n e e r een i n

a a n b o u w z i jnd hu is i n z i jn v i e rkan t staat.

r id , vr . haas t ; de r id in 't lïf hebben, met z enuwach t i g e haast te w e r k gaan.

ridzig, b vnw . p r i k k e l b a a r . rieeme, - n , i n . r i e m . rieed, o. r iet . rigge, vr . dwa r shou t . riggel, richl, m . rege l . rik, rikkens, o, h e k , de stok i n het

k ippenhok . De rikkens an de weide De hönder gaot op 't rik.

rille , m . r i l ,' vore. ring, -e, m. r i n g . rink en rink, m . hoepel .

risse en riste, vr . r i s t . rïden, st. ww. r i jden .

rif, rïve, bvnw. o v e r v l o ed i g , v e rkw i s t end .

rïge, vr. r i j ; de böme staot in de rïge, de booinen staan op eene r i j .

rïke, b v n w . r i jk . rïke, o. r i j k , gebied. rïpe, b vnw. r i jp . ris, - 6 , o. vr. tak.

riten, st. ww. r i j t en .

rïtensplït, m . vr. die g a u w zi jn k l ee ren

scheurt .

rïve, vr. k le ine rasp (bv. voor no t enmuskaa t ) ,

rïve, b vnw . sp i l z i ek ; zie rïf. rïvelen, zw. w w . diep ploegen,

rïven, zw. raspen. rïzen, st. ww. l angzaam v a l l e n , d r u i p e n ,

rïzen, st. ww . r i jzen,

ró , v r , roede.

rochelen, zw. w w . r oche l en .

róën, zw. ww. r o o i e n , w i e d e n , de lven.

róf, i n . het inwendige boven onder den nok

van h e t ' d a k ; b edekk ing eener doodkist ,

rogge, vr . rogge. röggenstoete, - n , vr . roggenbrood van 't

l i jnste meel .

rok, rokke, m . rok . röke, m . man t e l k raa i . rolle, - n , vr. ro l . röm, m . roem.

rond, bvnw. rond . ronge, - n , v r . r o n g , hout aan den boeren­

w a g e n , waartegen de z i jkanten r u s t e n .

ronken, zw. ww . r o n k e n .

rood, rooë, b vnw . rood. roof, o.? 1200 s lagen garen van de haspe l .

roof, rn. roof. rooven, zw. w w . rooven.

rooi, rooi holden, de goede r i c h t i n g

houden.

rook, röke, m. rook. room, m . r oom. rooze, v r . roos (b loem) , rooze, vr. koo r t s , onts tek ing .

HOPEN-

röpen, st. w w . roepen .

reppen, zw. w w . vogels p l u k k e n .

rór, rore, o. r o e r , p i j p r o e r , r ie ts tenge l .

rót, o. roet.

rot, b v n w . ro t .

rót, rotte, o. a fdee l ing , w i jk . rötmeister, m. w i jkmeester .

rOUW, b vnw . r auw . rouwe, vr . r o u w , z o r g . rÓV6 en raove , - n , vr . r oo f , korst .

rbtte en rotte, - n , v r . ra t . röjen, zw . w w . roe ien.

rÖmen, zw . ww . r o e m e n .

roren, zw . w w . roe ren .

Borl , p l aa tsnaam R u u r l o . rÖve, - n , v r . r a a p , he r f s tkno l . röveköke, - n , vr. r aapkoeken .

rö, -en, m . r eu .

rögen, sik rögen, zw . w w . z i ch bewegen. röke, m . r euk . rökeloOS, b vnw . o n m e r k b a a r , o n v e r w a c h t ;

hi wil wel zoo rökeloos weer kommen , hi j zal we l zoo onve rwacht t e r u g k o m e n .

N^ömer, m . r o e m e r , d r inkg l a s ,

röpe, vr . ru i f . röpen, zw . w w . a f t r e k k e n ; de bla van

de böme röpen, de b laden v a n de

b o o m e n t r e k k e n .

roten, zw . w w . vlas la ten rotten voor het

b r a k e n . Doo r bi jgeloovigen wordt h ierb i j

een gesmeerde bo t e rham ge l egd , ten einde

den du i ve l goed te s t e m m e n , zoodat hij

het vlas n ie t bederft.

rözel, m . r euze l .

ruile, v r . s c h o m m e l . ruw en ru , b v n w . r u w .

ruwfoolt, m . o n k r u i d .

ruwisel, m . i jzel. rüg, b v n w . r u i g .

rügisel, m . i jzel . rüken en rüken, st. w w . r u i k e n , r i e k en .

rüm, b vnw . r u i m .

rün, m . gesneden hengs t .

rüpe, - n , vr. rups . rust, vr . o. roest. rüt en rüt, o. o n k r u i d .

rüte, vr . r u i t , vensterglas. rütwagen, m . v i e rkan t v ischnet .

•scnAitp. 37

rüze, vr. r o e s ; in de rüze, in 't w i l d e , i n de roes.

rüzeg, b vnw . w i ld . rüddeken, o. k le ine kere l , rügge, - n , m . r u g . rünsel, vr. o. rad dat rondgedraa id wordt . rÜHBelig, b v n w . pokda l i g .

ruste, vr. rust . rüsterig, b vnw. g u u r . rüen, zw . w w . o p r u i e n , aanstoken. rümen, zw . w w . r u i m e n .

runen, zw . ww . gehe ime samensprek ing

houden ,

rüt en rüt, o n k r u i d ,

rüt, o., rüte, vr . schur f t , rüter, m . ru i t e r .

S .

saoje, vr. o. s a a i , wo l l en stof.

sabfoen, zw. ww . kw i j l en ,

sabel, -s, m . sabel , sadde of' sadaos, m . neetoor,

samt, bw . z a m e n . sang, -en, b vnw. paars-,ensangenjak. sauwelen, zw. ww . k i e s k a u w e n ,

scha, v r . schade. schaatsen, -s (en skövels),-loopenof

-runnen (Overi jssel ) , schaatsen r i jden.

schaole, vr . wègsehaole, schaa l .

schaop, schaope, o. schaap.

S C h a o p s s c h o p p e , vr . schaapskoo i .

SChaoltjen, o. schaalt je.

schaorde, schaore, - n , m . scherf .

schaë, scha we, vr . s chaduw.

schaft; zie vlfschaft. schale, - n , vr . s chaa l .

schalk, m . l a t , we lke onder aan de sporen

van het hu is word t gesp i jkerd o m de p a n ­

nen l age r te hangen .

schalm, m . ke t t ing r ing . schamen (sik), zw. w w . z i ch schamen.

schampen ( intrans. ) , zw. ww . overs laan.

schap, o. v a k , a fdeel ing i n een k a s t ; appel­schap.

schalde, - n , vr. s tuk h e i g r o n d , dat ge­b r a n d word t .

SCharp, b v n w . scherp.

38 SCHA VE—SCHOT. O

S C h a v e , vr . schaaf .

schavïlen, zw . ww . iets l angzaam voort­

b e w e g e n , ook r u i m b a a n m a k e n .

scheef, scheeve, b v n w . scheef.

scheel, schele, b v n w . schee l .

schèellap, v r . oogk l ep .

scheide, v r . g r e n s ; aover de scheide, over de grens .

scheide, seheede, schee, vr. scheede.

scheiden, scheeden, st. w w . sche iden.

schelen, verschelen, zw . w w . sche len .

SChelharst, m . va rkens r i b .

schelle, v r . s c h i l . schellen, zw . w w , s c h i l l e n .

schemel, o. s c h i m m e l .

scheme, schemken trèn, s p e l , waarb i j

m e n t r a c h t e n moet op de s c h a d u w v a n een

ande r te t r eden .

SChemme, v r . s c h a d u w .

schommel, b v n w . b e s c h i m m e l d , b ed r em­

m e l d .

SChemmer, o. s c h e m e r .

S C h e n n e , vr . s tuk i j z e r , w a a r o m het rad

v a n d e n boe r enwagen d raa i t .

S C h e n n e , vr. scheen ,

schennen, zw. w w . schande aandoen,

schepel, o. schepe l .

scheper, m . s c h a a p h e r d e r ; an schépers-zlde is t e r r e ch t e r z i j d e , d ew i j l de sche­per r echts v an de kudde loopt.

scheppen, st. w w . s cheppen .

schepper, m . opz i ch te r bij een werk .

schère, vr. s chaar .

scheren, st. w w . s che r en .

S C h e t t e r i g , b v n w . van een paard of k o e ,

die aan b u i k l o o p l i jdt.

SChéven, vr . afval van v l a s , bast van 't

vlas.

schichtig, b v n w . s c h u c h t e r , bang .

schieeren, scheeren; 1) 't vür i n -schieeren, i n r e k e n e n ; 2) eier schiee­ren, de verbroede e iers u i t zoeken .

SChif, o. afva l van v las. schik, m . genoegen. schik hebben, goede v o r m , fa tsoen;

met schik kan 't nieet wal anders, schikken, zw . w w . z e n d e n ; ieemand

bod schikken, een boodschap zenden,

schilling, schelling, m . zes stuiver .

schimme, - n , m . s c h i m , s chaduw ,

schimmekentrèn, zie schemken trèn. SChin, vr . stof , van de hu id . schinke, u i . h a m , h o u t , waa rop het i jzer

bevestigd i s , o m hetwe lk het rad d r a a i t ;

vgl. schinke. S C h i n n e n , zw . ww. de h u i d e r af doen of

afstooten.

schinnerhannes, m . v i l de rsknecht . schip, schépe, o. sch ip . schiw, schu, o. voge l v e r schr ikke r . SChïnen, st. ww . sch i jnen .

schïnke, m. h a m . SChïnvat, o. lan taarn .

schïr, bvnw. net jes , w i t ; schïre rogge (vrij van onkru id ) ,

schïr, bw. v l u g , terstond. SChïrei, o. vu i l e i , doch niet verbroed.

SChïrzwaalver, v r . z w a l u w met wit te

borst.

schïten, st. ww . sch i j t en .

schïthüp en schïthüpe, m . hop (vogel).

SChö, mv . schöë of schone, m . schoen,

schobben (zik), vei l . zw . w w . z i c h s c h u r e n ,

schobben, aren lezen.

SChök, -ke, m . s c h o k k e . schok, o. zest igtal . S C h o l , vi ' . s cho l (v isch) .

schol, b vnw. ondiep,

scholder, i n . schouder .

S C h ö l l e , - n , vr . graozode , i jsschol .

S C h o l t 9 , t itel voor een b o e r ; bv. scholte Hissink.

scholtenboer, m . boer , aan wiens plaats

verbonden was de v e rp l i ch t i n g van een

een kleine . r e ch t sp raak u i t te oe fenen ,

thans : voorname boer.

schoof, schoove en schöve, m . schoof.

SChoole, vr. schoo l .

schoone, b v n w . comparat i e f schoonder, schoon.

schoone, bw . v o l k o m e n , g ehee l ; 'k bun der schoone met verlegen,

schoot, m. schoot,

schörft, vi'. s chur f t .

SChÖmsteene, vr. schoors teen . schö rse, vi'. e ikebast.

schokte, schor teldoek, boezelaar,

schot, schoten, o. schot (van schieten) .

SCHOTSE—S1ÜGE. 39

s c h o t s e , - n , vr . schots .

schdt, schöte, o. schot . schot, -ten en schötte, o. s c h u t , hok . s c h o u w e , vr . s chouw .

SChóvel, i n . zaadschepper . SChoppe, vr . schuurt je .

schoppen dag (Gro l l e ) , m . dag- van r u w

of bu i i g wee r , waa rop de boer i n de

SChbppe z it o m zi jn gereedschap te he r s t e l l en , daa r h i j bu i t en niet w e r k e n k a n .

schbrk, -e, m . s c h u r k .

SChbttel, m . vr. schote l .

SChottelmaol, o. b u u r t r n a a l , een leest dat

gegeven word t door den boe r , die i n de

b u u r t k o m t w o n e n en w a a r o p ieder der

genoodigden h e m een of ander geschenk

medebrengt .

SChötter, opz ichter i n de m a r k e ; bosch-schbtter, zandschbtter (voor de j a ch t ) ;

weideschbtter (voor het vee). SChÖre, v r . s cheur .

S C h ö t e , v r . scheut .

s c h ö v e l , m . schaats ,

't is is g l a d , zèj H a n n e n tégen B a r t e l t ,

A s i j geen scharpe schövels h e b t ,

D a n ról i j dat i j spartelt .

SChrao, bw . overdwars . schraol, b v n w . s c h r a a l .

SChraon, zw . w w . ste len, w e g n e m e n , s choon­

m a k e n ( van beken en vi jvers gezegd) ; d e

beke SChraon, de beek s c h o o n m a k e n ;

vgi . schröën. schragen, m . s t e l l i ng , stut .

S C h r a m , o. v a r k e n .

schrammen, zw . w w . s c h u r e n , schaven .

schré, - n , v r . schrede . schreeuwen, schraw, eschrien en

esohreeuwd, s ch r e euwen .

SChreeve, vr . schreef,

schrift, vr . schr i f t ,

schrik, m . s c h r i k ,

schrikken, st. ww . , zw. w w . SChrimpelen, zw. w w . schroe i en ,

schrips, m . k l e i n , onaanz ienl i jk m a n . schriven, st. w w . s c h r i j v e n ; en schrï-

vens, een geschreven s tuk . schrobben, zw . w w . schrobben ,

schrdën, zw . w w . a fsn i jden , gras en o n k r u i d

w e g n e m e n , s c h o o n m a k e n , vg l . schraon.

SChrèïzer, o. schroo i i j z e r .

S C h r ó l , i n . k u u r , g r i l , dwaze inva l .

S c h r o t , o. k l e i n goed.

schrüte, vr . wilde schrüten, k r a a n ­voge ls , trekvogels (we in i g moer in gebruik' ) .

SChrÜfen, zw . ww . benauwd hoesten.

SChrüve, vr . schroef ,

schrojen, z w . w w . schroe i en .

SChrör, m . k l e e r m a k e r , sni jder,

schrörsgat, o. spl i tgat .

SChuiken, zw . w w . z ich j e u k e n ; d è

s c h u r f t h è f mot s e h u i k e n , d è

s c h u l d h è f mot s e h u i k e n , die de

schoen past trekt h e m aan.

" J N S C h u i k e r t , m . s c h e l d n a a m , beroerde

s lunge l .

schüfel, vr . graanschof fe l , w e r k t u i g om

uitgedorscht g r aan of peu l v ruch t en van

den dorschv loe r op te nemen,

schüle. vr . in de schüle staan, be­s chu t s taan.

SChÜlen, zw . ww. schu i t en .

SChüm, vr . o. s c h u i m .

SChÜmen, zw. w w . s c h u i m e n ,

schür, o. b u i ; donderschür, règen-s c h ü r , windschür.

S C h ü r e n , zw. w w . s c h u r e n .

S C h ü v e , vr . schui f .

BCbuvekaore, v r . k r u i w a g e n . ScbCtven, st. w w . schu i ven .

SChÜbbe, - n , v r . s chub (van visschen) .

Schuchter, b v n w . schuchte r ,

schudden, zw. w w . schudden. Schuld, -e, vr . s chu ld .

SChÜnnen, zw. ww . aanhi tsen ,

schunnig, bvnw. a r m o e d i g , haveloos.

SChÜppe. - n , v r . s c h o p , spade. SChÜppen, zw. ww. s choppen , een schop

geven.

schüpspaon, op den schüpspaon (op SChÜpstöl) zitten, in onzeker­

he id z i jn .

schütschöt, o. omhe inde p l aa t s , waar het

in de m a r k geschutte (opgevangen) vee

geb rach t w e r d .

S C h u r e , - n , vr . s c h u u r ,

schüte, - n , vr . schu i t .

B e d d e k e n , m . k w a s t , dwaas.

Sége, vr . geit.

40 SRGENBOK-— SMAKKKN. O

ségenbok, rn. bok. selve, v>'. sal ie. semptlik, bw . gezamen l i jk .

sije, v r . wijfje van een voge l .

sikke, v r . geit. sikkenörig, b vnw . v i t z i ek .

Sinds, bw . sede i t .

SÏpél, v r . s i p e l , u i . sipelen, zw . w w . sype len.

sïsken, o. sijsje.

sjapsen, zw . w w . plez ier m a k e n .

sjoksen, zw . ww . s c h o k k e n d voortgaan.

Sjüeht, vr . troep. Slaon, st. w w . s l aan . Slaop, slaope, m . s laap (dc zijde van 't

voorhoofd) , s laap ( rus t ) .

Slaopen, st. w w . s l apen ,

slabbe, vr . s e r v e t , t a f e l l a k e n , voorspold-

doekje van een k i n d .

slabben, beslabben, zw . w w . bemorsen ,

slacht, vr . o. p a a l w e r k , m o l e n d a m ; zie

slag. S l a c h t e , v r . s l a c h t , soort .

Slag, - 6 , m . o. s l a g , hoe f s l ag , wagenspoor.

slag, o. de s p e r p l a n k e n i n een molendam

(zie slacht), slag, slége, m . afdeel ing van een akke r , slagholt, -hblter, o. spe rp l ank in den

m o l e n d a m ,

slak, b v n w . l u i , t raag ,

slange, vr . s l ang , slank, b v n w . d u n , b u i g z a a m ,

slap, b v n w . s lap .

slat, o. b r o e k b a n d . slateren, z w . w w . m o r s e n me t water o f

soep; zik beslateren, z i ch bemorsen ,

slaterkont, slaterbasse,vr. morsebe l .

slaUW, b v n w . l u w . slecht, b v n w . z i ek ; slechte beene ,open

beenen.

slechte, slechtweg, bw . eenvoudig .

S l e e , S l e ë n , vr. slede.

Slee, b v n w . s tomp (van een m e s , van de

tanden en v a n een d o o r n gezegd).

sleedoorn, m . p r u n u s s i l v e s t r i s ; ook slee­bes g enoemd .

sleef, rn. hou ten lepe l .

sleets, b v n w . sne l z i jn goed vers l i j tend.

slégel, i n . a r m van de pomp.

slekke, vr. s l ak . slekkedoppe, m . mv . s l akkenhu i s j e s ; zie

sniggenh üsken. S l é p e , S l e p p e , vr . sleep,

sleppen, zw. ww . slepen,

slieete, - n , vr . r i b b e , b a l k , hout voor

afsluiting' gesch ik t ,

slik, o. sl i jk. slim, bvnw. s l u w ; bi jw. e r g , z ee r ; slim

zieek. slingeren, zw . w w . s l ingeren.

slinken, st. w w . s l i nken .

slippe, - n , m . vr. sl ip (van een k l e ed ing -

s luk ) .

slïm, o. s l i jm, sllpen, st. w w . sl i jpen,

sllren, g l i j d e n ; h i Ibt den böl slïren. hij beheert z i jn goed s lecht ,

sllrt, -e, i n . r i j ; daor kümp enheelen slïrt an; ze bünt daor met heele slirte an 't rïjen

sllten, st. w w . sl i j ten.

Slodderig, b v n w . s lord ig .

Slof, bvnw. slof.

slok, -ken en slükke, m . s lok . slok, bvnw. s l a p , l os ; dehózebendezit

üm slok. slomp, m. groote hoevee lhe id .

Slonde, vr. groote schor t van gro f goed.

S l o o p , Slope, vr . sloop,

sloot, slöte, v r . sloot, slóre, vr. slons. slot, slotte, o. slot. slóve, vr . sloof. sloven, zw. w w . moeite doen.

sloren, zw. w w . ve rwaar l oozen . slbttel, - 6 , m . s leute l .

slüpen en slüpen, st. w w . s lu ipen . Slüren, zw. w w . s lepen.

slürig, b vnw. m a t ; he zbt zoo slürig üt de oogen.

slüten (slüten), st. w w . s lu i t en .

S l ü z e en s l Ü S , vr. s luis ,

smaak, m. smaak , smaad, m . smaad , smak, -ke, m . slag. smakke, vr . i j zeren schop naar den steel

omgebogen,

smakken, zw. ww. w e r p e n , s l aan .

O SMAL—SPKGEL. 41

smal, -e e a smalle, b vnw . s m a l , d u n . smarte, - n , v r . smar t . smedde, vr . s m e e t ; en smedde wegs,

een s teenworp v e r , een e ind weegs,

smeekelen, zw . w w . smeeken .

sméën, z w . w w . smeden ,

smekken, zw. w w . s m a k k e n ,

smèlen, zw. w w . sma l en ,

smelten, st. w w . sme l t en ,

smèr, o. smeer , smeren, z w . w w . s m e r e n .

smet, smette, m . smet. smid, -s on sméën, m . s m i d . smidse, vr . smeder i j .

smïgt (smiegt), m . bedr i eger ( vg l . smü-gen).

smlten, st . w w . w e r p e n ,

smitte, v r . smet . smitten, zw . w w . s m e t t e n , v u i l m a k e n ,

smodde, kofflesmodde, vr . keteltje o m

koffie te k o k e n ,

smok, smüksken, m. kus . smook, m . rook . smos (Wes t f aa l s cb smaos uit 'smaols?)

bw. vroeger .

smotsig, b v n w . v u i l . smögel, m . o o l i j k e r t , bedr ieger . smögeltjen, o. k o r t pijpje.

smöj , smö, b v n w . b u i g z a a m , w e e k , z a c h t .

smoken, zw . w w . d a m p e n , r ooken .

smökerig, b v n w . r o oke r i g .

smoren, zw. w w . s m o r e n , gaar m a k e n

zonder l u c h t er bi j te la ten .

Smügen, st. w w . iets ter s lu ik d o e n , on ­

eer l i jk hande len ; zw i j gend bedenken .

