vendimet 2006gjk

:: Miresevini ne WebSitin zyrtar te Gjykates Kushtetuese te Republikes se Shqiperise. Vendimet e vitit 2006 Vendimi nr.1, datë 16.01.2006 Vendimi nr.17, datë 22.06.2006 Vendimi nr.2, datë 16.02.2006 Vendimi nr.18, datë 23.06.2006 Vendimi nr.3, datë 20.02.2006 Vendimi nr.19, datë 19.06.2006Vendimi nr.4, datë 28.02.2006 Vendimi nr.20, datë 11.07.2006 Vendimi nr.5, datë 20.03.2006 Vendimi nr.21, datë 24.07.2006 Vendimi nr.6, datë 31.03.2006 Vendimi nr.22, datë 26.07.2006Vendimi nr.7, datë 28.04.2006 Vendimi nr.23, datë 05.10.2006Vendimi nr.8, datë 02.05.2006 Vendimi nr.24, datë 10.11.2006 Vendimi nr.9, datë 11.05.2006 Vendimi nr.25, datë 10.10.2006Vendimi nr.10, datë 11.05.2006 Vendimi nr.26, datë 04.12.2006Vendimi nr.11, datë 17.05.2006 Vendimi nr.27, datë 11.12.2006Vendimi nr.12, datë 18.05.2006 Vendimi nr.28, datë 04.12.2006Vendimi nr.13, datë 18.05.2006 Vendimi nr.29, datë 21.12.2006Vendimi nr.14, datë 22.05.2006 Vendimi nr.30, datë 28.12.2006Vendimi nr.15, datë 25.05.2006Vendimi nr.16, datë 08.06.2006

Vendimi nr.1, datë 16.01.2006(V – 1/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica në datat 13.05.2005 dhe 14.06.2005, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen nr.29 Akti që i përket:

K E R K U E S: KRISTO LEPURI, përfaqësuar nga avokat Arben Hakani, me prokurë.

SUBJEKTE TE INTERESUARA: 1. JANULLA RRAPI, përfaqësuar nga avokat Agim Dishnica, me deklarim.2. IVO LEPURI, përfaqësuar nga avokat Verdi Hadëri, me prokurë.3. ALQI E POLIZOI LEPURI, në mungesë.

4. AVOKATURA E SHTETIT, në mungesë.5. ZYRA E REGJISTRIMIT TE PASURIVE TE PALUAJTSHME SARANDE, në mungesë.6. NDERMARRJA KOMUNALE BANESA SARANDE, në mungesë.

7. BASHKIA SARANDE, në mungesë.

8. DEGA RAJONALE E ENTIT TE BANESAVE GJIROKASTER, në mungesë.

9. KOMISIONI I KTHIMIT DHE KOMPENSIMIT TE PRONAVE SARANDE, në mungesë.

O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimeve nr.1104, datë 19.09.2003 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Sarandë; nr.186, datë 04.05.2004 të Gjykatës së Apelit Gjirokastër dhe nr.2142, datë 24.12.2004 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

BAZA LIGJORE: Nenet 42, 43, 131/f e 134/g të Kushtetutës si dhe neni 6 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Për të argumentuar karakterin antikushtetues të vendimeve të mësipërme, kërkuesi ka parashtruar këto shkaqe:

- Gjykimi i çështjes në shkallë të parë është bërë nga një gjyqtar pa u shqyrtuar vlera e padisë, duke shkelur kështu një prej elementëve esencialë të procesit të rregullt ligjor që ka të bëjë me gjykatën kompetente të caktuar me ligj;

- Nga gjykata është shkelur parimi i barazisë së armëve sepse paditësi apo i padituri asnjëherë nuk janë të njëjtë me personin e tretë në aspektin e garantimit të tagrave. Në këtë rast, mosformimi i drejtë i ndërgjyqësisë e bën procesin të parregullt;

- Gjykata, me vendim të ndërmjetëm, nuk pranoi kundërpadinë duke shkelur kërkesat e nenit 160 të Kodit të Procedurës Civile, që e detyron të shprehet për këtë vetëm me vendim përfundimtar;

- Gjykata e Apelit Gjirokastër nuk mori parasysh kërkesën për përjashtimin e trupit gjykues;

- Gjykata e apelit ka caktuar ekspertë pa marrë mendimin e palëve në gjykim dhe në kundërshtim me ligjin;

- Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, duhej ta kishte kaluar çështjen për shqyrtim gjyqësor sepse rekursi i paraqitur përmbante shkaqe ligjore.

GJYKATA KUSHTETUESE,

pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kristofor Peçi, përfaqësuesit e kërkuesit, të subjekteve të interesuara dhe bisedoi çështjen në tërësi,

V E R E N:Gjykata e Rrethit Gjyqësor Sarandë, me vendimin nr.1104, datë 19.09.2003, ka vendosur pranimin e padisë të paditëses Janulla Rrapi (Lepuri), për ndryshimin e vendimit të Komisionit të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, duke u kthyer në natyrë sipërfaqen e truallit 215 m2 trashëgimtarëve ligjorë të Marko Lepurit; dhënien e të drejtës së parablerjes të një objekti trekatësh të ndodhur në sipërfaqen 125 m2; kompensimin në natyrë të sipërfaqes 185 m2; konstatimin e pavlefshmërisë absolute të veprimeve juridike të kontratave të privatizimit të datave 09.11.1998 dhe 27 e 28.04.1999 dhe fshirjen e tyre nga hipoteka.

Gjykata e Apelit Gjirokastër, me vendimin nr.186, datë 04.05.2004, ka vendosur ndryshimin e vendimit të gjykatës së rrethit gjyqësor, pranimin e pjesshëm të padisë; lënien në fuqi të vendimit përsa i përket pavlefshmërisë së kontratave, fshirjen e tyre nga hipoteka si dhe dhënien e të drejtës së parablerjes të objektit dykatësh të ndërtuar mbi truallin njohur paditëses Janulla Rrapi.

Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë (dhoma e këshillimit), ka konstatuar se rekursi i paraqitur nga kërkuesi nuk përmban shkaqe nga ato që parashikon neni 472 i Kodit të Procedurës Civile dhe me vendimin nr.2142, datë 24.12.2004, ka vendosur mospranimin e tij.

Kërkuesi Kristo Lepuri, në kërkesën drejtuar Gjykatës Kushtetuese pretendon se të tre vendimet e gjykatave janë rezultat i një procesi të parregullt ligjor në referim të neneve 42 dhe 131/f të Kushtetutës dhe nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, për arsye se janë kryer shkelje të rënda procedurale që kanë të bëjnë me gjykatën kompetente, barazinë e palëve në gjykim, paanësinë e gjykatës, respektimin e garancive procedurale dhe të standardeve kushtetuese.

Gjykata Kushtetuese vlerëson se problemet e ngritura nga kërkuesi janë objekt i shqyrtimit kushtetues, pasi kanë të bëjnë me pretendimin për cenimin e së drejtës kushtetuese për një proces të rregullt ligjor. Në këto kushte, ajo i shqyrton pretendimet e kërkuesit duke i ballafaquar ato me kërkesat e standardet e procesit të rregullt në kuptimin kushtetues.

Në rastin konkret, pretendimi i kërkuesit se Gjykata e Rrethit Gjyqësor Sarandë ka cenuar një element thelbësor kushtetues që lidhet me gjykatën kompetente pasi e ka gjykuar çështjen me një gjyqtar pa përcaktuar më parë vlerën e padisë, nuk mund të merret në

shqyrtim në aspektin e kontrollit kushtetues sepse nuk është ngritur në asnjë shkallë të gjykimit. Nga aktet nuk rezulton që palët e interesuara në gjykim ta kenë ngritur një pretendim të tillë në gjykatën e shkallës së parë dhe as në atë të apelit. Në rekursin drejtuar Gjykatës së Lartë, përmendet fakti që gjykimi është bërë nga një gjyqtar, por nuk është kërkuar që çështja të gjykohet me trup gjykues duke përcaktuar edhe vlerën e padisë.

Lidhur me këtë, Gjykata Kushtetuese konfirmon qëndrimin e saj të mbajtur në vendimet e mëparshme se shkelja e të drejtave kushtetuese për një proces të rregullt ligjor mund të pretendohet në këtë Gjykatë vetëm pas ezaurimit të të gjitha mundësive që ofron sistemi i padive dhe i apelimeve.[1] Mbrojtja kushtetuese për një proces të rregullt ligjor, nënkupton edhe konsumimin, si rregull, para gjykatave të sistemit gjyqësor të çdo pretendimi ligjor që parashikohet si shkak shfuqizimi në kërkesën drejtuar Gjykatës Kushtetuese.[2] Prandaj, ky pretendim i ngritur nga kërkuesi në Gjykatën Kushtetuese, mbi përbërjen e trupit gjykues, nuk mund të shërbejë si shkak për shfuqizimin e vendimeve gjyqësore.

Barazia e palëve në gjykim që përbën një pretendim tjetër të kërkuesit është një nga kërkesat e rëndësishme të procesit të rregullt ligjor. Gjykata Kushtetuese në vendimet e saj duke u mbështetur edhe në praktikën e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, ka argumentuar domosdoshmërinë e zbatimit të këtij parimi në gjykimin e çështjeve, duke theksuar se njëra palë, nuk duhet të vihet në pozita haptazi të pabarabarta me palën tjetër, gjë që do të cenonte thelbin e procesit të rregullt ligjor. Duke karahasuar këto parime e standarde që lidhen me barazinë e palëve në proces, me pretendimet e ngritura nga kërkuesi, Gjykata Kushtetuese vëren se, këto të fundit, janë të pabazuara dhe nuk mund të pranohen si shkaqe që e bëjnë procesin gjyqësor të parregullt. Konkretisht, kërkuesi pretendon se duhej të ishte thirrur në gjykim me cilësinë e të paditurit dhe jo të personit të tretë dhe në këtë mënyrë, është vënë në një pozitë të pabarabartë, pra, është shkelur parimi i barazisë së armëve. Pavarësisht nga ky pretendim i kërkuesit, në rastin konkret, procesi nuk mund të konsiderohet i parregullt sepse palët kanë marrë pjesë në gjykim dhe kanë realizuar të drejtat procedurale të garantuara sipas ligjit.

Edhe pretendimi tjetër i kërkuesit se gjykata e shkallës së parë i ka mohuar ushtrimin e një mjeti procedural të ligjshëm, pasi me vendim të ndërmjetëm nuk i ka pranuar kundërpadinë, nuk e bën procesin të parregullt në kuptimin kushtetues. Kërkuesi ka marrë pjesë në gjykimin e çështjes duke shprehur pa asnjë kufizim pretendimet e prapësimet e tij, të cilat janë vlerësuar nga gjykata.

Në lidhje me shkaqet që evidentojnë shkeljet e ligjit nga gjykata e apelit, të ngritura në kërkesë, Gjykata Kushtetuese vlerëson se shkeljet e pretenduara gjithashtu nuk qëndrojnë dhe për pasojë, nuk ka cenim të procesit ligjor. Kështu, kërkuesi pretendon se gjykata e apelit ka vazhduar gjykimin e çështjes edhe pse u kërkua përjashtimi i trupit gjykues për kushtet e njëanshmërisë në gjykim, sipas nenit 72 të Kodit të Procedurës Civile. Por, në kundërshtim nga sa pretendon kërkuesi, anëtarët e trupit gjykues kanë marrë pjesë më parë në një çështje tjetër, ku ndryshon objekti dhe palët. Në këto rrethana, ata nuk kishin

pengesë ligjore që në kuptim të nenit 72 të Kodit të Procedurës Civile të merrnin pjesë në gjykimin e çështjes konkrete.

I pabazuar është edhe pretendimi tjetër për caktim të ekspertëve nga gjykata e apelit. Eshtë e drejtë dhe detyrë e gjykatës të caktojë ekspertë sipas rregullave të Kodit të Procedurës Civile, kur për sqarimin e fakteve që kanë lidhje me mosmarrëveshjen në gjykim, kërkohen njohuri të posaçme. Pretendimi i kërkuesit se në këtë rast gjykata nuk ka zbatuar rregullat procedurale vjen në kundërshtim me të dhënat e dosjes në të cilën evidentohet se për caktimin e ekspertëve ka vendim të ndërmjetëm, i cili u është komunikuar palëve dhe se ata janë betuar sipas ligjit.

Eshtë i pasaktë edhe pretendimi që bën kërkuesi, sipas të cilit, Gjykata e Lartë ka përdorur standarde të ndryshme, sepse çështjet që krahasohen janë të ndryshme.

Në këto rrethana, kur asnjë nga pretendimet e kërkuesit nuk përbëjnë shkak ligjor, nuk qëndron as pretendimi i tij se Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë duhej ta kalonte çështjen në seancë. Përderisa kolegji civil ka vlerësuar se rekursi nuk përmban shkaqe nga ato të parashikuara në nenin 472 të Kodit të Procedurës Civile, me të drejtë ka vendosur mospranimin e tij në dhomën e këshillimit.

Përfundimisht, Gjykata Kushtetuese çmon se pretendimet e kërkuesit Kristo Lepuri për shkelje të të drejtave kushtetuese për një proces të rregullt ligjor nga gjykatat e sistemit gjyqësor, janë të pabazuara, prandaj kërkesa e tij duhet të rrëzohet.

PER KETO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, mbështetur në nenet 42 e 131/f të Kushtetutës si dhe në nenin 72 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I:- Rrëzimin e kërkesës.

- Ky vendim është përfundimtar, i formës së prerë dhe hyn në fuqi ditën e botimit në Fletoren Zyrtare.

MENDIMI I PAKICËS

Për mënyrën e arsyetimit të vendimit, si dhe të zgjidhjes që i është dhënë çështjes, pakica mban një qëndrim të kundërt me shumicën.

Kërkuesi ka vënë për diskutim përpara Gjykatës Kushtetuese disa pretendime për cenimin që i është bërë të drejtës së tij për një proces të rregullt ligjor, të cilat nuk janë pranuar nga shumica në vendimin e saj. Kërkuesi ka argumentuar se në të gjitha instancat

e gjykimit janë shkelur parime të rëndësishme kushtetuese që lidhen me aksesin në gjykatë, me barazinë e mjeteve në proces, si dhe me parimin e paanësisë.

Pakica ka mendimin se këto parime kushtetuese, të cilat konsiderohen si pjesë e të drejtës për një proces të rregullt ligjor, janë shkelur në mënyrë të veçantë, nga gjykata e shkallës së parë dhe ajo e apelit.

Konkretisht, çështja ka patur për objekt gjykimi ndryshimin e vendimit të komisionit të kthimit të pronave si dhe pavlefshmërinë e kontratës së shitjes. Gjykata e shkallës së parë ka deklaruar të pavlefshme kontratën e shitjes të lidhur në emër të kërkuesit, ndërkohë që nuk e ka thirrur atë në gjykim me cilësinë e të paditurit. Për këtë arsye, kërkuesi që në fillim të procesit ka kërkuar që të mos thirrej me cilësinë e personit të tretë, por me cilësinë e të paditurit në gjykim. Duke qenë se paditësi kundërshtonte në padi pronësinë e kërkuesit, ky i fundit, i është drejtuar gjykatës me kundërpadi për anullimin e vendimit të komisionit të kthimit të pronave. Gjykata e ka rrëzuar me vendim të ndërmjetëm këtë kërkesë dhe e ka përfunduar gjykimin në disfavor të kërkuesit. Me këtë zgjidhje që ka bërë gjykata e ka zhveshur kërkuesin nga e drejta e pronësisë, duke e deklaruar të pavlefshme kontratën e tij të shitblerjes, pa e thirrur si të paditur në gjykim.

Mosvendosja e kërkuesit në pozitën procedurale të të paditurit, ndërkohë që kundërshtohej pronësia e tij, mosmarrja në shqyrtim e kundërpadisë së paraqitur prej tij, që sipas rrethanave të çështjes rezultonte se kishte lidhje me atë të padisë, si dhe mosdhënia e arsyeve ligjore për refuzimin e kundërpadisë në vendimin përfundimtar të gjykatës së shkallës së parë, i kanë hequr kërkuesit të drejtën për t’iu drejtuar gjykatës, si dhe e kanë vendosur atë në një pozitë të pabarabartë në raport me paditësin në proces.

Gjykata e shkallës së parë nuk i ka dhënë mundësi kërkuesit që të përdorë lirisht mjetet e tij ligjore për të patur një proces gjyqësor të rregullt nga pikëpamja kushtetuese. Një qëndrim i tillë ka cenuar kërkesat e nenit 42 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe të nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Veprime të tilla flagrante të shkeljes së ligjit dhe të të drejtës për një proces të rregullt ligjor nuk janë vlerësuar të tilla nga shumica në vendimin e saj.

Parregullsia e procesit ligjor konstatohet edhe në cenimin e parimit të gjykimit nga një gjykatë e paanshme. Në gjykimin në shkallë të dytë kanë marrë pjesë tre gjyqtarë, të cilët kishin shfaqur mendim për pronësinë e kërkuesit në gjykime të tjera. Konkretisht, të tre anëtarët e trupit gjykues, (njëri si gjyqtar i shkallës së parë dhe dy të tjerë si gjyqtarë të apelit) kishin shfaqur mendim për të njëjtën pronë, me të njëjtat palë, por me objekt padie të ndryshme. Të tre këta gjyqtarë në gjykimin e mëparshëm janë shprehur në disfavor të kërkuesit, Kristo Lepuri. Janë të tre këta gjyqtarë që këtë radhë në pozitën e gjyqtarëve të apelit shfaqin të njëjtin mendim për kërkuesin. Duke qenë se tek kërkuesi, prania në këtë trup gjykues e tre gjyqtarëve që ishin shprehur më parë në disfavor të tij, e krijonte dyshimin e arsyeshëm se ata nuk do të ishin të paanshëm në gjykim, ka kërkuar përjashtimin e tyre nga shqyrtimi i mëtejshëm i çështjes, kërkesë e cila nuk është pranuar.

Kjo është një rrethanë që duhej vlerësuar nga shumica si objektivisht e justifikueshme për ta konsideruar gjykatën si të njëanshme në zgjidhjen e çështjes.

Argumenti që përdor shumica për rrëzimin e këtij pretendimi të kërkuesit bazohet në faktin se nuk është e njëjta çështje dhe për rrjedhojë nuk shkelen kërkesat e nenit 72 të Kodit të Procedurës Civile. Pakica ka mendimin e kundërt se neni 72 i Kodit të Procedurës Civile nuk e trajton shkeljen e parimit të paanësisë vetëm në shfaqjen e mendimit për të njëjtën çështje, siç arsyeton shumica, dhe nuk e lidh me qenien ose jo përpara gjësë së gjykuar. Arsyet serioze të njëanshmërisë që objektivisht ekzistojnë tek gjykata, janë pjesë përbërëse e evidentimit të shkeljes së këtij parimi kushtetues. Detyrë e gjykatës në çdo proces gjyqësor është që të mundësojë krijimin e besimit se ajo do të shfaqet si e paanshme në zgjidhjen e çështjes. Gjykimi i çështjes midis palëve të njëjta dhe për të njëjtin objekt fizik, për të cilin gjyqtarët më parë kishin shfaqur mendimin në disfavor të kërkuesit, ka qenë një arsye e përligjur për konstatimin e cenimit të parimit të paanësisë në kuptim të të drejtës për një proces të rregullt ligjor.

Ky qëndrim që mban pakica në mendimin e saj është në të njëjtën linjë arsyetimi me praktikën e konsoliduar në vazhdimësi të Gjykatës Kushtetuese, e cila është devijuar nga shumica, për rastin në shqyrtim.

Anëtarë: K. Peçi, S. Sadushi, F. Abdiu.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Vendim nr.10, datë 02.04.2003 i Gjykatës Kushtetuese

[2] Vendimet nr.9 e 10, date 09.05.2005 të Gjykatës Kushtetuese

fillimi i faqes

Vendimi nr.2, datë 16.02.2006(V – 2/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Fehmi Abdiu, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datat 29.09.2005, 26.10.2005 dhe 30.11.2005, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen nr.38/2 Akti që i përket:

K E R K U E S: SHOQERIA “GENERAL INVEST” SHPK, përfaqësuar nga avokat Arben Hakani, me prokurë.

SUBJEKTE TE INTERESUARA:

1. TRASHEGIMTARET E MUHAMET TURDIUT, përfaqësuar nga avokat Avni Shehu, me prokurë.2. KOMISIONI I KTHIMIT DHE KOMPENSIMIT TE PRONAVE, në mungesë.

O B J E K T I: Shfuqizimi si antikushtetues i vendimeve nr.319, datë 25.03.2004 të Gjykatës së Apelit Tiranë dhe nr.2143, datë 29.12.2004 të Kolegjit Seleksionues të Gjykatës së Lartë.

BAZA LIGJORE: Nenet 42, 43 e 131/f të Kushtetutës si dhe neni 6 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Kërkuesi ka paraqitur këto shkaqe për shfuqizimin e vendimeve të lartpërmendura:

1. Konform nenit 465 të Kodit të Procedurës Civile, kam kërkuar në gjykatën e apelit përsëritjen e pjesshme të hetimit gjyqësor, për të vërtetuar pronësinë time për truallin objekt gjykimi. Gjykata ishte e detyruar ta pranonte kërkesën time;

2. Në kundërshtim me përmbajtjen e nenit 451 të Kodit të Procedurës Civile, gjykata e apelit e ka trajtuar kërkesën si gjë të gjykuar, ndonëse në të vërtetë nuk është ashtu;

3. Një gjyqtar që ka marrë pjesë në gjykimin e çështjes, ka qenë anëtar i trupit gjykues, në gjykimin e çështjes të konsideruar nga ajo gjykatë si gjë e gjykuar. Gjykata, dhe pse është vënë në dijeni të këtij fakti, ka vazhduar gjykimin duke shkelur kështu kërkesat e nenit 72 të Kodit të Procedurës Civile;

4. Në rekurs, janë evidentuar shkelje flagrante të ligjit material dhe procedural, e megjithatë, kolegji seleksionues nuk e ka kaluar çështjen për gjykim.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Fehmi Abdiu, përfaqësuesit e kërkuesit, të subjektit të interesuar dhe diskutoi çështjen në tërësi,

V E R E N:Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë, me vendimin nr.1751, datë 23.04.2003, ka pranuar kërkesë-padinë e kërkuesit, ka anulluar vendimin nr.59, datë 23.09.1993 të Komisionit të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, për sipërfaqen 563.75 m2 funksionale të objektit konvenier si truall i zënë, e ka urdhëruar që ish-pronarët e truallit, trashëgimtarët ligjorë të Muhamet Turdiut, të kompensohen për këtë sipërfaqe në një nga mënyrat që parashikon ligji. Veç kësaj, ka vendosur anullimin e klauzolës nr.2 të vendimit nr.59, datë

23.09.1993 të Komisionit të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, për njohjen e të drejtës së parablerjes ish-pronarit, për objektin konvenier.

Gjykata e Apelit Tiranë, me vendimin nr.319, datë 25.03.2004, ka vendosur ndryshimin e vendimit të lartpërmendur dhe rrëzimin e padisë, duke arsyetuar se gjykata e rrethit gjyqësor ka zbatuar në mënyrë të gabuar ligjin, në bazë të të cilit ka gjykuar çështjen, pasi sipas saj, Hasan Turdiu, në datën 26.01.1996, ka privatizuar objektin në favor të tij.

Mbi rekursin e kërkuesit, Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë (dhoma e këshillimit), ka vendosur mospranimin e rekursit për shkak se nuk ekzistonin shkaqe të parashikuara në nenin 472 të Kodit të Procedurës Civile.

Në lidhje me pretendimet e kërkuesit, që janë objekt i shqyrtimit kushtetues, konform neneve 42 e 131/f të Kushtetutës dhe nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut për zhvillimin e një procesi të parregullt, Gjykata Kushtetuese çmon se ato duhet të analizohen veç, sepse në vetvete nuk kanë ndonjë lidhje organike midis tyre dhe se secili, në veçanti në aspektin teorik, ka lidhje me procesin e rregullt gjyqësor.

Kërkuesi ka pretenduar se gjykata e apelit ishte e detyruar të riçelte hetimin gjyqësor, pasi sipas tij, një gjë e tillë detyrohet nga përmbajtja e nenit 465 të Kodit të Procedurës Civile.

Gjykata Kushtetuese e sheh të nevojshme, që më parë se të analizojë dhe vlerësojë pretendimin për përsëritjen e hetimit gjyqësor, të parashtrojë një vështrim të shkurtër mbi procedurat dhe afatin e gjykimit në gjykatën e apelit. Gjatë shqyrtimit të kërkesës është konstatuar se Gjykata e Apelit Tiranë ka filluar shqyrtimin e çështjes në datën 26.02.2004 dhe e ka përfunduar në datën 25.03.2004. Gjatë kësaj kohe, ajo ka zhvilluar disa seanca. Në datën 25.03.2005, kur palët do të bënin pretendimet e tyre të fundit, përfaqësuesi i kërkuesit i ka kërkuar gjykatës së apelit të riçelte hetimin gjyqësor me pretendimin se do të sillte prova të reja që të vërtetonte se klienti i tij ishte pronar i objektit me të cilin kishte lidhje objekti i gjykimit të çështjes, por nuk i dispononte akoma.

Sa më sipër, Gjykata Kushtetuese konstaton se ky pretendim i tij është i pabazuar. Nga përmbajtja e paragrafit të dytë të nenit 465 të Kodit të Procedurës Civile, konstatohet se kjo dispozitë s’ka karakter detyrues. Përsëritja tërësisht apo pjesërisht e hetimit gjyqësor mund të bëhet si me kërkesën e palëve ose dhe kryesisht kur çmohet se një gjë e tillë mund të shërbejë për një zgjidhje sa më të drejtë të konfliktit, por gjithmonë kur palët nuk kanë patur mundësi të parqesin provat për të vërtetuar, deri në momentin e riçeljes, pretendimet e tyre. Në çështjen në shqyrtim, një mundësi të tillë, kërkuesi e ka patur vazhdimisht gjatë gjithë seancave të gjykimit, por nuk ka paraqitur prova të tjera.

Veç kësaj, sipas nenit 455 të Kodit të Procedurës Civile, kërkuesi ka patur mundësinë që nëse kishte dokumente të tjera t’i paraqiste ato bashkë me ankimin që ka paraqitur para Gjykatës së Lartë, por as atë nuk e ka bërë.

Sa u parashtrua në lidhje me këtë pretendim, Gjykata Kushtetuese nuk konstaton që pala kërkuese të jetë vënë në pozita të pabarabarta me palët e tjera, gjë që mund ta bënte kushtetues pretendimin e saj.

Të njëjtin vlerësim ka kjo gjykatë edhe në lidhje me pretendimin tjetër të kërkuesit, sipas të cilit, Gjykata e Apelit Tiranë dhe Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, përsa i përket zgjidhjes në thelb të çështjes, e kanë konsideruar atë si gjë të gjykuar. Gjatë shqyrtimit të çështjes është konstatuar se as gjykata e apelit dhe as Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, në vendimet e tyre, nuk bëjnë fjalë për gjë të gjykuar, sipas konceptit të nenit 451, shkronja “a”, paragrafi i dytë i Kodit të Procedurës Civile. Në këto vendime është arsyetuar se për këtë çështje ekziston një vendim civil i mëparshëm i formës së prerë, që sipas nenit 451, shkronja “a”, paragrafi i parë i Kodit të Procedurës Civile, është i detyrueshëm edhe për gjykatat që gjykojnë çështjen. Ai vendim nuk ka të njëjtat palë, të njëjtin objekt e të njëjtin shkak që ka vendimi objekt i këtij kontrolli konkret. Kundër këtij pretendimi të kërkuesit dëshmon dhe fakti se gjykata e apelit ka analizuar e vlerësuar provat në të cilat ka bazuar vendimin e saj dhe problemet ligjore që kanë të bëjnë me çështjen konkrete.

Në lidhje me pretendimin tjetër se në gjykimin në gjykatën e apelit, nuk duhej të merrte pjesë njëri nga gjyqtarët që ka gjykuar më parë çështjen, sipas tij, të quajtur “gjë e gjykuar”, Gjykata Kushtetuese konstaton se një pretendim i tillë nuk është paraqitur përpara Gjykatës së Lartë. Duke qenë i tillë, ai s’mund të merret parasysh, sepse kërkuesi, nuk ka ezauruar të gjitha mundësitë që i ofron sistemi i padive dhe i apelimeve,1 për të cilat bën fjalë neni 131/f i Kushtetutës. Për këtë aspekt të procesit të rregullt ligjor, Gjykata Kushtetuese ka mbajtur një qëndrim konstant, sipas të cilit, nuk mund të bëhen objekt gjykimi në këtë gjykatë pretendime të cilat nuk janë parashtruar përpara gjykatave me juridiksion të zakonshëm.2

Në rrethanat e lartpërmendura, kur pretendimet bazë të kërkuesit për një proces të parregullt në gjykatën e apelit nuk vërtetohen, Gjykata Kushtetuese çmon se s’mund të merret parasysh as pretendimi i tij se Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, duhej ta kalonte çështjen për gjykim. Kolegj, sipas nenit 472 të Kodit të Procedurës Civile, është organi që bën vlerësimin nëse rekursi përmban shkaqe për t’u kaluar për gjykim. Një qëndrim tjetër, i shoqëruar me një vlerësim të ndryshëm nga Gjykata Kushtetuese, do ta vinte këtë të fundit në një pozicion që e largon nga juridiksioni i saj kushtetues.

Përfundimisht, duke qenë se pretendimet e kërkuesit nuk qëndrojnë, kërkesa e tij duhet të rrëzohet si e pabazuar.

PER KETO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, bazuar në nenin 131/f të Kushtetutës si dhe në nenin 72 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, njëzëri,

V E N D O S I:- Rrëzimin e kërkesës.


--------------------------------------------------------------------------------

1 Shih vendimin nr.10, date 02.04.2003 të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë

2 Shih vendimet nr.9, 10, date 09.05.2005 të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë

fillim i faqes

Vendimi nr.3, datë 20.02.2006(V – 3/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Fehmi Abdiu, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datën 01.12.2005, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen nr.49/8 Akti që i përket:

K E R K U E S: GJYKATA E LARTE, në mungesë.

SUBJEKTE TE INTERESUARA: 1. KUVENDI I REPUBLIKES SE SHQIPERISE, në mungesë.2. KESHILLI I MINISTRAVE, përfaqësuar nga Genc Çifligu, Drejtor i Përgjithshëm i Kodifikimit në Ministrinë e Drejtësisë, me autorizim.3. KESHILLI I LARTE I DREJTESISE, përfaqësuar nga zotërinjtë Izet Salaj e Luan Dervishi, me autorizim.4. THOMA NIKA, përfaqësuar nga avokat Petraq Curri, me deklarim.

O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i Kreut të V-të të ligjit nr.8436, datë 28.12.1998 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”.

Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, gjatë shqyrtimit të kërkesës për anullimin e Vendimit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, i kanë kërkuar Gjykatës Kushtetuese

shfuqizimin e Kreut të V-të të ligjit nr.8436, datë 28.12.1998 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, duke argumentuar sa më poshtë:

- Kushtetuta, në nenin 147/6, ka përcaktuar vetë kriteret e shkarkimit të gjyqtarëve si dhe organin që ka të drejtë të vendosë atë. Ajo, nuk ia ka deleguar këtë kompetencë ndonjë organi tjetër, prandaj, çdo ligj që del duhet t’u përmbahet kritereve kushtetuese e mos dalë tej përcaktimeve të saj;

- Në nenin 40 të ligjit nr.8436, datë 28.12.1998, janë përcaktuar dy kritere, për të cilat merren masa, shkelja e disiplinës dhe aktet dhe sjelljet që diskreditojnë rëndë figurën dhe autoritetin e drejtësisë;

- Formulimi i pikës 41/7 që përcakton si shkelje të disiplinës, kryerjen e veprimeve në kundërshtim me përmbushjen e rregullt të detyrës, kur nuk përbën vepër penale, nuk është as plotësim as interpretim i nenit 147 të Kushtetutës;

- Në nenin 46 të këtij ligji bëhet fjalë vetëm për masat e parashikuara në Kushtetutë dhe jo për masat e tjera. Në këto rrethana, përcaktimi dhe rregullimi i këtyre marrëdhënieve në ligj nuk është në përputhje me parimet kushtetuese dhe kryesisht me ato që garantojnë ushtrimin e një drejtësie të pavarur.

Këshilli i Ministrave, ka parashtruar se:

- Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë nuk parashtrojnë në kërkesë se cila nga dispozitat konkrete të Kreut të V-të, ligjit bie ndesh me Kushtetutën;

- Gjykata e Lartë, në rastin analog, nuk ka kërkuar shfuqizimin e këtyre dispozitave;

- Kreu i V-të i ligjit nr.8436, datë 28.12.1998 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, i parë në kuptim të paragrafit të katërt të nenit 147 të Kushtetutës, është në përputhje me këtë të fundit, dhe ka dalë në plotësim të kësaj dispozite kushtetuese;

- Me vendimin e tyre, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, kanë bërë vetëm një interpretim literal dhe të ngushtuar të nenit 147/6 të Kushtetutës;

- Pavarësisht nga terminologjia e përdorur në dispozitat e këtij Kreu, ato janë në të njëjtën përmbajtje me nenin 147/6 të Kushtetutës.

Këshilli i Lartë i Drejtësisë, ka pretenduar se:

- Dispozitat e ligjit nr.8436, datë 28.12.1998 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, që kundërshtohen janë në harmoni me frymën e nenit 147/6 të Kushtetutës dhe me konceptin e saj për akte e sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit. Pavarësisht nga kjo, Kreu i V-të i ligjit të sipërpërmendur, duhet të

ketë përmirësime, përcaktime më të sakta, në kuptim të zbatimit të drejtë dhe pa ekuivok të tij.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Fehmi Abdiu, përfaqësuesit e subjekteve të interesuara, që kërkuan rrëzimin e kërkesës, dhe diskutoi çështjen në tërësi,

V E R E N:Këshilli i Lartë i Drejtësisë, me vendimin nr.159, shkronja “a”, datë 16.07.2004, ka vendosur që, gjyqtarit të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Vlorë, Thoma Nika, t’i jepet masa disiplinore shkarkim nga detyra, për kryerjen e veprimeve në kundërshtim me përmbushjen e rregullt të detyrës. Ky i fundit, është ankuar kundër kësaj mase disiplinore në Gjykatën e Lartë. Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, gjatë shqyrtimit të kërkesës, kanë vendosur dërgimin e çështjes për shqyrtim në Gjykatës Kushtetuese, për t’u shprehur mbi pajtueshmërinë me Kushtetutën, të Kreut të V-të të ligjit nr.8436, datë 28.12.1998 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”.

Gjykata Kushtetuese vëren se kërkesa e paraqitur nga Gjykata e Lartë, është në vijim të kërkesës së mëparshme të paraqitur prej saj, mbi të cilën, Gjykata Kushtetuese është shprehur me vendimin e saj nr.29, datë 09.11.2005. Nisur nga ngjashmëria që ekziston midis tyre, për shkak të kritereve kushtetuese të njëjta mbi të cilat ato mbështeten, Gjykata Kushtetuese për zgjidhjen e kërkesës e çmon të nevojshme të rikonfirmojë qëndrimin e saj, lidhur me raportin midis normës kushtetuese dhe normës ligjore dhe zbatimin drejtpërsëdrejt të dispozitave të Kushtetutës, sikundër përcaktohet në nenin 4 të saj.

Teoria normativiste e së drejtës ka në thelb të saj idenë se marrëdhëniet midis normave juridike bazohen mbi raportin e mbi/nënvendosjes së tyre. Rendi juridik nuk është një radhitje e barazvlefshme normash, por një sistem hierarkik, i cili përbëhet nga nivele të ndryshme vlefshmërie, dhe në secilin prej këtyre niveleve, qëndron një normë ose grup normash duke përftuar kështu edhe fuqinë e caktuar juridike.[1] Kjo piramidë aktesh normative ka në majë të saj Kushtetutën, e cila shërben si burim për aktet e tjera juridike.[2]

Kushtetuta, si akt themelor i një shteti, parashikon organet dhe kushtet në të cilat duhet të nxirren aktet normative duke synuar qendrueshmërinë e tyre. Kushtetuta, mbi bazën e të cilës miratohen të gjitha aktet e tjera normative, mund të ndërmarrë si mision të saj edhe përcaktimin e përmbajtjes së ligjeve që duhet të miratohen në të ardhmen nga ligjvënësi. Kështu, konsiderohet si karakteristikë e kushtetutave të shkruara, përcaktimi konkret i disa parimeve kryesore ose përjashtimi absolut i disa rrethanave që konsiderohen si të papranueshme për të.[3]

Rregullimet që bën Kushtetuta nuk mund të jenë gjithmonë të plota ose shterruese. Megjithëse disa çështje lidhur me rendin shtetëror mund të parashikohen në mënyrë të hollësishme prej saj, gjithësesi mbeten mjaft aspekte të organizimit të jetës institucionale

për t’u parashikuar nga ligje ose akte të tjera normative, sipas rastit. Pra, Kushtetuta, nuk ka për qëllim të rregullojë hollësisht çdo çështje të organizimit të jetës shoqërore politike të një vendi, por vetëm të parimeve dhe kritereve bazë mbi të cilat duhet të mbështetet ajo.[4] Shpesh, Kushtetuta qëllimisht le hapësira rregullimi nga ligjvënësi i zakonshëm, në mënyrë që të mos pengojë marrjen e nismave politike, ekonomike, sociale e kulturore nga partitë politike ose qeveria. Por, Kushtetuta, përveç kësaj mund të parashikojë hollësisht dhe shprehimisht rastet, për të cilat nuk mund t’i lerë hapësira rregullimi ligjvënësit të zakonshëm.[5]

Nisur nga sa më sipër, Gjykata Kushtetuese rithekson se për çdo rast, kur rregullimi kushtetues parashikohet shprehimisht prej saj, ai detyrimisht do të zbatohet drejtpërdrejt. Përmbajtja e dispozitës kushtetuese nuk mund të mënjanohet ose të tejkalohet duke i dhënë përparësi akteve juridike që dalin në bazë dhe për zbatim të Kushtetutës. Ky detyrim rrjedh nga përmbajtja e nenit 4/3 të Kushtetutës. Në rastet kur kushtetuta le hapësira me qëllim delegimin e kompetencës ligjvënësit të zakonshëm, atëherë, nuk është e nevojshme referimi tek kjo dispozitë, pra e zbatimit të drejtpërdrejt të saj. Nëse ndodhemi para kësaj situate, është e pritshme që aktet normative që do të dalin për këtë qëllim të respektojnë hierarkinë e akteve normative.[6]

Në vijim të logjikës juridike të përdorur më sipër dhe duke u kthyer konkretisht tek objekti i çështjes, Gjykata Kushtetuese vlerëson se gjyqtari, për shkak të funksionit që ka, trajtohet nga Kushtetuta si funksion kushtetues. Si i tillë, ai gëzon përveç të tjerave, mbrojtje të posaçme nga Kushtetuta. Kjo del qartë nga përmbajtja e dispozitës që parashikon shkarkimin e gjyqtarit, e cila është e ngjashme me atë të shkarkimit të zyrtarëve që ushtrojnë funksione të rëndësishme, duke përdorur të njëjtat standarte për këtë kategori funksionarësh shtetërorë.[7] Megjithëse Kushtetuta ka parashikuar të njëjtin trajtim për këta funksionarë, një gjë të tillë nuk e kanë bërë ligjet për organizimin dhe funksionimin e institucioneve përkatëse. Konkretisht, për zyrtarët e parashikuar nga nenet 128 (gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese), 140 (gjyqtarët e Gjykatës së Lartë) dhe 149 (Prokurori i Përgjithshëm) të Kushtetutës, nuk është bërë asnjë formulim tjetër në ligjet organike të tyre. E kundërta ka ndodhur për gjyqtarët e nivelit të parë dhe të dytë në ligjin “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”.

Nisur nga këto arsye, Gjykata Kushtetuese konstaton se Kushtetuta, nuk ka pasur për qëllim që të autorizojë ligjvënësin të parashikojë rastet e shkarkimit, pasi këtë ajo e ka bërë nëpërmjet nenit 147/6 të saj, sipas të cilit gjyqtari mund të shkarkohet nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë për kryerjen e një krimi, për paaftësi mendore a fizike, për akte a sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit ose për pamjaftueshmëri profesionale. Ndërsa, sa i përket dhënies së masave të tjera disiplinore, neni 147/4 i Kushtetutës ia ka deleguar kompetencat ligjvënësit të zakonshëm, për të parashikuar rastet dhe kriteret e zbatimit konkret të tyre. Në favor të këtij përfundimi flet edhe dispozita e nenit 46 të ligjit për pushtetin gjyqësor, e cila parashikon rastin e ankimimit në Gjykatën e Lartë kundër vendimit të shkarkimit nga detyra për një nga arsyet e parashikuara në Kushtetutë. Ky togfjalësh i përdorur nga ligjvënësi, përforcon edhe më shumë qëndrimin e mbajtur nga kjo Gjykatë.

Nga ky këndvështrim, Gjykata Kushtetuese çmon se pika 6 e nenit 42 të ligjit për pushtetin gjyqësor që parashikon shkarkimin e gjyqtarit për shkelje të disiplinës është e papajtueshme me pikën 6 të nenit 147 të Kushtetutës dhe për këtë arsye, ajo duhet të shfuqizohet. Shkarkimi nga detyra i gjyqtarit, e drejta e ankimit ndaj këtij vendimi si dhe organi që duhet ta marrë atë në shqyrtim, rregullohen drejtpërdrejt nga Kushtetuta. Kjo përbën një garanci më shumë për gjyqtarët për shkak të funksionit që ata kryejnë dhe misionin që u ka ngarkuar shteti dhe shoqëria.

Shkarkimi i gjyqtarit nga detyra sipas nenit 46/6 të ligjit, në referim të nenit 41, nuk përputhet me rastet konkrete të parashikuara nga neni 147/6. Parashikimi i shkarkimit nga detyra në të njëjtën dispozitë ligjore ku listohen edhe masat e tjera disiplinore, mënjanon aplikimin e nenit 147/6 të Kushtetutës si dhe shkakton antikushtetutshmëri në procedimin e gjyqtarëve.

Shfuqizimi i kësaj dispozite nuk krijon boshllëk ligjor, sepse mund të zbatohet direkt rregullimi i nenit 147/6 të Kushtetutës. Në ndihmë të interpretimit të kësaj dispozite vjen edhe vendimi i Gjykatës Kushtetuese për interpretimin e neneve 128, 140 e 149/2 të Kushtetutës, konkretisht i shprehjes “akte e sjellje që diskreditojnë rëndë figurën”.[8] Gjykata Kushtetuese ka mbajtur qëndrimin se kjo shprehje, përmbledh në vetvete një sërë elementësh, të cilët mund të identifikohen rast pas rasti nga organi përkatës që merr vendimin për shkarkimin e gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese, të Gjykatës së Lartë dhe të Prokurorit të Përgjithshëm. Më tej, Gjykata Kushtetuese vazhdon me arsyetimin se ato janë të lidhura me akte e sjellje të parregullta e të padenja që këta funksionarë të lartë kryejnë gjatë ushtrimit të detyrës, për shkak të saj si dhe jashtë detyrës. Këto veprime apo mosveprime që analizohen në bazë të rrethanave të kryerjes së tyre, momenti subjektiv si dhe dëmet që i sjellin shoqërisë dhe shtetit duhet të jenë të asaj natyre që e bëjnë të pamundur kryerjen e mëtejshme të funksioneve kushtetuese nga këto subjekte.[9]

Përsa u përket dispozitave të tjera të Kreut të V-të të ligjit nr.8436, datë 28.12.1998 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, Gjykata Kushtetuese konkludon se kërkesa nuk qëndron.

Sipas nenit 68 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, gjykata ose gjyqtari kryesisht, ose me kërkesë të palëve, mund të pezullojnë gjykimin e çështjes dhe t’i drejtohen Gjykatës Kushtetuese, kur çmojnë se ligji është antikushtetues dhe kur ka lidhje të drejtpërdrejt midis ligjit dhe zgjidhjes së çështjes konkrete. Në këto raste, ligji, në bazë të të cilit shqyrtohet çështja, bëhet pengesë për përfundimin e gjykimit të saj, pa u shprehur më parë për të Gjykata Kushtetuese. Në rastin në shqyrtim, konstatohet se dispozitat e tjera, përjashtuar pikën 6 të nenit 42 të këtij Kreu, nuk kanë lidhje të drejtpërdrejtë me gjykimin e kërkesës konkrete që gjykohet dhe as bëhen pengesë për gjykimin e saj, sepse ato, kanë të bëjnë me masat e tjera disiplinore, e jo me shkarkimin nga detyra. Pikërisht për këtë, Kushtetuta në bazë të pikës 4 të nenit 147, ka autorizuar ligjvënësin që të bëjë një rregullim konkret në ligj. Bazuar në këto urdhërime të Kushtetutës, ligjvënësi, ka rregulluar problemin e masave të tjera disiplinore me ligjin “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”.

Neni 40, duke qenë një dispozitë e përgjithshme me karakter deklarativ, përcakton se gjyqtarët kanë përgjegjësi për shkeljen e disiplinës, si dhe për kryerjen e akteve e të sjelljeve që diskreditojnë rëndë figurën e tyre dhe autoritetin e drejtësisë. Nga përmbajtja e kësaj dispozite konstatohet se ajo, përcakton që përgjegjësia disiplinore e gjyqtarëve ka të bëjë me shkeljen e disiplinës dhe me akte e sjellje që diskreditojnë rëndë figurën e tyre dhe autoritetin e drejtësisë. Neni 41 ka përcaktuar se çfarë konsiderohet shkelje e disiplinës; ndërsa neni 42, përjashtuar pikën 6, ka përcaktuar masat që merren ndaj gjyqtarëve si për shkelje të disiplinës dhe për akte e sjellje të tjera diskredituese.

Sa më lart, Gjykata Kushtetuese çmon se nenet 40, 41 dhe 42, përjashtuar pikën 6, trajtojnë masat disiplinore, që nuk kanë të bëjnë me masën e shkarkimit nga detyra, për të cilën bën fjalë neni 147/6 i Kushtetutës.

Eshtë e vërtetë që në përmbajtjen e neneve 40, 41 e 42 të këtij ligji konstatohen mospërputhje në terminologjinë juridike të përdorur, apo pasaktësi në aspekte të teknikës legjislative, por, vetëm këto fakte, nuk i bëjnë ato antikushtetuese.

Për nenet 43, 44, 45 të ligjit të kontestuar, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë nuk kanë parashtruar asnjë argument përse ato janë të papajtueshme me Kushtetutën. Në këto rrethana, përsa kohë kërkuesi disponon mbi objektin e kërkesës, kjo Gjykatë, s’mund të shqyrtojë kërkesën tej objektit dhe shkaqeve të parashtruara në të.

PER KETO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, bazuar në nenet 131/a e 134/d të Kushtetutës si dhe në nenet 68 e 70 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I:- Shfuqizimin e pikës 6 të nenit 42 të ligjit nr.8436, datë 28.12.1998 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, si të papajtueshëm me Kushtetutën.

- Ky vendim i njoftohet Kuvendit dhe Këshillit të Ministrave.


--------------------------------------------------------------------------------

[1] Hans Kelsen, Reine Rechtslehre (1960), fq.228

[2] Vendim nr.29, datë 09.11.2005 i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë

[3] Hans Kelsen, Reine Rechtslehre (1960), fq.230

[4] Konrad Hesse, Gruendzuege des Verfassungsrechts in BRD (1999), fq.11

[5] Po aty


[7] Krahaso nenin 147/6 me nenet 128 e 140 të Kushtetutës për shkarkimin e gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë dhe të Gjykatës Kushtetuese si dhe me nenin 149 për shkarkimin e Prokurorit të Përgjithshëm


[9] Shih për më tepër vendimin e mësipërm

MENDIMI I PAKICES

Nuk mund të bashkohem me shumicën e Gjykatës, e cila ka konkluduar se pika 6 e nenit 42 të ligjit nr.8436, datë 28.12.1998 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, duhet të shfuqizohet si në kundërshtim me Kushtetutën, për arsyet që vijojnë:

Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, në bazë të nenit 145/2 të Kushtetutës, ia kanë referuar çështjen Gjykatës Kushtetuese për t’u shprehur lidhur me kushtetutshmërinë e Kreut V të ligjit të mësipërm “Për pushtetin gjyqësor ...”, duke arsyetuar në esencë, se me përcaktimin e rasteve konkrete të shkarkimit të gjyqtarit, Kushtetuta nënkupton se nuk ka lejuar delegimin e kësaj kompetence, ligjvënësit të zakonshëm..., dhe se, ... duke analizuar vendimet e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, konstatohet se, me “mospërmbushje të rregullt të detyrës” (pika 7 e nenit 41 të ligjit), është kuptuar dhënia e një vendimi të gabuar (kur është prishur nga organi më i lartë) ose që cilësohet si i gabuar nëpërmjet kontrollit të inspektoratit.

Në këtë mënyrë, rasti i referuar nga Gjykata e Lartë, ngre çështjet të tilla si, nëse neni 147 i Kushtetutës e autorizon ligjvënësin të detajojë rastet e shkarkimit të gjyqtarit nga detyra, nëse përcaktimi i shkeljeve disiplinore në nenin 41 të ligjit të kundërshtuar, është në tejkalim të përcaktimeve kushtetuese, dhe nëse interpretimi nga ana e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, i pikës 7 të nenit 41 të ligjit të atakuar, nëpërmjet vendimeve të marra nga ky Këshill, është në kundërshtim me Kushtetutën.

Pavarësia e gjyqtarëve (neni 145 i Kushtetutës) në shtetin e së drejtës është një parim që orientohet nga vlerat themelore të rendit kushtetues. Pikërisht, detyrimi i përgjithshëm për dhënien e drejtësisë e imponon garantimin e këtij parimi. Megjithatë, pavarësia gjyqësore nuk përbën një privilegj për gjyqtarin. Ajo nuk i jep dorë të lirë për veprim të pakufizuar, por ushtrohet në kuadrin e përcaktimeve kushtetuese e ligjore. Në kuadrin e parimit të sovranitetit popullor (neni 2/1/2 i Kushtetutës), pushtetet e qeverisjes ushtrohen si pushtete të deleguara, gjë që do të thotë se, ato (pushtetet) nuk ushtrohen si konkurrim, por në kuadrin e një ndërveprimi të përbashkët funksional (neni 7 i Kushtetutës).

Garantimit të këtij parimi i shërbejnë një sërë rregullimesh kushtetuese e ligjore, të tilla që kanë të bëjnë me organet që janë ngarkuar me transferimin dhe përgjegjësinë disiplinore të gjyqtarëve (nenet 136 e 147 të Kushtetutës), me kohën e qëndrimit në detyrë, me pagat (neni 138 i Kushtetutës), me imunitetin e gjyqtarëve (neni 137 i Kushtetutës), etj.

Përveç sa sipër, aspekte të rëndësishme të mbikëqyrjes gjyqësore Kushtetuta i’a ka rezervuar ligjit. Kështu, në bazë të nenit 147/4 të Kushtetutës, Këshilli i Lartë i Drejtësisë vendos për ... përgjegjësinë e tyre (të gjyqtarëve) disiplinore sipas ligjit. Ky formulim i kësaj dispozite nënkupton se, mjaft aspekteve të përgjegjësisë disiplinore, duke përfshirë edhe detajimin e shkeljeve të disiplinës dhe të sanksioneve përkatëse disiplinore, Kushtetuta i’a ka lënë ligjvënësit të zakonshëm. Përveç kësaj, edhe mënyra parimore dhe e përgjithshme e formulimit kushtetues (neni 147/6) dikton nevojën e detajimit me ligj. Një gjë e tillë është e nevojshme edhe për të përmbushur një standard të kërkuar në këtë drejtim, që rastet e përgjegjësisë dhe sidomos të shkarkimit të gjyqtarëve të jenë sa më të detajuara në legjislacionin që rregullojnë përgjegjësinë e tyre disiplinore, gjë që do të minimizonte diskrecionin e tepërt të organit disiplinor.

Lidhur me çështjen, nëse përcaktimi i shkeljeve të disiplinës në nenin 41 të ligjit “Për pushtetin gjyqësor ...” është në kundërshtim me Kushtetutën, është e nevojshme të konfrontohet kjo dispozitë e ligjit me nenin 147/6 dhe dispozita të tjera të Kushtetutës. Duke i analizuar rastet e shkarkimit të parashikuara në nenin 147/6 të Kushtetutës, konstatohet se neni 41 i ligjit “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, ka detajuar njërin nga rastet e shkarkimit që parashikon kjo dispozitë, dhe pikërisht shkarkimin për akte e sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit. Pra, siç shihet nga njëra anë, dispozita kushtetuese shprehet për “akte dhe sjellje”, të cilat mund të jenë nga më të ndryshmet, por nga ana tjetër, e ngushton marzhin e tyre, duke vendosur kushtin që, këto “akte e sjellje” duhet të jenë bërë shkak për “diskreditimin e rëndë të pozitës dhe figurës së gjyqtarit”. Në këtë mënyrë, dispozita kushtetuese ka përcaktuar vetëm standardin se kur shkeljet disiplinore mund të passjellin shkarkimin e gjyqtarit. Në rastin në shqyrtim, duke i parë rastet e shkeljes së disiplinës të parashikuara nga dispozita e mësipërme e ligjit, mendoj se formulimi i saj është brenda këtij standardi kushtetues.

Lidhur me nenin 42 të ligjit të kundërshtuar, mendoj se edhe kjo dispozitë është në pajtim me Kushtetutën. Në këtë dispozitë ligjvënësi i zakonshëm vetëm sa ka precizuar llojet e

sanksioneve disiplinore që mund të imponohen ndaj gjyqtarit dhe që fillojnë me atë të vërejtjes dhe mbarojnë me atë më të rëndin, që është shkarkimi nga detyra, sanksion ky, që parashikohet edhe në Kushtetutë (neni 147/6). Për pasojë, përderisa sanksioni më i rëndë rregullohet nga Kushtetuta atëherë nuk vihet në dyshim se edhe ato më të lehtët janë në pajtim me Kushtetutën. Përveç kësaj shfuqizimi i pikës 6 të nenit 42, do të krijojë përshtypjen sikur ligji “Për pushtetin gjyqësor ...” nuk e parashikon sanksionin disiplinor të shkarkimit, gjë që do të krijonte keqkuptime në këtë drejtim, sepse një sanksion që e rregullon Kushtetuta nuk është jokushtetuese që të adaptohet edhe në ligj.

Megjithatë, mendoj se nga pikëpamja e formulimit, neni 42 i ligjit “Për pushtetin gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, ka vend për përmirësim. Së pari, formulimi ekzistues duhet të adaptonte standardin kushtetues, që lidhet, në mënyrë të veçantë, me masën e shkarkimit të gjyqtarit nga detyra, dhe konkretisht, atë që ka të bëjë me diskreditimin e rëndë të pozitës dhe figurës. Konkretisht, në këtë nen, pasi numërohen sanksionet nga “vërejtja” deri tek “transferimi ...”, i cili do të ishte paragrafi i parë i këtij neni, në paragrafin e dytë mund të parashikohej se, “kur shkeljet e disiplinës të parashikuara në nenin 41 të këtij ligji gjykohet se kanë diskredituar rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit ndaj tij mund të merret masa e shkarkimit nga detyra. Sidoqoftë, mendoj se kjo mangësi nuk e bën jokushtetuese këtë dispozitë sepse plotësohet nga neni 46 i ligjit. Sipas kësaj dispozite: “Gjyqtari që shkarkohet nga detyra për një nga arsyet e parashikuara në Kushtetutë, ka të drejtë të ankohet ...”. Ky formulim nënkupton se shkeljet e disiplinës të përcaktuara nga neni 41 i ligjit, mund të përbëjnë shkak për shkarkim vetëm kur kanë sjellë diskreditim të rëndë të pozitës dhe të figurës, gjë që vlerësohet rast pas rasti nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë apo Gjykata e Lartë. Pra, jo çdo shkelje e disiplinës që parashikon neni 41 mund të sjellë shkarkimin e gjyqtarit, por organi disiplinor (Këshilli i Lartë i Drejtësisë) dhe Gjykata e Lartë, duke kombinuar nenin 41 me nenin 46 të ligjit, për të konkluduar nëse sjelljet e parashikuar në dispozitën e parë përbëjnë shkak për shkarkim nga detyra, duhet të verifikojnë nëse këto shkelje kanë diskredituar rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit.

Në vendimin e Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës ë Lartë, është vënë në dyshim edhe kushtetutshmëria e interpretimit, nga ana e organit disiplinor (Këshillit të Lartë të Drejtësisë), të pikës 7 të nenit 41 të ligjit, dispozitë kjo, që ka të bëjë me shkeljen e disiplinës nëpërmjet kryerjes së veprimeve në kundërshtim me përmbushjen e rregullt të detyrës ose moskryerja e veprimeve të detyrueshme procedurale, kur nuk përbën vepër penale. Është e vërtetë se gjendja e jokushtetutshmërisë mund të shkaktohet si nga vetë ligji, që mund të jetë jokushtetues, por edhe në procesin e aplikimit të ligjit. Rasti i fundit ka të bëjë me atë që, megjithëse ligji, në vetvete, është në pajtim me Kushtetutën, organi që e aplikon, psh., organi disiplinor, gjykata, e interpretojnë në mënyrë jokushtetuese.

Në këtë drejtim mendoj se, kontrolli i veprimtarisë së gjyqtarit, bashkë me pasojat që rrjedhin prej kësaj për karrierën e tij të mëtejshme profesionale, është mjaft delikat nga pikëpamja kushtetuese. Këtu është fjala për raportin e tendosur midis pavarësisë së gjyqësorit, apo pavarësisë së gjyqtarit në dhënien e vendimeve, dhe mbikëqyrjes së gjyqtarit, që buron nga detyrimi i shtetit për të garantuar një drejtësi efektive. Standardi që pajton këto interesa në konflikt është që mbikëqyrja ndaj gjyqtarit nuk duhet të verë në

dyshim vendimet e dhëna nga gjyqtari që janë rezultat i bindjes së brendshme të tij. Kjo çështje verifikohet, rast pas rasti, nga ana e Këshillit të Lartë të Drejtësisë apo e Gjykatës së Lartë në interpretim të pikës 7 të nenit 41 të ligjit “Për pushtetin gjyqësor ...” duke parë se cilat veprime të gjyqtarit cilësohen si në kundërshtim me përmbushjen e rregullt të detyrës. Në hipotezë të cilësimit si të tilla të rasteve, aplikimit të gabuar të ligjit, në një çështje që gjyqtari ka pasur për shqyrtim, një interpretim i tillë i kësaj dispozite të ligjit (pika 7 e nenit 41) do të ishte jokushtetues, sepse prek parimin e pavarësisë së gjyqtarit. Kjo për arsye se, aspekti më i rëndësishëm i kësaj pavarësie, është respektimi i bindjes së brendshme të gjyqtarit. Në rast se vendimet që, janë rezultat i aplikimit të gabuar të ligjit, nuk janë raste të shkëputura për një gjyqtar të caktuar, atëhere mund të ballafaqoheshim me paaftësinë profesionale të gjyqtarit, gjë që mund të përbëjë shkak për largimin nga detyra, por një gjë e tillë kërkon një vlerësim në tërësi të aftësisë profesionale të tij. Vendimet e gabuara mund të nxisnin marrjen e masës së shkarkimit ndaj gjyqtarit, vetëm kur vërtetohet se ato janë rezultat i ndërhyrjeve nga jashtë mbi gjyqtarin, psh., kur vendimi është rezultat i mitmarrjes apo i privilegjeve të tjera të përfituara prej tij. Sidoqoftë, influenca mbi gjyqtarin duhet të provohet sepse vetëm fakti i vendimit gjyqësor të gabuar nuk mund të çojë në shkarkimin e gjyqtarit.

Anëtar: P. Plloçi

fillim i faqes

Vendimi nr.4, datë 28.02.2006(V – 4/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Xhezair Zaganjori, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 05.12.2005, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.48/7 Akti, që i përket:

K E R K U E S: AGIM HYSEN SHEHU, përfaqësuar nga avokat Avni Shehu, me prokurë.

SUBJEKT I INTERESUAR: PROKURORIA E PERGJITHSHME, në mungesë.

O B J E K T I: Shfuqizimi si antikushtetues i vendimeve nr.210, datë 05.11.2001 të Gjykatës Ushtarake të Shkallës së Parë Tiranë; nr.38, datë 02.06.2003 të Gjykatës Ushtarake të Apelit Tiranë dhe nr.496, datë 22.09.2003 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

BAZA LIGJORE: Nenet 42, 131/f, 134/g dhe 129/3 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë si dhe nenet 28, 29, 30 dhe 45/1 të ligjit nr.8577, datë

10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”.

Me kërkesën datë 14.09.2005 drejtuar Gjykatës Kushtetuese, kërkuesi ka paraqitur këto shkaqe për të deklaruar si antikushtetues vendimet e mësipërme:

- Thirrja e të pandehurit nga organi i Prokurorisë si dhe garantimi i mbrojtjes gjatë procesit të hetimit nuk janë bërë në përputhje me dispozitat respektive të Kodit të Procedurës Penale;

- Gjykata Ushtarake e Apelit Tiranë, me vendimin e rigjykimit nr.38, datë 02.06.2003, ka kapërcyer kufijtë e shqyrtimit të çështjes. Përmes këtij vendimi është dënuar edhe për një vepër penale për të cilën, me vendim të mëparshëm të po kësaj gjykate, ishte pushuar çështja. Ky vendim ishte prishur nga Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë mbi rekursin e të gjykuarit;

- Gjykata Ushtarake e Apelit Tiranë, me vendimin nr.38, datë 02.06.2003, nuk ka zbatuar udhëzimet e lëna nga Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë me vendimin e saj nr.596, datë 30.10.2002;

- Rekursi i paraqitur në Gjykatën e Lartë përmbante mjaft shkaqe ligjore, prandaj Kolegji Penal i kësaj gjykate, në dhomën e këshillimit, duhej të kishte vendosur kalimin e çështjes në seancë gjyqësore;

- Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë dhe legjislacioni i periudhës vijuese, nuk i konsiderojnë oficerët e policisë si subjekte ushtarake. Këto kanë sjellë ndryshime edhe në subjektet e përgjegjësisë penale ushtarake. Në këtë kuptim, në të gjitha vendimet është shkelur neni 29/3 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë që garanton fuqinë prapavepruese të ligjit penal favorizues. Për pasojë, gjykimi i çështjes në shkallë të parë dhe të dytë, nuk është bërë nga një gjykatë kompetente;

- Largimi nga Shqipëria në qershor të vitit 1997, është bërë për shkak të frikës së bazuar se grupe të caktuara kriminale, kërcënonin seriozisht jetën e tij dhe anëtarëve të tjerë të familjes. Pikërisht për këtë shkak, në bazë të Konventës së Gjenevës mbi “Statusin e Refugjatit” të vitit 1951, ata kanë fituar statusin e refugjatit në Republikën Federale Gjermane. Nga viti 1992, në këtë Konventë është palë edhe vendi ynë.

GJYKATA KUSHTETUSE,

pasi dëgjoi relatorin e çështjes Xhezair Zaganjori, përfaqësuesin e kërkuesit dhe shqyrtoi çështjen në tërësi,

V E R E N:

Me vendimin nr.210, datë 05.10.2001 të Kolegjit Penal Ushtarak të Gjykatës së Shkallës së Parë Tiranë, kërkuesi Agim Shehu, i gjykuar në mungesë, është deklaruar

fajtor dhe është dënuar në bazë të nenit 34/2 të Kodit Penal Ushtarak me 7 vjet burgim për veprën penale të “Dezertimit të kuadrit komandues”, ndërsa lidhur me akuzën e “Shpërdorimit të armatimit…”, parashikuar nga neni 62/2 i këtij Kodi, është vendosur pushimi i gjykimit.

Mbi ankimin e të gjykuarit dhe të Prokurorit, Gjykata Ushtarake e Apelit Tiranë, me vendimin nr.38, datë 02.06.2003 ka lënë në fuqi vendimin e Gjykatës Ushtarake të Shkallës së Parë për dënimin e kërkuesit me 7 vjet burgim “Për dezertimin e kuadrit komandues, parashikuar nga neni 34/2 i Kodit Penal Ushtarak dhe ndryshimin e këtij vendimi në pjesën që ka pushuar çështjen për veprën penale të “shpërdorimit të armatimit të kryer në gjendje të jashtëzakonshme”, duke e deklaruar fajtor edhe për këtë vepër dhe dënuar atë në bazë të nenit 62/2 të Kodit Penal Ushtarak, me 5 vjet burgim. Në bashkim të dënimeve, Gjykata Ushtarake e Apelit Tiranë e ka dënuar përfundimisht kërkuesin me 8 vjet burgim. Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.496, datë 22.09.2003 marrë në dhomën e këshillimit, bazuar në nenin 432 të Kodit të Procedurës Penale, ka vendosur mospranimin e rekursit të paraqitur nga kërkuesi Agim Shehu.

Në kërkesën e paraqitur Gjykatës Kushtetuese pretendohet se vendimet e mësipërme janë rezultat i proceseve të parregullta ligjore, prandaj ato duhet të shfuqizohen si antikushtetues.

Gjykata Kushtetuese çmon se pretendimet e kërkuesit duhet të shqyrtohen në përputhje me standardet e procesit të rregullt ligjor, trajtuar prej saj në zbatim të neneve 42 dhe 131/f të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë si dhe të nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe Lirive Themelore. Ajo rithekson se problemet e interpretimit dhe zbatimit të ligjit mund të merren në konsideratë prej saj vetëm, nëse përmes këtij procesi, cenohen të drejta kushtetuese themelore.1

Gjykata Kushtetuese konstaton se pretendimet e kërkuesit kanë të bëjnë drejtpërsëdrejti me verifikimin e kushtetutshmërisë së proceseve të zhvilluara nga gjykatat e juridiksionit të zakonshëm. Në thelb ato kanë të bëjnë me njëanshmërinë në gjykimin e çështjes, moszbatimin e detyrave të vëna nga Gjykata e Lartë, rëndimin e pozitës së kërkuesit, dënimin pa ligj, moszbatimin e ligjit penal favorizues. Shumica e këtyre pretendimeve janë parashtruar dhe në rekursin drejtuar Gjykatës së Lartë, detyrë e së cilës është gjithashtu edhe kontrolli i respektimit të standardeve kushtetuese nga gjykatat më të ulëta.

Në këto kushte, Gjykata Kushtetuese çmon se, marrë në tërësi, në këtë rekurs janë ngritur probleme ligjore me rëndësi tepër të veçantë për shqyrtimin dhe fatin e çështjes, për të cilat, është e nevojshme të mbajë qëndrim të shprehur Gjykata e Lartë. Bazuar në natyrën e gjykimit kushtetues të kërkesave individuale, në jurisprudencën e Gjykatës Kushtetuese si dhe në parimin e subsidiaritetit që rezulton nga raportet që krijohen ndërmjet juridiksionit kushtetues dhe juridiksionit të gjykatave të zakonshme2, në rastin konkret, meqenëse kemi të bëjmë me të drejta kushtetuese themelore, vlerësohet si më se e domosdoshme që Gjykata e Lartë të shqyrtojë pretendimet e kërkuesit. Në këtë kuadër, veçanërisht i rëndësishëm është shqyrtimi i pretendimit për mosqenien subjekt i

përgjegjësisë penale ushtarake, e aq më tepër të veprës penale ushtarake të dezertimit të kuadrit komandues, pretendimit për rëndimin e pozitës, pretendimit për shkelje të nenit 29/3 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, i cili garanton fuqinë prapavepruese të ligjit penal favorizues si dhe të pretendimit të largimit nga Shqipëria në kushtet e frikës së bazuar të kërcënimit serioz të jetës së kërkuesit dhe anëtarëve të familjes së tij nga grupe të caktuara kriminale. Nga ky shqyrtim do të merrte përgjigje edhe pretendimi tjetër i kërkuesit për mosgjykimin e çështjes nga një gjykatë kompetente.

Nga sa më sipër, Gjykata Kushtetuese arrin në konkluzionin se vendimi nr.496, datë 22.09.2003 i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë duhet të shfuqizohet si antikushtetues.

PER KETO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 72 e vijues të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I:

- Shfuqizimin si të papajtushëm me Kushtetutën të vendimit nr.496, datë 22.09.2003 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë;

- Dërgimin e çështjes për rishqyrtim në Kolegjin Penal të Gjykatës së Lartë.


--------------------------------------------------------------------------------

1 Shih vendimin nr.35, datë 20.12 2005 të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë

2 Shih vendimin nr.41, datë 29.12.2005 të Gjykatës Kushtetuse të Republikës së Shqipërisë

MENDIM I PAKICËS

Qëndrimi im, i cili nuk mund të jetë i njëjtë me atë të shumicës, ka të bëjë me konsekuencën që duhet të karakterizojë jurisprudencën kushetuese, për sa kohë nuk ekzisojnë shkaqet e përligjura për ndryshimin e saj. Rasti në shqyrtim, me kërkues A.Sh., është një çështje e kësaj natyre.

Argumenti kryesor dhe i vetëm që përdor shumica për pranimin e kërkesës është se “... në këtë rekurs janë ngritur probleme ligjore me rëndësi tepër të veçantë për shqyrtimin dhe fatin e çështjes, për të cilat është e nevojshme të mbajë qëndrim të shprehur Gjykata e Lartë.” Sipas shumicës, përderisa “pretendohet se vendimet e mësipërme janë rezultat i proceseve të parregullta ligjore, ... ato duhet të shfuqizohen si antikushtetues.”

Qëndrimi i Gjykatës Kushtetuese ndaj mënyrës së vlerësimit të shkaqeve të paraqitura në rekurs dhe të shqyrtuara në dhomën e këshillimit nga Gjykata e Lartë nuk mendoj se përbën jurisprudencë kushtetuese në kuptim të cenimit të së drejtës për një proces të rregullt ligjor. Kalimi ose jo i një çështje në seancë gjyqësore është më tepër një problem kompetence, që i është lënë në vlerësim organit të caktuar me ligj për ushtrimin e kësaj të drejte, pra kolegjeve të Gjykatës së Lartë.

Vlerësimi nga Gjykata Kushtetuese, në ndonjë rast, si shkelje e të drejtës për proces të rregullt ligjor e moskalimit të një çështjeje në seancë gjyqësore, ndërkohë që pothuajse në tërësinë e rasteve të tjera këto kërkesa nuk konsiderohen tashmë çështje të jurisprudencës kushtetuese, në kuptim të nenit 42 të Kushtetutës, është një luhatje aspak konsekuente që i lë shteg abuzivitetit me jurisprudencën kushtetuese.

Në qëndrimin e shumicës nuk jepet argumenti kushtetues që ka cenuar të drejtën e kërkuesit për një proces të rregullt ligjor. Pretendimeve të kërkuesit për njëanshmërinë në gjykimin e çështjes, moszbatimin e detyrave të vëna nga Gjykata e Lartë, rëndimin e pozitës së kërkuesit, dënimin pa ligj apo moszbatimin e ligjit penal favorizues, në radhë të parë, nuk u është përgjigjur vetë Gjykata Kushtetuese.

