ระบบการบรหารคณภาพ  ISO 9000 1.       คำานยามหรอความหมาย

คำาศพททสำาคญและควรทราบนน มดงนคอ1.1  คณภาพ ( Quality )หมายถง   คณสมบต ทกประการของ

ผลตภณฑและการบรการ  ทตอบสนองความ ตองการและสามารถสรางความพงพอใจใหแกลกคา

ในความหมายแบบเกาในยคทมผผลตสนคาเพยงไมกราย  ตลาด –การซอ การขาย เปนของผผลตสนคาเพอใหไดมาตรฐาน–    ความหมาย ของคณภาพในยคนนจงหมายถง  มาตรฐานของสนคา “ “   แตในปจจบนเปนโลกของการแขงขนตลาด การ ซอ การขาย– –   เปนของผ ซอไมใชของผผลต ลกคามโอกาสจะซอสนคา ไดมากมายการทจะผลตสนคาใหไดมาตรฐานเพยงพออยางเดยวแตไมสอดคลอง   หรอไมตรงกบความตองการของลกคา  โอกาส ทจะขายสนคาไดยอมมนอย   ดงนน  ความหมายของคณภาพในยคทมการควบคมคณภาพ  จงหมายถง  ความพอใจของลกคา

1.2  การควบคมคณภาพ  ( Quality Control ) หรอ  QC  หมายถง   การนำาเทคนค  หรอ กจกรรมไปปฏบต   เพอใหเกดคณภาพตามทกำาหนด ไว ( ทงผลตภณฑและการบรการ )

คำานให ความหมายรวมไปถงเรองของกจกรรมภายในกระบวนการผลตและเทคนควธทมง ใหเกดคณลกษณะเฉพาะของคณภาพ  กจกรรมการเผาตรวจ ตดตาม  ( Monitoring )  การคดแยกสงของดกบของเสยออกจากกนรวมทงการใชระเบยบขอ กำาหนดตาง ๆ ในการดแลของเสย

1.3  การรบประกนคณภาพ ( Quality Assurance : QA )หมายถง  วธการบรหาร จดการเพอเปนหลกประกนหรอสรางความมนใจกวากระบวนการหรอดำาเนนงานจะ ทำาใหไดผลลพธทมคณภาพตรงตามทกำาหนดหรอ  หมาย ถง  กจกรรมหรอการปฏบตใด ๆ ทถาไดดำาเนนการตาม

ระบบและแผน  ทวางไวจะทำาให เกดความมนใจหรอรบประกนวา  จะไดผลงานทม คณภาพตรงตามคณลกษณะทพงประสงคภายใตสภาพแวดลอมและปจจยในกระบวนการ ผลตทมการควบคมอยางถกตองและเปนระบบ  ถาสตร

QA    =   QC+Qau+QasQA    =   การประกนคณภาพQC    =   การควบคมคณภาพQau   =   การตรวจสอบคณภาพภายในQas   =   การประเมนคณภาพจากภาย นอก

  

1.4 ระบบคณภาพ ( Quality System : QS ) หมายถง ระบบทประกอบโครงสรางขององคกรความรบผดชอบ  ขน ตอนการทำางาน  วธการทำางานและทรพยากรเพอการบรหาร ใหเกดคณภาพ หรอ หมายถง  ระบบ ระเบยบการรวมสงตาง ๆ ซงสลบซบซอนเขาดวยกนใหเปนไปในแนวทางเดยวกนอยางมเหตมผล

1.5 ระบบการบรหารคณภาพ ( Quality Management System : QMS )  หมาย ถง  การบรหารประเภทหนง  ท มการบรหารจดการในทก ๆ เรองเพอใหไดมาตามนโยบายคณภาพขององคกรทตงไว

QMS =     QS+QI+Overall Management FunctionQI       =     Quality Improvement           =      การ

ปรบปรงคณภาพOverall Management Function      =    POSDCORBP         =     Planning

              O         =     OrganizingS         =     StaffingD =     Directing     =     Quality Polict and Quality

ObjectivesCO      =    CO- ordinating

R         =     ReportingB         =     Budgeting1.6 ระบบ หมาย ถงการทำางานหรอกจกรรมทสามารถมเอกสาร

อธบายการทำางานนน ๆ ไดและมการปรบปรงอยางตอเนอง ภายใตสภาวะทยดหยน

1.7 การทบทวน หมายถงการตรวจสอบ  ตรวจทาน  ปรกษาหารอ  เพอใหเกดความมนใจ

เรองขดความสามารถทจะทำาให ลกคาได   สงทจะดำาเนนการนนมขอมลชดเจน ครบถวนและเขาใจตรงตามลกคาทตองการกอนตกลงกบลกคา