2e pers. ij smïgt (smiegt) (de andere personen k o m e n zelden v o o r ; de eerste

nooit ) gij doet oneer l i jk . Wat zit ij daor te smügen, wa t zit gij daa r zw i j gend .

smuigert, m . bedr ieger .

smüle, m . m o n d . smüsteren (en smünsteren), zw . w w .

fluisteren.

snaai, m . voo rdee l ; en goj en snaai maken

snaarske, v r . zwage rsv rouw ,

snakken, zw . w w . pra ten ,

snater, m . snave l ,

snavel, m . snave l .

snebbe, v r . snave l ,

snee, v r . sneeuw. f 4

snee, v r . snede. ^ & ê s

sneeklökjen, o. ga lanthus nival is.

snége, b vnw . b w . v l u g bij de hand .

snéze, v r . stok w a a r v leesch in de w^eeme aan h a n g t , zöven is en snéze volle,

snibbig, b v n w . sn ibb ig ,

snlgge, m . v r . s lak . snijen, zw . ww. sneeuwen ,

snïën, st. w w . sn i jden, snijer, m . k l e e r m a k e r , snippe, vr . sn ip . snit, o. snit . snok, m . h i k . snok, snoke, m . snoek. sn6r, m . o. snoer , snorken, zw . w w . s n o r k e n ,

snórre, vr . kneve l ,

snot, snotter, o. snot. snö, b v n w . bw . s n o o d , bekaaid , sp i j t i g , hij

kümper snö af; hij kik snö. snojen, zw . w w . s n o e i e n , hout stelen,

snüt, m . snui t , snüven, st. w w . snu i v en ,

snüten, st. w w . snu i t en ,

sobben (en soppen), zw. ww. morsen .

SÖkke, - n , m . v r . sok. SÖp, v r . sap.

SÖppen, zw. w w . de koeien nat voeder geven.

SÖpel, b vnw . g e voe l i g : söple vöte; f l a u w a c h t i g , bv . als m e n z ich e rg gestoo-

ten of gek l emd heeft , >k bün der gans söpel van.

spaon, spaone, m . spaan , spalterbrasse, vr . wi ldebras , spalteren,, zw. w w . k r i m p e n en s laan v a n

pi jn ( van dieren) ,

span, o. s p a n , tweeta l , spanr^eem, m . s p a n r i e m ,

sparen, zw. w w . sparen ,

sparre, vr . b a l k , l a t , s p a r ; daksparre. spat, spatte, m . spat (van een paard) ,

j^spatjen, o. bo r r e l .

spee, b w . te k i j k ; ij zit daor zoo spee, gij zit daar zoo te k i j k .

speeke, - n , vr . speek, spégel, m . spiege l .

6

42 SPEK—STAF.

spek, o. s p e k ; spekhas, (z. schelharst), m . s tuk spek i n den pannekoek .

spelde, v r . spe ld , spij , o. s p u u g , speekse l , spijen. st . w w . s p u g e n , s p u w e n ,

spikke, v r . ? brug je .

spilgeld, o. spillepennink, m . spe l -dege ld .

spille, v r . sp i l . Spin, o. aan het h o u t , a l b u r n u m . spinaovend, m . a v o n d , w a a r o p de me i ­

den bi j e l k a a r k o m e n o m te s p i n n e n .

spinde, v r . e tenskast . spinmaol, n . maa l t i jd i n de sp in w e e k , aan

de meisjes en vr i j e rs gegeven door den

b o e r ; ook gespin g e n a a m d . spinne, v r . sp in . spinnejach(t), o . ; zie spinmaol. spinnekóppenjager, m . r a a g b o l .

spinnen, st. w w . s p i n n e n .

spinneweke, vr . de w e e k , w a a r i n de ge­h u u r d e me id voor z i c h u i t sp innen mag

gaan .

spinstoom, m . ( Twenthe ) s toomsp inner i j ,

spint, o. m a a t voor h a v e r , enz . i / i v a n e e n

s c h e p e l ; z ie maa t .

spit, o. a a n b e e l d , w a a r o p de zeis gehaard (gescherpt ) w o r d t ,

spitse, v r . spi ts . spik, o. of spike, v r . b r u g v a n boom­

s l a m m e n m e t zoden bedekt .

spiker, m . en o. h e e r e n h u i s , s c h u u r , berg ­

plaats v a n gereedschap of k o r e n .

spil, m . s p i j l ; z ie spile. ' spile, - n , v r . s p i j l , lat . de spilen het

l a t w e r k tegen de b a l k e n , o m iets in te

hangen , spïr en spire, m . spr ie t , spit, m . spi jt . spit, o. u i t geheke ld v l a s , w e r k , m i n d e r

soo r t , ook plukke g e n a a m d ; zie heet en sterthakke.

split, o. sp l ee t , spl i tgat .

splite, m . spleet.

splitter, m . s p l i n t e r , k l e i n i ghe i d . spliten, st. w w . sp l i j t en . splö, b v n w . t a a i , b u i g z a a m . spochte, v r . ve lddui f . spook, spöke, o. spook.

spoor, o. wagenspoor . Sportel, m . sport v a n een ladder ,

spore, - n , vr. spoo r , ge t immer te , spörte, - n , v r . spor t , spot, m . spot. spöl, (spul), spölle en spullen, o. spel. spblen, zw. w w . spe len.

spÖlman, m. m u z i k a n t ,

spolen, zw . w w . spoe len. sprao, spreewen, v r . spreeuw.

Spraoke, vr. spraak .

Spréken, st. w w . spreken .

sprenge, - n , v r . we l . Sprieet, rn. s p r i e t , spru i t . sprik, sprikker, vr . r i jshout. spril, bvnw. sterk i n 't oog v a l l e n d ;

sprille klören. springen, st. w w . opspr ingen,

sprinkhane, m . s p r i n k h a a n ,

sprök, bvnw. d r o o g , d o r , bros .

sprökaos, o. w o r m , die i n hout en biezen

z i t , en waarmee gev ischt word t .

sprokkel, Bprökke, dor hout. sprong, m . s p r o n g .

sprot, m . sprot. sprètter, m. sp r e euw

spröjen, zw. w w . sproe ien. sprö, b vnw. w e e r b a r s t i g ; 't haor is sprö,

staat r e ch top , me t b a r s t e n ; spröhande, w i n t e r h a n d e n ; l i ch t breekbaar , sprö stroo.

sproke, - n , vr . s p r e u k , sprook.

sprüte, - n , v r . s p r u i t , sproet.

sprüten en sprüten, st. w w . sp ru i t en .

spünze, vr. s p o n s ; z w a m . spüte, v r . spu i t . Staal, Stalen, o. staal (monster ) . Staol, o. staal . Staon, st. ww . s taan. Staot, m . staat. staodig, bw. gestadig.

staonder, m . b i k k e l .

stad, stéde, vr . stad. stake, - n , vr . s taak. staken, stakens, m . staak. stal, stalle en stelle, m . sta l . stam, stamme en stemme, m . s t a m . stand, m . s t a n d ; g6d in stande, goed

i n staat. stap, vossestap, m . toeslaande va l .

S T A P E L —

S t a p e l , m . stapel . Starfelik, b vnw. op s t e r v en : hé is w a l

slim maor toch n i e e t starfelik, h i j is we l e r g rnaar nog niet i n doodsgevaar .

Stark, b v n w . s t e rk .

S t a r k e , S t e r k e , vr . v rouwe l i j k r u n d v a n één j a a r .

start, sterte, m . s taar t , starven, st. w w . s terven, s t è , v r . stede.

Stechelen, zw. w w . va l sch spe len (bi j k i n ­deren ) .

s t e e g e , - n , vr . steeg, steek, stèke, m . steek, steel, stéle, m . steel , steen (stieen), steene, m . steen, steenbrèke, vr . l i t h o s p e r m u m . stèérn, - e , m . ster . Stégereep, m . st i jgbeugel . Steiger, m . ste iger . Steil, b vnw. stei l . Stek e n Stikke, - n , v r . s t ek , s t r u i k , stekbèze, - n , vr. kru isbes , stéke, g ehee l ; stekeblind. Stekel, - S , m . s teke l , stekeling. s t e k k e l t n k , -linge, m .

stekelt je . Steken, st. w w . s teken , stekken, zw. w w . s t e k e n , s t ekken , stélen, st. w w . s te len , s t e m m e , v r . s t em. S t e n d e r , m . s t a n d e r , groote ton o m v leesch

i n te zouten. S t e n d e r m ö l l e , vr . m o l e n op een stander , stèrnhémel, m . s t e r r enheme l , sterre, stèrne, vr . s t e r ; zie stèérn. Sterthakke, vr . afval van v las , minste

soor t , zie s p i t . S t e v i g , bvnw. S t i c h t e , o. s t i ch t , gest icht . stieef , - v a d e r , - m ó d e r , - b r o r , enz.

stief. Stifte, v r . stift. Stik, bw . zeer , g ehee l , v o lu i t : ' t w a s Stik­

v o l in d e k a r k e 't is nóg n i e e t stik zöven ür.

Stik, stek, e i k e n s t r u i k (zie kreeft), die, n a ve rp lan t te z i j n , la ter van den top be­roofd word t .

STRAOLE. 43

Stikken, zw. ww. s t i k k e n .

S t i l , S t i l l e , b v n w . bw . s t i l . Stinken, st. w w . s t i nken . Stip, m . st ip . Stippen, zw. ww . s t ippen .

Stlf, bw . Stlf VOlle, geheel v o l . ' n stlve twee Ür, volle twee u u r .

stlgbögel, m . st i jgbeuge l , stlge, vr . t w i n t i g , vg l . het vers je :

L a n g e , lange r i g e , T w i n t i g i n de s l i g e , D a r t i g i n den r o z e k r a n s , V e e r t i g in den poppendans.

Stlkel, b v n w . stei l ( in fig. z in) , kopp ig , stlperen, k opp i g z i jn . stlpert, m . d r u i l o o r , koppige vent. Stlren, sti j f wo rden ( van vet). Stlve, v r . stij fsel, stlven, zw . w w . st i jven. Stobbe, v r . b o o m t r o n k . Stóf. o. stof. Stok, stokke, m . stok. Stoken, zw . w w . s token , stókhók, m . hoek van den h a a r d , waa r

het hou t o m te stoken l i g t ; dé in den stókhók zit mot stoken,

stom, b v n w . s t o m , d o m . Stom, bw . zeer : stom mooi; geheel en a l ;

k was et stomp vergetten; kbün stomp van den ból af.

stooten, st. w w . stooten. Stootvogel, m . roofvogel . S t ó p e , - n , v r . stoep.

stöppe, - n , vr . stop. stóppelhaan, m . feest bi j 't e ind van den

oogst, störk, m . ooievaar. stórm, m . s t o r m , poos ; en stbrmken,

een poosje, stórtekaore, vr . w i p k a r . Storten, zw . ww . stooten. stöve, - n , vr . stoof, stbkelen, zw. w w . k w a a d s token , stblpe, vr . s t o l p , dekse l . Stbn, m . s t eun . Stbnnen, zw . w w . s t e u n e n , stenen, storen, zw . w w . s t o r en , straol, -en, m . straa l , straole, vr . p i j l .

44 STEATE—SW1TLA0N.

straote, - n , vr . s traat , straotenjammer, m . m a g e r pe rsoon , strabant, b v n w . b r u t a a l . Straf, b v n w . s c h e r p , k r a c h t i g . Straffen, zw . w w . s t ra f f en , o n t k e n n e n , dat

straf ik u nieet. Strak, b v n w . b w . st i j f , r e c h t ; hé lÖp er

S t r a k op af, h i j loopt e r r ech t op af. Straks, bw . l a t e r , aans tonds , strang, bw . st i j f ; en peerd strang in

toom holden strange, S t r e n g e , vr . s t r eng , v a n wo l , enz. strank, strenge, m . l i j n , s t r o o k , a r m

v a n een water . S t r a n k , m . k w a j o n g e n . Streek, strèke, m . s t r e e k , l andschap , streep, streepe, m . streep.

S t r e k k e i , m . l i n i aa l . strépel, m . o. streep. Strik, m . plat te stok met modde r besmeerd ,

w a a r langs de bouwzicht g es t reken w o r d t o m ze te s c h e r p e n . S a m e n met den h a m e r en het a a n b e e l d , waarop de z icht gescherp t w o r d t , het haargerei ge­n a a m d .

Strik, m . s t r i k . S t r ï d e n , st. w w . s t r i j d e n , de beenen ge­

s t r ek t zet ten. Striken, st . w w . s t r i j k e n . strïkhölt, o. het hou t w a a r m e d e de k o o m -

m a a t ' g l a d ges t reken wordt . strlkhbltjen, luc i fer ,

^strïkzwèvelken, luc i f e r . Strïm, m . s t r i e m , streep. Stripe, groote s t reek J a n d ; e n stripe

land. strips géven, s laag geven. S t r o , m . o. b o s c h ; z ie stróte, voora l als

p l aa t snaam v o o r k o m e n d , uit Stród ont­s taan met a fwe rp ing v a n d.

Stronk, Strünke, m . s t r o n k , worte ldeel van p l an t en .

stroo, v e r k l . v. stroken en strojken, o. s t roo .

S t r o o m , m . s t r o o m . stroomen, zw . w w . s t r o o m e n ; water door

het m o l e n s c h u t la ten a f loopen. Strop, strbppe, m . s t r o p ; ook als sche ld ­

n a a m = kwa j ongen .

Stróte, - n , vr . lage boschgrond (eigenli jk dat. sg. van strót voor stród, zie Nom. geogr. Neerl III, 354) vg l . stró.

strótte, - n , m . vr . strot . S t r ö j e n , zw. ww . s t roo ien . Ströjsel, o. s t r o o , dat ouder de koe ien i n

den stal geworpen wordt .

ströke, vr . strook. Stropen, zw. w w . s t r o o p e n , a fstroopen. Ströpnègel, n i jdnage l . Strüf, bvnw. s t roe f , oneffen, s t u u r s c h . strük, strüke, m . s t ru i k , strüpe, vr . schuif .

S t r ü b b e , - n , vr . st i j f , bors te l i g h a a r ; (bij varkens ) .

Strünkebraon, l a n t e r f a n t e n ; hi lbp te S t r ü n k e b r a o n (eigenl i jk k o o l s t r o n k e n braden = nutteloos werk doen).

S t r u . n e n . z w . w w . s t r oopen , s te len. Strüs, bvnw. s t r u i s c h , t r o t s c h ; -kiken. stuken, zw. w w . s t o o t e n ; spe len met

k n i k k e r s .

stür, bvnw. g r o o t , z w a a r , moei l i jk , k r a c h -t i g .

stüte, vr . rond brood van w e i t e n m e e l ; ve rk l . stütjen; stütenbrugge, boter­h a m van eene stüte.

S t ü v e , Stüvedampe, vr . vergane padde­stoel.

Stüven, st. w w . s tu iven . stukke, mv. stukke en - r , o. s tuk . Stülpe, vr . s tu lp . S t u n t e l i g , b vnw . d o m . S t u t t e , vr . stut.

stutten, zw. ww . stut ten.

stuw, vr . s t u w , w a t e r k o e l i n g . S t ü r , o. s tuur . S t ü v e r , i n . stuiver . SÜzen, zw. ww . s u i z e n , soezen.

sukkelen, zw. ww . ziek z i jn.

süker, vr . su ike r . S Ü k e r e i , vr. c i c h o r i u m in tybus . SWikel, bvnw. (verouderd) i n het r i j m

swikle zwane, w i t ; zie krün. «SWÏt, b vnw . bw . zeer g o e d , zeer m o o i

't was ter SWÏt, het was er uit s tekend.

sSWÏtslaon, b lu f f en , groot vertoon m a k e n .

TAAL—TOBRKNGEN. 45

T .

taal, v r . t aa l . taofel, v r . tafel , taoi, b v n w . taa i . tachentig, t e lw . t ach t i g ,

tak, tekke, m . tak . takke, - n , v r . tak. talter, m . s c h o m m e l ,

tamper, bw . g ema t i gd ; tamper zür, tamper zote

tand, -e, m . t and . tange, - n , v r . t ang . tap, m . d r o p , i jspegel ,

tappen, zw . ww. d r a n k in 't k l e i n ver -koopen .

tapper, - S , m . d rankve rkoope r . targen, zw . w w . tergen,

tasse, v r . kop . tasse en tessè, vr . tasch te- ( in samenste l l ingen) bv. tebrokken,

gebroken ,

tee, -ne, v r . toon.

teen, -en, vr . twi jg . tèèr, o. teer. tegel, m . tegel,

tégen, bw . vz. tegen, teik, vr . tijk -y beddeteik teiken, -S, o. teeken.

telkenen, z w i ww . teekenen.

tek, -ken, m . vr . t e ek ; schaopetek, schape lu is .

telder, m . b o r d , schote l ,

telge, m . t e l g , tw i j g , tèlink, vr . t a l ing (krikènde). temen, tjémen, z w . w w . t emen , temse, vr . zeef. tente, - n , vr . tent. tepel, tippel, m . tepe l , punt .

tèrachtig, b vnw . t e r ingach t i g ,

téren, zw . w w . teren , termlnen, vr . s t u i p e n ; krïtende ter-

mïnen, s c h r e e u w s t u i p e n , val lende z iekte ,

terügge bllven, st. w w . achte rwege bl i j ven,

tève, vr . teef (hond) , tevrèjen, b v n w . tevreden,

tézen, z w . w w . p l a g en .

Y t i b b e , vr . oud wi j f , k l e t skous ; volgens H a l -

b e r t s m a , Ov . A l m . , sche ldnaam der Doops­

gez inden (e igenl i jk e i g e n n a a m , v e rko r t i ng

van T i b b e g e , en dit van Th iedburg is ) .

tibben, zw . w w . s n a t e r e n , k w a k e n ,

tichel, m . tege l ; tichelhof, -hüs, ticheleerde.

ti jen , st. w w . t r e k k e n , tilber, b v n w . tilber gód, roerend goed.

timmeren , zw . ww. t i m m e r e n ,

timpe, m . boek (van land) , kap (van brood) ,

t in, o. t i n .

tip, -pe, rn . p u n t , spits,

tirrel, - i g , b v n w . l i ch t geraakt ,

titte, v r . t e p e l , v rouwenbors t , tittel , m . st ip , tepel,

tïd, m . t i jd .

tldvervèling, vr . verve l ing , tlle, vr . t w i n t i g garven , tllgat, zie tlgat, ga t , waar de bijen ui t ­

vl iegen.

tllooze, vr . n a r c i s , c o l c h i c u m a u t u m n .

tïpeln, zw. w w . met stokjes spelen,

tlpelzinnig, (Dr . , G r o n . & N . Ov.) bvnw. met a l l e r l e i k l e in i gheden spelend,

tlr , m . w a s d o m , wel ige groei ,

tlron zw . w w . z ich g ed ragen , d ruk t e m a k e n ;

zik zieek tlren z i ch ziek houden , in t r . w w . ged i j en , w e l i g groe ien,

tlrentein, o. n a a m «ener stof (half w o l ,

hal f l innen ) ,

tjémen, zw. w w . t emen , tjükselen, z w . ww. r onse l en , v e rknopen ,

t u i s c h e n ; peerdetjükselen tnégentig, te lw. negent ig ,

tobbe, - n , vr . tobbe, tobben , zw . w w . tobben.

t6, vz. b w . ; der ümme tö gaon, e r o m

heen g a a n ; der nao tö gaon, er heen

g a a n , enz.

tow, bw. toe, tow maor. tÓbate, vi ' . toelage aan meiden en knechts

boven h u n loon .

töbrengen, tódrinken, vroeger dronk

de boei ' niet voor de gastheer gedronken

h a d , e lk glas moest toegebracht w o r d e n ; V van d a a r : hi dronk gód VÖr, ik heb

het e r r oyaa l gehad. N o g niet l a n g gele­

den behoorde de bru i gom op zijne brui loft

O 46 TÖDDE-

elk dor gas ten tiet glas o f he t z i l ve ren

napje met genever o f w i j n g e vu ld toe te

b r e n g e n , d . i . eerst ze l f e en s l ok te nemen

en het d a n aan z i jn gast a an te b i eden ,

die het behoorde te l ed igen .

tödde, - n , vr . l a p , t o d , vod . töddelen, zw . w w . h a s p e l e n , s l epen met iets.

todden, zw . w w . s l e p e n ; medtódden. töddevès, m . i e m a n d die a l l es wegs l e ep t ,

v a n k i n d e r e n , van een ekster .

tog, o. ove r t r ek ,

togaon, st. w w . g e s c h i e d e n ; ZÓ gink et tó. tölle, v r . t o l . tömaken, zw . w w . s lu i t en .

tómaken (zik), zw . w w . z i c h bemorsen .

tómoeden, z w . w w . v e r g e n , iemand iets tomoden.

tondel, m . t o n d e l , o.

tonge, - n , vr . tong. tonne, v r . t on . toog, tóge, m . toog. toom, töme, m . t o o m . toom, rn . niet a l l een van k i p p e n m a a r ook

v a r k e n s ; en toom köne. toon, töne, m . toon . toonen, zw . w w . toonen.

tóp, tbppe, i n . top. toren, m toren . törf, tbrve, m . vr, tur f . toslaon, st. w w . toes laan, t o e s t emmen .

tÖstellen, zw . ww. aanschaf fen .

tdsterig, b v n w . g r o m m i g , s i k k e n e u r i g .

tötasten, zw . w w . toetasten.

tóvallen, s t . w w . meeva l l en .

töverdan, bw . na een igen t i jd .

tOW, o. t ouw.

tbtteln, zw . w w . teuten .

töge, v r . t e u g , toog. tÖgel, m . teuge l .

togen, tégen, vr . tegen. tömig, b v n w . bw . l u i , w e r k e l o o s ; tömig

gaon, l ed ig gaan . tövenaor, m . toovenaar .

toveren, zw . w w . tooveren.

traan, v r . t r a a n (smeer ) , traog, b v n w . t raag , traon, tr'aone, m . t raan (u i t het oog),

"tr'aontgen, o. fig. d r o p p e l , geestr i jke d r ank ,

trachten, zw . w w . t rachten .