Të gjitha këto pretendime janë konsideruar si çështje të jurisprudencës kushtetuese, dhe si të tilla kërkonin përgjigje nga Gjykata Kushtetuese, si autoriteti që kryen gjykimin përfundimtar të ankesës së individit për të drejtën për një proces të rregullt ligjor. Arsyetimi i përdorur nga shumica se për pretendimet e mësipërme duhet paraprakisht të mbajë një qëndrim të shprehur Gjykata e Lartë nuk mendoj se është konkluzion kushtetues. Vetë Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë e ka mbajtur një qëndrim me vendimin që ka marrë. Në këto kushte, ky kolegj e ka bërë vlerësimin ligjor mbi pretendimet e kërkuesit dhe nuk mund të detyrohet për të mbajtur një tjetër qëndrim, përderisa vetë Gjykata Kushtetuese nuk e mban në mënyrë përfundimtare qëndrimin kushtetues për pretendimet e ngritura përpara saj.

Mbajtja e një qëndrimi të tillë nga Gjykata Kushtetuese duket sikur nxjerr jashtë funksionit dhomën e këshillimit, e cila është përcaktuar nga ligji si një instancë kompetente gjykimi. Nëse Gjykata Kushtetuese krijon, mbi pretendimet e kërkuesit, një bindje të ndryshme nga ajo që ka vlerësuar dhoma e këshillimit, atëhere duhet t’i japë zgjidhje çështjes nga pikëpamja kushtetuese, dhe jo të detyrojë Gjykatën e Lartë për t’u shprehur në seancë gjyqësore.

Nga kjo pikëpamje, mendoj se Gjykata Kushtetuese, në rastin konkret, me vendimin që ka marrë, nuk ka kryer funksionin e saj kushtetues, duke mos e zgjidhur përfundimisht vetë çështjen.

Anëtar: S. Sadushi

fillim i faqes

Vendimi nr.5, datë 20.03.2006(V – 5/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Alfred Karamuço, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 24.01.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.51/10 Akti që i përket:

K E R K U E S: AGIM ÇARÇIU, përfaqësuar nga avokat Artan Hajdari, me prokurë.

SUBJEKT I INTERESUAR: BASHKIA GRAMSH, përfaqësuar nga Flutura Çekrezi, me autorizim.

O B J E K T I: Shfuqizimi si antikushtetues i vendimit nr.738, datë 28.04.2005 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

Kërkuesi, pretendon se i është cenuar e drejta për një proces të rregullt ligjor, për këto shkaqe:

- Duke pushuar gjykimin për mungesë legjitimimi, Gjykata i ka mohuar të drejtën kushtetuese për mbrojtjen e të drejtave dhe interesave të tij të ligjshme;

- Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë ka marrë atributet e një gjykate fakti sepse është marrë me analizën e provave të paraqitura dhe të administruara në gjykatën e rrethit.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Alfred Karamuço, përfaqësuesit e kërkuesit, të subjektit të interesuar dhe shqyrtoi çështjen në tërësi,

V E R E N:

Këshilli i Bashkisë së Qytetit Gramsh, ka marrë vendimin nr.58, datë 06.03.2003, me anën e të cilit është bërë ndarja e apartamenteve të banimit në një pallat, i cili është

financuar nga Këshilli i Ministrave për sistemimin e familjeve, banesat e të cilëve përmbyteshin nga pellgu ujëmbledhës i Hidrocentralit të Banjës.

Eshtë vërtetuar se në këtë godinë, ende të papërfunduar e të pa marrë në dorëzim, janë zënë apartamentet si nga familje të shpërngulura nga përmbytja, ashtu dhe familje të tjera të pastreha, duke përfshirë edhe kërkuesin.

Këshilli i Bashkisë, në vendimin e atakuar, nuk parashikoi dhënien e apartamentit për banim kërkuesit, por ia jep një personi tjetër. Në pallat, sipas vendimit, janë sistemuar një numër familjesh që kishin zënë banesat qysh para marrjes së vendimit (ashtu si dhe kërkuesi) një pjesë e të cilëve nuk ishin të shpërngulur me rastin e përmbytjeve.

Ndaj një vendimi të tillë, kërkuesi ka paraqitur kërkesë në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Elbasan, e cila me vendimin nr.1014, datë 24.06.2003, ka pranuar padinë. Ky vendim është lënë në fuqi nga Gjykata e Apelit Durrës me vendimin nr.490, datë 04.11.2003.

Në këto vendime është pranuar fakti se kërkuesi si i shpërngulur nga fshati Drizë, duhej të përfitonte banesë në përputhje me Vendimin e Këshillit të Ministrave nr.470, datë 01.07.1998 dhe se Këshilli Bashkiak nuk mund ta ndryshonte destinacionin e këtij pallati duke strehuar në këtë pallat familje që nuk ishin të shpërngulura nga përmbytjet.

Kundër këtyre vendimeve, Bashkia Gramsh, ka ushtruar rekurs në Gjykatën e Lartë, e cila me vendimin nr.738, datë 28.04.2005, ka prishur vendimet e të dy gjykatave dhe ka pushuar gjykimin e çështjes.

Në mënyrë të përmbledhur në arsyetimin e saj Gjykata e Lartë përqëndrohet rreth faktit se Agim Çarçiu ka hyrë në banesë në mënyrë të kundërligjshme e për pasojë, ai nuk legjitimohet të kundërshtojë në gjykatë aktin administrativ, mbi bazën e të cilit kërkohet të vendosen marrëdhënie ligjore të drejta.

Ndonëse në formë, pretendimet e kërkuesit para Gjykatës Kushtetuese, lidhen drejtpërsëdrejti me dispozita përkatëse të Kodit të Procedurës Civile, që kanë të bëjnë me legjitimimin e personave në ngritjen e padisë, ato janë objekt i kontrollit kushtetues të Gjykatës Kushtetuese sepse lidhen ngushtësisht me cenimin e të drejtës kushtetuese të kërkuesit për akses në gjykatë.

Në këtë këndvështrim, Gjykata Kushtetuese vëren se vendimi nr.738, datë 28.04.2005 i Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë, është antikushtetues, sepse është rrjedhojë e një procesi të parregullt gjyqësor, duke cenuar nenin 42 të Kushtetutës.

Në vendimin e saj, Gjykata e Lartë, duke u mbështetur në nenin 32 të Kodit të Procedurës Civile, pranon mungesën e legjitimimit të kërkuesit në ngritjen e kërkesës sepse sipas saj, dispozita e mësipërme legjitimimin e lidh me kërkimet e ligjshme.

Në radhë të parë, neni 42/2 i Kushtetutës e përcakton si një të drejtë themelore të qytetarëve që për mbrojtje të të drejtave, lirive e interesave të tyre ligjore e kushtetuese t’i

drejtohen gjykatës. Në përputhje me këtë, Kodi i Procedurës Civile, në pjesën e përgjithshme, ashtu dhe në atë të posaçme, zbërthen e zhvillon më tej në sensin pozitiv atë ç’ka garanton Kushtetuta. Kështu, në nenin 31 Kodi e përkufizon padinë si të drejtën për t’u dëgjuar të personit që bën pretendimin, në mënyrë që gjykata ta shpallë atë të bazuar në fakte e në ligje ose jo, kurse neni 32, shkronja “a”, parashikon se padia mund të ngrihet për të kërkuar rivendosjen e një të drejte ose interesi të ligjshëm që është shkelur.

Duke i marrë të lidhura dispozitat e mësipërme, neni 32, shkronja “a” e Kodit, nuk mund kurrësesi të interpretohet ashtu siç ka bërë Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë që të drejtën dhe interesin e ligjshëm e ka parë të lidhur jo me pretendimin e kërkuesit, por me gjendjen e faktit. Një interpretim e zbatim në çështjen objekt shqyrtimi i nenit 32, të çon në përfundimin e gabuar se pretendimet e personit apriori duhet të jenë gjithmonë të drejta e të bazuara që ai të ketë të drejtë të bëjë padi. Në këtë arsyetim të Gjykatës së Lartë, shihet qartë se konfondohet e drejta subjektive me interesin e ligjshëm, kërkesa këto që dallojnë shqyrtimin e konflikteve juridike civile nga konfliktet administrative siç është ai në shqyrtim.

Për më tej, referimi që bën Gjykata e Lartë tek neni 32 i Kodit të Procedurës Civile, nuk është i bazuar. Në titullin e III-të “Gjykime të posaçme”, në nenin 323 të këtij Kodi, parashikohet se dispozitat e pjesës së parë e të dytë të tij, janë të zbatueshme edhe për gjykimet e posaçme, përveç kur parashikohet ndryshe në këtë titull dhe në titullin e IV-t.

Referuar kuptimit të përmbajtjes së dispozitave të këtij titulli e veçanërisht të Kreut të II-të “Gjykimi i mosmarrëveshjeve administrative” del se përsa i përket të drejtës për të ngritur padi (legjitimimi) si dhe rastet përjashtimore të kompetencës e të legjitimimit janë trajtuar në këtë Kre, e në kushte përgjithësisht ndryshe nga pjesa e përgjithshme, e për pasojë, në rastin konkret, në gjykimin e mosmarrëveshjes administrative do të zbatohen këto rregulla.

Duke iu referuar nenit 325 vihet re se Kodi i Procedurës Civile, padinë e lidh me argumentimin që personi i bën paligjshmërisë së aktit dhe cenimit të interesave e të drejtave të tij në mënyrë të drejtpërdrejtë apo të tërthortë. Siç shihet nga vetë përmbajtja, del i shprehur qartë fakti se Kodi, ka dashur të bëjë dallime midis gjykimit të mosmarrëveshjeve civile të zakonshme e mosmarrëveshjeve administrative. Dhënia e drejtësisë në fushën civile ushtrohet për mbrojtjen e çdo të drejte subjektive, kurse juridiksioni administrativ merret me mbrojtjen juridike të interesave të ligjshme të qytetarit, të cenuara nga një akt i paligjshëm i administratës shtetërore.

Për më tej, lidhur me mosmarrëveshjet administrative, Kodi, në nenin 326, ka parashikuar se kur nuk mund të ngrenë padi në gjykatë. Në interpretim a contrario të dispozitës, duke marrë dhe rastin në shqyrtim, del se për goditjen e vendimit nr.58, datë 06.03.2003 të Bashkisë Gramsh, si akt administrativ nuk ka ndalim.

Në një sërë vendimesh të saj, Gjykata Kushtetuese ka pohuar se interpretimi e zbatimi i ligjeve në sferën gjyqësore është e drejtë thelbësore e vetë gjykatave. Megjithatë, kur nga interpretimi apo zbatimi i tyre cenohen drejtpërsëdrejti të drejtat themelore të qytetarëve,

ato përbëjnë objekt shqyrtimi nga ajo. Në këto raste, interpretimi i ligjeve materiale e procedurale pa spostuar të drejtën e gjykatave, i shërben Gjykatës Kushtetuese, si pjesë përbërëse dhe e rëndësishme e metodës së kontrollit kushtetues.

Duke arsyetuar lidhur me antikushtetutshmërinë në arsyetimin e vendimit të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë për mungesën e legjitimimit në ngritjen e padisë, Gjykata Kushtetuese nuk mund ta lerë jashtë shqyrtimit edhe pretendimin e kërkuesit se Gjykata e Lartë, ka marrë atributet e një gjykate fakti. Nga shqyrtimi ka dalë se Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, nuk ka marrë prova dhe se vendimin e saj e ka mbështetur tek provat që janë administruar nga gjykatat e zakonshme e për këtë arsye këtë pretendim Gjykata Kushtetuese e gjen të pabazuar.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, bazuar në nenet 131/f e 134/g të Kushtetutës si dhe në nenet 72 e 77 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :

- Shfuqizimin si antikushtetues të vendimit nr.738, datë 28.04.2005 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë;

- Dërgimin e çështjes për shqyrtim në Kolegjin Civil të Gjykatës së Lartë.


fillim i faqes

Vendimi. nr.6, datë 31.03.2006(V-6/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Fehmi Abdiu, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datat 29.09.2005 dhe 05.10.2005, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.39/3 Akti që i përket:

K E R K U E S: ENVER MEMISHAJ, përfaqësuar nga avokat Vangjel Kosta, me deklarim.


1. BASHKIA TIRANE, përfaqësuar nga juristja Natasha Kondi, me autorizim.

2. ZYRA E PERMBARIMIT TIRANE, përfaqësuar nga përmbaruesi gjyqësor Anastas Kote, me autorizim.

BAZA LIGJORE: Nenet 42/1, 131/f, 132/1, 134/g të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë; nenet 6 e 41 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut; nenet 27 e 28 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetutese të Republikës së Shqipërisë”.

O B J E K T I: Konstatimi i cenimit të së drejtës kushtetuese, për një proces të rregullt ligjor, si rrjedhojë e mosekzekutimit të vendimit gjyqësor të formës së prerë.

Kërkuesi, ka parashtruar se si shkak i mospërmbushjes së rregullt të detyrimeve kushtetuese dhe ligjore për zbatimin e vendimit gjyqësor të formës së prerë, i është mohuar e drejta për të punuar në administratën publike në kushtet e parashikuara nga ligji si dhe e drejta për t’u dëmshpërblyer për dëmet e shkaktuara nga vendime arbitrare të përfaqësuesve të pushtetit shtetëror në ushtrimin e kompetencave si punëdhënës.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Fehmi Abdiu, përfaqësuesit e kërkuesit, të subjekteve të interesuara, që kërkuan rrëzimin e kërkesës dhe shqyrtoi çështjen në tërësi,

V E R E N:

Kërkuesi është larguar nga puna me vendimin nr.844, datë 10.12.2001 të Kryetarit të Bashkisë Tiranë. Mbi ankimin e tij, Komisioni i Shërbimit Civil, me vendimin nr.24, datë 06.02.2002, ka vendosur pranimin e kërkesës së kërkuesit, anullimin e vendimit të Kryetarit të Bashkisë Tiranë për largimin e tij nga puna dhe kthimin në vendin e mëparshëm të punës. Me kërkesë të tij, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë, me vendimin nr.2119, datë 15.05.2003, ka plotësuar vendimin e lartpërmendur duke urdhëruar që kërkuesit t’i paguhet paga e plotë nga data 10.12.2001 deri në datën e zbatimit të vendimit të kthimit të tij në punën e mëparshme.

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë, gjithashtu, me vendimin nr.599, datë 04.06.2003, ka vendosur lëshimin e urdhërit të ekzekutimit për vendimin nr.24, datë 06.02.2002 të Komisionit të Shërbimit Civil, dhe të vendimit të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë.

Zyra e Përmbarimit Tiranë, nuk ka zbatuar vendimin e lartpërmendur dhe është shprehur që konflikti të zgjidhet sipas vendimit të Kryetarit të Bashkisë Tiranë, i cili ka urdhëruar që kërkuesi të kalojë në listë pritje për punë.

Mbi ankimin e kërkuesit, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë me vendimin e saj të datës 07.07.2004, ka detyruar përsëri Zyrën e Përmbarimit Tiranë, që të zbatojë vendimin e formës së prerë, por dhe ky vendim nuk është zbatuar.

Bazuar në rrethanat e lartpërmendura, kërkuesi ka kërkuar konstatimin e cenimit të së drejtës për një proces të rregullt ligjor sepse organet përkatëse që detyrohen për ta zbatuar vendimin, nuk e kanë përmbushur këtë detyrim brenda një afati të arsyeshëm.

Para së gjithash, Gjykata Kushtetuese e çmon të nevojshme për të analizuar se është kompetente për të shqyrtuar një kërkesë të tillë, konform nenit 131 shkronja “f” të Kushtetutës dhe nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Sipas nenit 131 shkronja “f” të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese vendos dhe për gjykimin përfundimtar të ankesave të individëve për shkeljen e të drejtave të tyre kushtetuese për një proces të rregullt ligjor, pasi të jenë shterrur të gjitha mjetet juridike për mbrojtjen e këtyre të drejtave.

Kjo kompetencë e Gjykatës Kushtetuese, gjithashtu, është e lidhur ngushtë me nenin 42 të Kushtetutës që ka sanksionuar se:

1. “Liria, prona dhe të drejtat e njohura me Kushtetutë dhe me ligj nuk mund të cenohen pa një proces të rregullt ligjor;

2. Kushdo, për mbrojtjen e të drejtave, të lirive dhe të interesave të tij kushtetuese dhe ligjore, ose në rastin e akuzave të ngritura kundër tij, ka të drejtën e një gjykimi të drejtë dhe publik brenda një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanëshme e caktuar me ligj”.

Për natyrën dhe objektin që ka për çështjen në shqyrtim, interes të veçantë paraqet përmbajtja e nenit 142/3 të Kushtetutës, sipas të cilit, organet e shtetit janë të detyruara të ekzekutojnë vendimet gjyqësore1. Ky detyrim është konkretizuar në dispozitat e Kodit të Procedurës Civile, nga del se vendimi që ka marrë formë të prerë është i detyrueshëm për palët, trashëgimtarët e tyre, për personat që heqin të drejta nga palët, për gjykatat dhe për institucionet e tjera.

Këto dispozita kushtetuese, lidhur me procesin e rregullt ligjor, në praktikën e Gjykatës Kushtetuese, janë trajtuar të lidhura ngushtë me paragrafin e parë të nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, ku përcaktohet se: “Çdo person ka të drejtë që çështja e tij të dëgjohet detyrimisht dhe publikisht, brenda një afati të arsyeshëm, nga një gjykatë e pavarur dhe e paanëshme e krijuar ligjërisht, e cila vendos qoftë për konfliktet mbi të drejtat dhe detyrimet e tij me karakter civil, qoftë për bazueshmërinë e çdo akuze të natyrës penale të drejtuar kundër tij”2.

Këto parime të rëndësishme të Kushtetutës të Republikës së Shqipërisë dhe të Konventës Evropiane, të vështruara në kuadrin e të drejtave të njeriut, nënvizojnë edhe faktin se çdo

qytetar që i drejtohet një gjykate kompetente për realizimin e një të drejte, nuk mund të presë pakufi për realizimin e saj, prandaj janë të lidhura me domosdoshmërinë e respektimit të një afati të arsyeshëm. Për shqyrtimin e kërkesës së kërkuesit, kjo lidhje çmohet si e domosdoshme.

Për rastin në shqyrtim, Gjykata Kushtetuese hetoi dhe konstatoi se ndodhemi përpara refuzimit për ekzekutimin e vendimit nr.24, datë 06.02.2002 të Komisionit të Shërbimit Civil, që ka vendosur pranimin e kërkesës së kërkuesit për anullimin e vendimit të Kryetarit të Bashkisë Tiranë, datë 10.12.2001, për largimin nga Shërbimi Civil dhe kthimin e tij në vendin e mëparshëm të punës dhe të vendimit të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë, nr.2119, datë 15.05.2003, sipas të cilit, kërkuesit t’i paguhet paga e plotë nga data 10.12.2001 deri në ditën e zbatimit të vendimit të kthimit të tij në vendin e mëparshëm të punës. Edhe ky vendim ka marrë formë të prerë.

Po ashtu, ka konstatuar se mosekzekutimi i vendimit ka ardhur për shkaqe subjektive, pasi Bashkia e Tiranës dhe Zyra e Përmbarimit Tiranë, nuk kanë përmbushur detyrimet ligjore që kanë për vënien në zbatim të një vendimi gjyqësor të formës së prerë, pasi nuk e kanë kthyer kërkuesin në vendin e mëparshëm të punës dhe nuk e kanë paguar plotësisht për pagën sipas urdhërimeve të vendimeve të lartpërmendura.

Gjykata Kushtetuese vlerëson se gjykimi për realizimin e një të drejte, si një proces kompleks, në vetvete përbëhet nga dy faza, të cilat janë të lidhura pazgjidhshmërisht me njëra-tjetrën.

Faza e parë, ose gjykimi në kuptimin e ngushtë, ka të bëjë me njohjen ose deklarimin e të drejtës që si rregull përfundon kur vendimi gjyqësor merr formë të prerë.

Vendimi përfundimtar që i jep fund gjykimit në mënyrën e zakonshme, është akti që jep gjykata në përfundim të seancës, duke gjykuar çështjen në themel, me anë të të cilit pranon ose rrëzon padinë e paditësit. Në rastin kur gjykata pranon padinë e paditësit ajo konstaton se ekziston një dispozitë ligjore që i siguron një të drejtë palës paditëse ndërsa, kur gjykata rrëzon një padi, ajo pranon se ligji i siguron anës së paditur një të drejtë të saj. Me fjalë të tjera, vendimi përfundimtar është akti që merr gjykata në përfundim të gjykimit të një çështje, me anë të të cilit pranon ose rrëzon padinë e paditësit. Ai bazohet vetëm në ligj dhe në provat e administruara gjatë gjykimit, të vlerësuara sipas bindjes së brendshme të gjykatës.

Organet e shtetit janë të detyruara të zbatojnë vendimet gjyqësore, të cilat janë të detyrueshme jo vetëm për palët, por dhe për trashëgimtarët e tyre, për personat që heqin të drejta nga palët, për gjykatën që ka dhënë vendimin dhe për të gjitha gjykatat dhe institucionet e tjera.

Sipas nenit 146 të Kushtetutës “Gjykatat i japin vendimet “Në Emër të Republikës””. Ky deklarim kushtetues dëshmon faktin se vendimet e gjykatave janë vlerësuar nga Kushtetuta, si përsa i përket karakterit të tyre ashtu dhe për pasojat që ato sjellin për shtetasit dhe për shoqërinë në tërësi.

I gjithë procesi gjyqësor shpesh herë i vështirë e problematik nuk do të kishte vlerë nëqoftëse nuk do të pasohej nga një proces që lidhet drejtpërsëdrejti me veprimtarinë e organeve të përmbarimit, me ekzekutimin e vendimit ose të realizimit të së drejtës së fituar.

Faza e dytë, kur lipset dhe ndërhyrja, qoftë dhe me masa shtërnguese për zbatimin e tij, realizohet ajo që quajmë qëllimi i drejtësisë. Në këtë fazë, e drejta është e sigurtë, por kërkohet që ajo të vihet në jetë qoftë dhe me masa shtërnguese nëse zbatimi vullnetar nuk jep rezultatet e duhura.

Duke qenë kështu, gjykimi nuk duhet konceptuar ngushtë vetëm me sigurimin e një vendimi gjyqësor, por me përfundimin e gjithë këtij procesi, sepse një e drejtë e fituar, nëse ajo nuk realizohet nëpërmjet ekzekutimit të vendimit, mbetet pa asnjë vlerë.

Gjykata Kushtetuese, çmon se e drejta për të kërkuar ekzekutimin brenda një afati të arsyeshëm të një vendimi të formës së prerë të gjykatës duhet konsideruar si pjesë përbërëse e të drejtës për një proces të rregullt ligjor në kuptim të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Por kjo çështje paraqet veçoritë e veta në një aspekt tjetër, sepse në këtë rast, kjo gjykatë vetëm se konstaton shkeljen e bërë nga organet përkatëse, të cilat, nuk kanë zbatuar pa shkaqe të përligjura ligjore, një vendim të formës së prerë të gjykatës.

Eshtë e vërtetë se natyra e vendimit të Gjykatës Kushtetuese sipas nenit 132 të Kushtetutes, si rregull, lidhet me të drejtën për të shfuqizuar aktet që shqyrton.

Në të vërtetë Gjykata Kushtetuese, duke patur edhe shumë kompetenca të tjera veç atyre të parashikuara në nenin 131 të Kushtetutës, është e detyruar të japë dhe vendime të llojeve të tjera, të ndryshme, pra dhe vendime konstatuese apo deklarative që në të vërtetë kanë efekte, pavarësisht se nuk janë të natyrës që shfuqizojnë një akt konkret. Kështu psh., Gjykata Kushtetuese vendos dhe për vërtetimin e pamundësisë së Presidentit të Republikës për të ushtruar funksionet e tij ose për zgjedhshmërinë dhe papajtueshmërinë në ushtrimin e funksioneve të tij dhe të deputetëve, si dhe verifikimin e zgjedhjes se tyre. Në raste të kësaj natyre dhe për të tjera si këto, Gjykata Kushtetuese merr vendime që kanë një natyrë tjetër nga ato për të cilat bëhet fjalë në nenin 132 të Kushtetutës.

Pra, Gjykata Kushtetuese vendos nëse konstaton prekjen e një të drejte themelore nga organet që merren me ekzekutimin e vendimeve gjyqësore të formës së prerë. Pas kësaj, çdo organ që ka detyrime nga vendimi përkatës, detyrohet të marrë masat e nevojshme për të ekzekutuar vendimin në mënyrë të plotë e të përpiktë me dispozitat e Kodit të Procedurës Civile.

Eshtë fakt se individi që i drejtohet një gjykate kompetente për realizimin e një të drejte nuk mund të presë pa kufi për ta realizuar atë prandaj për këtë qëllim, Konventa

Evropiane ka insistuar në përcaktimin e një afati që sipas saj duhet të konsiderohet si afat i arsyeshëm.

Nisur nga ky detyrim, Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut, ka krijuar një praktikë të konsoliduar si për shumë fusha të tjera edhe për këtë problem konkret. Sipas saj, të gjitha shtetet detyrohen të organizojnë sistemin juridik në mënyrë të tillë që gjykatat të mundësojnë shqyrtimin e të gjitha çështjeve brenda një afati të arsyeshëm, sepse “sistemi i drejtësisë nuk mund të zhvillohet me vonesa që çojnë në dobësimin e rolit të gjykatave dhe të besimit në to”.3

Në lidhje me këtë çështje, jurisprudenca e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, ka krijuar tashmë një praktikë të pasur në interpretimin e përmbajtjes së nenit 6(1) të Konventës. Për këtë problem, ajo është shprehur se “në një çështje që përfshin përcaktimin e një të drejte civile, kohëzgjatja e procedurave normalisht llogaritet nga momenti i fillimit të procedurës gjyqësore, deri në momentin kur jepet vendimi dhe ekzekutohet ai”,4 apo “faza ekzekutive duhet të llogaritet, pra të konsiderohet si fazë e mëtejshme e të njëjtit proces.”5

Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut, duke kritikuar rastet e interpretimit të ngushtë të nenit 6 të Konventës nga gjykata të vendeve të ndryshme, ka pohuar se “në shoqërinë demokratike, në kuptimin e Konventës, e drejta për një proces të rregullt … zë një vend të rëndësishëm, sa që çfardo interpretim i ngushtë i nenit 6(1) nuk do t’i përgjigjej as qëllimit dhe as karakterit të këtij neni”.6

Në mënyrë më të veçantë, është për t’u nënvizuar qëndrimi i kësaj Gjykate në çështjen “Qufaj kundër Shqipërisë”, ku Gjykata e Strasburgut vëren se “sistemi ligjor shqiptar ofron një rregullim në formë të një kërkesë-ankese lidhur me dhunimin e të drejtës për një proces të rregullt gjyqësor”.

Më poshtë ajo thekson se “dispozitat mbi procesin e rregullt gjyqësor në Shqipëri duhej të ishin interpretuar në mënyrë të tillë që të garantonin një mjet ankimor efektiv për shkeljen e pretenduar të nenit 6(1) të Konventës, prandaj Gjykata dha opinionin se Gjykata Kushtetuese ishte kompetente të shqyrtonte kërkesën e shoqërisë në lidhje me mosrespektimin e një vendimi përfundimtar, si pjesë e juridiksionit të saj për të siguruar të drejtën për një proces të rregullt gjyqësor”.7

Duke trajtuar këtë problem në lidhje me thelbin e saj e me interpretimin e nenit 6, Gjykata e Strasburgut në vendimin e saj, datë 19.03.1997 ka pohuar se: “Do të ishte e papërfytyrueshme që neni 6(1), të përshkruaj me hollësi garancitë procedurale që u jepen palëve ndërgjyqësore, pa siguruar mbrojtjen e ekzekutimit të vendimeve gjyqësore pra, neni 6 i saj, ka të bëjë vetëm me të drejtën për t’iu drejtuar një gjykate. Kjo ka gjasa të çojë në situata të papajtueshme me parimin e sundimit të së drejtës, parim të cilin shtetet kontraktuese kanë marrë përsipër ta respektojnë kur ratifikuan Konventën. Në këtë mënyrë, ekzekutimi i vendimeve gjyqësore të dhëna nga çdo gjykatë duhet të shikohet si pjesë e pandarë e gjykimit për qëllimet e nenit”.8

Edhe Komiteti i Ministrave të Këshillit të Evropës ka bërë një rekomandim mbi ekzekutimin e vendimeve administrative dhe gjyqësore, të miratuar më 9 shtator 2003, ku ndër të tjera, rekomandon shtetet anëtare të Këshillit të Evropës që të sigurojnë një autoritet administrativ që të zbatojnë vendimet gjyqësore brenda një kohe të arsyeshme “Në mënyre që t’u jepet efekt i plotë këtyre vendimeve, ato duhet të marrin të gjitha masat e nevojshme në përputhje me ligjin. Në të, rekomandohet gjithashtu, se në rastet e moszbatimit të një vendimi gjyqësor nga një autoritet administrativ, duhet të parashikohet një procedurë e përshtatshme për të mundësuar ekzekutimin e tij, veçanërisht përmes një urdhërimi gjyqësor apo një gjobe detyruese. Eshtë e rëndësishme të theksohet fakti se në këtë dokument rekomandohet që vendimet gjyqësore të gjejnë zbatim domosdo nga funksionarë publik që janë të ngarkuar me ketë detyrë. Në rast se ata nuk përmbushin si duhet detyrat e tyre ligjore, mund të ngarkohen me përgjegjësi individuale ligjore sipas këtij rekomandimi.

Sa më lart, ankimi në Gjykatën Kushtetuese në raste të tilla konsiderohet si një mjet efektiv në kuptim të nenit 13 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, sipas të cilës “çdo person, të cilit i janë shkelur të drejtat dhe liritë e njohura në këtë Konventë, ka të drejtë të paraqesë një ankim efektiv para një instance kombëtare edhe atëherë kur kjo shkelje mund të jetë kryer nga persona që veprojnë brenda ushtrimit të funksioneve të tyre zyrtare”.

Ky qëndrim duhet parë lidhur edhe me parimin e sigurisë juridike që kërkon që vendimet gjyqësore të formës së prerë të gjykatave të mos vihen në diskutim për t’u zbatuar.9 Edhe Gjykata Kushtetuese, ka krijuar një praktikë të sajën duke u shprehur se “Ekzekutimi i vendimit përbën një element thelbësor të konceptit të shtetit ligjor e të vetë nocionit të gjykimit të drejtë” dhe se “asnjë organ shtetëror nuk mund të verë në diskutim drejtësinë e vendimeve gjyqësore të formës së prerë. Çdo organ shtetëror detyrohet të marrë masat përkatëse për zbatimin e tyre”.10

Meqenëse baza ligjore mbi të cilën ngrihet një kërkesë e tillë ka të bëjë drejtpërsëdrejti dhe me konceptin e Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, është e nevojshme të sqarohet pozicioni i saj në të drejtën e brendshme shqiptare. Sipas nenit 116 të Kushtetutës, Konventa, si një marrëveshje ndërkombëtare e ratifikuar me ligj, në hierarkinë e normave juridike renditet menjëherë pas Kushtetutës. Për pasojë, ajo zë një vend të rëndësishëm në të drejtën e brendshme e bëhet e detyrueshme për t’u zbatuar për çdo shtet, për të gjithë organet shtetërore përfshirë këtu dhe gjykatat e çdo niveli si dhe organet që zbatojnë vendimet e tyre. Garancitë e Konventës ndikojnë në interpretimin dhe mbrojtjen e të drejtave e lirive themelore të individit të shprehura nga Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë.

Veç kësaj, Gjykata Kushtetuese çmon se teksti i Konventës dhe jurisprudenca e Gjykatës së Strasburgut shërbejnë për të bërë interpretimin kushtetues dhe për të përcaktuar, rast pas rasti, kufijtë e të drejtave themelore kushtetuese. Ky pozicion i Konventës, vjen si pasojë e angazhimeve të Shtetit Shqiptar për t’i dhënë një mbrojtje të garantuar të drejtave dhe lirive themelore të njeriut.

Aspekt tjetër me rëndësi ka të bëjë me detyrimet që rrjedhin nga jurisprudenca e Gjykatës së Strasburgut, për palët që marrin pjesë në gjykim, sepse sipas nenit 41 të Konventës, palët kontraktuese, me ratifikimin e Konventës, janë të detyruara të garantojnë përputhshmërinë e legjislacionit të brendshëm me Konventën. Veç kësaj, praktika e kësaj Gjykate paraqet rëndësi për vlerat orientuese të jurisprudencës të saj edhe për gjykatat shqiptare.

Pra, ky problem ka mbetur për t’u vlerësuar rast pas rasti nga gjykatat që gjykojnë në shkallë të parë dhe nga ato që gjykojnë në shkallë të dytë, pa harruar se objekt i këtij vlerësimi, sipas Gjykatës së Strasburgut, duhet të jetë tërësia e procesit, së bashku me fazën e hetimeve dhe me shkallën e apelit, me procesin eventual para Gjykatës Kushtetuese, si dhe me ekzekutimin e vendimit.11

Përsa u parashtrua, duke u bazuar në këto standarde kushtetuese, kërkesa e kërkuesit me objekt konstatimin e cenimit të së drejtës kushtetuese, për një proces të rregullt ligjor si rezultat i moszbatimit të vendimit gjyqësor të formës së prerë, brenda një afati të arsyeshëm, duhet pranuar edhe për një shkak tjetër, sepse moszbatimi i një vendimi të tillë cenon të drejtën e individit për t’iu drejtuar gjykatës.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, bazuar në nenin 131 shkronja “f” të Kushtetutës si dhe në nenin 72 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :

- Pranimin e kërkesës së kërkuesit Enver Memishaj, për konstatimin e cenimit të së drejtës kushtetuese, për një proces të rregullt ligjor, si rrjedhojë e moszbatimit të një vendimi gjyqësor të formës së prerë, nga Bashkia Tiranë dhe Zyra e Përmbarimit Tiranë.


--------------------------------------------------------------------------------

1 Neni 142/3 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë

2 Shih nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

3 Çështja Bageta kundër Italisë, vendim i datës 25.06.1998 i Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

4 Çështja Giralanci kundër Italisë, vendim i datës 19.02.1999, Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

5 Çështja Vakaturo kundër Italisë, vendim i datës 25.05.1991, Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

6 Çështja Deleourt kundër Belgjikës, vendim i datës 18.09.1998, Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

7 Çështja Qufaj kundër Shqipërisë, vendim i datës 18.09.2004, Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

8 Çështja Golder kundër Mbretërisë së Bashkuar, vendim i dates 21.02.1975, Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

9 Çështja Brumaresku kundër Rumanisë, vendim i datës 28.10.1999 i Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

10 Vendimet nr.9, datë 02.04.2003 dhe nr.11, datë 10.03.2003 të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë

11 Çështja Ruiz Mateos kundër Spanjës, vendim i dates 23.06.1993 i Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

fillim i faqes

Vendimi. nr.7, datë 28.04.2006(V-7/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Kristofor Peçi, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 13.03.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.20 Akti që i përket:

K E R K U E S: PARTIA “LEVIZJA SOCIALISTE PER INTEGRIM”, përfaqësuar nga zoti Spartak Braho, me autorizim.

SUBJEKT I INTERESUAR: KUVENDI I REPUBLIKES SE SHQIPERISE, përfaqësuar nga zotërinjtë Dritan Devole e Idar Bistri, me autorizim.

O B J E K T I: Shfuqizimi si antikushtetues i vendimeve nr.14, datë 19.12.2005 dhe 15, datë 27.12.2005 të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë “Për një ndryshim në vendimin nr.166, datë 16.12.2004 “Për miratimin e Rregullores së Kuvendit të Republikës së Shqipërisë””.

BAZA LIGJORE: Nenet 131/a e 134/f të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”.

Kërkuesi, ka parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin si antikushtetues të vendimeve të mësipërme:

1. Shkelet parimi kushtetues për shkarkimin e organeve kushtetuese, nëpërmjet votimit të fshehtë, sepse ngatërrohet shqyrtimi i Raportit të Komisionit Hetimor me votimin e Kuvendit, për kërkesën e paraqitur për shkarkim;

2. Pavarësisht se Rregullorja e Kuvendit nuk quhet ligj, në kuptim të nenit 6 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, është akti bazë i këtij organi, prandaj duhet të miratohet me procedurë normale dhe jo me atë të përshpejtuar.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kristofor Peçi, përfaqësuesit e kërkuesit, të subjektit të interesuar,

V E R E N:

Pas përfundimit të shqyrtimit gjyqësor të çështjes, kërkuesi me shkresën nr.418, datë 21.04.2006, drejtuar Gjykatës Kushtetuese, njofton heqjen dorë nga kërkesa, për shpalljen si antikushtetues të vendimeve nr.14, datë 19.12.2005 dhe nr.15, datë 27.12.2005 të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë.

Në këto rrethana, Gjykata Kushtetuese çmon se duhet të vendoset pushimi i gjykimit të çështjes.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, bazuar në nenet 131/a të Kushtetutës; nenit 1/2 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë” dhe nenit 299/b të Kodit të Procedurës Civile, njëzëri,

V E N D O S I :

- Pushimin e gjykimit të çështjes.


fillim i faqes

Vendimi. nr.8, datë 02.05.2006(V-8/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Kujtim Puto, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 06.02.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.16 Akti që i përket:

K E R K U E S: EQEREM, ZYHDI, HILMI, ISLAM SHIJAKU; TEUTA HOXHA; KADRIJE HASHO; KUDRETE DISHNICA, përfaqësuar nga avokatët Arqile Nini e Dilaver Kambo, me autorizim.


1. BASHKIA TIRANE, përfaqësuar nga juristja Natasha Kondi, me autorizim.

2. AGIM SULÇE, ZIHNI CUKALLA, KRISTUL BECI, DINE ABAZI, LUAN DAULLE, përfaqësuar vetë dhe nga Agim Sulçe e Zihni Cukalla.

7. ADRIATIK KALLULLI, KUJTIM SHESHI, ASTRIT SHABANI, THOMA BECI, LUTFI PECI, ALI KAZA, ASTRIT NANO, AGIM BALLA, në mungesë.


BAZA LIGJORE: Nenet 33/1 e 131/f të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

Kërkuesit, kanë parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin si antikushtetues të vendimit të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë:

- Nuk i është komunikuar kërkesa për rishikim sipas nenit 447 të Kodit të Procedurës Civile;

- Vendimi është marrë në dhomën e këshillimit kur duhej të shqyrtohej në seancë gjyqësore në prani të palëve dhe t’u jepej mundësia të shprehnin pretendimet e kundërshtimet e tyre për provën e re.

Subjektet e Interesuara, kanë parashtruar këto shkaqe për mospranimin e kërkesës:

- Në këtë çështje nuk duhej të investohej Gjykata Kushtetuese sepse gjykimi vazhdon. Rigjykimi në apel do t’u krijojë mundësitë palëve të parashtrojnë pretendimet e tyre;

- Parimi i kontradiktoritetit në gjykim nuk mund të zbatohet në seancën e rishikimit në Gjykatën e Lartë, sepse atje nuk kemi shqyrtim të një padie që i nënshtrohet pretendimeve të palëve;

- Vendimi i Gjykatës së Lartë për rishikim nuk është marrë në dhomën e këshillimit, por në seancë të rregullt gjyqësore ku është bërë vetëm vlerësimi nëse prova e re i plotëson kriteret për kthimin e çështjes për rigjykim.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kujtim Puto, përfaqësuesit e kërkuesve që kërkuan pranimin e kërkesës; përfaqësuesit e subjekteve të interesuara që kërkuan rrëzimin e kërkesës, dhe diskutoi çështjen në tërësi;

V E R E N:

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë, me vendimin nr.6623, datë 31.07.1996, ka vendosur rrëzimin e padisë së subjekteve të interesuara Agim Sulçe, etj., ngritur kundër kërkuesve Eqerem Shijaku, etj., dhe Bashkisë Tiranë, për kundërshtimin dhe pavlefshmërinë juridike të aktit administrativ nr.1358, datë 14.08.1992, me të cilin, këtyre të fundit, u është njohur pronësia dhe u është kthyer pallati i banimit nr.7, ndodhur në Rrugën “Vaso Pasha”, Tiranë. Ky vendim pas rigjykimit, është lënë në fuqi nga Gjykata e Apelit Durrës, me vendimin nr.13, datë 17.11.1998 dhe nga Kolegji Administrativ i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.271, datë 10.03.2000. Mbi rekursin në interes të ligjit, Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.12, datë 17.01.2002, kanë vendosur lënien në fuqi të vendimit të Kolegjit Administrativ të Gjykatës së Lartë.

Pas vendimit të kolegjeve të bashkuara, subjektet e interesuara, kanë kërkuar rishikimin e vendimit duke pretenduar se kanë zbuluar prova të reja dhe Kolegji i Civil i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.64, datë 25.06.2004, ka prishur vendimin nr.13, datë 17.11.1998, të Gjykatës së Apelit Durrës dhe e ka kthyer çështjen për rigjykim në po atë gjykatë duke pezulluar edhe ekzekutimin e vendimit të formës së prerë.

Në çështjen në shqyrtim Gjykata Kushtetuese konfirmon edhe një herë qëndrimet e mbajtura në vendimin e saj nr.17, datë 18.07.2005, lidhur me legjitimimin e palëve për të vënë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese, njoftimin e kërkesës për rishikim palës tjetër si dhe për dëgjimin e tyre në seancë gjyqësore.

1. Në kundërshtim me pretendimet e subjekteve të interesuara, Gjykata Kushtetuese arriti në përfundimin se kërkuesit kanë të drejtë t’i drejtohen e të vënë në lëvizje këtë Gjykatë për shfuqizimin si antikushtetues të vendimit nr.64, datë 25.06.2004 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

Sipas nenit 134/1, shkronja “g” të Kushtetutës në lidhje me nenin 131/f të saj, individët legjitimohen të vënë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese për shqyrtimin e ankesave

të tyre nëse këto ankesa përmbajnë pretendime për një proces jo të rregullt ligjor dhe nëse ankuesit i kanë shterrur të gjitha mjetet e tjera juridike për mbrojtjen e këtyre të drejtave.

Nga vlerësimi i rrethanave të çështjes, rezulton se pretendimet e kërkuesve kanë të bëjnë me një vendim të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë, i cili, sipas tyre, jo vetëm ka prishur një vendim të një procesi gjyqësor të mëparshëm të përfunduar, por edhe se shkelja e së drejtës kushtetuese për një proces të rregullt nga Gjykata e Lartë nuk mund të riparohet në rigjykimet e çështjes.

Kërkesa për rishikimin e një vendimi të formës së prerë është një mjet i jashtëzakonshëm që pas ndryshimeve të Kodit të Procedurës Civile të vitit 2001 nuk shqyrtohet fillimisht nga gjykata e rrethit por drejtpërdrejt nga Gjykata e Lartë dhe si rrjedhojë pala në proces, e cenuar nga prishja e vendimit, nuk ka asnjë mundësi e mjet procedural brenda juridiksionit gjyqësor të kundërshtojë prishjen nga kolegji civil dhe të kërkojë respektimin e të drejtave që rrjedhin nga vendimi i formës së prerë.

Jurisprudenca kushtetuese nuk i konsideron të shterrura mjetet juridike për mbrojtjen e të drejtave kushtetuese në rastet kur shqyrtimi i çështjes nuk ka përfunduar po vazhdon pas kthimit të saj për rigjykim sepse pretendimet për cenimin e parimeve kushtetuese të procesit në marrjen e provave e zbatimin e ligjit do të marrin përgjigje gjatë rigjykimit të çështjes. Po në rastin në shqyrtim Gjykata e Lartë ka prishur vendimin e formës së prerë që i takon një procesi tashmë të përfunduar duke vendosur kthimin për rigjykim dhe pezullimin e zbatimit të atij vendimi.

Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë duke pranuar kërkesën për rishikimin e çështjes jo vetëm e pranoi kërkesën e provat e paraqitura, por bëri edhe vlerësimin e tyre në raport me kërkesat e nenit 494/a të Kodit të Procedurës Civile. Ai jo vetëm i konsideroi ato prova të reja dhe që kanë lidhje me zgjidhjen e mëparshme të çështjes por arriti edhe në përfundimin që këto prova nuk mund të diheshin nga palët gjatë gjykimit të mëparshëm të çështjes. Për këtë gjykim dhe për këto konkluzione të Gjykatës së Lartë kërkuesi nuk ka mjet tjetër ankimi të efektshëm për të kundërshtuar cenimin e parimeve të një procesi të rregullt që ka sjellë si pasojë prishjen e vendimit.

Në këto rrethana, duke u nisur nga sa më sipër dhe nga fakti që rishikimi është mjet i jashtëzakonshëm e vendimi i Gjykatës së Lartë për prishjen është përfundimtar në sistemin gjyqësor, duhet të pranohet që kërkuesve u janë shterrur të gjitha mjetet ligjore për mbrojtjen e të drejtave të tyre, prandaj ata legjitimohen të vënë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese për të kërkuar shfuqizimin si të papajtueshëm me Kushtetutën të vendimit të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

2. Nga zhvillimi i gjykimit rezultoi e provuar se Gjykata e Lartë ka pranuar për shqyrtim kërkesën e subjekteve të interesuara, por nuk u ka komunikuar kërkuesve një kopje të kësaj kërkese. Jo vetëm kaq por nga vendimi i Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë rezulton se kërkesa për rishikim është shqyrtuar drejtpërdrejt në seancë gjyqësore dhe është vendosur pranimi i kërkesës, prishja e vendimit nr.13, datë 17.11.1998 të Gjykatës së Apelit Durrës, kthimi i çështjes për rigjykim dhe pezullimi i ekzekutimit të këtij

vendimi, por pa u thirrur kërkuesit dhe pa u dëgjuar ata, megjithëse ishin palë në vendimin e cenuar.

Në gjithë këtë proces, Gjykata Kushtetuese konstaton cenimin e të drejtës kushtetuese për një proces të rregullt ligjor të parashikuar në nenin 42 të Kushtetutës dhe në nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

E drejta për t’u njoftuar për ankimin dhe për të mësuar për argumentet e faktet e parashtruara në të është pjesë e së drejtës së individit për një proces të rregullt ligjor nëpërmjet të cilës atij do t’i krijohen mundësitë për të përgatitur mbrojtjen e vet dhe për të parashtruar argumentet e veta për pretendimet e palës tjetër. Vetë Kodi i Procedurës Civile në pjesën e tretë të tij (Ankimet dhe mënyra e gjykimit të tyre) dhe sidomos në nenin 442 të tij e përcakton kërkesën për rishikim si një mjet ankimi ndërsa në nenin 447 nuk e përjashton atë nga detyrimi që ka gjykata për t’ia njoftuar atë palës tjetër pavarësisht nga fakti nëse çështja do të shqyrtohet në dhomën e këshillimit apo do të kalojë për shqyrtim në seancë gjyqësore.

3. Parimi i “procesit të rregullt gjyqësor” ka si element të vetin edhe të drejtën e secilës palë për të qenë e pranishme në seancë gjyqësore. Jurisprudenca kushtetuese dhe praktika e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut kanë përcaktuar standarde edhe për pjesëmarrjen në gjykim me qëllim që t’i krijohen mundësitë secilës palë për të mbrojtur efektivisht të drejtën që pretendohet si e shkelur.

Nga përmbajtja e dispozitave të Kodit të Procedurës Civile për rishikimin si dhe nga vetë vendimi nr.1, datë 31.01.2006 i Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë që kanë interpretuar ato dispozita, rezulton se kërkesa për rishikimin e një vendimi civil të formës së prerë shqyrtohet nga kolegji civil, në dhomën e këshillimit, pa pjesëmarrjen e palëve. Nga përmbajtja e dispozitave të Kodit të Procedurës Civile, rezulton gjithashtu se gjykata verifikon fillimisht nëse janë rastet e rishikimit, nëse është bërë nga ata që e kanë këtë drejtë, nëse është në tërësi e mbështetur në ligj e në prova e nëse janë kriteret ligjore për shqyrtim. Por, kjo e fundit, pra dhoma e këshillimit, është një organizëm që nuk mund të shërbejë për prishjen e vendimeve të formës së prerë, aq më tepër kur ai i ka kaluar të gjitha shkallët e shqyrtimit, por vetëm për seleksionimin e tyre dmth., për verifikimin nëse janë paraqitur shkaqe për kalimin në seancë. Nëse kërkesat e ligjit për kalimin në seancë nuk janë plotësuar, dhoma e këshillimit, vendos mospranimin e kërkesës për rishikim. Por nëse këto kritere plotësohen, gjykata nuk mund të vendosë drejtpërdrejt prishjen e vendimit pa respektuar parimet kushtetuese të dëgjimit të palëve e të barazisë së mjeteve. Një vendim i tillë është pranuar edhe nga Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut. “Kushdo qoftë në procesin penal, qoftë në procesin civil, duhet të ketë mundësinë t’i paraqesë gjykatës, në mënyrën e duhur, çështjen e vet, në kushte që nuk e vendosin atë në situatë dukshëm të pafavorshme në raport me palën kundërshtare”.[1]

Në çështjen objekt shqyrtimi është vendosur prishja e vendimit të formës së prerë, nëpërmjet kërkesës për rishikim, që është një mjet i jashtëzakonshëm. Megjithëse shqyrtimi është bërë në seancë gjyqësore, ku janë vlerësuar dobishmëria dhe rëndësia e provave të paraqitura nga njëra palë, nuk është njoftuar pala tjetër të marrë pjesë në

gjykim dhe të japë mendimet e veta për këto prova dhe për ndikimin që ato duhet të kenë në cenimin e vendimit të formës së prerë. Në këtë mënyrë prishja e vendimit të formës së prerë është bërë duke venë në situatë krejtësisht të pafavorshme palën në favor të së cilës ishte dhënë vendimi dhe duke cenuar ekuilibrin që duhet të kenë ato në proces.

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në vendimin nr.17, datë 18.07.2005, duke iu referuar praktikës së Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut,[2] ka pranuar se e drejta për një proces të rregullt përfshin gjithashtu edhe nocionin se të dy palët në proces kanë të drejtë të kenë informacion për faktet dhe argumentet e palës kundërshtare, që nënkupton në parim mundësinë për palët të kenë njohuri edhe për komentet mbi provat e nxjerra. Ajo ka pranuar gjithashtu se duke marrë parasysh natyrën e shqyrtimit të çështjeve në rishikim që ka të bëjë jo vetëm me konstatimin e fakteve, por edhe me vlerësimin e tyre, ky vlerësim duhet të bëhet mbi bazën e parimit të barazisë së armëve apo kontradiktoritetit në gjykim.

Pjesëmarrja e palëve në gjykim, dëgjimi i pretendimeve të tyre për provat e interpretimin e ligjit në çështjen konkrete, garantohet nga neni 42 i Kushtetutës e neni 6 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, sepse kjo pjesëmarrje shërben për të mbrojtur në substancë të drejtat e secilës palë. Jo vetëm kaq por krijimi i kushteve për të bërë një mbrojtje efektive është jo vetëm në interes të palëve, por edhe në interes të drejtësisë.

Në çështjen në shqyrtim, Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, në seancë gjyqësore, ka shqyrtuar kërkesën me argumentet dhe provat e paraqitura nga një palë dhe ashtu siç pranojnë vetë kërkuesit është bërë shqyrtimi i kërkesës për rishikim mbi bazën e një dokumenti - provë e re. Por vendimi objekt shqyrtimi ka cenuar një gjendje juridike të krijuar dhe të drejta të fituara të cilat duhet të respektohen si nga shteti ashtu edhe nga individët. Këto të drejta nuk mund të mohohen dhe as të vihen në dyshim me arsyetimin se është paraqitur një provë e re nëqoftëse nuk respektohen parimet kushtetuese ndërmjet të cilave është edhe dëgjimi i pretendimeve të palës tjetër për provat e paraqitura. Çdo proces ku vihen në dyshim të drejtat e fituara nuk mund të konsiderohet se qëndron jashtë nocionit të “procesit të rregullt” përderisa diskutohet e vendoset lidhur me këto të drejta të fituara. Prandaj, respektimi i parimit kushtetues të procesit të rregullt nuk mund të pranohet se fillon vetëm në rigjykimin e çështjes në gjykatën e rrethit. Përkundrazi, ky parim është i detyrueshëm të respektohet në të gjitha fazat e një procesi ku kërkohet të cenohen të drejtat e fituara dhe siguria juridike që rrjedh prej tyre.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 72 dhe 77 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, njëzëri,

V E N D O S I :

- Shfuqizimin si të papajtueshëm me Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë të vendimit nr.64, datë 25.06.2004 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë;



--------------------------------------------------------------------------------

[1] “Domba Beheer B.V. kundër Holandës”, datë 27.10.1993.

[2] Çështja Ruiz Mateos kundër Spanjës, date 23.06.1993

fillim i faqes

Vendimi. nr.9, datë 11.05.2006 (V-9/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Kristofor Peçi, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 09.11.2005, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.46/5 Akti që i përket:

K E R K U E S: ARBEN PRIFTI

SUBJEKT I INTERESUAR: PROKURORI I PERGJITHSHEM, në mungesë.

O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimit nr.129, datë 02.03.2005 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

Kërkuesi, ka parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin e këtij vendimi:

1. Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë ka shkelur nenin 141 të Kushtetutës, sepse pa patur juridiksion fillestar ka gjykuar vetë çështjen, duke rënduar pozitën procedurale të të gjykuarit si Edhe ka vepruar në kundërshtim me kërkesat e nenit 442 të Kodit të Procedurës Penale që parashikon rastet e prishjes së vendimit dhe të zgjidhjes së çështjes pa e kthyer për rigjykim;

- gjykata nuk ka siguruar garancitë e një procesi të rregullt gjyqësor, duke mohuar të drejtën e mbrojtjes, të ankimit efektiv dhe atë të rekursit për çështjet penale;

- vendimi vjen në kundërshtim me nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, për të drejtën e aksesit në gjykatë dhe me parimin e prezumimit të pafajësisë.

2. Eshtë cenuar parimi kushtetues i gjykatës së pavarur dhe të paanshme. Fakti që tre anëtarë të kolegjit kanë marrë pjesë në fazën që lidhet me vleftësimin e masës së arrestit tregon se procesi është paragjykuar. Sipas nenit 15/2 të Kodit të Procedurës Penale, nuk mund të marrë pjesë në gjykim gjyqtari që ka vleftësuar masën e sigurimit.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kristofor Peçi, kërkuesin dhe bisedoi çështjen në tërësi,

V E R E N:

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë, me vendimin nr.724, datë 17.07.2003, ndër të tjera, ka vendosur deklarimin të pafajshëm të kërkuesit Arben Prifti për veprën penale të shpërdorimit të detyrës të kryer në bashkëpunim sipas neneve 248 e 25 të Kodit Penal si dhe ka urdhëruar lirimin e tij. Ky vendim është lënë në fuqi nga Gjykata e Apelit Tiranë me vendimin nr.650, datë 18.12.2003.

Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.129, datë 02.03.2005, ka vendosur prishjen e vendimit nr.650, datë 18.12.2003 të Gjykatës së Apelit Tiranë përsa i përket kërkuesit Arben Prifti, deklarimin e tij fajtor për krimin e shpërdorimit të detyrës dhe, në bazë të neneve 148 e 34 të Kodit Penal, e dënon me 300 mijë lekë gjobë.

Gjykata Kushtetuese vlerëson se nga tërësia e shkaqeve të ngritura dhe shkeljeve të pretenduara nga kërkuesi, kontrolli kushtetues duhet të përqëndrohet në ato aspekte që kanë të bëjnë me standardet kushtetuese për një proces të rregullt ligjor. Për këtë arsye, shkaqet e ngritura në kërkesë janë lidhur dhe duhen marrë në funksion të cenimit të procesit të rregullt ligjor në këto dy drejtime kryesore: a) të juridiksionit dhe kompetencës së Gjykatës së Lartë dhe b) të pavarësisë dhe paanshmërisë së gjykatës.

Për të arritur në një zgjidhje sa më të drejtë të çështjes, këto pretendime duhet të analizohen në lidhje me standardet e gjithëpranuara të procesit të rregullt ligjor të garantuara nga Kushtetuta dhe nga Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Pretendimi i parë i kërkuesit lidhet me faktin që Gjykata e Lartë, në kundërshtim me kërkesat e Kodit të Procedurës Penale e ka zgjidhur vetë çështjen në themel duke rënduar pozitën e të gjykuarit. Ky pretendim mbështetet me arsyetimin se kërkuesi ishte deklaruar i pafajshëm me vendim të gjykatës së shkallës së parë, që është lënë në fuqi nga gjykata e apelit, dhe Gjykata e Lartë, mbi rekursin e prokurorit, pa asnjë provë të re, por me një arsyetim tjetër të vendimit, e ka deklaruar fajtor dhe dënuar atë. Në këtë mënyrë, Kolegji

Penal i Gjykatës së Lartë ka vepruar në kundërshtim me kërkesat e nenit 442 të Kodit të Procedurës Penale që parashikon rastet e prishjes së vendimit dhe zgjidhjen e çështjes pa e kthyer për rigjykim. Kjo dispozitë i jep të drejtë Gjykatës së Lartë ta zgjidhë vetë çështjen pa e kthyer për rigjykim vetëm për shkaqe që janë në favor të pozitës procedurale të të gjykuarit. Këtë kompetencë, Gjykata e Lartë e ka kur vlerëson se ndjekja penale nuk duhej të fillonte ose të vazhdonte, kur vendimi është dhënë në gabim të personit, ose kur vendimi është i pavlefshëm për shkaqet e parashikuara në ligj. Rëndësi ka fakti se në të gjitha rastet e parashikuara nga kjo dispozitë, Gjykata e Lartë vendos pushimin e gjykimit ose urdhëron të zbatohet vendimi që ka caktuar dënimin më pak të rëndë, por në asnjë rast nuk mund të deklarojë fajtor e të dënojë të gjykuarin që ka marrë pafajësi në shkallët e tjera të gjykimit, siç ka vepruar me kërkuesin. Duke vendosur të kundërtën e asaj që i lejon ligji, Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë ka dalë jashtë juridiksionit të tij dhe ka marrë atributet e një gjykate fakti, gjë që e bën procesin të parregullt. Ai ka rënduar padrejtësisht pozitën e të gjykuarit, pa i dhënë atij mundësinë dhe garancinë ligjore e kushtetuese për të përgatitur e realizuar mbrojtjen për rrethanat e reja të krijuara. Parimi i të drejtës së mbrojtjes është shkelur për faktin se nga Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë u prishën vendimet për pafajësinë e kërkuesit dhe ai u deklarua fajtor pa u kthyer çështja për rigjykim.

Një qëndrim të tillë kanë mbajtur edhe Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë në vendimin nr.2, datë 19.04.2001, për unifikimin e praktikës gjyqësore duke përcaktuar se në rastet e shkeljes së ligjit nga gjykatat më të ulëta në dhënien e vendimeve, Gjykata e Lartë ka detyrimin ligjor, t’i prishë këto vendime dhe të disponojë në një nga mënyrat që përcakton neni 441 i Kodit të Procedurës Penale.

Por, në rastin e kërkuesit, Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë ka vepruar në kundërshtim me këtë vendim unifikues, sepse nuk ka disponuar në një nga mënyrat e përcaktuara në nenin 441 të Kodit të Procedurës Penale, duke e privuar kërkuesin nga e drejta e mbrojtjes si një e drejtë themelore në gjykimin penal, gjë që e bën procesin të parregullt në kuptimin kushtetues.

Në këtë rast, garantimi i së drejtës së mbrojtjes merr rëndësi të veçantë për kërkuesin, pasi ai, nga gjendja e favorshme që ishte krijuar për të si rezultat i marrjes së pafajësisë, u vu papritur në një pozitë të pafavorshme, për të cilën duhej të përgatiste mbrojtjen e tij. Në rastin konkret Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë për të zbatuar drejt kërkesat e Kushtetutës dhe të ligjit procedural, pas prishjes së vendimeve, duhej ta kthente çështjen për rigjykim për t’i dhënë mundësi kërkuesit të përfitojë të drejtat që garanton neni 31 i Kushtetutës gjatë procesit penal lidhur me kohën dhe lehtësitë e nevojshme për të përgatitur mbrojtjen e vet.

Mohimi i të drejtës së mbrojtjes prek standarde kushtetuese të rëndësishme, për të cilat Gjykata Kushtetuese ka mbajtur qëndrim të palëkundur në disa vendime të saj, sepse këto shkelje cenojnë parimin e mbrojtjes në gjyq dhe ndikojë drejtpërsëdrejt dhe negativisht në dhënien e drejtësisë (vendimi nr.33, datë 24.05.2000 i Gjykatës Kushtetuese).

Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, duke vepruar në kundërshtim me kërkesat e nenit 442 të Kodit të Procedurës Penale, ka dalë jashtë juridiksionit që i njeh ligji, gjë që e bën procesin të parregullt në kuptim të nenit 42 të Kushtetutës.

Sipas kërkuesit, vendimi i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë është në kundërshtim edhe me standardet e procesit të rregullt që kanë të bëjnë me gjykatën e pavarur dhe të paanshme. Këtë ai e mbështet në faktin se tre gjyqtarë të këtij kolegji që gjykuan çështjen, kanë marrë pjesë më parë në seancën lidhur me vleftësimin e masës së sigurimit personal për kërkuesin. Në këto rrethana, pretendohet se procesi është paragjykuar, duke shkelur edhe kërkesat e nenit 15/2 të Kodit të Procedurës Penale, sipas të cilit gjyqtari që ka vleftësuar masën e sigurimit nuk mund të marrë pjesë në gjykim.

Gjykata Kushtetuese vlerëson se këto shkelje të pretenduara lidhen direkt me konceptin e gjykatës së paanshme dhe si të tilla i nënshtrohen kontrollit kushtetues për të përcaktuar nëse janë prekur standardet e procesit të rregullt ligjor. Që t’i jepet një përgjigje kësaj pyetjeje, duhet parë konkretisht përbërja e trupit gjykues në deklarimin fajtor dhe dënimin e kërkuesit. Për çështjen objekt gjykimi, një vlerësim objektiv duhet të bëhet në lidhje me pozitën e veçantë të gjyqtarit të Gjykatës së Lartë, që ka të bëjë me natyrën e gjykimit në këtë gjykatë.

Gjykata Kushtetuese vlerëson se gjykimi i çështjes në Gjykatën e Lartë, si në rastin e vleftësimit të masës së arrestit dhe në dhënien e vendimit përfundimtar, ka të bëjë me shqyrtimin e ligjshmërisë së vendimeve të gjykatave më të ulëta, të cilat janë marrë duke analizuar në tërësi provat dhe rrethanat e çështjes. Gjykata e Lartë nuk merr prova, por shqyrton dhe analizon çështjen për të kontrolluar ligjshmërinë dhe bazueshmërinë e vendimeve të ankimuara. Në këtë kuptim, gjykimi i çështjes nga Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë nuk mund të konsiderohet i njëanshëm vetëm për faktin se disa anëtarë të tij kanë marrë pjesë më parë në vleftësimin e arrestit për të njëjtën çështje.

Nga kjo analizë arrihet në përfundimin se pjesëmarrja e disa anëtarëve të Gjykatës së Lartë në vleftësimin e masës së arrestit për kërkuesin nuk e bën procesin të parregullt në kuptimin kushtetues.

Përfundimisht, në mbështetje të argumenteve të mësipërme, Gjykata Kushtetuese vlerëson se me zgjidhjen që i ka bërë çështjes Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, ka dalë jashtë juridiksionit të tij, duke i mohuar kërkuesit të drejtën për t’u mbrojtur, gjë që e bën procesin të parregullt në kuptimin kushtetues.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, bazuar në nenet 131/f e 134/g të Kushtetutës si dhe në nenet 72 e 77 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :

- Shfuqizimin si të papajtueshëm me Kushtetutën të vendimit nr.129, datë 02.03.2005 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë;

- Dërgimin e çështjes për shqyrtim në Kolegjin Penal të Gjykatës së Lartë.


fillim i faqes

Vendimi. nr.10, datë 11.05.2006(V-10/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Kristofor Peçi, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 12.12.2005, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.47/6 Akti që i përket:

K E R K U E S: FESTIM HOXHA, përfaqësuar nga avokat Koçi Mato, me deklarim.


1. KESHILLI I QARKUT ELBASAN, në mungesë.

2. KESHILLI I KOMUNES QUKES, LIBRAZHD, përfaqësuar nga juristja Thëllëza Shebeku, me autorizim.

3. ISMAIL KRYEZIU

O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimit nr.168, datë 27.01.2005 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

BAZA LIGJORE: Nenet 131/f dhe 134/g të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

Shkaqet të cilat sipas kërkuesit, e bëjnë vendimin të papajtueshën me Kushtetutën janë:

1. Gjykata e Lartë ka pushuar çështjen me argumentin se mosmarrëveshja, objekt gjykimi, nuk hyn në rrethin e çështjeve që shqyrtohen nga gjykata dhe se çështja hyn në juridiksionin administrativ;

2. Ky qëndrim i Gjykatës bie ndesh me kërkesat e nenit 42/2 të Kushtetutës për të drejtën që ka çdo individ për t’iu drejtuar gjykatës për mbrojtjen e të drejtave, lirive dhe interesave të tij kushtetuese dhe ligjore si dhe me përmbajtjen e neneve 324 e 325 të Kodit të Procedurës Civile;

3. Në rastin konkret, janë ezauruar mundësitë e zgjidhjes së mosmarrëveshjes në rrugë administrative.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kristofor Peçi, përfaqësuesit e kërkuesit, të subjektit të interesuar dhe bisedoi çështjen në tërësi,

V E R E N:

Në zgjedhjet lokale të 12 tetorit të vitit 2003, kërkuesi është zgjedhur anëtar i Këshillit të Komunës Qukës, Librazhd, si përfaqësuas i subjektit politik, Balli Kombëtar.

Në bazë të ligjit nr.8652, datë 31.07.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore”, në datë 04.11.2003, bëhet konstituimi i këshillit të komunës, ku u procedua edhe për zgjedhjen e dy anëtarëve për në Këshillin e Qarkut Elbasan. Nga votimi i parë kërkuesi arriti të marrë votat e nevojshme për t’u zgjedhur anëtar i këshillit të qarkut, por drejtuesit e mbledhjes organizuan një votim tjetër, nga i cili doli fitues subjekti i interesuar, Ismail Kryeziu.

Kundër vendimit të këshillit të komunës, kërkuesi është ankuar pranë Prefektit të Qarkut Elbasan, nga i cili, ka marrë përgjigje negative. Pas kësaj, ai i drejtohet gjykatës së rrethit duke kërkuar shfuqizimin e vendimit të këshillit të komunës. Gjykata e Rrethit Gjyqësor Elbasan me vendimin nr.26, datë 14.01.2004, ka vendosur pranimin e padisë. Ky vendim u la në fuqi nga Gjykata e Apelit Durrës me vendimin nr.219, datë 21.04.2004. Mbi rekursin e personit të interesuar, Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, me vendimin objekt kërkese, prish dy vendimet e gjykatave dhe e pushon çështjen me arsyetimin se “mosmarrëveshja objekt gjykimi nuk hyn në rrethin e çështjeve që shqyrtohen nga gjykata, prandaj çështja hyn në juridiksionin administrativ”.

Gjykata Kushtetuese çmon se përfundimi në të cilin ka arritur Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, duke e nxjerrë çështjen jashtë juridiksionit gjyqësor, i mohon individit të drejtën për akces në gjykatë, gjë që vjen në kundërshtim me nenin 42 të Kushtetutës dhe nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Sipas nenit 42/2 të Kushtetutës, kushdo mund t’i drejtohet gjykatës për të mbrojtur një të drejtë, liri apo interes kushtetues e ligjor. Arsyetimi që bën Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë në vendim, se mosmarrëveshja objekt gjykimi nuk hyn në rrethin e çështjeve që shqyrtohen nga gjykata, bie në kundërshtim me nenet 324 e 325 të Kodit të Procedurës Civile, ku përcaktohet se në kompetencë të seksioneve për gjykimet administrative është “padia me të cilën kërkohet shfuqizimi ose ndryshimi i një akti administrativ” dhe se padia, mund të ngrihet “kur

paditësi argumenton se akti administrativ është i paligjshëm dhe se atij i cenohen interesat dhe të drejtat e tij në mënyrë të drejtpërdrejtë ose tërthorazi, individualisht ose në mënyrë kolektive”.

Padia e ngritur nga kërkuesi është në përputhje të plotë me kërkesat e këtyre dispozitave dhe si e tillë është pranuar për gjykim dhe është shqyrtuar nga dy shkallët e gjykimit. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë arsyeton në vendim se të dy gjykatat, kanë zbatuar gabim ligjin “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore”, pasi ai nuk përcakton gjykatën si organ kompetent për zgjidhjen e konflikteve që lindin gjatë kryerjes së procedurave të votimit për mandatet e këshilltarëve.

Gjykata Kushtetuese çmon se mospërmendja shprehimisht nga dispozitat e ligjit ku referohet kolegji civil, e kompetencës së gjykatës për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve të tilla, nuk përligj nxjerrjen e çështjes jashtë juridiksionit gjyqësor, përderisa dispozitat e Kodit të Procedurës Civile, nuk e ndalojnë që çështje të tilla hyjnë në juridiksionin gjyqësor.

Nga ana tjetër, ky kolegj shprehet se çështja hyn në juridiksionin administrativ, ndërkohë që ligji për qeverisjen vendore nuk ka përcaktuar se cili organ është kompetent për zgjidhjen e një mosmarrëveshjeje të tillë dhe as procedurën përkatëse.

E drejta për akces në gjykatë të referon tek e drejta që ka çdo individ për t’u drejtuar me padi në një gjykatë që ka juridiksion të plotë për të zgjidhur çështjen, në bazë të nenit 42 të Kushtetutës dhe nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Qëllimi është që ndaj veprimeve të pushtetit administrativ që prekin të drejtat e individit, duhet të ushtrohet një kontroll, i cili nuk mund të jetë tjetër veçse kontroll gjyqësor. “Shteti ligjor presupozon, ndër të tjera, që një ndërhyrje e autoriteteve ekzekutive në të drejtat e individit, duhet të jetë objekt i një kontrolli efektiv që normalisht i përket gjyqësorit, i cili ofron garantimin më të mirë të pavarësisë, paanësisë dhe procesit të rregullt”.[1]

Në ushtrimin e kontrollit kushtetues për çështje të kësaj natyre, Gjykata Kushtetuese mban parasysh edhe faktin se ligji, përcakton edhe rastet kur nuk mund të bëhet ankim në gjykatë ndaj një akti administrativ, por rasti i kërkuesit nuk inkuadrohet në asnjë nga këto aspekte përjashtimore të ligjit, që t’i jepte të drejtë gjykatës ta nxirrte çështjen jashtë juridiksionit gjyqësor. Edhe Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, në vendimin e tij, nuk përcakton dhe as nuk nënkupton përjashtime të tilla, por shprehet në mënyrë të thjeshtëzuar dhe të pakonkretizuar se kërkuesi nuk ka zbatuar kërkesat ligjore, pasi ai duhej ta mbronte këtë të drejtë në rrugë administrative.

Gjykata Kushtetuese arrin në përfundimin se në rrethanat e paraqitura, çështja hyn në juridiksionin gjyqësor dhe Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë ishte i detyruar të shprehej në lidhje me shkaqet e pretenduara në rekurs, duke bërë të mundur realizimin e një të drejte të ligjshme të kërkuesit. Detyrimet kushtetuese e ligjore lidhur me të drejtën e individëve për t’u ankuar në gjykatë, kundër akteve e veprimeve administrative, kanë për qëllim

kontrollin e këtyre të fundit në funksion të respektimit të të drejtave e lirive të njeriut dhe realizimit të drejtësisë. Organet administrative edhe pse shqyrtojnë e zgjidhin mosmarrëveshje sipas kompetencave që u janë dhënë, ato nuk mund të quhen organe që japin drejtësinë, pasi një funksion i tillë u përket vetëm gjykatave.

Juridiksioni gjyqësor në një shtet të së drejtës, nëpërmjet kontrollit të ligjshmërisë së akteve administrative, luan një rol të dukshëm e të rëndësishëm në garantimin e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut.