1.8 การทวนสอบ   หมายถง  ตรวจสอบความเปนจรงวา  ตรงตาม ขอกำาหนดหรอไม หรอ

ตรงตาม เงอนไขทตงไวหรอไม1.9 การชบง หมายถง  การแสดงใหเหนวา  เปนอะไร ? เชน  ชนด 

ขนาด  รน  บรการอะไร  เพอปองกน การสบสน

1.10 การสอบกลบได  หมายถง  เมอมปญหาสามารถคนหาขอมลยอนหลงได

1.11 การควบคม หมายถง  ตรวจสอบ  ทบทวน  ดแล ใหถกตองเปนไปตามแผนตาม

ขอกำาหนด  วธการทจให รวาเอกสารในระบบการบรหารคณภาพขององคกรนน 5W 2H

1.12 การตรวจสอบ  ( Inspection )  หมายถง  การตรวจสอบด สถานทปรากฏแกประสาท

สมผส  หรอการนบจำานวน  การชงตวง วด  วาผลตภณฑนน เปนไปตามขอกำาหนดหรอไม

1.13  การทดสอบ  (  Testing ) หมายถง  การตรวจวดสมรรถนะ  หรอความสามรถของผลตภณฑ

วาทนรบตามกำาหนดไวหรอไม1.14 การบวนการ  ( Process ) หมายถง   ระบบของกจกรรมท

ใชทรพยากรตาง ๆ ในการเปลยนจากปจจยนำาเขา ( input )  เปนผลลพธ  ( output )

1.15 การดำาเนนการเปนกระบวนการ  ( Processes Approach ) หมายถง  การบรหารกระบวนการทม

ปฏสมพนธตอกนระหวางการะ บวนการเหลานน  นนคอ  Output  ของกระบวนการ A เปน Input ของกระบวนการ B และ Output ของกระบวนการ B เปน Input ของกระบวนการ C ปฏสมพนธเชอม โยงไปเรอย ๆ

1.16 การปรบปรงตอเนอง ( Continual Improvement ) หมายถง  กระบวน การทดำาเนนการ 

ทมงเนนไปทการเพม ประสทธผลและหรอประสทธภาพขององคกร  ทจะบรรล ตามนโนบายและวตถประสงคอยางตอเนอง      2.   มาตรฐานคออะไร

มาตรฐานทใชในระบบคณภาพ  หมายถง  ขอตกลงทไดจดทำาขน เปนเอกสารไวลวงหนา  ซงไดรบความเหนชอบจาก องคกร  หรอหนวยงานทยอมรบโดยทว ๆ  ไป  โดยมเนอหาทเกยวกบขอ กำาหนด  ดานวธการทำางานและหรอกฎเกณฑทางดานเทคนค ทกำาหนดขน  ซงเปนคณสมบตทางกายภาพของ ผลตภณฑ

มอก.                =     มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม  ( Output )

ISO 9000       =     มาตรฐาน ของระบบการบรหารงาน  หรอกระบวนการ  ( Process )มาตรฐานแบงออกเปน  2  ประเภท

1.   มาตรฐานระบบบรหารคณภาพของกระบวนการ  ( Processes )  ซง เปนกจกรรมตาง ๆ ในการผลต  และหรอการบรการ  มการแปรรปโดยตองมสงนำาเขา  แลว ผานกระบวนการ  จงไดผลลพธ   เปน มาตรฐานวธการทำางานทตองปฏบตโดยคำานงถงขอกำาหนด  ซง เปนพนธะรวมระหวางประเทศ  เปนมาตรฐานระดบโลก  ความเปนมาตรฐาน  คอ  การสรางความเทาเทยมกนของกระบวนการปฏบตงานภายใน องคกรใหเกดความสมำาเสมอคงเสนคงวา  มาตรฐานนม การปรบปรงเปลยนแปลงใหทนสมยไดอยางตองเนองโดยคำานงถงความตองการ ของลกคาเปนหลก  สามารถนำาไปประยกตใชไดกบ ธรกจทงทางดานอตสาหกรรมการผลต  และงานบรการ  โดยไมจำากดขนาด  มาตรฐานน ไดแก  ระบบบรหารคณภาพ  ISO 9000, ISO 14000

 

เครองหมายรบรองคณภาพ  มอก.  ISO 9000  ( ของ  สมอ.  เดม )