-TÜK.

trampelen, zw . w w . t rappe len ,

trap, m . trap (m.) . trappen, zw. w w . t rappen ,

trè, trèn, vr . trede, trèën, st. ww. t reden .

trek, -en, trek. trekken, st. w w . t r e k k e n ,

trempelen, z w . w w . he rhaa ld t r appen ,

treppe, vr . t rap (vr.). trippen, zw. w w . t r a p p e n ; o. a. i n het

k inde r r i jmp j e :

h ip en t r i p , h ip en t r i p ,

ho ld m i a c h t e r a n m i n s l ip .

trlsel, m . k r i n g . trisjakken, zw . w w . so l l en me t i e m a n d .

troffel, m . troffel. trog, m . t rog .

tromme, - n , t r o m . trommel, m . t r o m . troon, tronen, m . t r oon . troost, m . t r o o s t ; meet gód b i trooste,

niet bij 't vers tand.

troosten, zw. t roos ten .

trop, m . troep. trow, b vnw. t r o u w . trowe, vr . t r ouw . trbter, m . b l aas ins t rument . trbteren, zw. w w . op de t r ompe t b lazen .

trören, zw. w w . t r e u r e n .

trümmeken, o. t r omme l t j en .

tüf, m . ku i f ; en tüf trekken, boos worden.

tüfflnke, vr . s l ag v ink . tün, (tün), tune, m . t u i n .

tür, türtjen, m . poos , oogenb l ik , moe i ­

l i jk we rk .

tüsen, zw. w w . r u i l e n ; ummetüsen, o m r u i l e n .

tüst, vr . een p luk j e , bv. v an haar . tüte, - n , vr . h o e k , p u n t z a k ; eene tüte

met krenten, tuten, zw. w w . blazen,

tütert, m . b laas ins t rument , tüze, v r . ; in de tüze wezen, i n de

w a r z i jn . tüën o f tüjen, zw . w w . t r e k k e n ; da

kan 'k nieet tüjen, dat k a n i k niet betalen.

tük, m . zak ; tükdök, zakdoek .

TUKKER'

tukker, m . g r a s m u s c h . tündel, m . tondel .

tündeldöze, v. -pöt, m . tondeldoos.

tünneken, o . tonnetje.

tussen, b w . tusschen . tüttelen, z w . w w . zeuren .

tüg , o. t rekzee len en v e r b i n d i n g ; a l les

samen wa t tot de bespann ing behoort

wordt getüg g e n o e m d , tün , m . zie tün , t u i n .

tünen, zw . w w . omhe inen , tür (tüder), o. p a a l , w a a r a a n het vee

graast .

turen (uit tüderen), zw . ww . v e e , aan een paa l g e b o n d e n , laten g razen .

tür hamer, m . h a m e r , o m den t u u r p a a l i n den g rond te s l aan .

tüte, v r . k i p . twaalve, te lw. twaal f .

twee, twije, tweene, t e lw . twee . tweedeel, o. tweederde . tweedonker, tweedüster, o. s cheme­

r i n g .

tweeren, z w . w w . tw i jnen ,

twentig, te lw. tw in t i g ,

twüg, b v n w . oneen i g , tw is tend ,

twisprake, vr . tw is t , twlfel, m . tw i j f e l ,

twlg, m . twi jg , tzöventig, t e lw . zevent ig .

U .

uiver, euver, heilöver, m . oo ievaar .

UW, b v n w . u w .

üle, - n , m . u i l , van i e m a n d d ie s l i m is

zegt m e n ; den is nieet bij den üle Ütebrèd.

ür, o. i j zerer ts .

ürpikke ( v r . houwee l

üt, vz. u i t . O o k i n samens t . ; ütbrekken, u i t b r e k e n , enz. E r naast hoor t m e n ook üt.

ütlüchten, zw . w w . ieemand ütlüch-ten, i emand i n een m i n d e r guns t i g l i ch t

s te l l en .

ütstükken, zw . w w . de les l e z e n ; 'k hebbe üm ens raak ütestükt.

-VARSCTI. 47

ütvensteren, zw. w w . d o o r h a l e n ; 'k zal üm wal zoo ütvensteren, datte nieet terügge kümp

üze, unze, bz. vnw. onze.

Ülk, (onz.) m . b u n z i n g ,

ümme, bw . vz. o m . ümmer, b w . steeds ümmeraozie, vr . r o m m e l ,

ümmezieen, o. oogenbl ik .

Ümsons, bw . vergeefs.

Unster, v r . uns te r .

ümen, zw. w w . zeuren . ünen, zw. w w . t rachten naar iets.

ure, o. u u r .

U r e n , zw. w w . opzwe l l en van de u ie rs der

koe.

V .

vaak, bw. d i k w i j l s , s o m s ; zöl ë vaak wat willen hebben? Zie vake.

vaak, rn. s laap, vaalte, m . m e s t s t a l , vaalt ,

vaart, vr . vaart , vader, m . vader . vak, dak en vak onderholden, het

hu i s en wat er bij behoor t , i n behoor l i j ­

k e n staat houden ,

vake, b w . d ikwi j l s . val, geen slot Öf val, geen slot o f z in .

val, - le, m . va l (het vallen),

valle, vr . va l (we rk tu i g ) , valke, - n , m . va lk . valsch, b vnw. boos ; hé wier valsch

Op mi, hi j w e r d boos op m i j .

van, m . f a m i l i e n a a m , de boeren z i jn d i k ­

wi j ls m inde r bekend bij h u n v a n , dan bij

h u n n a a m , d. i . d i en van h u n n e boeren­

plaats.

vane, - n , v r . vaan . vange, vr . van v. d . mo l en . van toeversan, bw . l angzamerhand .

varen, st. w w . r i jden i n een wagen. varen, m . v a r e n , p lan tnaam. varken, -S, o. v a r k e n , zwi jn .

va rSOh, b v n w . ve rsch .

48 V A R V E — 1

varve. - n , v r . verf. varven, zw . w w . v e r w e n ,

vaste, bw . zeker . vaste in den mond, van een zieke ge­

z e g d , die tot het laatst goed bl i j f t praten,

vastköppig, b v n w . goed van geheugen ,

vat, -e en vete, vat. vatten, zw . w w . vat ten,

veege, b v n w . veeg , fig.'tstieet erveege met, de zaak s taa l s lecht.

veer, zie ver. veerdig, b v n w . g e r e ed , vaard ig ,

veere, - n , vr . veer. vèèrs, o. vers . veerze of vierze, v r . vaars . veete, v r . veete. veilig, b v n w . ve i l ig ,

vege, vr. veeg. V e g e n , zw . w w . vegen,

vèke, v r . gev l och ten h e i n i n g v an boom­

t a k k e n .

vel , - le, ve l .

veld, -e , o. ve ld . veldgrond, m . h e i d e g r o n d ,

veldhön, pa t r i j s .

Velge, vr . v e l g . , r a n d van l iet w i e l .

venne, o. veen. venne, v r . k l e i n m e e r in de heide.

Venster , o. venster , g las.

vent, m . j ongen , vér, (-re), b v n w . ver . verband, o. hypo theek ,

verbisteren, zw. w w . verb i j s teren,

verbrannen, z w . w w . v e rb randen ,

verbüten, zie buten, verdöld, b v n w . v e r m o l m d , ( van hout en

v a n tanden gezegd).

verdón, w w . v e r k w i s t e n ; ondömelik ZÏn geld verdón, o n n u t z i jn geld ver­

g e t e n ; zik verdón, een zel fmoord

begaan.

verduld, b w . w a a r l i j k , i n d e r d a a d ; wel verduld, u i t roep van v e rbaz ing of t oo rn ,

vère, v r . en veer, o. v e e r , overvaart , vergank, o. g e l oop , beweg ing ,

vergasten, z w . w w . r eH . te vee l eten. vergeten, st . w w . verge ten ,

vergif, o. vergift ,

vergüzen, zw . w w . vergu izen .

VEltVLIMD.

verhennekleeën, zw . w w . een lijk af­leggen.

verhetting, vr . v e rkoudhe id ,

verhetsen (zik), zw . w w . z i ch verh i t ten

(ziek maken) door a r b e i d , l oopen , e i z.

verkarkenspraokt, v c r l . d l w . a fgekon­

digd aan de k e r k .

verknüffeld, b vnw . ve r f rommeld ,

verkommen, st. w w . i n de war k o m e n met iets.

verköring, vr . ve rk iez ing ,

verkündigen, zw . ww. a fkond igen ,

verlangen, zw . ww. ver langen,

verlieezen, st. w w . ver l iezen.

VOrlÜjon, zw. w w . de k l o k l u i d e n , voor

een doode.

vermaken, zw . w w . anders m a k e n ; ref l .

z i ch bezig houden,

vermöid, b vnw. ve rmoe id .

vernimstig of vernemstig, b vnw. bij de h a n d ; v lug in 't loeren,

verpachten, zw. ww. ve rpachten ,

verplaksen (zik-), zw. ww . z i ch ver­b inden .

verplegen, z w . w w . verplegen,

verschot, o. verschot ; bi verschot, o m

beurten .

verschövelink, m . verschoppe l ing , versmïten (zik), st. w w . z i ch mésallieeren.

verslodderen, zw. w w . ve ronach t zamen . Verspochten, zw. ww. door vocht ighe id

v e r gaan , ver teren. .

verspöllen, zw . w w . ver l iezen ( in alle

beteek en issen); de V o r i g e wekke he 'k min vader verspöld; 'k hebbe volle geld verspöld bi dat peerd.

verstaon, st. w w . beg r i j p en ; dat ver­stiet zik, dat spreekt van zelf.

verstoren, zw. ww. verstoren.

vertesteweeren, zw . ww . vern ie l en , vertïen, st. w w . a fw i j z en ; en arfenisse

vertien. vertruwen, zw . w w . ge looven , ve r t rou­

wen .

vertüssen, zw. w w . ru i l en ,

vervangen (zik), st. w w . ziek wo rden (van eene k o e , geen boter geven),

vervélen, z w . w w . vervelen, vervlimd, bw . ui troep van j a m m e r .

O VÉEZE—YÖDDE. 49

verze, zie veerze. verzeggen, (zik-), zw . w w . z i ch ver­

binden.

'verzet, o. bï verzet, bij beur ten ,

.verzetting, v r . hypotheek ,

verzinnen (zik-), z w . w w . z i c h beden­k e n , b e r o u w hebben .

"~vesite, vr . dat zal en mooie vesite wezen, dat z ou wa t moo is z i jn .

veste, b vnw . bw. vast. vet, o. vet.

vet, -te, b v n w . v r u c h t b a a r ; 't is vet

weer. vetprïzen, zw . w w . taxeeren hoe zwaa r

het geslachte r u n d is .

veter, m . veter. vetlökken, m v . haarbos boven de hoeven

der paarden ,

vettel, m . l o k , en vettel vlas. vettik. v r . ve lds la .

vetvangen , st . w w . kr i jgert je spelen onder

't r oepen v a n :

ve t , v e t , v e t !

H a m a n , Düman d i k k e n spek

O , J a n de beddenmige r

v e t , v e t , vet.

vézel, v r . vezel . Vieere, te lw . v ier .

vieerdel, verrel, o. k w a r t , v ierde,

vijand , m . v i j and .

Villen , zw . w w . v i l l en .

Vimme en vim, vr . en o. honde rd en v ier bos; vinger (flkke), m . v inger ,

vinke, - n , ' v r . v i n k . vinne , vr. puis t , vinne , v r . v i n . vinnig, b v n w . s c h e r p ; en vinnig ant­

woord; b w . vinnig kold. visch, - e , m . v i s ch . visohen, z w . w w . v i s s c h e n ; vischen en

jagen gif hüngrige magen. vitse, vr . bunde l t j e , k l e in i ghe id .

VÏfschaft, k l eed ings to f met vi j f s chach t en

of k a m h o u t e u g emaak t .

vl le , v r . v i j l . Vlve (Vlf), t e l w vijf.

vlzevazen, v r . hé hef wat vlzevazen op zin H f , h i j heeft veel v i jven en

zessen.

vlaoge, - n , v r . v l a a g ; v e r k l w . vlaögjen, " o. v leugje,

vlagge, - n , v r . v lag . vlak , b v n w . v lak , ondiep,

vlamme, vr . v l a m . Vlank, bw . meest i n u i t d rukk ingen a l s :

hè smet et üm, vlank, in 't ge­zichte, h i j smeet het h e m in het ge­z icht . De oo rspronke l i j k e beteekenis was

k r a c h t i g , o v e rmoed i g , v g l . o saks ; wlank

vlas, o. vlas. Vlashekel, v r . v l asheke l .

vlechte, v r . v lecht .

vlège, b v n w . m a k , gedwee.

vlégel, -s, m . vlegel .

vleien, zw . w w . v l e i en .

vleisch, o. v leesch.

vlek, -ke, o. v lek. vlekke, - n , v r . v l ek . vlemmeken, o. v l ammet j e .

Vlerk, e-, v l e r k , v l euge l . vlet, o. k l e i n houtv lo t . vlieën, st. w w . v l i eden.

vlieege, vliéegen, v r . v l ieg. vlieeger, m . zie wèier. vlijen (vlijen) z w . w w . (soms wordt ook

V l e e en evléjen gehoord) v l i jen.

vlikken, zw . w w . v l i j e n ; samenvlikken samenvoegen.

vlint, m . s t e e n , k e i . vlocht, vr . v l u c h t ; en vlocht hónder

een kluft pa t r i j z en ,

vlöd , m . vloed, vlók, m . v loek, vloo, vlooë, v r . vloo. V l o o t , b v n w . bw . ond i ep ; vloot plógen,

ondiep ploegen,

vloote, vr . ondiep b o r d , bottervloot. vloote, vlote en ylöter, v r . vloot. vlöjen, zw. w w . v loe i en ,

vlöken, zw. ww. v l o eken ,

vlötemelk, v r . a fgeroomde me lk .

vloten, zw. w w . wa t e r over 't l and doen

s t r oomen .

vlugge, b v n w . v l u g ; gezond , he is nieet vlugge-

v l l i s , o. vach t , van het schaap; v l i e s , en vlüs aover ' t water,

vödde, - n , o. vod. 7

50 VÖDKN—VÜE.

vóden, zw . w w . voeden.

vóged, voogde, ra. voogd . VÓgel, m v . V o g e l , m . vogel . volgen, z w . w w . vo lgen .

volk, vblker, o. v o l k ; i n enke lv . f am i l i e : onze volk, onze völkshüs, het ouder l i j k h u i s .

volle, b v n w . vo l . ^ volste, m . ten volsten kommen, te

h u l p k o m e n . vonder, o. vonder .

.vonke, - n , vr . vonk . vörchten, zw . w w . v reezen . vörd, envoorde -n , v r . d o o r w a a d b a r e plaats,

i'ij weg door een b e ek ; o.a. i n vele p l aa t snamen aan b e k e n : Hackfort, het Voorde, het huis te Vörden (dat p l . ) , Vörden.

vore-, vr . voor ( van d e n ploeg) . voren, m . voorn . vörke en vörke, v r . v o r k . vörme (forme), vr . v o r m . vörsch, -e, m . loo fvorsch. vort, bw . voort. VÖrst, v r . daksp i ts . V Ö r s t , v r . koude . VÖrtmeisteren, z w . w w . ( van eene ziekte)

a fhe lpen , vos, -sen , m . vos. vót, V Ö t e , m . (3nv. m v . voten) voet. volle, b v n w . veel . vörke en vörke, v r . v o rk . vo, v r . v roeds te r , wij f jes k o n i j n of haas. V ö g e , b w . zonder moeite , me t v o e g , ik kan

uw vöge effen helpen, vogen, voegen, volen, zw . w w . voe len, vogel, -s , m . vogel . z. vogel, vogelen, zw . w w . futuere . V Ö r , v rz . voor . vraoge, - n , v r . v raag , vraogen, vrieg o f vreeg, evraogd,

v ragen .

vrange, (wrange), v r . loopgraa f v an k o n i j n e n , v o s s e n , enz .

• vrange, v r . s t r e m m i n g i n de melkgevende u i e r .

vrè, v r . vrede. , vree en vrije, v r . wree f van den voet. .vroed (wreed), b v n w . w r e e d , h a r d ,

< r u w ; vreed Vleisch, taai v l eesch . vréën, zw. w w . omhe inen , vrieend, vrende, m . v r i end , vreesken, zw . w w . e i schen . Vreeze, vr. vrees, vremd, bvnw. v reemd, vreten, st. w w . v re ten .

-*vrével, rn. w r e v e l , vrieezen (vroos, evrózen), st. ww .

1) vr iezen. 2) (onpers.) koude voe l en ; mij vröS, ik

heb liet k oud . •vrije en vree, vr . wreef . •^vring (wring), m . hek voor een we i l and . •vringen (wringen), st. w w . w r i n g e n . vri j . bvnw. v r i j . vrijen, st. w w . vr i j en .

• vrochten, zw. w w . o m h e i n e n ; z. vruchten, cvrochting, s chu t t ing .

vrog, comp. -ger, b vnw . bw . vroeg . vrogjaor,o. vroege voor jaar.

vrom, bvnw. f l ink en goedig, •vronge, vr. gestremde me lk .

vrouwe, - n , v r . v r o u w . vröndelik, b v n w . v r i ende l i jk . vrbnschap, v r . v r i endschap ,

•vrögen ^wrogen), zw . w w . aank lagen .

VTÖgte en vrogte, vr . v roeg te ; in de vrogte.

.vrote (wrote), v r . m o l . 'VrSten, zw. w w . wroe t en . vrölik, b vnw. vroo l i jk .

'vrucht, vrüchte, vr . v ruch t , •vruchten, zw. w w . o m h e i n e n ; z. vrochten •vrüsterig, koude l i jk . - VÜl, b vnw . s l i m . •vülik, zie vülik. •vülaos, o. s l immer t .

vüring, vr . v o e r i n g ; h i he fwa lwat in de vüring, hij zit er w a r m i n .

VÜste, vr . vuist . •VÜsten, zw. w w . de hand geven. VÜl, - len, o. veu len . V Ü l t e , vr. vo lhe id , overv loed.

•VÜl en vül, b vnw. s m e r i g , v u i l : en VÜl ei. <vülik, m . l i s t ig pe r soon ; kwade geest ;

VÜlikesbelt, hooge p l aa t s , w a a r kwade geesten verbl i j f houden.

,vür, o. vuur .

W A A K . — W E E R X I C H T U N . 51

w .

waar, waro, v r . w a a r , koopwaar . waarborg (ook waorborg), m . waa rbo rg .

waarnemen, st. w w . waa rnemen .

waarschuwen, zw . w w . w a a r s c h u w e n .

waofel, -s, v r . wafe l . waoge, v r . waag . waogen, zw . w w . wag en . waon, m . w a a n . waor, bw . w a a r . waopen, -s, o. w a p e n . waord, -e, o. w o o r d . waorde, v r . wra t . waorheid, vr . w a a r h e i d .

waor heid, v r . w a a r h e i d ; de waorheid zieen, s terven,

wabbe, v r . d ik te v a n ve t , k w a b . wacht, v r . w a a k z a a m h e i d ; dewachtan-

zeggen, w a a r s c h u w e n , wachtel of -e, wachel ( N . O.) m . of v.

k w a r t e l .

wachten, zw . w w . w a c h t e n ; r e f l . z i ch

hoeden,

wagen, -s, m . wagen , wagenschot, o. i n p l a n k e n gezaagd best

e i k enhou t ,

waggelen, zw . w w . w a c h e l e n .

wak, -ke, o. z w a k k e plaats i n bet ijs , w a k .

wak, b v n w . l a u w , v o ch t i g (van het weer

gebru ik t ) wak weer. waken, z w . w w . w a k e n ,

^wakhölder en waakëldër, wakel, m . jeneverbes,

wakker, b v n w . w a k k e r ,

waksch, b vnw . w a a k s c h ( van een waakhond ) ,

wal, bw . we l .

wal, - l e , m . w a l .

walen, zw . w w . i e m a n d i n 't hoo i l and onder

het hoo igras s toppen e n rondwente l en ,

walken, ref lex, zw . w w . z i ch wente len ,

wallee, wat b l ie f t?

wamme, v r . v leesch op de onder r ib .

wammes, o. w a m b u i s ,

wand, Wende, m . w a n d , m u u r . wange, - n , v r . w a n g . wann , b w . vanwaar , wanne, - n , vr . w a n . wanneer, b w . wanneer .

wanzüne (ook -zone?), b vnw . niet iu a a n z i e n , v u i l .

wannötte, v r . wa lnoot ,

want, m . en o. m u u r van l e em .

wante , - n , v r . handschoen zonder v inge r s ,

a l teen met een d u i m .

wante, wantjen, weegluis ,

ware , v r . hoede , aandacht ,

ware, v r . s t em i n de m a r k e .

waren (zik), zw . w w . z i ch hoeden, warf, warve , m . en vr. we r f , huis en erf. warfhölt, o. sal ix caprea .

wark, o. w e r k . wark , o. v las . warken, zw . w w . w e r k e n ,

warre , v r . w a r . warren , zw . w w . w a r r e n , ve rwar ren ,

warm (waarm), c omp . wermer, wermst, b vnw . w a r m .

warschop, o. bezoek, was, o. was (cera) .

was, v r . g r o e i y n de was wezen ( van k i n ­deren) i n de groe i z i jn .

wasem, m . w a s e m . wasschen, st. w w . wasschen.

wasseheldök (waskedök), m . vaagdoek.

wassen, st. w w . w a s s e n , l ang worden ; dik

w o r d e n is grójen. wat , v n w . e e n i g e n , wat zekt ZOO, wat

zekt anders, water, o. wa t e r , waterleide, v r . water l e id ing .

watermÖlle, v r . wa t e rmo l en ,

watte, v r g . v n w . w a t ? wavür, wa t voo r ? webbe, o. w e b , weefsel, wedde, vr . weddenschap ; in de wedde

loopen, o m het hards t loopen.

wédebütjen, o. wédeman, m . w e d u w n a a r ,

wédevrouw, vr . w e d u w e ,

weede, v r . weede , sand ix v iminaUs.

weegbree, wègenblad, o. plantago maior .

week, -e , b v n w . week . weeme, v r . pastor ie , weemgaorden, m . t u i n van de pastor ie ,

weeps, b v n w . s c h u w (van paarden gezegd),

weer , o. weder , weer .

weerlüchten, zw . w w . b l i k semen .