Përfundimisht, Gjykata Kushtetuese vlerëson se nxjerrja e çështjes jashtë juridiksionit gjyqësor nga Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, është e padrejtë dhe ka prekur standardet kushtetuese të procesit të rregullt ligjor, në aspektin e mohimit të shqyrtimit të çështjes nga gjykata, pra të përjashtimit të vetë procesit gjyqësor.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, bazuar në nenit 131/f të Kushtetutës si dhe në nenit 72 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :

- Shfuqizimin si të papajtueshëm me Kushtetutën të vendimit nr.168, datë 27.01.2005 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë;



--------------------------------------------------------------------------------

[1] Çështja Klass, dt.06.09.1978, Setria A. nr.28, fq.25-26

fillim i faqes

Vendimi. nr.11, datë 17.05.2006(V-11/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Kujtim Puto, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datat 01.11.2005;

21.11.2005 dhe 06.12.2005, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.45/4 Akti që i përket:

K E R K U E S: SHPK “CIPA” NË LIKUJDIM E SIPËR, përfaqësuar nga likujdatori Berti Pashko si dhe avokate Flonia Tashko (Boriçi), me prokurë.


1. SHPK “GEMINI”, përfaqësuar nga avokate Liljana Ruli, me prokurë.

2. SHPK “INERTE TAPIZE”, në mungesë.

3. FREDDIO DOMENICO, përfaqësuar nga avokat Kujtim Lloha, me prokurë.

4. NERI LORENXO, në mungesë.

O B J E K T I: Shfuqizimi si antikushtetues i vendimeve nr.404 Akti, datë 25.07.2003 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Krujë; nr.170, datë 09.12.2003 të Gjykatës së Apelit Tiranë dhe nr.1587, datë 27.07.2004 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë (dhoma e këshillimit).

Kërkuesi, duke pretenduar se gjykatat kanë zhvilluar proces jo të rregullt ligjor ka parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin e vendimeve të mësipërme:

- Gjykatat, nuk kanë thirrur në gjykim likuidatorin e Shoqërisë “CIPA” ShPK, si përfaqësues legjitim të kësaj shoqërie, por kanë thirrur ish-administratorët e saj që nuk ishin më përfaqësues të shoqërisë;

- Gjykatat kanë cenuar parimin e barazisë dhe të kontradiktoritetit në gjykim si përsa i përket mosthirrjes së përfaqësuesit të ligjshëm (likuidatorit) ashtu edhe përsa i përket marrjes e vlerësimit të provave, sepse të thirrurit si përfaqësues, nuk kishin interes t’i paraqesnin ato;

- Gjykata e apelit nuk ka pranuar ankimin e “Inerte Tapizë” si ortake themeluese e ShPK “CIPA”;

- Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, (dhoma e këshillimit), ka vendosur mospranimin e rekursit, megjithëse në të ishin ngritur probleme që kishin të bënin me zbatimin e ligjit procedural e material, ku ndër më kryesoret, ishte zhvillimi i gjykimit në mungesë të përfaqësuesit ligjor.

Përfaqësuesi i Freddio Domenico dhe përfaqësuesja i “Gemini” ShPK, kanë paraqitur këto shkaqe për mospranimin e kërkesës:

- Kërkuesi, nuk ka bërë përpjekjet për t’i shterrur të gjitha mjetet juridike për mbrojtjen e të drejtave të tij në kuptim të nenit 131/f të Kushtetutës;

- Vendimi që kërkohet të deklarohet antikushtetues, është vendim i ndërmjetëm, dhe nuk mund të shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese;

- Kërkuesit i ka mbaruar mandati si likuidator i shoqërisë para gjykimit të çështjes dhe nuk mund të përfaqësonte shoqërinë në asnjë instancë gjyqësore;

- Nuk ka Shoqëri “Inerte Tapizë” si shoqëri më vete, sepse ortakët e saj i kanë shitur kuotat e tyre katër ortakëve të ShPK “CIPA” dhe i kanë dhënë tagrin e përfaqësimit administratorit Freddio Domenico.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kujtim Puto, kërkuesin që kërkoi pranimin e kërkesës, përfaqësuesin e ish-administratorit Freddio Domenico, avokat Kujtim Lloha dhe përfaqësuesen e subjektit të interesuar ShPK “Gemini”, avokaten Liljana Ruli, që kërkuan rrëzimin e kërkesës, si dhe bisedoi çështjen në tërësi;

V E R E N:

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Krujë me vendimin nr.320, datë 01.11.1999, që ka marrë formë të prerë, ka vendosur deklarimin e pavlefshëm të Shoqërisë “CIPA” ShPK që nga momenti i krijimit të saj, kthimin në gjendjen e mëparshme si dhe cilësimin e “CIPA” ShPK si shoqëri në likuidim e sipër, duke caktuar edhe likuidatorin. Mbi kërkesën e ShPK “Gemini”, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Krujë, me vendimin nr.404 Akti, datë 25.07.2003, ka vendosur hapjen e procedurave të falimentimit për ShPK “CIPA”, duke caktuar si administratorë të falimentimit ish-administratorët e kësaj shoqërie.

Gjykata e Apelit Tiranë me vendimin nr.170, datë 09.12.2003, nuk ka pranuar ankimin e ortakut “Inerte Tapizë” kundër vendimit të gjykatës së rrethit gjyqësor. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.1587, datë 27.07.2004, nuk ka pranuar rekursin e ortakut të lartpërmendur, duke mos e kaluar çështjen në seancë plenare.

- Gjykata Kushtetuese shqyrtoi, në radhë të parë, pretendimet e përfaqësuesit të ish-administratorit të Shoqërisë “CIPA” ShPK dhe përfaqësueses të subjektit të interesuar, “Gemini” ShPK, sipas të cilëve, kjo Gjykatë, nuk ka kompetencë të shqyrtojë papajtueshmërinë me Kushtetutën të vendimeve për hapjen e procedurave të falimentimit, përderisa ato janë vendime të ndërmjetme dhe çështja është ende në shqyrtim e sipër.

Gjykata Kushtetuese, në çështjen në shqyrtim, konstaton se me vendimin nr.404 Akti, datë 25.07.2003, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Krujë ka vendosur për probleme të cilat nuk mund të diskutohen më në gjykimet e mëpasme si: hapja e procedurës së falimentimit të Shoqërisë “CIPA” ShPK, caktimi i administratorëve të falimentimit e mbikëqyrësin përkatës, si dhe urdhërimi i publikimit të vendimit. Për këto probleme, ky vendim ka

marrë formë të prerë. Në gjykimet e mëtejshme në gjykatën e rrethit gjyqësor e në instancat e tjera gjyqësore, shqyrtohen problemet e llogarive që ortakët kanë me të tretët e me njëri-tjetrin si dhe mbyllja e likuidimit.

Duke interpretuar nenin 131/f të Kushtetutës për kompetencën e saj në gjykimin e çështjeve konkrete, Gjykata Kushtetuese, nuk ka pranuar për shqyrtim rastet, kur gjykimi i çështjes nuk ka përfunduar por vazhdon, dhe pretendimet për cenimin e parimeve kushtetuese të procesit mund të korrigjohen gjatë rigjykimit. Në rastin në shqyrtim, meqenëse vendimet, objekt kërkese, kanë vendosur për probleme që nuk mund të diskutohen më në gjykimet e mëtejshme sepse për to gjykimi ka përfunduar, shqyrtimi i kërkesës për shfuqizimin e këtyre vendimeve hyn në sferën e kompetencave të saj, parashikuar në nenin 131/f të Kushtetutës.

Përfaqësuesi i ish-administratorit si dhe ajo e subjektit të interesuar, pretendojnë gjithashtu se kërkuesi nuk legjitimohet të verë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese, sepse nuk i ka shterrur të gjitha mjetet juridike për mbrojtjen e të drejtave të tij kushtetuese e ligjore. Sipas tyre, ai nuk ka paraqitur ankim në shkallët më të larta gjyqësore, megjithëse ka patur dijeni për vendimet gjyqësore objekt kërkese.

Nga zhvillimi i gjykimit si dhe nga dokumentacioni i ndodhur në dosjen gjyqësore, nuk rezulton që të jenë njoftuar për gjykimet e çështjeve sipas rregullave të Kodit të Procedurës Civile likuidatori Përparim Kasa, i caktuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqësor Krujë me vendimin nr.320, datë 01.11.1999, ashtu edhe likuidatori Berti Pashko që ka zëvendësuar të parin sipas vendimit nr.42, datë 18.07.2000, të asaj gjykate. Atyre nuk u është komunikuar kërkesë padia dhe vendimet e marra nga gjykatat, prej të cilave do të krijohej mundësia për të organizuar mbrojtjen e për të bërë ankim në instancat më të larta të sistemit gjyqësor. Meqënëse këto të drejta të kërkuesit nuk janë respektuar nga gjykatat, nuk mund të pranohet edhe pretendimi i subjekteve të interesuara se kërkuesit nuk i kanë shterrur të gjitha mjetet juridike për mbrojtjen e të drejtave të tyre.

Gjykata Kushtetuese e konsideron si të pabazuar edhe pretendimin e përfaqësuesit të subjektit të interesuar, sipas të cilit nuk duhet të thirrej në këtë gjykim kushtetues “Inerte Tapizë”, pasi nuk është shoqëri tregtare si dhe pretendimin e përfaqësuesit të ish-administratorëve sipas të cilit “Inerte Tapizë”, duhet të përfaqësohet nga ortaku Freddio Domenico.

Gjykata Kushtetuese shqyrton ankesën e likuidatorit me pretendimet se gjykatat kanë zhvilluar një proces jo të rregullt ligjor prandaj, në gjykimin e çështjes, duhet të thërriste ndërgjyqësit e thirrur në ato çështje. “Inerte Tapizë” jo vetëm që figuron si “palë e interesuar” në gjykimin në apel e në vendimin e Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë, por natyra e saj juridike është përcaktuar në vendimet gjyqësore që kanë marrë formë të prerë si “shoqëri me bashkëpronarë” ku pasuria u takon bashkëpronarëve në pjesë. Si rrjedhojë, ajo, është legjitimuar si palë në gjykim, por nuk mund të përfaqësohet nga një ortak ose administrator pa aktpërfaqësimin e shprehur të secilit bashkëpronar.

- Përsa i përket pretendimeve të kërkuesve se gjykatat e sistemit gjyqësor kanë zhvilluar një proces jo të rregullt ligjor në kuptim të nenit 42 të Kushtetutës, rezulton se Gjykata e Rrethit Gjyqësor Krujë, në çështjen me objekt hapjen e procedurave të falimentimit të Shoqërisë “CIPA” ShPK, nuk e ka thirrur në gjykim si palë shoqërinë dhe as ortakët e saj, duke u cenuar të drejtën e mbrojtjes. Lidhur me thirrjen e praninë e palëve ose përfaqësuesve të tyre në proces, Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut është shprehur: “Prania e palëve në një proces civil ..., është një karakteristikë e rëndësishme e garancive të parashikuara në nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Në lidhje me çështjet civile, gjykata ka vendosur se kjo është veçanërisht e rëndësishme kur probleme të një natyre faktike ose personale janë vënë në lojë ...”.[1]

Gjykata e Apelit Tiranë ka thirrur si palë të interesuara Shoqërinë “CIPA” ShPK dhe “Inerte Tapizë”, që figuron si një prej ortakëve të shoqërisë. Megjithatë, edhe kjo gjykatë ka cenuar të drejtën e palëve për të marrë pjesë në një proces të barabartë ku të kenë të drejtë të paraqesin provat e komentet rreth tyre sepse thirri në gjykim si përfaqësues të shoqërisë dy ish-administratorët e saj. Pasi mori formë të prerë vendimi nr.320, datë 01.11.1999 që e shpalli të pavlefshme shoqërinë që nga krijimi e caktoi likuidatorin, shoqëria duhej të përfaqësohej nga likuidatori dhe jo nga ish-administratorët. Ky i fundit, jo vetëm ishte përfaqësues i vërtetë i shoqërisë, i caktuar më parë me vendim të formës së prerë të gjykatës, por në çështjen konkrete, do të dilte si mbrojtës i interesave të gjithë shoqërisë dhe jo i ortakëve të veçantë të saj. Dy administratorët e thirrur nga gjykata, jo vetëm nuk kishin të drejtë ta përfaqësonin Shoqërinë “CIPA” ShPK pas dhënies së vendimit gjyqësor të formës së prerë për shpalljen të pavlefshme të shoqërisë që nga momenti i krijimit, por duke qenë njëkohësisht edhe ortakë të kreditorit (“Gemini” ShPK), kishin interesa për pranimin e padisë, gjë që i hapte rrugë cenimit të parimit të barazisë së mjeteve në procesin e paraqitjes dhe të interpretimit të provave.

Përfaqësuesi i ish-administratorëve si dhe i subjektit të interesuar, duke mos pranuar cenimin e procesit të rregullt ligjor nga gjykatat, pretendojë, se këta të fundit, me të drejtë nuk e thirrën likuidatorin e shoqërisë, sepse atij i kishte mbaruar afati 3-vjeçar i parashikuar në nenin 283 të ligjit “Për Shoqëritë Tregtare” dhe si i tillë, nuk mund të përfaqësonte në gjyq shoqërinë.

Afati i mandatit të likuidatorit duke qenë me karakter disiplinor, fillon nga dita kur përmbaruesi gjyqësor, për zbatimin e vendimit gjyqësor, i dorëzoi atij dokumentet me inventarin e shoqërisë. Sipas procesverbalit “Mbi veprimet e kryera dhe shpenzimet e bëra gjatë ekzekutimit” dhe vendimit “Për pushimin e urdhërit të ekzekutimit” të Zyrës së Përmbarimit Krujë rezulton se dokumentacioni i shoqërisë me inventarin e pasurisë i janë dorëzuar likuidatorit më datë 07.08.2003, dmth., para gjykimit të çështjes në Gjykatën e Apelit Tiranë. Përderisa kishte vendime gjyqësore të formës së prerë që kishin caktuar si administratorë të shoqërisë likuidatorët Përparim Kasa e më pas Berti Pashko, gjykata e apelit nuk mund të legjitimonte si përfaqësues të shoqërisë persona të tjerë kur vendimet e mëparshme nuk ishin shfuqizuar. Duke mos respektuar ato vendime dhe madje duke vepruar në kundërshtim me to, gjykata cenoi parimin kushtetues të fuqisë detyruese të vendimeve të formës së prerë.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 72 dhe 77 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :

- Shfuqizimin si antikushtetues të vendimeve nr.404 Akti, datë 27.05.2003 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Krujë; nr.170, datë 09.12.2003 të Gjykatës së Apelit Tiranë dhe nr.1587, datë 27.07.2004 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë (dhoma e këshillimit);

- Dërgimin e çështjes për shqyrtim në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Krujë.


--------------------------------------------------------------------------------

[1] Vendimi “Krombach kundër Francës”, datë 03.02.2001, fq.

fillim i faqes

Vendimi. nr.12, datë 18.05.2006(V-12/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Alfred Karamuço, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datat 13.02.2006 dhe 28.02.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.50/9 Akti që i përket:

K E R K U E S: ZAMIR BASHLI, përfaqësuar nga avokat Artan Haxhiu, me prokurë.

SUBJEKT I INTERESUAR: RUSTEM HASAJ, përfaqësuar nga avokat Arben Qeleshi, me prokurë.

O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimeve nr.559, datë 13.04.2004 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Shkodër; nr.234, datë 17.11.2004 të Gjykatës së Apelit Shkodër dhe nr.1159, datë 08.07.2005 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

Kërkuesi, ka parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin e vendimeve:

1. Gjykatat kanë kryer shkelje të dispozitave procedurale që kanë të bëjnë me formimin e trupit gjykues;

2. Paditësi Rustem Hasaj nuk legjitimohej në ngritjen e padisë;

3. Gjykata e rrethit dhe ajo e apelit kanë vendosur tej objektit të padisë. Ndërsa në padi është kërkuar kthimi i sendit, gjykatat kanë vendosur edhe njohjen e pronësisë;

4. Gjykatat nuk kanë pasur parasysh se në gjykimin e çështjes ka “gjë të gjykuar”.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Alfred Karamuço, përfaqësuesit e kërkuesit dhe të subjekteit të interesuar, si dhe bisedoi çështjen në tërësi;

V E R E N:

Subjekti i interesuar Rustem Hasaj, me anën e procesit të privatizimit të pronës shtetërore është bërë pronar i një trualli në periferi të qytetit të Shkodrës, me sipërfaqe prej 10.195 m2 si dhe i disa ndërtesave që ndodheshin aty, vërtetuar me aktin e pronësisë nr.1948, datë 16.11.1993.

Më pas, kjo pronë ka kaluar në pronësi të personave të tjerë, të cilët në vitin 1995, ia kanë shitur kërkuesit Zamir Bashli, regjistruar në regjistrin e pronësisë me nr.1189, datë 08.08.1995, regjistruar në regjistrin e pronësisë me nr.1070, datë 18.05.1994..

Në nëntor 2003, subjekti i interesuar Rustem Hasaj, ka ngritur padi kundrejt kërkuesit Zamir Bashli për kthimin e pronës, duke e bazuar kërkimin shprehimisht në nenin 296 të kodit Civil.

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Shkodër me vendimin nr.559, datë 13.04.2004, ka vendosur njohjen e pronësisë të subjektit të interesuar mbi objektin dhe kthimin e saj. Këtë vendim e ka lënë në fuqi Gjykata e Apelit Shkodër me vendimin e saj nr.234, datë 07.11.2004. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.1159, datë 08.07.2005, nuk ka pranuar për shqyrtim rekursin e paraqitur nga kërkuesi.

Gjykata Kushtetuese arrin në përfundim se vendimet e atakuara janë rrjedhojë e një procesi të parregullt gjyqësor e si të tilla, ato duhet të shfuqizohen.

Gjykimi i çështjeve nga një gjykatë e përcaktuar me ligj përbën një ndër elementët e procesit të rregullt ligjor si në kuptim të nenit 42 të Kushtetutës ashtu dhe të nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Në përputhje me përmbajtjen dhe frymën e këtyre dokumenteve, “gjykata e caktuar me ligj” ka të bëjë jo vetëm me bazën ligjore për vetë ekzistencën e një gjykate, por edhe me përbërjen e trupit gjykues në secilin rast.

Në legjislacionin e brendshëm, e veçanërisht në Kodin e Procedurës Civile, janë parashikuar një sërë rregullash, të cilat në tërësinë e tyre burojnë nga aktet e mësipërme dhe me zbatimin e tyre sigurojnë respektimin e parimit kushtetues të gjykimit të drejtë. Kështu, në nenet 154 e 154/a i Kodit të Procedurës Civile, pranimi për shqyrtim i padisë lidhet me plotësimin e të gjithë treguesve të e saj, përfshirë dhe vlerën e padisë dhe kjo e fundit, determinon në caktimin e përbërjes të trupit gjykues (nenet 35 e 65 të Kodit të Procedurës Civile).

Duke iu referuar çështjes në shqyrtim, rezulton se në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Shkodër, është paraqitur një padi për kthim sendi, pa përcaktuar as vlerën dhe as përmasat e këtij sendi. Nga shqyrtimi i dosjes, nuk del të ketë ndonjë kërkim nga palët apo ndonjë veprim nga gjykata lidhur me përcaktimin e vlerës për efekt të gjykatës kompetente. Konstatohet gjithashtu se gjykata ka administruar si prova shkresore një sërë dokumentesh ku është pasqyruar jo vetëm sipërfaqja e objektit, por edhe vlera e tij e tregut në periudha të ndryshme kohe (7.785.000 lekë në kontratën e datës 29.11.1993 dhe 50 milion lekë me kontratën e datës 08.02.1995). Edhe pse në këto kushte, shqyrtimi i çështjes është bërë nga një gjyqtar i vetëm.

Kërkuesi, në ankimin drejtuar Gjykatës së Apelit Shkodër, e ka ngritur këtë si shkelje thelbësore, sepse sipas tij, vlera e objekteve ishte mbi 10 milion lekë e për pasojë çështja duhej të shqyrtohej nga tre gjyqtarë. Ndaj një pretendimi të tillë, gjykata e apelit nuk e ka parë me vend të veprojë vetë, dhe për më tepër, për të rrëzuar këtë pretendim, në vendimin e saj bën një arsyetim sa antiligjor aq edhe alogjik. Në kundërshtim me kërkesat e ligjit, gjykata e apelit arsyeton se palët kanë qenë dakord me përbërjen e trupit gjykues, duke përjashtuar plotësisht përgjegjësinë e vetë gjykatës në formimin e trupit gjykues mbi bazën e vlerës së padisë. Nga ana tjetër, gjykata e apelit shprehet se palët në aktin e shitblerjes nr.12660/2935, datë 29.11.1993, kanë përcaktuar vetë vlerën prej 7.785.000 lekë. Në këtë arsyetim, gjykata e apelit nuk ka parasysh se në kontratë nuk është palë kërkuesi, përkundrazi, ai është palë në kontratën e vitit 1995, ku objekti është vlerësuar me 50.000 milion lekë, kontratë e cila ndodhej në dosje.

Në këtë arsyetim, gjykata e apelit nuk mban parasysh, se në këtë kontratë, kërkuesi nuk është palë, përkundrazi, ai është palë në kontratën e vitit 1995 ku objekti është vlerësuar me 50.000 lekë, kontratë, e cila ndodhej në dosje. Veç kësaj, është për t’u nënvizuar fakti se Gjykata e Apelit Shkodër, ndërsa në faqen 3 të vendimit e konsideron kontratën e vitit 1993 të falsifikuar e të pavlefshme, në faqen 4 të po këtij vendimi vlerën e objektit, sipas kësaj kontrate, e përdor për të rrëzuar pretendimin e kërkuesit për vlerën e padisë. Së fundi, gjykata e apelit e arsyeton këtë pjesë të vendimit haptazi në kundërshtim me nenet 65 e 69 të Kodit të Procedurës Civile sipas të cilave, vlera e padisë llogaritet në momentin e paraqitjes së saj në gjykatë dhe se kjo vlerë përcaktohet nga vlera në treg e pronës.

Në përfundim, Gjykata Kushtetuese, duke marrë parasysh vlerat e objekteve të përcaktuara që para 10 vjetësh, indeksimin financiar të ndodhur në këto vite si dhe vetë përmasat e konsiderueshme të objekteve në konflikt, ka krijuar bindjen se në rastin e

dhënë nuk ndodhemi para shkeljesh formale juridike pa pasoja, por para shkeljesh, riparimi i të cilave do të realizojë gjykimin e çështjes në përputhje me nenin 42 të Kushtetutës dhe nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, nga një gjykatë kompetente.

Përsa i përket shkaqeve të tjera të ngritura nga kërkuesi, Gjykata Kushtetuese rezervon të shprehë pikëpamjen e saj, me qëllim që të mos ndikojë në rigjykimin që do t’i bëhet çështjes në tërësi, duke filluar nga Gjykata e Rrethit Gjyqësor Shkodër. Eshtë ajo gjykatë që veç përcaktimit të vlerës konkrete të objekteve do të formojë ndërgjyqësinë në përputhje me ligjin, do të gjykojë edhe për ekzistencën ose jo të gjësë së gjykuar, etj.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 72 dhe 77 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, njëzëri,

V E N D O S I :

- Shfuqizimin si të papajtueshëm me Kushtetutën të vendimeve nr.559, datë 13.04.2004 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Shkodër; nr.234, datë 17.11.2004 të Gjykatës së Apelit Shkodër dhe nr.1159, datë 08.07.2005 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë;

- Dërgimin e çështjes për rigjykim në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Shkodër.


fillim i faqes

Vendimi. nr.13, datë 18.05.2006(V-13/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 20.02.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.15 Akti që i përket:

K E R K U E S: XHEMAL KODRA, përfaqësuar nga avokat Arqile Nini, me prokurë.

SUBJEKTE TE INTERESUARA: TRASHEGIMTARET E ISLAM AGES

1. ZENEL AGA, përfaqësuar nga avokat Gjergj Papuli, me prokurë.

2. HANE, KASEM, FATIME, DRITA, LUMTURI, METJE, SILVANA, SHANE E NADIRE AGA, në mungesë.

3. KOMISIONI I KTHIMIT DHE KOMPENSIMIT TE PRONAVE, në mungesë

O B J E K T I: Shfuqizimi si antikushtetues i vendimeve nr.4357, datë 05.11.2002 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë; nr.600, datë 13.05.2003 të Gjykatës së Apelit Tiranë dhe nr.974, datë 07.05.2004 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

Kërkuesi pretendon se gjykatat i kanë cenuar të drejtën për një proces të rregullt ligjor, duke arsyetuar në këto drejtime kryesore:

Së pari, çështja nuk është shqyrtuar nga një gjykatë kompetente dhe e parashikuar me ligj, por është gjykuar me gjyqtar të vetëm dhe jo me një trup gjykues. Gjykata nuk ka caktuar ekspert për të përcaktuar vlerën e padisë, ndërkohë që kërkuesi e ka bazuar pretendimin e tij në një akt ekspertimi privat, sipas të cilit vlera e objektit të padisë kalon shumën 10 milion lekë;

Së dyti, gjykata e shkallës së parë, nuk ka krijuar drejt ndërgjyqësinë, sepse nuk ka bërë zëvendësimin procedural të palës së paditur që ka vdekur me trashëgimtarët ligjor sipas dëshmisë së trashëgimisë, por sipas çertifikatës së lindjes;

Së treti, gjykata e apelit megjithëse, sipas kërkuesit, ka riçelur hetimin gjyqësor për të thirrur në proces pronaren e objekteve mbi truall, me cilësinë e palës së paditur, ajo nuk e ka plotësuar këtë detyrim ligjor;

Së katërti, Gjykata e Lartë nuk e ka kaluar çështjen në seancë, ndërkohë që problemi ligjor ndërmjet të tjerave ka qenë kolizioni ndërmjet ligjit “Për tokën” dhe ligjit “Për kthimin dhe kompensimin e pronave”.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Sokol Sadushi, përfaqësuesit e kërkuesit, të subjektit të interesuar dhe shqyrtoi çështjen në tërësi,

V E R E N:

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë, me vendimin nr.4357, datë 05.11.2002, në çështjen me objekt “Anullim të vendimit të komisionit të kthimit dhe kompensimit të pronave” dhe objekt kundërpadie “lirim e dorëzim sendi”, ka rrëzuar padinë e kërkuesit dhe ka pranuar kundërpadinë për të liruar e dorëzuar sipërfaqen e truallit prej 4000 m2.

Gjykata e Apelit Tiranë ka lënë në fuqi vendimin e gjykatës së rrethit gjyqësor dhe Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, në dhomën e këshillimit, ka vendosur mospranimin e rekursit.

Të gjitha pretendimet e parashtruara nga kërkuesi, Gjykata Kushtetuese i analizon në drejtim të ndikimit të drejtpërdrejtë që ato mund të kenë sjellë në cenimin ose jo të të drejtës për një proces të rregullt ligjor, në kuptim të nenit 42 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

Gjykata Kushtetuese çmon se pretendimi i kërkuesit për tejkalim të kufirit ligjor të vlerës së padisë, parashikuar nga neni 35 i Kodit të Procedurës Civile, arsye kjo që detyronte gjykatën të shqyrtonte çështjen me një trup gjykues prej tre gjyqtarësh, nuk është i drejtë nga pikëpamja kushtetuese.

Çështjen në shqyrtim, gjykata e rrethit gjyqësor e ka gjykuar me një gjyqtar të vetëm. Kodi i Procedurës Civile ka parashikuar si një kusht thelbësor për përbërjen e rregullt të trupit gjykues, vlerën në lekë të aktit administrativ që kundërshtohet. Përcaktimi i vlerës së padisë, në rastet e kundërshtimit të paligjshmërisë së akteve administrative, përbën njëkohësisht një element esencial për të konkluduar mbi gjykatën kompetente. Gjykata Kushtetuese çmon se mosrespektimi nga ana e gjyqtarit të vetëm, në momentin e paraqitjes së padisë, të këtij rregulli procedural që kërkon zhvillimi normal i një procesi gjykimi, mund të sjell cenimin e elementit thelbësor kushtetues që lidhet me gjykatën kompetente.

Por, nga dosja gjyqësore rezulton se gjykata e rrethit gjyqësor dhe në veçanti gjykata e apelit, e kanë shqyrtuar këtë pretendim të kërkuesit dhe ia kanë refuzuar si të pabazuar. Kështu, nga procesverbali i seancës gjyqësore të zhvilluar në gjykatën e rrethit gjyqësor rezulton, se ekspertët i janë përgjigjur pyetjes së gjykatës për çmimin e truallit, objekt gjykimi, duke përcaktuar vlerën e objektit të padisë nën kufirin që parashikon ligji. Këtë pretendim të kërkuesit e ka analizuar gjykata e apelit në vendimin e saj, duke evidentuar se nuk e kalon kufirin ligjor, pasi gjykata e rrethit gjyqësor e ka llogaritur vlerën e objektit të padisë, e cila arrin shumën 6 milion lekë, me ekspertë.

Në rastin konkret, përcaktimi saktësisht i vlerës së padisë, në raport me kufirin ligjor prej 10 milion lekë, që parashikon neni 35 i Kodit të Procedurës Civile, është një çështje të provuari që ka dalë gjatë gjykimit në fakt të çështjes dhe, si i tillë, nuk mund të rivlerësohet ndryshe nga Gjykata Kushtetuese.

Në këto kushte, bërja e një analize apo vlerësimi të ri nga ana e Gjykatës Kushtetuese të një prove të administruar në dosjen gjyqësore, që në rastin konkret lidhet me përgjigjen e ekspertëve në seancë gjyqësore mbi vlerën e objektit të padisë, do ta deformonte procesin kushtetues dhe do ta shndërronte atë në një proces gjykimi të zakonshëm. Mbi këtë analizë, Gjykata Kushtetuese çmon se kërkuesi nuk provon se procesi gjyqësor ka qenë i parregullt nga pikëpamja kushtetuese.

Pretendimi tjetër i kërkuesit për parregullsinë e procesit gjyqësor, për shkak të mosthirrjes në gjykim të trashëgimtarëve ligjor sipas dëshmisë së trashëgimisë apo të personave të tjerë të paditur, nuk është i drejtë. Gjykata Kushtetuese vlerëson se ky pretendim duhet analizuar në aspektin e lidhjes së drejtpërdrejtë që ka ekzistenca e shkeljes ligjore me vetë kërkuesin, si dhe të ndikimit që kjo shkelje mund të ketë sjellë mbi ecurinë e procesit gjyqësor. Ky pretendim nuk lidhet me elementet thelbësorë që kërkon e drejta për një proces të rregullt ligjor.

Kuptimi i kësaj të drejte është analizuar gjerësisht në shumë vendime të Gjykatës Kushtetuese, si dhe të jurisprudencës së Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Moskrijimi i drejtë i ndërgjyqësisë që lidhet me parimin e kontradiktoritetit në gjykim si dhe të barazisë së armëve, është konsideruar nga jurisprudenca shkelje e standardeve, kur ankuesit i është cenuar drejtpërdrejt e drejta për një proces të rregullt ligjor që parashikon Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë dhe Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Mosprania në gjykim e personave që, sipas kërkuesit, duhej të thirreshin si të paditur, si dhe zhvillimi i gjykimit në mungesë të tyre, nuk përbëjnë një pretendim kushtetues në kuptim të të drejtës për një proces të rregullt ligjor për arsye se ai i ka patur të gjitha mundësitë të ushtrojë të drejtat e tij në këtë gjykim.

Edhe pretendimi tjetër i kërkuesit që lidhet me parregullsinë e procesit gjyqësor në Gjykatën e Lartë për shkak të mosshqytimit të çështjes në seancë gjyqësore, por në dhomën e këshillimit, nuk argumentohet në dimensionin kushtetues që kërkon e drejta për një proces të rregullt ligjor.

Në këto kushte, Gjykata Kushtetuese arrin në përfundimin se kërkesa e paraqitur nga kërkuesi është e pabazuar, në kuptim të nenit 42 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, dhe për rrjedhojë duhet rrëzuar.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, duke u bazuar në nenet 131, shkronja “f” ; 134, pika 1, shkronja “g” të Kushtetutës, si dhe në nenet 72 e 77 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :

- Rrëzimin e kërkesës.

Ky vendim është përfundimtar, i formës së prerë dhe hyn në fuqi ditën e botimit në Fletoren Zyrtare.

MENDIMI I PAKICES

Jam kundër qëndrimit të shumicës që ka vendosur për rrëzimin e kërkesës së kërkuesit.

Kërkuesi Xhemal Kodra, ka kërkuar shfuqizimin si antikushtetues të vendimeve nr.4357, datë 05.11.2002 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë; nr.600, datë 13.05.2003 të Gjykatës së Apelit Tiranë dhe nr.974, datë 07.05.2004 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

Ai ka pretenduar se gjykatat i kanë cenuar të drejtën për një proces të rregullt ligjor, sepse çështja është gjykuar nga një gjykatë jo kompetente, nga një gjyqtar në vend që të gjykohej nga një gjykatë e përbërë nga tre gjyqtarë; se nuk është formuar drejt ndërgjyqësia e se nga Gjykata e Lartë, nuk janë vlerësuar si duhet problemet e rëndësishme ligjore të parashikuara në rekursin e paraqitur prej tij.

Gjatë shqyrtimit të çështjes është konstatuar se kërkuesit që në fillim të hetimit gjyqësor, ka paraqitur pretendimin se kërkesa e tij duhej të gjykohej nga një gjykatë e përbërë nga tre gjyqtarë, sepse sipas tij, objekti i padisë është mbi 10 milion lekë. Veç kësaj, kërkuesi në mbështetje të pretendimeve të tij, i ka paraqitur gjykatës një akt ekspertimi të kryer në mënyrë private, me të cilin vërtetonte se vlera e padisë ishte 37 milion lekë.

Në kundërshtim me sa është pretenduar nga kërkuesi, gjykata nuk ka pranuar për të bërë ekspertizë për këtë problem, i cili duhej zgjidhur në fillim të shqyrtimit të gjykimit. Gjykata ka urdhëruar kryerjen e ekspertimit në përfundim të gjykimit të çështjes, por dhe atëherë, nuk i ka pyetur ekspertët për vlerën e objektit që ishte kontestuar që në fillim të gjykimit. Për këtë pretendim me rëndësi për çështjen në gjykim, krejt rastësisht gjykata në seancë ka pyetur ekspertët në lidhje dhe me vlerën e objektit dhe ata janë shprehur se vlera ishte nën 10 milion lekë.

Duke vepruar në këtë mënyrë, gjykata e rrethit gjyqësor ka vepruar në kundërshtim me përmbajtjen e dispozitave të Kodit të Procedurës Civile në lidhje me gjykatën kompetente sepse:

Sipas nenit 65 të këtij Kodi, vlera e padisë llogaritet në momentin e paraqitjes së saj në gjykatë; ndërsa sipas nenit 69 të tij, kur kërkohet një pronë e paluajtshme vlera e padisë përcaktohet nga vlera në treg e pronës që kërkohet.

Ndryshe nga sa parashikojnë këto dispozita, gjykata jo vetëm që nuk ka zgjidhur këtë problem në fillim, por nuk ka pranuar as të verifikojë pretendimin e parashtruar nga kërkuesi gjatë gjykimit. Në këtë mënyrë ajo ka vepruar në kundërshtim edhe me përmbajtjen e nenit 59 të Kodit të Procedurës Civile, sipas të cilit, gjykata në çdo fazë të gjykimit, qoftë dhe kryesisht, merr në shqyrtim juridiksionin apo kompetencën e saj, si dhe të nenit 61 të tij, që përcakton, se gjykata kur konstaton që nuk është kompetente për gjykimin e çështjes, kryesisht ose me kërkesën e palëve, vendos moskompetencën e saj dhe i dërgon aktet në gjykatën kompetente.

Sipas këtyre dispozitave, për saktësimin e vlerës së padisë e për përcaktimin e gjykatës kompetente, kanë detyrimet e tyre veçmas si pala që paraqet kërkesëpadinë ashtu dhe gjykata së cilës i paraqitet kërkesëpadia. Sipas mendimit tim, këtë detyrim duhet ta përmbushë pala që paraqet kërkesën, por nëse ajo nuk e realizon atë si duhet, gjykata duhet të luaj rol aktiv për të përcaktuar vlerën e padisë, pasi me të është i lidhur ngushtë problemi i gjykatës kompetente. Pra, gjykata nuk duhet të jetë indiferente e ta lidhë këtë problem të rëndësishëm vetëm me disponibilitetin e kërkuesit apo dhe të palëve.

Për këto arsye, mendoj, se gjykata e rrethit gjyqësor ka vepruar në kundërshtim me kërkesat e Kodit të Procedurës Civile për këtë problem dhe gjykata e apelit, pa shkaqe të përligjura, është pajtuar me këtë qëndrim; ndërsa Gjykata e Lartë, këtë pretendim të rëndësishëm me karakter ligjor nuk e ka vlerësuar si shkak për ta kaluar çështjen për gjykim. Në këto rrethana, kërkesa duhej pranuar.

Anëtar: F. Abdiu

fillim i faqes

Vendimi. nr.14, datë 22.05.2006(V-14/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Alfred Karamuço, Kujtim Puto, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 30.01.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.11 Akti që i përket:

K E R K U E S: GRUP DEPUTETESH TE KUVENDIT TE REPUBLIKES SE SHQIPERISE, përfaqësuar nga Petro Koçi e Ylli Manjani, me autorizim.


1. KUVENDI I REPUBLIKES SE SHQIPERISE, përfaqësuar nga Idar Bisri e Dritan Devole, me autorizim.

2. KESHILLI I MINISTRAVE, përfaqësuar nga Hasan Metuku, me autorizim.

3. KESHILLI I LARTE I DREJTESISE, përfaqësuar nga zëvëndëskryetari, Ilir Panda, me autorizim.

O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i ligjit nr.9448, datë 05.12.2005 “Për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr.8811, datë 17.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë””.

BAZA LIGJORE: Nenet 124/1, 131/a e 134/c të Kushtetutës si dhe neni 49 e vijues të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”.

Kërkuesit, kanë parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin si të papajtueshëm me kushtetutën të ligjit objekt shqyrtimi:

- Sipas Kushtetutës, institucioni i Këshillit të Lartë të Drejtësisë organizohet e funksionon me natyrë permanente, por jo me anëtarësi me kohë të plotë pune;

- Papajtueshmëria e mandatit të anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë me çdo veprimtari tjetër politike, publike ose private (përveç mësimdhënies) vjen në kundërshtim me përcaktimin kushtetues të anëtarësisë në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, për shkak të detyrës si gjyqtar;

- Ligji i ri ndërpret si mandatin e anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë ashtu edhe ushtrimin e funksionit të gjyqtarit në kundërshtim me Kushtetutën;

- Konflikti i interesave, që ligji në shqyrtim synon të shmangë, është i zgjidhshëm nga legjislacioni në fuqi;

- Ligji i ri del jashtë logjikës kushtetuese të përfaqësimit të gjyqësorit në Këshillin e Lartë të Drejtësisë dhe cenon parimin e vetëqeverisjes së tij;

- Ligji është miratuar në kundërshtim me kërkesat e nenit 82 të Kushtetutës, që përcakton detyrimin e Këshillit të Ministrave për t’u shprehur për faturën financiare të ligjit;

- Neni 3 pika 4 i ligjit i jep anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, imunitet nga ndjekja penale, cilësi kjo që nuk është parashikuar në Kushtetutë;

- Neni 2 i ligjit objekt shqyrtimi, ashtu siç është formuluar, ndalon Presidentin e Republikës, Kryetarin e Gjykatës së Lartë dhe Ministrin e Drejtësisë të kryejnë detyrat e tjera publike veç asaj të anëtarësimit në Këshillin e Lartë të Drejtësisë.

Përfaqësuesi i Kuvendit të Republikës së Shqipërisë ka parashtruar:

- Ligji i ri synon të çlirojë Këshillin e Lartë të Drejtësisë nga konflikti i interesit në funksion të dhënies së drejtësisë;

- Neni 5 i ligjit, objekt shqyrtimi, pra papajtueshmëria me disa veprimtari, ka të bëjë me anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, por jo me Presidentin, Kryetarin e Gjykatës së Lartë dhe Ministrin e Drejtësisë;

- Termi “gjyqtarë” në përbërje të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, i përcaktuar në nenin 147/1 të Kushtetutës, nuk ka të bëjë me veprimtarinë me kohë të plotë si gjyqtarë, por me zgjedhjen e tyre nga radhët e gjyqtarëve;

- Veprimtaria e gjyqtarëve me kohë të plotë si anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë nuk do të thotë që ata nuk do të kenë më lidhje me gjyqësorin, por do të mbeten pjesë e tij edhe pas përfundimit të mandatit të anëtarit;

- Kundërshtia e paqartësia e dispozitave ligjore nuk mund të jetë objekt gjykimi kushtetues;

- Kuvendi ka respektuar detyrimet kushtetuese për shqyrtimin e faturës financiare të ligjit.

Përfaqësuesi i Këshillit të Lartë të Drejtësisë ka parashtruar:

- Anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë të zgjedhur nga gjyqësori nuk mund të mos konsiderohen gjyqtarë dhe si të tillë e kanë imunitetin;

- Anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë nuk kanë dhënë dorëheqjen nga detyra e gjyqtarit, por këtë detyrë e ushtrojnë në një formë tjetër;

- Sipas nenit 5 të ligjit objekt shqyrtimi, Presidentit të Republikës, Kryetarit të Gjykatës së Lartë dhe Ministrit të Drejtësisë nuk duhet t’u mohohen kompetencat në ushtrimin e detyrës së anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë.


pasi dëgjoi relatoret e çështjes Alfred Karamuço e Kujtim Puto, përfaqësuesit e kërkuesve që kërkuan pranimin e kërkesës, përfaqësuesit e Kuvendit që kërkuan rrëzimin e kërkesës, përfaqësuesin e Këshillit të Ministrave e të Këshillit të Lartë të Drejtësisë që u shprehën se ia lenë në çmim Gjykatës Kushtetuese, dhe pasi bisedoi çështjen në tërësi;

V E R E N:

Kuvendi i Republikës së Shqipërisë, me ligjin nr.9448, datë 05.12.2005, ka bërë disa ndryshime e shtesa në ligjin nr.8811, datë 17.05.2001, “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”. Me këto ndryshime e shtesa, anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë duhet të zgjedhin një nga funksionet, ose të ushtrojnë efektivisht detyrën e gjyqtarit ose vetëm detyrën me kohë të plotë të anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Si anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, ata do të gëzojnë imunitet nga ndjekja penale. Me përjashtim të gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë, gjyqtarët e tjerë do të kenë të drejtë të kthehen përsëri si gjyqtarë efektivë pas mbarimit të mandatit të tyre si anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Gjithashtu, sipas këtyre ndryshimeve

anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë që zgjidhen nga Kuvendi nuk duhet të jenë gjyqtarë.

Gjykata Kushtetuese çmon se zgjidhja e problemeve të parashtruara nga kërkuesi dhe nga subjektet e interesuara është e kushtëzuar nga interpretimi i parimeve e normave kushtetuese për ndarjen e balancimin ndërmjet pushteteve legjislativ, ekzekutiv e gjyqësor, me rregullimet kushtetuese për natyrën e funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, dhe me statusin e veprimtarinë e funksionarëve të tyre, etj..

Parimi i ndarjes dhe i balancimit të pushteteve si një nga bazat kryesore të shumë kushtetutave moderne, i parashikuar edhe në nenin 7 të Kushtetutës, u jep mundësi të tri degëve të qeverisjes (legjislativit, ekzekutivit e gjyqësorit) jo vetëm të respektojnë njëri tjetrin në ushtrimin e funksioneve të tyre, por edhe të kontrollohen e ndihmohen në mënyrë të ndërsjelltë me qëllim të funksionimit sa më mirë të sistemit të qeverisjes. Ky parim, duke mos qenë qëllim në vetvete, ndihmon që pushteti të shpërndahet në disa mbajtës me funksione e detyra të ndryshme, për të siguruar reciprokisht një drejtësi më të madhe në ushtrimin e tij. Nga ana tjetër, ky parim ndihmon gjithashtu edhe në bashkëveprimin e mbajtësve të pushteteve duke siguruar shkallë garancie dhe siguri më të lartë në marrjen e vendimeve të drejta dhe të peshuara. Prandaj, parimi i ndarjes e balancimit të pushteteve, pavarësisht nga alternimi i forcave politike në pushtet, duhet të mbetet mbizotërues.

Autonomia dhe pavarësia e gjyqtarëve përbëjnë garanci efektive për të drejtat e qytetarëve. Këto garanci gjejnë shprehjen e tyre në nenin 147 të Kushtetutës, nga përmbajtja e së cilës “qeverisja” e gjyqësorit i është lënë në kompetencë Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Sipas kësaj dispozite, ky organ kushtetues, i pavarur nga legjislativi dhe ekzekutivi, vendos ndër të tjera për transferimin e gjyqtarëve të shkallës së parë dhe të apelit, për përgjegjësinë disiplinore të tyre si dhe i propozon Presidentit të Republikës për emërim, kandidaturat për gjyqtarë. Këshilli i Lartë i Drejtësisë është organi kushtetues i pozicionuar në majën e piramidës organizative të pushtetit gjyqësor. Për të realizuar vetëqeverisjen e gjyqësorit, Këshilli i Lartë i Drejtësisë përbëhet në shumicën e tij nga gjyqtarë, të cilët, duke ushtruar funksionet e tyre si të tillë, realizojnë lidhjen e këtij Këshilli me korpusin gjyqësor. Frymën e korporatës (vetëqeverisjes) në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, kushtetutbërësi e ka futur me qëllim të caktuar për ta bërë gjykatën të pavarur nga ndërhyrjet e legjislativit dhe të ekzekutivit.

Koncepti i vetëqeverisjes së gjyqësorit gjen shprehjen e vet jo vetëm në kuadrin e ndarjes së pushteteve, por edhe në bashkëveprimin e tyre. Prandaj, vështirë se mund të pranohet se ka cenim të parimit të ndarjes dhe balancimit të pushteteve kur një pushtet krijon organe të pushtetit tjetër ose siguron të ardhurat për buxhetin e një pushteti tjetër. Duke u nisur nga nevoja e bashkëveprimit midis pushteteve, vetëqeverisja e gjyqësorit nuk mund të realizohet siç kërkohet pa respektuar parimin e demokracisë, pra pa dëgjuar e vlerësuar edhe vullnetin e sovranit që shfaqet jo vetëm kur ai miraton ligjet e organizimit e të funksionimit të organeve të gjyqësorit, por edhe kur miraton emërimin e anëtarëve të Gjykatës së Lartë dhe të Kryetarit të saj si edhe kur zgjedh drejtpërdrejt tre anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë.

Bashkëveprimi i Këshillit të Lartë të Drejtësisë, me pushtetin ekzekutiv shfaqet sidomos në procedurat e masave disiplinore ndaj gjyqtarëve. Këto nuk mund të kryhen pa pjesëmarrjen aktive të Ministrit të Drejtësisë, kurse emërimi i tyre nuk mund të bëhet pa miratimin e Kryetarit të këtij Këshilli, që për shkak të funksionit, është Presidenti i Republikës. Kushtetuta i ka dhënë Presidentit të Republikës kryesinë e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, për faktin se Kryetari i Shtetit mund të ushtrojë më mirë se kushdo tjetër misionin e moderatorit në veprimtarinë e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, me qenë se funksioni i tij është i veshur me prestigj dhe se pozita që ze organi i tij e vendos mbi të gjitha palët.

Këto janë elemente thelbësore të bashkëveprimit midis pushteteve, pa të cilët nuk mund të kuptohet një sistem qeverisje.

Veçimi i gjyqtarëve nga kategoria e zyrtarëve të pushteteve të tjera konsiderohet si një ndër aspektet më të rëndësishëm të pavarësisë së gjyqësorit. Ekzekutivi përbën ndoshta shqetësimin më serioz ndaj kësaj pavarësie, për arsye se potencialisht ai ka interes të drejtpërdrejtë në lidhje me mënyrën se si do të zgjidhen një numër i madh çështjesh dhe se ai ka mundësinë të ushtrojë praktikisht ndikim më të madh ndaj gjyqtarëve. Pavarësia e gjyqësorit ka dy komponente reale të saj që janë: paanshmëria dhe pavarësia e gjyqtarit (me dallimet përkatëse mes tyre). Paanshmëria i referohet një qëndrimi subjektiv të gjyqtarit në lidhje me çështjen dhe me palët pjesëmarrëse në të, ndërsa pavarësia nënkupton jo vetëm një qëndrim të caktuar ndaj ushtrimit të funksionit gjyqësor, por një pozitë ose marrëdhënie në raport me të tjerët, veçanërisht me pushtetin ekzekutiv, që bazohet në ekzistencën e kushteve dhe garancive objektive. Njohja e rëndësisë së këtyre parimeve të ndërvarura nga njëri-tjetri si dhe marrja e masave për respektimin e tyre kanë ndikim të drejtpërdrejtë në zgjidhjen e drejtë të çështjeve në gjykim, prandaj vetë Kushtetuta, në dispozitat e saj, ka përcaktuar si përbërjen e Këshillit të Lartë të Drejtësisë ashtu edhe natyrën e veprimtarisë së organit në tërësi dhe të anëtarëve në veçanti.

Shtesat dhe ndryshimet që i bëhen ligjit nr.8811, datë 17.05.2001, “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë” argumentohen me nevojën e shmangies së konfliktit të interesave të anëtarëve të këtij Këshilli, sidomos gjatë vendimarrjes, ku ky ndikim pretendohet se ka qenë konkret ashtu edhe gjatë ushtrimit të kontrollit të veprimtarisë të disa gjykatave, ku anëtarët e tij drejtonin personalisht. Prandaj, me shtesat dhe ndryshimet që i bëhen ligjit nr.8811, datë 17.05.2001, “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, anëtarët e këtij organi, do të duhet të punojnë me kohë të plotë në Këshill dhe nuk do të ushtrojnë më efektivisht detyrën e gjykimit të çështjeve, pra edhe atë të drejtuesit të gjykatave.

Gjykata Kushtetuese arrin në përfundimin se shtesat dhe ndryshimet e ligjit jo vetëm dobësojnë vetëqeverisjen e gjyqësorit, por vijnë në kundërshtim edhe me vetë rregullimin që Kushtetuta u ka bërë përbërjes dhe funksionimit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë.

Neni 1 (i pandryshuar) i ligjit nr.8811, datë 17.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, duke zbërthyer parimin kushtetues të

vetëqeverisjes së gjyqsorit e ka përcaktuar Këshillin e Lartë të Drejtësisë si “autoritetin shtetëror përgjegjës” edhe për emërimin e gjyqtarëve për disiplinimin si dhe për kontrollin e veprimtarisë së tyre. Përmbushja e qëllimeve të Kushtetutës dhe të ligjit kërkon, sa të jetë e mundur më shumë, edhe shmangien e interesave në vendimarrjen e këtij organi si dhe forcimin e kontrollit mbi veprimtarinë e gjyqtarëve. Megjithatë, zgjidhjet që ka dhënë ligji objekt shqyrtimi, edhe sikur të pranohet dobia e tyre, nuk janë në harmoni me rregullimet kushtetuese dhe me raportet e organeve të përcaktuara prej saj. Në rregullimet që Kushtetuta i ka bërë raportit midis pavarësisë e garancisë të gjyqtarit (vetëqeverisje të gjyqësorit) nga njëra anë, dhe konfliktit të interesave të anëtarëve në vendimmarrjen e Këshillit të Lartë të Drejtësisë nga ana tjetër, është synuar t’i jepet përparësi pavarësisë së pushtetit gjyqësor dhe jo konfliktit të interesit siç është bërë me anë të ligjit objekt shqyrtimi.

Interesi i përbashkët i mbrojtjes është themeli i çdo motivi racional pavarësie e garancie dhe, në funksion të mbrojtjes së gjyqësorit, Kushtetuta nuk i ka shkëputur anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë nga gjykimi dhe, si rrjedhojë, as nga interesat e trupës gjyqësore. Prandaj, problemet që mund të dalin në vendimmarrjen e Këshillit të Lartë të Drejtësisë nga konflikti i interesave të anëtarëve të tij mund dhe duhet të zgjidhen ose në kuadër të legjislacionit ekzistues ose duke bërë shtesa e ndryshime në ligje, por pa cenuar rregullimet kushtetuese për natyrën e funksionimit dhe për përbërjen e Këshillit të Lartë të Drejtësisë.

Ligji objekt shqyrtimi konfondon institucionin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, që sipas Kushtetutës është permanent në funksionin e tij, me anëtarësinë që nuk vepron në mënyrë të vazhdueshme dhe me kohë të plotë. Neni 147/1 i Kushtetutës, duke rregulluar funksionimin dhe përbërjen e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, përcakton qartë se ky Këshill përbëhet (në shumicën e tij) nga gjyqtarë që zgjidhen nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare. Për këta të fundit, ajo saktëson jo vetëm numrin, por edhe cilësinë e tyre si gjyqtarë ashtu siç vepron edhe kur përcakton pjesëmarrjen për shkak të funksionit (“ex officio”) të Presidentit të Republikës, të Kryetarit të Gjykatës së Lartë dhe të Ministrit të Drejtësisë, të cilët nuk janë dhe nuk mund të jenë permanentë. Në rastin kur shumica e anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë mund të mos ishin gjyqtarë, Kushtetuta do t’i emërtonte thjesht anëtarë si në rastin e anëtarëve të zgjedhur nga Kuvendi. Në të njëjtën mënyrë është vepruar edhe në nenin 15 të ligjit të mëparshëm nr.7561, datë 29.04.1992 “Për disa ndryshime e plotësime në ligjin nr.7491, datë 29.04.1991 “Për dispozitat kryesore kushtetuese”, ku parashikohej se Këshilli i Lartë i Drejtësisë përbëhet, ndërmjet të tjerëve, nga nëntë juristë, pra pa i përcaktur si gjyqtarë ose si prokurorë. Përderisa Kushtetuta në fuqi e ka bërë vetë specifikimin, duke i quajtur gjyqtarë, nuk mund të vendosen emërtime të tjera të cilat mund të shtojnë ose të pakësojnë cilësi të tjera dhe që çojnë në përbërje të ndryshme nga përbërja që ajo përcakton.

Ligji objekt shqyrtimi ka sanksionuar se nëntë anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë zgjidhen nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare (neni 1) dhe, pas zgjedhjes, e ushtrojnë detyrën si të tillë me kohë të plotë (neni 3/1). Ky rregullim ligjor vjen në kundërshtim me përmbajtjen e nenit 147 të Kushtetutës dhe me frymën e saj, sipas të cilës nëntë anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë të zgjedhur nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare janë, jo

vetëm formalisht, por edhe realisht, gjyqtarë në detyrë (veprim). Në këtë drejtim praktika shqiptare, mbështetur edhe nga përmbajtja e disa normave të tjera kushtetuese, gjyqtarët i ka konsideruar si funksionarë shtetërorë të ngarkuar me detyrën e dhënies së drejtësisë.

Sipas nenit 143 të Kushtetutës “Qenia gjyqtar nuk pajtohet me asnjë veprimtari tjetër shtetërore, politike ose private”. Nga përmbajtja e kësaj norme del që detyra e parë dhe kryesore është qenia gjyqtarë në kuptimin që gjyqtarët japin vendime e bëjnë drejtësi në mënyrë të vazhdueshme. Lidhur me këtë detyrë, Kushtetuta ka bërë përjashtim përsa i përket veprimtarisë jo permanente të tyre në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, në të cilin ata përfaqësojnë trupën e gjyqtarëve që i ka zgjedhur në këtë organ kushtetues.

Përjashtimet nga rregullimi kushtetues nuk mund të vendosen me ligj. Vetë kushtetutëbërësi, kur e ka gjykuar të arsyeshme, ka bërë përjashtime në mënyrë posaçme. Kështu, ai ka lejuar shprehimisht edhe anëtarësinë e Presidentit të Republikës ose të Ministrit të Drejtësisë në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, megjithëse nenet 89 e 103/2 të Kushtetutës kanë përcaktuar përkatësisht se ai (Presidenti i Republikës) “nuk mund të mbajë asnjë detyrë tjetër publike”, ose “Ministri i Drejtësisë nuk mund të ushtrojë asnjë veprimtari tjetër shtetërore”.

Sipas Kushtetutës dhe normave të shfuqizuara të ligjit nr.8811, datë 17.05.2001, “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, nëntë anëtarët gjyqtarë zgjidhen nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare për shkak të cilësisë së tyre si gjyqtarë. Kushtetutëbërësi, duke i konceptuar ata si gjyqtarë në detyrë , nuk e ka parë me vend të veshë me ndonjë lloj mbrojtje të veçantë anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë dhe as u ka vënë kufizime atyre përsa i përket papajtueshmërive të funksionit. Vetë ligjvënësi, në ligjin objekt shqyrtimi që ndryshon të mëparshmin, ka pranuar se anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, duhet të gëzojnë imunitet dhe se mandati i tyre është i papajtueshëm me çdo veprimtari tjetër politike, publike ose private, përveç mësimdhënies. Nuk është e rastësishme ose rrjedhojë e “harresës” mospërmendja në Kushtetutë e “privilegjeve” ose “kufizimeve” si më sipër për anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, që zgjidheshin nga gjyqësori dhe përfaqësonin “zërin” e tij në një kohë që pranohet se ato përbëjnë garanci të domosdoshme për pavarësinë e autonominë e gjyqësorit. Mosdhënia e këtyre garancive argumentohet me vetë konceptimin e kushtetutbërësit që nëntë anëtarët e zgjedhur nga gjyqësori, duke qenë në përbërje të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, vazhdojnë të punojnë efektivisht si gjyqtarë dhe si të tillë ata gëzojnë, sipas nenit 137 të Kushtetutës, imunitetin si të gjithë gjyqtarët e tjerë.

Eshtë i pabazë pretendimi që ngrihet nga subjektet e interesuara se anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë që zgjidhen nga gjyqësori mund të konsiderohen gjyqtarë edhe pse nuk punojnë efektivisht si të tillë, ashtu siç është vepruar edhe për ata gjyqtarë që punojnë në funksione të ndryshme drejtuese në Ministrinë e Drejtësisë. Ligji nr.8678, datë 02.11.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Ministrisë së Drejtësisë”, në nenin 4 të tij, u jep mundësinë të shërbejnë në disa struktura të Ministrisë së Drejtësisë gjyqtarëve e prokurorëve dhe kjo periudhë u njihet atyre vetëm si vjetërsi pune si gjyqtar ose prokuror për efekt të kërkesave të karrierës profesionale. Mirëpo, pa analizuar kushtetutshmërinë e kësaj norme, pasi është jashtë objektit të shqyrtimit të çështjes, pranimi i një pretendimi

të tillë do të vinte në kundërshtim me interpretimin dhe zbatimin e nenit 143 të Kushtetutës, sipas të cilit, qenia gjyqtar nuk pajtohet me asnjë veprimtari tjetër shtetërore.

Ndonëse rregullimet për papajtueshmërinë e mandatit të funksionarëve të organeve kushtetuese si dhe për imunitetin e këtyre të fundit Kushtetuta i trajton në mënyrë shteruese, ligji objekt shqyrtimi u ka bërë atyre një rregullim që vetë Kushtetuta nuk e ka parashikuar. Këtu nuk është fjala vetëm se është ometuar për të përjashtuar papajtueshmërinë e mandatit të anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë me mandatin e anëtarëve që e kanë këtë detyrë për shkak të funksionit (Presidenti i Republikës, Kryetari i Gjykatës së Lartë dhe Ministri i Drejtësisë), por edhe për faktin që ligji i ri e konsideron të papajtueshëm këtë mandat me çdo veprimtari tjetër publike, (pra edhe me veprimtarinë si gjyqtar) kur neni 147/1 i Kushtetutës jo vetëm nuk e ndalon, por përkundrazi e thekson se anëtarët e zgjedhur nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare, janë gjyqtarë. Për më tepër, ligji objekt shqyrtimi ka dalë tej rregullimit të nenit 5 të ligjit të shfuqizuar. Ky i fundit, duke e pranuar papajtueshmërinë e funksionit të anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë vetëm me atë të prokurorit, të anëtarit të organeve drejtuese dhe ekzekutive të partive politike, ose të avokatit në gjykatat e shkallës së parë e të dytë, e kishte pranuar papajtueshmërinë për aq sa ajo nuk cenonte jo vetëm parimin e ndarjes së pushteteve, por edhe parimin e balancimit të tyre si dhe atë të vetëqeverisjes së pushtetit gjyqësor.

Me nenin 6/4 të ligjit objekt shqyrtimi u është dhënë anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë e drejta të gëzojnë imunitet, duke përcaktuar edhe procedurën si dhe organin përkatës të ngarkuar me heqjen e këtij imuniteti (Këshilli i Lartë i Drejtësisë).

Imuniteti ka të bëjë me mbrojtjen e një kategorie të caktuar zyrtarësh (pra, imuniteti ratione personae) nga juridiksioni i gjykatave penale dhe ka si elemente përbërëse papërgjegjshmërinë për veprat penale si edhe paprekshmërinë nga ndjekja penale. Kushtetuta ka parashikuar shprehimisht funksionet, bartësit e të cilëve duhet të gëzojnë imunitet. Nuk është parashikuar në asnjë dispozitë të Kushtetutës që anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë të kenë imunitet, sepse ajo ka veshur me imunitet gjyqtarët për shkak të rëndësisë së veçantë të detyrës që ata kryejnë dhe jo gjyqtarët si anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Ashtu siç thuhet edhe në Vendimin nr. 212, datë 29.10.2002 të Gjykatës Kushtetuese, përderisa Kushtetuta ka trajtuar organizimin dhe funksionimin e këtyre institucioneve dhe statusin e anëtarëve të tyre, ajo ka përcaktuar njëkohësisht edhe kufijtë e të drejtave të tyre.[1] Në këtë linjë arsyetimi është parashikuar edhe për gjyqtarët si edhe për disa funksionarë të tjerë të organeve kushtetuese.

Kushtetuta nuk e ka vlerësuar si detyrë më pak të rëndësishme anëtarësimin në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, duke e çmuar atë si funksion që nuk mund të ketë të njëjtin risk ligjor ose politik, siç ka anëtari që punon efektivisht gjyqtar. Prandaj, nuk mund të pranohet se është në pajtim me frymën e përmbajtjen e Kushtetutës dhënia e imunitetit anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Ky qëndrim përbën një argument më shumë që mbështet tezën se kur kushtetutëbërësi krijoi Këshillin e Lartë të Drejtësisë, ai nuk ka pasur qëllim t’a ngarkojë atë të ushtrojë funksionet me kohë të plotë, por vetëm me kohë të pjesëshme, ashtu siç është organizuar dhe ka funksionuar në fakt që nga koha e krijimit të tij si organ.

Neni 6 i ligjit objekt shqyrtimi duke ndryshuar ligjin e mëparshëm, detyron anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë të konfirmojnë zgjedhjen e ushtrimit të njërës nga detyrat, pra ose atë të gjyqtarit në detyrë ose atë të anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Ndërprerja e menjëhershme para afatit dhe e detyruar e mandatit të anëtarit ose e funksionit të gjyqtarit vjen në kundërshtim me Kushtetutën, e cila në nenin 147/1 në të saj ka përcaktuar se anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë qëndrojnë në detyrë për pesë vjet. Sipas këtij amendimi të bërë me ligjin objekt shqyrtimi, anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, me t’u zgjedhur si të tillë, nuk mund të ushtrojnë më funksionin e gjyqtarit. Si rrjedhojë, ndaj tyre nuk do zbatohen dispozitat ligjore e kushtetuese për procedimin disiplinor të gjyqtarëve si garanci e pavarësisë dhe e paanësisë së tyre. Jo vetëm kaq, por dispozita e re e ligjit ndërpret funksionin kushtetues të gjyqtarit, sepse duke e vënë atë para detyrimit të zgjedhë njërën nga dy alternativat – anëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë ose gjyqtar efektiv – i kufizon atij kohën e qëndrimit në detyrë, gjë që bie ndesh me Kushtetutën, e cila parashikon se koha e qëndrimit në detyrë të gjyqtarit nuk mund të kufizohet.

Dispozitat e mësipërme u kanë dhënë të drejtën anëtarëve të zgjedhur nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare që në mbarim të mandatit si anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë të kthehen pranë gjykatës ku kryenin më parë detyrën e gjyqtarit (ose me pëlqimin e tij në një gjykatë tjetër të të njëjtit nivel). Nga ky rregull është përjashtuar anëtari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë që në detyrën e mëparshme gëzonte mandatin e anëtarit të Gjykatës së Lartë. Ky i fundit, nuk mund të kthehet më në detyrën e mëparshme, por ai do të përfitojë “të njëjtin trajtim si çdo anëtar i Gjykatës së Lartë, të cilit i përfundon afati kohor i qëndrimit në detyrë”.

Detyrimi i anëtarit të Gjykatës së Lartë për të zgjedhur një nga detyrat, pra ose gjyqtar në detyrë ose anëtar me kohë të plotë në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, si edhe përjashtimi i tyre nga e drejta për t’u kthyer si anëtar i Gjykatës së Lartë, vjen në kundërshtim me përmbajtjen e disa dispozitave kushtetuese.

Në radhë të parë, Presidenti i Republikës që emëron anëtarët e Gjykatës së Lartë dhe Kuvendi që jep pëlqimin për këtë emërim, duke patur parasysh cilësitë moralo-profesionale të gjyqtarit, e ngarkojnë këtë të gjykojë çështje, duke i dhënë atij një mandat nëntëvjeçar. Jo vetëm duke e shkëputur nga gjykimi, por edhe duke mos e garantuar atë të rikthehet si gjyqtar pas mbarimit të mandatit në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, ligji objekt shqyrtimi u jep këtyre çështjeve zgjidhje në kundërshtim me këtë vullnet kushtetues. Në rastin konkret, konkurojnë dy mandate kushtetuese me njëri-tjetrin: ai i gjyqtarit të Gjykatës së Lartë dhe ai i anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Çështja se cili nga këto mandate duhet të prevalojë, duhet të gjejë zgjidhje duke u nisur edhe nga organet nga të cilët e kanë marrë mandatin këta funksionarë. Përzgjedhja e këtij mandati nuk mund të bëhet nga vetë gjyqtari, përderisa ai ka marrë mandatin si anëtar i Gjykatës së Lartë jo nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare, siç e marrin anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, por nga Presidenti i Republikës si dhe nga Kuvendi, pra nga organi i zgjedhur në mënyrë të drejtpërdrejtë nga populli. Nuk mund të pranohet që Kushtetuta të tolerojë qëndrime të tilla që, pasi organi përfaqësues i popullit të japë mandatin për të

kryer detyrën e gjyqtarit, Konferenca Gjyqësore Kombëtare t’i japë mandat tjetër që e shkëput atë nga kjo detyrë për të kryer atë të anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë me kohë të plotë ose që e largon përfundimisht nga gjykimi në Gjykatën e Lartë. Jo vetëm kaq, por moslejimi i anëtarit të Gjykatës së Lartë të kthehet në këtë të fundit, pas mbarimit të mandatit në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, në kushte kur atij nuk i ka mbaruar mandati si gjyqtar, vjen në kundërshtim me nenin 138 të Kushtetutës, i cili përcakton shprehimisht se koha e qëndrimit të gjyqtarëve në detyrë nuk mund të kufizohet. Qëllimi i kësaj dispozite është në radhë të parë të mos lejohet Kuvendi ose Qeveria të caktojë me ligj afate të qëndrimit të gjyqtarëve në detyrë, sepse një kufizim i tillë përmban elementë të cenimit të pavarësisë së sistemit gjyqësor.

Dalin probleme të tjera në raport me nenin 139 të Kushtetutës për sa i përket largimit nga detyra të anëtarit të Gjykatës së Lartë, i cili ka parashikuar në mënyrë shteruese rastet e mbarimit të këtij mandati. Ligji objekt shqyrtimi ka shtuar rastin e mbarimit të mandatit kur gjyqtari i Gjykatës së Lartë zgjidhet anëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë (ose kur largohet si anëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë), gjë që vjen në kundërshtim edhe me interpretimet përfundimtare analoge të bëra nga Gjykata Kushtetuese[2], sipas të cilave nuk mundet që me ligj të bëhen shtesa për çështje të cilat Kushtetuta i trajton në mënyrë shteruese.

Ligji objekt shqyrtimi ka krijuar kushtet për të prekur formulën kushtetuese të përbërjes së Këshillit të Lartë të Drejtësisë me gjyqtarë të të gjitha niveleve. Ai cakton pagën e anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë në kuotën prej 10 % më të ulët se ajo e zëvendëskryetarit të atij organi, në një kohë që paga e anëtarit të Gjykatës së Lartë është e barabartë me pagën e këtij të fundit. Duke u nisur nga ky cenim dhe nga kufizimet e mandatit të gjyqtarit të Gjykatës së Lartë nga nëntë vjet në pesë vjet të anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, si edhe nga garancitë që ka vendi i punës së anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë në krahasim me detyrën si gjyqtar, del se ligji objekt shqyrtimi pengon indirekt pjesëmarrjen në Këshillit të Lartë të Drejtësisë të gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë, në kushtet kur kjo pjesëmarrje nga të tre nivelet është e domosdoshme ashtu siç është e tillë edhe përbërja, me shumicë gjyqtarë, e Këshillit të Lartë të Drejtësisë.

Mungesa e harmonizimit të dispozitave të një ligji me ato të ligjeve të tjera mund të mos krijojë në vetvete antikushtetutshmëri, por kur paqartësia krijon probleme të tilla që çojnë në zbatim të gabuar të dispozitave ligjore dhe në cenim të parimit të shtetit të së drejtës e të sigurisë juridike, atëherë nuk mund të pranohet se këto norma nuk janë të papajtueshme edhe me frymën e Kushtetutës. Në çështjen në shqyrtim, ndryshimet e bëra vijnë në kundërshtim edhe me dispozitat e pandryshuara të nenit 7, pika 1/c, sipas të cilës mandati i anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë mbaron kur nuk është më gjyqtar ose kur është marrë masë disiplinore ndaj tij, si dhe të nenit 7, pika 3 të ligjit nr.8811, datë 17.05.2001, “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, sipas të cilës mbarimi para afatit i mandatit në Këshillin e Lartë të Drejtësisë deklarohet me vendim të Këshillit të Lartë të Drejtësisë dhe nuk bëhet me deklarim të detyruar të vetë anëtarit.

Në kundërshtim me pretendimet e kërkuesit, Gjykata Kushtetuese nuk gjen elementë të papajtueshëm me Kushtetutën në përmbajtjen e nenit 1 të ligjit objekt shqyrtimi, i cili ka bërë shtesa në pikën 2 të nenit 4 të ligjit të mëparshëm dhe ka përcaktuar se anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë që zgjidhen nga Kuvendi nuk duhet të jenë gjyqtarë. Një përcaktim i tillë është në pajtim, nga njëra anë, me parimin e balancimit të pushteteve që kërkon kontrollin dhe bashkëveprimin midis tyre ashtu edhe me formulën e nenit 147 të Kushtetutës, nga ana tjetër, sipas të cilit në Këshillin e Lartë të Drejtësisë do të përfaqësohet jo vetëm gjyqësori me dhjetë anëtarë, por edhe pushteti legjislativ me tre anëtarë. Këta të fundit çojnë në Këshillin e Lartë të Drejtësisë frymën e organit ligjvënës dhe, si të tillë, nuk duhet të zëvëndësohen me gjyqtarë.