หากองคกรเปนผหนงทไดรบการรบรองระบบคณภาพของโรงงานภายใตอนกรม มาตรฐานระบบคณภาพ  มอก.  ISO  9000  ยอมแสดง วาองคกรมระบบการบรหารงานและการดำาเนนการเปนไปตามขอกำาหนดในอนกรม มาตรฐานระบบคณภาพ  มอก.  ISO  9000  องคกรม สทธอยางเตมทในการแสดงเครองหมายรบรองคณภาพใหเปนไปทปรากฏไมวา จะเปนหวกระดาษจดหมาย  เอกสาร  หรอ  สงพมพของบรษท  และในการ โฆษณาตาง ๆ  แตทงนยกเวน  การ แสดงเครองหมายบนผลตภณฑและหบหอผลตภณฑ

 ความเปนมาของระบบคณภาพ ISO 9000

ระบบคณภาพ ISO 9000 เกดขนครงแรกใน ป ค.ศ. 1987 โดยองคการ ระหวางประเทศวาดวยมาตรฐาน (ISO) ซงตงอยใน ประเทศสวตเซอรแลนด

ความเปนมาของ ISO 9000 เกดขนใน สหราชอาณาจกร (องกฤษ) ซง ถอเปนชาตแรกทนำามาตรฐานระบบคณภาพไปใชงานอยางเปนทางการในป ค.ศ. 1979 ชอ BS 5750วตถประสงคของระบบคณภาพ ISO 9000

 2.1   วตถ ประสงคของระบบคณภาพ ISO 90001.  เพอใหลกคาเกดความมนใจในคณภาพ ของสนคาและบรการทได

รบ2.  เพอสรางความมนใจ ใหแกผบรหารวาสามารถสนองความตองการ

ของลกคาได3.  เพอลดความสญเสยจากการดำาเนนงานท ไมมคณภาพเปนการ

ประหยดคาใชจาย4.  เพอใหมระบบการบรหารงานทเปนลาย ลกษณอกษรและเกด

ประสทธผลสง5.  เพอใหสามารถควบคมการดำาเนนกระบวน การธรกจไดครบวงจร

ตงแตตนจนจบ6.  เพอใหมการปรบปรงและพฒนาระบบการ ปฏบตงานใหเกด

ประสทธผลยงขน และเปนพนฐานไปสระบบการบรหารคณภาพทวทงองคการ (TQC.) ตอไป

3. ความสมพนธและแนวทางใชระบบคณภาพ ISO 9000 3.1  ความสมพนธของระบบคณภาพ ISO 9000- ISO 8402 เปนฉบบทอธบายถงคำาศพท/คำานยามทควรทราบ- ISO 9000 เปนฉบบทบอกใหทราบถงแนวทางในการเลอกใช

มาตรฐานตาง ๆทมความแตกตางกนตามความเหมาะสมขององคการ

- ISO 9001 อธบายถง ระบบคณภาพทเปนการประกนคณภาพ ในการออกแบบพฒนาการผลต การตดตง และการบรการ

- ISO 9002 อธบายถง ระบบคณภาพทเปนแบบการประกนคณภาพ ในการผลตการตดตง และการบรการ

- ISO 9003 อธบายถง ระบบคณภาพทเปนแบบการประกนคณภาพในการตรวจสอบและการทดสอบขนสดทาย

- ISO 9004 เปนฉบบทแจกแจงรายละเอยดเกยวกบขนตอนการ ดำาเนนงานหวขอตาง ๆ ในระบบคณภาพ เพอใหองคการศกษาในไปใชไดอยางเหมาะสม

3.2 โครงสรางของระบบคณภาพ ISO 90001. ลกษณะทวไปของระบบคณภาพ ISO 90002. อำานาจหนาทและความรบผดชอบของดานคณภาพ3. โครงสรางขององคการ4. ทรพยากรและบคลาดร5. วธการปฏบตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม  เปนมาตรฐาน ทเปนกฎเกณฑทาง

เทคนคทกำาหนดขนไวสำาหรบผลตภณฑอตสาหกรรม   คอทางดานผลผลต ( Output )  ทจะไดระบลกษณะของผลตภณฑ ประสทธภาพ  การนำาไปใชงาน  การ ทดสอบคณภาพของผลตภณฑทเปนไปตามมาตรฐาน  ม เครองหมายมาตรฐานเปนไปตามกำาหนด  เชน  เครองหมายมาตรฐานทวไป  เครอง หมายมาตรฐานบงคบ  เครองหมายมาตรฐานเฉพาะดานความ ปลอดภยเปนตน  3.3 เครองหมายมาตรฐาน ผผลตทตอง การแสดงเครองหมายมาตรฐานทผลตภณฑ  จะตองยน คำาขอรบใบอนญาต  ทสำานกงานฯ  ตรวจ สอบโรงงานและผลตภณฑ  ทเปนไปตามมาตรฐานนเทา นน  โดยมเครองหมายมาตรฐานทผลตภณฑแสดง