Z9. W E E R E — W I N K E L .

weere, v r . bez i t t ing , weeze, -n, , m . v r . wees. weezeboom ,• m . h o u t e n naa i boven op den

hoo iwagen o m het hoo i vast te h o u d e n ,

(ook soms wédeboom). weg, wège, m . w e g . Wégen, st . w w . wegen , wegge, m . rond brood van grof wei-

tenmeel. weggenbrügge, v r . snede b rood ,

weggen, - s , m . b r o o d . ïcweiken, z w . w w . week m a k e n , weite, v r . we i t .

i wèjer, m . v l i e g e r , z. vlieeger. j 'wèke, m . e e n d ; hé is van en wilden

wéke , h i j is een bas taa rd . ' weke, - n , v r . week . wekken , z w . w w . w e k k e n . wel, v r . v n w . w i e .

wélen , zw . w w . spoken . welle, v r . w e l . wellig, w e l i g . weiter, m . k l o m p b o t e r , een laag hoo i op

een w a g e n .

weiteren (zik), z w . w w . z i ch wente l en .

wende, v r . k e e r , d r a a i i n een weg. wendepütte, v r . de voor die 't eerst u i t ­

g eg raven w o r d t bi j het omze t t en van een

a k k e r .

wendezüle, v r . b a l k , diej fgedraaid wordt

o m zoo d e n g roo t en ke t e l a a n den haol-ketten op v u u r te k u n n e n hangen .

wenne, - n , v r . g e z w e l , u i twas .

wennen , z w . w w . w e n n e n . wensch, - e , m . w e n s c h .

wenscht, v r . v e r l angen .

wentelsüze, v r . haak , w a a r de kete l aan

hang t .

wépe , vr . d o o r n , r o s a c a n i n a .

weppel, v r . ondiep beek je ; wa t e r l e i d ing .

wepse, - n , v r . wesp . wepsennbst, o. wej^sènnest.

* wérd , b v n w . w a a r d .

«Wérde, v r . w a a r d e .

wereld, v r . we r e l d .

Wéren, zw . w w . w e r e n . werg, b v n w . v l u g , k r a c h t i g , h i züt er

werg üt. werkeldag, m . w e r k d a g .

"Wermen, zw. w w . w a r m e n ,

wet, -te, v r . w e t ; nao d'olde wette, volgens de oude mode.

wéten, w i s t , eweten, st. w w . weten . wetten, zw. w w . scherpen , wetteren, zw . w w . het natte voeder (zupen)

aan het vee geven.

Weven, zw. w w . w e v e n , wezen, was, ewest, wezen, wezen, -s, o. wezen , wermde, v r . w a r m t e .

Wibbelen, zw . w w . z ingdeun bij het w ip ­

p e n : wibbelwübbel wipwap. wicht, -er, o. k i n d . widehö , v r . h o p , u p u p a . wiee(d)en, zw . w w . w ieden ,

wieege, vr. w i e g . wieegen, zw . w w . w i egen , wiemelen, zw . w w . d r a a i e n ; s c h o m m e l e n ,

^"(^wierbbrstel, m . r u z i e m a k e r . wigböld, o. p l ek waarove r het rechtsge­

b ied eener stad z i c h u i t s t rek t ,

wigge, vr. w i g . wije en wee , m v . wijen en weeën, vr .

tw i jg . Sa l ix . z. Nom. geogr. NeeW. 111,359.

• wikke (wéke), -n , v r . l ampka toen . Wikken, zw. w w . voo r spe l l en , dre igen .

Wikkewif, v r . waarzegster ,

wiks, o. schoensmeer , wikst (gewikst), b v n w . s l i m . wild, b v n w . w i l d ; hé wier wild, h i j

w e r d toorn ig ,

wildewas, o. s t r u i k e n ; w i ldv l eesch .

Wilge, vr . w i l g . wille, v. genoegen ; v o l d o e n i n g : wi had

er vblle wille van. willemods, b w . opzette l i jk ,

willen, wol, ewild, w i l l e n ,

willig, b vnw. b e r e i d , g e h o o r z a a m , geneigd

t o t , darte l .

willigheid, v r . dar te lhe id (als 't v a n me is ­

jes gezegd w o r d t ) ; g ehoor zaamhe id (van

k i n d e r e n gezegd),

-wimmelen, zw . w w . w e m e l e n .

Wimpien, v r k l w . v a n W i l l e m ,

wind, -e, m . w i n d . winde, vr . convo l vu lus s e p i u m .

windsnee, v r . v a l w i n d , r u k w i n d ,

winkel , 'm. h o e k , ve rkoophu is .

O WINNEN—ZAK. 53

winnen, st. w w . w i n n e n , v o r k r i j g e n ; he hef en k ind ewonnen.

winste, v r . w ins t , winter, -s , m . w i n t e r ,

wippe, v r . w i p . wis, -80, b v n w . zeker ,

wisch, m . bos v a n hoo i of s troo .

wisch, v r . weide , wisschen, zw . w w . vegen, wisse, bw . z e k e r ; jao wisse, j a zeker , wissel, m . w i sse l ,

wit, -te, b vnw . w i t ,

WÏd, b vnw . w i j d ; Wld Wag9 1ÖS, wagen­

wijd open.

Wldewège, he inde en veer.

WÏen, zw . w w . w i j den . WÏf, wlve, o. v r o u w ,

—wik, vr . kreek . -Wik, vr . gedeelte eener gemeente,

wlken, st. w w . w i j k e n ,

wil, v r . t i jd .

WÏme, v r . zo lder van het v e r t r e k , waa raan

het gerookte v leesch h a n g t ; 't spek henk in de wïme.

win , m . w i j n .

wlr, o. w i e r .

wlrig, b v n w . beweeg l i j k , v roo l i jk .

wlrs, v r . laag hoo i l and .

wlrwinde, vr . w i l de convo l vu lus .

Wis, b vnw . wi js .

Wis woeden, v e r n e m e n .

wlten, st. w w . w i j t en .

wlzemór, v r . v roedvrouw.

WÓ o f bÓ, b w . hoe.

WÖd, m . woede.

WÖde, v r . woede. WOld en WOOld, o. w o u d .

wolf, WOlve, m . wol f . E e n e z iekte der koe i en k e n b a a r door s lappen s t aa r t , die dan

ingesneden wo rd t ,

wolke, - n , v r . w o l k . WOlle, vr . w o l . wonde, - n , v r . w o n d . WÖneer, bw . wannee r .

wonder, o. wonde r .

wónen, zw. w w . w o n e n . WÓner, a rbe ider , die op een arbeidsplaats je

b i j de boerder i j behoorende woont .

WOnte, v r . w o n i n g .

WOOld, o. boschst reek , woord, -e, o. z. waord

«wórd, m . w o e r d , w a a r d , mannet jeseend.

WO rden, st. w w . wo rden ,

worm, wbrme en würms, m . w o r m . WÖ rst. WÖrste, v r . worst . WÖrstepin, v r . doo rn die de worst aan 't

einde s lu i t ,

wortel, -S, m . w o r t e l ,

wbrgen, zw . w w . w u r g e n ; b r a k e n ; met

moei te d o o r s l i k k e n ,

wbrstelen, zw. w w . wo r s t e l en ; wi hebt wat te wbrstelen, wi j hebben heel wat

moei te o m rond te k o m e n .

wb rster (ook wbrsser), i n . boender,

wole, v r . m o l . wölen, zw . w w . woe l en ,

woste, b v n w . l e d i g , woes t ; en wösten pöt, zonder v l e esch of vet.

wraoke, v r . w r a a k . (wrange), vrange, loopgraaf van kon i j ­

nen . vossen.

wrangewortel, v r . he l l eborus v ir id is .

iwreed), vreed, b v n w . h a r d , r u w ; wreed vlas, vreeje wolle.

(wring), vring, m . hek voor een we i land.

(wringen), vringen, st. w w . (wrlje), vrije en vree), vr. wree f van

den voet.

(wrogen), vrogen, zw. ww . aank lagen .

(wr&te), vröte, v r . m o l . WÜrd. m . vr. begraafplaats. WÜnschen, zw . w w . wenschen .

'wündren, zw . w w . ve rwonderen . i——. • (

Z.

zaal, m . zaal . zaal, -s, o. zade l , zaalverig, b v n w . t an i g ,

zaod, o. zaad . zaodaaam, b v n w . verzad igend,

zaolèg, b v n w . za l i g .

zachte, b v n w . zacht b w . zachte, slaop-zachte, s laapgoed.

zachting, v r . ve r zacht ing ,

nage, - n , vr . zaag. zak, -ke, z a k ; wiee't gatderinestöt-

54 Z A K E —Z U N U I G .

ten hef mot den zak lappen, w ie het k w a a d gedaan heeft moet l iet goeil m a k e n ,

zake, - n , v r . zaak. zalm, -en, m . z a l m . zalve, - n , v r . zalf. zamen, b w . z a m e n , s a m e n , zand, o. zand .

zandür, o. s lechte soort i j zererts .

zat. -tert, b v n w . v o l d a a n , genoeg. zavelboom, m . s evenboom, j u u i p c r u s sab ina. zee, v r . zee. zeel, -e, o. zee l . zeepe, - n , v r . zeep. zeer, o. s m a r t , 'et zeer t inea capit is . zeerte, v r . zie höfdzeerte. zeever, vr . speekse l . zége, vr . zege, o v e r w i n n i n g . zége, v r . ge i t , v g l . sikke. zégel, o. zegel . zégen, m . zegen. zégen, -S, zegen (net) . zeggen, zee (zei), ezekt, zeggen. zeil, o. ze i l . zeisen, v r . zeis o m gras te maa i en , zei ver, v r . zeever, zeiveren, zw . w w . k w i j l e n , zèjen, zw, w w . zaa i en , zéker, b v n w . z eker , zelfegge, v r . z e l f kan t , zelte, - n , v r . zeelt, zelve, v r . sal ie , zemmels, v r . z eme len , zesse, te lw. zes. zet, m . t i j dsve r l oop , >tis en heelen zet

eleen. zetrecht, b w . ge rege ld ; he is zetrecht

'saovens bezopen, zichte, m . ze i s ; bouwzichte, o m ko r en

te m a a i e n ; plakzichte, o m heidezoden te maa i en .

zichtvree, m . g r o n d , w a a r bepaalde per­sonen r ech t hebben o m plaggen te m a k e n ,

zïdende, o. z i jkant . eersende zïdende schi t dé 't ve rb i s is 't k w i t ,

versje bi j het e i e r t i k k e n met Pasehen in g e b r u i k ; vg l . eersende.

zieen, zoog, ezeen, st. w w . z ien.

s s z

zieën, zöd, ezód en ezóden, st. w w . z i eden , koken ,

zieek, b v n w . z iek. zieele, v r . z ie l . jziften, zw. w w . zi f ten, kik, vnw . z i ch .

zinnig, bvnw. m a k , (van beesten), zinnigheid, vr . l u s t ; m a k h e i d .

zitten, st. w w . z i t t e n ; 't zit er nieet an. 't k a n e r nieet a f ; blïf nieet zitten as Jan van vér, s ch ik n a d e r b i j ; dé vör -t vür zit wermt zin rttgge, die bij 't v u u r zit w a r m t z i c h ' t best.

zode, v r . koff iedik. zög, o. zog . zèle, - n , vr . zoo l . zolt, o. zout. Z O m m e r , m . zomer . zompe, rn. d r i n k - o f voederbak voor 't vee. Z O O , -den, vr . graszode, zoom , zöme, m . zoom. zoor, -6, b vnw. d o r ; verdroogd, zörge, vr . zorg. " zönne, zöns, m . zoon. zoken, z w . w w . zoeken, zote, b vnw. zoet. ZÖ, vr . zode (v isch) . zöge, vr . zeug. zomen, zw . w w . zoomen, zöven, te lw. zeven, övensprong, m . ouderwetsche d ;u is , n a u ­

we l i jks meer b ekend dan bij n a m e . ZÜgen, st. ww . zu igen . Z Ü g e n , zu igen .

züpen, zoop, ezöpen, st. w w . zu ipen . Z Ü p e n , o. soep , r o om , melkspijs" enz . ; dik

züpen, d i kke m e l k , het züpen vör de köne.

zür, b v n w . zuur . zucht, m . zucht , zucht, vr . z iekte. Z Ü k , vnw . zu lk . zünder, v. zonder, zulle, vr . d r empe l , zullen, zöl, zullen, w w . zu l l en , zult, o. gezouten spek of hoofdkaas. ZÜlver, o. z i h e r . Z Ü n d e , vr. zonde. Z Ü n d i g , bvnw. zondig .

Z Ü N N B — A N E E B D E N . 55

zünne, v r . zon . Z Ü S t e r , v r . zuster ,

züd, bw . z u i d .

züden, r u i d e n .

zügen en zogen, zoogen (zogen van dieren meest g ebru ik t ) ,

zümen, zw . w w . z u i m e n .

zuring , v r . zu r ing , züvel, m . zu ive l ,

züver, b v n w . z u i v e r , r e i n .

zwaalve, - n , v r . z w a l u w ,

zwaalver, v r . ? z w a l u w (ook zwaolewen Dev.)

zwaoger, m . zwager ,

zwaor, b v n w . zwaord, zwaorde, o. zwaard van het

spek.

zwadde, vr , de z w a a i : 't höj lig in de ZWadde, d . i . zooals het gemaa id is.

zwak, b v n w . l e n i g , v l u g ; zwak in de beene, v l u g ter been.

zwam, -me , o. z w a m . zwane, v r . zwaan . zwart, b v n w . zwar t . zwarven, st. w w . zwerven . zweom, m . z w e e m . zweet, o. zweet . zweiten, zw . w w . zweeten.

I zwemmen, st. w w . z w e m m e n ,

zwengel, m . zwenge l van de pomp.

zwengel, m . s t o k , w a a r a a n de puthaak

z i t , w a a r m e e de e m m e r wo rd t opgehaald ,

zwenne, v r . de z w a a i ; 't gres in de zwenne laoten liggen,

zwepe en zwbpe, v r . zweep ; ook zwep o. a. i n het l i ed j e :

J a n span a n , de ka t t en vör den wagen

Had ik en zwep ik zól der met j agen ,

zweppig, b v n w . b u i g z a a m , l e n i g ; en zweppige kerel,

zwère, - n , m . zweer , zwéren, st. w w . zweren , zweten, zweiten, zw. ww . zweten,

zwetsloot, v r . grenss loot .

zwèvel, m . zwave l , zwezerik, m . pezer ik ,

zwik , rn. ? spon i n e en vat. zwikstelle, vr . w e r k t u i g o m de w i eken

van den m o l e n te verdraa ien .

ZWÜ, o ee l t , kan t v a n het spek.

zwilk , o. wasdoek , zwigen, st. w w . zwi jgen,

zwimel, m . du i ze l ing , zwüksen, zw . w w . heen en weer zwaa ien ,

[zwbpe naast zwepe, v r . zweep.

TOEVOEGSELS EN VERBETERINGEN.

aalte, v r . v e r z w e r i n g a a n de peesschede. achterbaks, b v n w . onoprecht .

adelik, b v n w . b e sme t t e l i j k ; iewesen bünt adelik.

af i n T w e n the. en het W e s t e n meest of, i n

W i n t e r s w i j k e n oms t r . vee la l af. öfbasten, zw . w w . s ch i l l en ,

ófeten, st. w w . 'k bün 't df egetten, ik heb het tegen gegeten,

öfschbttelen; bij te voegen: i j dót nieet met, i j wordt öfeschbtteld; gij doet n ie t mee m a a r word t terzi jde

geste ld.

af-, öfsmïten, st. w w . 't vül öfsmïten het veu len a fwerpen.

p. 1 , 2 afVreden, afrateren l. a f rasteren,

ale, v r . mes twate r . W i n t e r s w i j k , voor aalte. alengat, o. mestgat . W i n t e r s w . , voor aal -

tengat. alentonne, vr . aa l t ton . W i n t e r s w i j k , voor

aaltentonne. allens, b w . evenvee l , 't is ml allens. alsemkrüd, o. a r t emis ia abs in th ium , a i s em.

andön, o. w w . a a n d o e n ; W i n t e r s w i j k , be ­

zoeken .

aneerden, zw . w w . met grond aanhoogen .

56 AN1S—DON.

a n i s u m , c o r i a n d r u m anïs, o. p i m p i n e l l a s a t i v u m , an i j s .

angèven, l. angéven. anpraten, l. anpraoten antrekken, st. w w . a a n k l e e d e n , a a n t r e k k e n ;

zik antrekken, z i c h k l e eden .

aolenfüke, vr . aa l fu ik . W i n t e r s w i j k .

foaoke, baoken, v r . b a a k , p a a s c h v u u r . basse, v r . de d i j . bassen, z w . w w . blaffen. béden (bèjen) st . re f l ex , w w . i k hebbe

mij al gebéden, ik heb a l gebeden

( T e rbo rgh ) .

beeren, z w . w . t och t i g z i jn van va rkens .

beddetüg, o. over t rek v a n een bed . W i n ­

t e r sw i jk z. beddetog. beefgras, o. b r i z a m e d i a . bèfesse, v r . abee l . W i n t e r s w i j k z. beefesse. bèjeren, z w . w w . s l i n g e r e n , s l en t e r en .

belieegen, st. w w . i e m a n d voor l iegen.

W i n t e r s w i j k .

bescheed (en bescheid), o.; bescheid brengen, i e m a n d t o e d r i n k e n (uit één

glas) .

bévertgen, o. b r i z a m e d i a , bezünder, b w . b i j zonder ,

bïeeze, - n , v r . b i e s , l t . j u n c u s .

b i jmeeze, v r . pa rus m a i o r (ook koolmeeze) .

(De boe r en zeggen dat zij b i j en eten),

bikgat, o. bijt i n het i js. billen, z w . w w . b e h a k k e n , v oo ra l van m o l e u -

s teenen.

bilze, - n , v r . p l a n t n a a m , h y o s c y a m u s . bizzing, v r . j a a r m a r k t ( A lme l o ) ,

blaozen: blazen, l. eblaozen. blage, k l e ine k i n d e r e n , l. k l e i n k i n d .

bliken, bleek, ebleken; l. eblèken. blOOten (de), de b i l l en . W i n t e r s w i j k ,

blöken, z w . w w . ; vlas blöken, v las

b l a k e r e n .

blokken, z w . w w . blaf fen. W i n t e r s w i j k , voor

blekken. p . 6. bóke, boke, Jbók,b8ke, o. boek. boks, v r . g ewee r ; de boks ütschieeten,

het geweer a fsch ie ten b i j de v o l t r e k k i n g

v a n het h u w e l i j k ,

bokse, v r . b r o e k ; volle met de bokse te dóne hebben, e u p h e m . voor d iar rhee

hebben .

bonnet, vr . zwar t e m u t s m e t veer, door

meisjes onder de 17 j aa r gedragen,

boord, m . oever , r a n d . boren-, eenen en plre üt de nöze

boren. ^ s s b ö r d l. b o r d ; d i a r rhee met b r a k e n ,

botsen, zw . w w . stooten.

bótterblöme, v r . bo t e rb l o em, r a n u n c u l u s

acer .

bblken, zw. w w . verkeerd geplaatst, pag. 6 , 1 , te plaatsen tusschen bokken en bollen pag. 6 , 2.

brandkólk, /. wa t e rhoudend geg raven gat

voor b randb lussch ing , meest gelegen op of bij

een ple in m idden i n een dorp .

brieevezeksken, o. enveloppe, bröd, o.; he hef en bröd vör den kóp,

hij heelt een h a r d hoofd. W i n t e r s w .

bros, b vnw . broos, zwak .

brüden, zw. w w . ver l . d l w . ebröd, broe ien,

buskool, vr. k a b u i s k o o l ;

h o p l a , h o p l a ,

morgen et w i büskools b l a ,

büskools b l a met rüpen,

daor küwi gód nao düpen.

bül, m . zak.

bulk, m . h o o p , groote z a k ; en b u l k geld hebben

büttenkèrel, m . bo t t enkoopman .

büskeakrèje, v r . bonte k r a a i , buten, vz. bw . b u i t e n ; buten en behalve,

ui tgenomen (ook buten, vg l . üt). dale smiten, l. dale smlten. dale, Üm dalè, n a a r beneden, daoje, m . sulfer.

damme, v r . nes t ( van varkens ) . (Doet inch. )

dammen, zw. ww . een nest m a k e n o m te w e r p e n ; van va rkens gezegd : 't varken damt. (Doe t inchem) .

dèrg, bw . b i zonde r , en dèrg dik höfd. dicht, o. schr i j f boek , dik, l. dik, -e, m .

distel (en dissel), m . d i s t e l , c a r d u u s .

dók, m . doek ; eenen ieets ütdedoke dón, i emand iets v e rk l a r en ,

dolkrüd, o. s o l a n u m niger .

dón: gedaon op ieets wezen, fel op iets z i jn .