Kërkuesit pretenduan gjithashtu se ligji objekt shqyrtimi është miratuar në kundërshtim me kërkesat e dispozitave të nenit 82/3 të Kushtetutës, sepse Këshilli i Ministrave nuk është shprehur për faturën financiare të ligjit.

Nga materialet e çështjes rezulton se, në përgjigje të kërkesës së Kuvendit, Këshilli i Ministrave me shkresën nr.2838, datë 15.11.2005, e njofton këtë se projektligji nuk ka ndikim të drejtpërdrejtë në pakësimin e të ardhurave nga Buxheti i Shtetit për vitin 2005 dhe se ai është dakord për shqyrtimin e tij në Kuvend sipas procedurës ligjore përkatëse.

Pavarësisht nga forma juridike e shprehjes së mendimit nga Këshilli i Ministrave (opinion apo vendim i Këshillit të Ministrave), dispozita e nenit 82/3 të Kushtetutës i hap rrugën miratimit të projektligjit jo qeveritar edhe kur Këshilli i Ministrave nuk ka dhënë mendimin e vet brenda afatit 30 ditor. Prandaj, nuk mund të pranohet pretendimi se ligji është antikushtetues meqë për projektligjin përkatës nuk ka pasur mendim të shprehur të Qeverisë për mbështetjen financiare.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 49 e vijues dhe 72 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :

- Shfuqizimin si të papajtueshëm me Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë, të neneve 2, 3, 4, 5 e 6 të ligjit nr.9448, datë 05.12.2005 “Për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr.8811, datë 17.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë””.

- Rrëzimin e kërkesës për shfuqizimin e nenit 1 të këtij ligji.

- Ky vendim është përfundimtar, i formës së prerë dhe i detyrueshëm për zbatim.

MENDIMI I PAKICES Nuk jam dakord me vendimin e shumicës. Ligji nr.9448, datë 05.12.2005, “Për disa ndryshime e shtesa në ligjin nr.8811, datë 17.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, edhe pse mund të mos jetë praktikisht si zgjidhja më e mirë për funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, nuk vjen ndesh me frymën dhe përmbajtjen e Kushtetutës.

Argumentet në mbështetje të këtij mendimi do t’i ndaj në dy grupe:

Së pari, ligji nuk cenon parimet kushtetuese mbi të cilat është ndërtuar dhe funksionon pushteti gjyqësor;

Së dyti, ligji përgjithësisht nuk cenon as rregullimet e përcaktuara në Kushtetutë.

1. Duke iu referuar kërkesës si dhe vendimit të shumicës rezulton se ndryshimet që sjell ligji i lartpërmendur çmohen si një shkelje e drejtpërdrejtë e pavarësisë së pushtetit gjyqësor dhe e patundshmërisë së gjyqtarëve. Rregullimi i ri ligjor, sipas të cilit anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë kalojnë me kohë të plotë pune në këtë organ, konsiderohet si cenim të formulës kushtetuese për funksionimin e këtij organi sepse, sipas kërkuesve në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, nuk do të marrin pjesë tashmë gjyqtarë, por “ish-gjyqtarë”, e për pasojë cenohet “vetëqeverisja”.

Nga ana tjetër, vënien e gjyqtarëve para alternativës për të punuar ose si të tillë ose si anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë me kohë të plotë, shumica e konsideron si cenim të parimit të patundshmërisë së gjyqtarit sepse sipas saj kjo lëvizje bëhet e imponuar.

Pakica ka mendim kategorik se ky ligj nuk cenon parimet kushtetuese që garantojnë organizimin dhe veprimtarinë e pushtetit gjyqësor, të tillë si parimin e pavarësisë dhe atë të patundshmërisë. Po t’i referohemi teorisë dhe praktikës së mirëfilltë kushtetuese del se koncepti i pavarësisë së gjyqësorit mund të individualizohet në dy rafshe: “Pavarësia e ashtuquajtur e jashtme, që ka të bëjë me garancitë që synojnë ta ruajnë magjistraturën nga ndërhyrjet që mund të vijnë nga mjedisi politik dhe shoqëror, pushtetet e tjera publike, palët në gjykim, grupet e interesave, por edhe nga mjetet e komunikimit. Ndërsa pavarësia e quajtur e brendshme, ka të bëjë me ndërveprimet që zhvillohen brenda trupës gjyqësore dhe përbëhet prej garancish që synojnë të mbrojnë gjyqtarin nga presionet endo-organizative”.[3]

Një ndër mjetet me anën e të cilit realizohet pavarësia e pushtetit gjyqësor, sipas Kushtetutës tonë, është Këshilli i Lartë i Drejtësisë, i cili si institucion i pavarur, me përbërjen dhe kompetencat që ka, “vetëqeveris” gjyqësorin.

Ndryshimet në ligj, në radhë të parë, nuk prekin formulën kushtetuese me anën e të cilës garantohet “vetëqeverisja”. Duke iu referuar pikëpamjes së kërkuesve dhe të shumicës, lind vetvetiu pyetja: cilit pushtet i përket grupi prej nëntë gjyqtarësh që kalojnë me kohë të plotë pune? Përgjigja e pakicës është kategorike: ata kanë qenë dhe mbeten përfaqësues të pushtetit gjyqësor. Me ndryshimet në ligj, ata kanë një pozicion “sui

generis”, funksionet e tyre si gjyqtarë “ngrijnë”, por kurrësesi nuk mund të pranohet se ata largohen. Kjo është aq evidente, sa në referim të ligjit, rikthimi i tyre në funksionin e gjyqtarit pas mbarimit të mandatit në Këshillin e Lartë të Drejtësisë nuk lidhet me asnjë kusht që parashikohet nga dispozitat ligjore për rekrutimin ex-novo të gjyqtarëve. Kështu, anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë me mbarimin e mandatit, rikthehen në punën efektive si gjyqtarë dhe se koha e punës në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, njihet si vjetërsi për efekt karriere në gjyqësor. Për më tepër, ashtu siç u theksua edhe nga zëvëndëskryetari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë: anëtarët gjyqtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, edhe gjatë kohës që punojnë me kohë të plotë në këtë organ, duhet të vazhdojnë të mbeten anëtarë të Konferencës Gjyqësore Kombëtare.

Ndryshimet në ligj, duke synuar të mënjanojnë “konfliktin e interesave”, i shërbejnë plotësisht ruajtjes së “pavarësisë së brendshme të gjyqësorit”, ashtu siç u përmend më lart, nga presionet endo organizative. Sipas mendimit të pakicës, është më i mbrojtur në pavarësinë e brendshme një gjyqësor, i cili edhe pse ka hierarki të brendshme nuk ka varësi dhe interesa të qenësishme. Kështu, raportet midis kryetarit të gjykatës dhe gjyqtarëve përbëjnë problem që më shumë ka karakter administrativ e procedural, të cilat kthehen në varësi thelbësore kur mbi këto raporte “mbishtresëzohet” edhe qenia e kryetarit të gjykatës si anëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Raportet ndryshojnë në dëm të pavarësisë së brendshme edhe midis vetë gjyqtarëve kur ndonjëri prej tyre është njëkohësisht dhe anëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Në këto raste, duke iu referuar ligjit të amenduar, presionet endoorganizative mënjanoheshin ndjeshëm. Me shfuqizimin e amendamentit nga shumica, konflikti i interesave dhe presionet “endoorganizative” mbeten përsëri efektive në Këshillin e Lartë të Drejtësisë dhe në gjyqësorin në përgjithësi.

Pikërisht, këto rreziqe potenciale (të vërtetuara shpesh në praktikë) i mënjanonte në mënyrë të dukshme ligji i ndryshuar. Në këtë drejtim, si shembull mund të merrej me shumë dobi organizimi e funksionimi i Këshillit të Lartë të Magjistraturës Italiane, ku anëtarët punojnë me kohë të plotë. Krahasimi që bëhet me Këshillin e Lartë të Magjistraturës bazohet në faktin se Kushtetuta e vendit tonë ngjason me Kushtetutën Italiane.

Shumica dhe kërkuesit i konsiderojnë si mungesë konsekuence ndryshimet në raport me ligjin ekzistues përsa i përket nenit 7, shkronja “c”, për mbarimin e mandatit të anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Sipas kësaj dispozite, qenia anëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë (për anëtarët e zgjedhur nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare) lidhet me qenien gjyqtar, gjë që do të thotë se mandati mbaron kur personi nuk është më gjyqtar.

Nga krahasimi i dispozitave nuk del se ka përplasje apo “konfuzion” siç mundohen ta kualifikojnë kërkuesit. Përkundrazi, dispozitat janë në harmoni dhe, me një interpretim të thjeshtë të ligjit, arrihet në konkluzion se me ndryshimet në ligj, mandati i anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë nuk mbaron, sepse ai vazhdon të jetë gjyqtar në një pozicion të përkohshëm “sui generis”.

2. A ka dispozita që vijnë ndesh me Kushtetutën?

a) Në nenin 4 të ligjit ka një saktësim për anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë që zgjidhen nga Kuvendi i Republikës së Shqipërisë. Duke u bazuar në Kushtetutë, ligji, ka pasur si kriter para saktësimit të tij, qenien e tyre si juristë dhe me përvojë jo më pak se 15 vjet në profesion. Për mendimin tim, legjislatori ka vepruar drejt që në plotësim ka specifikuar që këta juristë të mos jenë gjyqtarë. Shtesa, që kërkuesit e paraqesin si cenim të Kushtetutës, është shprehje e interpretimit të frymës së Kushtetutës për të mos lejuar cenimin eventual të formulës kushtetuese, e cila ka pranuar që në Këshillin e Lartë të Drejtësisë të jenë nëntë gjyqtarë dhe jo dymbëdhjetë, siç mund të ndodhte para ndryshimit në ligj, kur Kuvendi mund t’i zgjidhte tre anëtarët përsëri nga radhët e gjyqtarëve;

b) Në ligj, para ndryshimit, papajtueshmëria lidhej me funksionet e anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Në ndryshimet në ligj, termi “funksion” u zevendësua me termin “mandat”.

Këtë ndryshim kërkuesit e paraqesin si absurd dhe antikushtetues, sepse me ndryshimet në ligj konsiderohet sipas tyre e papajtueshme kryerja e funksionit të Presidentit të Republikës, Ministrit të Drejtësisë dhe Kryetarit të Gjykatës së Lartë, me funksionin e anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë.

Arsyetimi lidhur me kushtetutshmërinë e këtij ndryshimi është tërësisht pa bazë për faktin se tre subjektet e mësipërme janë ex officio anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Ata nuk marrin ose nuk lenë mandat dhe se funksioni i tyre nuk kufizohet në kohë me atë të anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Për rrjedhojë, në kundërshtim me Kushtetutën ka qenë formulimi para ndryshimit që e lidhte papajtueshmërinë me funksionin dhe, për pasojë, cenonte direkt pozitën kushtetuese e ligjore të subjekteve të mësipërm. Ndryshimi i bërë nga “funksion” në “mandat” mënjanon këtë antikushtetutshmëri, sepse normalisht mund të bëhet dallimi i qartë se cilët anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë fitojnë ose marrin mandat, e cilët e kanë në funksion të tyre anëtarësinë në këtë organ.

Pakica ka mendimin se problemi i imunitetit mund të diskutohej vetëm për tre anëtarët e zgjedhur nga Kuvendi. Gjithashtu, problem mbetet edhe statusi i anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë që vjen nga Gjykata e Lartë. Megjithatë, këto të meta, të cilat normalisht mund të riparoheshin nga legjislatori, nuk kishte përse të shërbenin si një ndër shkaqet e antikushtetutshmërisë e të shfuqizimit të ligjit në tërësi.

Anëtar: A. Karamuço

MENDIMI I PAKICES

Jam kundër zgjidhjes së çështjes nga shumica përsa i përket ndryshimeve në ligjin për Këshillin e Lartë të Drejtësisë.

1. Tashmë është një praktikë e konsoliduar e demokracive evropiane, që kanë futur në rendin e tyre juridik (në disa raste edhe me Kushtetutë), një organ si Këshilli i Lartë i

Drejtësisë, i cili përbën një garant efektiv për respektimin e parimeve demokratike, duke përfshirë autonominë dhe pavarësinë e gjyqësorit dhe mbrojtjen e lirive e të drejtave themelore. Një organ i tillë ka për detyrë kryesore të ushtrojë atribute të administrimit të pushtetit gjyqësor, të cilat më përpara kanë qenë në kompetencë të ekzekutivit.

Sipas nenit 147 të Kushtetutës, Këshilli i Lartë i Drejtësisë është një organ kushtetues me përbërje të përcaktuar numerike si dhe mënyrën e zgjedhjes së anëtarëve të tij. Kështu, 3 anëtarë janë ex officio, 9 zgjidhen nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare dhe 3 nga Kuvendi. Kjo përbërje e sanksionuar në ligjin e mëparshëm, ruhet edhe me ligjin nr.9448, datë 05.12.2005, që është kundërshtuar në Gjykatën Kushtetuese.

Një zgjidhje të tillë e kanë adoptuar shumë shtete për të balancuar ushtrimin e pushteteve sipas parimit “chech and balance”, por duke i dhënë përparësi numerike anëtarëve të ardhur nga gjyqësori.

Me ligjin e ri, për shkak të mënjanimit të konfliktit të interesave, është përcaktuar se anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, punojnë me kohë të plotë, ndërsa përbërja mbetet e njëjtë në raportet që ka përcaktuar Kushtetuta. Caktimi me kohë të plotë është diskrecion i ligjvënësit, është një vlerësim që bëhet në një situatë të caktuar dhe për një qëllim që shteti synon të arrijë. Kjo zgjidhje njihet edhe në shtete të tjera dhe në këtë rregullimi nuk ka asgjë në kundërshtim me Kushtetutën.

2. Problemi tjetër është nëse anëtarët e zgjedhur nga radhët e gjyqtarëve do të mbeten të tillë dhe në rast se jo a vjen ndesh ky rregullim me nenin 147 të Kushtetutës? Natyrisht, që sipas ligjit, gjyqtarët që zgjidhen në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, nuk e ushtrojnë më funksionin e tyre si gjyqtarë efektivë përsa kohë janë anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Këtë nuk e lejon ligji, i cili për këtë shkak ka mënjanuar konfliktin e interesave. Kjo zgjidhje që ka bërë ligji nuk vjen në kundërshtim me Kushtetutën, përderisa është ruajtur mënyra e zgjedhjes dhe numri i përcaktuar nga ajo. Kushtetuta ka vënë si kriter zgjedhjen e anëtarëve nga gjyqtarët e të gjitha niveleve, prandaj, përmend termin “gjyqtarë”. Por kjo nuk do të thotë se ata do të mbeten të tillë sa kohë ushtrojnë detyrën e anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Të pranosh të kundërtën, është një nonsens dhe praktikisht e pamundur për t’u realizuar, sepse ata nuk mund të punojnë njëkohësisht me kohë të plotë në dy vende pune. Kuptimi i normës kushtetuese është që 2/3 e anëtarëve të vinë nga gjyqësori por jo të mbeten gjyqtarë, ashtu siç nuk mund të mbeten në postet e tyre anëtarët e zgjedhur nga Kuvendi.

Termi “gjyqtarë” që përdor Kushtetuta, nuk ka kuptimin se ata do të vazhdojnë të jenë gjyqtarë efektivë edhe pasi zgjidhen anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Qëllimi i normës kushtetuese është që zgjedhja e 9 anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë të bëhet nga rrethi i gjyqtarëve të të gjitha niveleve, pra jo vetëm t’i përkasin gjyqësorit në përgjithësi por të jenë nga ata që marrin pjesë drejtpërsëdrejti në dhënien e drejtësisë. Pjesëmarrja e tyre në Këshillin e Lartë të Drejtësisë si anëtarë me kohë të plotë dhe duke mos e ushtruar efektivisht detyrën e gjyqtarit, përsa kohë janë anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, nuk e cenon parimin kushtetues të zgjedhjes nga gjyqësori, sepse ata janë zgjedhur pikërisht nga ky pushtet dhe atë përfaqësojnë. Për më

tepër, në bazë të ligjit, me mbarimin e mandatit si anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, ose në rast dorëheqje nga ky post, ata kthehen përsëri për të ushtruar funksionin e gjyqtarit.

Gjithësesi zgjedhja e njërit ose tjetrit post është në dëshirën e gjyqtarit. Ai është i lirë të qëndrojë gjyqtar ose kur vlerëson si më të parshtatshme qënien anëtar të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, mund të zgjedhë këtë të fundit.

Përsa i përket anëtarëve të Gjykatës së Lartë, për të cilët ligji nuk shprehet se kthehen në detyrë me mbarimin e mandatit si anëtar të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, ky i fundit nuk e bën ligjin antikushtetues. Edhe në këtë rast zgjedhja do të bëhet nga vetë gjyqtari i Gjykatës së Lartë. Shembulli krahasues me kohëzgjatjen e mandatit të anëtarit të Gjykatës së Lartë prej 9 vjet dhe të anëtarit të Këshillit të Lartë të drejtësisë që ri 5 vjet, është abuziv, sepse në fakt nuk pengon zgjedhjen e anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë edhe nga kjo instancë e gjyqësorit. Mund të pranohet se nuk heq dorë nga detyra për t’u bërë anëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë një gjyqtar i Gjykatës së Lartë që është në fillim të mandatit të tij, por kjo gjë nuk mund të thuhet për një tjetër që është në mbarim të mandatit si gjyqtar. Gjithësesi zgjedhja është në vullnetin e gjyqtarit, prandaj ky rregullim ligjor nuk është i papajtueshëm me Kushtetutën.

3. Përsa i përket imunitetit të anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, kam mendimin se njohja e një të drejte të tillë, nuk vjen në kundërshtim me Kushtetutën. Përkundrazi, në rast se ligji nuk do ta njihte këtë të drejtë, të cilën anëtarët e zgjedhur nga gjyqësori e përfitonin nga posti i tyre dhe po ashtu edhe anëtarët ex officio, kjo do të konsiderohej një mbrojtje e papërshtatshme e anëtarëve dhe një cenim i autoritetit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë si organ kushtetues.

Lidhur me këtë, nënkomisioni për reformën kushtetuese i Komisionit të Venecias ka rekomanduar: “Duke patur parasysh situatën tipike të Shqipërisë, do të ishte me vend që ligji t’u akordojë anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë imunitetin nga ndjekja penale, për shkak të akteve të kryera gjatë ushtrimit të funksioneve të tyre”.[4]

4. Jam i mendimit se do të ishte qëndrim i papërshtatshëm të konsiderohej si i papajtueshëm me Kushtetutën, një ligj që trajton organizimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë njëlloj si në Itali, Francë, Gjermani, Spanjë, Portugali, etj., me përbërjen strikt sipas Kushtetutës ex officio, 2/3 nga gjyqësori dhe 1/3 nga Kuvendi. Rregullimi me kohë të plotë i punës në Këshillin e Lartë të Drejtësisë nuk cenon asnjë nga parimet kushtetuese, përkundrazi në frymën e Kushtetutës shmang konfliktin e interesave.

Duke iu referuar legjislacionit dhe praktikës italiane rezulton se anëtarët e zgjedhur nga magjistratura hiqen nga funksionet e tyre, ndërsa anëtarët ex officio qëndrojnë në detyrë.

Edhe ligji nr.9448, datë 05.12.2005 “Për disa ndryshime në ligjin për Këshillin e Lartë të Drejtësisë” ka adoptuar të njëjtat kritere. Nga ballafaqimi i këtyre qëndrimeve duke mbajtur parasysh edhe zgjidhjen e dhënë nga shumica, do të ishte pa vend të mendohej se

shteti italian ka lënë për një kohë të gjatë (dhe vazhdon ta mbajë) një gjendje të tillë pakushtetutshmërie.

Anëtar: K. Peçi

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Vendime të Gjykatës Kushtetuese 2002, f. 211-212.

[2] Vendim nr. 212 datë 29.10.2002, Vendime të Gjykatës Kushtetuese 2002, f.206.

[3] Cituar sipas C.Guarnieri, P.Pederzoli, Magjistratura në demokracitë bashkëkohore (përkthim shqip)

[4] Dokumenti CDL – INF (1998) 009 F, pika 24, Strasburg, 15 maj 1998

MENDIMI I PAKICESNuk mund të jem aspak dakord me shumicën. Mendoj se jo vetëm neni 1, por të gjitha dispozitat e ligji nr.9448, datë 05.12.2005 “Për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr.8811, datë 17.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”, në tërësinë e tyre nuk janë në kundërshtim me Kushtetutën, prandaj kërkesa drejtuar Gjykatës Kushtetuese nga një grup deputetësh duhej rrëzuar si e pabazuar.

Në shtetin demokratik si formë e qeverisjes, Kushtetuta është një rend “dirigjues” dhe jo një rend që kontrollon çdo ligj në detaje. Kushtetuta përcakton parimet e përgjithshme të ndërtimit, organizimit dhe funksionimit të shtetit demokratik. Ajo nuk është një mekanizëm rregullues për gjithçka. Përgjithësisht deklarimet e saj janë fragmentare, në mënyrë që të krijojnë hapësirën e duhur interpretuese dhe zbatuese në praktikë. Vetëm një Kushtetutë e tillë mund të ketë jetë të gjatë. Në ushtrimin e funksioneve të tij, ligjvënësi ka hapësirë të gjerë vlerësimi, por gjithnjë duke respektuar me rigorozitet parimet themelore të deklaruara në Kushtetutë.

Zbatimi me sukses i parimeve themelore kushtetuese, veçanërisht i atyre që kanë të bëjnë me qeverisjen e mirë, shtetin e së drejtës dhe respektimin e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut, kërkon një angazhim serioz, të koordinuar dhe në mirëbesim të të gjithë mekanizmave shtetërore, veçanërisht të atyre mekanizmave që lidhen në mënyrë të drejtpërdrejtë me të tre pushtetet kryesore. Në këtë kuptim, çdo mekanizëm apo institucion kushtetues duhet të jetë i përmbajtur në ushtrimin e kompetencave të tij brenda hapësirës kushtetuese, pa cenuar kompetencat legjitime dhe funksionet kushtetuese të institucioneve të tjera, e aq më tepër të parlamentit si organi ligjvënës dhe

bartës i sovranitetit të popullit. Ndarja e pushteteve dhe sovraniteti parlamentar janë elemente qendrore në regjimin parlamentar të qeverisjes.

Në këtë kuadër duhet të shihen e vlerësohen edhe raportet që Kushtetuta krijon ndërmjet procesit legjislativ dhe drejtësisë kushtetuese, e me këtë rast edhe ndërmjet vetë Kuvendit dhe Gjykatës Kushtetuse si institucionet qendrore që ushtrojnë kompetencat e mësipërme. Sigurisht që vendi që zenë në shtetin demokratik, organizimi dhe kompetencat e secilit prej tyre janë krejt të ndryshme, por nga ana tjetër është mëse e nevojshme që ato të koordinojnë e plotësojnë njëritjetrin në funksion të respektimit sa më mirë të parimeve themelore kushtetuese. E megjithatë, në këtë bashkëpunim, Kuvendi është partneri kryesor. Në ushtrimin e funksionit të tij kryesor si ligjvënës, si rregull ai është në të njëjtën kohë edhe interpretuesi i parë i normës kushtetuese. Hapësira e ndërhyrjes apo e këtij interpretimi në funksion të miratimit të legjislacionit të ri, varet para se gjithash nga natyra e normës kushtetuese që interpretohet, nga karakteri dhe hapësira që krijon vetë deklarimi kushtetues në kuptimin material. Nëse ajo ka karakter të përgjithshëm dhe fragmentar, ekziston mundësia e një interpretimi mjaft të zgjeruar të saj, por duke respektuar gjithnjë vlerat qendrore të deklarimit kushtetues dhe harmonizimin e tij me konceptet e tjera kushtetuse. Brenda kësaj hapësire, veçanërisht shumica në Kuvend është e lirë të orientohet edhe nga politika, që më konkretisht do të thotë në prioritetet dhe programin e saj politik, mbi bazën e të cilit edhe është votuar në zgjedhjet më të fundit parlamentare. Eshtë detyrim i saj i dorës së parë që këtë program politik në tërësinë e tij ta zbatojë efektivisht gjatë gjithë mandatit. Ky interpretim apo kjo ndërhyrje duhet kuptuar si përpjekje legjitime për arritjen e objektivave të caktuara politike, të cilat normalisht nuk jepen në mënyrë të drejtpërdrejtë në normat kushtetuese. Nga ana tjetër, po brenda kësaj hapësire, Ligjvënësi e ka për detyrë t’i interpretojë e zbatojë në vazhdimësi këto norma kushtetuese në përputhje me prioritetet, interesat apo problemet që imponon koha. Pra, Ligjvënësi përmes veprimtarisë së tij edhe mund të zhvillojë më tej përmbajtjen e dispozitave të veçanta kushtetuese, por pa prekur thelbin e tyre apo parimet e tjera themelore. Kështu, Kuvendi nuk paraqitet vetëm si organ kushtetues, por edhe si bashkëformues i të drejtës kushtetuese, si garant kryesor për respektimin e konceptit të shtetit kushtetues.

Në ndryshim nga sa më sipër, në këtë drejtim Gjykata Kushtetuese e ka më të kufizuar si materien ashtu edhe kompetencën. Ajo garanton respektimin e Kushetutës dhe bën interpretimin përfundimtar të saj, duke patur si objektiv qendror kontrollin e përputhshmërisë së ligjeve të miratuara nga Ligjvënësi me parimet dhe normat kushtetuese. Në këtë kuadër, në procesin kompleks të legjitimimit të sistemeve politike bashkëkohore, Gjykata Kushtetuese luan rol tepër të rëndësishëm në kontrollin e respektimit të të drejtave dhe lirive themelore të njeriut të deklaruara në Kushtetutë si dhe të vlerave apo parimeve të tjera kushtetuese, si ndarja e pushteteve, pavarësia e pushtetit gjyqësor, siguria juridike, etj. Në këtë kuptim ajo kryen një detyrë tepër të rëndësishme, atë të kontrollit edhe të vetë procesit ligjvënës, e me këtë rast edhe të një prej funksioneve qendrore të parlamentit. Filozofi i shquar amerikan Cahn theksonte se “…çdo komb demokratik ka detyrimin solemn që t’u japë mundësi gjyqtarëve të mbajnë nën kontroll pushtetin e parlamentit”.[1] Por ky proces i ndërlikuar e delikat duhet të sigurojë në maksimum racionalitet, transparencë dhe mirëkuptim. Nuk duhet harruar se Gjykata

Kushtetuese është ligjvënës negativ. Ajo nuk mund të zëvendësojë Kuvendin. Shqyrtimi i saj përqëndrohet vetëm në vlerësimin e kushtetueshmërisë së ligjit. Për këtë qëllim ajo tenton të zbulojë edhe brendinë e tij, por pa pretenduar të bëjë saktësimin apo korrektimin e detajuar të këtij ligji. Ndërhyrja e Gjykatës Kushtetuese bëhet në përputhje me kompetencat që i njeh Kushtetuta. Ajo nuk mund të qëndrojë si organ autoritar para Ligjvënësit, duke bërë interpretim ezaurues apo hipotetik dhe duke mos lënë alternativa të tjera interpretuese e zbatuese, në një kohë që një gjë e tillë nuk konstatohet nga vetë dispozita që interpretohet. Gjykata Kushtetuese bën interpretimin përfundimtar të Kushtetutës, por pa bërë ndryshime kushtetuese. Aleksandër Hamilton theksonte se e drejta e kontrollit nuk e ve gjyqësorin mbi Legjislativin, përkundrazi, të dyve u ve për detyrë t’i nënshtrohen autoritetit kushtetues.

Këto standarde kushtetuese nuk merren parasysh në vendimin e shumicës. Ligji në fjalë mund të ketë pasaktësi apo probleme. Ai mund të mos jetë zgjidhja më e mirë për rastin konkret. Kjo varet shumë edhe nga kënvështrimi që mund t’i bëjë secili këtij ligji. Por megjithatë, ajo që është më e rëndësishme të theksohet është se të gjitha dispozitat e tij jo vetëm që nuk bien në kundërshtim me parimet themelore kushtetuese, përkundrazi janë në funksion të afirmimit dhe zbatimit real të tyre në realitetin shqiptar. Nga ana tjetër, shumica në vendimin e saj mendoj se shpesh futet në detaje të parëndësishme, dhe argumentet që përdor nuk i ka në funksion të parimeve themelore kushtetuese. Ajo nuk arrin të zbërthejë dhe të vendosë në raport të drejtë thelbin e ligjit apo qëllimin e tij kryesor me mjetet që përdor ligjvënësi për arritjen e këtij qëllimi.

Argumenti qendror i shumicës është se ligji në fjalë bie në kundërshtim me nenin 147/1 të Kushtetutës, interpretimi i të cilit, sipas shumicës, të shpie në konkluzionin se hartuesit e Kushtetutës kanë patur parasysh të krijojnë Këshillin e Lartë të Drejtësisë si organ permanent, por me anëtarësi me kohë të pjesëshme. Sipas saj, ky konkluzion mbështetet edhe nga neni 143 i Kushtetutës, në të cilin theksohet se “Qenia gjyqtar nuk pajtohet me asnjë veprimtari tjetër shtetërore, politike ose private”. Mbi këtë bazë, në vendimin e shumicës arrihet në konkluzionin se zgjidhja që bën ligji i ri është në kundërshtim me rregullimet kushtetuese dhe cenon rëndë pavarësinë e pushtetit gjyqësor.

Në fakt, shumica e vendeve demokratike operojnë sot me mekanizma të ngjashëm me Këshillin e Lartë të Drejtësisë për të cilin bën fjalë edhe neni 147 i Kushtetutës sonë. Në përgjithësi, në përbërjen e tij vemendje e veçantë i kushtohet përfaqësimit sa më mirë të pushtetit gjyqësor (si rregull më shumë se gjysma janë gjyqtarë), në funksion të idesë qendrore për nevojën e vetëqeverisjes së këtij pushteti, por pa mohuar përfaqësimin në këtë institucion kushtetues edhe të përfaqësuesve të dy pushteteve të tjerë, pasi me të drejtë theksohet se problemet e drejtësisë nuk janë vetëm probleme të pushtetit gjyqësor. Ato i interesojnë të gjithë shtetit dhe shoqërisë demokratike në tërësi. Megjithatë, kujdes i veçantë i kushtohet ruajtjes nga presioni apo ndërhyrjet e këtyre dy pushteteve gjatë vendimmarrjes në këtë organ kushtetues. Në fund të fundit ky mekanizëm duhet të garantojë pavarësinë reale të pushtetit gjyqësor në të gjithë komponentët e saj, që do të thotë pavarësinë individuale të gjyqtarëve, pavarësinë kolektive të tyre si dhe pavarësinë vendimore të gjykatave. Megjithatë, kryesore është që në vendimmarrjen e tij për çështjen konkrete gjyqtari duhet të jetë gjithnjë i lirë t’i nënshtrohet dhe të vendosë vetëm

në bazë të Kushtetutës dhe ligjeve. Nga ana tjetër, në shumicën e rasteve ky mekanizëm jo vetëm që është permanent në ushtrimin e funksioneve të tij, por edhe anëtarësinë e ka të tillë. Pra anëtarët e këtij organi (natyrisht jo ata që janë këtu për shkak të funksionit, pra ex-officio), përfshirë edhe gjyqtarët apo thënë ndryshe përfaqësuesit e pushtetit gjyqësor, gjatë mandatit të tyre e ushtrojnë këtë detyrë me kohë të plotë. Në rastin e anëtarëve gjyqtarë, kjo do të thotë se ka pezullim apo ngrirje të përkohëshme të funksionit të tyre, në kuptimin që gjatë kësaj periudhe ata nuk mund të gjykojnë çështje konkrete, por ushtrojnë rregullisht vetëm detyrat që Kushtetuta u ngarkon në cilësinë e anëtarit të këtij mekanizmi.

Në ndryshim të dukshëm nga shumica, unë mendoj se Kushtetuta jonë përcakton vetëm përbërjen e Këshillit të Lartë të Drejtësisë: Presidenti i Republikës, Kryetari i Gjykatës së Lartë, Ministri i Drejtësisë, tre anëtarë të zgjedhur nga Kuvendi dhe nëntë gjyqtarë të të gjitha niveleve, që zgjidhen nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare. Natyrisht që tre të parët bëhen menjëherë anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, sapo zgjidhen apo emërohen në funksionet e mësipërme. Të gjithë anëtarët e tjerë e ushtrojnë këtë detyrë për pesë vjet. Kushtetuta nuk thotë më shumë. Ajo e le krejt të hapur mundësinë që këta të fundit të jenë me kohë të pjesëshme, që do të thotë të marrin pjesë vetëm në takimet që herëpashere zhvillon ky organ, apo në mënyrë permanente. Për mendimin tim, në këto kushte, zgjedhja e njërës apo tjetrës alternativë është krejtësisht në dorë të ligjvënësit. Ai do të gjykojë se cila nga zgjidhjet e mësipërme, në një moment të caktuar, është më efektive dhe më e përshtatshme, por duke patur parasysh respektimin e parimeve themelore kushtetuese dhe garantimin sa më efektiv të pavarësisë së pushtetit gjyqësor në tërësi.

Për disa vite me radhë u zgjodh alternativa e parë. Kuvendi vlerësoi më pas se kjo nuk ishte zgjidhja më e mirë. Ai konstatoi se ky organ nuk mblidhej rregullisht; anëtarët e zgjedhur nuk i ushtronin me efektivitet detyrat e tyre në këtë mekanizëm të rëndësishëm kushtetues; vëzhgimet dhe hetimet në kuptim të ushtrimit të funksioneve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, bëheshin praktikisht vetëm nga inspektorët; kishte vonesa dhe pengesa në trajtimin e çështjeve dhe në vendimmarrje, etj. Nga ana tjetër, sipas Kuvendit, funksionimi normal i këtij organi pengohej edhe për shkak të konfliktit të interesave brenda tij. Shpesh anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë e kanë shfrytëzuar këtë organ për të promovuar njëri-tjetrin në karrierë; vendimmarrja vështirësohej edhe për shkak të të qenit njëkohësisht gjyqtar në një gjykatë të caktuar, madje jo rrallë edhe drejtues i këtij institucioni; qenia njëkohësisht edhe gjyqtar vështirësonte, në mos e bënte të pamundur vëzhgimin dhe vlerësimin e punës si gjyqtar të shumicës së anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, etj. Po sipas Kuvendit, absurditeti i kësaj zgjidhje shkonte gjer aty sa parimisht duhej pranuar që inspektorët e zgjedhur nga anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, duhej njëkohësisht të vëzhgonin dhe vlerësonin edhe punën si gjyqtarë të vetë këtyre anëtarëve që i kishin zgjedhur.

Pikërisht mbi këtë bazë, për eliminimin apo zvogëlimin sa më shumë të këtyre problemeve, Kuvendi përmes ligjit të ri vlerësoi ndër të tjera si të domosdoshme që anëtarësia në Këshillin e Lartë të Drejtësisë gjatë mandatit pesë vjeçar, të jetë permanente. Sipas shumicës në Kuvend, një zgjidhje e tillë është në funksion dhe në

përputhje të plotë edhe me prioritetet e saj politike të shpallur që gjatë fushatës së fundit elektorale, mes të cilave është edhe forcimi i institucioneve të shtetit të së drejtës, konsolidimi i pavarësisë së pushtetit gjyqësor, forcimi i besimit ndaj këtij pushteti të rëndësishëm, lufta efikase kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. Këto janë njëkohësisht edhe disa nga kërkesat që bashkësia ndërkombëtare i ka vënë aktualisht vendit tonë në kuadër të integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian dhe në strukturat e tjera euroatlantike.

Duket qartë se ky është synimi apo qëllimi kryesor i ligjit që kundërshtohet nga një grup deputetësh. Dhe unë mendoj se ai nuk cenon aspak asnjë dispozitë apo parim kushtetues. Neni 147/1 flet për përbërjen e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, i cili praktikisht nuk ndryshon as në ligjin e ri. Por me ligjin e ri anëtarësia bëhet permanente, gjë që siç kam theksuar edhe më sipër, lejohet plotësisht nga kjo dispozitë kushtetuese. Edhe në kuptimin formal, fjala anëtarë që theksohet në fjalinë e fundit të nenit 147/1, duket qartë që përfshin në vetvete jo vetëm tre anëtarët e zgjedhur nga Kuvendi, por edhe nëntë gjyqtarët që zgjedh Konferenca Gjyqësore Kombëtare. Ç’është më e rëndësishmja, në ndryshim nga shumica, unë mendoj se nëntë gjyqtaret e zgjedhur nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare si anëtarë me kohë të plotë në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, e ruajnë këtë cilësi gjatë gjithë mandatit pesëvjeçar. Të pranosh të kundërtën do të thotë se gjatë kësaj periudhe ata i përkasin një pushteti tjetër dhe jo atij gjyqësor, gjë që nuk është aspak e vërtetë. Ata nuk largohen nga detyra e gjyqtarit dhe nuk japin dorëheqje nga ky funksion.

Kandidimi i gjyqtarëve në Konferencën Gjyqësore Kombëtare për të qenë anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, nuk është i detyrueshëm, por është një zgjedhje e lirë personale. Në fund të fundit zgjedhja e tyre është privilegj që iu bëhet kandidatëve që plotësojnë më mirë kushtet etike dhe profesionale për të përfaqësuar realisht pushtetin gjyqësor në këtë organ kushtetues. Pra në Këshillin e Lartë të Drejtësisë ata anëtarësohen me cilësinë e gjyqtarit, cilësi që e ruajnë gjatë gjithë mandatit pesëvjeçar. Ushtrimi me kohë të plotë i detyrës së anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë me qëllim dhe synim kryesor forcimin e këtij organi dhe shmangien e konfliktit të interesave në të, nuk mund të jetë automatikisht edhe humbje e funksionit të gjyqtarit apo kufizim i detyrës së tij. Në fakt ka një lloj pezullimi apo ngrirje të funksionit të gjyqtarit aktiv, por pa e humbur aspak këtë funksion.

Sipas ligjit të ri, gjyqtarët që zgjidhen anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë nuk mund të gjykojnë vetë gjatë kësaj periudhe, por vëzhgojnë dhe vlerësojnë punën e gjyqtarëve të tjerë për shkak të mandatimit nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare, në të cilën vazhdojnë të ruajnë anëtarësinë. Për më tepër, me mbarimin e mandatit pesëvjeçar, neni 3 i ligjit i ri që ndryshon nenin 6 të ligjit të mëparshëm, u garanton plotësisht anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë kthimin pranë gjykatës ku kryenin detyrën si gjyqtarë në kohën e zgjedhjes, ose me pëlqimin e tyre, në një gjykatë tjetër të të njëjtit nivel. Natyrisht që ligji i ri nuk mund të garantojë automatikisht pas pesë vjetësh rikthimin e anëtarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë në detyrën e kryetarit apo nënkryetarit në një gjykatë të caktuar. Ashtu si anëtarëve të tjerë, edhe në këtë rast garantohet kthimi në të njëjtën gjykatë vetëm në funksionin e gjyqtarit. Sipas ligjit të ri, përjashtim bëhet vetëm

për anëtarët e Gjykatës së Lartë që mund të zgjidhen nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare si anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, pasi mandati i tyre është qartësisht i përcaktuar në nenin 136/3 të Kushtetutës. Ai është nëntë vjet dhe pa të drejtë riemërimi në këtë detyrë. Në këtë kuptim, vendi i tyre në Gjykatën e Lartë nuk mund të lihet vakant për pesë vjet, gjë që do ta dëmtonte rëndë edhe punën e këtij organi, i cili ndodhet njëkohësisht edhe në majën e piramidës së pushtetit gjyqësor në Shqipëri. Megjithatë, ligji i ri u garanton edhe këtyre anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë të drejtën për të përfituar të njëjtin trajtim si çdo anëtar i Gjykatës së Lartë, të cilit i përfundon afati kohor i qëndrimit në detyrë. Unë mendoj se kaq është mëse e mjaftueshme dhe aq më tepër aspak antikushtetuese. Oportuniteti, hamendësitë apo interesat e ngushta nuk mund të jenë në fokusin e ligjvënësit. Atij i intereson organizimi dhe funksionimi kushtetues i institucionit. Nga ana tjetër, vlerësimi për të kandiduar ose jo në Konferencën Gjyqësore Kombëtare për të qenë anëtar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë është e drejtë e çdo gjyqtari, përfshirë këtu edhe anëtarin e Gjykatës së Lartë.

Përsa më sipër, marrë në tërësi zgjidhja e re jo vetëm që nuk është në kundërshtim edhe me nenin 143 të Kushtetutës, përkundrazi ajo është në funksion dhe në përputhje të plotë me të.

Në këtë linjë mendoj se duhej trajtuar nga Gjykata Kushtetuese edhe çështja e imunitetit të anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë që garanton pika 4 e nenit 6, të ndryshuar nga neni 3 i ligjit të ri. Problemi është shumë i thjeshtë. Në radhë të parë duhet saktësuar se kush përfiton nga kjo dispozitë dhe pastaj duhet vlerësuar qëllimi e nevoja e një parashikimi të tillë nga ligjvënësi si dhe kushtetutshmëria e tij me dispozitat e veçanta apo në tërësi me frymën e Kushtetutës.

Përsa i përket problemit të parë, bazuar edhe në argumentet e mësipërme, mendoj se nga kjo dispozitë praktikisht përfitojnë vetëm tre anëtarët jo gjyqtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë që zgjidhen nga Kuvendi. Presidentit të Republikës dhe Ministrit të Drejtësisë si anëtar i Këshillit të Ministrave, kjo u garantohet për shkak të funksionit respektivisht në nenet 90/1 dhe 103/3 të Kushtetutës, ndërsa Kryetarit të Gjykatës së Lartë, ashtu si edhe çdo anëtari tjetër të kësaj gjykate, nga neni 137 pikat 1 dhe 2 të Kushtetutës. Anëtarëve gjyqtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, meqënëse zgjidhen si të tillë nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare dhe nga pikëpamja juridiko-formale vazhdojnë të ruajnë cilësinë e gjyqtarit edhe gjatë anëtarësisë me kohë të plotë në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, imuniteti në ushtrimin e funksionit u garantohet nga pikat 3 dhe 4 të nenit 137 të Kushtetutës. Për këtë arsye, kam bindjen se ligjvënësi me këtë ndërhyrje ka patur për qëllim të eliminojë një farë pabarazie që mund të krijohej në trajtimin e anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, por njëkohësisht duke synuar me këtë edhe forcimin e pavarësisë së këtij institucioni kushtetues. Ndoshta kjo ndërhyrje mund të mos ishte e domosdoshme. Megjithatë, ligjvënësi e ka bërë një vlerësim të tillë, dhe për më tepër ajo nuk është në kundërshtim me Kushtetutën. Praktikisht kemi të bëjmë me një tejkalim pozitiv të të drejtave të garantuara shprehimisht në Kushtetutë, por gjithnjë në funksion të forcimit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë dhe pushtetit gjyqësor në tërësi, pa cenuar asnjë dispozitë kushtetuese dhe në përputhje të plotë me frymën e saj në tërësi. Aq më tepër që ky organ, në raste të caktuara, duhet të bëjë vetë vlerësimin për heqjen ose jo të imunitetit

të gjyqtarit të shkallës së parë dhe të apelit. Sipas pikave 3 dhe 4 nenit 137 të Kushtetutës, është vetë ky organ i vetmi që miraton ndjekjen ose jo penalisht të gjyqtarëve të shkallës së parë dhe të apelit. Madje dhënia e pëlqimit të tij brenda 24 orëve, është kusht i domosdoshëm për vlefshmërinë e ndalimit ose arrestimit të një gjyqtari që mund të kapet në kryerje e sipër të një krimi ose menjëherë pas kryerjes së tij.

Gjithnjë për këtë problem, theksoj së fundi se garantimi i imunitetit të anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë ka qenë shqetësim edhe i Komisionit të Venecias. Në mendimin që ky komision ka dhënë me kërkesën e Komisionit të Ligjeve dhe të Drejtave të Njeriut të Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës në muajin maj të vitit 1998 lidhur me amendamentet e ligjit “Për dispozitat kryesore kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, theksohet shprehimisht ndër të tjera se “Duke patur parasysh situatën tipike në Shqipëri, do të ishte me vend që ligji t’u akordojë anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë imunitetin nga ndjekja penale …..” [2].

Si përfundim theksoj edhe një herë se marrë në tërësi të gjitha dispozitat e ligjit nr.9448, datë 05.12.2005, kanë për qëllim kryesor shmangjen e konfliktit të interesave dhe organizimin e funksionimin sa më efektiv e racional të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, me synimin që ai të jetë në gjendje të plotësojë detyrimet e tij tepër të rëndësishme kushtetuese, si organi kryesor që ka për funksion emërimin, transferimin dhe përcaktimin e përgjegjësisë disiplnore të gjyqtarëve të shkallës së parë dhe të apelit. Ai forcon neutralitetin e këtij organi nga politika dhe e bën atë më të aftë në realizimin e objektivave të tij. Mjetet që përdoren, pra ndërhyrja që bëhet mendoj se është gjithnjë në funksion të këtij synimi, duke respektuar normat dhe parimet kushtetuese. Për këto arsye, në tërsinë e tij ky ligj jo vetëm që nuk cenon autonominë dhe pavarësinë e pushtetit gjyqësor në kuptimin e tij të gjerë, por synon t’i forcojë ato edhe më shumë, duke kontribuar kështu edhe në respektimin sa më mirë të një prej elementeve kryesore të parimit të shtetit të së drejtës dhe të vetë të drejtave e lirive themelore të shtetasve. Ky konkluzion buron natyrshëm po të interpretohet e analizohet me kujdes çdo dispozitë e tij.

Anëtar: Xh. Zaganjori

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Shih Cahn.Ll në “Confronting injustice”, 1982, f.104

[2] Shih. CE. Dokumenti CDL-INF(1998)009F

fillim i faqes

Vendimi nr. 15, datë 25.05.2006(V – 15/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Vjollca Meçaj, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datat 28.02.2006 dhe 27.03.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.18 Akti që i përket:

K E R K U E S: NURIE NEOTOLEMI (KOCULI), përfaqësuar nga avokat Fatmir Gjika, me prokurë.


1. LUAN E ZIJA MALAJ, përfaqësuar nga avokat Vangjel Kosta, me prokurë.

2. KASTRIOT MALAJ

3. SHPETIM, EVELINA E BUKURIE KACULI, në mungesë.

4. KOMISIONI I KTHIMIT DHE KOMPENSIMIT TE PRONAVE, DEGA VLORE, në mungesë.


Kërkuesja, për shfuqizimin si antikushtetues të vendimit të lartpërmendur ka parashtruar si shkak mosvënien në dijeni për rekursin drejtuar Gjykatës së Lartë dhe datën e shqyrtimit të tij.


pasi dëgjoi relatoren e çështjes Vjollca Meçaj, përfaqësuesin e kërkueses që u shpreh për pranimin e kërkesës, përfaqësuesit e subjekteve të interesuara që kërkuan rrëzimin e kërkesës, dhe bisedoi çështjen në tërësi;

V E R E N:

Gjykata e Rrethit Vlorë, me vendimin nr.980, datë 21.04.1995 ka vendosur detyrimin e të paditurve të njohin bashkëpronarë paditësat mbi dy godina dykatëshe, me përbërje dhomash dhe kufij të përcaktuar saktë në atë vendim, si dhe rrëzimin e padisë përsa i përket ndërtesës së emërtuar “Vila nr.3”.

Vendim pasi ka marrë formë të prerë, është rishqyrtuar, mbi bazën e kërkesës së të paditurve. Pas rishqyrtimit, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Vlorë, me vendimin nr.113, datë 29.01.2002, ka vendosur lënien në fuqi të vendimit nr.980, datë 24.01.1995 të Gjykatës së Rrethit Vlorë. Gjykata e Apelit Vlorë e ka ndryshuar këtë vendim dhe ka rrëzuar padinë si të pabazuar. Ndërsa Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.96, datë

08.01.2004, ka prishur vendimin e Gjykatës së Apelit Vlorë dhe ka lënë në fuqi vendimin nr.113, datë 29.01.2002 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Vlorë.

Kërkuesja, Nurie Neotolemi (Koculi), duke iu drejtuar Gjykatës Kushtetuese ka pretenduar vetëm antikushtetushmërinë e vendimit nr.96, datë 08.01.2004 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë. Ajo parashtron se antikushtetutshmëria qëndron në faktin se asaj, nuk i është komunikuar rekursi i paraqitur në gjykatë nga pala paditëse si dhe data e shqyrtimit të tij, duke i mohuar në këtë mënyrë, të drejtën e pjesëmarrjes në një proces gjyqësor ku ishte palë. Ajo pretendon se si pasojë, janë shkelur standardet kushtetuese që kanë të bëjnë me procesin e rregullt ligjor, të parashikuar nga neni 42 i Kushtetutës.

Gjykata Kushtetuese vlerëson se parimi që lidhet me detyrimin e palës për të provuar pretendimet e ngritura gjatë një procesi gjyqësor civil (barra e provës)[1], e ndjek palën edhe përpara Gjykatës Kushtetuese, kur ajo parashtron pretendimet e saj lidhur me standardet kushtetuese të gjykimit të zhvilluar nga gjykatat e zakonshme.

Duke e vlerësuar kërkesën nga kjo pikëpamje, konstatohet se kërkuesja Nurie Neotolemi (Koculi) nuk arriti ta provojë pretendimin e saj gjatë shqyrtimit të çështjes në seancën e zhvilluar në Gjykatën Kushtetuese, ndonëse ligjërisht e mbartëte këtë detyrim. Për pasojë, kjo Gjykatë nuk mundi të vërtetojë se kërkuesja nuk kishte patur dijeni për paraqitjen e rekursit nga pala tjetër kundërshtare, prandaj kërkesa duhet rrëzuar.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 72 e 77 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :


- Ky vendim është përfundimtar, i formës së prerë dhe hyn në fuqi me botimin në Fletoren Zyrtare.

MENDIMI I PAKICES

Jam kundër mendimit të shumicës që ka vendosur rrëzimin e kërkesës së kërkueses.

Kërkuesja Nurie Neotolemi (Koculi) në kërkesën drejtuar Gjykatës Kushtetuese dhe në seancë ka pretenduar se i është mohuar e drejta e mbrojtjes pranë Gjykatës së Lartë, nuk ka patur dijeni për datën e shqyrtimit të çështjes, sepse nuk i është komunikuar rekursi i ushtruar nga subjektet e interesuara para Gjykatës së Lartë. Këtë pretendim e ka lidhur

me faktin se nuk ka marrë kopjen e rekursit dhe as dijeni për të, prandaj, nuk ka patur mundësi për të ndjekur gjykimin e çështjes pranë Gjykatës së Lartë.

Rekursi është ushtruar nga pala që nuk ka fituar gjatë gjykimit dhe ka patur interesa të kundërta me kërkuesen.

Sipas dispozitave të Kodit të Procedurës Civile, njoftimi i rekursit të bërë kundër vendimit të gjykatës së shkallës së parë dhe të apelit është detyrim ligjor i gjykatës. Neni 472 i Kodit të Procedurës Civile, që e njeh rekursin si mjet ankimi, nënkupton detyrimin e gjykatës për të zbatuar urdhërimet e nenit 447 të saj, sipas të cilit, ankimi u njoftohet palëve sipas rregullave të parashikuara në nenet 130 e 130 të këtij Kodi. Këto të fundit, përcaktojnë rregullat rigoroze që e detyrojnë gjykatën për të përmbushur këtë detyrim ligjor duke ia dorëzuar një kopje të tij personit që përcaktohet si marrës ose duke e bërë atë në vendbanimin ose në vendqëndrimin e tij. Për çështjen në shqyrtim, gjykata nuk e ka përmbushur këtë detyim ligjor që është i lidhur me një standard kushtetues, me të drejtën e mbrojtjes. Kjo shkelje e ligjit ka ndikuar në prekjen e të drejtave të palëve që s’kanë qenë të pranishëm, sepse nuk u është dhënë mundësia që të realizojnë këtë të drejtë.

Gjatë gjykimit të çështjes është provuar se kërkueses nuk i është komunikuar rekursi i paraqitur para Gjykatës së Lartë e, si rrjedhojë e kësaj, ajo nuk ka patur dijeni për datën e gjykimit të çështjes e as nuk ka patur mundësi të mbrohet. Veç kësaj, gjykimi i çështjes në atë gjykatë është zhvilluar në mungesë të kërkueses pa u verifikuar nëse kërkuesja ka marrë kopjen e rekursit të paraqitur nga subjekti i interesuar.

Pavarësisht nga sa ka rezultuar, shumica ka rrëzuar kërkesën e saj duke arsyetuar se ajo nuk ka vërtetuar pretendimin e saj kryesor që lidhet me moskomunikimin e rekursit. Ky qëndrim mendoj se është i gabuar. Në rastin konkret, në aktet gjyqësore nuk ka patur asnjë provë që të vërtetonte të kundërtën e asaj që ka pretenduar ajo. Sipas kërkesave të ligjit dhe praktikës gjyqësore, prova që vërteton nëse është komunikuar ankimi është njoftimi që bën gjykata, një kopje e të cilit bashkëngjitet në aktet gjyqësore. Ky akt mungon dhe veç kësaj me asnjë provë tjetër nuk është provuar e kundërta e këtij pretendimi.

Për këtë problem, Gjykata Kushtetuese ka krijuar një praktikë të konsoliduar, dhe ka pranuar se mosnjoftimi i rekursit dhe si rrjedhojë e tij, mospasja dijeni për gjykimin në Gjykatën e Lartë e mosrealizimi i mbrojtjes për këtë shkak, e bëjnë procesin gjyqësor të parregullt në aspektin kushtetues. Arsyetimi i shumicës që rrëzon kërkesën e kërkueses duke iu referuar nenit 12 të Kodit të Procedurës Civile më duket i gabuar. Përmbajtja e kësaj dispozite ka të bëjë me barën e provës si një detyrim për palën që pretendon një të drejtë në lidhje me thelbin e kërkesës që kërkon gjatë gjykimit e si e tillë ajo nuk ka asnjë analogji me detyrimet ligjore që ka gjykata për të zhvilluar një proces të rregullt për të cilin duhet të përmbushë shumë detyrime ligjore.

Në këto rrethana, Gjykata Kushtetuese duhej të pranonte kërkesën dhe të shpallte si të papajtushëm me Kushtetutën vendimin që është bërë objekt kontrolli.

Anëtar: F. Abdiu

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Neni 12 i Kodit të Procedurës Civile “Pala që pretendon një të drejtë, ka detyrim që, në përputhje me ligjin, të provëjë faktet mbi të cilat bazon pretendimin e saj”.

fillim i faqes

Vendimi nr. 16, datë 08.06.2006(V – 16/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Xhezair Zaganjori, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 21.03.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.23 Akti që i përket:

K E R K U E S: SHPETIM NGJELINA, përfaqësuar nga avokat Maksim Haxhia, me prokurë.


O B J E K T I: Shfuqizimi si antikushtetues i vendimit nr.531, datë 15.10.2003 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

BAZA LIGJORE: Nenet 31/c, 33/1, 42, 131/f, 134/g të Kushtetutës të Republikës së Shqipërisë.

Kërkuesi ka parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin si antikushtetues të vendimit të mësipërm:

- Gjykimi në Kolegjin Penal të Gjykatës së Lartë është zhvilluar pa pjesëmarrjen e avokatëve, gjë që ka sjellë mohimin e të drejtës kushtetuese për t’u mbrojtur, parashikuar në nenin 31/c të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë;

- Mungesa e mbrojtjes, ka ndikuar drejtpërsëdrejt në objektivitetin e gjykimit të zhvilluar në Kolegjin Penal të Gjykatës së Lartë.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Xhezair Zaganjori, përfaqësuesin e kërkuesit dhe shqyrtoi çështjen në tërësi;

V E R E N:

Me vendimin nr.15, datë 03.02.2003 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Gjirokastër, kërkuesi është deklaruar fajtor për veprat penale të “Armëmbajtjes pa leje” e “Prodhimit, shitjes dhe mbajtjes së narkotikëve”, dhe në bazë të neneve 278/2, 283/1 dhe 55 të Kodit Penal, është dënuar me 6 vjet burgim.

Mbi ankimin e kërkuesit, Gjykata e Apelit Gjirokastër, me vendimin nr.31, datë 26.03.2003 ka vendosur prishjen e vendimit të mësipërm, pushimin e çështjes penale në ngarkim të të pandehurit Shpëtim Ngjelina dhe lirimin e tij të menjëhershëm nga paraburgimi.

Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.531, datë 15.10.2003 ka vendosur prishjen e vendimit të gjykatës së apelit dhe lënien në fuqi të vendimit të dhënë nga Gjykata e Rrethit Gjyqësor Gjirokastër. Në këtë gjykim, rezulton të mos ketë marrë pjesë as i pandehuri dhe as mbrojtësi i tij, por vetëm prokurori, i cili kishte paraqitur edhe rekursin kundër vendimit të dhënë nga gjykata e apelit. Megjithatë, në dosje ndodhet një dëftesë e komunikimit të rekursit drejtuar Gjykatës së Lartë, e cila është nënshkruar nga vëllai i të gjykuarit Shpëtim Ngjelina.

Në kërkesën drejtuar Gjykatës Kushtetuese, pretendohet se në gjykimin e zhvilluar në Kolegjin Penal të Gjykatës së Lartë është cenuar rëndë e drejta për proces të rregullt ligjor në kuptimin kushtetues, prandaj vendimi i marrë prej asaj gjykate duhet të shfuqizohet si antikushtetues. Sipas kërkuesit, parregullsia e procesit të zhvilluar në Gjykatën e Lartë qëndron kryesisht në mohimin e të drejtës së mbrojtjes, duke mos iu dhënë mundësia të përfaqësohet me ndihmën e një mbrojtësi ligjor. Ai thekson se një gjë e tillë, është rrjedhojë e mosdijenisë së tij për rekursin dhe ditën e gjykimit të çështjes në këtë gjykatë.

Duke patur parasysh materialet e dosjes gjyqësore si dhe jurisprudencën e Gjykatës Kushtetuese në zbatim të standardeve të procesit të rregullt ligjor në kuptim të neneve 42 dhe 131/f të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë si dhe të nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, vlerësohet se pretendimi i kërkuesit është i drejtë.

Gjykata Kushtetuese thekson se veçanërisht në procesin penal, barazia e armëve, kontradiktoriteti dhe lidhur ngushtë me këto, mbrojtja e të pandehurit, garantuar shprehimisht në nenin 31 të Kushtetutës dhe nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, përbëjnë në vetvete elementët më të qenësishëm e thelbësorë të procesit të rregullt ligjor në kuptimin kushtetues. Prandaj, për respektimin e këtyre parimeve, gjykata duhet të përmbushë me rigorozitet një sërë detyrimesh, mes të cilave, sipas rastit, rëndësi të veçantë paraqet edhe njoftimi i të pandehurit apo mbrojtësit të tij ligjor për akuzën, ankimin, rekursin, ditën dhe vendin e gjykimit të çështjes, etj. Synim kryesor është realizimi i një debati real ndërmjet akuzës dhe mbrojtjes, gjë që ndikon pozitivisht

dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë në zbulimin e së vërtetës dhe dhënien e drejtësisë nga gjykata me objektivitet e paanësi. Këto kërkesa kushtetuese e ligjore janë në funksion të mbrojtjes sa më efektive të të pandehurit, pasi përballë tij qëndron vetë shteti, i përfaqësuar në procesin penal nga prokurori që paraqet dhe mbron akuzën kundër tij. Eshtë detyrë e shtetit që të marrë masat e duhura për të garantuar pjesëmarrjen në procesin penal të personit të akuzuar ose mbrojtësit ligjor, qoftë edhe atij të caktuar kryesisht.

Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut ka theksuar disa herë se kërkesat e mësipërme duhet të respektohen jo vetëm në shkallën e parë, por edhe në shkallët e tjera të gjykimit, veçanërisht në rastet kur në këto gjykime parashikohet edhe zhvillimi i debatit me gojë.[1]

Mbi këtë bazë, Gjykata Kushtetuese konfirmon që në gjykimet penale të shkallës së parë dhe në apel, pra aty ku çështja shqyrtohet në fakt dhe në ligj, pjesëmarrja e të pandehurit ose e mbrojtësit ligjor të tij është në çdo rast e detyrueshme. Mungesa e të pandehurit apo avokatit të tij, do të çonte sipas rastit në shtyrjen e seancës gjyqësore ose në caktimin e një mbrojtësi kryesisht.[2]

Respektimi i këtyre standardeve në gjykimin që zhvillon Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë nuk mund të jetë gjithnjë i njëjtë. Padyshim që këtu merren në konsideratë veçoritë dhe natyra e gjykimit në Gjykatën e Lartë, shqyrtimi i së cilës përqëndrohet kryesisht në çështje ligjore, në mënyrën e zbatimit të ligjit material dhe procedural nga gjykatat e nivelit më të ulët. Pikërisht për këtë arsye, realizimi i mbrojtjes së personit të akuzuar në seancën gjyqësore që mund të zhvillohet në këtë gjykatë bëhet vetëm nga mbrojtësi ligjor i tij. Një mbrojtje e tillë është në interes të të pandehurit dhe të dhënies së drejtësisë në përgjithësi, për të cilën një rol tepër të veçantë Kushtetuta i ngarkon pikërisht Gjykatës së Lartë.[3] Prandaj edhe në këtë rast, në funksion të garantimit të kësaj mbrojtje, sipas Kodit të Procedurës Penale, ndër të tjera duhet të bëhet njoftimi i palëve, me qëllim që personit të akuzuar të mund t’i realizohet një mbrojtje sa më efektive dhe në këtë shkallë gjykimi.

Në ndryshim nga gjykimi që zhvillohet në shkallën e parë dhe në apel, mospjesëmarrja e mbrojtësit të të gjykuarit në Gjykatën e Lartë edhe pas bërjes së rregullt të njoftimeve respektive, nuk do të përbënte gjithnjë proces të parregullt në kuptimin kushtetues. Por, nëse “interesat e drejtësisë” do ta kërkonin një gjë të tillë, atëhere, mbrojtja e personit të akuzuar, qoftë edhe kryesisht, në kuptim të nenit 6/3c të Konventës, do të ishte mëse e nevojshme edhe në këtë shkallë të gjykimit.[4] Në këtë kuptim, Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut ka vënë në dukje se në funksion të mbrojtjes së të pandehurit, kur vlerësohet se ekziston interesi i drejtësisë në kuptim të nenit 6/3 shkronja “c” të Konventës, gjykata nuk mund të mjaftohet të ofrojë ndihmë ligjore vetëm nëse personi i akuzuar nuk ka mjete të mjaftueshme financiare për një gjë të tillë, por edhe ta caktojë atë vetë kryesisht, “…sepse avokati zyrtar mund të vdesë, të sëmuret rëndë, të ketë një problem tjetër ose t’i shmanget detyrës. Në rast se autoritetet vihen në dijeni për këtë, ato duhet ta zëvendësojnë, ose ta detyrojnë të kryejë detyrën … Të bësh interpretim kufizues…, do të thotë të arrish në rezultate të paarsyeshme, të papajtueshme me atë që

thotë shkronja “c” si dhe me logjikën e nenit 6 në tërësi; pra ndihma juridike … rrezikon të mbetet një fjalë boshe. ”[5]

Vlerësimi, nëse ndodhemi para interesit të drejtësisë ose jo në gjykimin që do të zhvillohet në Gjykatën e Lartë, varet sipas rastit nga natyra e çështjes, nga subjekti që ka paraqitur rekursin dhe kompleksiteti apo vështirësia e problemeve ligjore të parashtruara në të, nga lloji dhe masa e dënimit që rrezikon të jepet ndaj të akuzuarit në krahasim me vendimet e dhëna nga gjykatat më të ulëta, etj. Ajo varet gjithashtu edhe nga vendi, roli dhe detyrat që kryen një gjykatë e tillë në çdo vend të veçantë. Në këtë kuadër, theksohet se ndihma ligjore është veçanërisht e rëndësishme në vendet ku e drejta e aksesit në këto gjykata mund të realizohet vetëm nëpërmjet avokatit mbrojtës[6] ose legjislacioni procedural respektiv nuk parashikon mundësinë e kundërrekursit nga ana e palës kundërshtare.

Përsa më sipër, Gjykata Kushtetuese vlerëson se interesat e drejtësisë kërkojnë detyrimisht realizimin e mbrojtjes, qoftë edhe me avokat të caktuar kryesisht, të të akuzuarit që gjykohet nga Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë mbi bazën e rekursit të paraqitur nga prokurori, në të cilin, ndër të tjera kërkohet një rëndim i dukshëm i pozitës së tij, në krahasim me vendimin e dhënë për këtë çështje nga gjykata e apelit.[7]

Në rastin në shqyrtim, kërkuesit, një e drejtë e tillë nuk i është garantuar në Gjykatën e Lartë. Gjykata e apelit ka vendosur pushimin e çështjes dhe lirimin e tij të menjëhershëm nga paraburgimi. Në gjykimin që ka zhvilluar pas rreth 7 muajsh Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë mbi bazën e rekursit të prokurorit, nuk ka marrë pjesë as i pandehuri dhe as mbrojtësi i tij. Ky kolegj praktikisht ka vlerësuar vetëm pretendimet e prokurorit të paraqitura në rekurs dhe në seancë, në të cilat është kërkuar deklarimi fajtor dhe dënimi me burgim i të pandehurit. Pala e akuzuar, konkretisht mbrojtja e saj, nuk ka patur mundësi të shprehet për asnjë nga këto pretendime. Në këto kushte, qartazi, nuk është respektuar parimi i barazisë së armëve dhe kontradiktoritetit, e për pasojë është cenuar rëndë e drejta e mbrojtjes së kërkuesit.

Gjykata Kushtetuese çmon se përputhja me kërkesat e procesit të rregullt ligjor në kuptimin kushtetues, të garantuara në nenet 31/1, 42 të Kushtetutës dhe nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë duhej të kishte verifikuar arsyet e mosparaqitjes dhe më pas, në funksion të këtij verifikimi, duhej të kishte vendosur shtyrjen e seancës gjyqësore ose edhe mbrojtjen e kërkuesit me avokat të caktuar kryesisht.

Pretendimi tjetër i kërkuesit për mungesë të objektivitetit në shqyrtimin e çështjes nga Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë nuk mund të analizohet hollësisht, pasi vetë kërkuesi e arsyeton këtë si pasojë e cenimit të së drejtës së mbrojtjes në gjykim, gjë që pranohet nga ana e kësaj gjykate.

Si përfundim, Gjykata Kushtetuese arrin në konkluzionin se procesi në ngarkim të kërkuesit i zhvilluar në Kolegjin Penal të Gjykatës së Lartë, ka qenë i parregullt në këndvështrimin kushtetues.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 131 shkronja “f” dhe 134/1 shkronja “g” të Kushtetutës si dhe të neneve 72 e vijues të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, njëzëri,

V E N D O S I:


- Dërgimin e çështjes për rishqyrtim në Kolegjin Penal të Gjykatës së Lartë.


--------------------------------------------------------------------------------

[1] Shih ndër të tjera çështjen Alimena kundër Italisë, në A.195-D, dt.19.02.1991, cituar në vendimin e Gjykatës Kushtetuese nr.19/2003.

[2] Shih vendimin e Gjykatës Kushtetuese nr.33/2003

[3] Shih vendimin e Gjykatës Kushtetuese nr.25/2003

[4] Shih Pakelli kundër Gjermanisë në “Për një rend publik Evropian”, Tiranë 2001, fq.816

[5] Shih Artico kundër Italisë në “Për një rend publik Evropian”, Tiranë 2001, fq.805. Pikërisht mbi këtë bazë konkludohet se z.Artico nuk i ishte siguruar mbrojtje efektive në Gjykatën e Kasacionit, gjë që kishte dëmtuar realisht të akuzuarin.

[6] Shih RD kundër Polonisë, Vendimi dt.18.03.2002, paragrafi 50,51.

[7] Shih vendimet e Gjykatës Kushtetuese nr.21, dt.20.09.2005; nr.23, dt.13.10.2005 dhe nr.24, dt.26.10.2005

fillim i faqes

Vendimi nr. 17, datë 22.06.2006(V – 17/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Sokol Sadushi, Petrit Plloçi, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 21.02.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.13 Akti që i përket:

K E R K U E S: PELLUMB GAÇE, përfaqësuar nga Aleks Likaj, me prokurë dhe ky i fundit nga avokate Vjollca Uruçi, me prokurë.


1. LUTFI HAMITI, YLLKA BEGA, BESNIK KRYTHA, NATASHA ÇAUSHAJ, ZHANETA HARUNI, IRMA JAZO, VIOLETA ROBAJ, përfaqësuar nga avokat Piro Dautaj e Ferjat Janushaj, me prokurë.

2. TEUTA XHERHAU, në mungesë.

O B J E K T I: Shfuqizimi si antikushtetues i vendimeve nr.1477, datë 30.10.2002 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Vlorë; nr.188, datë 24.06.2003 të Gjykatës së Apelit Vlorë dhe nr.1052, datë 14.05.2004 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

Kërkuesi Pëllumb Gaçe, ka parashtruar këto shkaqe për papajtueshmërinë me Kushtetutën të vendimeve të kundështuara:

Gjykimi është bërë në mungesë, pa njoftim dhe pa marrë dijeni për seancat gjyqësore, duke cenuar të drejtën për një proces të rregullt ligjor, sipas nenit 42 të Kushtetutës.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Petrit Plloçi, përfaqësuesin e kërkuesit, të subjekteve të interesuara, dhe shqyrtoi çështjen në tërësi;

V E R E N:

Me vendimin nr.1477, datë 30.10.2002, mbi fazën e dytë të pjestimit të pasurisë së paluajtshme, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Vlorë, ka pranuar padinë duke iu lënë në natyrë paditësave pronën e paluajtshme, dhe konkretisht dhomat 6-10 të ish-Repartit të Drurit të Ndërmarrjes Artistike, Vlorë, si dhe detyrimin e paditësave t’u paguajnë solidarisht të paditurve, kundërvleftën e pjesës takuese në shumën 528.750 lekë, për secilin. Mbi apelimin e të paditurve, Gjykata e Apelit Vlorë, me vendimin nr.188, datë 24.06.2003, ka vendosur lënien në fuqi të vendimit të mësipërm të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Vlorë. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, në dhomën e këshillimit, me vendimin nr.1052, datë 14.05.2004, ka vendosur mospranimin e rekursit të paraqitur nga të paditurit.

Në kërkesën drejtuar Gjykatës Kushtetuese, kërkuesi Pëllumb Gaçe ka pretenduar se, vendimet e mësipërme janë rezultat i një procesi të parregullt ligjor, pasi nuk ka patur dijeni për gjykimet e bëra, dhe çështja është shqyrtuar në mungesë të tij. Kërkuesi ka pretenduar se njoftimi i tij nëpërmjet shpalljes ka qenë i parregullt. Gjykata Kushtetuese vlerëson se pretendimet e mësipërme, duhet të analizohen në kuadër të standardeve të të drejtës për një proces të rregullt ligjor, parashikuar në nenin 42 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe në nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Në këtë vështrim, Gjykata konstaton se, e drejta palëve për të qenë të pranishëm si dhe për t’u mbrojtur, në proces gjyqësor, janë aspekte të rëndësishme të procesit të rregullt gjyqësor në kuptimin kushtetues.

Për rastin në shqyrtim, konstatohet se në gjykimet e zhvilluara nga gjykatat e zakonshme, kërkuesi bashkë me tre persona të tjerë, kanë qenë me cilësinë e të paditurit. Ndërsa tre të paditurit e tjerë kanë marrë pjesë në këto gjykime, kërkuesi ka qenë në mungesë.