3.4 เครองหมายมาตรฐานบงคบผลตภณฑใดทกำาหนดไววาเปนมาตรฐานบงครบ  ผผลต  ผนำาเขา  และ  ผจำาหนายจะตองผลต  นำาเขา  และจำาหนายเฉพาะผลตภณฑ ทเปนไปตามมาตรฐานนเทานน  โดยมเครองหมาย มาตรฐานบงคบแสดง

3.5 เครองหมายมาตรฐานเฉพาะดาน ความปลอดภยผลตภณฑบางชนดทตองมความปลอดภยในการใชงาน  เชน  ผลตภณฑไฟฟาสำานกงาน ฯ จะกำาหนดมาตรฐานเฉพาะดานความปลอดภยหากผผลตไดรบอนญาตกจะแสดงเครอง หมายมาตรฐานเฉพาะดานความปลอดภยทผลตภณฑ

3.6 ระบบบรหารคณภาพ  ISO 9000 ไมใชมาตรฐานของผลตภณฑ  ( Output ) แตเปนมาตรฐานของระบบการบรหารงาน ( Process )                4.  ความเปนมาของการควบคมคณภาพทวไป

ในเรองการควบคมคณภาพ  ( Quality Control หรอ QC )  เรมมขนในสหรฐอเมรกากอนประเทศอนเพราะในระหวางการทำา สงครามโลกครงท 2  อย นน  เกดปญหาดานคณภาพยทโธปกรณซงเปนเรอง ใหญ  ผลตภณฑสวนมากขาดคณภาพ  โดย เฉพาะอยางยงทางดานวตถระเบดเมอยงไปแลวไมเกดการระเบดขน  และ เรองเกยวกบการประกนคณภาพของวตถระเบดนนนบวาเปนธรกจทยง ยาก  เพราะผรบสนคาคนสดทายไมอยในฐานะทจะ ใหขอมลทปอนกลบไดอยางมประสทธภาพในทนททนใด  ดง นน  เสรจสนสงครามโลกครงท 2 จง  เกดการนำาระบบการควบคมคณภาพมาใช  ซงความสมพนธของกจกรรมควบคมคณภาพ 

เมอสนสงครามโลกครงท 2 ลง ใหม ๆ สหรฐอเมรกาไดนำาเอามาตรฐานการควบคมคณภาพของกระทรวงกลาโหมมาใช  ซงมาตรฐานนเปนกญแจดอกสำาคญทจะนำาไปสการพฒนา  ปรบปรงมาตรฐานคณภาพนคอ  MIL-Q-9858A  หลงจากทสงครามโลกครงท 2 ยตลงใหม ๆ ญปนไดเรม

ฟ นฟเศรษฐกจของประเทศจากสภาพทแพสงครามทแทบไมมอะไร เหลอ  เงนไมมจะลงทน  เสอ ผาไมมอะไรจะใส  ทรพยากรธรรมชาตกหายาก  โรงงานและอาคารบานเรอนถกระเบดทำาลาย  ญปน ไดแพรหลายกระจายออกสตลาดโลกเปนจำานวนมาก  แตภาพ ลกษณทออกไปและเปนทรจกกนกคอสนคาราคาถก ๆ ทใชงานไดไมทนทานและไมมคณภาพ  ความตระหนกถง คณภาพดงกลาว  ทำาใหญปนพยายามทกวถทางทจะ พฒนาเทคนคการบรหารงานเพอใหเกดคณภาพขน ในป  ค.ศ. 1949  ญปน ไดจดตง  “ Union of Japanese Scientists and Engineering “  ขน  ชอยอคอ  JUSE  คอสหพนธนกวทยาศาสตรและวศวกรแหง ประเทศญปน  เปนหนวยงานทเผยแพรหลกวชาการ เกยวกบการควบคมคณภาพในญปน  ในตอนแรก ๆ ญปนไดอาศยความรจากประเทศตะวนตก  โดยเฉพาะ อยางยงจากสหรฐอเมรกา โดยในป  ค.ศ.  1950  JUSE  ไดเชญ  DR. W Ednards Deming  หรอทรจก กนในนาม  ดร. เดมง  ซงเปนผเชยวชาญชาวอเมรกน  ใน เรองการควบคมคณภาพในเชงสถต  ( Statistical Quality Control  หรอ SQC )  มาใหความรแกผบรหารระดบ สงและวศวกรของบรษทอตสาหกรรมใหญ ๆ ของญปนในเรอง  SQC  แตยงไมเปน ทแพรหลายนกเพราะเนอหายากเกนไปสำาหรบระดบพนกงานทวไปจะนำาไปปฏบต ได