A A N V U L L I N G *. D O N D E R K E Ü D — H E K S E M E L K . 57

donderkrüd, o. i n u l a c ony za .

doodebèzen, m w . vr . s o l a n u m n i g r u m .

dopheide, v r . e r i c a te t ra l ix .

döpvat, o. doopbekken . dörkökerije, v r . eten door e i k a a r .

drao, drao. in den hals , v e r k o u d e n . W i n t e r s w i j k .

drek, ook voor e t ter g eb ru ik t .

drekken, zw . w w . e t t e r en .

dremmen (Overi js. ) , zw. w w . h u i l e n d a a n ­

d r i n g e n , zie drammen. drttpöl, m . g raspo l i n eene weide .

drivetól, m . dr i j f to l .

(drukken) voor »t haas lees den haze, voor drukken en drukt l. drukken en drukt.

p. 1 1 , 1 r. 40 v. b. sp i t sende , ee rsende , z i t ,

l. z i d .

dunnen, zw . w w . b u i k p e r s e n . düvelsgaoren, o. eene umbe l l i f e r a i n heg ­

g en groe iende.

egge wark, o. w e r k dat netjes (met kanten )

is a fgemaakt .

eiberbek, m . scandix pecten vener is .

eigengereid, b n w . e i genz inn ig .

ekster, l. ekster. elzebüs, m . h a v i k ( L o c h e m ) .

empig, b v n w . wede rs t r evend . endenei, o. endene i . I. eendene i .

endekroos, o. l e m n a . engstig, b v n w . angst ig .

ente, /. ente en ende, ook pilende; de r o e p n a a m is pil. -

eskdoorn, m . ace r pseudop la tanus .

Nfazel, v r . de k l i n g , g e s l a ch t sdee l , v oo rna ­

me l i j k van koe i en gezegd.

fennegriek, v r . t r i g one l l a f o enum g r a e c u m .

fosse, v r . bos . gagel, l. gaogel, v e r h e m e l t e ; gagel,

n a a m v a n een moerass ige p laats ,

gaorn, o. g a a r n . gat, gèter, o. gat . gat, o. ; op 'tgat zitten, overe ind z i t ten. geboren, v e r l . d l w . geboren .

geen en gin, geen.

gelgürze, v r . geelgors.

gengelaar, straats l i jper .

genserik, m . potent i l la anse r ina .

gestüd o f gestut, o. de d a k b a l k e n .

gevallig, b n w . a a r d i g , a a n m i n n i g .

gevallig, bw . t o eva l l i g , g e m a k k e l i j k , aan ­

genaam.

géve, gaa f ; 1. géve. géven, st. w w . geven. gleisterig, b v n w . g l i m m e n d (van de h u i d ,

voo ra l bij roos.)

gnörze, v r . ; gnörzebot, o. k r a a k b e e n ,

vgl. knbrf. gbie, v r . s t r a a l ; 't lop der üt met en

gbie. gbrig, b v n w . z w a k , een k w a a l hebbende

(het u i t e r l i j k k a n h ierb i j goed zi jn) .

gbtten , zw . w w . g e d u r i g god aanroepen in

het gesprek .

graagheid, v r . h o n g e r , trek i n eten.

gr'aolen, z w . w w . i n zi jn vuistje l a chen .

grauwel, v r . i j z i g ; daor gieet mi de griewel van over de grauwel.

graolen, g r i m l a c h e n .

grieuwel, vr . i j z i g ; zie grauwel grieuwelig, b v n w . angst ig .

grinen, groen, egrenen, /. egrénen. grinte, v r . g r i n t , k l e ine steentjes.

grondhölt, o. de g rondba lk i n den s t a l ,

w a a r i n de palen s t a a n , waaraan de koeien

vastgelegd w o r d e n ; vör 't grondhölt liggen, er s lecht a a n toe z i j n , o n m a c h t i g z i jn .

güssen, zw . w w . g issen.

haarook, m . veendamp.

hakke, v r . h o u w e e l , meesta l een breede

platte z i cht a a n een gebogen houten hand ­

vat o m plaggen te m a a i e n .

haoze, - n , v r . (z. p. 1 6 , 1). hakke, - n , v r . h i e l . haneklauw, v r . r a n u n c u l u s acer .

hanke, - n , v r . k o l k e n langs de r i v i e r .

harrevarksel, e igen l i jk een half arksel, een halve r i e m pap ie r .

hart, l. hart en hartebeest, o. harte, naast harte ook harte. hartbotsinge, v r . ha r tk l opp ing . hartelik, b v n w . ha r t i g .

hazebrood, o. p l an tnaam.

hechten (en heften) zw . w w . t r . en ref lex,

vast v e rb inden .

hekkeleers, mv, k l i e rgezwe l l en .

heksemelk, vr . euphorb ia pep lus , 8

58 AANVULLING : HEKSENKEANS—KOLDER.

heksenkrans, v r . l y c o p o d i u m s o o r t .

b l z . 1 6 k o l . 2, r . 2 v. o. na l. naar. helsch, b v n w . b o o s ; hé wierhelschop

mi j , h i j w e r d boos op m i j .

hémel, - s , m . h e m e l . hennep, v r . h e n n e p , cannab i s sa t i va .

hoggen , m . g r i ep ; W i n t e r s w . z ie howen. hólpipen, m v . e qu i s e tumsoo r t .

höltdüve, v r . h o u t d u i f .

hondeblóme, v r . t a r a x a c u m of f ic inale.

hónderren, m . e n o. k i p p e n h o k .

hoop, m . h o o p ; te hoope hebben, ge­meenschappe l i j k bez i t t en .

hoppe, vr . h o p , h u m u l u s l u p u l u s .

hö rdel, b v n w . door droogte van e l k a a r ge­

g a a n , b.v. v a n h o u t e n v o o r w e r p e n , die in

e l k a a r gezet z i jn . — O o k ve rde r wat

h a n g e r i g i n e l kaa r z i t , s leeht g e b o u w d i s :

. en hö rdele kd. — k a p o t : hordei e kousen (Keppe l ) .

hö rst, ook boschacht i ge hoogte.

houwkloot. m . t o l met s ta len p u n t , ge­s c h i k t o m een andere t o l , w a a r o p hi j gezet

w o r d t , te k l ooven .

hüd, v r . h u i d ; üt de hüd vallen, s te rven .

hüg (en hük), v r . h u i g .

huisterig, b v n w . o n s t u i m i g ( van het weer ) .

hülste, v r . h u l s t , i l ex a q u i f o l i u m .

ieeder, v n w . ieder . " ieewesen ( L o c h e m : iewersen). Imenschür, o . , l. m . en o. jachtendüvel, ook w a n d e l e n d gewr i ch ts -

rheurna t i sme .

Jan köpaf, S t . J o h a n n e s - d e c o l l a t i o ; op Jan köpaf hbldt de middag-slaop Op ( T e rbo r gh ) .

jawal, bw . j a w e l . W i n t e r s w . z. jawöl. jbdenbaord, o. een woeke rp l an t .

kalverren, o. k a l v e r h o k .

kanïn, o. k o n i j n .

kaokelen, z w . w w . k a k e l e n .

kappe, v r . de zwa r t e k a p onder de k n i p m u t s .

karküle, - n , m . k a t u i l .

karos, v r . s lee . kasjön, v r . de k l a p a a n eene zweep ,

katéker, m . (niet katèker p . 20) e e k h o o r n , s c i u r u s v u l g a r i s .

kattestart, v r . e q u i s e t u m arvense .

kennekeskrüd, o. capse l la bu rsa pastor is

of th lasp i arvense.

kéren, zw . w w . d e n v loer vegen, kien, ook hout dat i n de venen ui t den

grond wordt gehaald,

kiftenei, o. kiev i tse i ,

kippen, zw. ww. met no t en spelen,

kitelen, zw . ww . k i t t e l en ,

kiwbütte, o. mv. wangbeenderen ,

kïwitsblóme, k i e v i t s b l o e m , f r i t i l l a r i a

me leagr i s .

klanke, m . k l a n k ; te klanke gaon, h a r d schreeuwen ,

klaor, b vnw. gereed.

klaorlüter, b vnw. he lder en k l a a r ; 't is klaorlüter, het is ieder du ide l i jk .

kladder, -s, m. opgedroogde m e s t k l u i t e n i n

de ha ren aan buik en achterdee len van koe ien .

klaproze, v r . papaver rhoeas .

klatte, - n , vr . 1) kliss. vg l . klette, 2) h a a r v e r w a r r i n g i n de m a n e n van een paa rd ,

w o l van een s c h a a p , enz. vg l . klater. kleed, o. k l e ed , meest j a p o n i n tegenste l ­

l i n g van een jak. kleisteren, zw. w w . k l i m m e n .

p. 21 klieën, b l o e m v a n m e e l , l. boek-

we i t endoppen .

klbksken, o. c a m p a n u l a .

klbtten, zw . ww . niets beteekenende a rbe id

v e r r i ch t en .

knipmütse, vr. soort neepjesmuts.

knippen, zw. ww . nage len bij het k n i k k e r e n .

knobbelhörne, v r . eene koe m e t k l e ine

inwaar t s gekeerde horens .

knobbelig, b vnw. stij f (bijv. v a n k o u d e ,

v a n r h e u m a t i e k ) ; ook h a r d en ongel i jk , en knobbelige weg.

knoffelig, b v n w . verst i j fd (van koude ) , v a n

de h a n d e n gezegd.

kndkkendökter, m . c h i r u r g ten p lat ten-

lande .

knólgron , o. k n o l l e n l o o f , k n o l g r o e n voor veevoeder,

koop, knöpe, m . g ewr i ch t , knüppen, zw. w w . b i n d e n , samënknoopen.

kökskrewel, m . koks j ongen ,

kolder, v r . k r a n k z i n n i g h e i d bi j paarden

de raozende kolder o f de slaopende kolder.

O A A N V U L L I N G : K O L L E — N E E T O O R . 59

köllo, v r . k l e ine wi t te p lek m i d d e n op het

voarhoofd ( voorn l . v an vee).

kökelen, zw. w w . gooche l en ; kökelwa­gen, m . k e r m i s w a g e n .

kommerkrüd, o. d raba v e r n a . kbmig, b v n w . s tev ig g e b o u w d , v a n m e n -

s c h e n , d i e ren en van hout (vg l , n d l . k e r n ­

acht ig ) .

körttïdigheid, vr . t i jdverdri j f , kbningsköp, m . de tweede m a a g van

koe i en .

kranebek, v r . s cand ix pecten vener is .

kranewaken, z w . w w . ; hé lig te krane­waken, h i j k a n niet s lapen en gooi t z i ch

d a n op deze d a n op de andere zi jde.

krèienpoot, v r . aegopod ium podag ra r i a .

kr i l , b v n w . v u r i g , l i ch tge raak t .

krinterig, b v n w . k le ingeest ig .

krompóllen, m v . peu len .

krop, m . 4) k n o p , b o l v o r m i g z a a d k n o p j e ,

b o l v o r m i g g e w a s , s l a k r o p , k oo l k r op . 2) k r o p , v o o r m a a g v a n vogels.

krülwateren, z w . w w . w a k k e r te bed l i ggen en z i c h steeds omgoo ien .

krüle, v r . n e s t , w a a r i n het v a r k e n jongen

werp t . (Doe t inchem. )

krüp dör den tün, p l an tnaam, aegopod ium

podag ra r i a .

p. 24 krüd, o. krüderige, l. krüd, o. krüderïje, v r .

krütholt, r h a m n u s f rangu la .

kükük, ra. koekoek . kükükl kükük!

t r ek de bokse üt,

t rek ' t h e m d a n ,

k o m a n d a n .

D i t versje ziet op de k o e k o e k s j o n g e n ,

die eerst donke r e veeren h e b b a n , e n , a ls

zij gaan v l i e g e n , l i chtere k r i j g en ,

küküsblöme, l. l i chn i s flos c u c u l i . — Ook

o rch i s m a c u l a t a .

kuren, zw . w w . k i r r e n ,

kütskaore, v r . k a r o m mee n a a r de k e r k te r i j d en .

küpen, o ? k u i p . küte, - n , vr . k u i t . kwéne: (bij L o c h e m kwene) voor eene

onvuch tba r e koe .

kwekwe, v r . t r i t i c u m repens .

kwekweboom, m . l i j s terbesboom. lagette, v r . de k a n t achter aan de kn ipmuts .

landsjager, m . r i jksopz ichter op de jacht

( k l emtoon op de tweede lettergreep) .

leefrik, rn . l e euwer ik .

leelik: ook l i l l ik ( L o chem ) .

léger : ook léger ( Lochem) , l eger , l igplaats v a n e en haas.

lepelsplze , vr . d u n n e kos t , vloeibare spijs.

lichtmisse, St . M a r i a L i c h t m i s , 2 Febr .

l lkweg : de w e g , waar l angs een l i jk van

eene hoeve naar het k e r k h o f vervoerd moet

w o r d e n , is bij over l ever ing vast bepaa ld ;

h i e r v a n m a g niet w o r d e n afgeweken, a l z i jn

e r la te r kor tere wegen gekomen .

Hn, o. l i j n z a a d , l i n u m .

lippen , zw . w w . s chre i en . listerkralle, - n , v r . l i jsterbes. loze, v r . l eus . lozen. zw . ww . den tongr iem sni jden bij

vogels,

lüsch, o. carex acuta . mankkökeri je , vr . groente en aardappels

onder e l kaa r gekookt ,

maog, maoge, m . jongen (veelal i n mv .

voor ondeugende jongens ) .

ma rkólf en meerkol , m . vlaamsche gaa i .

maten. B i j T e r b o r g h zegt men : schepels zaod, maolderszaod, spindsgezèj.

meerkol, l. meerkol, ga r ru lus g landar ius .

melde , vr . atr ip lex hortensis . nuenneken of letterken: kop of k r u i s ,

k r u i s of m u n t .

memmetrüt, opgeblazen koeui jer , d i en de

j ongens als spee l tu ig g eb ru iken .

mennegat, o. doorr i jweg .

mèr , v r . maar (spook) , z. o. kolde. mére, v r . v e r h a a l , mare . mikske , o. kapje v an een brood .

mïre, v r . b loedp iss ing (van koeien) .

miserabel, bw . e r g , z e e r , v e e l ; 'twas miserabel mooi.

misson , ook missün. missönen (en missünenï, zw. w w . mis ­

m a a k t m a k e n .

m o g e l e n , zw. w w . een werk v e r r i ch t en

waa rb i j m e n niet goed zien kan .

neerkewen, zw . w w . h e r k a u w e n . neetoor, m . neetoor.

GO AANVULLING : NKGELBLOME—KOLLKI'ATKOON.

nègelblóme, v r . d i a n t h u s c a r r y o p h y l l u s .

nègelen, zw , w w . nage l en ,

nestel, m . t o o v e r k r a n s j e , bv. van bedveeren. nldsch , b n w . k r a c h t i g , b w . m e t i jver , nlfelen, zw . w w . o n g e m e r k t w e g n e m e n ;

zie afnlfelen. n l j , b v n w . n i e u w . H i e r n a a s t k o m t ook n l

v o o r : en nt hüs. nöks, b w . i j v e r i g ; den kérel warkt

nóks. nöger, m . zie brüdsnögers. nöttenboom, m . n o t e b o o m ; en ézel, en

kwezel en en nöttenboom, dé mot kwispelen. S p r e u k n a a r aan l e id ing van

het gebru ik o m de j onge t a k k e n van den

n o t e n b o o m s t u k te s l aan o m het r i jke l i j k

d r a g e n te bevo rde r en .

öfstrijen, z ie strtjen. ok, bw . ook (enc l i t i sch ) .

Ölder, m . leeft i jd. dlder, -S en öldren, voorvader , ouder . Öldvül, b n w . zeer s l i m .

onbenullig , b v n w . e n b w . , onhande lbaar .

onhüer, b v n w . bw . o n a a n g e n a a m .

ongemak, o. o n g e d i e r t e ; hé hef onge­mak in 't hüs , h i j heeft onged ier te in

z i jn h u i s .

onnozel , b v n w . o n n o o z e l , b w . zeer, b i z on ­

d e r ; onnozel hard loopen. ont , b v n w . v u i l .

onze, ünze en üzö, bez. v n w . onze .

opstrtjen, zie strïjen. óteren, zw . w w . m o r s e n bi j het e ten. OOgenklaor, o. s t i nkende g o u w e , che l idc -

n i u m m a i u s .

öje, v r . v rouwe l i j k s chaap .

paoschblöme, v r . ca l tha j pa lus t r i s .

p . 3 2 , 2 , r. 17 gewaorschuwd, l. ge­waarschuwd.

paoschvuur, l. paoschvür, o. met P a s c h e n w o r d e n op ve rsch i l l ende plaatsen

voora l op enke l e hoog ten , z. a. de L o c h e m s c b e ^

berg , M a r k e l o s c h e be rg , enz . groote v u r e n

o n t s t o k e n , w a a r o m h e e n gedanst wo rd t , enz.

pèèrd, l. péérd. pekel, v r . ook pekel, z ou t w a t e r .

Péter (St.) 22 F e b r . ümme Sünte Péter kümp de paohte lös , 22 F e b r . e indigt

he t pacht jaar .

pilende, v r . eend, zie ente. pimpan , m. benaming van de k l o k .

pingeneeren, b lz . 3 3 voor l eenen lees

ver leenen,

pïnlik, b v n w . p i jn l i jk , b e n a u w d , e r g zu in i g ,

g ier ig ,

pïpe, - n , v r . pijp. pïpvógel, m . bastaard nach t egaa l ,

pïrrötterig, bvnw. p i e r s t e k i g , v an v r u c h t e n ,

ook v a n het u i te r l i jk v a n s o m m i g e z i eken

gezegd.

pleer, m . s l a g ; r n pleer an den kóp. plester, l. pleester. pletterdöze, vr. r a t e l , l i g . v an eene v r o u w

gezegd.

plompe, v r . witte plompe, n y m p h a e a

a l b a ; gele plompe, n u p h a r l u t e u m .

blz. 3 4 , 2 , r. \\ v. o. of l. df. pöl, m . m a n ; o. a. i n het l i ed j e :

en öch m i n Ueeve po l l eken

en w i hebt nog g i n gebrék.

pös, v r . m y r i c a gale.

pösteleeren, zw. w w . z i c h verzetten, niet

t o e g e v en ; hé posteleerde, h i j verzette

z i ch .

prikkelderije, vr . j e u k t e .

pür , rn . of v r . h a k b l o k .

pül, m . v e rk lw . pültjen, o. z a k , zakje .

raomen (bij L o c h e m ook ramen), zw . w w . m i k k e n .

raozekater, m. b romto l .

rappelen, zw. w w . r a m m e l e n .

rappen, zw. ww . r a m m e l e n d ge lu id m a k e n .

reigersbok, m . g e r a n i u m .

rementen, zw. w w . l e v en m a k e n . ren , m . en o., ziehönderren, kalverren. rik, hek , a f raster ing .

rïskes, mv. kritende rïskes, s tu ipen .

(Doet inchem) .

rïstepap, v r . r i j s t enbr i j .

rédden, zw. ww . sn i jden me t een bot mes . röke, - n , rn. c o r vus frugi legus.

Srollepatroon, o . ; eenen ützenden om 't rollepatroon te halen ; i n den s lacht­

tijd w e r d d ikw i j l s i e m a n d , die h i e rmede

onbekend was en d i en m e n voor den gek

w i lde houden, u i t ge zonden n a a r de b u r e n

o m het patroon te v ragen , dat voor het

m a k e n der ro lpensen noodig was . De eene

O AANVULLING: RONDÜMM IS—! SLOFHAKKE. 61

b u u r zond h e m of h a a r dan n a a r den ander ,

totdat eindelijk, een goedige i e m a n d h e m

mededeelde dat het n ie t bestond en niet

nood ig w a s .

rondümme, v r . groot r o n d w i t t ebrood .

ronsel, o. r a d dat rondgedraa id w o r d t , zie rünsel.

roo , o . ; bet roo , de e ierdoder , d . i . het

roode.

roodbd*stjen , o. lusc ine r u b i c u l a .

roodsta rtjen, o. l u s c i n i a thy t i s .

roodolm, m . roode klevrr v a n den g r ond ,

die z i ch aan het er door s t roomende wate r

meedeelt ,

roosdom, m . roe rdomp,

rökeloos, b n w . onnadenkend , onbesuisd ,

roekeloos,

rove, -n . H i e rnaas t ook röve. rtinsel, ook ronsel, ruwbolt, m . e q u i s e t u m . Deze p lant groe i t

met de wor te l s diep i n de w e l , vandaa r

het. sprookje dat aan de wor t e l s een gouden

r i n g te v inden is .

rüs , v r . ; in de rüze, door e l k a a r , z. rüze. rüsterig, b v n w . v l e k k e r i g ,

rüze , v r . b u i , koude r i l l i n g : de kolde rüze trek mij aover de hüd hen.

rüzen, z w . w w . r a m e n ; za'k es rüzen WÖ Óld i j bünt, z a l i k eens r a m e n hoe o u d gij zijt.

sachs (zachts), bw . op z i jn m i n s t , t en m i n s t e ; laot ik er sachs bij wezen,

samp e n sam , b v n w . z a c h t , week , m u r w .