Siç rezulton nga materialet e çështjes, që nga viti 1992 e në vazhdim, kërkuesi është me banim në Republikën Italiane, me adresë të paditur. Në këto kushte, për njoftimin e tij me cilësinë e të paditurit, në gjykimin me objekt pjestimin e pasurisë së paluajtshme, gjykatat kanë proceduar në bazë të dispozitës së mësipërme të Kodit të Procedurës Civile, duke aplikuar njoftimin me shpallje, njoftim, i cili sipas kësaj dispozite, konsiston në afishimin e një kopje të aktit në gjykatën e rrethit gjyqësor, si dhe në vendin e afishimit të qendrës administrative ku ka patur vendbanimin i thirruri.

Ka rezultuar gjithashtu se njoftimet me shpallje janë realizuar në pajtim me nenin 133 të Kodit të Procedurës Civile. Konkretisht, janë bërë shpallja datë 14.03.2002 për gjykimin në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Vlorë, për fazën e parë të pjestimit të pasurisë; shpallja datë 18.09.2002 për gjykimin në Gjykatës e Rrethit Gjyqësor Vlorë të fazës së dytë të pjesëtimit; shpallja datë 14.05.2003 për gjykimin në Gjykatën e Apelit Vlorë. Për pasojë, Gjykata konkludon se duke qenë me banim të paditur jashtë shtetit, me të drejtë, gjykatat e zakonshme kanë zgjedhur si mënyrë njoftimi – atë me shpallje, siç parashikon neni 133 i Kodit të Procedurës Civile.

Përveç kësaj, kërkuesi ka pretenduar se ai nuk ka marrë dijeni për datën e gjykimeve të zhvilluara. Edhe ky pretendim duhet të shqyrtohet i lidhur me rrethanën që kanë pranuar gjykatat, sipas të cilës, kërkuesi që nga viti 1992 e në vazhdim jeton jashtë shtetit me banim të paditur. Për pasojë, gjykata ka qenë e detyruar, që për njoftimin e kërkuesit të aplikojë njoftimin me anën e shpalljes siç u përmend më sipër. Kjo mënyrë njoftimi prezumon njoftimin e të interesuarit, përderisa nuk vërtetohet parregullsia e këtij njoftimi. Nga ana e tij, kërkuesi nuk arriti të provojë ndonjë parregullsi në mënyrën e njoftimit me shpallje.

Prandaj, vetëm fakti se kërkuesi ka qenë në mungesë në proceset e zhvilluara, kur njoftimi me shpallje prezumon marrjen dijeni për datën e gjykimit, nuk mund të konkludohet se vendimet e atakuara janë rrjedhojë e një procesi të parregullt ligjor.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 72 e vijues të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, njëzëri,

V E N D O S I :



Vendimi nr. 18, datë 23.06.2006(V – 18/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Fehmi Abdiu, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Kristofor Peçi, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 28.03.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.21 Akti që i përket:

K E R K U E S: SALIE, LEFTA SHISHMANI; EDUARD, RUDINA SHMILI, përfaqësuar nga Hafete Gjino dhe avokat Agim Tartari, me prokurë.


1. MERIBAN, DONIKA, ENGJELL, RUSTEM, PELLUMB, TEFIK, XHULJETE MYTEVELI; FILLORETE SALIAJ, VIOLETA TOPÇI, ROMEO PAPANAUMI E FATRI SHISHMANI, përfaqësuar nga avokatët Enise Kurteshi e Shefqet Muçi, me prokurë.

2. KOMISIONI I KTHIMIT DHE KOMPENSIMIT TE PRONAVE, KORÇE, në mungesë.


BAZA LIGJORE: Nenet 42, 131/f e 134 të Kushtetutës të Republikës së Shqipërisë.

Kërkuesit, parashtrojnë këto shkaqe për shfuqizimin si të papajtueshëm me Kushtetutën të vendimit të mësipërm:

1. Nuk janë venë në dijeni që pala e interesuar ka ushtruar rekurs kundër vendimit të gjykatës së apelit dhe për këtë shkak, nuk kanë marrë pjesë në gjykimin në Gjykatën e Lartë;

- Sipas praktikës së Gjykatës Kushtetuese, gjykimi i çështjes në Gjykatën e Lartë, në mungesë të palës dhe pa e njoftuar atë e bën procesin të parregullt.

2. Megjithëse Gjykata e Lartë shprehet në vendim se gjykatat kanë zbatuar gabim ligjin, në të vërtetë bëhet fjalë vetëm për vlerësim rrethanash, të cilat janë në kompetencë të gjykatave më të ulëta dhe Gjykata e Lartë nuk është kompetente për të shqyrtuar çështje fakti.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kristofor Peçi, përfaqësuesit e kërkuesve, të subjekteve të interesuara, dhe bisedoi çështjen në tërësi;

V E R E N:

Me vendim të Komisionit të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave Korçë, kërkuesve Salie Shishmani, etj., u është njohur pronësia dhe u është kthyer një shtëpi banimi, në të cilën që nga viti 1963 kanë banuar si pronarë personat e interesuar. Kjo banesë, iu është dhënë këtyre të fundit si kompensim për një shtëpi të shpronësuar.

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Korçë, me vendimin nr.1439, datë 09.07.2003, ka vendosur rrëzimin e padisë së ngritur nga personat e interesuar, Meriban Myteveli, etj. Gjykata e Apelit Korçë, me vendimin nr.332, datë 11.12.2003, ka lënë në fuqi vendimin e gjykatës së rrethit. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.1098, datë 07.07.2005, ka vendosur ndryshimin e të dy vendimeve dhe pranimin e padisë.

Gjykata Kushtetuese vlerëson se shkaqet e ngritura nga kërkuesit hyjnë në rrethin e çështjeve që duhet t’i nënshtrohen kontrollit kushtetues për të parë nëse janë respektuar kriteret dhe parimet e procesit të rregullt ligjor.

Mosnjoftimi i rekursit palës tjetër është një nga shkaqet që e bën procesin të parregullt, por, si për të gjitha rastet e tjera, edhe ky fakt, duhet të provohet që ka ekzistuar dhe jo vetëm të pretendohet si i tillë. Nisur nga rrethanat e çështjes, nga mënyra e parashtrimit të pretendimeve dhe materialet e administruara për këtë çështje, Gjykata Kushtetuese çmon se kërkuesit nuk arritën të provojnë pretendimet e tyre për mungesën e komunikimit të rekursit. Paraqitja prej tyre e aktit të ekspertimit grafik për të vërtetuar falsitetin e nënshkrimit, për rastin konkret, nuk përbën provë. Kjo për faktin se ekspertimi nuk është kërkuar në mënyrën e përcaktuar në ligj dhe se është kryer mbi bazën e një fotokopje dhe jo dokumentit origjinal. Lidhur me këtë, ka rëndësi fakti që në lajmërimmarrjen e aktit

gjyqësor më datë 21.04.2004, përveç nëpunësit të gjykatës, ka nënshkruar edhe postieri që ka komunikuar aktin, i cili duke e kthyer të firmosur nga marrësi mban përgjegjësi për mënyrën e njoftimit.

Për të vërtetuar pretendimet e tyre, kërkuesit i referohen dy vendimeve të Gjykatës Kushtetuese nr.152, datë 05.07.2002 dhe nr.92, datë 13.05.2002, duke e konsideruar të parin rast të njëjtë dhe të dytin si të ngjashëm me çështjen në shqyrtim. Në lidhje me këtë, Gjykata Kushtetuese, çmon se referimi në vendimin nr.92, që bëhet nga kërkuesit është i gabuar, sepse rrethanat dhe kushtet e çështjes janë të ndryshme. Përsa i përket vendimit nr.152, që kërkuesit e konsiderojnë rast të njëjtë, ai në fakt është rast i ngjashëm, por duhet mbajtur parasysh se përveç pretendimit për mosnjoftim të kërkuesit, pala kishte paraqitur edhe një aktekspertimi të realizuar në rrugë private, nga i cili rezultonte se nënshkrimi në aktin e njoftimit ishte i falsifikuar. Në dallim nga çështja në shqyrtim ku njoftimi është bërë në emër të njërit nga kërkuesit, në rastin ku bëhet referimi, njoftimi ishte në emër të avokatit të palës, i cili u pyet si dëshmitar nga Gjykata Kushtetuese, gjë që nuk mund të bëhet për të pyetur me këtë cilësi njërin nga kërkuesit.

Në rrethanat që paraqitet çështja, Gjykata Kushtetuese çmon se kërkuesve nuk u është mohuar padrejtësisht pjesëmarrja në gjykimin në Gjykatën e Lartë dhe njëkohësisht e drejta e mbrojtjes.

Në lidhje me pretendimin tjetër të kërkuesve se Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë ka bërë vlerësim rrethanash e faktesh, Gjykata Kushtetuese çmon se ai është i pabazuar. Nga referimi në vendimin e Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë, objekt kërkese, rezulton se argumentet e përdorura janë në pajtim me konkluzionin e arritur se vendimi i gjykatës së rrethit dhe ai i apelit janë rrjedhojë e zbatimit të gabuar të ligjit.

Në këtë rast, Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, nuk ka bërë tjetër, veç se është shprehur se si duhet kuptuar e zbatuar ligji në çështjen në shqyrtim, gjë që është në kompetencën e tij.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të nenit 72 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :



fillim i faqes

Vendimi nr. 19, datë 19.06.2006

(V – 19/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Kujtim Puto, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 27.02.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.19 Akti që i përket:

K E R K U E S: BETHANY CHRISTIAN SERVICE - ALBANIA, përfaqësuar nga avokat Lulëzim Koka, me prokurë.


1. TRASHEGIMTARET E YLLI VENXHES, përfaqësuar nga avokatët Alban Çaushi e Gent Ibrahimi, me prokurë.

2. KOMISIONI I KTHIMIT DHE KOMPENSIMIT TE PRONAVE, KORÇE, në mungesë.

3. MEDIKAL AMBASADOR INTERNATIONAL, ALBANIA, në mungesë.

O B J E K T I: Shfuqizimi si antikushtetues i vendimeve nr.153, datë 21.05.2003 të Gjykatës së Apelit Korçë dhe nr.277, datë 17.02.2005 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

BAZA LIGJORE: Nenet 42, 131/f të Kushtetutës të Republikës së Shqipërisë.

Kërkuesi ka parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin si antikushtetues të vendimeve të mësipërme:

- Gjykimi i çështjes në Gjykatën e Apelit Korçë është zhvilluar pa praninë e tij dhe vendimi është dhënë në mungesë, megjithëse ai e ka vënë në lëvizje atë gjykatë;

- Sipas nenit 460/4 të Kodit të Procedurës Civile, Gjykata e Apelit Korçë, ishte e detyruar të bënte njoftimin e drejtpërdrejtë të palëve dhe të mos mjaftohej vetëm me shpalljen e listës së gjyqeve;

- Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, nuk ka detyrë të shqyrtojë faktet, por të vlerësojë ligjin mbi bazën e fakteve të pranuara nga gjykatat e rrethit dhe të apelit.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kujtim Puto, përfaqësuesin e kërkuesit që u shpreh për pranimin e kërkesës, përfaqësuesit e subjekteve të interesuara që kërkuan rrëzimin e kërkesës, dhe bisedoi çështjen në tërësi;

V E R E N:

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Korçë, me vendimin nr.912, datë 24.06.1999, ka vendosur pranimin e pjesshëm të padisë së subjekteve të interesuara, trashëgimtarëve të Ylli Venxhës dhe ndryshimin e vendimit nr.743, datë 31.03.1995 të Komisionit të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, pranë Bashkisë Korçë, duke e konsideruar sipërfaqen prej 1800 m2 truall të lirë.

Gjykata e Apelit Korçë, në rigjykim, me vendimin nr.153, datë 21.05.2003, e ka lënë në fuqi vendimin e gjykatës së rrethit gjyqësor. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.277, datë 17.02.2005, ka lënë në fuqi vendimin e gjykatës së apelit.

Gjykata Kushtetuese duke e përqëndruar kontrollin brenda kompetencave të veta, konstaton, se në çështjen në shqyrtim, është cenuar parimi i parashikuar në nenin 42 të Kushtetutës për një proces të rregullt ligjor si dhe ai i barazisë së mjeteve (gjykimi i drejtë), parashikuar në nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, nga përmbajtja e të cilit, del se secila palë, duhet të ketë njëlloj mundësi të barabarta për të marrë pjesë në gjykim si dhe për trajtim të barabartë prej gjykatës.

Siç rezulton nga procesverbali i seancës gjyqësore të datës 07.05.2003 të Gjykatës së Apelit Korçë, “janë thirrur dhe nuk janë paraqitur në gjykim të paditurit”, ndërmjet të cilëve edhe kërkuesi Bethany Christian Service – Albania. Po sipas këtij procesverbali, të paditurit kanë dijeni me shpallje, pra jo me njoftim të drejtpërdrejtë siç kërkon neni 460/4 i Kodit të Procedurës Civile për rastet e çështjeve me rigjykim. Procesverbali i seancës gjyqësore, konfirmon se kërkuesit, njoftimi i drejtpërdrejtë, nuk i është bërë as për seancën e gjykimit të datës 21.05.2003, në të cilën është përfunduar shqyrtimi i çështjes. Kështu, gjykata e apelit nuk ka përmbushur detyrimet e saj, që rrjedhin nga Kodi i Procedurës Civile, dhe ka cenuar të drejtat e kërkuesit në atë proces. Ajo ka dëgjuar vetëm pretendimet e njërës palë, ndërsa kërkuesit nuk i është dhënë mundësia që të bënte mbrojtjen e tij para gjykatës duke paraqitur provat e argumentet e veta rreth objektit të kërkesës si dhe rreth pretendimeve të palëve të tjera në gjykim.

Shkeljet ligjore të Gjykatës së Apelit Korçë, të cilat përbëjnë njëkohësisht edhe cenim të parimeve kushtetuese për një proces të rregullt ligjor, në kuptim të nenit 42/1 të Kushtetutës, nuk u korrigjuan as nga Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë. Ky i fundit, nuk i ka dhënë përgjigje pretendimit të ngritur nga kërkuesi në rekurs për mosnjoftimin e tij nga gjykata e apelit dhe zhvillimin e gjykimit në mungesë. Për këtë problem, Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut, në një çështje të saj shprehet se “Prania e palëve në një proces civil ..., është një karakteristikë e rëndësishme e garancive të parashikuara në nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Në lidhje me çështjet civile, gjykata ka vendosur se kjo është veçanërisht e rëndësishme kur probleme të një natyre faktike ose personale janë vënë në lojë...”.[1]

Pretendimet e subjekteve të interesuara, trashëgimtarëve të Ylli Venxhës, sipas të cilave, kërkuesi nuk i ka shterrur mjetet juridike për mbrojtjen e të drejtave të tij sepse pretendimet vetëm sa i ka ngritur formalisht në Gjykatën e Lartë, por nuk ka bërë

mbrojtjen e tyre në seancë ku nuk është paraqitur, nuk mund të shërbejnë si bazë për rrëzimin e kërkesës.

Neni 42 i Kushtetutës, ashtu si edhe neni 6 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, nuk e kushtëzojnë plotësimin e standardeve për një proces të rregullt nga gjykatat me paraqitjen e detyrueshme të palëve në gjykim apo me nivelin e realizimit të mbrojtjes nga ana e këtyre të fundit.

Në rastin në shqyrtim pranohet që kërkuesi ka bërë rekurs në Gjykatën e Lartë, kundër vendimit të gjykatës së apelit ku ka parashtruar shkaqet për prishjen e atij vendimi. Nga këto shkaqe e pretendime ai nuk është tërhequr edhe pasi ia ka paraqitur me shkrim Gjykatës së Lartë. Kjo e fundit, ka në kompetencë të zhvillojë gjykimin e çështjes edhe pa praninë e palëve duke respektuar rregullat procedurale dhe duke u bazuar në shkaqet e parashtruara në rekurs. Mosparaqitja e palëve në seancë në Gjykatën e Lartë nuk mund të justifikojë shkeljet kushtetuese të bëra në gjykatën e apelit, aq më tepër që kjo e fundit, ndryshe nga Gjykata e Lartë, ka në kompetencë të administrojë e vlerësojë provat drejtpërdrejt.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 72 e 77 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, njëzëri,

V E N D O S I :

- Shfuqizimin si antikushtetues të vendimeve nr.153, datë 21.05.2003 të Gjykatës së Apelit Korçë dhe nr.277, datë 17.02.2005 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë.

- Dërgimin e çështjes për shqyrtim në Gjykatën e Apelit Korçë.


-------------------------------------------------------------------------------- [1] Vendimi “Krombach kundër Francës”, datë 03.02.2001

fillim i faqes

Vendimi nr. 20, datë 11.07.2006(V – 20/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Kristofor Peçi, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 21.03.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.22 Akti që i përket:

K E R K U E S:

1. KOMITETI SHQIPTAR I HELSINKIT, përfaqësuar nga zoti Njazi Jaho, me autorizim.

2. AVOKATI I POPULLIT, përfaqësuar nga zoti Ermir Dobjani.

3. GRUPI SHQIPTAR I TE DREJTAVE TE NJERIUT, përfaqësuar nga znj. Elsa Ballauri.

SUBJEKT I INTERESUAR: KESHILLI I MINISTRAVE I REPUBLIKES SE SHQIPERISE, përfaqësuar nga zoti Enkelejd Alibej, me autorizim.

O B J E K T I: 1. Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimeve të Këshillit të Ministrave nr.43, datë 27.01.2006 “Për shmangien e nepotizmit dhe ndikimin e pushtetit në rekrutimin dhe karrierën e personelit të administratës publike”; nr.44, datë 27.01.2006 “Për shmangien e nepotizmit në administratën publike” dhe nr.48, datë 27.01.2006 “Për disa shtesa në Vendimin e Këshillit të Ministrave nr.205, datë 13.04.1999 “Për miratimin e dispozitave zbatuese të Kodit Doganor në Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar”;

2. Pezullimin e vendimeve të mësipërme të Këshillit të Ministrave.

BAZA LIGJORE: Nenet 17, 18, 49, 107, 116, 118, 131/c, 134/dh të Kushtetutës të Republikës së Shqipërisë; nenet 27-31 e 45 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë” si dhe nenit 24 të ligjit nr.8454, datë 04.02.1999 “Për Avokatin e Popullit”.

Kërkuesit kanë parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin e vendimeve të mësipërme:

1. Në të tre vendimet e Këshillit të Ministrave janë kufizuar pa ligj të drejtat e njeriut të parashikuara në Kushtetutë duke u shkelur parimi i barazisë para ligjit, parimi i mosdiskriminimit si dhe e drejta e punonjësve për të fituar mjetet e jetesës me punë të ligjshme që e zgjedhin ose e pranojnë vetë (nenet 17, 18 dhe 49 të Kushtetutës);

- Nga përmbajtja e dispozitave kushtetuese del se është vetëm Kuvendi që vlerëson nëse për shkak të një interesi publik ose në mbrojtje të të drejtave të të tjerëve mund të kufizohen këto të drejta, duke iu përmbajtur kritereve sipas nenit 17 të Kushtetutës.

2. Nga dispozitat konkrete të ligjeve ku mbështeten vendimet, nuk rezulton që Këshilli i Ministrave të jetë ngarkuar me nxjerrjen e akteve nënligjore për të kufizuar të drejtat e shtetasve, për shkak të lidhjeve të tyre familjare, të gjinisë ose të krushqisë;

- Neni 9 i Kodit të Punës ku është mbështetur vendimi nr.43, ndalon çdo lloj diskriminimi përfshirë edhe atë për lidhje familjare.

3. Përmbajtja e vendimeve të Këshillit të Ministrave vjen ndesh me kërkesat e nenit 107 të Kushtetutës për caktimin e nëpunësve në administratën publike dhe garancitë e qëndrimit në detyrë;

- Këshilli i Ministrave u ka dhënë këtyre vendimeve efekte prapavepruese. Ato caktojnë rregulla edhe për marrëdhënie që kanë lindur para hyrjes në fuqi të tyre si dhe të ligjeve ku ato janë bazuar.

4. Vendimet e Këshillit të Ministrave janë një rast i pastër diskriminimi për arsye të lidhjeve familjare. Masa e largimit nga puna nuk është në proporcion me synimin që kërkohet të arrihet dhe që është lufta kundër korrupsionit. Ligji për etikën dhe ai për konfliktin e interesave mjaftojnë për kontrollin e metodave abuzive e korruptive.

Përfaqësuesi i subjektit të interesuar parashtroi këto shkaqe, sipas të cilave vendimet e Këshillit të Ministrave janë në pajtim me Kushtetutën:

1. Qëllimi i nxjerrjes së vendimeve diktohet nga kushtet aktuale të gjendjes së korrupsionit në dogana e tatime. Ato janë në përputhje me frymën dhe qëllimin e legjislacionit në fuqi, kryesisht me ligjin për etikën dhe konfliktin e interesave, duke detyruar dhe bërë të zbatueshme kufizimet e vendosura në këto ligje.

2. Vendimet janë nxjerrë duke respektuar kushtet e delegimit të nenit 118 të Kushtetutës, nga organi i autorizuar dhe për çështje të përcaktuara nga ligji.

3. Nuk krijohen situata diskriminuese për faktin se ekzistojnë kushte të ndryshme si për kategoritë e fushave ku shtrihen vendimet e Këshillit të Ministrave ashtu edhe për personat e veçantë. Në të dy rastet nuk kemi të bëjmë me kushte të njëjta, prandaj nuk cenohet barazia para ligjit.

4. Shprehja “vetëm me ligj” në nenin 17 të Kushtetutës nuk duhet kuptuar vetëm me ligj të Kuvendit, por edhe në bazë të ligjit. Kjo është shkronja dhe fryma e dispozitës, sepse ligji nuk shterron një çështje të caktuar dhe mund t’u lejojë shkallë diskrecioni organeve zbatuese.

5. Vendimet kanë adoptuar standarde kufizuese për lidhjet familjare, bazuar në një përligje të arsyeshme dhe objektive, në propocion me gjendjen që i ka krijuar, për interes publik dhe pa tejkaluar kufizimet e Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kristofor Peçi, përfaqësuesit e, kërkuesve, të subjektit të interesuar, dhe bisedoi çështjen në tërësi;

V E R E N:

Shkaqet e parashtruara nga kërkuesit evidentojnë probleme të kontrollit kushtetues në aspektin e pajtueshmërisë së akteve normative me Kushtetutën dhe marrëveshjet ndërkombëtare. Gjatë shqyrtimit të çështjes, Gjykata Kushtetuese vlerësoi të bazuar kërkesën për pezullim të zbatimit të vendimeve të Këshillit të Ministrave deri në një vendim përfundimtar të Gjykatës Kushtetuese dhe me vendimin e datës 21.03.2006, vendosi pezullimin e tyre. Gjithashtu, ajo çmon se analiza e çështjeve që dalin në funksion të kontrollit kushtetues të këtyre akteve normative lidhet me faktin nëse vendimet e kundërshtuara kufizojnë të drejtat e njeriut dhe nëse ato janë në pajtim me Kushtetutën dhe Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Për këtë, është e nevojshme që të analizohen një sërë dispozitash të Kushtetutës që trajtojnë drejtpërsëdrejti problemet e ngritura ose të lidhura me to dhe sidomos nenet 4, 17, 18, 49 të Kushtetutës.

Neni 49 i Kushtetutës ka këtë përmbajtje:

“1. Secili ka të drejtë të fitojë mjetet e jetesës me punë të ligjshme, që e ka zgjedhur ose pranuar vetë. Ai është i lirë të zgjedhë profesionin, vendin e punës, si dhe sistemin e kualifikimit të vet profesional.

2. Të punësuarit kanë të drejtën e mbrojtjes shoqërore të punës”.

E drejta për punë që garanton neni 49/1 i Kushtetutës, përfshin zgjedhjen e profesionit, vendin e punës dhe sistemin e kualifikimit profesional, me qëllim sigurimin e mjeteve të jetesës në mënyrë të ligjshme. Zgjedhja e profesionit, siç parashikohet nga dispozita kushtetues, është një e drejtë e individit në sensin, që ai i përkushtohet një veprimtarie për të siguruar mjetet e jetesës.

Kjo e drejtë e individit për të përfituar me punë të ligjshme, fiton rëndësi edhe nga pikëpamja sociale, pasi puna si profesion është një vlerë edhe për kontributin që i sjell shoqërisë në tërësi.

E drejta për punë dhe liria e profesionit nënkupton çdo veprimtari të ligjshme që sjell të ardhura dhe që nuk ka afat të përcaktuar, me përjashtim të rregullimeve të veçanta ligjore. Në këtë kuptim, veprimi i organeve shtetërore që sjell pasoja të drejtpërdrejta në pengimin e veprimtarisë profesionale, përbën cenim të kësaj lirie veprimi. Garancia që i jep Kushtetuta individit lidhur me të drejtën për punë dhe lirinë e profesionit, ka si qëllim mbrojtjen e tyre nga kufizimet e papërligjura të shtetit.

Liria e profesionit nuk është thjeshtë një e drejtë për të patur një vend pune. Ajo nuk duhet kuptuar si e drejtë sociale, por dhe si liri negative që nuk lejon ndërhyrjen ose pengimin e shtetit, gjatë ushtrimit të saj.

Përcaktimi që i bën neni 49 i Kushtetutës të drejtës për punë duhet të merret në kuptim të dyfishtë. Ajo përbën një detyrim pozitiv që kërkon angazhimin shtetëror për të krijuar kushte të përshtatshme për realizimin e një të drejte të tillë, por edhe detyrim negativ, i cili kërkon mosndërhyrjen e shtetit për të cenuar këtë të drejtë. Në këtë mënyrë e trajton të drejtën për punë edhe doktrina kushtetuese, duke theksuar se liria për punë mbrohet nga rregullimet kushtetuese.[1]

2. Sipas nenit 17 të Kushtetutës, të drejtat dhe liritë e individit mund të kufizohen vetëm me ligj. Gjykata Kushtetuese vlerëson se në radhë të parë duhet të sqarohet se, ç’kuptohet me termin ligj. Kjo për faktin se në kundërshtim me pretendimet e kërkuesve, subjekti i interesuar argumenton, se me fjalën ligj, duhet të nënkuptohen të gjitha aktet normative, pra kjo shprehje duhet kuptuar “nga dhe në bazë të ligjit”.

Duke iu referuar përmbajtjes së nenit 17 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese çmon se kjo dispozitë, në mënyrën se si është formuluar, nuk i ka lënë mundësi delegimi ndonjë organi tjetër përveç Kuvendit si organ përfaqësues. Qëllimi i këtij neni është, që në rastin e kufizimeve, jo vetëm që duhet të respektohen kriteret e tjera të caktuara në të, por në mënyrë që garancitë të jenë sa më të plota, kompetent duhet të jetë vetëm një organ dhe pikërisht, organi më i lartë ligjvënës. Shprehja “vetëm me ligj” ka kuptimin që në rast se është i nevojshëm kufizimi i një të drejte të parashikuar në Kushtetutë, atëherë ky vlerësim është në diskrecion vetëm të ligjvënësit dhe jo të organeve të tjera, përfshirë edhe Këshillin e Ministrave. Rastin e delegimit të kompetencave Qeverisë për aktet me fuqinë e ligjit, Kushtetuta e ka shprehur në nenin 101 duke përcaktuar edhe kriteret përkatëse të një rregullimi të tillë, gjë që nuk e ka bërë në nenin 17.

Termi “ligj” i përdorur në Kushtetutë dhe në përgjithësi në legjislacion, ka raste që nënkupton një interpretim të gjerë duke përfshirë dhe aktet nënligjore. Kjo ka të bëjë me rastet që u përkasin rregullimeve të përgjithshme, që nënkuptojnë përdorimin e fjalës ligj në kuptim të legjislacionit ose të së drejtës dhe jo të aktit të organit ligjvënës. Për të përcaktuar nëse ndodhemi para njërit ose tjetrit variant, rëndësi ka të sqarohet konteksti, nga i cili del qëllimi i normës. Nisur nga konteksti, fjala ligj, në nenin 17 të Kushtetutës, nuk ka të njëjtin kuptim me atë të përdorur në nenin 18 “barazia para ligjit”. Kjo shprehje e fundit identifikohet me të drejtën në përgjithësi, ndërsa e para të referon në kompetencën e një organi të vetëm. Konteksti në të cilën është përdorur shprehja “vetëm me ligj” nuk lejon që të bëhet interpretim i zgjeruar. Kjo edhe për faktin se një interpretim i tillë i normave kushtetuese mund të bëhet vetëm në aspektin pozitiv, kur ky interpretim shkon në favor të mbrojtjes së të drejtave dhe jo e kundërta si në rastin në shqyrtim. Këtë qëndrim ka mbajtur dhe Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut në praktikën e saj.[2]

Koncepti i zgjeruar i termit ligj që përdoret në doktrinë, nuk vlen për nenin 17 të Kushtetutës. Shprehja përjashtuese “vetëm me ligj” e përdorur në nenet 11/3 dhe 17 të

Kushtetutës, kanë të bëjnë me kufizime të të drejtave dhe kanë kuptim të njëjtë, atë të interpretimit të ngushtë, në dallim nga dispozitat e tjera ku fjala ligj mund të kuptohet më gjerë.

Në këtë përfundim, veç sa u përmend, arrihet edhe duke iu referuar fjalës “vetëm” që përmendin nenet 11/3 e 17 të Kushtetutës. Përdorimi i kësaj fjale nuk është i rastit, por për të treguar se kufizime të tilla nuk mund të vendosen me ndonjë akt tjetër përveç ligjit.

Gjykata Kushtetuese çmon se rregullimi i parashikuar në nenin 17 për kufizimin e të drejtave dhe lirive vetëm me ligj, ka të bëjë edhe me përcaktimin e kompetencës së një organi konkret që në këtë rast është vetëm Kuvendi. Një shprehje e tillë të referon në kompetencën e organit ligjvënës dhe nxjerrja e akteve të tjera për të rregulluar marrëdhënie të tilla, cenon kompetencat e këtij organi.

Duke përfunduar analizën e shprehjes “vetëm me ligj”, parashikuar në nenin 17 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese, vlerëson se çdo interpretim i kundërt, është padyshim një zhvleftësim i garancisë që jep Kushtetuta për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të njeriut dhe efektivisht do t’i cenonte këto liri e të drejta.

3. Përveç sa sipër, vendimet e Këshillit të Ministrave, objekt kërkese, i shtrijnë efektet edhe për ato marrëdhënie që kanë lindur më parë. Në bazë të tyre, personat e punësuar në sektorët përkatës të përcaktuar në këto vendime, detyrohen të lenë vendin e punës, nëqoftëse vërtetohet shkaku i papajtueshmërisë që ka të bëjë me lidhjet nepotike apo lidhjet nepotike me pushtetin.

Nga përmbajtja e vendimeve të Këshillit të Ministrave nr.43 e 48, del se “lidhje nepotike me pushtetin ekzistojnë apo lindin kur konkurrentët apo personeli ... kanë apo krijojnë lidhje nepotike”. Kurse në vendimin nr.44, përcaktohet se “përbën shkak për ndërprerjen e marrëdhënieve të punës ekzistenca e lidhjeve ...”.

Nga këto shprehje kuptohet se vendimeve u është dhënë fuqi prapavepruese, duke prekur edhe ata punonjës që kanë qenë në marrëdhënie pune para daljes së vendimeve. Antikushtetutshmëria e vendimeve nuk qëndron vetëm në faktin se vendimet e Këshillit të Ministrave kanë efekt edhe për marrëdhëniet e krijuara më parë, por dhe për shkak të mosrespektimit të parimit të proporcionalitetit, sepse punonjësve që preken nga këto vendime nuk u sigurohet punë tjetër. Sipas këtij parimi, nga të gjitha mjetet e ndryshme që mund të shfrytëzohen për të arritur një qëllim të ligjshëm, autoriteti administrativ duhet të përdorë mjetet ligjore më të përshtatshme, me të cilat, mund të arrihet në shkaktimin e padrejtësisë më të vogël për një individ. Prandaj duhen përdorur vetëm mjetet që shkaktojnë padrejtësinë minimale për individin dhe me masa sa më pak të dëmshme për të. Kjo nënkupton elementin e dytë të parimit. Ky parim kërkon detyrimisht dhe plotësimin e kushtit të tretë, sipas të cilit ndërhyrja në të drejtat e individit nuk duhet të jetë jashtë raportit të qëllimeve të aspiruara. Në këtë mënyrë, përfshirja e tre elementeve të domosdoshëm kërkon, që një masë ose mjet, duhet të jetë i përshtatshëm dhe i nevojshëm për të arritur një qëllim të kërkuar dhe mjeti e qëllimi të qëndrojnë në përpjestim të arsyeshëm.

Parimi i shtetit të së drejtës ku të mbështetet një shtet demokratik, nënkupton sundimin e ligjit dhe mënjanimin e arbitraritetit, me qëllim që të arrihet respektimi dhe garantimi i dinjitetit njerëzor, drejtësisë dhe sigurisë juridike. Disa nga elementet e shtetit të së drejtës që lidhen me objektin e këtij shqyrtimi kushtetues janë parimi i ndarjes së pushteteve, miratimi i ligjeve në përputhje me Kushtetutën, mbështetja e veprimtarisë së organeve ekzekutive vetëm në ligj, kontrolli i administratës, garantimi i të drejtave dhe lirive themelore dhe parimi i sigurisë juridike.

Sipas doktrinës, praktikimi i një profesioni mund të kufizohet nga rregullime të arsyeshme që mund t’i atribuohen konsideratave të së mirës së përgjithshme. Situata ndryshon kur shteti drejtohet për të kontrolluar kushtet objektive të pranimit në një vend pune. Në këto raste, kufizimet janë të lejueshme vetëm në terma shumë të ngushta dhe të përcaktuara. Përgjithësisht, legjislatori mund të vendosë kushte të tilla vetëm kur ato nevojiten për të treguar rreziqe jashtëzakonisht shumë të mundëshme për interesa të një rëndësie thelbësore të komunitetit.[3]

Lidhur me këtë, Gjykata Kushtetuese në një vendim të saj shprehet se “Doktrina e së drejtës kushtetuese ka pranuar se siguria juridike është ndër elementet thelbësorë të shtetit të së drejtës. Kjo siguri presupozon veç të tjerave besueshmërinë e qytetarëve tek shteti dhe pandryshueshmërinë e ligjit për marrëdhëniet e rregulluara. Besueshmëria ka të bëjë me faktin se qytetari nuk duhet të shqetësohet vazhdimisht për ndryshueshmërinë dhe pasojat negative të akteve normative që cenojnë dhe përkeqësojnë një gjendje të vendosur me akte të mëparshme. Nuk do të kishim të bënim me një rast të garantimit të besueshmërisë në sistemin e normave juridike nëse siguria lidhur me një situatë të caktuar juridike nuk mund të justifikohej dhe nuk mund të mbrohej materialisht”.[4]

Duke iu referuar rastit konkret, lidhur me rregullimet që bëjnë tre vendimet e Këshillit të Ministrave përsa i përket efekteve prapavepruese, duhet theksuar se edhe në rast se këto kufizime do të ishin bërë me ligj, sipas kritereve të nenit 17/1 të Kushtetutës, duhej të zbatoheshin parimet e përmendura më lart.

Përfundimisht, Gjykata Kushtetuese vlerëson se kërkesa e paraqitur është e bazuar, duhet të pranohet dhe se vendimet e Këshillit të Ministrave duhen shfuqizuar si të papajtueshme me Kushtetutën.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në bazë të neneve 131 shkronja “c”, 134 shkronjat “dh, f” të Kushtetutës si dhe të neneve 49 e 72 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :

Shfuqizimin si të papajtueshëm me Kushtetutën të vendimeve të Këshillit të Ministrave nr.43, datë 27.01.2006 “Për shmangien e nepotizmit dhe ndikimin e pushtetit në rekurtimin dhe karrierën e personelit të administratës tatimore”; nr.44, datë 27.01.2006 “Për shmangien e nepotizmit në administratën publike” dhe nr.48, datë 27.01.2006 “Për disa shtesa në vendimin nr.205, datë 13.04.1999 të Këshillit të Ministrave “Për miratimin e dispozitave zbatuese të Kodit Doganor në Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar”.


--------------------------------------------------------------------------------

[1] Livio Paladini, “Diritto Constituzionale”, CEDAM, Padova, 1991

[2] Vendimi Delcourt kundër Belgjikës, datë 23.07.1968.

[3] Donald P.Kommers “The Constitucional Jurisprudence of The Federal Republic of Germany”, 2 edit, Duke University Press, Durham and London, 1997

[4] Vendimi nr.26, datë 02.11.2005 i Gjykatës Kushtetuese

MENDIM I PAKICËS Në mbështetje të nenit 131/2 të Kushtetutës dhe nenit 72/8 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë” dhe me qëllim të kultivimit në vazhdimësi të mendimit teorik për kontrollin kushtetues, po trajtoj argumentet dhe shkaqet që evidentojnë qëndrimin e kundërt me vendimin e shumicës, për të gjitha aspektet e shqyrtimit të çështjes.

Shkaqet e parashtruara nga kërkuesit si dhe opinionet e paraqitura nga subjekti i interesuar, prekin çështje të pajtueshmërisë së akteve normative me Kushtetutën. Në këtë rast duhet të sqarohen një seri problemesh të lidhura dhe të ndërvarura nga njëri-tjetri, por që konvergojnë në dy aspekte kryesore ku duhet përqëndruar shqyrtimi dhe kontrolli kushtetues, për të përcaktuar nëse vendimet objekt-kërkese, kufizojnë të drejtat dhe liritë e njeriut dhe nëse vijnë ndesh me Kushtetutën dhe Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Sqarimi i këtyre momenteve kërkon një analizë të kujdesshme të pretendimeve dhe argumenteve të ngritura, të lidhura me dispozitat e Kushtetutës që trajtojnë drejtpërsëdrejti këto probleme dhe sidomos, me nenet 17, 18, 49, 107 dhe 118 të Kushtetutës.

Nga një analizë e tillë, duke u nisur nga qëllimi që synohet të arrihet, nga përmbajtja e vendimeve, ballafaqimi i tyre me Kushtetutën dhe ligjet, por edhe nga standardet e

gjithëpranuara të jurisprudencës kushtetuese, nuk më rezulton që vendimet e Këshillit të Ministrave, objekt kërkese, të jenë të papajtueshme me dispozita konkrete ose me frymën e Kushtetutës dhe të Konventës, për këto arsye:

1. Kërkuesit kanë parashtruar se tre vendimet e Këshillit të Ministrave janë në shkelje të kritereve të nenit 118 të Kushtetutës, pasi ligjet ku janë referuar nuk i japin të drejtë këtij organi që të nxjerrë akte normative. Ky pretendim nuk ka asnjë bazë dhe është spekulativ. Po t’i referohesh bazës ligjore të vendimeve, ajo është e plotë, duke respektuar kushtet e delegimit të nenit 118 të Kushtetutës, sepse aktet janë nxjerrë nga organi i autorizuar dhe për çështje të përcaktuara nga ligji. Kështu, këto vendime mbështeten në nenin 100 të Kushtetutës; në nenin 4 të ligjit nr.8549, datë 11.11.1999 “Statusi i nëpunësit civil”; në nenin 3 të ligjit nr.9131, datë 08.09.2003 “Për rregullat e etikës në administratën publike” si dhe në nenin 9 të Kodit të Punës. Kurse vendimi nr.48, për specifikën që ka, pasi ka bërë shtesa në një vendim të mëparshëm të Këshillit të Ministrave, mbështetet edhe në dispozitat përkatëse të Kodit Doganor.

Kjo bazë ligjore nuk është thjesht formale. Duke iu referuar neneve përkatëse të ligjeve ku mbështeten vendimet, rezulton se ato autorizojnë Këshillin e Ministrave të nxjerrë akte normative në përputhje me parimet e caktuara në ligj. Neni 4/2 i ligjit për statusin e nëpunësit civil, autorizon Këshillin e Ministrave të nxjerrë akte nënligjore për zbatimin e këtij ligji, në përputhje me parimet e përgjithshme të përmendura në të. Neni 3, në pikën 1, për rregullat e etikës, shkronja “dh”, përcakton se nëpunësi i administratës publike, nuk duhet të lejojë që interesat e tij private të bien ndesh me pozitën e tij publike dhe duhet të shmangë konfliktin e interesave. Kurse në pikën 2 të këtij neni autorizohet Këshilli i Ministrave të nxjerrë rregulla në zbatim të parimeve të treguara në pikën 1. Në nenin 4, parashikohet konflikti i interesave, tregohet se ç’është dhe çfarë përfshin: lidhjet familjare, marrëdhënie biznesi ose lidhje politike. Në pikën 3 të këtij neni vihet detyrë për nëpunësin të shmangë konfliktin e interesave. Në pikën 4, përcaktohet se kandidati, për t’u punësuar në administratën publike, duhet të zgjidhë konfliktin e interesit para emërimit të tij. Kurse në nenin 5, përcaktohen kriteret e shmangies së konfliktit të interesave. Në nenin 9 të Kodit të Punës, të cilit kërkuesit i referohen pjesërisht për të argumentuar se ky nen nuk lejon diskriminimin për lidhjet familjare, ka edhe një përcaktim të tillë: “Dallimet, përjashtimet ose parapëlqimet që kërkohen për një vend pune të caktuar nuk konsiderohen si diskriminime”. Bazuar në dispozitat e sipërcituara, Këshilli i Ministrave ka vendosur se në sektorë të caktuar, duhen të “përjashtohen” nëpunësit që kanë lidhje nepotike dhe të “parapëlqehen” të tjerë, që nuk i kanë këto lidhje. Dallime të tilla nuk mund të konsiderohen diskriminim.

Neni 3 i ligjit për etikën, duke trajtuar shmangien e konfliktit të interesave, të referon në ligjin nr.9367, datë 07.04.2005 “Për parandalimin e konfliktit të interesave në ushtrimin e funksioneve publike”. Dhe kjo është e natyrshme: ligji i etikës, që ka dalë më parë, përmend në mënyrë të përgjithshme shmangien e konfliktit të interesave, kurse ai për parandalimin e tyre, bën një trajtim të gjerë e të hollësishëm të këtyre problemeve në shumë dispozita. Në nenin 37 të këtij ligji trajtohen rastet e parandalimit dhe zgjidhjes së konfliktit të interesave, nëpërmjet dorëheqjes nga funksioni publik, transferimit si dhe marrjes së masave të nevojshme për të shmangur emërimin ose zgjedhjen e një zyrtari në

funksione në të cilat ka ose mund të lindin konflikte interesash. Ky rregullim ligjor ka efekte prapavepruese për ata që janë në detyrë dhe duhet të largohen për shkak të lindjes së konfliktit të interesit, ashtu edhe për të ardhmen, duke parandaluar emërime të tilla. Vendimet e Këshillit të Ministrave kanë marrë dhe aplikuar në sektorë të veçantë pikërisht këto parime ligjore, prandaj në këtë aspekt ato janë në pajtim me Kushtetutën dhe me ligjet ku janë mbështetur. Parimi tashmë i njohur se çdo ligj ose akt nënligjor prezumohet se është në pajtim me Kushtetutën, detyron ata që pretendojnë të kundërtën të sjellin argumente bindëse dhe të qarta pse akti është antikushtetues, gjë që, në rastin konkret, nuk është bërë.

2. Për zgjidhjen e drejtë të çështjes, në radhë të parë duhet përcaktuar nëse ndodhemi në kushtet e nenit 17 të Kushtetutës, siç pretendohet nga kërkuesit, për kufizimin pa ligj të një të drejte të parashikuar në Kushtetutë. Duke i qëndruar mendimit se kufizime të tilla bëhen vetëm me ligj të Kuvendit dhe në respektim të kritereve të nenit 17 (dhe në këtë pikë jam dakord me vendimin e shumicës), për rastin në shqyrtim kam bindjen se nuk kemi të bëjmë me të drejta të tilla që të zbatohet neni 17 i Kushtetutës. Për rrjedhim edhe kufizimet (që në rastin konkret ekzistojnë) si dhe komponentët e tjerë, nuk kanë atë rëndësi, konsekuencë dhe pasojë që do të kishin si pjesë përbërëse të nenit 17. Shtrohet pyetja: kufizim të kujt? Neni 17 thotë: “... të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë”. Në rast se të drejtat e parashikuara nga neni 49 i Kushtetutës, janë nga ato për të cilat bën fjalë neni 17, atëherë kufizimet e vendosura janë antikushtetuese, së paku, sepse duhet të ishin bërë me ligj (pa analizuar komponentët e tjerë). Por kjo duhet parë dhe analizuar me kujdes. Neni 49 i përket vërtet Pjesës II-të të Kushtetutës, “Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut”, por kjo pjesë është ndarë në krerë të veçantë dhe përsa i përket të drejtave vetjake, fillohet me Kreun e II-të (E drejta për jetën), Kreun e III-të (Liritë dhe të drejtat politike) dhe pastaj vjen Kreu i IV-t (Liritë dhe të drejtat ekonomike, sociale e kulturore) ku futet edhe e drejta për punë. Kjo renditje e të drejtave duhet marrë parasysh në lidhje me mbrojtjen e tyre, si dhe në varësi të rëndësisë që kanë por, ajo në vetvete nuk e zgjidh problemin, sepse neni 17 bën fjalë për të drejtat e parashikuara në Kushtetutë.

Para se të jap mendimin nëse në këtë rast është shkelur apo kufizuar një e drejtë kushtetuese, po përmend shkurtimisht se si duhet kuptuar e drejta e parashikuar nga neni 49. Ky nen, i vendosur në kreun që përmenda më lart, nuk sanksionon të drejta e liri thelbësisht vetjake, por ofron lirinë e zgjedhjes së mjeteve të jetesës nga vetë individi nëpërmjet punës. Në këtë rast, zgjedhja, nuk është detyrim i shtetit. Ky dhe shoqëria janë të interesuar dhe kanë detyrime për të marrë masa e për të eleminuar të metat. Të drejtat e parashikuara në nenin 49, në parim nuk kanë asnjë efekt të drejtpërdrejtë, në kuptimin që kurdoherë duhet kërkuar zbatimi imediat e pa kusht i tyre. Ato nuk i japin të drejtë individit në mënyrë absolute (dhe njëkohësisht nuk ngarkojnë me një detyrim të tillë shtetin), për zënien e një posti të caktuar. Ky përfundim del nga fakti se neni 49 parashikon detyrime pozitive dhe nuk parashikon detyrime negative për shtetin siç mund të jetë për të drejtat e tjera (nenet 24-39 të Kushtetutës).

Në dallim edhe nga disa të drejta të tjera të përfshira në këtë Kre, siç janë ato të parashikuara nga nenet 53 (Martesa dhe Familja), 54 (Fëmijët, Gratë shtatzëna), 55

(Kujdesi shëndetësor), ku përcaktohet se kanë mbrojtje të veçantë ose kujdes nga shteti, e drejta e parashikuar nga neni 49 nuk e ka një kusht të tillë. Prandaj, edhe për këtë arsye, ajo nuk duhet kuptuar si liri negative.

Në vazhdim të këtij arsyetimi na vjen në ndihmë edhe neni 38/2 i Kushtetutës, që ka këtë përmbajtje: “Askush nuk mund të pengohet të dalë lirisht jashtë shtetit”. Ky formulim është i njëjtë me atë të nenit 2/2 të Protokollit 4, sipas të cilit: “Çdo person është i lirë të largohet nga çdo vend duke përfshirë të tijin”. Këtu ndryshimi është vetëm në mënyrën e formulimit: sipas Protokollit është formulim i qartë pozitiv, sipas Kushtetutës, formulimi në dukje është negativ, por që në fakt duhet të ishte dhe është pozitiv. Kjo, sepse nuk mund të thuhet dhe as të pranohet se aktualisht (por edhe për një periudhë kohe) daljet jashtë shtetit janë krejtësisht të lira dhe për cilindo. Për ta bërë më të qartë argumentin, po i referohem përmbajtjes së nenit 26 të Kushtetutës, për ta krahasuar me nenin 49. Shprehja në nenin 26 se “Askujt nuk mund t’i kërkohet të kryejë një punë të detyruar …”, përbën një formulim negativ dhe është antipodi i nenit 49, jo vetëm si mënyrë formulimi, por edhe në përmbajtje. Mosrespektimi i këtij neni, cenon një të drejtë kushtetuese, gjë që s’mund të thuhet për të drejtën e parashikuar nga neni 49.

Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut, në Titullin I-rë, “Të drejtat dhe liritë”(nenet 2-14), megjithëse trajton lirinë e tubimit dhe të organizimit (neni 11), nuk e përmend fare të drejtën për punë, duke lënë të kuptohet se kjo e drejtë ka një rregullim tjetër, relativ, në krahasim me të drejtat dhe liritë e përmendura. Ky status juridik i të drejtave ekonomike, sociale e kulturore, bën që disa të shprehen se ato nuk janë aspak të drejta të vërteta[1], ose të konsiderohen si të drejta programatike.[2]

Ky konkluzion rrjedh edhe nga standardet teorike e praktike të shumë vendeve sipas të cilave, këtu kemi të bëjmë jo vetëm me detyrimet pozitive të shtetit, por edhe formulimi i të drejtave të tilla bëhet në mënyrë relative dhe ato mund t’u nënshtrohen kritereve përjashtuese, për interes publik etj. Gjykata Kushtetuese e Rusisë, në vendimin e saj datë 27 dhjetor 1999, trajton çështjen lidhur me të drejtat ekonomike, sociale e kulturore dhe duke iu referuar Konventës nr.111, të vitit 1958 të Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), shprehet se dallimet, përjashtimet ose parapëlqimet në fushën e punësimit, bazuar në kërkesa të veçanta të vendit të punës, nuk konsiderohen diskriminim. Sipas Gjykatës Kushtetuese të Rumanisë, rregullimi i kushteve të ushtrimit të një profesioni dhe vendosja e disa papajtueshmërive, nuk përbëjnë një kufizim të së drejtës së punës. Kufizimet e parashikuara nga ligji, janë thjesht kushte që aplikohen ndaj personave që kërkojnë të marrin statusin e llogaritarit publik, të njëjta me kushtet që kanë të bëjnë me arsimin ose vjetërsinë e shërbimit dhe si të tilla nuk janë kufizim i të drejtave kushtetuese të caktuara (vendimi datë 06.06.2002).

Gjithsesi, vendosja e disa kritereve për ushtrimin e një profesioni nuk është diskriminim përkundrazi, është kusht themelor për zbatimin e parimeve kushtetuese në një shtet ligjor. Në një shoqëri demokratike, nuk ka dhe nuk mund të ketë liri të pakufizuara që vinë ndesh me parimet kushtetuese. Në këtë vështrim, referimi i kërkuesve në nenin 49 të Kushtetutës është i gabuar dhe pa bazë. Ky nen nuk i garanton detyrimisht individit një punë të caktuar. Ai mund ta humbasë vendin e punës (siç ndodh jo rrallë për arsye nga

më të ndryshmet), por ka të drejtë dhe mundësi reale të zgjedhjes së një vendi tjetër pune në kushtet e ekonomisë së tregut. Nuk mund të vihet shenja e barazimit mes të drejtës të parashikuar nga neni 49, me atë që quhet e drejtë për një vend të caktuar pune siç pretendon kërkuesi, prandaj nuk ka shkelje të ndonjë të drejte kushtetuese, nuk ka as kufizim sipas kritereve të nenit 17 të Kushtetutës.

3. Kam mendimin se çështja paraqet interes dhe në një aspekt tjetër. Duke mos patur shkelje të së drejtës të parashikuar nga neni 49 dhe as kufizim sipas nenit 17, bie pretendimi për antikushtetutshmëri të vendimeve lidhur me këto nene, por mbetet për t’u analizuar në lidhje me nenin 107 të Kushtetutës, sipas pretendimeve të kërkuesit. Në bazë të këtij neni, nëpunësit në administratën publike caktohen me konkurs, me përjashtim të rasteve të parashikuar nga ligji dhe se garancitë e qëndrimit në detyrë dhe trajtimi ligjor i tyre rregullohen me ligj. Çështjet që dalin nga ballafaqimi i përmbajtjes së tre vendimeve të Këshillit të Ministrave me këto garanci kushtetuese, janë të shumta dhe të ndërvarura nga njëra-tjetra. Gjithësesi, përcaktimi kushtetues nuk e redukton rregullimin e këtyre problemeve vetëm me ligj, në kuptimin që nuk duhet të ketë rregullim të mëtejshëm me akte nënligjore. Përkundrazi, rregullimi me akte të tilla mund dhe duhet të bëhet, me kusht që të respektohen kërkesat e nenit 118 të Kushtetutës: autorizimi i ligjit, organi kompetent, çështjet që duhen rregulluar etj. Këto kushte plotësohen, siç e përmenda më lart (pika 1), prandaj mbetet që çështja të trajtohet më gjerë lidhur me përmbajtjen dhe kufizimet që mbartin vendimet e Këshillit të Ministrave dhe nëse ato cenojnë parime kushtetuese.

Nga përmbajtja e tre vendimeve të Këshillit të Ministrave, del se ato përcaktojnë kritere përjashtuese, të cilat përbëjnë kufizime për individë të veçantë, por jo kufizime në kuptim të nenit 17 të Kushtetutës. Me të drejtë shtrohet pyetja: këto përcaktime ose kufizime a krijojnë situata diskriminuese ose vënie në pozita të pabarabarta? Për t’i dhënë përgjigje kësaj pyetjeje duhet të nisemi nga standardi i gjithëpranuar, i adoptuar edhe nga Gjykata Kushtetuese Shqiptare dhe që tani përbën, një maksimë: që barazia në ligj dhe para ligjit duhet evidentuar vetëm kur janë kushte të njëjta dhe jo në situata të ndryshme. “Barazia në ligj dhe para ligjit nuk do të thotë që të ketë zgjidhje të njëllojta për individë ose kategori personash që janë objektivisht në kushte të ndryshme. Barazia në ligj dhe para ligjit presupozon barazinë e individëve që janë në kushte të barabarta”.[3] Në një vendim tjetër,[4] kjo Gjykatë konfirmon këtë fakt, duke nënvizuar se ky përbën edhe një qëndrim tashmë të konsoliduar në praktikën e Gjykatës Kushtetuese. Kurse në vendimin, nr.171, datë 30.07.2002, arrihet në përfundimin se neni përkatës i ligjit për statusin e deputetit nuk është në kundërshtim me Kushtetutën “për faktin se deputetët dhe konkuruesit e tjerë kanë pozita të ndryshme me njëri-tjetrin dhe për pasojë, përjashtimi i ish-deputetëve nga konkurimi, i bërë pikërisht për shkak të pozitës së tyre, nuk cenon parimin kushtetues të barazisë para ligjit dhe as nuk përbën ndonjë formë të veçantë diskriminimi”. Edhe Gjykata Kushtetuese e Sllovenisë, duke trajtuar parimin e barazisë para ligjit, në një vendim të saj shprehet: “Një kuptim ekstrem i barazisë, pa marrë në konsideratë natyrën specifike të një gjendjeje të veçantë aktuale ose ligjore, në fakt të çon në pabarazi”.[5]

Po t’i referohemi vendimeve të Këshillit të Ministrave, kam mendimin se ato sigurojnë trajtim të njëjtë në situata të njëjta dhe, sigurisht, të ndryshme në situata të ndryshme.

Këto situata të ndryshme janë evidentuar si për kategori subjektesh, ashtu edhe për individë të veçantë. Në lidhje me kategoritë, është fakt se vendimet shtrihen jo në të gjithë sektorët, por vetëm në tre (dogana, tatime, administratë publike). Për këtë të fundit, duhet sqaruar se papajtueshmëria është pengesë vetëm brenda të njëjtit institucion dhe nuk shtrihet ndërmjet institucioneve të administratës publike. Kjo është e rëndësishme të evidentohet për të kuptuar karakterin dhe pasojat relativisht të kufizuara që rrjedhin nga zbatimi i vendimit.

Duke e parë çështjen në këtë mënyrë, nuk mund të thuhet se shkelet parimi i barazisë dhe krijohen situata diskriminuese në raport me kategoritë e tjera, që i përkasin sektorëve të tjerë, sepse nuk janë në të njëjtat kushte. Sipas vendimit të Këshillit Kushtetues të Francës: “Parimi i barazisë së trajtimit në zhvillimin e karrierës së nëpunësve, zbatohet vetëm për nëpunësit që i përkasin të njëjtës kategori”.[6]

Nga një vështrim krahasues i pozitës së individëve brenda kategorive të prekura nga vendimet e Këshillit të Ministrave, rezulton se edhe këtu kushtet nuk janë të njëjta. Nëpunësit brenda kategorive përkatëse (dogana, tatime ose brenda një institucioni publik), në raport me nëpunësit e tjerë brenda të njëjtave kategori, kanë pozita objektive të ndryshme nga njëri-tjetri, pra nuk janë në kushte të njëjta. Pikërisht pozita e ndryshme e të parëve, e krijuar nga fakti i lidhjeve nepotike, bëhet shkak për marrjen e masave përkatëse në zbatim të vendimeve. Në këtë rast nuk cenohet parimi kushtetues i barazisë para ligjit, përkundrazi, rivendoset barazia që ishte cenuar faktikisht nga pozita e privilegjuar e atyre nëpunësve që gëzojnë lidhjet nepotike.

Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut shprehet në lidhje me diskriminimin se megjithë që përcaktimi në nenin 14 të Konventës nuk është shterues, përsëri i duhet lënë hapësirë vlerësimi Shteteve Palë, duke theksuar se ai (diskriminimi) është i bazuar po të zbatohen tre teste ose kritere: 1. Të ketë një përligje të arsyeshme dhe objektive, 2. Të ndjekë një qëllim legjitim, dhe 3. Të ketë një proporcion të arsyeshëm mes masave të marra dhe qëllimit që synohet të arrihet.[7]

Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut ka adoptuar në praktikën e saj doktrinën e hapësirës së vlerësimit (the margin of appreciation), si një arritje e përgjithshme në detyrën aq delikate për të balancuar ushtrimin e sovranitetit të Palëve Kontraktuese me detyrimet e tyre sipas Konventës. Dilema që e shqetësonte këtë Gjykatë, e bërë evidente në çështjet ku shfaqej mundësia e zbatimit të kriterit të vlerësimit, ishte se si të mbetej besnike në përgjegjësinë e saj për të zhvilluar një serë parimesh që rrjedhin nga Konventa dhe, në të njëjtën kohë, të njihte diversitetin e situatave politike, ekonomike, sociale e kulturore në Shtetet Palë Kontraktuese. Doktrina e hapësirës së vlerësimit aplikon një element të relativitetit në interpretimin uniform të Konventës, në varësi të rrethanave të çështjes konkrete. Ajo e ka burimin në faktin se organet e brendshme të një vendi, janë më afër gjendjes, problemeve e shqetësimeve të shoqërisë e të shtetit dhe i njohin ato më mirë se sa institucionet ndërkombëtare.

Nga zbatimi i kritereve të kësaj doktrine, arrihet në përfundimin se jo çdo diskriminim në kushte të veçanta, mund të përbëjë shkelje të Konventës, sepse për të mund të ketë arsye

të përligjura. Në çështjen Abdulaziz etj.,[8] Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut e zgjeron hapësirën e vlerësimit për shtetin, jo vetëm në kuptim të zbatimit të një të drejte pozitive, por edhe në atë nëse ekziston vetë e drejta, duke argumentuar se në raste të tilla, Shtetet Palë gëzojnë një hapësirë të gjerë vlerësimi, një vlerësim të dyfishtë të nevojave e kërkesave të komunitetit dhe të individëve për t’u përshtatur me Konventën. Në këtë çështje, Gjykata shprehet se hapësira e vlerësimit përdoret jo vetëm për të balancuar të drejtat e individit dhe të komunitetit, por edhe për të vlerësuar nëse ekzistojnë rrethana që përligjin trajtimin e një grupi në mënyrë më të favorshme se një grup tjetër. Kjo Gjykatë pranon, gjithashtu, se nga një analizë e veçantë, e detajuar e fakteve të çështjes konkrete, të subjektit dhe rrethanave në tërësi, arrihet të përcaktohet objektiviteti dhe arsyeshmëria e shkeljeve të lejuara.[9] Në lidhje me këtë, Prof.Gustavo Zagrebelsky, kryetar nderi i Gjykatës Kushtetuese të Italisë, shprehet se “Komunikimi ndërmjet doktrinave presupozon ekzistencën e një shkalle të caktuar elasticiteti në interpretimin kushtetues, pra me fjalë të tjera të një autoriteti diskrecional. Në rastet kur kjo gjë mungon, i gjithë argumentimi i përmendur më sipër nuk do të kishte vlerë”.[10]

Kur parashtroj këto argumente, nuk do të thotë se jam i mendimit që këto të drejta nuk duhet të mbrohen dhe nuk i nënshtrohen kontrollit kushtetues, por ky i fundit, duhet të ketë parasysh faktin që duke qenë të drejta të tilla (jo absolute), kufizimet dhe diferencimet që e kanë mbështetjen në nenet përkatëse të Kushtetutës, të jenë të tilla që të përligjen në bazë të tre testeve që përcakton Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Nga ana tjetër, vlen të theksohet se sikur të mos mjaftonte shprehja “padrejtësisht” në nenin 18/2 të Kushtetutës, (gjë që do të thotë se “drejtësisht”, në mënyrë të përligjur, ky diskriminim lejohet), në pikën 3 të këtij neni, me shprehjen “nëse nuk ekziston një përligje e arsyeshme dhe objektive”, Kushtetuta ka pranuar qartë se në kushte të caktuara lejohet diskriminimi, ose e thënë më thjesht, dallimi i përligjur.

Në këtë kuptim, vendimet e atakuara kanë një përligjie objektive dhe të arsyeshme, nisur nga qëllimi i mirë për të luftuar nepotizmin, korrupsionin etj. Në vështrim të nenit 18/2 të Kushtetutës, ato nuk përbëjnë diskriminim të padrejtë dhe nuk prekin parimin e barazisë para ligjit. Vlen të theksohet se këto vendime nuk i konsiderojnë lidhjet familjare apo përkatësinë prindërore si pengesë potenciale dhe apriori, se ajo që krijon papajtueshmëri nuk është ekzistenca e lidhjes familjare në përgjithësi, por fakti i lidhjeve të tilla të një individi me funksion të caktuar me një tjetër që ushtron detyra po kaq të përcaktuara, të cilat në parim vijnë ndesh me ligjin e etikës dhe atë për shmangien e konfliktit të interesave.

I rëndësishëm është fakti se ndonëse në pamje të parë duket sikur vendimet e Këshillit të Ministrave kanë përcaktuar rregulla të reja sjelljeje, realisht ato nuk kanë bërë gjë tjetër veçse kanë zhvilluar më tej dhe kanë detajuar më qartë kriteret përjashtuese të vendosura më parë me ligje të veçanta. Në nenin 4/4 të ligjit për rregullat e etikës në administratën publike, përcaktohet se konfliktet e mundshme të interesit të një kandidati për t’u punësuar në administratën publike, duhet të zgjidhen përpara emërimit të tij. Kurse në nenin 37 të ligjit për parandalimin e konfliktit të interesave, parashikohet që zgjidhja e situatave të konfliktit të interesave, bëhet nëpërmjet transferimit të nëpunësit, apo nëpërmjet marrjes së masave për shmangien e emërimit ose zgjedhjes.

Nga përmbajtja e këtyre dispozitave ligjore, (por edhe të tjera), del se është ligjëruar kufizimi i disa të drejtave me qëllim shmangien e konfliktit të interesave, me anë të mosemërimit apo transferimit në një punë tjetër. Të dy këto ligje, si ai i etikës dhe i konfliktit të interesave, kanë harmoni të plotë. I dyti zbërthen në një nivel më të lartë konceptin e konfliktit të interesave si dhe përcakton kufijtë dhe mënyrën e trajtimit të tij. Në këtë rast, nxjerrja e akteve nga Këshilli i Ministrave është një e drejtë e këtij organi për të vendosur rregulla të detyrueshme për shmangien e konfliktit të vazhdueshëm të interesave që jo vetëm buron nga këto ligje, por njëkohësisht përbën edhe një kontribut për zbatimin e mëtejshëm të tyre.

Përsa i përket pretendimit të kërkuesve se akteve nënligjore nuk mund t’u jepet fuqi prapavepruese, ai nuk ka bazë ligjore. Sipas nenit 112 të Kodit të Procedurave Administrative, aktet administrative kanë fuqi prapavepruese, ndër të tjera edhe kur një gjë e tillë lejohet nga ligji. Në fakt, ligjet ku mbështeten vendimet e Këshillit të Ministrave e lejojnë dhe kërkojnë një rregullim të tillë.

Veç analizës në kuadrin e kontrollit kushtetues, duhet përmendur se vendimet e Këshillit të Ministrave kanë dalë në një kohë (dhe për një qëllim madhor) kur organet dhe organizmat ndërkombëtare kanë vënë theksin në domosdoshmërinë e luftës kundër korrupsionit e nepotizmit si kusht për forcimin e shtetit ligjor. Në raportin e OECD-së (Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik), Dhjetor 2004, përmendet se korrupsioni përbën një nga pengesat më serioze për një zhvillim më të shpejtë ekonomik dhe për më tepër, nepotizmi, patronazhi politik dhe ryshfeti, janë të zakonshme. Në raportin e SIGMA-s për Shqipërinë, viti 2004, vihet në dukje se niveli i korrupsionit, përfshirë nepotizmin dhe klientelizmin, e pengon sistemin e shërbimit civil që të zhvillojë kapacitetet e tij njerëzore dhe funksionimin administrativ. Eshtë e qartë se kjo gjendje ka shtruar nevojën për të ndërmarrë një nismë antinepotike, që u konkretizua me nxjerrjen e tre vendimeve të Këshillit të Ministrave.

Nepotizmi dhe lufta kundër tij nuk është fenomen vetëm shqiptar. Kudo në botë ka shembuj të shfaqjeve të tilla si dhe përpjekje për t’i minimizuar me forma e metoda nga më të ndryshmet, të cilat dallojnë nga një shtet në tjetrin dhe nga koha në kohë. Por, e përbashkëta qëndron në mospajtimin me këtë fenomen, i cili mund të jetë toleruar përkohësisht deri sa përmasat shqetësuese kanë detyruar shtetin të ndërhyjë me forcën e ligjit. Në gjyqësorin e Brazilit janë konstatuar shembuj absurdë të nepotizmit si emërimi nga kryetari i gjykatës federale të Amazonës të djalit të tij në postin e drejtorit po në atë gjykatë; nga një kontroll i bërë në vitin1999 në shtetin Paraiba, rezultoi se 160 nga 565 punonjës të gjykatave ishin të afërm të gjyqtarëve shtetërorë dhe vetëm kryetari i Gjykatës së Lartë kishte punësuar shtatë fëmijë të tij; kurse një gjyqtar i gjykatës federale të punës në shtetin Paraná, punësoi jo më pak se 63 të afërm të tij, përfshirë gruan dhe katër fëmijët. Një situatë e tillë e detyroi Kongresin të nxirrte një ligj që ndalonte gjyqtarët federalë të punësonin të afërmit e tyre.[11]

Nën dritën e mendimit të konsoliduar doktrinar dhe të jurisprudencës kushtetuese të vendit tonë dhe asaj ndërkombëtare (një pjesë e vogël e të cilave ilustrojnë këtë mendim

pakice), kam përshtypjen se argumentet e kundërta që përdoren nga kërkuesit dhe të pranuara me vendim të shumicës, për t’i konsideruar vendimet e Këshillit të Ministrave si të papajtueshëm me Kushtetutën, nuk mund t’i qëndrojnë debatit teorik, që bazohet në kriteret e gjithëpranuara e objektive dhe jo nga pozitat e kriticizmit formal.

Në aspektin e përmirësimit të përmbajtjes së normave, do të ishte me vend që vendimet e Këshillit të Ministrave të përmendnin shprehimisht transferimin në një punë tjetër për raste të tilla, por kjo mangësi nuk i bën ato antikushtetues, për faktin se transferimi është parashikuar në ligjin për parandalimin e konfliktit të interesave, i cili, në bazë të kriterit të hierarkisë së akteve normative, zbatohet drejtpërsëdrejti pa sjellë ndonjë pasojë.

Përfundimisht shpreh bindjen se vendimet e Këshillit të Ministrave për shmangien e nepotizmit janë në përputhje me Kushtetutën jo vetëm nga qëllimi i mirë që synojnë të arrijnë, por edhe për arsye të tjera substanciale, sepse kanë dalë në bazë e për zbatim të ligjeve, sipas kritereve të përcaktuara në nenin 118 të Kushtetutës, janë në përputhje me frymën dhe qëllimin e tyre (ligji për etikën dhe parandalimin e konfliktit të interesave), nuk vendosin kufizime të reja, por detajojnë dhe bëjnë të zbatueshme kriteret përjashtuese të përcaktuara në këto ligje që u përmendën.

Anëtar: K. Peçi

--------------------------------------------------------------------------------

[1] C. Krause and A. Rosas, “Economic, Social and Cultural Rights”, Martin Nijhoff Publishers, Netherlands, 1995, f.17.

[2] H. Steiner and Ph.Alston, “International Human Rights in Context”: Law, Politics and Morals. Oxford, 2002/2003, f.245.

[3] Vendimi nr.11, datë 27.08.1993, i Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë.

[4] Vendimi nr.16, datë 17.04.2000, i Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë.

[5] Vendimi nr.57, viti 1992, i Gjykatës Kushtetuese të Sllovenisë

[6] Vendimi datë 15.07.1976, i Këshillit Kushtetues të Francës.

[7] Cituar sipas “The European System for the Protection of Human Rights”, R. Macdonald, F. Matscher and H. Petzold, botim i Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, ed. Anglisht, f.118.

[8] Vendimi 28 maj 1985, Seria A, Nr.87 i Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

[9] Çështja Rasmussen, Seria A, Nr. 87.

[10] Fjala në ceremoninë zyrtare të 50-vjetorit të themelimit të Gjykatës Kushtetuese, Romë, Maj 2006.

[11] Augusto Zimmermann, “Has the Brazilian Judiciary Became a Mafia?”, Brazil Magazine, 4.01.2005.

fillim i faqes

Vendimi nr. 21, datë 24.07.2006(V – 21/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Vjollca Meçaj, me sekretare Arbenka Lalica, në datat 17.02.2006 dhe 09.03.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.12 Akti që i përket:

K E R K U E S: ALFIO TETA (ALTIN HALILI), përfaqësuar nga avokati Agim Gogu, me autorizim.