 ในป  1955  JUSE  ไดเชญ  Dr. J.M.  JURAN  ทปรกษาจากสหรฐอเมรกามาใหความร แนะนำา  เกยวกบการบรหารคณภาพ  (Quality  Management  หรอ  Q.MGT)  แกผ บรหารระดบสงและวศวกรขนปนญปนแตระดบพนกงานกไมเขาใจและสามารถ นำาไปปฏบตไดอก  จงไดเกดกลมศกษา  QC  ขน มา  และพฒนาขนมาเปนกลม  QCC  (Quality  Control  Circle)  ในป  ค.ศ.1960  โดย  JUSE  มสวนสำาคญในการผลกดน  และสงเสรม  QCC  ซงนบวาเปนฐานสำาคญในการพฒนาคณภาพ  ใน ป  1965  ไดพฒนาแนวการบรหารคณภาพใหครอบคลมทวทงองคการในลกษณะ ของ  TQC  (Total  Quality  Control)  ซงมงรวมกนรบผด

ชอบในปญหาคณภาพทวทง องคกรจะตองดำาเนนการโดยพนกงานทกคนทวทงองคการ

ถงแมวาสหรฐอเมรกาจะเปนตนกำาเนดของ  QC  หรอ  TQC  แตเมอเหนวาวธการของญปนได ผลดจงไดนำาแนวทางการบรหาร  TQC  แบบญปนกลบไปใชในสหรฐอเมรกาและ ตงชอใหมวา  Total  Quality  Management  (TQM)  คอการบรหารคณภาพทวทงองคการ  การบรหารทวทงองคกรทเนนเรองคณภาพ  โดย อาศยการมสวนรวมจากสมาชกทกคน  และมเปาหมายการ ไดรบความพงพอใจจากลกคา

ทง  TQC  และ TQM เปนการบรหารทวทงองคกร  ซงแนวทางการบรหารยดถอปรชญาทวา“วธทดทสดทจะเพมยอด ขาย  และทำากำาไรใหกบองคกร  คอ  การทำาใหผลตภณฑ  และบรการ สามารถสรางความพงพอใจแกลกคาได”

ในกลมประเทศยโรป  องกฤษเปนประเทศแรก ทไดประกาศใชมาตรฐานระบบคณภาพอยางเปนทางการ  โดย การพฒนามาตรฐานระบบคณภาพชอ  BS  5750  ขนมา ซงรฐบาลองกฤษใหการสนบสนนสงเสรมอยางเตมท  ใน ป  1987  องคการระหวางประเทศวาดวยมาตรฐาน  (ISO)  ไดพฒนามาตรฐานระบบคณภาพ  ISO  9000  ขนมา  ถาพดถง  ISO  9000  ในระยะแรก ๆ จะมการกลาวถงกลมประเทศประชาคมยโรปเสมอเพราะกลมประเทศดงกลาว  ควบคมคณภาพสนคาทจะนำาเขาประเทศของตนเอง  ตองม  CE  MARK  (ยอมาจากภาษา ฝรงเศสทวา  Conformite  European)  ซงการทจะได  CE  MARK  นน  ผผลตจะตองไดรบรองระบบคณภาพ  ISO  9000  กอน  เนองจากกลมประเทศประชาคมยโรปไดรวมตวกนอยาง เหนยวแนน  มอำานาจการซอสงมากเปนมลคามหาศาล โดยมประชากรประมาณ  350  ลานคน  ดงนนประเทศผผลตสนคาจง ตองใหความสำาคญกบระบบบรหารงานคณภาพ  ISO  9000  เพราะเปน เสมอน

หนงสอเดนทาง  (Passport)  ทจะทำาใหผผลตสามารถสงสนคาเขา กลมประเทศยโรปได

สำาหรบในประเทศไทยนน  การควบคมคณภาพ หรอ  QC  เรมขนประมาณ  ป  พ.ศ.2518  โดย บรษทในเครอของญปนนำามาใชกอนคอ