(Doe t inchem) .

schaf: gin schaf, n i e t s ; he'j ok eerpels, gin schaf,

sohame, v r . s chaamte , scharp, bij te voegen: voor het s t eke l v a rken

wordt ook gezegd scharpen ase (d. i . scherpe haas) ,

schétrp, b v n w . f e l , l a s t i g ; 'n scharpen hond, een bi j ter ige h o n d ; sch&rp op ieets wezen, fel z i jn op iets.

schee, b v n w . s c h u w , meest van paa rden ,

zie kopschee, scheelappen, schee-lap (niet schèèllap, z ie p. 38),

v r . oogk lep ,

scheerlink, m . c o n i u m m a c u l a t u m of dol le ke rve l .

scheerlink (wilde), c i c u t a v i r o s a , ook

an th r i s cus sy l vestris,

schère , l. schére (ik hoorde echter enke le m a l e n schère).

schimmel, m . o. s c h i m m e l . SChlrzwaalver, v r . h i r u n d o r i p u a r i a ,

oeverzwa luw, deze is van onderen w i t ; o f

h i r u n d o domes l i ca . De n a a m wordt gegeven

in tegenste l l ing met de h i rundo u r b i c a ,

h u i s z w a l u w .

SChïthakke, - n , v r . h i e l van de achter -

pooten eener koe .

SChïtpöl, rn . g raspo l in eene weide.

SChöl, b v n w . ondiep (Dev. school.) school, b v n w . ondiep zie schol, p . 3 8 , 2 , r . 8 v. o. bun, l. bün. schoorsteen, m . schoorsteen.

SChraolzer, o. i jzer o m den bast van

boo inen mede af te k rabben o m er een

cijfer op te k u n n e n zet ten,

p . 3 9 , 2 r v. b. schurft hef, l schörft hef; r. 1 3 schuld hèf, l. schuld hef, etc.

SChrÖr, w i g v o r m i g ijzer, dat de smeden ge­

b r u i k e n o m i jzeren staven door te s laan.

SChraon, mv . gebraden stukjes vet, die i n

het eten g eb ru i k t worden .

schür, m . en o. b e s c h u t t i n g , zie Imen-schür.

ségememmeken, o. e last ieke speen op een

zuig f lesch.

sekür, bw . zeker , sjüks, m . s u k k e l van een m a n . slag , slége , m . s lag .

slangenkrüd, o. e c h i u m vu lgare .

slat, m ' ! groote waterp las i n de heide,

slep, slepe, m . sleep (het gesleepte) naoslep; sleep v an een k l e e d , zie slépe, v r .

slépe, sleppe, v r . l. slepe (of sleppe P) en slèpe, vr . s l e e p , w e r k t u i g , dat gesleept

word t o m molshopen geli jk te maken, sneeuw te r u i m e n enz.

slépe, v r . sleep van een v r o u w e n k l e e d , zie slep, m .

slof, b v n w . slof weer, half mistig half r egenach t i g wee r .

slofhakke, o. o n k r u i d op den roggen-akke r .

62 AANVULLING : SLOKREEPEN—ÜLK.

slokreepen, zw , w w . (met losse reepen r i jden) s l a b a k k e n ,

slot, z ie beslot. slÖttelblöme, v r . s l e u t e l b l o e m , p r i m u l a

e lat ior ,

sltiken, z w . w w . s l i k k e n ,

smakkert, m . gemeene k e r e l ,

smtstert, m . gemeene vent.

smodde, v r . ketelt je o m koff ie i n te k o k e n ,

e i gen l i jk een soort b l i k k e n b e k e r met langen

steel. smooken , zw . w w . in t r . r o o k e n .

smóre, v r . t i n n e n ko f f i ekan met tui t .

smüle, l. smüle e n smul. smClzeltjes, mv . laffe g r appen .

\ s n e e , bijvoegen: en snee in 't oor hebben, d r o n k e n z i jn .

snip, v r . k l e ine w i t t e p l ek op den kop van

eene koe .

snötterbèze, - n , v r . t a xus bacca ta .

snotteren, zw . w w . h u i l e n .

spaore (Over i js . He ino ) v r . spar , d a k s p a r ;

zie sparre. spechte, m . specht . spik , o. brugje v a n b a l k e n e n b o s s e n , met

p laggen bedek t , z onde r l e u n i n g ,

spikermaot, v r . een oude maa t . spiren, zie bespïren. spoor , v r . spoo r t r e in :" hé vör met de

spoor nao A r u m , h i j g i n g met den t r e i n n a a r A r n h e m ,

spraokele, v r . r h a m n u s f r angu la .

stanketsel, o. s c h u t t i n g ,

stap, i. stappe, - n . stappe, - n , m . hoog ten v a n zooden in

onderge loopen l a n d o m den voet op te

zet ten.

starthakken, zw . w w . i e m a n d naloopen.

steenbréke, p . 4 3 , is sax i f raga .

Steenzaad, o. l i thosper m u m .

Stokachtig, b v n w . j e u k e r i g ,

stekebèze, v r . k ru i sbes , rubes grossu lar ia .

stengels, m v . raaps te l en . S t t m s c h , b v n w . s t i j fhoo fd ig .

Stïpen, zw . w w . p r u i l e n ,

stökkeboone, - n , v r . sn i jboon ,

stootvogel, l. stootvógel. stórksnavel, e r o d i u m c i c u t a r i u m . '

stbrmken, o. o o g e n b l i k , z ie stórm.

stramp, strempe, m . tak. strl jen , st. w w . sterk tegenspreken , ook

opstrïjen of ofstrijen. SÜk, vr . kamfer foe l ie .

«SWÏd, bvnw. m o o i , v l u g , b w . gezw ind , v l u g ;

dó 't SWld, doe het v l u g . ,swld, komt veel voor als n a a m v a n j a c h t ­

h o n d e n , evenzoo snel, zie p. 44 SWÏt. te- i n : tebreken, testoren, geheel ver­

b r e k e n , vern ie l en .

tesse, zie tasse. tichelwark, o. s t eenbakker i j . t ik , v r . ixodes o r i c i n u s , teek.

tïms, b vnw . k i e skeur i g .

tipke , o. kapje van brood .

tókomende, t egenw.d lw. tókomende Wéke, de volgende week .

tommeien, zw . w w . tu ime l en . tómoeden, l. tómóden en tömoden. törteldüve, v r . tor te ldui f .

tonen , zw. w w . toonen, tbte, vr . hofzanger. totenbst, o. ho f zangersnes t , ook v a n een

haarknoede l gezegd),

tramp, t rap . tremse, v r . cen taurea c y a n u s , k o r e n b l o e m ,

trishane en trïshón, m . o. patr i js ,

tromme, v r . t r o m ; beschütentromme. p . 4 6 , 2 , trop, l. tröp. trufel, m . troffel. E r naast wo rd t ook

troffel g ehoord .

trilt, zie memmetrüt. tuffen, z w . w w . k u c h e n d s p u w e n .

tukker, p. 47 , niet g r a s m u s c h m a a r k n e u .

tündel, m . t o n d e l , z w a m dat met s taa l e n

vuursteen wo rd t i n b r a n d geslagen.

turnen, zw. w w . heen en w e e r gaan , b.v.

met eene koe .

türnpaol, m . paa l , w a a r a a n het vee vast­

gelegd word t bi j het grazen op een a k k e r .

tün, m . tu in , ook o m h e i n i n g .

tweeren en tweernen, zw. w w . tw i jnen .

tweerndraod, o. uit dr ie draden s a m e n ­

gev lochten draad .

uiver word t a l leen aan de westgrens ge­

b r u i k t .

ütschrempen, zw . w w . u i tb raden (van vet), üze, unze, l. üze, ünze en onze.

| ülk, m . het r u g g e n m e r g .

AANVULLING I ÜMMEBÜTEN—ZÜNNENDOUW.

Ümmebüten, zie buten. ümmezieen, o. o o g e n b l i k ; wacht en

Ümmezieen, 't is en ümmezieens wark , het w e r k v a n een o o g e n b l i k ; hej en ümmezieens geduld, hebt ge een

oogenb l ik gedu ld ,

valk, -en , m . v a l k (ook de spe rwe r w o r d t

vee l zoo genoemd) ,

vallen, st . w w . ; in tweeën vallen, i n de k r a a m k o m e n ,

vat, -e, l. vat, - e , o.

verdommeld, b v n w . verb i j s te rd .

verg arj gen, v e r l . d lw. ; vergangenjwèke, ver l eden week .

verkbjering, v r . verzet door een praat je

te gaan m a k e n .

verlept: zik verlept völen, z i c h e l l en ­d i g voelen.

" vemöken , z w . w w . bedr i egen . » verschelen, z w . w w . s c h e l e n ; 't kan mij

niks verschelen. vet, u i t r oep i n j o n g e n s s p e l e n ; i j bünt

vet, gi j sche id t e r u i t . H i e r b i j wordt d i k ­

wi j l s he t h i e r voo r genoemde o n s a m e n ­

hangende vers je gehoord .

vlasvink , v r . f r i n g i l l a ch l o r i s .

vl'eegenvang, o. drose ra . vlieerte, v r . s a m b u c u s n i g r a .

vlüs, o. vlüspampier, o. v loe ipapier .

VÓgelmelk, v r . o r n i t h o g a l u m u m b e l l a t u m

e n o. n u t a n s .

VOlhandig, b v n w . daar m e n de handen v o l

aan hee f t , fig. d i k , b r e e d : dé deern is

63

nog al VOlhandig, het meisje is zeer gezet.

VOnkebokse, v r . w i l de deern. v vdrrig, b v n w . ongezond, vgl . gbrig. •VÖspers, m v . o. voe tsporen . «.vrangepïpe, v r . afloopende z i jgang i n e e n

k o n i j n e n h o l .

* vrouwenhaor, o. cuscu ta e p i l i n u m .

vrouwenögjes, o. p r i m u l a , 'vroten, zw. w w . wroe t en ,

•vülboom, m . l i jsterbes,

wéde, - n , t een of band om mee te b inden .

Wépe, wépedoom, rosa can ina .

-WÏlewale en Widewale , m . v r . w i e l ewaa l .

'Winde, vr . w indse l , /.winden, st. w w . zwach t e l en , wlndrüve, m . w i n g e r d .

-Wittewlf, o. thans voor spookversch i jn ing

i n g e b r u i k ; oo r sp ronke l i j k wetende v rouw,

he idensche p r i e s t e r e s ; vg l . wittewive-kül bij L o c h e m .

• • W O g g e l e n , zw . w w . wagge len ,

wolfsmelk, v r . e u p h o r b i u m .

.WOlfspoot, l y c o p o d i u m c o m p l a n a t u m .

. wörmkrüd , o. t a n a c e t u m vu lgare .

zeepetrine, v r . v u i l w i j f (ook in zedel i jken

z in ) .

zegeltjes, m v . po l y gona tum mu l t i f l o rum.

zévenboom , m . iun ip e rus sabina.

zévenkrüd, o. l y c opod ium c o m p l a n a t u m ?

[zül, b v n w . o n g e z o n d , t a n i g , e n züle klör, een tanige k l e u r .

I^ZÜnnendouw, v r . drosera-soor ten .

r

AFWIJKINGEN IN HET DIALECT VAN TWENTHE. 1 )

aalgat, o. mestgat . aalibandigheid, v r . l o sband ighe id , aólkaore, v r . g i e r k a r . aaïtïd e n aait, b w . steeds, aaltonne, v r . aa l t ton . aolschère-, v r . aa l vo rk . aopen,* bw . zie lös. aor,* b v n w . aorden, aoren, zw . w w . aarden , aore, aorn, v r . a d e r ; l. aoder. aovend, -e, m.avond ,g 'navond,goeden

avond . aovondrègen, m . a vond r e g e n ; va laowe

meer "weer nao bèrre gaon, 't gif nen aovondrègen zè de jonge, dó et 's morgens om v l f ür begün te droppelen (word t a ls voorbee ld van l u i ­h e i d gezegd) .

aovereenkümste. v r . ove reenkomst . aoverènde, bw . ove re ind . aoverènde bllven, o p b l i j v e n , waken .

aovegünstig, b v n w . a f g u n s t i g , l. aven-günstig.

aoverlèjen, b v n w . w i j l en , za l i ger , l. aover-léden.

aoverval, m . beroer te , aozen, zw . w w . a z e n , l. aozen. aoltjen, v r . e i genn. A a l t j e , l. aoïken. aovelgünne, m . a fgunst , abbegünstig,* b v n w . a fgunst ig , l. aven-

günst. achter, voorz . hé lbp üm achternao,

hi j loopt h e m a c h t e r n a .

achterdeel,* o. nadee l , achterdocht, v r . n a d e n k e n , achterholt, -holter, o. evenaar aan den

wagen, af, af, v a n , l. of. öfbraok, v r . a f b r a a k , afgestomd, b v n w . b w . 'n afestomde

logen, een vo ls t rekte l eugen, öfgaon, st. w w . a f l oopen ; 't is afgaond

werk. of holden, st. w w . ; en kind of holden,

een k ind ophouden o m zi jn gevoeg te doen . ófrangen, z w . w w . boonen van draden

ontdoen.

öfschöttelen ,* zw . w w . afzetten, ofstellen,* z w . w w . u i t s te l l en , afvrèden,* zw . w w . omhe inen , al, alle, b v n w . bw . a l ; l. aal. albandig, b v n w . moedw i l l i g , l. aalbendig. algerak, o. bu i t enkans j e , l. aalgerak. aling,* b v n w . gehee l , allebörd of alleböt ,* b w . elk oogenb l i k ,

te lkens.

allemaole, b vnw . v. n . w . a l le . allozi, o. hor loge , an, vz. en bw . aan .

antaikken, z w . w w . aanschrappen van boomen.

anbinden, st. w w . 'n kelfken anbin-den, b r a k e n ,

anbïten, st. w w . een stukje e ten. ander, aor, b vnw. ander , andón, o. ww . aandoen.

1) De me t een sterret je geteekende woo rden k o m e n i n T w e n t h e n i e t , o f w e i n i g , v o o r , o ve r eenkomende w o o r d e n z i jn weggelaten. H i e r voo rkomende en i n de vor ige l i j s ten niet opgenomen w o o r d e n w o r d e n a l l een i n Twen the gehoord. W o o r d e n , w a a r de let ter l. ( lu idt ) bi j v o o r k o m t , wo rden i n T w e n t h e i n een anderen v o r m g eb ru ik t .

O A N E J A G D — B L 1 K E N . 65

anejagd, b v n w . z enuwach t i g , anglojen, zw . w w . aang loe ien ,

ankoveren, zw . w w . l angzaam vooru i tgaan,

anlaoten, st. w w . zachter worden ,

anlangen, zw . w w . aangeven,

anlöten,* zw. w w . anmóden ,* zie tómóden. anpraoten, z w . w w . opdr ingen ,

ansprèken, st . w w . bezoeken,

antten, st. w w . aanr i jden , antrekken, st. w w . a a n t r e k k e n ; de ach-

terbokseantrekken, z i ch t e r u g t r e k k e n .

Srbeid, m . a rbe id ,

arf, l. erve, o. erf. arfte, - n , vr . e r w t , l. èrfte. arve, - n , m . e r f g e n a a m , l. erve. erven, zw. w w . e r v e n , erven, arg, aarg, bw. e r g , l. érge. arg, o. e r g , l. érge. argernisse, v r . e r g e rn i s , l. èrgernisse. arke, - n , v r . a r k . arksel,* o. Srm, -e, m . a r m ; met den krommen

arm gaon, een geschenk b r e n g e n . Srm, b v n w . a r m .

armod, armö, m . en v r . a rmoede . avlam, j ongensspe l . V a n schaatsenr i jders

gaan al le n a a r een kant van een p l a n , een

gaat tegenover hen staan. H i j r i jd t op de

ande r en l o s , avlam r o epende , vang t e r

een die h e m helpt de anderen v a n g e n ;

zoo gaat het door tot er een over i s , die

d a n avlam wo rd t .

baal (bale), m . baa l .

baggeren,* z w . w w . bakken, st. w w . b a k k e n ,

bakslag, m . s l ag u i t gekhe id ,

bakslagerije, v r . laffe g e k h e i d , s toe ier i j .

bandel, l. band, bende, bandgarden,* m v . bandöre,* v r . bandstökke* banke, benke, v r . bank . banzendöre, vr . s c h u u r d e u r ,

barg, m . gesneden v a r k e n , l. borg. bargen, s t . w w . l. bergen, borg,

ebörgen. barm, m . I. berm.

barste, m . b a r s t , l- bórst, m . barsten, st. w w . b e r s t e n , l. bersten, bedde en bèrre, o. bed . bedarven, st . w w . bede rven , l. bederven, bedeesd,* b vnw . bedeesd,

bédelen, z w . w w . bede l en , l. bedeln. bedüsd,* on t s t e ld , onthutst ,

bée, v r . bede , l. bè. beëerdigen,* z w . w w . begraven,

bèfesse,* - n , v r . abee l , begaves,* begaoving, zie aoverval. begeven, zw. w w . e r van afzien, begluren,* zw . w w . begrip, o. beg r i p , l. begrip, behende, b vnw . behend ig , /. hendig. behóven, bw . w w . behoeven , i. hoven, beker, -s , m . b e k e r , l. beker.

* bellen, -S, vr . l i ch t ekoo i .

belofte, - n , v r . l. belofte. beiü.ren, zw . w w . b e g l u r e n . "

bemaikung,* -e, v r . o p m e r k i n g ,

benéden, bw . beneden , meest ve rvangen

door onder, benne, - n , v r . m a n d , l. bünne. benzen, zw. w w . dr ingend verzoeken,

berke, - n , v r . be rk . beslot, o. s l u i t i n g , l. beslot. besnüten, st. w w . bedr iegen,

bespreken, st. ww. , I. bespreken, besteen, zw. w w . besteden.

; bestendig, b vnw. bes tend ig , i . bestendig, bève, v r . gf>stolt v leeschnat . bever, m . beve r , l. bever, bieeze, - n , vr . b i e s , lt. j u n c u s , l. bösen. bikeers, m . doorgereden aars.

bint, binde, o. honderd el g a r e n ; i n T w .

bond. birzen,* zw. w w . d r i j v e n , aandr i j ven ,

blaoken, T w . blöken, zw . w w . b lakeren ,

blaokerig, blökerig, bvnw. naa r den r o o k r u i k e n d of s m a k e n d ,

blad, blaaë, o. b l a d . bleiken, zw. w w . i. bleeken. blek,* b v n w . s t rak , blek, o. b l i k , l. blik. blekke, v r . b l i k a a r s , l. bikeers. blekken, m v . maze len ,

bilde, l. blij, b v n w . bl i jde,

bliken, st. ww . bleek,eblèken, b l i j k en .

9

O 66 AFWIJKINGEN

blindauwsche, v r . b l inde paardev l i eg . blösem, m . b l o e s e m , v r . I. blösem. bode, m . bode.

bok. bükke, rn. bok . boksenttik, m . b r o e k z a k ,

bölte, - n , vr . bou t . bongerd,* m . b o o m g a a r d , Tvv. appelhöf. boone, - n , m . b o o n , T w . vr. boor, m v . boors, o. boor . boos,* T w . heilig. börgemeister, m . burgemees t e r . bèrn, -putte,* b r o n , put

bè^s drinken,* a l les o p d r i n k e n .

bots,* m . s l a g , stoot. bottel,* s. v r . bot te l .

bokken, zw . w w . b u k k e n .

bÖrste, v r . m v . borste ls v an bet z w i j n ,

l. börssel. bbgel, m . b e u g e l , l. bögel. bönne, bönneken, m . ook groote kast

boven de bedstede

buren, z w . w w . beu r en ,

bürte, v r . beur t . braaktüte, r e g e n w u l p (stelt looper) .

braoke, vr. g eb roken l a n d , hoog rogge land,

brbmel, v r . b raambez i e , bragen,* m . h e r s e n s , meest van geslachte

d i e r en gezegd,

branderig, b v n w . v u r i g , ook k o o r t s i g ,

l. brendérig. brau,* vr . k u i t v an het been . bred,* o. kist je met schu i fdekse l , breiden, breidde, ebreid, zw. w w .

bre i j en .

breinaold, rn. b r e inaa ld ,

breken, st. w w . b r e k e n ,

bresgen, z w . w w . zwetsen ,

brij , m . b r i j .

brink, -6 , m . p l e in i n een d o r p , open

ve ld i n eene m a r k e , z ie pootbrink, klaoverbrink.

bromkloot, rn . b r o m t o l ,

brok, o. lage s t reek ,

brüden, zw . w w . b r o e i e n , l. bron. brüdsch, b v n w . b roe i z i ek ( van vogels ) ,

l. brbidsoh. brüdsnögerS,* nood igers voor de brui lo f t ,

z. brülftennöger. brülléftenöger, z ie brüdsnögers.