O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimeve nr.207, datë 08.12.2000 të Gjykatës së Apelit Vlorë dhe nr.532, datë 06.07.2005 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

Kërkuesi, ka parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin si antikushtetues të vendimeve të lartpërmendura:

- Në mungesë të tij, familjarët nuk janë vënë në dijeni lidhur me akuzën penale, me veprimet procedurale të kryera gjatë hetimeve paraprake dhe vendimet gjyqësore përkatëse;

- Gjykata e Rrethit Gjyqësor Lushnje, nuk i ka komunikuar ankimin e paraqitur nga prokurori, kundër vendimit të pafajësisë;

- Gjatë shqyrtimit të çështjes në Gjykatën e Apelit Vlorë, nuk i është mundësuar mbrojtje efektive nga avokati i caktuar kryesisht;

- Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, duke shqyrtuar vendimin gjyqësor me anën e të cilit kërkuesi është rivendosur në afat, ka dalë tej objektit të rekursit që i ishte paraqitur për shqyrtim;

- Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë nuk ka mbajtur parasysh faktin, se në gjykimin e çështjes për rivendosjen në afat, kërkuesi ka qenë i pranishëm dhe ka dhënë shpjegimet përkatëse.


pasi dëgjoi relatoren e çështjes Vjollca Meçaj, përfaqësuesin e kërkuesit dhe bisedoi çështjen në tërësi,

V E R E N:

Me vendimin nr.79, datë 03.07.2000 Gjykata e Rrethit Gjyqësor Lushnje, pasi shqyrtoi çështjen në mungesë të të pandehurit Alfio Teta (Altin Halili), e ka deklaruar të pafajshëm për veprën penale të vrasjes me dashje, parashikuar nga neni 76 i Kodit Penal, kurse për veprën penale të armëmbajtjes pa leje, parashikuar nga neni 278/2 i Kodit Penal, e ka deklaruar fajtor dhe e ka dënuar me 2 (dy) vjet burgim. Prokurori ka paraqitur ankim kundër këtij vendimi në Gjykatën e Apelit Vlorë, e cila me vendimin nr.207, datë 08.12.2000, ka ndryshuar vendimin e gjykatës së rrethit gjyqësor dhe, duke e gjykuar çështjen në fakt e ka deklaruar të pandehurin fajtor për veprën penale të vrasjes me dashje dhe e ka dënuar me 12 vjet burgim. Kjo gjykatë ka lënë në fuqi vendimin për akuzën e armëmbajtjes pa leje dhe në bashkim të dënimeve, e ka dënuar të pandehurin përfundimisht me 12 vjet burgim. Ndaj këtij vendimi nuk është ushtruar rekurs.

Në datën 13.09.2004, në mjediset e Aeroportit të Rinasit, forcat e policisë kanë ndaluar kërkuesin ndërsa kthehej në Shqipëri, i kanë komunikuar vendimin penal të formës së prerë dhe e kanë shoqëruar për të filluar vuajtjen e dënimit. Kërkuesi i është drejtuar Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Lushnje, për ta rivendosur në afat, me qëllim ushtrimin e rekursit ndaj vendimit të dënimit. Gjykata e ka pranuar kërkesën. Mbi këtë bazë kërkuesi ka paraqitur rekurs përpara Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë, i cili me vendimin nr.532, datë 06.07.2005 ka vendosur mospranimin e rekursit.

Gjykata Kushtetuese çmon, se për të gjykuar rreth kushtetutshmërisë së vendimit të sipërcituar, është me rëndësi të trajtohet, së pari, problemi i kufijve të shqyrtimit gjyqësor në Kolegjin Penal të Gjykatës së Lartë. Kjo çështje gjen rregullimin e saj në dispozitat e Kodit të Procedurës Penale. Neni 434 i këtij Kodi, duke respektuar natyrën dhe funksionin e Gjykatës së Lartë, ka sanksionuar se, kjo gjykatë shqyrton çështjen penale që është ankimuar brenda kufijve të shkaqeve të ngritura në rekurs, megjithatë, ruan të drejtën për të vënë në diskutim edhe çështje të tjera ligjore, që duhet të shiheshin kryesisht nga gjykata në çdo gjendje e shkallë të procedimit, e që nuk janë parë. Gjykata Kushtetuese vlerëson se, objekt i shqyrtimit mbetet gjithmonë çështja gjyqësore ndaj të cilës është ushtruar rekurs. Kjo lidhet me efektivitetin e të drejtës së ankimit.

Nga materialet e dosjes gjyqësore rezulton se në dhomën e këshillimit, Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë ka vendosur kalimin për gjykim të çështjes penale, ndaj të cilës kërkuesi kishte ushtruar rekurs. Mbi këtë bazë, në datë 06.07.2005, në prani të mbrojtësit

të të pandehurit dhe të prokurorit, është zhvilluar gjykimi në seancë plenare. Përpara fillimit të shqyrtimit gjyqësor të rekursit, prokurori ka parashtruar një kërkesë paraprake, që lidhet me ligjshmërinë e vendimit që kishte rivendosur në afat të drejtën e të pandehurin për ushtrimin e rekursit. Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, pas kësaj kërkese ka përfunduar shqyrtimin e çështjes dhe ka vendosur mospranimin e rekursit. Në këtë gjykim nuk rezulton të jetë marrë në shqyrtim rekursi i parashtruar nga kërkuesi.

Në këto rrethana, Gjykata Kushtetuese çmon se vendimi i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë është i papajtueshëm me Kushtetutën, sepse është rrjedhojë e një procesi të parregullt ligjor, pasi kërkuesit i është shkelur e drejta e akcesit në gjykatë. Kjo e drejtë, si një element i rëndësishëm i procesit të rregullt ligjor, është e garantuar nga neni 42 i Kushtetutës dhe neni 6 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, duke pranuar kërkesën paraprake të prokurorit, ka përfshirë në shqyrtim materialet e çështjes gjyqësore të rivendosjes në afat të të pandehurit, ndonëse ato i përkisnin një çështjeje tjetër gjyqësore, shqyrtimi i të cilës kishte përfunduar dhe vendimi përkatës kishte marrë formë të prerë, sepse prokurori nuk ushtroi ndaj tij rekurs, siç përcaktohet në nenin 147, paragrafi 5 i Kodit të Procedurës Penale. Kjo dispozitë procedurale është specifike, sepse ndryshe nga rregulli i përgjithshëm për ankimimin e vendimeve, parashikon shprehimisht: “Vendimi që lejon rivendosjen në afat për bërjen e ankimit mund të ankimohet vetëm bashkë me vendimin përfundimtar”. Në këto rrethana, prokurori, nëse nuk ishte dakord me vendimin e rivendosjes në afat të të pandehurit, duhej ta ankimonte atë përpara se të merrej në shqyrtim rekursi i kërkuesit ndaj vendimit përfundimtar. Ai nuk mund të ezauronte ankimin e tij nëpërmjet kërkesës paraprake.

Sa më sipër është pranuar edhe nga Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, në vendimin e tyre unifikues nr.2, datë 14.10.2002.

Përdorimi i mjetit procedural të përshtatshëm ankimues, në formë e në përmbajtje, siç është sanksionuar në nenet 407/3, 412 dhe 414 të Kodit të Procedurës Penale, nuk përbën një kërkesë ligjore formale, por një kërkesë që lidhet me thelbin e të drejtës së mbrojtjes dhe të pjesëmarrjes aktive në gjykim. Nëpërmjet mjetit procedural të ankimit apo rekursit, subjektet pjesëmarrës në gjykimin penal marrin dijeni rreth pretendimeve reciproke, që i janë parashtruar gjykatës për shqyrtim dhe në këtë mënyrë, atyre iu mundësohet pjesëmarrja aktive në shqyrtimin gjyqësor të çështjes, në kushte të barabarta. Lidhur me këtë aspekt të rregullsisë së procesit gjyqësor Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut thekson: “Kushdo duhet të ketë mundësinë t’i paraqesë gjykatës, në mënyrën e duhur, çështjen e vet, në kushte që nuk e vendosin atë në situatë dukshëm të pafavorshme në raport me palën kundërshtare” [1].

Së fundi, Gjykata Kushtetuese çmon se, në rrethanat kur kërkuesi është gjykuar e dënuar në mungesë, pa u vënë në dijeni personalisht në lidhje me akuzat dhe procesin në ngarkim të tij, i duhet garantuar e drejta për të pasur një gjykim në përputhje me nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Nga sa u parashtrua më lart, Gjykata Kushtetuese arrin në përfundimin se vendimi i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë duhet shfuqizuar si i papajtueshëm me Kushtetutën.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të nenit 132 të Kushtetutës si dhe nenit 72 e vijues të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, njëzëri,

V E N D O S I :




-------------------------------------------------------------------------------- [1] Vendimi i Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut “Dombo Beheer B.V. kundër Holandës” i datës 27.10.1993.

fillim i faqes

Vendimi nr. 22, datë 26.07.2006(V – 22/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Kujtim Puto, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 21.02.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.14 Akti që i përket:

K E R K U E S: DREJTORIA E PERGJITHSHME E DOGANAVE, DEGA VLORE, përfaqësuar nga Avokati i Shtetit, Petrit Myftari, me autorizim.

SUBJEKT I INTERESUAR: SHPK “STEFA” ME ORTAK TE VETEM PANAJOT STEFEN, përfaqësuar nga avokat Agim Gogu, me prokurë.


Kërkuesi ka parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin e vendimit të mësipërm:

- Rekursi është depozituar brenda afatit ligjor të ankimit dhe Gjykata e Lartë duke mos pranuar shqyrtimi, ka zhvilluar një proces jo të rregullt ligjor;

- Dorëzimi i rekursit brenda afatit 30 ditor vërtetohet me faktin që data 28 shkurt 2004 është ditë e shtunë (ditë pushimi) dhe si rrjedhojë dorëzimi nuk mund të bëhej në këtë ditë;

- Vet Gjykata e Lartë pranon që rekursi është depozituar në gjykatë dhe se ai nuk është regjistruar në librin e pranimit të rekursit;

- Përgjegjësia dhe pasojat e mosregjistrimit në gjykatë nuk duhet të rëndojnë mbi palën që ankohet.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kujtim Puto, përfaqësuesin e kërkuesit që kërkoi pranimin e kërkesës, përfaqësuesin e subjektit të interesuar që kërkoi rrëzimin e kërkesës, dhe bisedoi çështjen në tërësi,

V E R E N:

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Vlorë, me vendimin nr.1609, datë 08.10.2003, ka rrëzuar padinë e Subjektit të Interesuar, ShPK “Stefa”, ngritur kundër kërkuesit, Degës së Doganës Vlorë, për pavlefshmërinë e dy titujve ekzekutivë, përkatësisht në shumat 68.480.224 lekë dhe 14.517.131 lekë.

Mbi ankimin e Subjektit të Interesuar, Gjykata e Apelit Vlorë me vendimin nr.9, datë 28.01.2004, ka ndryshuar vendimin e gjykatës së rrethit gjyqësor dhe i ka konstatuar të pavlefshëm titujt ekzekutivë për borxhin doganor të subjektit të interesuar në shumat e lartpërmendura.

Kundër vendimit të gjykatës së apelit ka paraqitur rekurs kërkuesi dhe Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, me vendimin nr.736, datë 28.04.2005, ka vendosur pushimin e gjykimit të çështjes në Gjykatën e Lartë me arsyetimin se rekursi, meqënëse është dorëzuar jashtë afatit, duhet konsideruar se ai mungon.

Gjykata Kushtetuese shqyrtoi paraprakisht pretendimin e subjektit të interesuar sipas të cilit kërkuesi, duke qenë person juridik publik, nuk mund të pretendojë se mbron të drejta themelore, në kuptim të neneve 16, 131/f e 134 të Kushtetutës dhe si rrjedhojë nuk legjitimohet të verë në lëvizje këtë Gjykatë.

Gjykata Kushtetuese arriti në përfundimin se në rastin në shqyrtim kërkuesi, Drejtoria e Përgjithshme e Doganave, legjitimohet të verë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese sepse ky legjitimim nuk kushtëzohet nga karakteri i personit juridik (publik apo privat), por nga natyra e pretendimeve që ai parashtron. Drejtoria e Përgjithshme e Doganave është person juridik publik, që ka pretenduar shkeljen e të drejtave procedurale që rrjedhin nga Kushtetuta. Në këtë drejtim duhet bërë dallimi midis legjitimimit të personave juridikë publikë që pretendojnë cenime të të drejtave themelore substanciale nga legjitimimi i subjekteve të së drejtës publike që pretendojnë cenime të të drejtave themelore procedurale. Shteti ose organet përbërëse të tij, me disa përjashtime, nuk mund të konsiderohen subjekte përfitues të të drejtave e lirive themelore substanciale dhe si rrjedhojë nuk legjitimohen për të vënë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese.

Në çështjen në shqyrtim kërkuesi është person juridik publik, i paditur në gjykim, dhe pretendon cenimin e parimeve procedurale kushtetuese të ankimimit dhe të akcesit në gjykatë. Këto parime nuk mund të cenohen sepse janë elementë të së drejtës në tërësi që rrjedhin nga thelbi i shtetit të së drejtës dhe garantojnë barazinë e palëve në një proces gjyqësor. Prandaj, dhe ankimi në Gjykatën Kushtetuese për shkeljen e tyre mund të paraqitet nga çdo subjekt duke përfshirë këtu edhe personat juridikë publikë.

Këtë qëndrim ka mbajtur edhe Gjykata Kushtetuese Gjermane, në çështje të ngjashme. Në vendimin e datës 02.05.1967, lidhur me të drejtën për t’iu drejtuar gjykatës dhe të drejtën për një proces të rregullt ligjor shprehet: “... këto dispozita procedurale nuk bëjnë pjesë në përmbajtjen e nenit 19 të Kushtetutës (e njëjtë me përmbajtjen e neneve 16 e 17 të Kushtetutës shqiptare – sh.im) ato nuk përmbajnë të drejta individuale, por parime të së drejtës procedurale, të cilat duhet të respektohen në çdo proces dhe të shfrytëzohen nga çdo subjekt që në bazë të normave procedurale mund të konsiderohet palë në proces ose preket në mënyrë të drejtpërdrejtë nga procesi. Në një proces gjyqësor çdo subjekt pjesëmarrës në të i nënshtrohet njëlloj juridiksionit vendimmarrës të gjykatës. Të drejtat procedurale duhet t’i vihen në dispozicion pjesëmarrësve në proces duke respektuar parimin e barazisë së armëve”.[1]

Lidhur me pretendimet e palës kërkuese, Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave, Gjykata Kushtetuese konstaton se Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë duke pushuar çështjen me arsyetimin se mungon ankimi, i ka cenuar atij të drejtën e ankimit dhe të drejtën për pranim të shqyrtimit të çështjes në atë gjykatë (e drejta e akcesit në gjykatë).

Rezulton se kërkuesi ka bërë rekurs kundër vendimit nr.9, datë 28.01.2004 të Gjykatës së Apelit Vlorë me të cilin janë konstatuar si të pavlefshëm titujt ekzekutivë për borxhin doganor të subjektit të interesuar. Rekursi i paraqitur në gjykatë mban datën e përpilimit 27.02.2005, ndërsa administrata gjyqësore ndonëse e ka marrë rekursin, ka shënuar si datë pranimi datën 28.02.2005, që është ditë e shtunë, pra, ditë pushimi që zyrtarisht nuk funksionojnë institucionet.

Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, duke pranuar si ditë paraqitjeje datën 28.02.2005, e konsideron jashtë afatit dorëzimin e rekursit në gjykatë.

Lidhur me këtë qëndrim, Gjykata Kushtetuese konstaton se e drejta e ankimit ashtu si edhe ajo e akcesit në gjykatë nuk mund t’i cenohen kërkuesit për shkaqe që rrjedhin nga mangësitë apo gabimet në veprimtarinë e vetë organeve shtetërore. Kështu konkretisht vetë Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë megjithëse ka pranuar se rekursi është paraqitur në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Vlorë në ditë pushimi, se ai mban siglën e punonjësit të gjykatës të ngarkuar me pranimin e rekurseve dhe se administrata gjyqësore nuk e ka evidentuar këtë dorëzim rekursi në regjistrat e veta, në vend që të pranonte shqyrtimin e rekursit në seancë gjyqësore e refuzon atë duke i mohuar kërkuesit të drejtën e ankimit dhe atë të akcesit në Gjykatën e Lartë.

Duke u nisur nga sa më sipër, Gjykata Kushtetuese arriti në përfundimin se rekursi duhet konsideruar se është paraqitur në afat dhe si rrjedhojë duhet pranuar për shqyrtim.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të nenit 72 e vijues të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :

- Shfuqizimin si antikushtetues të vendimit nr.736, datë 28.04.2005 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë;



MENDIMI I PAKICESKemi mendimin se kërkesa e Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave, dega Vlorë, duhej të rrëzohej për këto shkaqe:

1. Nga provat që ndodhen në dosje, rezulton se rekursi i paraqitur nga kërkuesi mban siglën e punonjësit të gjykatës të ngarkuar me këtë detyrë datë 28.02.2004, kur afati i fundit për dorëzimin e tij ishte data 27.02.2004.

Siç del edhe nga arsyetimi i vendimit të Gjykatës së Lartë, kërkuesit iu la detyrë nga kjo Gjykatë që të vërtetojë pretendimin se e ka paraqitur rekursin brenda afatit ligjor, por ai nuk e ka bërë një gjë të tillë. Në këto rrethana, Gjykata e Lartë, duke iu referuar nenit 476 të Kodit të Procedurës Civile, me të drejtë ka konkluduar se rekursi është paraqitur jashtë afatit e për rrjedhojë e ka konsideruar se ai mungon.

Duke qenë çështja si më sipër, kur Gjykata e Lartë ka bërë vlerësim të provave dhe ka arritur në një përfundim të caktuar, nuk është detyrë e Gjykatës Kushtetuese që me një vlerësim tjetër të arrijë në përfundim të kundërt.

Veç kësaj, mënyra se si shumica arsyeton vendimin e saj, nuk qëndron, pasi nga materialet e çështjes konkrete nuk rezulton që Gjykata e Lartë të jetë mbështetur në prova të dyshimta pasi rekursi i dorëzuar me shënimin përkatës jo vetëm që nuk është goditur për falsitet, por nuk ka asnjë të dhënë për të dyshuar për rregullsinë e tij.

Anëtar: K. Peçi, F. Abdiu, A. Karamuço.

fillim i faqes

Vendimi nr. 23, datë 05.10.2006(V – 23/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Fehmi Abdiu, anëtarë, me sekretare Edlira Abazi, në datë 30.06.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.28 Akti që i përket:

K E R K U E S: LUAN DALIPI, përfaqësuar nga avokat Gëzim Toçila, me prokurë.


O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimit nr.868, datë 02.12.2005 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë (dhoma e këshillimit).

BAZA LIGJORE: Nenet 42, 131/f e 134 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

Kërkuesi ka parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin e vendimit të mësipërm:

- Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, në dhomën e këshillimit, me vendimin e dhënë, më ka mohuar të drejtën për t’u ankuar kundër vendimit gjyqësor që më ka deklaruar fajtor;

- Kam paraqitur rekurs në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Gramsh brenda afatit ligjor, por administrata e saj e ka regjistruar në një datë tjetër, duke e korrigjuar atë.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Fehmi Abdiu, përfaqësuesin e kërkuesit, dhe bisedoi çështjen në tërësi,

V E R E N:

Kërkuesi është deklaruar fajtor dhe dënuar, në mungesë, me vendimin nr.8, datë 06.03.2003 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Gramsh, me 6 (gjashtë) vjet burgim për veprën penale të plagosjes së rëndë me dashje, parashikuar nga neni 88/1 i Kodit Penal.

Me vendimin nr.18, datë 07.10.2004 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Gramsh, është pranuar rivendosja në afat për t’u ankuar kundër vendimit të lartpërmendur.

Gjykata e Apelit Durrës, mbi ankimin e kërkuesit, me vendimin nr.7, datë 13.01.2005 ka vendosur lënien në fuqi të këtij vendimi, ndërsa Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, në dhomën e këshillimit, në datën 02.12.2005 ka vendosur mospranimin e rekursit si të paraqitur jashtë afatit ligjor.

Gjykata Kushtetuese gjatë shqyrtimit të çështjes konstatoi se, kërkesa paraqet probleme kushtetuese që kanë të bëjnë me të drejtën e çdo shtetasi për të patur akces në gjykatë, e drejtë kjo, parashikuar nga neni 42 i Kushtetutës.

Eshtë vërtetuar se kërkuesi ka hartuar rekursin kundër vendimit të Gjykatës së Apelit Durrës në datën 10.02.2005. Ai e ka dorëzuar atë në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Gramsh të nesërmen, datë 11.02.2005 dhe kryetari i saj ka urdhëruar që rekursi të dërgohet për në Gjykatën e Lartë. Ajo ditë ka qenë e premte. Sekretaria e asaj gjykate ka regjistruar rekursin po atë ditë, por ka korrigjuar datën e paraqitjes së tij duke e pasqyruar si të dorëzuar ditën e shtunë, datë 12.02.2005. Më pas e ka nisur çështjen për gjykim në Gjykatën e Lartë.

Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, në dhomën e këshillimit, me vendimin nr.868, datë 02.12.2005, ndonëse ka konstatuar se data e dorëzimit të ankimit ishte e korrigjuar, nuk e ka vlerësuar këtë fakt, që e detyronte t’a kalonte çështjen për gjykim dhe të verifikonte gjyqësisht datën e paraqitjes së rekursit në gjykatën e rrethit gjyqësor, dhe ka vendosur mospranimin e çështjes për gjykim me arsyetimin se është paraqitur jashtë afatit ligjor.

Gjatë kontrollit kushtetues të çështjes është konstatuar se kopja e rekursit të depozituar në gjykatën e rrethit gjyqësor është e korrigjuar duke u shënuar në të data 12.02.2005. Ky fakt, që konstatohet qartë me një vështrim të zakonshëm, është vërtetuar me shpjegimet që ka dhënë Gjykata e Rrethit Gjyqësor Gramsh, e cila ka pranuar se data e dorëzimit të rekursit është e korrigjuar si në kopjen e depozituar ashtu edhe në regjistrin e ankimeve e rekurseve që plotësohet nga kancelaria e gjykatës, si dhe nga prokurori i rrethit, me shkresën drejtuar gjykatës së faktit.

Mbi këto prova, në Gjykatën Kushtetuese, vërtetohet se administrata e gjykatës së faktit ka vepruar në kundërshtim me kërkesat e nenit 413 të Kodit të Procedurës Penale në lidhje me detyrimin për pasqyrimin e shënimeve të domosdoshme, për datën e paraqitjes së rekursit në kopjen e mbajtur prej saj si dhe në regjistrin ku evidentohen ankimet e rekurset. Duke vepruar në këtë mënyrë, është vepruar në kundërshtim me kërkesat e ligjit. Si rrjedhojë e kësaj, kërkuesit i është mohuar e drejta për akces në gjykatë. Në shqyrtimin

e rastit konkret, Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, në shqyrtimin e çështjes, mbështetur në të dhëna të dyshimta, si data e korrigjuar e ka konsideruar ankimin e kërkuesit si të paraqitur jashtë afatit ligjor.

Sa më lart, procesi gjyqësor i zhvilluar ndaj kërkuesit në Gjykatën e Lartë është i parregullt, sepse nuk plotëson standardet e kërkuara nga Kushtetuta dhe nga Protokolli shtesë i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, që parashikojnë të drejtën për akces në gjykatë e për t’u ankuar kundër një vendimi gjyqësor në një gjykatë më të lartë. Kjo e drejtë e rëndësishme, shkelja e të cilës dëmton rëndë të drejtat e individit, gjen pasqyrim edhe në nenin 2 të Protokollit nr.7, sipas të cilit, çdo person i deklaruar fajtor për një shkelje penale nga një gjykatë, ka të drejtë të paraqesë për shqyrtim para një juridiksioni më të lartë ankimin e tij në lidhje me fajësinë ose dënimin. Këtë qëndrim Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut e ka evidentuar disa herë në praktikën e saj.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 131/f të Kushtetutës si dhe nenit 72 e vijues të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :




MENDIMI I PAKICES

Jam kundër pranimit të kërkesës dhe shfuqizimit të vendimit nr.868, datë 02.12.2005 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë për çështjen e kërkuesit Luan Dalipi, për këto arsye:

1. Eshtë e vërtetë se sipas nenit 43 të Kushtetutës, kushdo ka të drejtë të ankohet në një gjykatë më të lartë kundër një vendimi gjyqësor. Por, kjo e drejtë duhet të realizohet brenda afateve të përcaktuara në ligj dhe se ankimi i paraqitur jashtë këtyre afateve konsiderohet i paqenë;

2. Gjykata Kushtetuese nuk duhet të shqyrtojë faktin nëse ka ose jo korrigjime në datën e dorëzimit, në një kohë kur ky dokument nuk është goditur për falsitet. Në

rrethana të tilla ai merret i mirëqenë dhe kështu del që rekursi është paraqitur jashtë afatit ligjor, prandaj me të drejtë nuk është pranuar nga Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë;

3. Këtë konstatim dhe vlerësim përkatës të provave e ka për detyrë dhe e ka bërë Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë që ka gjykuar çështjen dhe nuk i takon Gjykatës Kushtetuese që mbi të njëjtat rrethana të bëjë vlerësim tjetër dhe të shfuqizojë vendimin.

Anëtar: K. Peçi

MENDIM I PAKICËSNuk jam dakord me qëndrimin e mbajtur nga shumica për mënyrën e zgjidhjes së çështjes. Gjykata Kushtetuese ka shfuqizuar si antikushtetues vendimin e Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë, të marrë në dhomën e këshillimit, me arsyetimin se “... procesi gjyqësor i zhvilluar ndaj kërkuesit ... nuk plotëson standardet e kërkuara nga Kushtetuta dhe nga Protokolli shtesë i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, që parashikon të drejtën për akces në gjykatë e për t’u ankuar kundër një vendimi gjyqësor në një gjykatë më të lartë”. Për rrjedhojë, “... Kolegji penal, megjithëse ka vënë re se data e dorëzimit të rekursit në gjykatën e rrethit gjyqësor ka qenë e korrigjuar, nuk e ka vlerësuar këtë fakt, që e detyronte atë ta kalonte çështjen për gjykim dhe të verifikonte gjyqësisht datën e paraqitjes së rekursit në gjykatën e rrethit gjyqësor.

Për çështjen në shqyrtim, data e paraqitjes së rekursit në Gjykatën e Lartë është një çështje fakti, që është vlerësuar nga kolegji penal në dhomën e këshillimit. Arsyetimi që përdor Gjykata Kushtetuese se data e dorëzimit të rekursit ka qenë e korrigjuar nuk mendoj se përbën argument ligjor dhe aq më tepër kushtetues për të konkluduar se kërkesa është paraqitur brenda afatit ligjor. Konkluzionin se kërkuesit i është cenuar e drejta për akces në gjykatë, shumica e ka nxjerrë duke u bazuar tek dyshimi dhe jo në provat shkresore. Në mënyrën se si e ka zgjidhur çështjen Gjykata Kushtetuese, mendoj se ka marrë atributet e një gjykate themeli, duke i dhënë provave një kuptim të ndryshëm nga ajo që kanë pranuar gjykatat e zakonshme.

Arsyeja e dytë, që sipas mendimit tim, duhej rrëzuar kërkesa, lidhet me qëndrimin e mbajtur ndaj vendimeve të marra nga Kolegjet e Gjykatës së Lartë, në dhomën e këshillimit. Për këtë arsye, po i rikthehem edhe njëherë qëndrimit në pakicë të mbajtur në disa çështje të tjera, ku kam argumentuar se mënyra e vlerësimit të shkaqeve të paraqitura në rekurs dhe të shqyrtuara në dhomën e këshillimit nga Gjykata e Lartë, nuk mendoj se përbën jurisprudencë kushtetuese në kuptim të cenimit të së drejtës për një proces të rregullt ligjor. Kalimi ose jo i një çështje në seancë gjyqësore është më tepër një problem kompetence, që i është lënë në vlerësim organit të caktuar me ligj për ushtrimin e kësaj të drejte, pra Kolegjeve të Gjykatës së Lartë. Shqyrtimi i çështjeve në dhomën e këshillimit dhe marrja e një vendimi mospranimi për rastet kur nuk janë shkaqet ligjore për kalimin në seancë, nuk lidhet me cenimin e të drejtës për akces në gjykatë, për sa kohë që këtë të drejtë Kolegjet e Gjykatës së Lartë e kanë të parashikuar me ligj. Vlerësimi nga Gjykata Kushtetuese, si shkelje e të drejtës për proces të rregullt ligjor, e rasteve të moskalimit të një çështjeje në seancë gjyqësore, ndërkohë që në tërësinë e rasteve të tjera këto kërkesa

nuk janë konsideruar si çështje të jurisprudencës kushtetuese, krijon edhe luhatje në qëndrimet e mbajtura prej saj.

Anëtar: S. Sadushi

Vendimi nr. 24, datë 10.11.2006(V – 24/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Vjollca Meçaj, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 16.02.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen me nr.17 Akti që i përket:

K E R K U E S: NJE GRUP PREJ 33 DEPUTETESH TE KUVENDIT TE REPUBLIKES SE SHQIPERISE, përfaqësuar nga Ylli Manjani, me autorizim.


1. KUVENDI I REPUBLIKES SE SHQIPERISE, përfaqësuar nga Dritan Devole e Idar Bistri, me autorizim.

2. KESHILLI I MINISTRAVE, përfaqësuar nga Enkelejd Alibej, Andi Toma e Marin Biçoku, me autorizim.

3. MINISTRIA E EKONOMISE, TREGTISE DHE ENERGJITIKES, përfaqësuar nga Alfred Rushaj e Zamir Stefani, me autorizim.

4. BASHKIA TIRANE, përfaqësuar nga Natasha Kondi e Migena Vishko, me autorizim.

O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i akteve normative të Këshillit të Ministrave nr.2, datë 10.11.2005 “Për lejimin e KESh – ShA të marrë pjesë në ankandet e blerjes së kapaciteteve transmetuese dhe të energjisë elektrike”; nr.3, datë 23.11.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.7971, datë 26.07.1995 “Për prokurimin publik”, të ndryshuar”; nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”; si dhe Interpretimi përfundimtar i nenit 101 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

Kërkuesit kanë parashtruar, ndërmjet të tjerave, këto shkaqe për shfuqizimin si antikushtetues të akteve normative të sipërcituara:

- Aktet normative me fuqinë e ligjit nuk janë nxjerrë në kushtet e urgjencës apo të një boshllëku legjislativ dhe nuk kanë karakter të përkohshëm, siç parashikon neni 101 i Kushtetutës;

- Këto akte normative kanë krijuar pasoja më parë se të botohen në Fletoren Zyrtare;

- Akti normativ me fuqinë e ligjit nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, cenon rëndë autonominë vendore dhe bie ndesh me nenet 13, 95, 108, 114 të Kushtetutës. Ky akt normativ e ka humbur fuqinë që nga fillimi, pasi nuk është miratuar nga Kuvendi brenda 45 ditëve.

Lidhur me kërkesën për interpretimin e nenit 101 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, kërkuesi ka nënvizuar si çështje me interes: kuptimin e nevojës dhe urgjencës, fuqinë juridike të akteve normative me fuqinë e ligjit, kohën e hyrjes në fuqi të tyre, afatet e shqyrtimit të këtyre akteve nga Kuvendi i Shqipërisë dhe efektet e këtij shqyrtimi.


pasi dëgjoi relatoren e çështjes Vjollca Meçaj, përfaqësuesit e kërkuesve dhe Bashkisë Tiranë, që kërkuan pranimin e kërkesës; përfaqësuesit e Kuvendit, të Këshillit të Ministrave, të Ministrisë së Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjitikës, që kërkuan rrëzimin e kërkesës si dhe bisedoi çështjen në tërësi,

V E R E N:

Këshilli i Ministrave bazuar në nenin 101 të Kushtetutës, ka miratuar aktet normative me fuqinë e ligjit, nr.2, datë 10.11.2005 “Për lejimin e KESh – ShA të marrë pjesë në ankandet e blerjes së kapaciteteve transmetuese dhe të energjisë elektrike”; nr.3, datë 23.11.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.7971, datë 26.07.1995 “Për prokurimin publik”, të ndryshuar”; nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për urbanistikën”.

33 Deputetë të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë, i janë drejtuar Gjykatës Kushtetuese dhe kërkojnë, shpalljen si të papajtueshme me Kushtetutën të akteve normative me fuqinë e ligjit të sipërcituara si dhe interpretimin përfundimtar të nenit 101 të Kushtetutës.

Gjykata Kushtetuese çmon se shqyrtimi i kësaj çështje kërkon që paraprakisht të interpretohen elementët përbërës të nenin 101 të Kushtetutës, të cilët kërkuesi i ka pretenduar si shkaqe për antikushtetutshmërinë e akteve normative me fuqinë e ligjit, objekt të këtij gjykimi.

Rëndësi të drejtpërdrejtë në gjykimin e çështjes ka dhe parimi kushtetues i ndarjes dhe balancimit të pushteteve, sanksionuar nga neni 7 i Kushtetutës. Ky parim ndihmon që pushteti të shpërndahet në disa mbajtës, me funksione e detyra të ndryshme, të

mirëpërcaktuara nga Kushtetuta, si dhe mundëson bashkëveprimin midis tyre, me qëllim unitetin në veprimin shtetëror.

Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë, duke e njohur dhe sanksionuar përqëndrimin e pushtetit ligjvënës në duart e Kuvendit të Shqipërisë ka lejuar, si raste përjashtimore, nxjerrjen e akteve me fuqinë e ligjit edhe nga organe të tjera kushtetuese. Një nga përjashtimet është ai i parashikuar nga neni 101 i Kushtetutës, që i njeh të drejtën Këshillit të Ministrave të nxjerrë akte normative me fuqinë e ligjit. Përdorimi i këtij instrumenti ligjvënës mbetet në vlerësimin e Këshillit të Ministrave, por çmohet se përdorimi i tij gjërësisht dhe jo në kushtet e parashikuara nga Kushtetuta, do të cenonte pavarësinë e pushtetit legjislativ dhe karakterin demokratik të shtetit. Kjo e drejtë ka natyrë lejuese dhe përjashtimore, prandaj Kushtetuta e ka kushtëzuar ushtrimin e saj me ekzistencën e nevojës dhe urgjencës, si dhe me kontrollin përfundimtar nga Kuvendi të akteve të nxjerra.

Përjashtime të tilla janë të njohura edhe nga kushtetutat e shteteve të tjera demokratike ku konstatohet se është lejuar transferimi i ndonjë kompetence që i përket pushtetit legjislativ, drejt ekzekutivit. Ky lejim ka mundësuar zhvillime të konsiderueshme doktrinale dhe gjyqësore, të cilat do të mbahen në konsideratë nga kjo Gjykatë gjatë interpretimit të elementeve të nenit 101 të Kushtetutës.

Gjykata Kushtetuese vlerëson se zgjidhja e çështjes në shqyrtim është e lidhur me kuptimin e elementeve të mëposhtëm:

1. Nevoja dhe urgjenca si kushte për nxjerrjen e aktit normativ me fuqinë e ligjit;

2. Përkohshmëria e masave që përmban akti normativ me fuqinë e ligjit;

3. Fuqia ligjore e këtyre akteve dhe kufizimet për nxjerrjen e tyre;

4. Miratimi i aktit normativ me fuqinë e ligjit nga Kuvendi.

I.

1. Për shqyrtimin e kësaj çështjeje, duhet të marrin përgjigje një sërë pyetjesh që lidhen me kuptimin kushtetues të termave nevojë dhe urgjencë, me domosdoshmërinë e pranisë së këtyre dy elementeve, me pasojat që mund t’i vijnë aktit normativ për shkak të mosekzistencës së tyre, me organet që kanë të drejtën për të verifikuar nevojën dhe urgjencën konkrete, të cilat kanë shërbyer si bazë për nxjerrjen e aktit normativ me fuqinë e ligjit.

Gjykata Kushtetuese çmon se nevoja dhe urgjenca, janë elementë me rëndësi të veçantë në përmbajtjen e nenit 101 të Kushtetutës dhe si të tillë, janë elementë përcaktues për të drejtën që sanksionon kjo dispozitë. Kuptimi i tyre është autonom, i lidhur me tërësinë e përmbajtjes së dispozitës dhe me parimet bazë që përshkojnë Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë.

Nevoja dhe urgjenca janë rrethana dhe situata fakti që vlerësohen rast pas rasti. Ato mund të shkaktohen nga faktorë të ndryshëm jetësorë, natyrorë e shoqërorë. Si raste të tilla përmendim: fatkeqësitë natyrore; boshllëku legjislativ i shkaktuar nga shfuqizimi i akteve; nevoja për efekte të menjëhershme në fusha me ndjeshmëri të madhe publike; parandalimi i menjëhershëm i spekulimeve. Ajo që i bashkon të gjitha këto situata është fakti se përfaqësojnë një gjendje jo të zakonshme në jetën e vendit ku evidentohet dukshëm rreziku i ardhjes së pasojave të dëmshme për interesat publikë ose për të drejtat themelore të shtetasve. Ky rrezik dikton nevojën e masave të menjëhershme, por që legjislacioni ekzistues nuk i mundëson dot.

Nevoja dhe urgjenca duhen kuptuar si parakushte të domosdoshme me pasojë pavlefshmërinë e aktit normativ me fuqinë e ligjit. Mungesa e tyre, shndërrohet në ves të legjitimitetit kushtetues të qeverisë për nxjerrjen e aktit normativ dhe në vijim, në ves të ligjit që e ka miratuar atë. Duke qenë kushte paraprake, nevoja dhe urgjenca duhet të jenë vërtetuar se ekzistojnë përpara momentit të marrjes të iniciativës nga qeveria për nxjerrjen e aktit normativ me fuqinë e ligjit.

Këto dy kushte duhet të jenë gjithashtu, prezente, të lidhura e të ndërvarura e në momentin kur nxirret akti normativ me fuqinë e ligjit. Nëse ekziston nevoja për nxjerrjen e një ligji, por pa ndonjë urgjencë të dukshme, qeveria nuk mund të ndërmarrë nismën për nxjerrjen e aktit normativ me fuqinë e ligjit, pasi kjo do të përbënte një detyrë të pushtetit legjislativ. Vetëm kur situata e krijuar vlerësohet e pamundur të presë aq kohë sa nevojitet për nxjerrjen e ligjit të nevojshëm nga organi legjislativ, qoftë edhe nëpërmjet procedurave të përshpejtuara, iniciativa ligjvënëse mund t’i kalojë qeverisë. Nëse nuk do të vlerësohej ky aspekt, qeveria do të merrte, pa të drejtë, funksionet ligjvënëse të Kuvendit. Kushtetuta, nëpërmjet nenit 101 të saj, ka lejuar që pushteti ekzekutiv të mund të miratojë akte që kanë të njëjtën fuqi si ligjet vetëm, kur rasti shfaqet si i jashtëzakonshëm dhe nevoja e urgjenca bëjnë të pamundur ushtrimin e kompetencës ligjvënëse nga Kuvendi.

Nga ana tjetër, elementi urgjencë nuk mund të ekzistojë në vetvete pa nevojën, sepse urgjenca tregon vetëm një situatë që nuk mund të presë, ndërsa nevoja tregon substancën e saj, përcakton situatën që kërkon zgjidhje, tregon marrëdhënien shoqërore që kërkon rregullim ligjor. Prania e domosdoshme e të dy elementëve rezulton edhe nga analiza gjuhësore e tekstit të nenit 101 të Kushtetutës. Lidhëza “dhe” si në çdo rast, kërkon praninë e njëkohshme të të dy elementëve, në dallim nga rastet e tjera kur në dispozitën ligjore janë përdorur lidhëset “ose”/ “apo”.

Kuptimin e tyre të vërtetë termat nevojë dhe urgjencë e manifestojnë në kuadër të situatës të rastit konkret, duke i vlerësuar në kohën kur është vërtetuar prania e tyre. Nga kuptimi i përmbajtjes së nenit 101 të Kushtetutës rezulton se vlerësimin e parë faktik dhe substancial të këtyre elementëve i përket ta bëjë, qeveria. Ajo nuk mund të ndërmarrë një nismë, për nxjerrjen e një akti normativ me fuqinë e ligjit, pa vlerësuar më parë rrethanat e krijuara që kanë shkaktuar nevojë dhe urgjencë. Natyra e vlerësimit që bën ky organ është faktik dhe juridik.

Gjykata Kushtetuese vlerëson, se prania e nevojës dhe urgjencës në kushtet e nxjerrjes së një akti normativ me fuqinë e ligjit, është e lidhur me ekzistencën e vetë normës. Këtë opinion ka shprehur dhe jurisprudenca kushtetuese ndërkombëtare[1] duke vlerësuar se ekzistenca paraprake e nevojës dhe urgjencës, përbën një kërkesë që lidhet me vlefshmërinë kushtetuese të aktit normativ që ka fuqinë e ligjit.

Nga ana tjetër Gjykata Kushtetuese vlerëson se Qeveria është e detyruar të shpjegojë dhe argumentojë nevojën dhe urgjencën konkrete që e kanë detyruar të nxjerrë aktin normativ me fuqinë e ligjit. Ky detyrim ka karakter formal dhe substancial. Shpjegimin, qeveria është e detyruar ta pasqyrojë në përmbajtjen e çdo akti normativ me fuqinë e ligjit që nxjerr, minimalisht në preambulën e tij.

2. Akti normativ me fuqinë e ligjit vepron për një periudhë kohe maksimalisht 45 ditë. Përkohshmëria e kësaj norme lidhet me kushtin e domosdoshëm të shqyrtimit të tij nga Kuvendi, i cili nëse e miraton e kthen atë në ligj. Nëse akti nuk miratohet nga Kuvendi, apo nuk merret në shqyrtim prej tij, me kalimin e periudhës 45 ditore, ai jo vetëm nuk prodhon më efekte për të ardhmen por, njëkohësisht, humbet fuqinë që nga fillimi.

Ligji, si akt normativ, nuk e ka si karakteristikë të domosdoshme përkohshmërinë. Ai, pasi hyn në fuqi, bëhet pjesë konstante e korpusit të legjislacionit, me përjashtim të rasteve kur vetë Kuvendi i cakton një afat kohor fuqisë së tij. Në këtë mënyrë, ligji që miraton aktin normativ me fuqinë e ligjit, duke e zëvendësuar këtë akt pas miratimit, nuk shoqërohet me kufizim kohor të fuqisë së tij. Gjykata Kushtetuese vlerëson se shprehja “masa të përkohshme”, në përmbajtjen e nenit 101 të Kushtetutës, duhet kuptuar e lidhur vetëm me fuqinë provizore, maksimumi 45 ditëshe, të aktit normativ me fuqinë e ligjit që i përmban ato masa dhe jo me fuqinë juridike të ligjit që e ka miratuar atë.

3. Akti normativ me fuqinë e ligjit është ligj në kuptimin material të termit, por jo në kuptimin formal të tij. Ai, në thelb, rregullon marrëdhënie shoqërore të rëndësishme që meritojnë trajtim me ligj nga Kuvendi, por kur vërtetohet prania e nevojës dhe urgjencës, Kushtetuta lejon që iniciativën ligjvënëse, në këtë rast, ta kryejë Këshilli i Ministrave. Kuvendi ruan të drejtën e vlerësimit përfundimtar të këtij akti dhe, nëse e miraton atë, e kthen në ligj edhe në kuptimin formal. Gjykata Kushtetuese çmon, se fuqia juridike e aktit normativ me fuqinë e ligjit është e barabartë me fuqinë e ligjit që nga momenti i nxjerrjes së tij, sepse kjo vlerë e normës përcaktohet nga natyra e marrëdhënies juridike që gjen rregullim në të dhe jo nga organi që e ka miratuar. Fuqia juridike është element i pandashëm i përmbajtjes së normës.

Hyrja në fuqi e aktit normativ me fuqinë e ligjit dallon nga hyrja në fuqi e ligjit, të cilën Gjykata Kushtetuese e ka interpretuar qartë, me vendimin e saj nr.47, datë 07.07.1999. [2] Për të interpretuar këtë aspekt të aktit normativ me fuqinë e ligjit, Gjykata Kushtetuese çmon se duhen mbajtur parasysh përmbajtja dhe specifikat e nenit 101 të Kushtetutës. Elementë të tillë, si nevoja dhe urgjenca, tregojnë se aktet në fjalë, duhet të hyjnë në fuqi menjëherë. Këta elementë, që qëndrojnë në bazë të trasferimit kushtetues të së drejtës së nxjerrjes së aktit normativ me fuqinë e ligjit, nga Kuvendi drejt Këshillit të

Ministrave, do të zhveftësoheshin nëse për hyrjen në fuqi të tyre, do të duhet të respektohen, detyrimisht, të gjitha afatet dhe procedurat e parashikuara nga neni 117 i Kushtetutës. Nga ana tjetër, përmbajtja e pjesës së dytë të dispozitës kushtetuese në shqyrtim, ku thuhet: “Këto akte humbasin fuqinë që nga fillimi, nëqoftëse nuk miratohen nga Kuvendi brenda 45 ditëve”, tregon qartë se ato hyjnë në fuqi menjëherë. Me një interpretim a contrario të kësaj fjalie, kuptohet se aktet normative me fuqinë e ligjit duhet ta disponojnë fuqinë juridike që nga krijimi i tyre, me qëllim që të ekzistojë mundësia për ta humbur atë, po nga fillimi, kur nuk miratohen prej Kuvendit, si dhe kur kalon afati 45 ditor pa u marrë në shqyrtim prej tij.

Për të gjitha arsyet e mësipërme Gjykata Kushtetuese çmon gjithashtu, se njoftimi publik i aktit normativ me fuqinë e ligjit është detyrim kushtetues për organin që e nxjerr atë. Megjithatë, bërja publike e këtyre akteve nuk ka si domosdoshmëri botimin në Fletoren Zyrtare. Këshilli i Ministrave, për këtë qëllim mund të përdorë, në funksion të kohës që ka në dispozicion, krahas botimit në Fletoren Zyrtare dhe komunikimin zyrtar me mjete të tjera të përshtatshme, njoftimin me anë të mediave, apo mjete të tjera si këto. Pavarësisht nga forma e përzgjedhur për komunikimin publik, njoftimi duhet të mbërrijë detyrimisht në adresë të subjekteve që lidhen me të drejtat e detyrimet që krijon akti normativ me fuqinë e ligjit, me qëllim, që ata të mos cenohen.

4. Lidhur me çështjen e miratimit nga Kuvendi të aktit normativ me fuqinë e ligjit, paraqet interes, sqarimi i elementëve të tillë, si forma juridike me të cilën duhet të shprehet vullneti i Kuvendit për këtë qëllim, kompetencat e këtij organi lidhur me vlerësimin e aktit normativ me fuqinë e ligjit të nxjerrë nga qeveria, si dhe karakteri i shqyrtimit që ky organ i bën aktit normativ të qeverisë.

Pavarësisht nga përmbajtja e vullnetit përfundimtar të Kuvendit ndaj një akti normativ me fuqinë e ligjit të nxjerrë nga qeveria, Gjykata Kushtetuese çmon, se vlerësimin e tij ky organ është i detyruar ta pasqyrojë vetëm me anë të një ligji. Miratimi i aktit normativ me fuqinë e ligjit, të nxjerrë nga qeveria dhe dhënia fuqi të mëtejshme atij nuk mund të bëhet veçse, me anë të një norme që ka të njëjtat vlera, pra me ligj.

Kuvendi i Shqipërisë është organi që bën vlerësimin dhe kontrollin e nevojës dhe urgjencës, sepse Kushtetuta e ka ngarkuar në mënyrë të drejtëpërdrejtë për këtë qëllim. Duke përdorur termin “miraton”, dokumenti themelor i shtetit ka parasysh vlerësimin në formë dhe përmbajtje të normës dhe elementëve përbërës të saj, si dhe shprehjen e mendimit përfundimtar nga organi vlerësues lidhur me aktin që shqyrton. Natyra e këtij vlerësimi është juridike, por dhe politike. Kuvendi, nëpërmjet mazhorancës, shpreh qëndrimin e tij politik ndaj veprimit ligjvënës të qeverisë, por në të njëjtën kohë, si një organ i ngarkuar për miratimin e ligjeve, kontrollon dhe kushtetutshmërinë e akteve normative të nxjerra dhe përputhjen e tyre me dispozitat e tjera ligjore. Vlerësimi dhe kontrolli i Kuvendit mbi aktin normativ me fuqinë e ligjit bazohet në faktin se pushteti ekzekutiv, në këtë rast, ushtron përjashtimisht një funksion ligjvënës.

Gjykata Kushtetuese vlerëson gjithashtu, se Kuvendi disponon tagra të plota për të zgjedhur një nga tre alternativat e mëposhtme: të marrë në shqyrtim dhe ta miratojë aktin

e nxjerrë nga Këshilli i Ministrave; ta marrë në shqyrtim dhe të mos e miratojë atë; të heshtë, derisa të plotësohet afati 45 ditor, që dispozita kushtetuese i ka lënë në dispozicion për t’u shprehur lidhur me aktin. Alternativa e zgjedhur nga Kuvendi lidhet në mënyrë të drejtëpërdrejtë me perspektivën e mëtejshme të normës. Akti normativ me fuqinë e ligjit do të vazhdojë të prodhojë efekte, nëse miratohet, njësoj si gjithë ligjet e tjera, por ai do të humbasë fuqinë juridike që nga fillimi dhe do të konsiderohet se nuk ka ekzistuar kurrë nëse Kuvendi nuk e miraton, ose lejon të kalojë afati 45 ditor pa u shprehur në mënyrë përfundimtare për të. Çdo lloj ndërhyrje nga ana e Kuvendit pas kalimit të këtij afati është e pavlefshme, pasi praktikisht nuk ekziston më objekti ndaj të cilit mund të bëhet vlerësim. Në mënyrë të qartë Kushtetuta e ka përcaktuar afatin 45 ditor si një afat prekluziv që nuk mund të zgjatet për asnjë lloj arsyeje, nga asnjë autoritet. Përfundimi i këtij afati sjell pasoja të menjëhershme për aktin normativ me fuqinë e ligjit, duke e lënë atë pa fuqi që nga fillimi.

Përsa i takon natyrës së shqyrtimit nga Kuvendi të aktit normativ me fuqinë e ligjit, Gjykata Kushtetuese vlerëson se ai është dhe i karakterit substancial. Përpara miratimit ose mosmiratimit të normës së nxjerrë nga Këshilli i Ministrave, Kuvendi e shqyrton atë për ta vlerësuar si në formë, ashtu dhe në përmbajtje. Ai shqyrton praninë e të gjitha elementëve të përcaktuara shprehimisht për aktin normativ me fuqinë e ligjit në Kushtetutë, si dhe pajtueshmërinë e përmbajtjes së tij me Kushtetutën dhe ligjet e tjera në fuqi.

Gjykata Kushtetuese, përfaqëson gjithashtu, një autoritetin që ka kompetencë të vlerësojë këto akte në përgjithësi dhe nevojën e urgjencën si elementë të veçantë të tyre, por vetëm nëse një prej subjekteve të legjitimuar, i është drejtuar me kërkesë për këtë qëllim.

II. Bazuar në konsideratat e mësipërme Gjykata Kushtetuese bën vlerësimin konkret të kushtetutshmërisë së akteve normative me fuqinë e ligjit, që janë paraqitur për shqyrtim përpara saj.

Nga provat e administruara gjatë seancës plenare, si dhe nga shpjegimet e palëve pjesëmarrëse, rezultoi e provuar se aktet normative nr.2, datë 10.11.2005 “Për lejimin e KESh - ShA të marrë pjesë në ankandet e blerjes së kapaciteteve transmetuese dhe të energjisë elektrike” dhe nr.3, datë 23.11.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.7971, datë 26.07.1995 “Për prokurimin publik” të ndryshuar”, janë nxjerrë nga Këshilli i Ministrave në kushte të nevojës dhe urgjencës. Në momentin e nxjerrjes së këtyre akteve nga qeveria vendi ndodhej në kushtet e një thatësire të tejzgjatur, krijuar nga mungesa e reshjeve, gjë që kishte sjellë si pasojë rënie të ndjeshme të nivelit të ujit në liqenet që furnizojnë hidrocentralet e vendit. Kjo situatë, tregonte dukshëm rrezikun e krijimit të pamundësisë për furnizim me energji elektrike të vendit në një të ardhme të shpejtë. Gjendja e krijuar kërkonte ndërhyrje të shtetit për marrjen e masave urgjente. Plotësimi i nevojave për energji elektrike nuk mund të bëhej ndryshe, veçse duke iu drejtuar tregut ndërkombëtar të këtij malli. Ndryshe nga sa pretenduan kërkuesit, rezultoi se kontraktimi i kapaciteteve për transportimin e energjisë elektrike, me vendim të organizmave të huaja që e dispononin këtë kompetencë, ishte veçuar nga kontraktimi i blerjes së energjisë elektrike,

ndërkohë që data e tenderimit për shpërndarjen e kapaciteteve të transportimit të energjisë elektrike ishte e fiksuar përfundimisht. Legjislacioni vendas ekzistues nuk mundësonte blerjen e energjisë dhe transportimin e menjëhershëm të saj në vend. Rregullat e tregut ndërkombëtar dhe afatet e fiksuara prej tij, nuk i mundësonin kohën e nevojshme Këshillit të Ministrave, me qëllim ndjekjen e procedurave normale të ligjvënies nga Kuvendi, për të plotësuar boshllëkun legjislativ të konstatuar. Koha e mbetur në dispozicion nuk i mundësonte qeverisë as kërkimin e ndjekjes së procedurave ligjvënëse të përshpejtuara.

Gjykata Kushtetuese konstatoi gjithashtu, se aktet normative me fuqinë e ligjit, pas nxjerrjes së tyre, ishin njoftuar publikisht. Në mënyrë të veçantë, lidhur me to, ishin njoftuar menjëherë subjektet e interesuara. Aktet i ishin përcjellë Kuvendit të Shqipërisë dhe ky organ ishte shprehur me ligj për miratimin e tyre, brenda afatit 45 ditor. Ligjet miratuese të Kuvendit, për këtë qëllim, ishin botuar në Fletoren Zyrtare.

Për sa sipër Gjykata Kushtetuese konkludoi se këto akte normative me fuqinë e ligjit janë në përputhje me nenin 101 të Kushtetutës, prandaj, kërkesa për shfuqizimin e tyre duhet rrëzuar.

Në lidhje me aktin normativ me fuqinë e ligjit, nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për urbanistikën”, gjatë shqyrtimit të çështjes në seancë gjyqësore, përfaqësuesi i kërkuesve riformuloi kërkimin. Ai përfundimisht i kërkoi Gjykatës Kushtetuese të konstatojë pafuqinë juridike të këtij akti, me pretendimin se është miratuar nga Kuvendi tej afatit 45 ditor.

Për shqyrtimin e kësaj çështjeje Gjykata Kushtetuese bazohet në konsideratat e shprehura në pjesën e parë të këtij vendimi, ku është trajtuar çështja e fuqisë juridike të aktit normativ me fuqinë e ligjit, si dhe të ligjit që e miraton atë, ku midis të tjerave theksohet: “Akti normativ me fuqinë e ligjit do të vazhdojë të prodhojë efekte, nëse miratohet, njësoj si gjithë ligjet e tjera por, ai do të humbasë fuqinë juridike që nga fillimi dhe do të konsiderohet se nuk ka ekzistuar kurrë nëse Kuvendi nuk e miraton, ose lejon të kalojë afati 45 ditor pa u shprehur në mënyrë përfundimtare për të. Çdo lloj ndërhyrje nga ana e Kuvendit, pas kalimit të këtij afati, është e pavlefshme pasi praktikisht, nuk ekziston më objekti ndaj të cilit mund të bëhet vlerësim. Në mënyrë të qartë Kushtetuta e ka përcaktuar afatin 45 ditor, si një afat prekluziv, që nuk mund të zgjatet për asnjë lloj arsyeje, nga asnjë autoritet. Përfundimi i këtij afati sjell pasoja të menjëhershme për aktin normativ me fuqinë e ligjit, duke e lënë atë pa fuqi që nga fillimi.”

Bazuar në sa më sipër Gjykata Kushtetuese vlerëson se akti normativ nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për urbanistikën”, e ka humbur fuqinë e tij juridike që nga fillimi, për shkak se Kuvendi i Shqipërisë nuk është shprehur në mënyrë përfundimtare për të brenda afatit 45 ditor. Arsyet e parashtruara nga pala e interesuar, Kuvendi i Shqipërisë, për të justifikuar vonesën në shqyrtimin e aktit normativ të qeverisë nga Kuvendi, janë të papajtueshme me Kushtetutën dhe si të tilla nuk mund të justifikojnë miratimin nga Kuvendi tej afatit 45 ditor.

Përsa u takon efekteve juridike të përkohshme, që akti normativ nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, krijoi për periudhën nga momenti i miratimit deri në plotësimin e afatit 45 ditor, kanë humbur fuqinë ligjore që nga fillimi, dhe konsiderohen sikur nuk kanë ekzistuar asnjëherë.

Për të gjitha këto arsye kjo kërkesë duhet pranuar.

PËR KËTO ARSYE;

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në bazë të neneve 132 të Kushtetutës si dhe nenit 72 e vijues të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I :

- Rrëzimin e kërkesës për shfuqizimin si të papajtueshëm me Kushtetutën të akteve normative me fuqinë e ligjit nr.2, datë 10.11.2005 “Për lejimin e KESh – ShA të marrë pjesë në ankandet e blerjes së kapaciteteve transmetuese dhe të energjisë elektrike” dhe nr.3, datë 23.11.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.7971, datë 26.07.1995 “Për prokurimin publik” të ndryshuar”;

- Konstatimin e pafuqisë juridike të aktit normativ nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”.


MENDIMI I PAKICESKam mendimin se për këtë çështje Gjykata Kushtetuese duhej të deklaronte mungesën e juridiksionit të saj për këto arsye:

- Shumica pranon në vendim se në këtë rast duhet të interpretohen elementët përbërës të nenit 101 të Kushtetutës dhe se çështja lidhet në mënyrë të drejtpërdrejtë me parimin e rëndësishëm kushtetues të ndarjes dhe balancimit të pushteteve. Por, pikërisht për këtë shkak dhe për të zbatuar plotësisht këtë parim, Gjykata Kushtetuese bëhet kompetente pasi të shprehet Kuvendi për miratimin ose jo të aktit normativ me fuqinë e ligjit. Sipas nenit 101 të Kushtetutës, këto akte e humbasin fuqinë që nga fillimi në qoftë se nuk miratohen nga Kuvendi. Prandaj, për këtë arsye, Gjykata Kushtetuese duhet të presë që të shprehet Kuvendi si organ kompetent dhe pastaj çështja mund t’i nënshtrohet kontrollit kushtetues;

- Përjashtimi i bërë nga neni 101 (që e analizon shumica) i delegon Këshillit të Ministrave iniciativën ligjvënëse për të nxjerrë akte me fuqinë e ligjit, por dhe në këtë rast, Kuvendi, si organ më i lartë (dhe i vetëm) ligjvënës, ka të drejtën e miratimit ose jo

të aktit. Ai nuk e inicion, por e miraton aktin me fuqinë e ligjit dhe si i tillë, ai bëhet pjesë e legjislacionit në fuqi;

- Eshtë fakt që këto akte marrin fuqinë e ligjit kur miratohen. Në praktikën tonë që nga miratimi i Kushtetutës ka me dhjetra raste të ndryshuara me akte të tilla normative (p.sh., Kodi Doganor, ka shtesa e ndryshime të rëndësishme). Këto akte, duke u kthyer në ligj dhe në referim të nenit 116 të Kushtetutës që përcakton hierarkinë e akteve normative, do të konsiderohen ligje, atëherë, Gjykata Kushtetuese do t’i kontrollojë pasi të jenë miratuar nga Kuvendi;

- Çdo kërkesë e paraqitur para miratimit të aktit normativ nga Kuvendi (si në rastin konkret) nuk duhet të investojë Gjykatën Kushtetuese, ndryshe, ajo do të merrte kompetencat e një organi tjetër (Kuvendit);

- Kuvendi, kur miraton ose jo një akt normativ me fuqinë e ligjit, bën dhe interpretimin e nenit 101 të Kushtetutës. Qoftë edhe për këtë shkak, Gjykata Kushtetuese, që sipas nenit 124 të Kushtetutës bën interpretimin përfundimtar të saj, nuk mund të shprehet pa vendosur më parë organi përkatës kompetent;

- Shumica shprehet në vendim se Kuvendi, nëse e miraton atë, e kthen në ligj edhe në kuptimin formal. Ky argumentim është i drejtë. Pra, akti normativ kur miratohet nga Kuvendi është ligj në kuptimin material dhe formal. Eshtë pikërisht kjo gjendje që dikton nevojën e shqyrtimit të këtij ligji (akti normativ) nga Gjykata Kushtetuese vetëm pasi të jetë shprehur Kuvendi. Kjo vlen si për miratimin e aktit normativ nga Kuvendi, ashtu edhe për mosmiratimin e tij ose lejimin e kalimit të afatit kushtetues. Në rastin e fundit, akti humbet fuqinë që nga fillimi dhe për akte të tilla nuk mund të bëhet kërkesë e të shqyrtohet çështja nga Gjykata Kushtetuese;

- Shumica shprehet në vendim se aktet normative me fuqinë e ligjit, hyjnë në fuqi menjëherë. Ky arsyetim nuk ka bazë. Kushtetuta në nenin 84/4 shprehet se ligji mund të hyjë në fuqi menjëherë në kushte të caktuara dhe vetëm, pasi të jetë njoftuar publikisht. Ky detyrim kushtetues nuk vlen për aktin normativ me fuqinë e ligjit, i cili hyn në fuqi sipas rregullave të përgjithshme të përcaktuara në nenin 117/1 të Kushtetutës. Ligjet, aktet normative të Këshillit të Ministrave, të ministrive, të institucioneve të tjera qendrore, marrin fuqi juridike vetëm pasi botohen në Fletoren Zyrtare;

- Duke u nisur nga ky përcaktim kushtetues lidhur me fuqinë juridike të akteve normative me fuqinë e ligjit, del se ato nuk mund të bëhen objekt shqyrtimi në Gjykatën Kushtetuese pa u botuar në Fletoren Zyrtare, pra pa marrë fuqi juridike. Në këtë aspekt del hapur qëndrimi jo konsekuent i mbajtur nga shumica, e cila, nga njëra anë pranon se aktet normative me fuqinë e ligjit i nënshtrohen kontrollit kushtetues edhe para miratimit ose jo nga Kuvendi dhe, nga ana tjetër për hyrjen e tyre në fuqi shprehet se ato duhet të hyjnë në fuqi menjëherë, kur Kushtetuta një rregullim të tillë e ka pranuar vetëm për ligjet në raste të jashtëzakonshme sipas nenit 84/4;

- Sipas formulimit të nenit 101 të Kushtetutës, aktet me fuqinë e ligjit të Këshillit të Ministrave kanë karakter të jashtëzakonshëm dhe të përkohshëm. Ato nxirren nën përgjegjësinë e Këshillit të Ministrave si organ që mban peshën e përgjegjësisë politike për qeverisjen e vendit, por njëkohësisht janë akte edhe në kompetencë të Kuvendit, i cili i miraton ose jo. Kjo kompetencë e dyfishtë e këtyre organeve duhet të merret parasysh në shqyrtimin e çështjeve të antikushtetutshmërisë së akteve normative me fuqinë e ligjit. Kjo do të thotë, që Gjykata Kushtetuese si organ i vetëm i shqyrtimit të pajtueshmërisë së ligjit dhe akteve të tjera normative me Kushtetutën, bëhet kompetente vetëm pasi të jenë shprehur të dy këto organe që përcakton Kushtetuta. Në raste të tilla kërkesa në Gjykatën Kushtetuese duhet të bëhet edhe për papajtueshmëri me Kushtetutën të ligjit që miraton aktin normativ. Në rast të kundërt, kur akti nuk miratohet nga Kuvendi ose kur kalon afati 45 ditë, akti konsiderohet nul dhe si i tillë nuk mund të shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese;

Shumica në vendimin e saj, është shprehur për fuqinë juridike të aktit normativ nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”. Shumica pohon se ai e ka humbur fuqinë e tij që nga fillimi, pasi Kuvendi nuk është shprehur brenda 45 ditëve. Konstatimi nga Gjykata kushtetuese, përsa kohë këtë e ka përcaktuar vetë Kushtetuta, përbën një nonsens.

Për sa sipër, jam i mendimit se kjo çështje nuk duhej të merrej në shqyrtim nga Gjykata Kushtetuese.

Anëtar: K. Peçi

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Gjykata Kushtetuese Italiane, Vendimi nr.29, datë 12-27.01.1995, publikuar në internet në faqen përkatëse të Gjykatës Kushtetuese Italiane.

Shënim plotesues: rregullimi kushtetues i dekretligjit, sipas nenit 77 të Kushtetutës italiane, është shumë i ngjashëm me rregullimin e aktit normativ qeveritar të parashikuar nga neni 101i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.[2] Vendime të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë (1997-1999), fq. 279-280

Vendimi nr. 25, datë 10.11.2006(V – 25/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Petrit

Plloçi, Sokol Sadushi, Xhezair Zaganjori, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datat 10.04.2006, 03.05.2006, 07.06.2006 mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen nr.24 Akti që i përket:

K E R K U E S: ZISI ANASTASI, XHEMAL MUZHAQI, BUKURIJE GOGA, XHEVRIE DEMKO, përfaqësuar nga avokat Gramoz Çela, me deklarim.

SUBJEKTE TË INTERESUARA:1. FREDERIK BAKALLI, përfaqësuar nga avokat Rustem Syziu, me deklarim.2. FATOS, ASTRIT, XHEVRIJE, SANIJE MUZHAQI; FITIM, GEZIM, FERDINAND DEMKO; KOSTANDIN, MINELLA, OLLGA GOGA; KASEM, SADETE HYKA, ABDYL, MYZEJEN BICI, në mungesë.

3. ENTI I BANESAVE, DEGA DURRES, në mungesë.

4. KOMISIONI I KTHIMIT DHE KOMPENSIMIT TE PRONAVE, DURRES, në mungesë.


BAZA LIGJORE: Nenet 42; 131/f e 134/1, shkronja “g” të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

Kërkuesit kanë parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin e vendimit të sipërm:

Kërkesa për rishikim është paraqitur brenda afateve ligjore dhe përmban shkaqe të që parashikuara nga neni 498 i Kodit të Procedurës Civile, prandaj Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë duhet të kishte pranuar kërkesën për prishjen e vendimit nr.771, datë 25.05.1998 të Gjykatës së Rrethit Durrës dhe ta dërgonte çështjes për rigjykim.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Xhezair Zaganjori, përfaqësuesin e kërkuesve, të subjekteve të interesuara dhe bisedoi çështjen në tërësi,

V E R E N: Kërkuesit kanë paraqitur kërkesë në Kolegjin Civil të Gjykatës së Lartë për rishikimin e vendimit nr.771, datë 25.05.1998 të Gjykatës së Rrethit Durrës, lënë në fuqi me vendimin nr.970, datë 04.11.1999 të Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë, përmes të cilit, ndër të tjera, është vendosur pranimi i kërkesë padisë së paditësit të kundërpaditur Frederik Bakalli, duke detyruar të paditurit kundërpaditës Zisi Anastasi, etj., të njohin trashëgimtarët e trashëgimlënësit Vasil Bakalli, si pronarë të një banese që ndodhet në lagjen nr.1 të qytetit të Durrësit; konstatimin e pavlefshmërisë së kontratave të shitjes të lidhura midis të paditurve me cilësinë e qiramarrësit dhe Entit të Banesave si dhe rrëzimin e kundërpadisë së paraqitur nga të paditurit kundërpaditës me objekt, anullimin

e vendimit nr.1209, datë 09.03.1996 të Komisionit të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave pranë Bashkisë Durrës.

Si shkak për paraqitjen e kërkesës për rishikim nga ana e kërkuesve ka shërbyer vendimi nr.348, datë 09.12.2003 i Gjykatës së Apelit Durrës, i cili ka lënë në fuqi vendimin nr.398, datë 14.07.2003 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Durrës, përmes të cilit, Frederik Bakalli, deklarohej fajtor për veprën penale të falsifikimit të dokumenteve në formën e përdorimit dhe në bazë të nenit 186/1 të Kodit Penal, dënohej me 100 mijë lekë gjobë. Me vendimin nr.370, datë 25.06.2004 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë, është vendosur mospranimi i rekursit të paraqitur nga i gjykuari Frederik Bakalli.

Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, me vendimin që kundërshtohet, ka vendosur mospranimin e kërkesës për rishikim me arsyetimin, se ajo është paraqitur jashtë afatit ligjor. Kërkuesit pretendojnë se pikërisht ky vendim i Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë duhet të deklarohet si i papajtueshëm me Kushtetutën, pasi në marrjen e tij janë cenuar parimet e procesit të rregullt ligjor në kuptimin kushtetues të garantuara nga neni 42 i Kushtetutës. Sipas tyre, kërkesa për rishikim duhej pranuar pasi është paraqitur brenda afateve ligjore dhe se ajo përmban shkaqe nga ato që parashikon neni 498 i Kodit të Procedurës Civile.

Subjekti i interesuar, përmes avokatit të tij, kërkoi rrëzimin e kërkesës, pasi vendimi që kundërshtohet në Gjykatën Kushtetuese nuk është i papajtueshëm me Kushtetutën. Sipas tij, kërkesa për rishikim është paraqitur jashtë afatit ligjor të parashikuar nga nenet 495 e 496 të Kodit të Procedurës Civile, prandaj mospranimi i saj nga ana e Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë, është një vendim i drejtë që bazohet në Kushtetutë dhe në ligj. Ai vuri në dukje gjithashtu, se pavarësisht nga vendimi penal i dhënë ndaj Frederik Bakallit për falsifikim të dokumentit zyrtar në formën e përdorimit, pronësia e tij dhe e trashëgimtarëve të tjerë të të ndjerit Vasil Bakalli, mbi shtëpinë objekt konflikti, provohet edhe me shumë prova të tjera, përfshirë këtu edhe aktet e pronësisë që nga viti 1915, të cilat i janë paraqitur Komisionit të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, pranë Bashkisë Durrës, dhe më pas edhe gjykatave që kanë shqyrtuar në të tre shkallët konfliktin civil ndërmjet palëve në gjykim.

Referuar pretendimeve të kërkuesit, Gjykata Kushtetuese vlerëson se kërkesa që i është paraqitur asaj duhet të rrëzohet si e pabazuar. Në shqyrtimin e kërkesës për rishikim nga Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, nuk konstatohet asnjë shkelje që do të mund ta bënte këtë proces të parregullt në kuptimin kushtetues. Mospranimi i saj nga ana e këtij kolegji është bërë me arsyetimin e drejtë se ajo është paraqitur jashtë afatit ligjor. Eshtë fakt se vendimi penal ndaj Frederik Bakallit ka marrë formë të prerë në datë 09.12.2003, ndërsa kërkesa për rishikim mban datën 20.02.2004, pra është dërguar në Gjykatën e Lartë pas 73 ditësh nga dhënia e vendimit për këtë çështje nga Gjykata e Apelit Durrës. Sipas nenit 496 të Kodit të Procedurës Civile, në rastet e parashikuara nga neni 495 i tij, në të cilin hyn edhe çështja në fjalë, afati prej 30 ditësh, brenda të cilit mund të paraqitet kërkesa për rishikim, “... fillon nga dita që vendimi ka marrë formë të prerë”. Pretendimi i kërkuesve se rastësisht janë vënë në dijeni për procesin penal ndaj Frederik Bakallit dhe për vendimet penale që janë dhënë kundër tij nga Gjykata e Rrethit Gjyqësor Durrës dhe

Gjykata e Apelit Durrës, nuk qëndrojnë. Nga dosja penale nr.762 e Prokurorisë pranë Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Durrës rezulton, se çështja penale në ngarkim të F.B., ka filluar në datë 15.10.2002, pikërisht mbi bazën e kallzimit penal të bërë nga subjektet e interesuara Zisi Anastasi, etj., një ditë më parë, pra në datë 14.10.2002. Rezulton gjithashtu se ata kanë marrë pjesë aktive me një sërë kërkimesh në shumicën e seancave të zhvilluara për këtë çështje në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Durrës. Në seancën e datës 09.05.2003, Zisi Anastasi, ka kërkuar të hyjë edhe si palë në këtë proces, kërkesë që është refuzuar nga trupi gjykues i këshilluar në vend.