·                บรษทไทยบรดสโตน  ซงผลตยางรถยนต·                บรษทไทยฮโนอตสาหกรรม  ผลตรถบรรทกทง สองบรษทประสบผลสำาเรจอยางมาก  ตอมาหนวยราชการ 

รฐวสาหกจ  ธนาคาร  และองคกรดานอตสาหกรรมไดนำาเอา  QC  มาใชกนอยางแพรหลายผลของการทำากจกรรม  QC  ใน ชวงแรกมงทจะพฒนาคนหรอสรางคน  เมอคนม คณภาพแลว  ในชวงตอไปจะไปสรางงานใหมคณภาพตอ ไป  เทคนคการบรหารตามแบบญปนมงเนนใหความ สำาคญทางดานบรหารคนมาก  เพราะการบรหารงานจะดได นนจะตองบรหารคนใหประสบผลสำาเรจกอนการสรางงานใหมคณภาพจงจะเกด ขน

5.  ปจจยพนฐานทกอใหเกดคณภาพในการ ผลตสนคาและบรการใดๆ  เพอจะไดใหมาซง ผลตภณฑหรอ

บรการทมคณภาพไดนน  นอกจากจะใช คน  เงน  เครองจกร  และวตถดบ  เปนปจจยในการผลต สนคาแลว  ยงมเทคนคการบรหารงานทดและมความเหมาะสมกบธรกจนนๆ  ดวย  จง จะทำาใหไดรบผลผลตดงกลาว  ปจจยพนฐานทกอ ใหเกดคณภาพนนมทงกจกรรม  และระบบบรหารงาน  หลายระบบทองคกรสามารถนำาไปใชได  เชน  กจกรรม  5  ส  กจกรรมควซซ  (QCC)  ระบบบรหาร  TQM  และ  TQC  ระบบการปรบซอ  Reengineering  และระบบบรหาร  ISO  9000  ฯลฯ  ดงนนการทจะไดคณภาพ  ซง หมายถงความพงพอใจของลกคามาไดนนมความละเอยดละออนซบซอนและไมได มางายๆ  ดงคำากลาวของ  John  Ruskin  ทวา  “Quality  is  never  accident  it  always  the  result  of  intelligent  effort”  (คณภาพมไดเกดขนโดยบงเอญ  แตเกดขนจากความพยายามทชาญฉลาด)

5.1  กจกรรม  5  ส5S  หรอ  5  ส  เปนระบบการทำา กจกรรม  5  ขนตอน  โดยปฏบตกน

อยอยางตอเนอง ซงเปนระบบหนงหรอเทคนคหนงทเรยกไดวา  เปน การปพนฐานในการปรบปรงเพอเพมประสทธภาพ  ทง ดานการผลต  คณภาพ  ตนทน  การจดสง  ความปลอดภย  ขวญกำาลงใจ  และสภาพแวดลอมในการ ทำางาน  เปนการปพนฐานการจดการในองคกร  เพราะถาจะบรหารดวยระบบใดถาปราศจากดวยระบบ  5  ส  แลวเปนการยากทจะประสบผลสำาเรจได

ดงนน  5  ส  จงเปนกจกรรมพนฐานกอน  เพราะเปนการ ผนวกของการปฏบตกจกรรม  5  ส  เขากบการใชความคด สรางสรรค  ของพนกงานทกคนในองคกร  สงผลมการปรบปรงอยางตอเนองและยงคำานงถงการทำางานทสะดวก สบายของผปฏบตตามหลกของวศวกรรม  อตสาหกรรม  เพราะถาเราสรางฐานใหแนนกอน  คอ  สามารถทำาใหทกคนในองคกรไดปฏบต  5  ส  ใหไดเหมอน กบสรางนสยพนฐานของคนทรกความเปนระเบยบเรยบรอย  พบ เหนอะไรไมใชกจดการทงเสย  และทงในทเหมาะ สม  ถามสงของอยเกะกะรกรงรง  ก จดเกบใหดด  และสะดวกตอการหยบใช  จากนนกหมนทำาความสะอาดเครองมอ  เครอง ใชตางๆ  ใหอยในสภาพด  และ เมอทำา  5  ส  ไปนานๆ  จะสราง นสย  เปนคนทมระเบยบวนย  และ รกษาสภาพแวดลอมของสงคมใหนาอย  การทจะนำาความ รหรอเทคนคอนๆ  มาใชเพอเพมผลผลต  กจะทำาใหดยงขน  การบรหาร งานกจะมประสทธภาพและเกดประสทธผลตามมา