IN TWENTHE.

brümmel, -s , v r . , I. brbmel. brus, b v n w . w i ld . bügen, st. w w . b u i g e n , /. bogen. bürscbap, v r . g e h u c h t , l. bürschap büskÓOl, vr . k a b u i s k o o l .

büj, vr. b u i , l. blije bükérde,* vr . b l auwe l e embank .

büle, - n , v r . b u i l ; T w . bül, m . ge ldzak. bünebast,* m . k w a a d a a r d i g m a n .

büre, m . t i jk v an een b e d ; T w . v r .

daonig, b w . vr i j w a t , z e e r , l. daonig. damé en tamé, bw . zoo s t r aks ,1. tamet dam, -me, m . d a m ; T w . m v . demme. damp, -e, m . d a m p ; T w . m v . dempe. darp, darpe, o. d o r p , l. dbrep. dartig, t lw . d e r t i g , l. dertig, dasse. desse, v r . d a s , ha lsdoek , dége,* b v n w . déger,* b v n w . vers tand ig , dèjen,* zw . w w . zacht s l aan , dèjen, z w . w w . doojen.

deilbrieef, m . sche id ingsacte .

deilen, zw . w w . de e l en , l. deelen. deÜOOS,* oneen ig .

déken, m . deken (decanus) , l. déken, deken, -s, v r . d e k e n s , l. dekene dekke, o. d e k , d e k e n , l. dek. dekkel, m . d e k s e l , l. deksel, dellenhane, m . baas op de fabr iek,

demmerig,* b v n w . du is t e r ,

dempig, b v n w . k o r t a d e m i g , l. dompig-denne, - n , v r . d e n , l. danne dier, -e, o. d ier . diggel, -S,* vr . scherf ,

dödkükentjen, o. laatste k i n d , har te lap .

dol,* bvnw. d o l , bont . dól,* m . l i eve l ing . donderpedde ,* vr . d i k k o p ,

dooien,* zw . w w . s terven ,

dop, dbppe, slekkedbppe,* s l a k k e n ­huis jes ; T w . sniggenhüsken.

dópheed, o. e r i ca t e t ra l i x .

dorsen, zw . ww . d o r s c h e n , l. dörsgen. dorst, m . en dorste v r . , d o r s t ; T w . dorst, dösterig,* b v n w . duize l ig ,

dbk, m . deuk .

dopen, z w . w w . doopen , l. doopen. dör, vr. door , l. dür.

O BLINDAUWSCIIE—GAOltEN. 67

döre, v r . deur , i. dure. dÖrslag, o. zeef, v e rg i e t , l. dürslag, m .

dörtocht, m . b u i k l o o p , l. dürtöcht. dreef, m . dree f , hé is op dréve, l. drève. drègen en dragen, st . ww. ,Tw.drégen,

dróg, edraogen, d r agen ,

drèjscbütjen, o. m a l l e m o l e n , drenzen, zw . w w . l. drUnsen.

"^drieëgge,* m . v i e rkante kopp ige k e r e l ,

driest, b v n w . driest liggen , b r aak l i ggen ,

dril , o. geweven (d r i edraadsch ) stof. T w . m .

dril , o. gesto ld v l eeschnat .

drïven, st. ww.dreef, edréven,dri jven, l. edrèven.

dros,* m . d ra s s i g e , lage g r o n d ,

drüf, drüve, m . k le ine b u n d e l b l o emen , drüve, - n , v r . d r u i f , l. drüf, m . druk,* b v n w . b w . , d r u k .

duren, zw . w w . d u r e n , u i t h o u d e n ,

düzig,* b v n w . s laper i g ,

dük,* bw . d i kw i j l s , dürpel, rn. do rpe l ,

durven, zw. w w . m o g e n , l. dbrven. dür, v rz . door .

dure, vr. deur . duren, zw. w w . d u r e n , u i t h o u d e n , l.duren, dwarg, -e, m . d w e r g , l. dwers. dwarsnacht,* m . den derden dag .

edik (eddik) en eek, m . a z i j n , l. ettik. eekhoren,* -s, m . eempessig, b v n w . e i g enz inn i g , l. eem-

pestig. eenbömig, b v n w . z i c h o m n i e m a n d of niets

b e k o m m e r e n d ,

eersende,* o. s t ompe p u n t v an het e i .

eesehen, zw . w w . v e r n e m e n , l. vereeschen. eewe, v r . e e u w , l. honderd jaor. eike, v r . e i k , l. eeke. eikenboom, m . , I. eekenboom. eiselik, b n w . z e e r , l. ïselik. eizen,* zw. w w . b a n g z i jn .

elfribbe, v r . die een r i b te vee l hee f t , n l .

te l ang i s ; word t bv. van een p a a r d gezegd ,

dat te l ang i n de l enden i s .

elkebot, bw . t e l k e n s , z. aüebörd. elkermalk,* vnw . een ieder, ellebaoge, m . e l l eboog , l. ellebaom ellebaom, -b'aome, m . e lboog.

elze, v r . e ls (p r i em) , l. els. empe, - n , v r . m i e r , l. mïgempe empenbült, m i e r e n h o o p , l. mïgem-

penpöl. ende, o. e i n d , l. ende. eng of enk, enke,* m . veld o m het dorp .

enterik,* m , mannet jes eend.

erfte, - n , v r . e rw t . e t t e , p ron . pers . neu t r . he t , i n verk le inenden

z in g eb ru ik t ,

ettik, m . az i jn . èvenélder, m i n èvenölder, van gel i jken

leeft i jd z i j nde , l. èvenbulder, tweel ing,

èvenwels, bw . evenwe l ,

èverdesse, -n , v r . hagedis, l. èveltassohe èveltassche, v r . hagedis,

ézel, -s , m . e z e l , l. ezel.

faok,* vaak, m . s laap, farm, b v n w . f e r m , l. ferm faze, - n , v e z e l , fazel, -s. feekse,* - n , vr . feeks, feil, v r . d w e i l , l. veile, fel, b v n w . , Z. fèjl. fidel, vr . v i o o l , v i d e l , l. vióle ndelen,* zw. w w . v ioo lspelen, fldler,* m . v ioolspeler , fikke,* vr . feeks, fiksetaoon, -en,* v r . lup ine ,

nambóze, - n , v r . f ramboos , i. fram-bóze.

flantüte, - n , vr . dwaze gewoonte.

flappen,* zw . w w . s l aan . flënseken, zw . w w . o m eten bedelen (van

paarden ) , l. frënsgen. flèr,* z. m . oorveeg, flesse, vr . f l e s c h , l fLesche. üik,* m . k l a p . flüsteren,* zw . w w . f luisteren,

fóper,* l. fobel, denappe l ,

nfrèllsgen, zw . w w . o m eten h inneken ( van

paarden ) .

*fróselen, zw. w w . wors te l en , l. fruselen. függelen,* zw . w w . oneer l i jk hande len ,

fük,* b v n w . s t i l , gesloten.

gaard, -en, m . g a a r d , t u i n , l. gaoren. gaor, of gaord,* m . t u i n , k a m p . gaoren, m . t u i n .

68 AFWIJKINGEN IN TWENTHE.

gaove, v r . gaaf. gaffeltange ,* v r . o o r w o r m , l. kniep-

worm, m . gagel,* o. m . p l a n t n a a m , gangs, gangs m a k e n , l. gengs. garste, v r . g a r s t , k o r e n , l. gerste. gaspel, v r . gesp, gebedde, - n , * m . bedgenoot ,

geboren, z w . w w . g e b e u r e n , 1. gebüren. gellig,* b v n w . w e l i g , we l va r end ,

gelp,* b v n w . w e l i g , ge i l .

gelüj, o. het lu i d en de r k l o k , l. gelü. genog, b v n w . g e n o e g , l. genög. gënte, v r . potent i l l e a n s e r i n a . gesp, v r . gespel, -s , m . gesp , l . gaspel. gest, v r . g ist . ï w . m . gestaodig, bw . g e s t a d i g , l. staodig. gètOU, touw, o. weefgetouw, géve, v r . g a v e , l. geve. gevel, - s , m . g e v e l , l. gevel, geweten, o. g e w e t e n , geweten, gezinne, o. g e z i n , l. gezin, gezünd, b v n w . g e z o n d , i. gezond, gidderig,* b v n w . beve r i g ,

gieren,* zw . w w . zwaa i en ,

gieene,* m . gang . gif, o. verg i f t , l. vergift, glnen,* zw . w w . k i e m e n ,

gispel,* v r . b e r i s p i n g ,

glï, o. z w i l i n het v leesch. T w . v r .

glïlappe, m . s t raats l i jper ,

glinte, v r . s c h u t t i n g , l. glint. glip, m . sp l e e t , ba r s t i n de h a n d e n , v r .

glippe. gobbelen,* z w . w w . z i c h bewegen (van

vloeistof ) b r a k e n ,

gold, o. g o u d , l. gould. góstink,* m . z i n , smaak , gonzen,* z w . w w . s m e e k e n d vragen,

gör,* v r . k l e i n meis je , graot, graote, m . v. graat . T w . o. grave,* v r . spade. grepe, m . greep (het gr i jpen) /. grep. grillen.,* z w . w w . h u i v e r i g z i jn .

gruwel, v r . g r u w e l , /. griuwel, m .

gruwelen, z w . w w . b a n g z i jn , l. griuwelen, gruwen,* zw . w w . g r u w e n ,

grüsel,* b v n w . h u i v e r i g ,

günd, bw . g i n d s , 1. ginter.

haarrook, z . vennedamp. baarstrik, vr . p lat hou t o m de z i ch t mee

te s che rpen ; zie hare. T w . o. haok, h'aoke* m . haak . hadde,* vr. afval van vlas. haft, hafte,* o. wate r v l inder , haft .

hal,* vr. bevrozen g r o n d , hamel,* b vnw. a rmoed i g ,

handschö, m . handschoen . T w . hansche,vr. ha^d, bvnw. h a r d . T w . hart. harfst, m . her fs t . T w . herfst, harst, m . r ibbe . T w . hest. harte, n , o. har t . T w . herte. hartelik l. hertelik. hazegerf, vr. e a r u m c a r v i .

heerenmös of ruwbölt , e qu i s e tum.

heet, o. heide, heffen,* st. w w . opnemen ,

heft, o. h a n d v a t , l. hecht, heggenvratte, v r . bastaardnachtegaa l , heide, vr . e r i c a , l. heet. heister, m . heester , l. heester, hekkeleers ,* T w . a l l een klier e. heksemelker,* m . r u p s , d ie op de wol fs ­

me lk aast.

hémel, - s , m . h e m e l , l. hemel, hemmel helfte,* v r . hel f t . heiken,* z n . w w . een b a n d o m de zes

staande ko r enschoven s laan ,

hemde, o h e m d , l. hemd. hemmel,* b v n w . z inde l i j k , netjes.

Henders, Henners en Hente,* v r . ver­kor t ingen van H e n d r i k a .

hengel, m . h e n g s e l ; h e n g e l m a n d , l. heng­sel.

hennep, l. hannep. hepse, epse,* v r . h a m . _ herbarge en harbarge, vr . h e r b e r g , l.

hèrbèrge. herte, o. ha r t . herteküle, vr . h a r t k u i l , m a a g k u i l .

Héte,* v e rko r t i ng voor G e e r t r u i ,

hiersch,* b vnw . h i e r behoorend .

hilde, vr . de lage zo lder ing i n den s t a l , l.

hïlde en hille hilk,* b vnw. geheel .

hillig: de hillige driee kbnige, de hei l ige dr ie k o n i n g e n ,

hinnebèren,* f r ambozen .

O GAOVE—] •KEILEN. 69

hippen,* zw . w w . spr ingen ,

hïmpjen, o. k r e k e l , l. heemken. hü (huw), bw . h o e , l T w . a l l een wó. hóls, v r . hu l s t . hondehaor, o. g r a s ; fig. t w e e d r a c h t : daor

is hondehaor inekommen, zij z i jn oneens geworden .

hondtong, v r . mo l s l a , l. hondeblïmen-slaot.

hóneer,* bw . wannee r .

honte, m . v r . h o r z e l , l. aonte. hoope, - n , m . h o o p , l. hoop, hope. horken,* z w . w w . nauw l e t t end lu i s t e ren .

hört,* m . oogenb l ik . hbkkieskarmse ,* vr . v e r h u r i n g van de zit­

p laa tsen i n de k e r k .

hol tink, m . m a r k v e r g a d e r i n g . O p d e n h Ö l -tink z it de markerichter o f hólt richter m e t d e n SChrïver a a n de t a f e l ; de (gewaarden ( e i gener fden , ' v roeger

er fexen) z i t t en op de banken^, de Iütkelüj o f kotters b l i j ven s taan.

höde,* v r . bewaarp laa ts . höjen, zw . w w . h o e d e n , l. höën. hope, hüppe, v r . heup . T w . hüppe. hopen, zw . w w . opeenhoopen. houltwagen, m . h o u t w a g e n , een j ongens­

spe l . De eerste d ie k r i j g e n moet roept

«houltwagen een b e e n » ; heeft hi j er een

gevangen d a n gaan [zij hand aan h a n d de

a n d e r e n vangen en roepen «houltwagen

twee been », en zoo voort . A l s de ande r en

de h a n d e n k u n n e n v e r b r e k e n , de ke ten

d o o r b r e k e n , dan word t de h o u l t w a g e n t e rug

gedreven onder het ge ju ich van p o k k e i o p !

p o k k e i op ! s la o p ! s la o p !

hüskündig, b v n w . z i c h tehu is g e voe l end ,

l. hüskünnig. hiille,* v r . oms lagdoek .

hullen,* zoden o m aan 't v u u r te b r a n d e n .

iewers,* e rgens .

immenzaod,* o. g emengd k o o r n voor h u i s ­

houde l i jk g e b r u i k ,

imbdl, m . i n b o e d e l , l. inbódel. impestig, b v n w . k o p p i g , l. eempestig. ipsen,* z w . w w . spelen met cen t en i n

hokjes .

11,* b v n w . i jde l .

imenhüve,* vr . b i jenkor f .

ïmenkaor,* m . b i j enkor f .

Ipe, vr . hé hef de Ipe op 't lif, h i j is

zwaa rmoed i g ,

iselik, b vnw. i jse l i jk .

ieevesen,* m v m a z e l e n , l. de blekken. -

jachtendüvel,* m . h y p e r i c u m pe r f o ra tum.

jesse, v r . j a s , l. jas. jödde, jörre, m . j o o d . jöddenboon,* m . paardeboon. / jodenboon

jözelen,* zw. w w . z e u r e n , k l agen ,

jüchteren, zw . w w . w i l d stoe ien, h a r d loo­

pen en s ch r e euwen . f

ka, kouwe, v r . k r a a i , k o u w , l. kao. ka,* (kade) v r . kade . kaaie, ieemand op de kaaie hebben,*

voor d en gek h o u d e n .

kaak* vr . k a a k , (wang) . kaole, - n , v r . k o o l (brandstof ) , l. kóle. kaom , vr . o. k a a m , s c h i m m e l , l. kaomsel. kaorewagen ,* vr . m a r k t w a g e n , k i n d e r w a ­

gentje.

kaote, - n , v r . hu i s j e , kot .

kaolte, vr . koude . kaoter, -s, m . boer die één paard h o u d t ,

l. koter kakspaon, kakspaone, m . b i l . kallemenk, o. k a l m i n k , l. kalmink, kamelle, vr . k a m i l l e , l. kamille, kamme, - n , v r . k a m , l. kam, m . kanels, kanils,* b v n w . boos. karf, m . vr . k e r f , l. kerf. karke, - n , vr . k e r k , /. kerk. karkenende*. karmse, v r . k e r m i s , l. kermisse karnhüs, o. plaats waar de k a r n s taat ,

/. keernhüs. kamsel, o. de boter van eenmaa l k a r n e n ,

l. keernsel karse, - n , vr . k e r s , l. kerse. karsmisse , *vr . K e r s t m i s , z. middewinter. karspel, o. k e r s p e l , i. kerspel, katrolle, vr . k a t r o l , l. katrol, o.

kattestart, l. kattenste rt. kawopsken, o. sprongetje, l.kawüpsken. keerntonne, v r . k a r n . keilen,* zw . w w . met een steen we rpen .

70

kelde,* vr . v e r k o u d h e i d z . , kolde, kelder, m . ke lder , l. kelder, kepe,* v r . keep . ketel, -s, ra. k e t e l , i. ketel, kéten, -s , v r . k e t t i n g , l. keten, kevie,* v r . k o o i , kas t m e t t ra l ies , kewwen, zw . w w . k a u w e n , l. kawwen. kiddelen , z w . w w . k i t e l en . kiepig,* b v n w . bij de h a n d . kifte, v r . k i e v i t , l. kivit kïm, m . k i e m , l. kim, v r . k in , o. k i e m , l. kine, v r . klnbütte, m v . w a n g b e e n d e r e n , l kenne-

bakkenbütte. kitsen, zw . w w . en k e t s e n , vuur s l aan met

i j zer en steen, klve,* v r . bestra f f ing , kiwbotten, l. kiwenbütte. klabatse ,* m . k l a u t e r a a r , woeste l ing (meest

v a n k i n d e r e n ) .

klamp, -e, m . k l a m p , /. klampe. klampe, v r . k r a p , h a a k , l. klampe. klander, v r . k l e e r m a k e r s p e r s , heet i jzer,

/. klander. klank, -e, m . k l a n k , l. klank klanke , v r . k r o n k e l i n t o u w , l. klanke , m . klater, v r v u i l . klau, klaowe ,vr . k l a u w , klaowen,* z w . w w . k l a u w e n ; 't votjen

klaowen. kléblöme, v r . k l a v e r b l o e m , l. klaover-

blóme. klensebür spölen, een k inde rspe l , l. kleis

terbür. klever, v r . k l a v e r , l. klaover. kliëne ,boekwei tendoppen,zemelen van tarwe , klip,* m . dekse l v an een k a n . klitte, - n , vr . k l i s (ook b e n a m i n g v a n e e n

v r o u w ) , kllve," v r . k l i s . klód, klodde,* vr . v r o u w e n m u t s , kloft, -6, vr . k l u c h t , t roep (w i jk ) ^.klocht klok,* s l ok . kloove,* - n , v r . kloof , klösse, - n , vr . k l o s , k l o o t , l. klos. klömen,* z w . w w . k o u d z i jn . klötjesmaol,* o. feest n a afloop van het

k loo tsch i e t en , kluft, -e, vr . t r o e p , l. klocht.

klungel, o. v o d , k l u w e n . T w . m . "^klüngelaole, vr. j enever met s t roop ,

kluppel, m . /. knuppel, klun, o. tu r f , k l o e n , bagger . T w . m . knapblaoze, vr . va rkensb laas , we lke de

jongens spelend laten knappen , knarpen* zw . ww . k n a u w e n , knarre,* v r . kna r sbe en , knével, m . zwa r e b o o m , s lu i t end aan een

hek of d e u r ; s terke m a n , l. knével, knïf, rn. of knïfmes, o. mes. knikkebïle,* i n . d r i ekan te bi j l me t pun t . knipspeur,* o. zandweg met ga ten in de

sporen . knip worm, m . o o r w o r m , knisteren, zw . w w . k n e t t e r e n , l. knès-

teren. knobbel, m . d i k t e , l. knobben. knoffel,* m . p l o o i , s tool , knörrebot,* o. kna r sbeen , knbtwilge, vr . k n o t w i l g , l. knètwilge. knok, m . s l a g ; h i hef er en lelliken

knok ekrégen, 1. knak. knuffelen, zw. w w . d r u k k e n , l. knoifelen. kogel, vr. kögeltjen, o. k o g e l . I. kogel-kókante, v r . zik an de kókante ho l ­

den, voorz i cht ig z i jn. kóke, vr . koek . köpschee, b v n w . s ch i ch t i g , komen, kwèm, ekommen, s t .ww. k o m e n , kóren, m . pit i n de v r u c h t , l. koorn,

körne. Köraod, e i genn. K o e n r a a d . körste, vr. kors t b r o o d , l. körste. körsmisse*. körtsen, z w . w w . k o r t op iets gooien, kótüf, m . g raspo l i n eene weide, köwwe, vr . koo i .

"^köninksjager, m . v e ldwach te r . kö , mv . kön, köne, o. j o n g v a r k e n ,

b i ggen , i. kóken, köre, v r . k e u r , k e u s , l. küre. köze ,* vr. k eus . kolte ,* vr. koelte, kön, bvnw. k o e n , dapper , krans, m . vet aan de d a r m e n , krèjenkoom,* o. m o e d e r k o o r n . krèjenstrekel, m . k l e i n v i sch je , stekeltje, krempeldraod, o. grassoort .

K E L D E — L Ü S C I I . 71

kribbe,* m . last ige vent. i

kribbe,* vr . k r i b b e r i g wezen .

kriel ,* b v n w . k l e i n . kr ikke , vr . t a l ing .

krodde ,* v r . o n k r u i d . kröze, o. k r o o s , w a t e r l i n z e , l. kroos. krüne, z. krüsekrane. krüs , b v n w . k r o e s , s i e r l i jk .

krüsekrane, voor krünekrane, zie krüne p. 2 4 .

krüd, o. krüderije, vr . k r u i d , k r u i d e r i j ,

l. krüd, krüderije. krüjkaore,* v r . k r u i w a g e n ,

küf, küve, m . k u i f , l. küve kügel, m . b a l , z. ook kogel, küle, - n , v r . k u i l . kürig ,* bvnw. luste loos, kürtnève * m . haas . küterdeküt,* b w . op stel en sprong ,

küzeslepper,* s toks leper , i e m a n d die voor

een ander u i t v r i j en gaat , b ru idswe r v e r ,

küijer,* Üm küijer gaon, s te rven ,

küjeren, zw . w w . p r a t e n , l. knieren, küllaozie, v r . f oppe r i j , l. küllazie. küken,* o. j o n g v a r k e n T w . koken, küve, v r . k u i p , t obbe , l. küven. kwekwemeier, m . l i j s terbes-boom.

kwéne, vr . I. kwene, m a n w i j f , ook i n phys i eken z in .

kwikkwak,* k l e in i ghe id .

laobes, m . onve rsch i l l i g e k e r e l , l. lobbes. laoke, v r . m e r k s t e e n . labben. V a n he t op b l z . 25 ve rme lde versje

l u i d en de 2 e — 4 e rege l i n T w e n t h e :

D u r f n i c h aover straote gaon ,

't Hündeke za l üm b i t e n

D e vógle üm besch i t en . enz.