Gjykata Kushtetuese thekson me këtë rast se përcaktimi i afateve kushtetuese e ligjore në ushtrimin e të drejtës së ankimit, përfshirë këtu edhe të drejtën e paraqitjes së kërkesës për rishikim, nuk është qëllim në vetvete, por është në funksion të parimit të rëndësishëm të sigurisë juridike, si një nga përbërësit themelorë të shtetit të së drejtës. Ky element theksohet edhe në një sërë vendimesh të mekanizmave të ndryshëm ndërkombëtarë të krijuar për garantimin e të drejtave të njeriut.[1]

PER KETO ARSYE,

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, duke u bazuar në nenet 131/f e 134/g të Kushtetutës, si dhe në nenet 72 e 77 të Ligjit nr.8577, datë 10.2.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, njëzëri,

V E N D O S I Rrëzimin e kërkesës


--------------------------------------------------------------------------------

[1] Shih vendimin e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, datë 25.01.2000 në Waker kundër Mbretërisë së Bashkuar; vendimin e Komisionit të të Drejtave të Njeriut, datë 17.05.1984 në K.v.Irlandës; vendimin Ndër-Amerikan të të Drejtave të Njeriut, datë 29.05.2003 në Mendoza v.Argjentinës, etj.

Vendimi nr. 26, datë 04.12.2006(V – 26/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Sokol Sadushi, Petrit Plloçi, me sekretare Arbenka Lalica, më datë 22.06.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen nr.29 Akti që i përket:

K E R K U E S: PROKURORI I PERGJITHSHEM, ZOTI THEODHORI SOLLAKU, përfaqësuar nga Ardian Visha, prokuror pranë Zyrës së Prokurorit të Përgjtihshëm.

SUBJEKT I INTERESUAR: KUVENDI I SHQIPERISE, përfaqësuar nga Mimoza Pano e Idar Bistri, këshilltarë juridikë në Kuvendin e Republikës së Shqipërisë. O B J E K T I Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimit nr.31, datë 02.05.2006 të Kuvendit të Shqipërisë “Për përcaktimin e përbërjes dhe të afatit të veprimtarisë së Komisionit Hetimor për shqyrtimin e kërkesës së një grupi deputetësh mbi nisjen e procedurës së shkarkimit nga detyra të Prokurorit të Përgjithshëm”; Zgjidhjen e mosmarrëveshjes së kompetencave.

BAZA LIGJORE: Nenet 124/1, 131/ç, 132/1, 134/g dhe 149/1 të Kushtetutës; nenet 54-56 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, si dhe neni 8/2, shkronja “ë” të ligjit nr.8737, datë 12.02.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”.

Kërkuesi ka parashtruar këto shkaqe që lidhen me objektin e mësipërm:

- Kërkuesi legjitimohet për vënien në lëvizje të Gjykatës Kushtetuese, sepse kjo Gjykatë, në bazë të nenit 131/ç të Kushtetutës, ka për detyrë të zgjidhë mosmarrëveshjet e kompetencës ndërmjet pushteteve;

- Lidhur me organizimin e prokurorisë si autoritet publik, që siguron zbatimin e ligjit atje ku shkelja e tij parashikon një sanksion penal, praktika e demokracive perëndimore, ka pranuar dy sisteme. Sipas këtyre sistemeve, Prokuroria Publike është pjesë e ekzekutivit, ose e varur prej tij, ose paraqitet si institucion që funksionon në mënyrë të pavarur, por i organizuar pranë pushtetit gjyqësor. Një etiketim i tillë është pa rëndësi, pasi është praktikisht pushteti legjislativ, që nëpërmjet komisionit hetimor me një objekt jokushtetues, ka marrë kompetenca hetimore dhe gjyqësore që nuk i përkasin. Shërbimi i prokurorisë ka të drejtën ekskluzive për të vendosur ose jo ndjekjen penale, dmth., nëse do të çojë një çështje në gjykatë ose jo, do të pushojë një çështje në fazën e gjykimit ose jo. Asnjë organ tjetër nuk ka pushtetin e rishikimit të vendimeve të marra nga Prokuroria. Kur këto organe do ta bëjnë këtë, ky veprim është ultra vires, sepse do të privojnë një organ të pavarur për të ushtruar kompetencat dhe detyrimet e parashikuara nga Kushtetuta. Si rrjedhim, një masë, urdhër apo udhëzim i tillë nuk do të përputhej me rendin ligjor;

- Kuvendi ka shkelur parimin e ndarjes dhe balancimit të pushteteve (neni 7 i Kushtetutës), sepse ndjekja penale është detyrë e prokurorisë (neni 148/1 i Kushtetutës), ndërsa vlerësimi i këtyre çështjeve konkrete është prerogativë e pushtetit gjyqësor (neni 135/1 i Kushtetutës). Me vendimin e kundërshtuar të Kuvendit komisioni hetimor vishet me atribute e kompetenca hetimore dhe gjyqësore për kontrollin e vlerësimin e çështjeve konkrete të prokurorisë, gjë që është në kundërshtim me parimet e mësipërme. Në të

njëjtën kohë, Kuvendi i kundërvihet vendimit nr.18, viti 2003 të Gjykatës Kushtetuese, i cili i konsideron komisionet hetimore mjet kontrolli, që veprojnë vetëm brenda hapësirës kontrolluese të parlamentit dhe të lidhura në mënyrë funksionale me pushtetin ligjvënës. Objekti i hetimit nga këto komisione, nuk duhet të cenojë pavarësinë e organeve të pushteteve të tjera.

Përfaqësuesit e subjektit të interesuar, Kuvendi i Shqipërisë, duke kundërshtuar kërkesën e mësipërme, kanë parashtruar:

- Kërkuesi nuk legjitimohet në paraqitjen e kërkesës, sepse si “individ”, në bazë të nenit 134 pika 2, shkronja “g” të Kushtetutës, nuk mund të kërkojë shfuqizimin e vendimit të Kuvendit, pasi kjo nuk ka lidhje me interesat e tij personale. Kërkuesi, nuk legjitimohet edhe në kuadrin e një konflikti kompetencash, sepse nuk është subjekt në konflikt, në kuptim të nenit 54/3 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000, “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”;

- Kërkesa është e pabazuar edhe në themel. Kërkuesi ka kërkuar shfuqizimin e Vendimi të Kuvendit nr.31, datë 02.05.2006 për ngritjen e një komisioni hetimor, duke arsyetuar se me anën e këtij akti, Kuvendi ka krijuar një konflikt kompetencash me Prokurorinë. Një konflikt i tillë nuk mund të ndodhë, sepse e drejta e Kuvendit për të nxjerrë një vendim të tillë, është i bazuar në nenin 77, pika 2 të Kushtetutës. Kjo del nga përmbajtja e Vendimit nr.31, sipas të cilit, Komisioni Hetimor Parlamentar ka për objekt të verifikojë të dhënat, faktet dhe rrethanat për veprime e mosveprime të Prokurorit të Përgjithshëm, të cilat përbëjnë shkelje të rëndë të ligjit dhe shkak ligjor për shkarkimin e tij nga detyra... Vendimi nuk ka të bëjë me marrje kompetencash, që ngjasojnë me ushtrimin e ndjekjes penale.

Sipas përfaqësuesve të Kuvendit, shkeljet e rënda të ligjit, që përmenden në kërkesën për shkarkim, janë indicie, të dhëna, të cilat, deri në momentin e ngritjes së komisionit hetimor, nuk janë verifikuar nga Kuvendi. Ato nuk janë pjesë përbërëse e vendimit të Kuvendit, që atakohet për jokushtetutëshmëri. Kuvendi është në domenin e tij të evidentojë zbatimin e ligjit, njohjen e shkaqeve të kriminalitetit, veçanërisht korrupsionin dhe krimin e organizuar. Realizimi i kësaj detyre kushtetuese nuk mund të bëhet pa përmendjen e fakteve dhe çështjeve konkrete.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Petrit Plloçi, përfaqësuesit e, kërkuesit, të subjektit të interesuar, dhe shqyrtoi çështjen në tërësi,

V E R E N:Me vendimin nr.31, datë 02.05.2006, Kuvendi i Shqipërisë ka miratuar ngritjen e Komisionit Hetimor për shqyrtimin e kërkesës së një grupi deputetësh për “Nisjen e procedurës së shkarkimit nga detyra të Prokurorit të Përgjithshëm” për shkelje të rënda të ligjit gjatë ushtrimit të detyrës, dhe ka përcaktuar si objekt të hetimit – verifikimin e të dhënave, fakteve dhe rrethanave për veprime e mosveprime të Prokurorit të Përgjithshëm,

të cilat përbëjnë shkelje të rëndë të ligjit dhe shkak ligjor për shkarkimin e tij nga detyra, në përputhje me nenin 149 pika 2 të Kushtetutës. Në bazë të objektit të hetimit të përcaktuar me vendimin e mësipërm të Kuvendit, me vendimin e ndërmjetëm datë 31/05.2005, Komisioni Hetimor Parlamentar ka miratuar planin e hetimit, dhe ka detajuar edhe objektin e hetimit.

Kërkuesi, Prokurori i Përgjithshëm, ka kërkuar shfuqizimin e vendimit të mësipërm të Kuvendit, duke arsyetuar, në esencë, se me këtë vendim ka lindur një konflikt kompetencash midis Kuvendit dhe Prokurorisë.

Sipas kërkuesit, me vendimin e kundërshtuar të Kuvendit të Shqipërisë është krijuar një konflikt me Prokurorinë, sepse në këtë rast, legjislativi ka marrë atribute që u përkasin organeve të tjera kushtetuese dhe konkretisht, prokurorisë dhe gjykatës. Për të shqyrtuar këtë pretendim, Gjykata duhet të mbajë parasysh funksionin kushtetues të Kuvendit (nëpërmjet komisioneve hetimore të tij), pozicionin kushtetues të prokurorisë në strukturën e organeve të shteti, në mënyrë të veçantë, kompetencat kushtetuese dhe ligjore të prokurorisë.

Lidhur me funksionin e Kuvendit dhe komisioneve hetimore të tij (neni 77 i Kushtetutës), Gjykata Kushtetuese është shprehur me vendimin Nr.18, datë 14.05.2003, ku pranohet, se funksioni i ligjvënësit materializohet, nga njëra anë në miratimin e ligjeve, dhe nga ana tjetër, në ushtrimin e kontrollit mbi pushtetet e tjera, deri në atë masë që ky pushtet zbatohet. Kontrolli parlamentar ushtrohet edhe në kontekstin e të drejtës kushtetuese të shtetasve për të marrë informacion në lidhje me çështjet e interesit publik. Qëllimi i ngritjes së komisioneve hetimore është për të njohur dhe verifikuar në thellësi një fenomen, ngjarje, a veprimtari, me synimin, të nxirren përfundime mbi nevojën e miratimit, plotësimit apo korrigjimit të ligjeve të veçanta.

Megjithatë, sipas vendimit të sipërcituar të Gjykatës Kushtetuese, e drejta për të ushtruar hetim parlamentar nuk mund të jetë e pakufizuar. Kufizimi i saj lidhet me detyrimin që objekti i hetimit, të respektojë parimet kushtetuese, si parimi i ndarjes së pushteteve, i prezumimit të pafajësisë etj. Pavarësia e gjykatave nuk pengon qëndrimet kritike të qytetarëve apo deputetëve, por vlerësimi i tyre nëpërmjet raporteve të komisioneve hetimore parlamentarë, vjen në kundërshtim me parimet kushtetuese.

Gjykata Kushtetuese analizoi edhe pozicionin kushtetues të organit të prokurorisë në strukturën institucionale shtetërore, si dhe kompetencat kushtetuese e ligjore të këtij organi. Në këtë drejtim, u mbajt parasysh statusi i prokurorisë në varësi të ndryshimeve të kuadrit kushtetues e ligjor përkatës.

Sipas kuadrit kushtetues e ligjor, para viteve `90, prokuroria nuk ishte konceptuar si organ i pavarur. Kjo për arsye se organizimi i shtetit dhe veprimtaria shtetërore bazohej në parimin e unitetit të pushtetit. Përveç kësaj, organeve përfaqësuese u ishte dhënë e drejta të drejtojnë dhe kontrollojnë veprimtarinë e të gjitha organeve të tjera shtetërore, të cilat përgjigjeshin përpara tyre dhe u jepnin llogari.

Ndryshimet demokratike të fillimit të viteve `90 sollën ndryshime të organizimit shtetëror. Përveç kontrollit të zbatimit të ligjeve, organit të prokurorisë iu caktua edhe funksioni i ndjekjes penale e mbrojtjes së akuzës në gjyq (neni 1 i ligjit nr.7538, datë 17.12.1991 “Për disa ndryshime në ligjin nr.6298, datë 27.03.1981 “Për Prokurorinë”), si dhe u sanksionua parimi, se prokuroria është e pavarur në ushtrimin e funksioneve të saj dhe se vepron vetëm në bazë të ligjit (neni 2). Këto parime u risanksionuan, me disa ndryshime, edhe në kuadrin kushtetues të fillimit të viteve 90 (ligji nr.7561, datë 29.04.1992, “Për disa ndryshime e plotësime në ligjin nr.7451, datë 29.04.1991, “Për dispozitat kryesore kushtetuese”, nenet 13 e 14). Në këtë rregullim kushtetues sanksionohet përsëri pavarësia e prokurorëve nga pushtetet e tjera, ndërsa prokuroria, organizohet dhe funksionon brenda pushtetit gjyqësor si organ unik e i centralizuar (neni 13). Por njëherësh, në këtë ligj kushtetues, janë bërë përpjekje për të shtuar elementët që garantojnë pavarësinë e këtij organi, duke parashikuar zgjedhjen e titullarëve të tij nga ana dy organeve kushtetuese dhe konkretisht, zgjedhja e Prokurorit të Përgjithshëm dhe zëvendësit e tij nga Kuvendi Popullor, me propozim të Presidentit të Republikës (neni 14).

Parimet e sanksionuara në ligjin “Për Dispozitat Kryesore Kushtetuese”, mbi të cilat mbështetej statusi i prokurorisë, gjetën pasqyrim edhe në Kushtetutën e vitit 1998. Kështu, organi i prokurorisë ruan në esencë po atë funksion, po ato parime organizimi, duke parashikuar gjithashtu, se në ushtrimin e kompetencave të tyre prokurorët u nënshtrohen Kushtetutës dhe ligjeve (neni 148). Për t’i thënë një theks më të dukshëm pavarësisë së prokurorisë, në raport me ligjin “Për Dispozitat Kryesore Kushtetuese”, Kushtetuta ndryshon, në esencë, procedurën e emërimit dhe të shkarkimit të Prokurorit të Përgjithshëm, duke mos ia lënë këtë proces vetëm një organi kushtetues, si dhe duke specifikuar në Kushtetutë shkaqet e shkarkimit. Kështu, emërimi i Prokurorit të Përgjithshëm bëhet nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit, ndërsa prokurorët e tjerë emërohen nga Presidenti i Republikës, mbi propozimin e Prokurorit të Përgjithshëm (neni 149/1/2/3), ndërsa shkarkimi i është lënë Presidentit të Republikës, me propozim të Kuvendit.

Elementë të rëndësishëm të pavarësisë funksionale të prokurorisë janë sanksionuar edhe nëpërmjet ligjit nr.7905, datë 21.03.1995, “Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”. Kështu, është prokurori më i lartë autoriteti, që ka të drejtë të vendosë ndryshimin ose shfuqizimin e vendimeve të marra nga prokurori më i ulët më ankim ose kryesisht (neni 24/5 i ligjit). Kjo do të thotë se ligjshmëria e vendimeve dhe e veprimeve, si dhe rregullshmëria dhe plotësia e hetimeve të kryera nga prokurorët më të ulët kontrollohet vetëm nga prokurori më i lartë.

Sigurisht, që midis institucioneve të Kuvendit dhe Prokurorisë ekziston një lidhje e veçantë kushtetuese. Kjo lidhje kushtetuese shprehet në faktin, se Prokurori i Përgjithshëm, për sa e lejon ligji, është i detyruar të japë shpjegime dhe të informojë në komisionet parlamentare për çështje të ndryshme të veprimtarisë së tij (neni 80/3 i Kushtetutës), si dhe të informojë herë pas here Kuvendin për gjendjen e kriminalitetit (neni 149/4 i Kushtetutës). Veç kësaj, Kuvendi jep pëlqimin për emërimin e Prokurorit të Përgjithshëm (neni 149/1 i Kushtetutës), si dhe i propozon Presidentit të Republikës

shkarkimin e tij (neni 149/2 i Kushtetutës). Megjithatë, Gjykata Kushtetuese vlerëson se, në aspektin kushtetues, fakti se Kuvendi jep pëlqimin për emërimin, apo propozon shkarkimin e këtij funksionari publik nuk do të thotë, se ky person, është drejtpërdrejt përgjegjës ndaj Kuvendit. Edhe detyrimi për të informuar Kuvendin, nuk do të thotë se pavarësia e drejtuesit apo ajo e institucionit të drejtuar prej tij, është e kufizuar.

Për sa sipër, vlerësohet se, organi i prokurorisë ka disa veçori, të cilat janë përcaktuar në Kushtetutë dhe në ligj, të cilat e vendosin këtë organ në një pozitë të dallueshme nga pushtetet e tjera, dhe veçanërisht si: a) organi i vetëm në vend që ushtron ndjekjen penale; b) organ që përfaqëson akuzën në gjyq në emër të shtetit, që disponon mbi çështjet që ndodhen në gjykim dhe i lirë në kërkimet për llojin dhe masën e dënimit ndaj personave që i rezultojnë fajtorë; c) organ me pavarësi të plotë në ushtrimin e funksioneve, duke iu nënshtruar vetëm Kushtetutës dhe ligjeve, gjë që do të thotë që fillimi i procedimit penal, vënia para përgjegjësisë penale, pushimi, pezullimi i çështjeve dhe dërgimi në gjyq, janë atribute të prokurorisë; d) organ i centralizuar, që vepron sipas rregullit, që urdhrat dhe udhëzimet e prokurorit më të lartë janë të detyrueshme për prokurorët më të ulët, ndërsa ligjshmëria e vendimeve dhe e veprimeve si dhe rregullshmëria dhe plotësia e hetimeve të kryera nga prokurorët më të ulët kontrollohen vetëm nga prokurori më i lartë (neni 24/4/5 i ligjit nr.7905, datë 21.03.1995 “Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”, i ndryshuar), me përjashtim të rasteve kur ligji procedural ia njeh gjykatës një të drejtë të tillë. Vlerësohet gjithashtu, se Prokurori i Përgjithshëm si drejtues i organit të prokurorisë, në kuptimin kushtetues, nuk ka përgjegjësi politike para Kuvendit. Një zgjidhje e tillë kushtetuese, ka për qëllim krijimin një organi prokurorie që bazohet në profesionalizëm. Prokurori i Përgjithshëm është drejtues profesional e jo politik i prokurorisë, karakteristika këto, që sigurojnë pavarësinë profesionale të këtij organi.

Funksioni i organit të prokurorisë – si përfaqësues i akuzës në emër të shtetit (neni 148/1 i Kushtetutës), bën ky organ, të ketë të drejtën ekskluzive për të vendosur ose jo ndjekjen penale, d.m.th., nëse do të çojë ose jo një çështje në gjyq, nëse do ta pushojë ose jo një çështje në fazën e gjykimit. Kuvendi, apo komisionet e tij hetimore, nuk kanë pushtetin e rishikimit të vendimit të marrë nga prokuroria, apo ta shtrëngojnë prokurorinë për të ndryshuar vendimet e saj. Në këtë kuadër, Gjykata Kushtetuese vlerëson gjithashtu, se mjetet e kontrollit parlamentar mbi Prokurorinë nuk mund të përdoren asnjëherë, si instrument për të shqyrtuar dhe vlerësuar vendimet e marra nga ana e prokurorëve për çështje konkrete. Parlamenti mund të ndikojë në institucionin e Prokurorisë vetëm nëpërmjet pushteteve të tij ligjvënëse.

Gjykata Kushtetuese vlerëson, se edhe rasti i paraqitur, duhet të shqyrtohet në këndvështrimin e konsideratave të mësipërme.

Në çështjen në shqyrtim, një grup deputetësh të Kuvendit të Shqipërisë, kanë kërkuar ngritjen e një komisioni hetimor për nisjen e procedurave për shkarkimin nga detyra të Prokurorit të Përgjithshëm. Në kërkesën e tyre, grupi i deputetëve ka parashtruar si shkaqe për ngritjen e komisionit dhe si aspekte që do t’i nënshtroheshin kontrollit parlamentar, një sërë çështjesh. Sipas tyre, Prokurori i Përgjithshëm si drejtues i organit të akuzës mban përgjegjësi: - Për krime të pazbuluara, ku përmenden disa vrasje; - Për

përdorimin e Prokurorisë së Përgjithshme si mjet shantazhi politik ndaj deputetëve; -Për degradimin e akuzës në një numër çështjesh të bujshme (çështjet e trafikut të organizuar dhe prostitucionit); -Për nxjerrjen e urdhrave të paligjshëm, që cenojnë të drejtat dhe liritë e personit; - Për degradim të akuzës dhe favorizim të paligjshëm të familjarëve të personave me pushtet (ku përmenden disa ngjarje të pazbardhura), si dhe klientelizëm e servilizëm ndaj lidhjeve me pushtetin të të pandehurve, ku përmenden disa ngjarje të pazbardhura, shprehur nëpërmjet cilësimit ligjor; - Për komandime të paligjshme të prokurorëve; - Për pengimin e drejtësisë dhe fshehjen e krimit; - Për pengimin e inspektorëve të Ministrisë së Drejtësisë për të verifikuar fashikullin hetimor të procedimit penal të një shtetasi; - Për mosndjekje të denoncimeve publike për veprën e korrupsionit; - Për inertsinë në hetimin e autorëve të krimeve kundër jetës për motive të dobëta (gjakmarrje); - Për dështimin e procedurës së ekstradimit të personave të implikuar në një organizatë kriminale; - Për përfshirje dhe mbështetje të elementëve kriminal në prokurori; - Për mungesën e bashkëveprimit me K.L.Sh-në për ushtrimin e ndjekjes penale ndaj punonjësve të administratës shtetërore, të cilët sipas KLSH-së kanë kryer shkelje të ligjit duke dëmtuar buxhetin e shtetit; - Për mosregjistrim të fillimit të procedimit për secilin nga rastet e përmendura në raportet e komisioneve hetimore, të depozituara si kallëzime apo të publikuara, si dhe - për mosndërmarrje të asnjë veprimi hetimor (përmenden një sërë rastesh të tilla konkrete).

Kuvendi i Shqipërisë mori në shqyrtim kërkesën e mësipërme, paraqitur nga grupi i deputetëve dhe duke e konsideruar të drejtë atë, me vendimet nr.30 e nr.31, datë 02.05.2006, vendosi të miratojë raportin përkatës të Komisionit për Çështjet Ligjore si dhe të ngrejë komisionin hetimor për nisjen e procedurës së shkarkimit nga detyra të Prokurorit të Përgjithshëm. Në pikën II të këtij vendimi është theksuar, se Komisioni Hetimor ka për objekt dhe detyrë të verifikojë të dhënat, faktet dhe rrethanat për veprime e mosveprime të Prokurorit të Përgjithshëm, të cilat përbëjnë shkelje të rëndë të ligjit dhe shkak ligjor për shkarkimin e tij nga detyra në përputhje me nenin 149 pika 2 të Kushtetutës si dhe nenin 7/2 të ligjit nr.8737, datë 12.02.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Prokurorisë në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar.

Në pikën II të vendimit nr.31, datë 02.05.2006, të Kuvendit të Shqipërisë është theksuar, se objekt hetimi do të jenë të dhëna, fakte dhe rrethana për veprime e mosveprime të Prokurorit të Përgjthshëm, por nuk është treguar, se cilat janë konkretisht këto të dhëna e fakte, që do t’i nënshtrohen verifikimit. Kjo mënyrë e papërcaktuar e formulimit të pikës 2 të vendimit, që ka të bëjë me objektin e hetimit të komisionit, lë qartë të kuptohet, se të dhënat, faktet dhe rrethanat, që disponon Kuvendi, janë ato që përmblidhen në kërkesën e grupit të deputetëve, që më pas, janë reflektuar edhe në planin e hetimit, hartuar nga komisioni hetimor në mbështetje të ligjit nr.8891, datë 02.05.2002 dhe të vendimit nr.31, datë 02.05.2006 të Kuvendit të Shqipërisë. Në këto kushte, objekti i hetimit të komisionit, nuk mund të kuptohet i shkëputur nga çështjet që kanë gjetur pasqyrim në planin e hetimit.

Në kreun I të Planit të Hetimit të komisionit hetimor të titulluar “Baza ligjore, objekti, faktet, rrethanat dhe çështjet për hetim”, në mënyrë të përmbledhur përmenden këto drejtime, që përbëjnë edhe objektin e kontrollit, si a) mosfillimi i hetimeve për

shpërdorime të deklaruara të bëra publike në median e shkruar dhe elektronike, shkrimeve, artikujve apo transmetimet direkt të veprimtarisë së komisioneve hetimore, deklarimeve të anëtarëve të komisionit dhe diskutimeve të deputetëve në seancë parlamentare; b) çështje të bëra publike për djegjen e gazetës “Koha Jonë”, akuzat për korrupsion ndaj ish-kryeministrave të qeverive të majta, akuzat për implikime me agjenturat e huaja, etj; c) shqyrtimi i ligjshmërisë së veprimtarisë së Prokurorisë për mosfillimin e çështjeve penale për kallzime të depozituara nga Kontrolli i Lartë i Shtetit, komisionet hetimore, deputetë të Kuvendit ose individë, ndonëse kallzimet përmbanin prova të mjaftueshme për ekzistencën e veprës penale dhe dyshime të arsyeshme për kryerjen e saj nga të akuzuarit; d) pezullime dhe pushime të një numri të madh të çështjeve hetimore për krime të rënda kundër personit, si dhe mjaft ngjarje të pa zbardhura dhe pa u gjetur autorët; e) shqyrtimi i ligjshmërisë së veprimtarisë së prokurorisë për çështje të akuzës dhe ndjekjes penale për persona me imunitet apo familjar të ish maxhorancës, kualifikime të gabuara të veprës penale, si dhe kërkesa për masa të buta dënimi; f) degradim akuze; h) komandime të kundërligjshme në detyrë, si dhe mosekzektim i vendimeve penale; i) mosveprim i prokurorisë ndaj krimit të organizuar për disa çështje të caktuara.

Gjykata Kushtetuese vlerëson, se vendimi i Kuvendit për ngritjen e komisionit hetimor që ka për qëllim nxjerrjen e përfundimeve mbi nevojën e miratimit të ligjeve, apo evidentimin e dukurive e të përgjegjësisë së personave përgjegjës, është në pajtim me Kushtetutën. Por Gjykata, nuk e gjen të tillë vendimin e Kuvendit për sa i përket objektit të hetimit të komisionit hetimor, sepse siç rezulton edhe nga plani i hetimit, objekt hetimi janë bërë mjaft çështje e aspekte, të cilat përbëjnë problem në këndvështrimin kushtetues dhe veçanërisht, në këndvështrimin e respektimit të parimeve dhe të funksionit kushtetues të organit ligjvënës dhe atij që i nënshtrohet kontrollit hetimor, siç është në rastin konkret organi i prokurorisë.

Gjykata Kushtetuese, duke ballafaquar çështjet objekt hetimi parlamentar, me standardet kushtetuese të parashtruara më sipër dhe që kanë të bëjnë me funksionet e komisioneve hetimore parlamentare, si dhe me pozitën e rolin kushtetues të organit të prokurorisë vlerëson, se veprimtaria e komisionit hetimor në këtë rast, përbën një tejkalim të funksioneve të Kuvendit, mosrespektim të parimeve kushtetuese si dhe ndërhyrje në kompetencat e organit të prokurorisë. Kjo për arsye se, çështjet objekt hetimi parlamentar, sipas Kushtetutës dhe legjislacionit përkatës, i takojnë për kontroll e zgjidhje këtij organi dhe jo organeve të tjera, përfshirë dhe Kuvendin e Shqipërisë.

Një nga drejtimet e veprimtarisë se komisionit hetimor është edhe kontrolli mbi vendimet e mosfillimit të çështjeve penale, të pushimit të hetimeve apo pezullimit të tyre. Kështu, komisioni ka marrë përsipër të kontrollojë dhe të vlerësojë bazueshmërinë në ligj dhe rregullshmërinë e këtyre vendimeve. Mirëpo në aspektin funksional, këto janë kompetenca të organit të prokurorisë dhe që nuk i përkasin veprimtarisë kontrolluese të legjislativit. Është prokurori më i lartë autoriteti që ka të drejtë të vendosë ndryshimin ose shfuqizimin e vendimeve të marra nga prokurori më i ulët (neni 24/5 i Kodit të Procedurës Penale). Ky parim i rëndësishëm i organizimit dhe funksionimit të prokurorisë, si organ i centralizuar, që i nënshtrohet Kushtetutës dhe ligjit (neni 148/3 i

Kushtetutës), do të thotë se kontrolli i bazueshmërisë në ligj të vendimeve të prokurorëve dhe vlerësimi e shfuqizimi i tyre, është atribut i vetë prokurorisë ose organeve të caktuara me ligj, siç është gjykata. Lidhur me vendimet e mosfillimit të çështjeve penale, subjektet që kanë bërë kallzimin kanë të drejtë të ankojnë këtë vendim në gjykatë (neni 291/2 i Kodit të Procedurës Penale). Edhe ankimi kundër vendimit të pushimit të akuzës ose të çështjes penale bëhet në gjykatë (neni 329 i Kodit të Procedurës Penale), ndërsa hetimi i pezulluar, mund të rifillojë me vendim të prokurorit (neni 326/3 i Kodit të Procedurës Penale). Jashtë kontrollit të Kuvendit, nusur nga këto kritere juridike, janë edhe çështje të tjera të përfshira në objektin e hetimit të komisionit, si – kontrolli i plotësisë së kallzimeve të bëra në prokurori, kontrolli i plotësisë së hetimeve të zhvilluara nga organi i prokurorisë, vlerësimi i cilësimeve juridike të bëra nga ky organ dhe i llojit e masës së dënimeve të kërkuara nga prokurori, etj.

Në interpretim të nenit 77 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese, ka theksuar se hetimi parlamentar nuk mund të jetë absolutisht i pakufizuar. Ky kufizim imponon, që objekti i hetimit të respektojë parimet kushtetuese, që hetimi parlamentar të lidhet me veprimtarinë e legjislativit dhe që hetimi të mos përdoret në mënyrë abuzive.

Për sa më sipër, duke përfshirë në objektin e hetimit një numër çështjes që nuk përfshihen në sferën kontrolluese të tij, organi ligjvënës, ka cenuar kompetencat e organit të prokurorisë dhe për rrjedhojë, ka krijuar një mosmarrëveshje kompetencash, që në kuptim të nenit 131 shkronja “ç” të Kushtetutës i përket për zgjidhje Gjykatës Kushtetuese. Kjo Gjykatë, për këto arsye e konsideron konfliktin e kompetencave rrjedhojë e ndërhyrjes së pushtetit legjislativ (nëpërmjet komisionit hetimor) ndaj kompetencave kushtetuese e ligjore të organit të prokurorisë.

Përfaqësuesit e subjektit të interesuar pretenduan, se vendimi i kundërshtuar i Kuvendit nuk ka të bëjë me ndonjë marrje kompetencash, që ngjasojnë me ushtrimin e ndjekjes penale dhe se në kuadrin e një mosmarrëveshje kompetencash, Prokurori i Përgjithshëm nuk legjitimohet në paraqitjen e kërkesës. Ky pretendim i subjektit të interesuar është i pabazuar.

Gjykata Kushtetuese ka juridiksion të vendosë për mosmarrëveshjet e kompetencës ndërmjet pushteteve (neni 131/ç i Kushtetutës), me kusht që, mosmarrëveshja të ketë lidhje me ushtrimin e veprimtarisë së tyre (neni 54/1 i ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”). Gjykata Kushtetuese merr në shqyrtim këto mosmarrëveshje kur subjektet përkatëse e kanë konsideruar veten kompetente për të vendosur për çështje konkrete (neni 54/2 i ligjit të sipërcituar), dhe si bazë për fillimin e shqyrtimit të këtyre çështjeve mund të shërbejë çdo lloj akti ligjor e nënligjor, veprim ose mosveprim i organeve të pushteteve, që kanë çuar në mosmarrëveshje kompetencash midis tyre (neni 54/4 i ligjit).

Edhe sipas jurisprudencës kushtetuese që ka të bëjë me këtë lloj konflikti, që të lindë një mosmarrëveshje kompetence ndërmjet pushteteve, duhet të ekzistojnë në të njëjtën kohë këto kushte të nevojshme: mosmarrëveshja, si rregull, të lindë ndërmjet organeve që u përkasin pushteteve të ndryshme; mosmarrëveshja të lindë ndërmjet

organeve kompetente që deklarojnë përfundimisht vullnetin e pushtetin e pushtetit, të cilit i përkasin; si dhe mosmarrëveshja të lindë për përcaktimin e sferës së kompetencave të përcaktuara nga normat kushtetuese për pushtete të ndryshme. Edhe në rastin në shqyrtim janë prezent të gjithë elementët e një mosmarrëveshje të tillë. Konkretisht, Kuvendi, si pushtet legjislativ, ka marrë vendimin nr.31, datë 02.05.2006 me të cilin ka konsideruar veten kompetent për të kontrolluar e vlerësuar vendimet e organit të Prokurorisë, të marra për çështje konkrete. Organi i Prokurorisë ka pretenduar se kjo është sferë e kompetencave të tij, duke kërkuar zgjidhjen e kësaj mosmarrëveshje në Gjykatën Kushtetuese.

Lidhur me sferën e kompetencave të organit të prokurorisë, Gjykata Kushtetuese konkludon se ato kanë të bëjnë me ushtrimin e ndjekjes penale, përfaqësimin e akuzës në gjyq, si dhe me kryerjen e detyrave të tjera të caktuara me ligj (neni 148/1 i Kushtetutës). Kështu, përveç ushtrimit të ndjekjes penale dhe përfaqësimit të akuzës në emër të shtetit, organi i prokurorisë, në linjë hierarkie, ka në kompetencë edhe kryerjen e kontrollit mbi vendimet e prokurorëve më të ulët (neni 24/5 i Kodit të Procedurës Penale). Pikërisht, kjo kompetencë e organit të prokurorisë është cenuar nga ana e pushtetit legjislativ nëpërmjet vendimit të kundërshtuar.

Në këto rrethana nuk është i bazuar as pretendimi se Prokurori i Përgjithshëm nuk legjitimohet si kërkues në një mosmarrëveshje kompetencash. Në një mosmarrëveshje të tillë, kërkesa ngrihet nga subjektet në konflikt (neni 54/3 i ligjit të sipërcituar). Në rastin në shqyrtim, subjekt në konflikt është organi i prokurorisë, përfaqësuar nga Prokurori i Përgjithshëm, i cili në emër të këtij organi ka pretenduar cenimin e kompetencave të tij. Kjo për faktin, se prokuroria është organizuar si strukturë e centralizuar (neni 3 i ligjit nr.8737, datë 12.02.2001 “Për Prokurorinë”, ku Prokurori i Përgjithshëm është përgjegjës për ushtrimin e ndjekjes penale, dhe përfaqësimin e akuzës në gjyq në emër të shtetit, si dhe për realizimin e detyrave të tjera që me ligj i ngarkohen Prokurorisë (neni 8 i ligjit të sipërcituar).

PER KETO ARSYE,

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, duke u bazuar në nenin 72 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I: - Të zgjidhë mosmarrëveshjen e kompetencave të lindur midis dy organeve shtetërore, subjekt në këtë mosmarrëveshje, dhe të deklarojë se Kuvendi i Shqipërisë nuk ka kompetencë të kontrollojë dhe të vlerësojë vendimet e prokurorëve në çështjet konkrete për mosfillimin e procedimit penal, për pezullimin e hetimeve, për pushimin e çështjeve penale, për marrjen e masave të sigurimit, si dhe të vendimeve e veprimeve të tjera që lidhen me ushtrimin e ndjekjes penale dhe përfaqësimin e akuzës në gjyq.


MENDIMI I PAKICES

Nuk jemi dakord me vendimin e shumicës për këto arsye:

Shumica ka vendosur të deklarojë se Kuvendi i Shqipërisë nuk ka kompetencë të kontrollojë e vlerësojë vendimet e prokurorëve në çështje konkrete. Ky vendim deklarativ nuk i përgjigjet objektit të kërkesës së ushtruar nga Prokurori i Përgjithshëm dhe të marrë në shqyrtim nga Gjykata Kushtetuese që është: “Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimit nr.31, datë 02.05.2006 të Kuvendit të Shqipërisë “Për përcaktimin e përbërjes dhe afatit të veprimtarisë së Komisionit Hetimor për shqyrtimin e kërkesës së një grupi deputetësh mbi nisjen e procedurës për shkarkimin nga detyra të Prokurorit të Përgjithshëm, si dhe zgjidhjen e mosmarrëveshjes së kompetencave””. Në dispozitivin e vendimit shumica nuk shprehet për shfuqizimin e vendimit, por vetëm deklaron moskompetencën e Kuvendit për të kontrolluar vendimet për çështje konkrete.

Në këtë mënyrë është bërë një devijim jo vetëm nga objekti i kërkesës, me të cilën kërkohet shfuqizimi i vendimit të Kuvendit si i papajtueshëm me Kushtetutën, por edhe nga kërkesat ligjore për mënyrën e zgjidhjes së çështjeve të tilla nga Gjykata Kushtetuese. Sipas nenit 56/2 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”: “kur zgjidhja e mosmarrëveshjes së kompetencës është e lidhur me akte ligjore ose nënligjore të nxjerra nga organet palë në konflikt, Gjykata Kushtetuese, për zgjidhjen e mosmarrëveshjes shqyrton edhe kushtetutshmërinë apo ligjshmërinë e aktit”. Për rrjedhojë, përderisa shumica ka arritur në përfundimin se ekziston konflikti i kompetencave, duhej ta shqyrtonte vendimin e Kuvendit si të papajtueshëm me Kushtetutën. Duke iu referuar argumenteve të përdorura nga shumica, rezulton se konfondohet objekti sipas vendimit me planin e hetimit të komisionit hetimor, i cili nuk është pjesë e vendimit, por një masë praktike për zbatimin e tij. Gjykata Kushtetuese, nuk shqyrton zbatimin e aktit por kushtetutshmërinë e tij.

Ky devijim nga objekti i kërkesës nuk është rastësi, por lidhet me faktin se Kuvendi dhe komisioni hetimor i ngritur prej tij kanë bërë vlerësim të punës dhe jo marrje të kompetencave që përmenden në vendimin e shumicës. Argumenti për marrje të kompetencave nuk qëndron pasi Kuvendi nuk ka zhvilluar hetime për çështje konkrete, as kontroll të dosjeve të hetuara për efekt të ndjekjes penale apo përfaqësimit të tyre në gjykatë (të cilat janë kompetenca të prokurorit), por nëpërmjet shqyrtimit të tyre ka bërë vlerësime të punës së prokurorisë, në funksion të qëllimit të ngritjes dhe ushtrimit të veprimtarisë së komisionit hetimor. Përderisa ky i fundit nuk ka marrë përsipër të hetojë çështje konkrete, nuk mund të flitet për marrje të kompetencave të prokurorit.

Duke patur mendimin se në rastin konkret nuk ekziston konflikti i kompetencës dhe për pasojë çështja nuk hyn në juridiksionin e Gjykatës Kushtetuese, për t’iu nënshtruar kontrollit kushtetues, nuk e shohim me vend të shprehemi për mënyrën dhe shtrirjen e

kontrollit të komisionit hetimor. Përderisa çështja nuk ka objekt shqyrtimi kushtetues, çdo koment lidhur me të do të ishte i tepërt.

Në këto kushte, kërkesa e paraqitur nuk ka objekt dhe nuk duhej të ishte marrë në shqyrtim nga Gjykata Kushtetuese.

Anëtarë: Xh. Zaganjori, K. Peçi, A. Karamuço

Vendimi nr. 27, datë 11.12.2006(V – 27/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, më datë 02.06.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen nr.26 Akti që i përket:

K E R K U E S: ARBEN DERVISHI, përfaqësuar nga avokatët Qazim Gjonaj e Baftjar Rusi, me prokurë.

SUBJEKT I INTERESUAR: PROKURORIA E PËRGJITHSHME, në mungesë.O B J E K T I Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimeve nr.151, datë 14.07.2004 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Fier; nr.334, datë 03.11.2004 të Gjykatës së Apelit Vlorë dhe nr.764, datë 09.11.2005 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.


Së pari, në fazën e hetimit nuk i është komunikuar akuza. Janë lejuar një sërë veprimesh procedurale pa praninë e mbrojtësit, si e drejta për informim të menjëhershëm për thelbin dhe shkakun e akuzës, parashikuar nga nenet 28/1 dhe 31/a të Kushtetutës si dhe neni 6/3, shkronja “e” e Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Së dyti, prokurori ka shkelur të drejtën e njoftimit, sepse sipas nenit 140/1 të Kodit të Procedurës Penale, meqenëse nuk ishte marrë masë ndalimi apo arresti, duhej të zbatoheshin rregullat e njoftimit të pandehurit të lirë.

Së treti, prokura e lëshuar në emër të kërkuesit për përfaqësimin në gjykim nuk është nënshkruar prej tij, për arsye se ai ka qenë në Greqi. Në këtë prokurë rezulton se i pandehuri ka pranuar fajësinë, akuzën si dhe mbrojtësin, në kundërshtim me interesat e tij. Prokura nuk është sipas formës ligjore, pasi i mungon edhe vula e thatë.

Së katërti, mungesa e njoftimit për të pandehurin ose familjarët e tij në gjykimin në gjykatën e rrethit gjyqësor dhe mungesa e njoftimit për ankimin e prokurorit dhe për datën e gjykimit në apel, kanë shkelur të drejtën e mbrojtjes.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Sokol Sadushi, përfaqësuesin e kërkuesit dhe shqyrtoi çështjen në tërësi,

V E R E N:Gjykata e Rrethit Gjyqësor Fier, ka deklaruar fajtor kërkuesin për veprën penale të shfrytëzimit të prostitucionit, parashikuar nga neni 114/a, pikat 4 e 5 të Kodit Penal, duke e dënuar me 10 vjet burgim dhe në aplikim të gjykimit të shkurtuar me 6 vjet e 8 muaj burgim.

Gjykata e Apelit Vlorë, ka lënë në fuqi vendimin e gjykatës së rrethit gjyqësor për fajësinë dhe kualifikimin e veprës penale, por e ka dënuar të pandehurin me 8 vjet burgim duke urdhëruar zbritjen e 1/3 së dënimit.

Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, ka lënë në fuqi vendimin e Gjykatës së Apelit Vlorë.

Megjithëse nga pikëpamja formale pretendimet e kërkuesit lidhen me disa nga elementet e procesit të rregullt ligjor, Gjykata Kushtetuese i shqyrtoi ato në seancë gjyqësore dhe konkludoi se janë të pabazuara. Pretendimet e kërkuesit për moskomunikimin e akuzës dhe për mosqenien e tij apo të mbrojtësit në dijeni të zhvillimit të procesit ligjor në gjykatën e rrethit gjyqësor dhe në gjykatën e apelit nuk qëndrojnë. Nga verifikimi i dosjes gjyqësore rezulton se mbrojtësi i caktuar prej kërkuesit ka qenë i pranishëm në të gjitha veprimet procedurale si në fazën e hetimit ashtu edhe në atë të gjykimit.

Pretendimi i kërkuesit për falsitetin e prokurës së hartuar para noterit, të cilën e bazon në një akt ekspertimi privat të paraqitur në seancë gjyqësore, nuk është i bazuar. Nga dosja rezulton, se prokura, nëpërmjet të cilës është autorizuar mbrojtësi për të realizuar përfaqësimin në gjykim të kërkuesit, është e nënshkruar prej këtij të fundit. Përderisa, në rastin konkret, ndodhemi përpara një akti publik të nënshkruar para noterit dhe që prezumohet i ligjshëm, i binte barra kërkuesit, që konform rregullave procedurale, të provonte përfundimisht në instancat gjyqësore pasaktësinë apo pavërtetësinë e këtij dokumenti zyrtar. Duke iu referuar një akt ekspertimi të siguruar nga vetë kërkuesi, Gjykata Kushtetuese nuk mund të investohej mbi falsitetin e prokurës dhe për rrjedhojë për parregullsinë e të gjithë procesit ligjor,.

Përfundimisht, Gjykata Kushtetuese konkludon, se përderisa kërkesa e paraqitur nga kërkuesi nuk provon se procesi ligjor i zhvilluar ndaj tij të ketë shkelur parimet thelbësore të të drejtës për një proces të rregullt ligjor, duhet rrëzuar si e pabazuar.

PER KETO ARSYE,

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, duke u bazuar në nenet 131, shkronja “f” dhe 134, pika 1, shkronja “g” të Kushtetutës, si dhe në nenet 72 e 77 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I: Rrëzimin e kërkesës.


Vendimi nr. 28, datë 11.12.2006(V – 28/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, anëtarë, me sekretare Brunilda Bara, në datë 07.07.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen nr.27 Akti që i përket:

K E R K U E S: PETRIT OSMANI, përfaqësuar nga avokat Arqile Nini, me prokurë.


O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimeve nr.237, datë 29.10.2003 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Fier; nr.91, datë 02.04.2004 të Gjykatës së Apelit Vlorë dhe nr.40, datë 02.02.2005 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.


Së pari, procesi gjyqësor është zhvilluar në bazë të provës së vetme, që është marrë në mënyrë të kundërligjshme, duke shkelur nenin 32, pikat 1 dhe 2 të Kushtetutës. Dëshmia e të dëmtuarës nuk është marrë me vullnetin e saj të lirë dhe të plotë, gjë e cila rezulton nga materiali denoncues dhe nga largimi i të dëmtuarës jashtë shtetit;

Së dyti, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Fier, ka shkelur rregullat procedurale dhe parimin themelor të një gjykimi të drejtë, sepse i ka kërkuar organit të akuzës riformulimin e

akuzës së re për kërkuesin nga bashkëpunim, në më shumë se një herë, duke u bazuar në nenin 378 të Kodit të Procedurës Penale, ndërkohë që ndërprerja e procesit dhe riçelja e hetimit gjyqësor, sipas kësaj dispozite, bëhet vetëm për marrjen e një prove të rëndësishme dhe jo për riformulim e komunikim akuze të re.

Së treti, kjo gjykatë ka shkelur parimin kushtetues për realizimin e mbrojtjes brenda një afati të arsyeshëm, në kuptim të nenit 31, shkronja “b” të Kushtetutës dhe nenit 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Së katërti, të dy të pandehurit në gjykim janë përfaqësuar nga i njëjti mbrojtës, ndërkohë që midis tyre ka patur interesa të kundërta në proces, duke shkelur nenin 54 të Kodit të Procedurës Penale. Gjykata e Apelit Vlorë nuk duhej të lejonte që dy të pandehurit të mbroheshin nga i njëjti avokat, i cili për kërkuesin, ka pohuar fajësinë e tij pa e patur këtë të drejtë. Nga gjykata nuk janë zbatuar dispozitat procedurale që kanë të bëjnë me zëvendësimin e mbrojtësit, revokimin e prokurave si dhe të tagrave të përfaqësimit.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Sokol Sadushi, përfaqësuesin e kërkuesit dhe shqyrtoi çështjen në tërësi,

V E R E N:Gjykata e Rrethit Gjyqësor Fier, ka deklaruar fajtor kërkuesin për veprën penale të marrëdhënieve seksuale me dhunë me të rritura, më shumë se një herë, parashikuar nga neni 102/2 të Kodit Penal dhe e ka dënuar me 9 vjet burgim, si dhe ka shpallur të pafajshëm të pandehurin Ligor Papa për këtë vepër penale.

Gjykata e Apelit Vlorë, ka lënë në fuqi vendimin e Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Fier.

Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, ka lënë në fuqi vendimin e Gjykatës së Apelit Vlorë.

Në kërkesë janë ngritur disa pretendime për cenim të të drejtës për një proces të rregullt ligjor, por meqënëse, një pjesë prej tyre, Kolegji i Gjykatës Kushtetuese me vendimin nr.132, datë 12.07.2005, nuk i ka pranuar për shqyrtim për mungesë të juridiksionit kushtetues, në çështjen në shqyrtim u analizuan pretendimet e tjera dhe të patrajtuara më parë.

Gjykata Kushtetuese çmon se pretendimi i kërkuesit për shkelje të nenit 32, pikat 1 dhe 2 të Kushtetutës, për mënyrën e marrjes së provës, nuk vërteton që gjykata të ketë shkelur ndonjë nga elementët e të drejtës për një proces të rregullt ligjor. Denoncimi i të dëmtuarës në organet e policisë si dhe pyetja e të dëmtuarës nga gjykata në kuadrin e sigurimit të provës, të cilat ndodhen të administruara në dosjen gjyqësore, nuk rezultojnë të jenë marrë në kundërshtim me rregullat procedurale për mënyrën e marrjes së provave. Kjo provë është marrë dhe vlerësuar nga gjykata gjatë hetimit gjyqësor në harmoni me të gjitha provat e tjera që rëndonin mbi të pandehurin.

Gjykata Kushtetuese nuk konstaton gjithashtu shkelje të rregullave procedurale të procesit gjyqësor që lidhen me riformulimin e akuzës së re për kërkuesin nga paragrafi i parë në paragrafin e dytë të nenit 101 të Kodit Penal. Gjykata e rrethit gjyqësor, kur i është paraqitur një kërkesë e tillë nga prokurori, bazuar dhe në dispozitat procedurale që parashikohen në Seksionin e IV-t të Kodit të Procedurës Penale, i ka dhënë të gjithë kohën e mjaftueshme mbrojtësit të kërkuesit për të parashtruar pretendimet e tij. Një arsyetim të tillë Gjykata Kushtetuese e bën duke u nisur edhe nga pasqyrimi që gjen ky fakt në procesverbalin e seancës gjyqësore që ndodhet në dosje.

Përsa i përket pretendimeve të kërkuesit për cenim të dispozitave procedurale që lidhen me të drejtën e mbrojtjes, Gjykata Kushtetuese çmon se nuk janë të bazuara. Rezulton nga dosja gjyqësore se në Gjykatën e Apelit Vlorë, të dy të pandehurit janë mbrojtur nga i njëjti avokat, por midis tyre nuk vërtetohet të ketë patur papajtueshmëri interesash. Pavarësisht se njëri nga të pandehurit është deklaruar i pafajshëm nga gjykata e rrethit gjyqësor, nuk rezulton si gjatë fazës së hetimit ashtu edhe të gjykimit, që ai të ketë atribuar thënie në ngarkim të fajësisë së kërkuesit.

Gjithashtu, lidhur me pretendimin tjetër të kërkuesit se mbrojtësi në kundërshtim me tagret e përfaqësimit të dhëna me prokurën e caktuar nga familjarët ka pohuar fajësinë e tij, Gjykata Kushtetuese thekson se veprimet e kryera nga mbrojtësi nuk kanë të bëjnë me pranimin e fajësisë dhe as me dhunimin e të drejtës së mbrojtjes. Nga interpretimi kushtetues që i është bërë të drejtës për një proces të rregullt ligjor dhe dispozitave procedurale penale që parashikojnë mënyrën e realizimit të mbrojtjes së të pandehurit, Gjykata Kushtetuese konkludon se në rastin konkret mbrojtja e ushtruar ka qenë si në funksion të lehtësimit të pozitës së të pandehurit, ashtu edhe të rrethanave në të cilat ndodheshin provat gjyqësore. Mbrojtësi gjatë gjithë seancave gjyqësore në gjykatën e rrethit gjyqësor edhe në gjykatën e apelit ka insistuar në pafajësinë e kërkuesit. Nga dosja rezulton se gjithnjë në funksion të mbrojtjes së kërkuesit, pas kërkesës për pafajësi, mbrojtësi e ka realizuar mbrojtjen e tij duke i kërkuar gjykatës se edhe në rast të konsiderimit fajtor të kërkuesit, kualifikimi ligjor i veprës penale duhej të bëhej nga paragrafi i dytë në paragrafin e parë të nenit 101 të Kodit Penal. Një kërkesë e tillë procedurale, duke u vlerësuar e lidhur edhe me provat gjyqësore që janë paraqitur në ngarkim të kërkuesit konsiderohet se është brenda funksionit të mbrojtjes që ka realizuar avokati i tij dhe nuk përbën cenim të të drejtës për një proces të rregullt ligjor.

Mbi bazën e kësaj analize, Gjykata Kushtetuese arrin në përfundimin se pretendimet e parashtruara nga kërkuesi Petrot Osmani nuk vërtetojnë që gjykatat të kenë prekur ndonjë nga elementët e të drejtës për një proces të rregullt ligjor që parashikohen në nenin 42 të Kushtetutës dhe për rrjedhojë kërkesa duhet rrëzuar.

PER KETO ARSYE,

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, duke u bazuar në nenet 131, shkronja “f” e 134, pika 1, shkronja “g” të Kushtetutës, si dhe në nenet 72 e 77 të Ligjit nr.8577, datë 10.2.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I Rrëzimin e kërkesës


MENDIMI I PAKICES

Jemi kundër qëndrimit të shumicës. Argumenti ynë kryesor është se kërkuesit nuk i është siguruar një mbrojtje efektive konform standardeve të parashikuara nga neni 42 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, si dhe neni 6 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Gjatë procesit gjyqësor janë kryer shkelje të rënda në drejtim të realizimit të mbrojtjes, gjë që e bën të gjithë procesin ligjor të parregullt në kuptimin kushtetues dhe në kundërshtim me qëndrimet e mbajtura nga jurisprudenca e konsoliduar e kësaj Gjykate.

E drejta për një proces të rregullt ligjor është shkelur në këto drejtime kryesore:

a) Kërkuesit, të gjykuar në mungesë, nuk i është siguruar një mbrojtje efektive

Në këtë proces gjyqësor kanë marrë pjesë duke zëvendësuar njëri-tjetrin gjithsej, nëntë avokatë, një pjesë të caktuar nga familjarët e kërkuesit dhe një pjesë nga gjykata. Disa nga këta avokatë kanë marrë pjesë në gjykim pa u revokuar shprehimisht prokura për të mëparshmit. Numri i shumtë i avokatëve, si dhe zëvendësimi dhe caktimi i tyre pa respektuar rregullat procedurale krijojnë bindjen se mbrojtja në këtë proces gjyqësor ka qenë formale. Për më tepër, gjykatat kanë vepruar me mbrojtësit pa u mbështetur në dispozitat ligjore lidhur me përfaqësimin, duke mbajtur edhe qëndrime të ndryshme për të njëjtin problem. Kështu, gjykata e rrethit gjyqësor, në seancën e datës 24.12.2002 ka refuzuar prokurën dhe mbrojtjen për njërin prej avokatëve me arsyetimin se “... nuk legjitimohet pjesëmarrja e avokatit”, ndërkohë që gjykata, në seancën e datës 27.03.2003, cakton si mbrojtës të njëjtin avokat dhe me atë prokurë që në seancat e mëparshme ishte cilësuar e paligjshme.

b) Mbrojtja e kërkuesit është realizuar në kundërshtim me ligjin duke u cenuar në thelbin e saj

- Në gjykimin e çështjes janë akuzuar si kërkuesi ashtu edhe një person tjetër, të cilin gjykata e rrethit gjyqësor e ka deklaruar të pafajshëm. Edhe pse ky i fundit në thëniet e tij nuk akuzon drejtpërdrejt kërkuesin për veprën penale, ai “hedh dritë” tek disa veprime përgatitore të kryera nga kërkuesi për kryerjen e marrëdhënieve seksuale me dhunë. Ndodhur para një situate të tillë, Gjykata e Apelit Vlorë nuk duhej të pranonte të njëjtën mbrojtje për të dy personat, ndërkohë që papajtueshmëria e interesave ndërmjet tyre rezulton të ketë qenë evidente.

c) Mbrojtja ka vepruar në kundërshtim me ligjin dhe me përmbushjen e detyrës

- Avokatët që kanë përfaqësuar kërkuesin, pa qenë të pajisur me prokurë të nënshkruar drejtpërdrejt prej tij, në kërkimet përfundimtare në gjykatën e rrethit gjyqësor (fq.309 e dosjes), si dhe në kërkesën ankimore drejtuar Gjykatës së Apelit Vlorë kanë pohuar kryerjen e veprës penale prej kërkuesit. Ata kanë kërkuar përpara gjykatës ndryshimin e kualifikimit ligjor të veprës, nga paragrafi i dytë në paragrafin e parë të nenit 102 të Kodit Penal, duke pretenduar se nuk ndodhemi përpara kryerjes së veprës penale “më shumë se një herë”, por para një krimi vazhdues. Realizimi i mbrojtjes në këtë mënyrë bie ndesh me nenin 50/1 të Kodit të Procedurës Penale, si dhe me të drejtën për një proces të rregullt ligjor të parashikuar nga neni 42 i Kushtetutës dhe neni 6 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Veç sa parashtruam e konsiderojmë të nevojshme të vemë në dukje disa rrethana të cilat edhe pse nuk mund të shërbejnë si shkak përcaktues për prishjen e vendimeve gjyqësore, paraqesin terrenin ku janë vërtetuar shkeljet që e bëjnë procesin të cenueshëm nga pikëpamja kushtetuese.

Kemi të bëjmë me një çështje penale të shqyrtuar gjyqësisht në mungesë të të pandehurit për akuzën e kryerjes së marrëdhënieve seksuale me dhunë, ku e dëmtuara nuk është paraqitur vet në organet e policisë për t’u ankuar, ndërkohë që denoncimi përbën kushtin determinant për fillimin e çështjes, po është policia që ka shkuar tek e dëmtuara. Thëniet e bëra në polici nga “e dëmtuara”, të cilat edhe pse të vetmet e vendimtaret, nuk janë shqyrtuar e verifikuar në harmoni me provat e tjera nga gjykata për shkak të “zhdukjes” së të dëmtuarës.

Të gjitha këto shkaqe, gjithmonë në kuadër të një çështje me probleme, të krijojnë bindjen se ndaj kërkuesit Petrit Osmani është zhvilluar një proces i njëanshëm dhe nuk i është siguruar një mbrojtje e plotë, profesionale dhe efektive. Për këto arsye, pakica ka mbajtur qëndrimin që Gjykata Kushtetuese nëpërmjet shfuqizimit të këtyre vendimeve gjyqësore duhej t’i krijonte mundësinë kërkuesit për t’u rigjykuar në gjykatat e zakonshme, me qëllim zbatimin me përpikmëri të standardeve për një proces të rregullt gjyqësor.

Anëtarë: S. Sadushi, F. Abdiu, A. Karamuço

Vendimi nr. 29, datë 21.12.2006(V – 29/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Vjollca Meçaj, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, anëtarë, me sekretare Arbenka Lalica, në datë 02.05.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen nr.25 Akti që i përket:

K E R K U E S: BASHKIA E TIRANES, përfaqësuar nga Natasha Kondi e Migena Vishko, me autorizim.

SUBJEKTE TË INTERESUARA:1. KUVENDI I SHQIPËRISË, përfaqësuar nga Idar Bistri, me autorizim.2. KËSHILLI I RREGULLIMIT TË TERRITORIT TË REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË, përfaqësuar nga Marin Biçoku, me autorizim.3. MINISTRIA E PUNËVE PUBLIKE, TRANSPORTIT DHE TELEKOMUNIKACIONIT, përfaqësuar nga Enkelejd Alibej, Andi Toma e Marin Biçoku, me autorizim.

4. POLICIA NDËRTIMORE, përfaqësuar nga Gentian Nebiaj, me autorizim.

O B J E K T I: 1. Zgjidhja e mosmarrëveshjes së kompetencave ndërmjet qeverisjes vendore (Bashkia Tiranë) dhe pushtetit qendror (Këshilli i Rregullimit të Territorit të Republikës së Shqipërisë, Ministria e Punëve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit dhe Policia e Ndërtimit).

2. Me qëllim zgjidhjen e mosmarrëveshjes kompetencave, shqyrtimin e pajtueshmërisë me Kushtetutën dhe me Kartën Europiane të Autonomisë Vendore si dhe shfuqizimin e

a) neneve 9, paragrafi i parafundit, 10, 19, 21, 54 (fjalia “apo Policia e Ndërtimit”), 75/2 të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”,

b) neneve 2, (fjalia “Policia e Ndërtimit varet nga Ministria që mbulon veprimtarinë në fushën e urbanistikës e të ndërtimit”), 3/3 (fjalia “të marrë vendim për prishjen e ndërtimit të kundërligjshëm”) dhe nenin 6, të ligjit nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit”;

3. Interpretimin përfundimtar të nenit 13 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

Kërkuesi, në referencë të neneve 124/1, 131, shkronja “ç” dhe 134/1, shkronja “e”, të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, si dhe të neneve 54, 56/2 dhe 71 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, ka iniciuar një gjykim të karakterit kushtetues për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve së kompetencave ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore, duke parashtruar pretendimet e tij në këto drejtime kryesore:

- Sipas parimeve të decentralizmit të pushtetit, të autonomisë vendore, të subsidiaritetit dhe të proporcionalitetit, të parashikuar në nenin 13 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe në Kartën Europiane të Autonomisë Vendore, të ratifikuar nga Kuvendi i Shqipërisë me ligjin nr.8548, datë 11.11.1999, të cilët kanë gjetur zbatim në ligjin nr.

8652, datë 31.07.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore”, bashkitë dhe komunat ushtrojnë funksionet e veta dhe janë përgjegjëse në fushën e infrastrukturës dhe të shërbimeve publike. Pavarësisht këtyre standardeve bashkëkohore, planifikimi urban, menaxhimi i tokës dhe kontrolli mbi territorin, megjithëse nga 1 Janari i vitit 2002 janë “funksione të veta” të bashkisë e komunës, sipas disa ligjeve të veçanta vazhdojnë të ushtrohen në mënyrë të centralizuar nga pushteti qendror.

- Disa prej dispozitave të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën” dhe të ligjit nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit” cenojnë parimin e decentralizmit të pushtetit dhe të autonomisë vendore, i atribuojnë pushtetit qendror çështje të administrimit të ndërtimeve dhe territorit, si dhe uzurpojnë vendimmarrjen lokale. Në zbatim të këtyre ligjeve me përmbajtje antikushtetuese, janë nxjerrë disa akte juridike, të cilat kanë bllokuar veprimtarinë e Bashkisë Tiranë dhe të organit të saj, KRRT-së, si edhe kanë shërbyer si bazë për lindjen e mosmarrëveshjeve të kompetencave ndërmjet qeverisjes vendore dhe pushtetit qendror në fushën e planifikimit, menaxhimit urban dhe të kontrollit mbi territorin.

Kërkuesi, me qëllim eliminimin e shkakut të mosmarrëveshjes së kompetencave ndërmjet pushteteve, ka parashtruar argumentet për papajtueshmërinë e dispozitave të sipërcituara me Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë dhe me Kartën Europiane ë Autonomisë Vendore, të cilat përqendrohen në këto drejtime kryesore:

- Paragrafi i parafundit i nenit 9 të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, sipas të cilit KRRTRSH-ja miraton dhënien e lejes së ndërtimit për objekte të rëndësishme në qendrat e qyteteve, cenon parimin e autonomisë vendore dhe të subsidiaritetit.

- Neni 10 i ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën” është në kundërshtim me Kartën Europiane të Autonomisë Vendore, sepse i jep të drejtë KRRTRSH-së të shfuqizojë vendimet e KRRT-së. KRRTRSH-ja nuk është organ hierarkik i KRRT-së, për arsye se këto organe i përkasin pushteteve të ndryshme. Ndërhyrja e këtij organi nuk është e justifikueshme, përderisa kontrolli administrativ për ligjshmërinë e aktit realizohet nëpërmjet të drejtës së prefektit për pezullim, si dhe vendimmarjes së organeve të pushtetit gjyqësor.

- Formulimi i nenit 19 të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, që përcakton përbërjen dhe funksionimin e KRRT-së, si autoriteti vendimmarrës i pushtetit vendor me një shumicë prej afro 2/3 nga pushteti qendror, legjitimon ndërhyrjen e pushtetit qendror në planifikimin urban, duke i nxjerrë organet e qeverisjes vendore jashtë kompetencës kushtetuese.

- Në funksion të papajtueshmërisë me Kushtetutën dhe me marrëveshjet ndërkombëtare të nenit 19, jepen argumente për nenin 21 të këtij ligji, duke u bazuar dhe në antikushtetutshmërinë e Aktit normativ me fuqinë e ligjit nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”.

- Nenet 54, 75/2 të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, si dhe nenet 2, 3/3 dhe 6, të ligjit nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit”, që rregullojnë marrëdhëniet ndërmjet bashkisë dhe policisë ndërtimore, bien ndesh me parimin e autonomisë vendore dhe të proporcionalitetit të përcaktuar nga Karta Europiane e Autonomisë Vendore. Funksioni parësor i pushtetit vendor është administrimi i territorit nën juridiksion, ndryshe nga ligji që vendos policinë ndërtimore nën varësinë e pushtetit qendror, duke e pajisur me kompetenca ekzekutive dhe urdhërdhënëse për çështje të pushtetit vendor.

Përfaqësuesi i Subjekteve të interesuara kërkoi rrëzimin e kërkesës së paraqitur, duke argumentuar në këto drejtime kryesore:

- Kërkuesi nuk ka legjitimitet formal dhe procedural, sepse:

- Kërkesa duhet të tregojë Kryetarin e Bashkisë dhe jo Bashkinë si kërkues në kuptim të nenit 134, pika 1 shkronja “e” të Kushtetutës.

- Kryetari i Bashkisë nuk ka tagër përfaqësimi, sepse sipas nenit 109/1 të Kushtetutës, organe përfaqësuese janë këshillat e bashkisë dhe të komunës. Neni 32, shkronja “h” e ligjit nr.8652, datë 31.07.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore”, parashikon se këshilli bashkiak është organi kompetent që vendos për fillimin e procedurave gjyqësore për çështje të kompetencës së vet.

- Konflikti duke u argumentuar in abstracto dhe jo in concreto, nuk i krijon mundësitë Gjykatës Kushtetuese të shqyrtojë mosmarrëveshjen konkrete që përbën bazën e konfliktit të kompetencave.

- Mosmarrëveshja e kompetencave, si e prezumuar dhe jo reale midis KRRT-së, nga njëra anë, dhe KRRTRSH-së e Policisë Ndërtimore, nga ana tjetër, është ngritur nga kërkuesi në mbrojtje të pushtetit vendor dhe jo të KRRT-së. Ai nuk ka tagër përfaqësimi nga KRRT-ja, për më tepër që konflikti nuk është ngritur nga vetë KRRT-ja.

- Kërkesa nuk i referohet afatit gjashtëmujor që parashikon neni 55 i ligjit nr. 8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, sepse ajo nuk referon te ndonjë akt nënligjor apo administrativ të nxjerrë nga ndonjë organ në mosmarrëveshjen konkrete.

Për kërkesën e dytë të paraqitur që ka të bëjë me mënjanimin e shkakut të mosmarrëveshjes së kompetencave, nëpërmjet shpalljes së papajtueshmërisë të dispozitave ligjore me Kushtetutën dhe me marrëveshjen ndërkombëtare, subjekti i interesuar ka pretenduar :

- Kërkuesi nuk ka legjitimitet. Neni 134/2 i Kushtetutës kërkon justifikimin e interesit nga Kryetari i Bashkisë si subjekt që legjitimohet për të kërkuar shfuqizimin e ligjit. Për çështje të vetëqeverisjes vendore, të drejtën apo interesin për t’iu drejtuar Gjykatës Kushtetuese e ka organi përfaqësues, këshilli bashkiak apo ai i komunës.

- Kërkesa është e parashkruar. Në bazë të nenit 50 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, kërkesa për shfuqizimin e ligjit mund të paraqitet brenda tre vjetëve nga hyrja në fuqi e tij.

- Çështja është gjë e gjykuar. Vendimi nr.2, datë 25.01.1999 i Gjykatës Kushtetuese, e ka trajtuar kushtetutshmërinë e disa prej dispozitave, objekt shqyrtimi. Miratimi i Kartës Evropiane të Autonomisë Vendore nuk përbën një argument të ri, sepse autoritetet shqiptare e kanë nënshkruar atë më datë 27.05.1998, pra rreth tetë muaj para vendimit të Gjykatës Kushtetuese.


dëgjoi relatorin e çështjes, Sokol Sadushi, përfaqësuesin e kërkuesit, përfaqësuesit e subjekteve të interesuara dhe e shqyrtoi çështjen në tërësi,

V E R E N:Bashkia e Tiranës, nëpërmjet Kryetarit të saj në cilësinë e organit të qeverisjes vendore, i është drejtuar kësaj Gjykate, me pretendimin se ndërmjet qeverisjes vendore dhe pushtetit qendror kanë lindur mosmarrëveshje në ushtrimin e kompetencave të tyre kushtetuese. Si shkak kryesor që ka sjellë lindjen e mosmarrëveshjeve të kompetencave ndërmjet këtyre pushteteve, kërkuesi ka identifikuar ushtrimin nga disa organe të pushtetit qendror (Këshilli i Rregullimit të Territorit të Republikës së Shqipërisë, Ministra e Punëve Publike, Transportit dhe e Telekomunikacionit, si dhe Policia Ndërtimore) të kompetencave të organeve të qeverisjes vendore në fushën e planifikimit e të menaxhimit urban si dhe të kontrollit mbi territorin. Ushtrimi i kompetencave në këto fusha, duke iu referuar disa dispozitave të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën” si dhe të ligjit nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit”, është materializuar me nxjerrjen e disa akteve nënligjore, si Akti normativ me fuqinë e ligjit i Këshillit të Ministrave nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, që i njeh të drejtën prefektit të mbledhë Këshillin e Rregullimit të Territorit pranë bashkisë, Vendimi i Këshillit të Rregullimit të Territorit të Republikës së Shqipërisë për shfuqizimin e Vendimit të Këshillit të Rregullimit të Territorit pranë Bashkisë Tiranë nr.309, datë 05.07.2004, si dhe Vendimi i Policisë Ndërtimore për prishjen e një vepre të rëndësishme publike të qytetit të Tiranës. Nxjerrja e këtyre akteve me natyre juridike, bazuar në ligjet e sipërcituara, ka bllokuar veprimtarinë e Bashkisë Tiranë dhe të KRRT-së si organ i specializuar për urbanistikën në pushtetin vendor dhe ka shërbyer si bazë për lindjen e mosmarrëveshjeve të kompetencave midis pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore në fushën e planifikimit urban dhe kontrollit mbi territorin.

Meqenëse, sipas kërkuesit, shkaku kryesor për lindjen e kësaj mosmarrëveshje është përmbajtja antikushtetuese e dispozitave ligjore të sipërcituara, ku janë bazuar organet e pushtetit qendror për nxjerrjen e akteve përkatëse, atëherë i vetmi instrument për zgjidhjen e mosmarrëveshjes së kompetencave ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes

vendore është shqyrtimi i çështjes nga Gjykata Kushtetuese me qëllim që kjo të përcaktojë organin kompetent për çështjet konkrete, duke shpallur pajtueshmërinë ose jo të këtyre dispozitave me Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë dhe me Kartën Europiane të Autonomisë Vendore.