    

การบรหารกจกรรม  5  ส  มขนตอนดงนคอ 

กจกรรม วธการดำาเนนการปฏบต

กจกรรมทมงเนนการกระทำา

1.        สะสาง(SEIRI  =  เซร)

ขจดของ ทไมใชออกจากบรเวณทำางานจดทงจดเกบแยกออกไป

เนนให พนกงานมจตสำานกของการเปนนกเกบขยะดวยตวเอง

2.        สะดวกSEITON  =  เซตง)

จดวาง สงของทตองการใหเปนระเบยบมระบบสะดวกในการหยบไปใช

เนนให พนกงานมจตสำานกของการเปนวศวกรหรอนกอตสาหกรรมดวยตนเอง

3.        สะอาด(SEISO  =  เซโซ)

ตรวจสอบทำา ความสะอาดเครองจกร  อปกรณและสถานททำางาน  เพอขจด  ขอบกพรองสกปรกตางๆ  และดแลรกษา

เนนให พนกงานมจตสำานกของการเปนวศวกรบำารงรกษาปองกนดวยตนเอง

4.        สขลกษณะ(SEIKETSU  =  เซเกตส)

การดแล สถานททำางานใหสะอาด  ปลอดภยตอสขภาพอนามย

เนนให พนกงานคำานงถงเรองความปลอดภยดวยตนเอง

5.        สรางนสย(SHITSUKE  =  ซทสเกะ)

การสราง สงคมทมวนยและปฏบตตามกฎระเบยบอยางเครงครด

เนนให พนกงานเปนคนทมระเบยบวนยปฏบตตามกฎเกณฑจนเปนนสยของตนเอง

 5  ส  ประกอบ ดวยขนตอนและเปาหมาย  ดงน

สะสางสะดวกสะอาด

สขลกษณะสรางนสย

     

เปาหมายของ  5  ส  คอ  การสรางนสย  สรางสภาพแวดลอมการทำางานทด  ซง ถอวาเปนสวนหนงของงานประจำามใชเปนการเพมงาน

การ ดำาเนนงาน  5  ส  ถาไดนำาเอาการใชหลกการวงจรการบรหารการจกการเขามา ประยกตใชแลวจะทำาใหดำาเนนไดด  นนคอ  วงจรเดมมง  (Deming  Cycle)  และไว ใจได  การบรหารงานและกจกรรมมความสมพนธ  และเกยวของกน  4  ขนตอนของกระบวนการทำางานทเรยกวา  วงลอ  PDCA  นนเปนขนตอนทจำาเปนตองปฏบตตอ เนองไมสนสดคอ  Plan-Do-Check-Action  สำาหรบรายละเอยดของการทำางานแตละขน ตอนมดงนคอ

ขนตอน ท  1  เขยน แผนงาน  (Plan)  ซงตองพจารณาในประเดนทสำาคญคอ

·       การกำาหนดวตถประสงค  เปาหมายใหชดเจน และกำาหนดคณลกษณะมใชควบคมไปดวย

·       กำาหนดวธการทำางานเพอบรรลเปาหมายทตงไวขนตอน ท  2  ปฏบต ตามแผนทวางไว  (Do)  ซงจะแบงเปน·       การศกษาและฝกอบรมใหเขาใจในวธการทำางานในแตละครง 

และลงมอปฏบต

·       เกบขอมลถงคณลกษณะทางดานคณภาพตามวธการทไดกำาหนดไว

ขนตอน ท  3  ตรวจ สอบสงทไดทำาไปแลว  (Check)  ซงเปนการตรวจสอบความกาวหนาของงาน  และการประเมนผล

·       เพอตรวจสอบวา  งานทไดเปนไปตาม มาตรฐานทกำาหนดหรอไม·       เพอตรวจสอบคณลกษณะทางดานคณภาพตรงตามเปาหมาย

หรอไมขนตอน ท  4  การ ปรบปรงแกไขบกพรอง  (Action)  เมอตรวจ

สอบสงทไดทำาตามแผน  พบวามสวนบกพรองเพราะแผนไมด  หรอ ทำาไมไดตามแผน  ตองแกไขสวนทบกพรองโดย

·       แกไขตนเหต  แลวทำาการปองกน  เพอไมใหเกดความบกพรองเกดขนอก

·       หาทางพฒนาระบบหรอปรบปรงการทำางานนนๆ  โดย ตรง “วงจร เดมง  (Deming  Cycle)  หรอ  วงลอ“   PCDA”   5.2  กจกรรมกลมคณภาพ  (QCC)  หรอ  Quality 