Iaën, st . w w . l a d e n , ü. laan. lakrisse, v r . drop . laksen, zw . w w . van gel ie fden gezegd die

e l kande r s t e rk aanha l en , met laffe woo rden

sp r eken .

lakserije, v r . laffe aard igheden ,

lankwagen, o. h o u t , waa rdoo r een boe­

r enwagen ver lengd wordt , l. lankwage, v r .

larke en larkse, m . l a r i k s , l. lar iks , vr . last, -e, m . last. T w . v r . lawaaksel, o. kaft o m een b o e k , vg l . b lz .

16 harksel, harevarksel en blz . 57 harrevarksel.

ledig, lèèg, b v n w . l ed i g , l. laog, lÖg. leegde en leegte, v r . laagte , laogte,

lögte. leelik, lelk, lellik , b vnw . lee l i jk , l leelk. leem, o. l e em. T w . m . leepe oogen, d r u i p o o g e n , i. leepoogen. leere, - n , vr . ladder , l. ledder. leerze,* - n , vr . l aa r s , z. stével. lemmet, o. (accent op met ) katoen in eene

o l i e l a m p . T w . lemt. lenge,* vr . lengte .

lestig, b v n w . l a s t i g , s t r e k k e n d , r u i m . T w .

lest. liggen, lag, èlègen, st. w w . l iggen,

linke, vr . l i n k e r h a n d . T w . linker, l ïden , st. w w . T w . liën. lïftücht. v r . n a a m voor de wonersplaats

bi j e en boerenerf ,

lïftüchter. m . bewone r eener lïftücht. l lken, leek, eléken, st. ww . l i jken. T w .

eleken. likstee, v r . l i t t e e k e n , l. llkstè. l ln,* b v n w . l a n g z a a m , traag,

l lpen, zw. w w . s c h r e i e n , l. lippen, lók, lbkke, m . l o k , l. lokke, lokken, vr. loopen. liep. T w . löp,eloopen,st. w w .

sne l l oopen.

loopgaren * o.; loopgaren spinnen, heen en weer l oopen .

loven, zw . ww . p r i j z e n , /. laoven. löfte, v r . be lo f te , i. belofte, lbs, b v n w . l o s , open .

logen, - S , vr . l e u g e n , l. logen, lögnen ,* zw. w w . loochenen, löre,* v r . s lons. lbsgen, zw . w w . l o s s e n ; 'nen ekster de

tonge lösgen. lür, m . loer , en lür drèjen. T w . lüre, vr. lürderig,* b v n w . l o o m , l. lüderig. lüzezak, o. de s leute lbeensholte , luchterhand,* vr . l i n k e r h a n d , lust, -e, m . l u s t , l. lost, v r . lütkepink, m . k l e inen v i n g e r ; a'j den

duvel den lütkepink dót taste tó en riemp de heele h"nd.

lükes,* b v n w . l e u k . lüsch, o. l i s c h , l. Iosch.

A F W I J K I N G E N I N T W E N T H E . 72

lüsteren, zw . w w . l u i s t e r e n , Z.losteren.

maolder,* o. de hoevee lhe id k o o r n , die in

eens g eme t en word t ,

maolder,* o. maat voor k o r e n ,

maolster,* o. m a a t v oo r k o r e n ,

maot, v r . w e i d e , v r . -e. ^m'aoltjen, o. feestje, on thaa l op jenever ,

m'aolken. maggelen,* z w . w w / k n o e i e n ,

male, v r . m a a l d a g , m . geërfden dag de r

m a r k ; maalsté,* ve rgaderp laa ts . T w .

höltink. man, -s, en manslüj, m . man.Tw .manlö. mankzaod ,* o. g e m e n g d zaad v. beestevoer.

marder en maorter,* m . mar t e r ,

marg, o. m e r g , l. merg. mark, v r . m a r k ( ge lds tuk ) . T w . m .

marken, zw . w w . m e r k e n , I. merken, markt o f markte, vr . de m a r k t . T w . o. ma^s, v r . m a r s ( ko r f ) ; l. mèrse. marte ,* v r . weze l . meene o f meente,* v r . gemeene weide of

h e i d eg r ond ,

meerkol, markol,* m . V l a a m s c h e gaa i .

melkerik, o. l a t w e r k , o m de m e l k e m m e r s

op te la ten drógen, /. meikrek. mersch vr . T w . mörBch, m . l a g e , drassige

g r o n d .

méten, st . w w . l. meten middel,* o. enen onder de middelen

nemen, i e m a n d de les lezen,

middelcïnen of melleotnen, med i c i jnen ,

spec iaa l d r a n k j e s , /. meslnen. midde, v. m i d d e n . T w . o.

mtgempenpdl, m . m i e r e n h o o p .

miggelen,* zw . w w . mo t r egenen .

missaken,* z w . w w . l o o chenen .

mtzelen,* zw . w w . fijn r e g enen .

mölder/ v i e r kan t e h o u t e n b a k , voorname­

l i jk voor de w a s c h .

mèrre, v r . kof f ied ik . mot, o. fijne a fva l . T w . mest. moite, v r . m o e i t e , l. mbijte mÖj, b v n w . moede l. mö. mojlek, b v n w . m o e i l i j k , l. mÖilik. mojte, v r . m o e i t e , l. mbijte. mojten, z w . w w . t e g e n h o u d e n , Ambten,

par t . p r t . emot.

möjzieekte, v r . l o omhe id ,

more, vr . wi j f jeskoni jn.

moten, zw. w w . ontmoeten,l.ontmöten. mote, in de mote kommen, t e g e m o e t

k o m e n , i. te möte kommen. moge, v r . z i n ; elk zin moge, i eder z i jn

e igen z i n , l. moge, m . münne, v r . groote voren (v isch) ü. mbnne. mül,* b v n w . m u l l e z and .

nacht, n'achte, m . v r . n a c h t ; "s nachens, des nachts. T w . m .

naffel, o. nave l . navel, -s,* m . n a a f ; T w . naven. naven, vr . naaf. naw, nouwe,* b v n w . n a u w .

nebbe, vr . neb. T w . mv . nebben, m . neer,* bw. nede r ; /. dale. nerve, vr . ne r f , l. nerf, m . nering, v r . n e r i n g , l. nèringe. nettel, -S, m . nete l . T w . v r . nevel, m . n e v e l , l. nevel. nieeman, v n w . n i e m a n d , /. nüm. nieet, bw . n i e t , i. nich. niendöre; i n T w . heet de lage d eu r tegen­

over bansdöre (dus die aan de andere

zijde van het huis ) de niendöre, zie b l . 30 .

nieneinde, o. beneden e inde ,

nirtig,* b vnw . n u r k s c h .

niwers,* b w . nergens,

nóks, l. nüks. notvist, m . k l e ine w o r m , die een onaan ­

gename l u c h t geeft,

nbtte, - n , v r . n o o t , l. not, nbtte, m . nögestaf, m . . stok der bru i l o f tnood igers .

nöse, m . n e u s , l. nbsse en nüze. nüsseldbddeken, o. jongste k i n d .

nüst, o. nest.

èld, b vnw. ( W i n t e r s w . oold), o u d , l. ould onakel, o. l o m p e r t , l. onabel, rn .

onderschür,* o. b i n n e n b o u w , o m voor den

regen te s c h u i l e n ,

onhür,* bvnw. niet p l u i s , gevaar l i jk ,

onlastig,* b v n w . zeer last ig ,

ontheit,* o. be r i ch t ,

onzür,* b vnw . zeer z u u r .

OOSt, m . kwas t i n het hout .

O LÜSTJSUKN-[ KÖJEN. 73

opluchten, z w . w w . v e r h e l d e r e n , het ge­

moed v e r r u i m e n , l. oplöchten. ópper, m . k le ine hooistape l i n het hoo i l and ,

l. bpper. ópperen, zw . w w . het hoo i a an oppers

ze t t en , l. ópperen oprelliken,* zw . w w . v e r b e t e r e n , opdroo-

gen .

opsükeren, zw. w w . o m r o e r e n van s u i k e r

i n 't gevulde g l a s , /. opsokkeren. order, m . order . ï w . v r . otter, - 8 , m . otter. T w . o. Öm , öms, i n . o om .

^paar O f ompert, k n i k k e r s p e l , even of o n ­even.

paote, vr . j onge b o o m , s t e k , l. pöte. paoten, z w . w w . p o t e n , l. poten, padde en pedde, - n , vr . p a d , l. perre pannevögel, m . v l inde r , l. pennevogel pa rsen, zw . w w . p e r s e n , l pelsen, parslzer, o. k l e e r m a k e r s s t r i jk i j z e r , l. pers-

ïzer. patte, v r . mestgat . peie, v r . pij (k leed) , l. pij. pekel, vr . I. pekel, peppel, m . popul i e r , /. pbppel, v r .

pepper, vr . peper, l. péper, m . pïre, pïrek, m . v r . p ier , l. plre, v r . pïrmottig, b v n w . w o r m s t e k i g ,

pïrröttig, b v n w . w o r m s t e k i g ,

plödden, m . m v . vodden .

. ploddestök, m . parap lu i e .

plodzig, b v n w . opgezet , l. plossig. plöje, v r . p l o o i , l. plooje. plöjen, zw . w w . p l o o i e n , l. ploojen pogge, -n,* v r . j o n g v a r k e n ,

polver, m . o. b u s k r u i t .

polverbÜSSe, vr . k r u i t h o o r n .

pongel, m . b u n d e l , l. püngel. poolsehe mikke, v r . een boerendans ;

waarb i j s terk met de voeten gestampt

word t ,

pösselbos, m . gogel. pbtjebönink, m . r i jst met k r e n t e n .

pÖtteren, zw . w w . p e u t e r e n , met water

spe l en , m o r s e n , l. pötern. pöle, vr . p e u l ( v rucht ) , l. polle. poter,* m . s l a g , oppeuter .

praowel, m . neetoor, l ichtgeraakt mensch ,

l. prèwel. pranje,* vr . menge lmoes (van spijs),

próssen o f présten, zw. w w . niezen,

l. prüssen. püle, püleken * v r . liefje,

püs ,* o. s c h i m m e l , uitslag,

püster, m . b laasp i jp , l. pvister. püte,* m . s lag . püte,* v r . in de püte kommen, i n

verva l g e raken ,

püngel,* m . b loedbeu l ing , püngelen,* zw . ww . arenlezen.

püs * v r . b l i k k e n gieter,

püster, m . blaaspi jp . pütbalken, v r . m v . dwarsba lk boven den put.

raomen* zw. w w . m i k k e n .

raoskloot,* m . b romto l .

raote, vr . h o n i g r a a t , l. röte. ragge,* v r . slecht persoon.

raken, zw . ww. het v u u r b i jeenschrapen. rakken,* zw . w w . s choonmaken . rappel,* b vnw . niet s lu i t end . Tw . ral, ook

los i n den m o n d .

rappen, zw . w w . de dure rapt, de deur

s lui t s lecht ,

raspe, vr. r a s p , i. raspel. ré, -ë , vr . ree (hert ) .

ree,* b vnw . gereed. T w . veerdig. , reek,* vr . o n k r u i d . rèfel, vr . r a f e l , l. rafel. reidekamme, vr . groote k a m , i. ree-

kamme. reider, m . fabr ikant , reiderije, vr . fabr iek,

reiling,* vr . r eeks latten om iets achter te

zotten.

réken, zw. w w . 't v u u r 's avonds bijeen

s c h r a p e n . T w . raken (inraken). reppelkbpsch, b v n w . s lecht g e lu imd .

rik, rikkens, o. hek , l. rek, de stok in het k ippenhok .

riten,* st. w w . r i j t en .

rltenspllt,* m . vr . die g a u w zi jn k leeren

scheur t .

rlvelen,* zw. ww . diep ploegen.

ïödderig, bvnw. haveloos.

rSjen,* u i t roe ien. T w . raoën, r oo i en .

10

74 AFWIJKINGEN

röke,* m . r e u k , l. röke. % romer,* ra. r o e m e r , d r i n k g l a s .

röpen,* z w . w w . a f t r e k k e n . T w . röppen. roten,* zw . w w . v las l a t en ro t t en .

ruile,* v r . s c h o m m e l .

ruw en ru , b v n w . r u w , l. row. ruwbölt, m . o n k r u i d , l. rowbèl, vr .

rüg,* b v n w . r u i g .

ruwgisel, m . i j z e l , l. rowgtsel. rust, v r . o. roest. T w . m . rüzeg,* b v n w . w i l d .

rügge, - n , m . r u g . T w . v r . rünsel, v r . o. rad dat r o n d gedraa id w o r d t ;

l. ronsel, ruste, vr . r u s t , l. rust, v r . rümen, zw . w w . r u i m e n , l. rümen. rüt en rüt, o n k r u i d . I. rüt, o.

rüter, m . r u i t e r , l. rüter. rüter te peerd, een jongensspe l .

sabben,* zw . w w . k w i j l e n ,

sadde of sadaos,* m . nee too r ,

samt, b w . z a m e n , l. sam. sauwelen, zw . w w . k i e s k a u w e n , l. saw-

weln, sawwelklaos, m . zabbelaar.

schaop, schaope, o. schaap . T w . mv .

schaope. schaopssehöppe, v r . s chaapskoo i , l.

schaopschoppe. sch'aord, sch'aore, - n , i n . scherf ,

schamomme, vr . v l inder ,

scharp, b v n w . s c h e r p , l. sehaarp. schommel, m . het hou t w a a r het voorstel

v a n een w a g e n op draa i t ,

schichtig, b v n w . s c h u c h t e r , b a n g , l.

schüchtig. SChin, v r . s to f , van de h u i d . T w . m . o.

schinke, m . h a m . T w . v r . schïr,* bw . v l u g , t e r s tond .

SChïrewippe, v r . v l inder ,

schïren, zw. w w . v e r t r o u w e n ; ik schïre Üm nig, i k v e r t r o u w h e m niets ,

schïrzwaalver. * SChÖl, b v n w . ond i ep , l. school, scholder, m . s choude r . T w . v r .

school, bw . o n d i e p ; school plögen. SChöt, schötte, o. schot ( van schieten) ,

schófel, m . zaadschepper , schöre, v r . s c h e u r , ï. schüre.

IN TWENTIIE.

schöte, v r . s c h e u t , l. schötte. schram,* o. v a r k e n .

SChrips,* m . k l e i n , onaanz i en l i jk m a n .

schröïzer,* o. schrooüjzer.

SChrQfen,* z w . w w . b e n a u w d l ioesten.

schuikert, m . s c h e l d n a a m , l. schükért SChüvekaore, vr . k r u i w a g e n , l. schüf-

kaore. schüppen, zw. w w . een schop g e v en , l.

schoppen, schüpspaon, op den schüpspaon (op

S C h Ü p s t ó l ) z i t t e n , i n onzekerhe id z i j n ,

l. schopspaon, schopstöl. sége, vr. ge i t , l. sege. ségenbok, m . b o k , l. segenbok. selve, vr. sa l i e , l. selver. SÏje,* vr. wijfje v a n een voge l ,

sikke, v i ' . ge i t , l. sik. m . sïsken, o. s i j s j e s e i s j e n . slachte,* v r . s l a c h t , soort ,

slak,* b vnw . l u i , t raag ,

slanke,* b v n w . d u n , bu i g zaam.

I slat, o. lap goed. ! slauw, b vnw . l u i d , l. lauw. slee, sleën, v r . s l ede , l. sliere sleets, b v n w . sne l z i jn goed vers l i j tend,

l. slets. slégel, m . a r m van de p o m p , l. slegel. slekke, vr . s l a k , l. snigge. slïm, o. s l i j m . T w . i n . sloop, slópe, v r . s l o o p , l. slopen, o. sloot, slöte, v r . sloot. T w . m . slüren,* zw . ww . s l epen ,

smarte, - n , v r . s m a r t , 1. smerte. smelten, st. ww . s m e l t e n , /. smélten, smet, -te,* m . smet . smokken, zw . w w . k u s s e n ,

smooken, zw . w w . r o o k e n .

smögel, m . oo l i j k e r t , bedr ieger , l. smÖ-gel.

smögelken, o. ko r t pijpje,

smuigert,* rn. bedr ieger ,

smüle, m . m o n d . T w . v r . snaarskë,* vr . zwage r s v r ouw ,

snakken,* zw . p ra t en ,

snebbe,* vr . snave l ,

snee, vr. sneeuw. T w . m . snok, m . h i k , l. snük. snót, -ter, o. snot. T w . v r .

JJ RÖKE—TWEEREN. 75

sobben (en soppen), z w . w w . m o r s e n ,

i. soppen, sökke, - n , m . v r . s o k , i. sökke, vr . soppen, zw. w w . m o r s e n ,

söpel,* b v n w . gevoel ig ,

spalteren,* zw . w w . spat, -te, m . spat ( van een paard ) . T w . v r . spelde, v r . s p e l d , l. spelde, spij , o. s p u u g , speekse l . T w . v r .

spikke,* v r . ? brug je

spilgeld,* o. spillepennink, m . I. spe ldege ld .

spik,* o. of spike, \ r . splr en -e, m . spr ie t . T w . o.

splite,* m . spleet.

Splitter,* m . s p l i n t e r , k l e in i ghe id ,

splö,* b v n w . t a a i , bu i g zaam,

spoor. o. w a g e n s p o o r , l. Sptir. spbl (spul), spölle en spullen, o . spe l ,

l. spul. spolen, zw . w w . s p o e l e n , l. spölen. sprao, spreewen, v r . s p r e e u w , l. spree,

spreeën. spradden, m . k l e i n ventje met veel praats ,

spril,* b v n w . s t e rk i n 't oog va l l end ,

sprótter* m . spreeuw,

spünze, v r . s p o n s , z w a m , l. sponze. spüte, v r . spui t , l. spbjte. staodig, bw . gestadig,

stap, vössestap, m . toeslaande v a l , l. stappe.

starfelik, b vnw . op s t e r v e n , l. sterflik. stark, b v n w . s t e r k , l. staark. starke, sterke, v r . v r ouwe l i j k r u n d v a n

één j a a r , l. sterke, starte, sterte, m . s t aa r t , l. stert. starven, st. w w . s t e r v e n , l. sterven. stè, v r . stede.

steege, - n , vr . s t e e g , l. stege, steek, stèke, m . s t e ek , l. steke. steel, stéle, m . s tee l , l. stel. Stégereep,* m . st i jgbeugel .

Stérke, v r . vaars . sterre, stèrne, v r . ster . T w . stèèrne. stevig, b vnw . /. stevig. stik, stek, e i k e n s t r u i k , l . stikke,akker-

stikke. Stip, m . s t i p , l. stippe, vr . Stïgbögel, m . s t i j gbeuge l , l. stibögel.

Stlve,* vr . sti j fsel .

stöve, - n , v r . stoof , l. staove. storen, zw. ww . s t o r e n , l, sturen, straol, -en, m . s t r a a l , l. straole, vr .

Strank, strenge,* m . l i j n , s t rook, a r m

van een water ,

streek, strèke,* m . stréép, streepe, m . s t r eep , /. streepe. Stl'ik, m . platte stok w a a r langs de bouw-

z ieht ges t reken word t . T w . o.

strips géven, s laag geven , l. strips. ^-Strünkebraon ,* lanter fanten, stuken,* zw . w w . stülpe, v r . s t u l p , l. stblpe. sukkelen. zw . w w . z iek z i j n , l. sbkkelen. süker, vr . s u i k e r , l. soker, m .

sükerei, v r . e i c b o r i u m i n t y b u s , l. sokery. ,swït,* b v n w . b w .

taal, v r . t a a l , l. tale. taoi, b v n w . t a a i , l. tao. taonnègel, m . n i jdnage l .

targen, zw . w w . t e r g e n , l. tergen. tasse en tesse, vr . t a s e h , l. tassche. tèèr, o. teer. T w . m . tégen, b w . vz. t e g en , l. tegen. teik, v r . t i j k , l. t ik, o. telder, m . b o r d , s c h o t e l , i. têlder. tèlink,* vr . ta l ing.

temse,* vr . zeef. tève, vr . teef (hond) , l. teve. tibbe,* v r . oud wijf. tibben,* zw. w w . sna t e r en , k w a k e n .

tilber,* b vnw . tüber g6d, r oe rend goed.

tocht, m . , p o o s , 'n tochtken, een poosje.

tow, bw . toe , tow maor, /. tö. traan, vr . t r aan (smeer ) , l. traon, m . traon, traone, m . t raan (uit het oog). T w . vr. trow, b v n w . t r o u w , l. trÖW. trowe, vr . t r o u w , l. t r o u w e , l. trówe. tussen, zw. w w . r u i l e n ; ummetüssen,

o m r u i l e n , l. tüsgen, ummetüsgen. tüen of tüjen,zw. ww . t r e k k e n , l . tügen. tün, i n . t u i n , he in ing . T w . tün. tündeldöze, vr . -pot, m . tonde ldoos ,

l. tondel—, tussen, bw . t u s s c h e n , l. tüsgen. turen (u i t tüderen), l. tüjeren. twoeren, zw . w w . t w i j n e n , ^.tweernen.