Për të realizuar shqyrtimin gjyqësor kushtetues nga ku do të synohet nxjerrja e konkluzioneve përkatëse për këtë çështje, Gjykata Kushtetuese e çmon të nevojshme të analizojë në aspektin e doktrinës dhe të jurisprudencës kushtetuese, kuptimin e mosmarrëveshjes së kompetencave ndërmjet pushteteve si edhe ndërmjet pushtetit qendror dhe atij vendor, përcaktimin e rrethit të subjekteve që kanë të drejtë të iniciojnë procesin kushtetues të kësaj natyre dhe të vendosë për zgjidhjen e çështjes konkrete nëpërmjet interpretimit përfundimtar të nenit 13 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

Në bazë të nenit 131, shkronja “ç” të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese vendos për mosmarrëveshjet e kompetencës ndërmjet pushteteve, si dhe ndërmjet pushtetit qendror e qeverisjes vendore. Çështje të kësaj natyre ngrihen nga organi kushtetues kompetent duke i kërkuar Gjykatës Kushtetuese të deklarojë përfundimisht organin, të cilit i takon të ushtrojë vullnetin e vet në sferën e caktuar të veprimtarisë shtetërore, dhe të përcaktojë gamën e kompetencave të tij .

Dispozita e shkronjës “ç” të nenit 131 të Kushtetutës përfshin mosmarrëveshjet që lindin në sferën e ndarjes së pushteteve në rrafsh horizontal (ligjvënës, ekzekutiv dhe gjyqësor) si dhe në rrafsh vertikal (pushtet qendror-qeverisje vendore). Veç këtyre, mbështetur në jurisprudencën kushtetues, kjo dispozitë përfshin edhe një gamë tjetër mosmarrëveshjesh, siç janë ato që mund të lindin midis organesh a subjektesh që nuk bëjnë pjesë, në mënyrë të përcaktuar e kategorike, në këtë ose atë pushtet, siç janë Presidenti, Gjykata Kushtetuese, Prokuroria dhe organe të tjera kushtetuese.

Ndarja e pushteteve në thelb nuk është gjë tjetër veçse ndarje kompetencash. Kompetenca është tagra që i jepet juridikisht një organi ose një pushteti për të vendosur mbi çështje të caktuara. Që një mosmarrëveshje kompetence të përfshihet në juridiksionin kushtetues duhet që ajo të lindë ndërmjet organeve që u përkasin pushteteve të ndryshme dhe që secili prej tyre të kërkojë veçmas tjetrit të materializojë vullnetin e pushtetit, të cilit i përket, duke nxjerrë akte që ai çmon se i takojnë sferës së vet të kompetencave.

Duke iu referuar doktrinës dhe jurisprudencës kushtetuese, Gjykata Kushtetuese vlerëson se mosmarrëveshja e kompetencës mund të paraqitet në formën e konfliktit "normativ" kur kompetenca që përbën objektin e mosmarrëveshjes parashikohet në ligje, ashtu si edhe në formën e konfliktit "individual", kur institucionet në konflikt nxjerrin aktet përkatëse të zbatimit të ligjit konkret.

Mosmarrëveshjet e kompetencës mund të shkaktohen kur një ligj u atribuon të njëjtën kompetencë dy a më shumë institucioneve, kur e njëjta kompetencë u atribuohet sipas ligjesh të ndryshëm dy institucioneve, si edhe kur ligji parashikon kompetencën, por nuk ka saktësuar organin që duhet ta ushtrojë. Zgjidhja e çështjeve të kësaj natyre nuk mund

të bëhet me kontroll kushtetues in abstracto dhe duke abstraguar nga rasti konkret. Prandaj, fakti se cilit organ i takon një kompetencë e debatuar përcaktohet duke u nisur nga një çështje konkrete, kur organi e ka zbatuar ligjin konfliktual dhe, mbi këtë bazë, ka nxjerrë aktin individual të zbatimit.

Në praktikë, një konflikt i tillë mund të lindë si pasojë e nxjerrjes së një akti juridik, por që përmban një shprehje të qartë të vullnetit, me të cilën pohohet e drejta e ushtrimit të pushtetit. Pavarësisht nga shprehja ose jo e kundërshtimeve për përkatësinë e pushtetit, mund të konsiderohet se konflikti është i pranueshëm për tu gjykuar edhe në rast se, nga ushtrimi abuziv i pushtetit pakësohen ose pengohen ushtrimi i kompetencave që Kushtetuta ia atribuon subjektit ankues.

Konflikti ndërmjet ligjeve që ka lindur për çështje përkatësie kompetencash midis organesh kushtetues përbën çështje kushtetuese, ndryshe nga rastet e tjera të kolizionit ligjor, për të cilët gjykata e zakonshme është kompetente të vendosë se cili nga ligjet është i zbatueshëm për çështjen në shqyrtim para saj. Ky është aspekti dallues që paraqet çështja e mosmarrëveshjeve të kompetencës si prerogativë e Gjykatës Kushtetuese, pavarësisht nëse mosmarrëveshja përkatëse ka lindur në bazë të ligjit si akt normativ apo të aktit të zbatimit të tij si akt individual i organit përkatës.

Duke shtjelluar dispozitën e nenit 131, shkronja “ç” të Kushtetutës, ligjvënësi në nenin 54 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë” specifikon se “Gjykata Kushtetuese merr në shqyrtim këto konflikte kur subjektet përkatëse e kanë konsideruar veten kompetente për të vendosur për çështje konkrete dhe, sipas rastit, kanë nxjerrë aktet për rregullimin e saj, ose kur subjektet nuk e kanë konsideruar veten kompetente të vendosin në raste të veçanta.” Para së gjithash, kjo dispozitë bën fjalë për mosmarrëveshje ndërmjet organeve që u përkasin pushteteve të ndryshme, objekt i së cilës është përkatësia e një kompetence si edhe për organin që ankohet se i është cenuar sfera e kompetencës dhe që, për këtë arsye, i drejtohet Gjykatës Kushtetuese të deklarojë organin të cilit i përket kompetenca në fjalë.

Ligji organik për Gjykatën Kushtetuese formulon orientime të përgjithshme për organin që ka të drejtën të iniciojë gjykime të këtij lloji, por ai nuk specifikon konkretisht se cilët janë këto organe. Sipas nenit 54, pika 3 të këtij ligji, kërkesa para Gjykatës Kushtetuese ngrihet nga subjektet në konflikt ose nga subjektet e cenuara drejtpërdrejt nga konflikti. Pavarësisht nga karakteri objektiv apo subjektiv i shkakut që lind mosmarrëveshjen, Gjykata Kushtetuese vendos, sipas nenit 56 të ligjit të sipërpërmendur, se cili organi i pushtetit ka në kompetencë zgjidhjen e çështjes konkrete, për të cilën ka lindur mosmarrëveshja. Veç kësaj kur zgjidhja e mosmarrëveshjes së kompetencës ka të bëjë me akte ligjore ose nënligjore të nxjerra nga organet palë në konflikt, ajo shqyrton gjithashtu edhe kushtetutshmërinë apo ligjshmërinë e aktit. Në këtë mënyrë, gjykimi në Gjykatën Kushtetuese përqendrohet pikësëpari në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve të kompetencës për sa i takon funksioneve të nivelit kushtetues, duke gjetur dhe eliminuar dhe shkakun vendimtar që e ka sjellë lindjen e mosmarrëveshjes.

Nisur nga sa u parashtrua më sipër, nxirret konkluzioni se çdo organ pushteti legjitimohet të bëjë kërkesë para Gjykatës Kushtetuese kur ai pretendon se ndodhet para një konflikti kompetence, i cili mund të ketë lindur për shkak të ligjit ose të një veprimtarie faktike. Përcaktuese është që sfera e kompetencave e organeve apo subjekteve të konfliktuara duhet të jetë e përkufizuar nga norma kushtetuese.

Nga kjo analizë, Gjykata Kushtetuese konkludon se Bashkia e Tiranes, nëpërmjet Kryetarit të saj, si organ ekzekutiv i qeverisjes vendore dhe një ndër subjektet e parashikuar nga neni 134/1, shkronja “e” të Kushtetutës, por, për më tepër si “subjekt në konflikt”, që pretendon për ekzistencën e mosmarrëveshjes së kompetencës ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore, duke iu referuar parimit të decentralizmit të pushtetit dhe të autonomisë vendore, legjitimohet në aspektin kushtetues për të ngritur një çështje të kësaj natyre. Edhe në aspektin e legjitimimit formal e procedural është Kryetari i Bashkisë, i cili mban edhe pozicionin e Kryetarit të KRRT-së, që sipas ligjit nr.8652, datë 31.07.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore”, ushtron të gjitha kompetencat që ligji i ka njohur komunës ose bashkisë në fushën e planifikimit urban.[1]

Përpara shqyrtimit të hollësishëm të pretendimeve të kërkuesit, Gjykata Kushtetuese çmon të domosdoshme të analizojë dhe t’u japë përgjigje disa pretendimeve të parashtruar nga subjekti i interesuar dhe që kanë të bëjnë me parashkrimin e kërkesës dhe me ekzistencën e gjësë së gjykuar.

Eshtë i pathemeltë pretendimi i subjektit të interesuar për ta konsideruar çështjen e ngritur nga kërkuesi si të parashkruar duke paraqitur si argument periudhën kohore që ndan lindjen e mosmarrëveshjes së kompetencave ndërmjet pushtetit qendror e qeverisjes vendore dhe kohës së hyrjes në fuqi të ligjit burim konflikti. Afati tre vjeçar i parashkrimit për të kërkuar kontrollin kushtetues të një ligji, që parashikohet në nenin 50 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të RSH”, zbatohet në rastet kur subjektet përkatëse kanë kërkuar kontrollin e kushtetutshmërisë së ligjit në kuptimin abstrakt. Çështja ndryshon kur dy organe kanë mosmarrëveshje për një kompetencë konkrete, e cila mund të lindë në çdo kohë. Me fjalë të tjera, nëse mosmarrëveshja e kompetencës buron nga ligji, kjo nuk do të thotë se vepron në mënyrë të vetvetishme parashkrimi tre vjeçar. Në mosmarrëveshjen me palë kundërshtare që pretendojnë të njëjtën kompetencë nuk mund të ketë parashkrim në raport me ligjin. Në të kundërt, do të pranohej se shteti është i pafuqishëm të zgjidhë konfliktet e brendshme dhe se ai nuk ka asnjë mundësi të shpëtojë nga funksionimi antikushtetues i tij. Ky lloj qëndrimi brenda shtetit, për shkak të kalimit të afatit, nuk mund të gjejë mbështetje kushtetuese. Arsyeja është sepse veprimtaria shtetërore nuk mund të lihet të devijojë në mënyrë antikushtetuese. Përndryshe, do të ndodheshim para situatave kur mosmarrëveshja e lindur për shkak të ligjit de jure do të parashkruhej brenda tre vjetëve nga miratimi i tij, ndërkohë që mosmarrëveshja e lindur de facto jo.

Pikërisht për këtë arsye, në ligjin nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, procedurat që parashikojnë zgjidhjen e mosmarrëveshjeve të kompetencës janë formuluar ndryshe nga

procedurat e kontrollit të kushtetutshmërisë së ligjeve. Afati gjashtë mujor që parashikon neni 55 i këtij ligji lidhet me çastin e lindjes së konfliktit dhe jo me kohën e hyrjes në fuqi të ligjit burim konflikti. Prandaj, argumenti i subjektit të interesuar nuk mund të përbëjë kurrsesi zgjidhje kushtetuese të çështjes.

Gjykata Kushtetuese e çmon si të pabazuar edhe pretendimin tjetër të subjektit të interesuar se kjo çështje nuk mund të shqyrtohet përsëri, për shkak të pengesës ligjore që krijohet nga parimi res judicata (gjë e gjykuar).

Në të drejtën kushtetuese, res judicata njihet si një nga tre format e efekteve që merr vendimi gjyqësor në procedurën abstrakte të kontrollit të kushtetutshmërisë së normave juridike. Në aspektin formal e procedural, gjë e gjykuar nënkupton përfundimin, në drejtim të mosankueshmërisë së vendimit, ndërsa, në atë substancial, nënkupton fuqinë e detyrueshme të vendimit. Ky parim është i zbatueshëm, jo vetëm ndaj palëve në gjykim, por edhe ndaj të gjitha autoriteteve publike brenda juridiksionit që janë të interesuara ose të përfshira në përmbajtjen e vendimit të gjykatës.

Tipar karakteristik i gjësë së gjykuar është se kur në vendimin e parë çështja e ngritur është konsideruar e pabazuar në themel, ajo nuk mund të shqyrtohet më tej. Në rastet kur nuk është shprehur papajtueshmëria kushtetuese e normës juridike, kërkuesi nuk ndalohet të bëjë përsëri të njëjtën kërkesë me motiv rishikimin e normës për pakushtetutshmëri. Kjo gjë varet nga pjesa arsyetuese e vendimit, sepse rrëzimi i kërkesës mund të jetë vendosur për shkaqe të tjera.

Vendimi nr.2, datë 25.01.1999 i Gjykatës Kushtetuese, të cilit i referohet subjekti i interesuar, nuk ka marrë përsipër të trajtojë në të gjitha përmasat kushtetutshmërinë e dispozitave objekt shqyrtimi. Qëndrimi që ka mbajtur Gjykata Kushtetuese ka qenë, ashtu siç është vepruar në të gjitha kërkesat e paraqitura për shqyrtim, i kushtëzuar, kryesisht nga pretendimet që kanë parashtruar kërkuesit në atë gjykim. Nenet 9, 10, 19 dhe 75 të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën” përbëjnë dispozitat ligjore që kundërshtohen për së dyti nga kërkuesi në këtë gjykim të ri dhe që mund ta bëjnë të diskutueshëm ekzistencën e res judicata.

Nga shqyrtimi i pretendimeve të paraqitura, si në kërkesën e parë ashtu edhe në të dytën, Gjykata Kushtetuese konstaton se midis tyre ka diferenca të theksuara në referimin te baza juridike, dispozitat e kundërshtuara dhe në shkaqet kushtetuese që parashtrohen. Vendimi i mëparshëm i kësaj gjykate nuk përbën asnjë pengesë të aspektit kushtetues, për sa kohë që kërkuesit kanë shtuar ndjeshëm si numrin e dispozitave ligjore që kundërshtohen, ashtu edhe argumentet për papajtueshmërinë e tyre me Kushtetutën dhe veçanërisht me marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara. Në kërkesën e re objekt shqyrtimi, janë parashtruar shkaqe të reja që nuk janë shfaqur në vendimin e parë dhe që, për pasojë, nuk vepron parimi res judiciata.

Argumenti kryesor i kërkuesit mbështetet në faktin se te vendimi i mëparshëm i Gjykatës Kushtetuese nuk bëhet referencë në aktet juridike bazë që rregullojnë decentralizmin e pushtetit dhe autonominë vendore në fushën e planifikimit urban dhe të kontrollit të

territorit, për arsye të miratimit të tyre nga ligjvënësi pas këtij vendimi. Për rastin në shqyrtim, Kuvendi i Shqipërisë, pas vendimit nr.2, datë 25.01.1999 të Gjykatës Kushtetuese, ka miratuar ligjin nr.8548, datë 11.11.1999 “Për ratifikimin e Kartës Europiane të Autonomisë Vendore”, ligjin nr.8652, datë 31.07.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore”, si dhe ligjin nr.8927, datë 25.07.2002 “Për Prefektin”.

Sidoqoftë, Gjykata Kushtetuese duke qenë e orientuar në kuptimin doktrinar që i jepet parimit res judicata mban në vëmendje të veçantë edhe arsyet dhe shkaqet e përligjura dhe objektive të cilat diktojnë domosdoshmërinë e evoluimit të jurisprudencës kushtetuese dhe përshtatjen e saj me standardet demokratike bashkëkohore. Në këtë drejtim, është për t’u theksuar se Gjykata Kushtetuese, sipas nenit 131, shkronja “a” të Kushtetutës, ka jo vetëm të drejtën, por edhe detyrimin që, për arsye të ratifikimit të një marrëveshje ndërkombëtare, të jetë e lirë dhe të mos pengohet në ushtrimin e kompetencës së saj për të vendosur për pajtueshmërinë e ligjit me këtë marrëveshje ndërkombëtare.

Në rastin në shqyrtim, Gjykata Kushtetuese pasi analizoi paralelisht të dy kërkesat dhe veçanërisht qëndrimin që ajo ka shprehur në arsyetimin e vendimit nr.2, datë 25.01.1999 konkludon se qoftë në aspektin formal, ashtu dhe në atë substancial nuk ndodhemi përpara gjësë së gjykuar. Ndonëse të dy çështjet kanë ngjashmëri, këndvështrimi aktual i Gjykatës Kushtetuese është drejtuar nga shkaku i ndryshëm ligjor dhe kërkimet përfundimtare të kërkuesit që kanë të bëjnë me zgjidhjen e mosmarrëveshjes së kompetencave ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore dhe papajtueshmërinë e dispozitave ligjore me Kartën Europiane të Autonomisë Vendore.

Gjykata Kushtetuese konstaton se ndërmjet qeverisjes vendore dhe pushtetit qendror ka lindur në fakt një mosmarrëveshje për ushtrimin e kompetencave të tyre në fushën e planifikimit, të menaxhimit urban, si dhe të kontrollit mbi territorin. Bashkia Tiranë, si një organ i qeverisjes vendore dhe disa organe që varen nga pushteti qendror, konkretisht KRRTRSH-ja, Ministria e Punëve Publike, Transportit e Telekomunikacionit si dhe Policia Ndërtimore kanë hyrë në një mosmarrëveshje kompetence, gjë që ka sjellë si rrjedhojë edhe mosfunksionimin normal të veprimtarisë së tyre ligjore e kushtetuese. Mosmarrëveshja e kompetencës ka lindur për shkak se ligji ka përcaktuar një lloj dualiteti në organet që duhet të ushtrojnë kompetencat në fushën e planifikimit urban dhe të kontrollit mbi territorin. Kështu dispozita konkrete të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën” dhe të ligjit nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit” kanë parashikuar ushtrimin e disa prej kompetencave të organeve të qeverisjes vendore nga organe të pushtetit qendror. Çështjet që kanë të bëjnë me të drejtën e dhënies së lejes së ndërtimit për objekte të rëndësishme në qendrat e qyteteve, të drejtën e thirrjes së mbledhjes të organeve të specializuara në fushën e urbanistikës (KRRT-së bashkisë-së), të drejtën e shfuqizimit të akteve të tyre, si dhe të drejtën e vendimmarjes për prishjen e ndërtimeve të kundërligjshme, ligjet e sipërcituara ia kanë njohur disa organeve të pushtetit qendror, respektivisht, KRRTRSH-së, si organi i lartë shtetëror që vepron pranë Këshillit të Ministrave, Prefektit, i cili është përfaqësuesi i pushtetit qendror në qeverisjen

vendore, si dhe Policisë Ndërtimore, që sipas ligjit varet nga Ministria e Punëve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit.

Pra, nga ekzistenca e kësaj situate ligjore, që ka sjellë edhe një situatë faktike konfliktuale rezulton se baza dhe shkaku i lindjes së mosmarrëveshjes së kompetencave ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore në fushën e planifikimit e të menaxhimit urban, si dhe të kontrollit të territorit janë normat ligjore, të materializuara në aktet përkatëse të zbatimit të këtyre normave. Detyrë e Gjykatës Kushtetuese në rastin në shqyrtim mbetet zgjidhja e kësaj mosmarrëveshje kompetencash të krijuara ndërmjet qeverisjes vendore dhe pushtetit qendror, nëpërmjet konstatimit dhe evitimit të shkakut kryesor nga i cili ka lindur mosmarrëveshja, si dhe përcaktimit të organit përkatës shtetëror që ka në kompetencë zgjidhjen e çështjeve konkrete, objekt i mosmarrëveshjes.

Në metodën e saj për arritjen në një konkluzion të drejtë, Gjykata Kushtetuese vlerëson të nevojshme t’i jap përgjigje kërkimeve të parashtruara nga palët në proces për zgjidhjen e mosmarrëveshjes së kompetencave nëpërmjet kontrollit të kushtetutshmërisë së normave juridike përkatëse, të analizuar në raport me Kartën Europiane të Automisë Vendore, si dhe të kryejë interpretimin përfundimtar të nenit 13 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe të dispozitave të tjera të saj, që sanksionojnë çështjet që lidhen me parimin e decentralizmit të pushtetit dhe të autonomisë vendore.

Thelbi i nenit 13 të Kushtetutës të Republikës së Shqipërisë janë parimi i decentralizmit te pushtetit dhe i autonomisë vendore. Në të vërtetë, ai që decentralizohet është ushtrimi i pushtetit në formë ndarjeje të kompetencave ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore. Sistemi ynë normativ nuk është i decentralizuar, por hierarkik sipas strukturës së parashikuar në nenin 116 të Kushtetutës. Në një sistem të tillë normativ bëhet pikërisht detajimi kushtetues i ndarjes së kompetencave në nivelin vendor. Normat juridike vendore nuk mund të kenë natyrë primare, për arsye se qeverisja vendore në Republikën e Shqipërisë konturohet në sistemin e një shteti unitar. Për shkak të unitarizmit te shtetit shqiptar, sistemi ynë nuk bazohet në parimin e devolucionit, që nënkupton dhënie kompetencash nga pushteti qendror njësive vendore.

Qeverisja vendore nënkupton të drejtën e njerëzve në bashkësinë e caktuar territoriale që në mënyrë të pavarur të qeverisin punët e tyre, nëpërmjet organeve të cilat i zgjedhin vetë, ose në mënyrë të drejtpërdrejtë. Parimi i decentralizmit të pushtetit është parim thelbësor mbi të cilin ngrihet dhe funksionon qeverisja vendore. Ai ushtrohet nëpërmjet parimit kushtetues të autonomisë vendore dhe kushtëzon ekzistencën e një pushteti vetëqeverisës vendor, sipas koncepteve të përparuara të organizimit të shtetit demokratik. Mënyra e organizimit dhe e funksionimit të qeverisjes vendore si dhe raporti që ajo ka me pushtetin qendror varen nga kuptimi kushtetues dhe ligjor që u jepet decentralizmit të pushtetit, autonomisë vendore dhe vetëqeverisjes.

Decentralizmi është një proces, ku autoriteti dhe përgjegjësia për funksione të caktuara transferohet nga pushteti qendror në njësitë e qeverisjes vendore. Në themel të decentralizmit qëndron parimi i subsidiaritetit, sipas të cilit “ushtrimi i përgjegjësive

publike duhet, në mënyrë të përgjithshme, t’i takojë më tepër autoriteteve më të afërta të qytetarëve.”[2]

Decentralizmi ka përmasat e veta, politike, administrative dhe financiare, të cilat ndërveprojnë midis tyre dhe përfaqësojnë në thelb tre komponentët e pushtetit. Decentralizmi është politik dhe përfshin transferimin e autoritetit politik në nivelin vendor nëpërmjet një sistemi përfaqësimi të bazuar në zgjedhjet politike vendore. Nëpërmjet decentralizmit administrativ transferohet përgjegjësia për çështjet e administrimit të disa funksioneve publike qendrore te njësitë vendore, ndërsa decentralizmi financiar i referohet zhvendosjes së pushtetit financiar pranë nivelit vendor, me qëllim pajisjen e tij me autoritet më të madh në administrimin e të ardhurave dhe shpenzimeve.

Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë ka përshtatur atë koncept decentralizmi që i referohet ristrukturimit ose riorganizimit të pushtetit dhe që bën të mundur krijimin dhe funksionimin sipas parimit të subsidiaritetit të një sistemi bashkëpërgjegjësie të institucioneve të qeverisjes në nivel qendror dhe vendor. Ky koncept i përgjigjet më mirë nevojës për një autonomi substanciale të qeverisjes vendore, aftësisë së kësaj të fundit për të lehtësuar pushtetin qendror si edhe dobisë për zgjidhjen e problemeve vendore.

Autonomia është një regjim i tillë juridik, në të cilin organet e njësive vendore veprojnë në pavarësi për zgjidhjen e atyre çështjeve që Kushtetuta dhe ligjet ua kanë lënë atyre në kompetencë. Aspektin e vet më të dukshëm, autonomia e pushtetit vendor e shpreh në ndarjen e kompetencave, e cila ka të bëjë me iniciativën që kanë ose duhet të kenë, në bazë të Kushtetutës dhe të ligjit, organet e qeverisjes vendore për të vendosur vetë për problemet që hyjnë në juridiksionin e tyre.

Për këtë çështje, nga një vështrim krahasues në legjislacionin bashkëkohor konstatohen dy prirje. Nga njëra anë, përkrahet ideja e parashikimit të kompetencave të qeverisjes vendore me ligj të veçantë, ashtu siç aplikohet edhe mundësia që këto kompetenca të sanksionohen drejtpërdrejtë nga Kushtetuta.

Parashikimi në ligj i kompetencave për pushtetin vendor nuk përjashton mundësinë, përkundrazi përforcon mendimin, se ato mund të ndryshohen, të kufizohen ose të hiqen nga pushteti qendror në çdo kohë, sidomos kur shfaqet mosmarrëveshje midis pushtetit qendror dhe atij vendor ose edhe në raste të ndryshimit të raportit të forcave politike. Kështu, në një sistem të qeverisjes vendore që bazohet në devolucionin (kalimin e kompetencave) dhe dekocentrimin (shpërqendrimin e autoritetit)[3] njësitë vendore nuk vetëqeverisen, por vetë-administrohen. Në sistemin e vetë-administrimit, zgjidhja e çështjeve vendore është deleguar nga qendra dhe ato shihen si çështje publike të përgjithshme që lindin në terren vendor. Dhënia me ligj e kompetencave nga parlamenti, (për rrjedhojë, edhe modifikimi i tyre) ose delegimi i kompetencave të pushtetit qendror njësive vendore (logjikisht, edhe tërheqja e tyre) shpien në sistemin, ku njësitë lokale vetadministrohen; pra, ato zgjidhin çështjet e tyre në mënyrë autonome vetëm brenda kufijve të përcaktuar nga ligji. Vetë-administrimi në këtë formë nuk është gjë tjetër veçse

çlirim dhe lehtësim barre i pushtetit qendror. Kjo mënyrë organizimi nuk mund të quhet vetëqeverisje.

Në një sistem vetëqeverisës, parimi i subsidiaritetit kërkon që problemi të vështrohet në drejtim të anasjelltë, si çështje vendore që ka ndikim në interesin e përgjithshëm. Kjo do të thotë se ndërsa vetë-administrimi ndërtohet nga lart, vetëqeverisja ndërtohet nga poshtë. Pra, vetëqeverisja vendore është institucion, me anë të të cilit sanksionohet e drejta e vetëqeverisjes së shtetasve, si e drejtë politike e tyre. Njësitë vendore vetëqeverisëse nuk mund të pengohen dhe as të reduktohen, në hapësirën juridiksionale të tyre, nga organet qendrore të pushtetit, pasi ato kanë fushën e tyre të veprimtarisë të parashikuar nga Kushtetuta. Për shkak të karakterit që ka në ndarjen dhe balancimin e pushtetit vetëqeverisja vendore përbën një bazë thelbësore për rendin demokratik dhe shtetin e së drejtës.

Nga kjo pikëpamje, përcaktimi i kompetencave drejtpërdrejt në Kushtetutë paraqet rëndësi të veçantë, sepse një zgjidhje e këtillë do ta bënte të pafuqishme prirjen qeverisëse , për t’i ndryshuar ligjet në çdo kohë. Sigurisht, një zgjidhje e tillë e garanton qëndrueshmërinë e kompetencave të pushtetit vendor dhe e bën të pafuqishëm presionin politik të qeverisë që mund të ushtrohet në çdo kohë.

Pikërisht një model të tillë ka zgjedhur Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë. Vetëqeverisja vendore paraqitet me një status kushtetues dhe pavarësia e saj është e garantuar nëpërmjet saj. Kjo pavarësi qëndron në të drejtën që kanë shtetasit për të formuar organet përfaqësuese dhe për të ushtruar funksionin e vetëqeverisjes (referendumeve) [nenet 108/4; 109, 110 të Kushtetutës; në pavarësinë organizative të institucioneve vendore (neni 113); në ushtrimin e punëve brenda juridiksionit të tyre, pa ndërhyrjen e organeve qendrore të pushtetit (neni 113); në ekzistencën e mjeteve financiare dhe të mjeteve të tjera, me të cilat ajo disponon në mënyrë të pavarur (nenet 111, 113/b,c,ç); në ekzistencën e administratës së pavarur pa përzierjen e organeve qendrore (neni 113/d); në ekzistencën e normave për funksionimin e vetëqeverisjes vendore dhe mbrojtjes kushtetuese të të drejtave vetëqeverisëse, (nenet 113/, pika 2, 3) etj.].

Kompetencat e sanksionuara si edhe parimet, mbi bazën e të cilëve mund tu kalohen me ligj kompetenca të tjera njësive të qeverisjes vendore, janë elementë të rëndësishëm që kanë gjetur pasqyrim në Kushtetutë, gjë që përbën një veçori karakteristike të saj. Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë ka sanksionuar një sistem të politikës dhe të administrimit vendor autonom që është diametralisht i kundërt me atë të sistemit shtetëror njëpartiak. Duke ngritur një sistem të tillë, është synuar tu vihen pengesa prirjeve të centralizmit burokratik të shtetit. Natyrisht, kompetencat e dhëna nga ligjvënësi organeve të qeverisjes vendore mund të modifikohen ose të tërhiqen nga ai, sipas vlerësimit politik të tij, por Kushtetuta parashikon rezervën e saj për kompetencat themelore të caktuara në Pjesën e Gjashtë, të cilat nuk mund të preken nga ligjvënësi, pasi çdo cenim i tyre kontrollohet nga Gjykata Kushtetuese.

Pra, megjithëse karakteristika e qeverisjes vendore, sipas Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, është kombinimi i regjimit konstitucional me devolucionin parlamentar, është pikërisht ekzistenca e kompetencave kushtetuese për pushtetin vendor që e ngre këtë të fundit në shkallën e njësisë vetëqeverisëse, duke mos e kuptuar atë si njësi thjesht vetadministruese. Gjithashtu, Kushtetuta nënkupton edhe respektimin e dy kritereve të rëndësishme, ekskluzivitetin e kompetencës, - sipas të cilit, në çështjet lokale nuk mund të përzihet shteti dhe komplementaritetin, - kur njësitë vendore janë në pamundësi të zgjidhin çështjet e tyre, pushteti qendror angazhohet qoftë nëpërmjet ndihmës materiale-financiare, qoftë nëpërmjet delegimit të kompetencave të administratës shtetërore. Të gjitha këto përfundime që rrjedhin nga dispozitat kushtetuese janë shprehje e autonomisë vendore. Në këtë kuptim, autonomia është vetëqeverisje, dhe, nga ana tjetër vetëqeverisja parakupton autonomi kushtetuese.

Mbështetur në analizën doktrinare që iu bë parimit të decentralizmit të pushtetit e të autonomisë vendore, bazuar edhe në standarde demokratike që sanksionon Karta Europiane e Autonomisë Vendore, Gjykata Kushtetuese vlerëson të domosdoshme të zgjidhë mosmarrëveshjen ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore, e cila shprehet si mosmarrëveshje kompetence dhe që rezulton të jetë e pranishme në ushtrimin e veprimtarisë së tyre. Kjo mosmarrëveshje ka lindur për shkak të ushtrimit të kompetencave në fushën e planifikimit urban, si dhe të kontrollit mbi territorin në mënyrë të dubluar nga organe të të dy pushteteve, veprime të cilat kanë pasur si pasojë mosfunksionimin normal të veprimtarisë shtetërore. Është pikërisht kjo ndarje kompetencash që i heq mundësinë juridike Bashkisë, si njësi bazë e qeverisjes vendore, për të vendosur për probleme dhe çështje që janë në kompetencë të saj, në bazë të Kartës Europiane të Autonomisë Vendore, por që me ligje të veçanta i janë dhënë pushtetit qendror. Gjykata Kushtetuese merr në shqyrtim pikërisht këtë mënyrë të ndarjes së kompetencave nga ligjvënësi, duke e trajtuar problemin jo si vullnet ose dëshirë të pushtetit qendror për tu transferuar kompetenca organeve të qeverisjes vendore, por si detyrim të tij për të mos cenuar me ligj ato parime kushtetuese që qëndrojnë në themelin e dy shtyllave të qeverisjes vendore, të decentralizmit të pushtetit dhe të autonomisë vendore.

Për arsyet e lartpërmendura, objekt i shqyrtimit kushtetues do të bëhen edhe dispozitat e sipërcituara ligjore. Në aspektin e kontrollit të kushtetutshmërisë së normës, në dallim nga neni 131, shkronja “a” e Kushtetutës, neni 131, shkronja “ç”, i zbërthyer hollësisht në nenet 54, 54 dhe 56 të ligjit të organik të Gjykatës Kushtetuese, i mundëson kësaj të bëjë shqyrtimin jo vetëm të kushtetushmërisë, por edhe të ligjshmërisë së aktit, objekt shqyrtimi. Për këtë qëllim, dispozitat ligjore të sipërcituara, që janë bërë shkak për mosmarrëveshjen e kompetencës, do të krahasohen me konceptin kushtetues të parimit të decentralizmit të pushtetit dhe të autonomisë vendore dhe, posaçërisht me standardet demokratike që njeh Karta Europiane e Autonomisë Vendore.

Neni 9, paragrafi i parafundit i ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, që kundërshtohet si i papajtueshëm me Kushtetutën dhe me marrëveshjet ndërkombëtare, parashikon si kompetencë të KRRTRSH-së, miratimin e lejeve të ndërtimit për objekte të rëndësishme në qendrat e qyteteve, studimet urbanistike të të cilave miratohen prej tij.

Duke iu referuar rregullave të Kartës Europiane të Autonomisë Vendore, Gjykata Kushtetuese çmon të nevojshme të theksojë se orientimet kryesore që ajo përcjell tek shtetet anëtare, nënshkruese të saj për një kuptim të drejtë të parimeve të demokracisë e të decentralizmit të pushtetit, kërkojnë “ekzistencën e bashkësive vendore të pajisura me organe vendimore të formuara në mënyrë demokratike dhe që gëzojnë një autonomi të gjerë për sa u përket kompetencave, mënyrave të ushtrimit të këtyre të fundit dhe mjeteve të nevojshme për përmbushjen e misionit të tyre.”

Kompetencat, me të cilat ligji pajis organet e qeverisjes vendore, duhet të jenë të tilla që një pjesë e mirë e çështjeve publike të rregullohen sipas parimit të subsidiaritetit. E drejta ligjore për të rregulluar dhe menaxhuar çështje të caktuara publike duhet të ushtrohet nga organe që qëndrojnë sa më afër qytetarëve dhe të shoqërohet edhe me mjete efektive për konkretizimin e tyre. Në realitet, shumë çështje kanë implikime si vendore ashtu edhe kombëtare dhe përgjegjësia për to ndryshon në hapësirë dhe në kohë dhe, për më tepër, kjo përgjegjësi mund të ndahet edhe ndërmjet niveleve të ndryshme të qeverisjes. Gjithsesi, kufizimi i veprimtarisë së autoriteteve vendore vetëm në çështje që nuk kanë implikime të gjera, mbart rrezikun për t’i shndërruar ato në autoritete me një rol të parëndësishëm. Nga ana tjetër, është e nevojshme që pushtetit qendror t’i rezervohen disa funksione të rëndësishme me rëndësi kombëtare e strategjike. Përcaktimi i interesit të komunitetit lidhet edhe me nevojën e ekzistencës së kufijve për vetë pushtetin vendor, i cili nuk duhet të tejkalojë kompetencat e tij duke vendosur për çështje që i përkasin një vendimmarrje të pastër politike ose për çështje që kanë pasoja ekonomike për të gjithë vendin dhe jo vetëm për komunitetin vendor përkatës.

Qëllimi i Kartës Europiane të Autonomisë Vendore është që shtetet palë të krijojnë kuadrin e nevojshëm që autoritetet vendore të kenë një diapazon të gjerë përgjegjësish, të mundshme për tu realizuar në nivel vendor. Kur fushat e veprimtarisë kanë implikime në nivel vendor, është e rëndësishme që në konceptimin e autoriteteve vendore që veprojnë për të zhvilluar mirëqenien e përgjithshme të banorëve të tyre, ato të kenë të drejtën për të ushtruar iniciativën në këto çështje. Prandaj, sipas paragrafit 3 të nenit 4 të Kartës Europiane të Autonomisë Vendore, ushtrimi i përgjegjësive duhet të shkojë drejt decentralizmit. Ky parim kërkon që, përveç rasteve kur natyra dhe përmasa e problemit është e tillë që i takon një zone shumë të madhe territoriale dhe me interesa të rëndësishme ekonomike, zgjidhja i duhet besuar qeverisë vendore.

Në nenin 9 të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, i vështruar në tërësinë e tij, konstatohet se KRRTRSH-ja, si organi më i lartë shtetëror në fushën urbane miraton pothuajse të gjitha studimet me karakter madhor, gjë që kuptohet nga përdorimi, në këtë dispozitë ligjore, i shprehjeve “rajonale”, “sipërfaqe mbi 10 hektarë”, “qyteteve me popullsi mbi 50.000 banorë”, “porteve”, aeroporteve dhe zonave strategjike” etj. Duke i analizuar rregullimet e mësipërme në frymën e Kartës Europiane të Autonomisë Vendore, është e lejueshme që çështje me rëndësi kombëtare e strategjike për interesat e vendit dhe që lidhen me miratimin e masterplaneve dhe të studimeve urbanistike rajonale e më gjerë, të ushtrohen nën autoritetin e pushtetit qendror, i cili është përgjegjës për politikën e zhvillimit ekonomik e politik të vendit. Megjithatë, do të konsiderohej si

cenim i të drejtës për vetëqeverisje të pushtetit vendor, nëse ligjvënësi, duke u hequr kompetenca organeve vendore, do ta dobësonte aq shumë rolin e këtyre saqë ekzistenca ose vetëqeverisja e tyre do të bëheshin të pandjeshme. Prandaj, përqendrimin te pushteti qendror i të drejtave që lidhen me miratimin e lejeve të ndërtimit, të cilat njihen me termat ligjorë si “kompetenca të veta” dhe ekskluzivitet i organeve të qeverisjes vendore, Gjykata Kushtetuese e vlerëson si tejkalim të standardeve kushtetuese dhe të Kartës Europiane të Autonomisë Vendore. Veç kësaj, edhe në pikëpamje të teknikës legjislative, formulimi i dispozitës është evaziv dhe hap shtegun për keqinterpretim, sepse nuk jep përkufizim të qartë teknik e ligjor për termat “objekte të rëndësishme” dhe “qendrat e qyteteve”, gjë që krijon ngatërresa kompetencash ndërmjet qeverisjes vendore dhe pushtetit qendror, për aq kohë sa edhe neni 20 i këtij ligji i njeh KRRT-së së bashkisë të drejtën për të miratuar sheshet dhe lejet e ndërtimit në juridiksionin përkatës.

Në këtë optikë, Gjykata Kushtetuese çmon se në nenin 9, paragrafi i parafundit, fraza “Lejet e ndërtimit për objekte të rëndësishme në qendrat e qyteteve, studimet urbanistike të të cilave miratohen prej tij”, është në papajtueshmëri me parimin e decentralizmit të pushtetit dhe të autonomisë vendore të sanksionuar në Kushtetutë dhe në Kartën Europiane të Autonomisë Vendore.

Neni 10 i ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, që i jep të drejtën KRRTRSH-së të shfuqizojë vendimet e paligjshme të KRRT-ve të bashkive, mbi bazën e të cilit kanë dalë akte juridike zbatuese, përbën shkakun tjetër të lindjes së mosmarrëveshjes së kompetencës ndërmjet qeverisjes vendore dhe pushtetit qendror. Në legjislacionin shqiptar, krahas të drejtës ligjore të parashikuar në dispozitën e mësipërme, në ligjin nr.8927, datë 25.07.2002 “Për Prefektin”, gjendet e sanksionuar edhe e drejta e prefektit për të pezulluar aktet e paligjshme të organeve të qeverisjes vendore dhe për t’i dërguar ato në gjykatë me qëllim shfuqizimin e tyre. Pra, legjislacioni në fuqi parashikon dy institucione të pushteteve të ndryshme që kanë të drejtën e shfuqizimit të akteve të KRRT-së së bashkisë, nga njëra anë gjykatën dhe, nga ana tjetër KRRTRSH-në. Në një situatë të tillë ligjore çështja shtrohet se cili duhet të jetë organi që, nga pikëpamja e respektimit të parimeve kushtetuese, duhet të shqyrtojë paligjshmërinë e vendimeve të organeve të qeverisjes vendore.

Sipas nenit 8 të Kartës Europiane të Autonomisë Vendore, mbikëqyrja e autoriteteve vendore duhet të synojë vetëm garantimin e pajtueshmërisë me ligjin, duke përjashtuar çdo kontroll për dobishmërinë e veprimeve që përfshihen në sferën e përgjegjësive të autoriteteve vendore. Për këtë, respektimi i parimit të subsidiaritetit dhe të përpjesëtueshmërisë mbeten aspektet thelbësore të çdo mbikëqyrje administrative të autoriteteve të niveleve më të larta. Gjithashtu, neni 11 i Kartës Europiane të Autonomisë Vendore u garanton organeve të qeverisjes vendore, kur çmojnë se u janë cenuar ushtrimi i lirë i kompetencave të tyre dhe parimi i autonomisë vendore, të drejtën për t’iu drejtuar gjykatës që të vendosë nëse një veprim ose mosveprim, vendim ose akt tjetër administrativ është në përputhje me ligjin.

Gjykata Kushtetuese vlerëson se tek e drejta e prefektit për të pezulluar aktet e organeve të qeverisjes vendore dhe për t’i dërguar ato për shqyrtim në gjykatë, gjen zbatim parimi i

kontrollit administrativ të veprimeve të bashkësive vendore që synon të sigurojë respektimin e parimit të ligjshmërisë dhe të parimeve kushtetuese. Mbi këtë bazë, megjithëse kontrolli mbi ligjshmërinë e akteve të organeve të pushtetit vendor ushtrohet nëpërmjet pezullimit të tyre për paligjshmëri nga përfaqësuesi i pushtetit qendror, nuk është KRRTRSH-ja organi shtetëror që i jep zgjidhje përfundimtare çështjes, por është pushteti gjyqësor.

Sipas nenit 10 të këtij ligji, organeve të qeverisjes vendore nuk u garantohet mbikëqyrje ligjore në respektim të parimit të kontrollit dhe balancimit të pushteteve, për arsye se e drejta për shfuqizim të akteve juridike drejtpërsëdrejti nga një organ i pushtetit qendror do t’i vendoste ato nën kontrollin hierarkik të tyre. Mbështetur në këto argumente, Gjykata Kushtetuese çmon se rregulli i parashikuar nga kjo dispozitë ligjore, i analizuar në frymën e parimit kushtetues të decentralizmit të pushtetit dhe të autonomisë vendore, rregull që nuk respekton parimin e përpjestueshmërisë midis ndërhyrjes së autoritetit kontrollues dhe rëndësisë së interesave që ai kërkon të mbrojë, bie në kundërshtim me Kartën Europiane të Autonomisë Vendore. Mbi bazën e këtij argumentimi, Gjykata Kushtetuese nxjerr përfundimin se papajtueshmëria kushtetuese e nenit 10, të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, për arsye të të njëjtit rregullim ligjor, sjell të njëjtën pasojë edhe për nenin 6 të ligjit nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit”.

- Neni 19 i ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, që parashikon përbërjen e KRRT-së së Bashkisë, Tiranë me një shumicë të cilësuar nga përfaqësues të pushtetit qendror dhe me pakicën prej 1/3-ës të anëtarëve nga pushteti vendor, përbën një tjetër shkak, nga i cili ka lindur mosmarrëveshja e kompetencës ndërmjet dy pushteteve.

Karta Europiane e Autonomisë Vendore kërkon ekzistencën e organeve vendimore të formuara në mënyrë demokratike dhe që gëzojnë një autonomi të gjerë për sa u përket kompetencave, mënyrave të ushtrimit të tyre dhe mjeteve të nevojshme për përmbushjen e misionit që ato kanë. Planifikimi urban dhe menaxhimi i tokës janë kompetenca të plota dhe ekskluzive të autoriteteve vendore dhe përfshihen në konceptin ligjor “funksionet e veta”, sipas të cilit, nëpërmjet lirisë dhe autoritetit për të marrë vendime, ato janë përgjegjëse për realizimin e tyre.

Duke iu referuar dispozitës ligjore përkatëse rezulton se shumica e cilësuar e anëtarëve të KRRT-së, nuk përfaqësojnë bashkinë. Ekzistenca e një rregullimi normues të tillë, që kërkon minimumin e 2/3-ve të anëtarëve për të konsideruar të vlefshme mbledhjen e KRRT-së, nuk i krijon mundësi autoritetit vendor të gëzojë instrumentet e nevojshme ligjore për ushtrimin normalisht të funksionit dhe të vendimmarrjes në fushën e planifikimit urban, duke e vendosur atë, në këtë mënyrë, nën vullnetin e pushtetit qendror. Për rrjedhojë, neni 19 i ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, bie ndesh me parimin e decentralizmit të pushtetit dhe të autonomisë vendore, parashikuar nga neni 13 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe nga Karta Europiane e Autonomisë Vendore.

Për sa i takon nenit 21 të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, pretendimeve për shkelje të parimit të decentralizmit të pushtetit dhe të autonomisë vendore, të parashtruara në funksion të papajtueshmërisë me Kushtetutën e me marrëveshjen ndërkombëtare të nenit 19, kërkuesi i ka shtuar dhe argumentet për antikushtetutshmërinë e Aktit normativ me fuqinë e ligjit të Këshillit të Ministrave nr.4, datë 13.12.2005 “Për një shtesë në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”. Me vendimin nr.24, datë 10.11.2006, Gjykata Kushtetuese ka vendosur konstatimin e pafuqisë juridike të këtij akti normativ me fuqinë e ligjit. Në këto kushte, kërkesa për nenin 21 të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, nuk merret në shqyrtim për shkak të mungesës së objektit konkret të çështjes.

Shkak tjetër që ka krijuar mosmarrëveshje kompetencash ndërmjet qeverisjes vendore dhe pushtetit qendror rezulton të kenë qenë edhe nxjerrja e disa akteve administrative në zbatim të dispozitave të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën” (neneve 54 e 75/2) si dhe të ligjit nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit” (neneve 2, 3/3 dhe 6).

Duke e analizuar çështjen në tërësi, Gjykata Kushtetuese konstaton ekzistencën e mosmarrëveshjes së kompetencës ndërmjet organeve të qeverisjes vendore dhe pushtetit qendror, gjë që ka sjellë si pasojë bllokimin e veprimtarisë shtetërore në fushën urbane, e cila nuk rezulton të jetë e pajtueshme me parimet kushtetuese dhe me rregullat e Kartës Europiane të Autonomisë Vendore. Kjo mosmarrëveshje kompetencash ndërmjet këtyre organeve bëhet e dukshme në dy drejtime kryesore; në konceptimin e Policisë Ndërtimore, si organ me varësi nga pushteti qendror dhe që ushtron disa nga kompetencat e organeve të qeverisjes vendore në fushën e kontrollit mbi territorin, si edhe në ushtrimin në mënyrë të dubluar të disa kompetencave vendore nga organe që u përkasin pushteteve të ndryshme.

Duke iu referuar nenit 2 të ligjit nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit”, rezulton se ky organ varet nga Ministria që mbulon veprimtarinë në fushën e urbanistikës e të ndërtimit. Gjithashtu, dispozitat e sipërpërmendura kanë vendosur rregulla që ngarkojnë, me kompetenca vendimmarrëse për administrimin dhe kontrollin mbi territorin vendor, organin e specializuar të pushtetit qendror, nga njëra anë, dhe organin e qeverisjes vendore, nga ana tjetër. Pra, ndërsa neni 20 i ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën” i njeh të drejtën KRRT-së së bashkisë të vendosë shpalljen si të kundërligjshëm dhe prishjen e volumit të zmadhuar të punimeve në objektit e miratuar, neni 54 i këtij ligji ia ka ngarkuar, të njëjtën kompetencë vendimmarrëse, edhe Policisë Ndërtimore.

Sipas ligjit nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit”, Policia Ndërtimore është konceptuar si organ ekzekutiv, i armatosur dhe i specializuar për kontrollin e zbatimit të ligjshmërisë në fushën e punimeve të ndërtimit dhe të urbanistikës. Qëllimi i ligjvënësit ka qenë vendosja e këtij organi në dispozicion të veprimtarisë vendimmarrëse të organeve të pushtetit, me qëllim realizimin e funksioneve të tyre në fushën përkatëse. Sidoqoftë, sanksionimi me ligj i varësisë së Policisë Ndërtimore nga pushteti qendror ka ndikuar në

mosushtrimin e kompetencës në fushën e planifikimit, të menaxhimit urban dhe të kontrollit mbi territorin nga vetë organet e qeverisjes vendore.

Sipas Kartës Europiane të Autonomisë Vendore, autoritetet vendore duhet të kenë diapazon të gjerë përgjegjësish, të cilat janë të mundshme për t’u realizuar në nivelin vendor. Në kuptimin kushtetues dhe ligjor, parimi i decentralizmit të pushtetit duhet të përmbajë, në thelbin e vet, përcaktimin e misionit parësor që i ngarkohet pushtetit vendor në administrimin e territorit nën juridiksionin e vet, ku përfshihen edhe çështjet e planifikimit, menaxhimit urban dhe të kontrollit të territorit. Duke i dhënë Policisë Ndërtimore kompetenca për të ndërhyrë pa vendim gjyqësor në veprimtarinë e autoriteteve vendore në fushën e veprave të ndërtimit dhe të planifikimit urban, dispozitat ligjore të sipërpërmendura tejkalojnë standardet kushtetuese dhe normat ndërkombëtare. Mbështetur në të dhënat e kësaj analize, Gjykata Kushtetuese konkludon se ligjvënësi, nëpërmjet rregullimeve ligjore, duhet të orientojë Policinë Ndërtimore drejt një organi shtetëror të pavarur nga pushteti qendror, që do të duhet të ketë, si detyrë kryesore, kontrollin e zbatimit të standardeve teknike mbi territorin, nën autoritetin e qeverisjes vendore.

Mbi bazën e këtij argumentimi kushtetues, Gjykata Kushtetuese arrin në përfundimin se kompetenca e Policisë Ndërtimore për të vendosur prishjen e volumit të punimeve të ndërtuara jashtë projektit të miratuar, parashikuar në nenin 54 të ligjit nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën” si edhe parashikimi i varësisë së këtij organi nga Ministria që mbulon veprimtarinë në fushën e urbanistikës e të ndërtimit, të parashikuar në nenin 2 të ligjit nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit”, janë të papajtueshme me Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë dhe me Kartën Europiane të Autonomisë Vendore.

PËR KËTO ARSYE,

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë duke u bazuar në nenet 131, shkronja “ç”, 134, pika 1, shkronja “e”, të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, si dhe në nenet 54, 55, 56 dhe 72 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, me shumicë votash,

V E N D O S I 1. Zgjidhjen e mosmarrëveshjes së kompetencës të krijuar ndërmjet Bashkisë Tiranë dhe Këshillit të Rregullimit të Territorit të Republikës së Shqipërisë, Ministrisë së Punëve Publike, Transportit e Telekomunikacionit dhe Policisë Ndërtimore, duke përcaktuar, për çdo rast konkret, organin që ka në kompetencë shqyrtimin e çështjeve, objekt i kësaj mosmarrëveshje:

a) Shqyrtimi dhe miratimi i lejeve të ndërtimit, si çështje të planifikimit dhe menaxhimit urban që përfshihen në konceptin ligjor “funksionet e veta”, janë kompetencë e plotë dhe ekskluzive e organeve të qeverisjes vendore.

b) E drejta e shfuqizimit të akteve të paligjshme të KRRT-ve që funksionojnë pranë organeve të qeverisjes vendore është kompetencë e organeve të pushtetit gjyqësor.

c) KRRT-ja është organ i specializuar për urbanistikën që ushtron funksionin dhe kompetencat e tij vendimmarrëse në fushën e planifikimit dhe të menaxhimit urban, nën autoritetin e pushtetit vendor.

ç) Të drejtën për të vendosur për prishjen e volumit të punimeve të ndërtuara jashtë projektit të miratuar e ka Këshilli i Rregullimit të Territorit pranë organeve të qeverisjes vendore.

d) Kontrolli i zbatimit të standardeve teknike mbi territorin është në kompetencë të Policisë Ndërtimore që vepron si organ i pavarur nga pushteti qendror, por nën autoritetin e organeve të qeverisjes vendore.

2. Të deklarojë të papajtueshme me Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë dhe me Kartën Europiane të Autonomisë Vendore, si shkak i lindjes së mosmarrëveshjes së kompetencave ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore, dispozitat ligjore të mëposhtme:

a) Në ligjin nr.8405, datë 17.09.1998 “Për Urbanistikën”, te neni 9, paragrafi i parafundit, frazën “Lejet e ndërtimit për objekte të rëndësishme në qendrat e qyteteve, studimet urbanistike të të cilave miratohen prej tij”, nenin 10, 19, si dhe te neni 54, fjalët “apo Policia e Ndërtimit”;

b) Në ligjin nr.8408, datë 25.09.1998 “Për Policinë e Ndërtimit”, te neni 2, frazën “Policia e Ndërtimit varet nga Ministria që mbulon veprimtarinë në fushën e urbanistikës e të ndërtimit”, si dhe nenin 6.


--------------------------------------------------------------------------------

[1] Ligji nr.8652, datë 31.07.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore”, neni 10, pika 3/1, 32, 44 etj.

[2] Neni 4, pika 3 e Kartës Europiane të Autonomisë Vendore.

[3] Në një kuptim të zgjeruar, devolucion do të thotë rezultat i kalimit të kompetencave nga pushteti qendror tek ai vendor; ndërsa dekoncentrim do të thotë shpërndarje e autoritetit vendimmarrës qendror në nivele më të ulta të pushtetit vendor.

MENDIMI I PAKICES

Jemi kategorikisht kundër vendimit të shumicës. Ai vendim bazohet mbi pikëpamje që kapërcejnë kuptimin kushtetues, ligjor e për më tepër doktrinar të “konfliktit të kompetencave”.

Pakica është plotësisht e ndërgjegjshme që, në kuadër të implementimit të Kartës Evropiane për autonominë vendore ekzistojnë një sërë problemesh me karakter administrativ, organizativ e ligjor, të cilat patjetër kërkojnë zgjidhje. Në këtë kuadër asnjë të keqe nuk ka nëse organet e pushtetit vendor të pretendojnë për më shumë kompetenca dhe autonomi në menaxhimin e kontrollin e territorit. Por, në rastin në shqyrtim, kërkesa është ngritur në mënyrë thellësisht të gabuar për sa u përket mjeteve të zgjidhjes sepse rruga normale kushtetuese e përmirësimit të legjislacionit nëpërmjet iniciativave legjislative është zëvendësuar në mënyrë arbitrare, jo kushtetuese, me “konflikte të sajuara abstrakte” të kompetencave, të cilave u është vënë vulë me vendimin e shumicës.

Thënë më shkoqur, problemi themelor që përcakton kufirin ndarës midis dy qëndrimeve është: a ndodhemi apo jo përpara konfliktit të kompetencave midis organeve të pushtetit qendror e atyre lokalë, në kuptim të nenit 131, shkronja “ç” të Kushtetutës, neneve 54, 55, 56 të ligjit nr. 8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë” si dhe të doktrinës? Pakica ka mendimin jo, duke parashtruar këto argumente:

1. Konflikti i kompetencave duhet të konceptohet si divergjencë e caktuar mendimi apo veprimi të të dy organeve që pretendojnë ose jo të njëjtën kompetencë. Në rastin konkret nuk ndodhemi para një kushti të tillë. Organet përkatëse qendrore (KKRTSH, Ministria e Transporteve, Ndërtimit, etj., Policia Ndërtimore) veprojnë mbi bazën e kompetencave të përcaktuara me ligje, e për pasojë pala tjetër (organet e pushtetit lokal) nuk kanë se si të pretendojnë se këto kompetenca “që u takojnë atyre” i kanë “uzurpuar” në mënyrë të njëanshme organet e pushtetit qendror.

2. Shqyrtimi i konfliktit të kompetencave, nga pikëpamja e doktrinës është një shqyrtim konkret, d.m.th., ai përqendrohet në rastet konkrete të cilat janë konkretizuar në akte konkrete të nxjerra nga vetë subjektet në konflikt.

Në rastin në fjalë, Gjykata Kushtetuese ka shqyrtuar kushtetutshmërinë e ligjeve dhe jo rasteve konkrete të konfliktit.

3. Konflikti i kompetencave, në rastin konkret, nuk mund të konceptohet si konflikt që rrjedh nga ligjet apo aktet me fuqinë e ligjit, sepse “në një rast të tillë do të ndodheshim para një kontrolli të kushtetutshmërisë së ligjit që shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese në rrugë të tjera. Si pasojë, akti që i le shteg konfliktit mund të jetë një akt i çfarëdo që nuk është një ligj formal ose një akt që ka fuqinë e ligjit.

Ndryshe nga ky konceptim që rrjedh nga përgjithësimi i jurisprudencës kushtetuese, shumica edhe pse ka pretenduar se ka shqyrtuar e zgjidhur konfliktin e kompetencave, në

të vërtetë ka shqyrtuar (në rrugë abstrakte) kushtetutshmërinë e dispozitave ligjore përkatëse. Një zgjidhje e tillë e problemeve të ngritura në kërkesë jo vetëm se është larg qëndrimit përgjithësues të cituar më lart, por vjen ndesh hapur me atë ç’ka përcaktojnë nenet 54, 55, 56 të ligjit nr. 8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”. Sipas kuptimit të këtyre dispozitave, Gjykata Kushtetuese “kur zgjidhja e mosmarrëveshjes së kompetencës është e lidhur me akte ligjore ose nënligjore të nxjerra nga organet palë në konflikt, Gjykata Kushtetuese për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve shqyrton edhe kushtetutshmërinë apo ligjshmërinë e aktit”. Duke iu referuar dispozitës, lind natyrshëm pyetja: Cilët janë palë në konflikt?; A kanë nxjerrë ato ligje apo akte nënligjore?; A mundet që palët në konflikt të jenë ekzekutivi me pushtetin vendor e objekt shqyrtimi të jetë ligji?. Këtyre pyetjeve, në optikën e vendimit të shumicës ballafaquar me Kushtetutën dhe ligjin, nuk mund t’i jepet përgjigje.

Këtë qëndrim të shumicës, pakica e sheh tek kuptimi dhe interpretimi i pasaktë që i bëhet pikës 2 të nenit 56 të ligjit të lartpërmendur. Sipas mendimit tonë, legjislatori ka përmendur termin “ligj” si dhe ka parashikuar shfuqizimin e tyre si antikushtetues kur janë nxjerrë “nga organet palë në konflikt”. Legjislatori fjalën e ka kur konflikti ekziston midis legjislativit dhe organeve të pushteteve të tjera dhe ku objekt mosmarrëveshje mund të jetë ligji. Në rastin e dhënë situata nuk ka qenë e tillë, si për sa i përket subjekteve ashtu dhe karakterit të normave që atakohen.

4. Neni 56, pika 1 e ligjit, obligon Gjykatën Kushtetuese që në rastet e shqyrtimit të mosmarrëveshjeve të kompetencave të vendosë “se cili organ i pushtetit ka në kompetencë të tij zgjidhjen e çështjes konkrete për të cilin ka lindur mosmarrëveshja”.

Për rastin në shqyrtim, Bashkia e Tiranës, ka kërkuar që kompetencat që dispozitat ligjore ja u kanë njohur organeve qendrore, t’i njihen asaj. Në këtë situatë, nuk ka asnjë hapësirë kushtetuese e ligjore që Gjykata Kushtetuese (e cila dihet se është “ligjvënës negativ”), të plotësojë vetë “de facto” dispozitat e shfuqizuara, duke u shprehur se cili organ duhet që me ligj t’i ushtrojë këto kompetenca.

5. Këto argumente kanë të bëjnë me faktin se në rastin konkret nuk ekziston konflikti i kompetencave dhe për këtë arsye çështja duhej të ishte nxjerrë jashtë juridiksionit të Gjykatës Kushtetuese.

Por, me qenë se shumica e ka pranuar atë dhe është shprehur edhe për probleme të tjera, kemi mendimin se ky vendim vjen ndesh edhe me vetë praktikën e Gjykatës Kushtetuese të analizuar qartë në vendimin e saj nr. 2, datë 25.01.1999, kur palët ndërgjyqse, shkaku dhe objekti i kërkesës kanë qenë të njëjtë, sidomos për nenet 9, 10 e 19 të ligjit nr. 8405, datë 17.09.1998 “Për urbanistikën”.

Në këtë vendim, Gjykata Kushtetuese, përveç zgjidhjes së çështjes konkrete, ka bërë deklarime e vlerësime të përgjithshme për ligjin në fjalë duke e konsideruar jo vetëm të pajtueshëm me Kushtetutën, por edhe pozitiv dhe që përbën evoluim në konceptin e ndarjes së kompetencave. Duke iu referuar neneve 9 e 10 të ligjit (nene të cilat janë

objekt shqyrtimi edhe në vendimin e tanishëm) Gjykata Kushtetuese shprehet në atë vendim se: “Kalimi i kompetencave në këtë fushë nga Këshilli i Ministrave në KKRRTRSH, përbën një evoluim në konceptin e ndarjes së drejtë të kompetencave midis organeve të specializuara dhe nuk prek kompetencat e organeve të pushtetit lokal. Ekzistenca e KKRRTRSH si organ qendror, jo vetëm që nuk cenon parimet kushtetuese, por ajo paraqitet si një domosdoshmëri në kushtet në të cilat ndodhemi për përcaktimin e një politike të drejtë kombëtare në fushën urbane, duke mbajtur parasysh mbrojtjen e interesave kombëtare dhe atyre lokale”. Dhe më poshtë thuhet: “Decentralizimi i pushtetit si një parim kushtetues nuk presupozon kompetenca absolute të organeve të qeverisjes vendore brenda juridiksionit të tyre dhe shkëputje të çdo lloj varësie me pushtetin qendror”. Ndërsa për vlerësimet që lidhen edhe me nenin 19 të ligjit, kjo Gjykatë është shprehur: “Kjo mënyrë rregullimi e strukturës së organit të KKRRT-së, është pozitive për legjislacionin. Vendosja e kritereve unike në këtë aspekt, nuk përbën kufizim të kompetencave të organeve të qeverisjes vendore ...”.

Siç shihet edhe nga këto citime, shumica jo vetëm që ka shqyrtuar një çështje që përbën gjë të gjykuar (të paktën për tre nenet që përmendëm), por, për më tepër, ka zbatuar standarde të tjera duke arritur në një përfundim krejt të kundërt me të mëparshmin, gjë që dëshmon për mungesë konsekuence të kontrollit kushtetues.

Ne mendojmë se referimi tek Karta Evropiane e Autonomisë Vendore për të përligjur këtë ndryshim, nuk është i saktë. Kërkesat themelore të kësaj Karte padyshim që janë pasur parasysh në hartimin e Kushtetutës, pasi nënshkrimi i saj nga pala shqiptare është bërë që në maj të vitit 1998. Nuk është rastësi që neni 13 i Kushtetutës sanksionon qartë dy nga parimet bazë të Kartës, atë të decentralizimit të pushtetit dhe të autonomisë vendore. Mbi këtë bazë është hartuar edhe legjislacioni vijues, i cili në rastin konkret dhe posaçërisht për dispozitat në fjalë, në vendimin e sipërcituar të Gjykatës Kushtetuese, jo vetëm që është konsideruar si në përputhje me Kushtetutën, por edhe është vlerësuar si një zhvillim mjaft pozitiv në këtë fushë.

Siç shihet, nga çdo aspekt që të trajtohet, del qartë se vendimi i shumicës nuk qëndron si në aspektin kushtetues e atë ligjor.

Anëtarë: Xh. Zaganjori, K. Peçi, A. Karamuço

Vendimi nr. 30, datë 28.12.2006(V – 30/06)

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, e përbërë nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred Karamuço, Fehmi Abdiu, Kristofor Peçi, Kujtim Puto, Xhezair Zaganjori, Petrit Plloçi, Sokol Sadushi, Vjollca Meçaj, me sekretare Brunilda Bara, në datat 21.09.2006 dhe 01.11.2006, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të hapura çështjen nr.33 Akti që i përket:

K E R K U E S: SKENDER HASA, përfaqësuar nga avokat Fatmir Braka, me prokurë.

SUBJEKT I INTERESUAR: KESHILLI I MINISTRAVE I REPUBLIKES SE SHQIPERISE, përfaqësuar nga Enkelejd Alibej, me autorizim.

O B J E K T I: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën i vendimit nr. 375, datë 14.06.2006 të Këshillit të Ministrave “Për shkarkimin nga detyra të kryetarit të Bashkisë së Peqinit”.

BAZA LIGJORE: Neni 115 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë..

Kërkuesi, ka parashtruar këto shkaqe për shfuqizimin e vendimit të mësipërm të Këshillit të Ministrave:

- Vendimi i Këshillit të Ministrave nuk përmban asnjë referim apo sqarim se ku konsistojnë shkeljet e rënda të cilat sipas nenit 115 të Kushtetutës janë shkak i vetëm për largimin e tij nga detyra;

- Nuk është njoftuar për procedimin, për të pasur mundësinë e realizimit të mbrojtjes nëpërmjet paraqitjes së argumenteve e provave. Mosrespektimi i rregullave të njoftimit sipas Kodit të Procedurave Administrative e bën procesin të parregullt sipas nenit 42/1 të Kushtetutës;

- Nuk ka asnjë shkelje të ligjit dhe aq më pak shkelje të rëndë që të justifikojë marrjen e vendimit të shkarkimit nga detyra të Kryetarit të Bashkisë.


pasi dëgjoi relatorin e çështjes Kujtim Puto, përfaqësuesin e kërkuesit që kërkoi shfuqizimin e vendimit të Këshillit të Ministrave dhe bisedoi çështjen në tërësi,

V E R E N: Këshilli i Ministrave i Republikës së Shqipërisë, me vendimin nr. 375, datë 14.06.2005 ka shkarkuar nga detyra për shkelje të rënda ligjore Kryetarin e Bashkisë së Peqinit, kërkuesin Skënder Hasa. Sipas përfaqësuesit të Këshillit të Ministrave shkeljet e rënda ligjore janë evidentuar në relacionin e Ministrit të Brendshëm që ka shoqëruar propozimin për shkarkimin e kërkuesit nga detyra.

Nga relacioni rezulton se Kontrolli i Lartë i Shtetit, Agjencia e Prokurimit Publik, Ministria e Brendshme dhe Aparati i Këshillit të Ministrave kanë ushtruar kontroll në

veprimtarinë ekonomiko-financiare të Bashkisë Peqin për periudhën 01.11.2004 - 31.12.2005 dhe kanë konstatuar disa shkelje. Këto shkelje kanë të bëjnë kryesisht me procedurat e tenderimit e sidomos në prokurimet për ndërtimin e disa veprave me rëndësi publike të qytetit të Peqinit. Për këto objekte, Bashkia Peqin dhe vetë kërkuesi si kryetar i saj, ka pranuar ofertat e firmës ku ai figuron si drejtues ligjor e administrator. Veç kësaj, në kontratat e lidhura për këto raste figuron si përfaqësuese e kësaj firme bashkëshortja e kërkuesit.

Gjykata Kushtetuese, sipas nenit 115 pikat 2 e 3 të Kushtetutës, është organi i vetëm që shqyrton ankesën e organit të qeverisjes vendore kundër vendimit të Këshillit të Ministrave për shkarkimin ose shpërndarjen e tij. Këtë shqyrtim e bën si nga pikëpamja e faktit, ashtu dhe nga pikëpamja e interpretimit dhe zbatimit të ligjit material e procedural. Prandaj, kjo Gjykatë, në çështjen në shqyrtim, duke respektuar standardet e një procesi të drejtë ligjor, i krijoi kërkuesit mundësinë e mbrojtjes nëpërmjet paraqitjes së provave dhe argumenteve të veta për rrethanat e faktit, por ai këmbënguli vetëm në paraqitjen e argumenteve për aspektin procedural.

Gjykata Kushtetuese, duke u bazuar në provat e paraqitura në gjykim, arriti në përfundimin se veprimet e kërkuesit për pranimin e ofertave dhe lidhjen e kontratave përbëjnë shkelje të rënda në kuptim të nenit 115 të Kushtetutës, që cenojnë figurën e autoriteteve shtetërore. Ato vijnë në kundërshtim me përmbajtjen e ligjit nr. 7971, datë 26.07.1995 “Për Prokurimin Publik” dhe me Kodin e Procedurave Administrative, në nenin 37, pika 1 të të cilit i ndalohet shprehimisht punonjësit të organeve të administratës të marrë pjesë në një proces vendimmarrës apo në lidhje kontrate ku administrata që përfaqëson ka ose dyshohet të ketë një interes personal direkt apo indirekt në çështjen në fjalë ose kur kanë interes bashkëshortja ose të afërmit e tij.

Kërkuesi pretendoi se Këshilli i Ministrave gjatë procesit të vendimmarrjes nuk ka respektuar kërkesat e Kodit të Procedurave Administrative për sa i përket inicimit të procedimit administrativ, për njoftimin e personit që preket nga ky procedim dhe për procedurat e marrjes së këtij vendimi.

Nga gjykimi i çështjes rezultoi se kërkuesi Skënder Hasa ka qenë i pranishëm gjatë kontrolleve të ushtruara nga organet e mësipërme të kontrollit dhe ka paraqitur edhe kundërshtimet e veta rreth shkeljeve të përmendura në to. Mbi bazën e këtyre shkeljeve, Ministri i Brendshëm ka hartuar relacionin dhe propozimin përkatës për shkarkimin e tij, por kërkuesi nuk është dëgjuar nga Këshilli i Ministrave, si organ i cili ka vendosur shkarkimin.

E drejta për t’u dëgjuar, si pjesë e së drejtës së mbrojtjes, garantohet edhe në procesin administrativ përpara çdo organi, pavarësisht nga instanca dhe rëndësia e tij. Kjo realizohet nëpërmjet pjesëmarrjes së vetë individit në proces dhe nëpërmjet parashtrimit të argumenteve prej tij, ose avokatit të zgjedhur prej tij.

Megjithatë, sipas nenit 96/2 i Kodit të Procedurave Administrative, organi që zhvillon procedurën mund të mos i lejojë palët të shprehen kur këto kanë pasur rast t’i japin

mendimet e tyre për çështje që kanë rëndësi për marrjen e vendimit. Në rastin në shqyrtim masa e marrë bazohet vetëm në rezultatet e kontrolleve të bëra në Bashki, për të cilat kërkuesi ka paraqitur argumentet e veta.

Për sa i përket pretendimit tjetër të kërkuesit se vendimi duhet shfuqizuar edhe për shkak se nuk është argumentuar nga subjekti i interesuar ekzistenca e shkeljeve të rënda ligjore, Gjykata Kushtetuese konstaton se nga pjesa hyrëse e vendimit të Këshillit të Ministrave del se ai bazohet në relacionin dhe propozimin e Ministrit të Brendshëm, ndërsa këto të fundit bazohen në informacionet e mëparshme të organeve kontrolluese për të cilat kërkuesi është vënë në dijeni dhe ka paraqitur argumentet e veta. Prandaj, në këtë rast, sipas nenit 109/1 i Kodit të Procedurave Administrative “mund të mjaftojë si arsyetim pranimi i këtyre informacioneve nga ana e organit përgjegjës për marrjen e vendimit përfundimtar”.

PËR KËTO ARSYE,

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë, në mbështetje të neneve 72 e 77 të ligjit nr.8577, datë 10.02.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë”, njëzëri,

V E N D O S I Rrëzimin e kërkesës.


fillim i faqes

vendimet 2006gjk

Documents

sekretare

sekretare

ndrtuara jasht

pasi dgjoi

nj sr vendimesh

armmbajtjes

pasi dgjoi

republikes