Control  Circleหมายถง กจกรรมของกลมคณภาพ  คอกลมบคคลผปฏบตงาน  ซงม

จำานวน  3-10  คน  ปฏบตงานอยในแผนก เดยวกน  รวมตวกนขน  เพอ แกปญหาตางๆ  และขอบกพรองทเกดจากการปฏบต งาน  มการจดกจกรรมของกลมในรปแบบการประชมม สมาชกของกลม  นงลอมวงกนเพอปรกษาหารอ  เชน  คนหาปญหา  การแกปญหา  การปรบปรงคณภาพ  การเสรมสรางประสทธภาพ  และ คณภาพในการทำางาน  โดยใชหลกการของ  Deming  Cycle  (P-D-C-A)  และเครองมอในการแกปญหา  7  อยาง  ในการทำากจกรรมกลมคณภาพ  คอ ตารางตรวจสอบ  การจำาแนกขอมล  แผน ภมพาเรโต  แผนภมกางปลา  อส โตแกรมกราฟและแผนภมควบคม  แผนภมกระจาย  การทำากจกรรมของกลมจะตองไมขดตอนโยบายของหนวย

งาน  และตองมการกระทำากนอยางตอเนอง  สามารถ นำาผลงานทไดรบเมอเสรจเรยบรอยแลวมาแสดงได

5.3  ระบบบรหารฐานคณภาพ  ISO  9000เปนระบบ การบรหารงานเพอใหเกดคณภาพซงเปนมาตรฐานระบบ

คณภาพทเกยวกบการ จดการและการประกนคณภาพ  โดยเนนความพงพอใจของ ลกคาเปนหลกสำาคญ  และตงอยบนความคดพนฐาน ทวา  เมอกระบวนการด  ผล ทออกมากจะดตามไปดวย  พนกงานจะตองไดรบ การอบรม  เพอใหเกดทกษะ  และ มความรบผดชอบ  ทจะปฏบตงานใหถกตองเปนระบบ  ทกขนตอน  ตาม เอกสารทไดจดทำาขน  มการปรบปรงอยางตอเนอง  และยดหยนได  สามารถนำาไปใชใน การบรหารงานไดทกธรกจไมวาจะเปนดานอตสาหกรรมการผลตและการบรหาร ทกขนาดเปนระบบบรหารงานทมการนำาไปใชมากทสดในโลก

5.4  ระบบการปรบรอ  (Re-engineering)Re-engineering  หมายถง  ระบบ บรหารการปรบรอเปนกจกรรม

หรอเทคนคทเนนการปรบเปลยนเทคโนโลย ใหมๆ   และการมวสยทศนทกวางไกล  โดยเฉพาะใชกบธรกจทมการบรการมากๆ  เชน  การธนาคาร  หรอถาเกยวกบการ ผลต  การปรบรอหมายถง  การ เปลยนเทคโนโลยการผลตใหมๆ   ระบบนจงใชใน ธรกจบรการมากกวา  เทคนคนเนนการทำางานเพอให ถกตองตามเปาหมายทแทจรงหรอแกนแทเหตผลงานนนๆ  โดย การเขยนแผนผงกระบวนการ  (Flow  Process  Chart)  แลวพจารณาโดยระดมสมองสมภาษณเลยนแบบใชเทคโนโลยใหมๆ   เชน  คอมพวเตอรเพอปรบรอ กระบวนการทำางาน

5.5  ระบบบรหาร  TQC/TQMTQC ยอมาจาก  Total  Quality  Control  หมาย ถง  การ

ควบคมคณภาพทวทงองคกรเปนแบบญปน

TQM ยอมาจาก  Total  Quality  Management  หมาย ถง  การบรหารคณภาพทวทงองคกรเปนแบบประเทศ ตะวนตก

ทง  TQC  และ  TQM  คอ  แนวทางในการบรหารขององคกรทมง“เนนเรองคณภาพโดยสมาชกทก คนขององคกรมสวนรวม  และมงหมายผลกำาไรในระยะยาว  ดวยการสรางความพอใจใหแกลกคา  รวม ทงการสรางผลประโยชน  แกหมสมาชกขององคกรและ แกสงคมดวย๐  ซงจะมขอบขายของกจกรรมคลายคลง กนเปนระบบบรหารทวทงองคกร  ทเนนในเรอง คณภาพโดยอาศยการมสวนรวม  แนวคดในการทำางานท พนกงานทกคน  ตงแตผบรหารระดบสงจนถงพนกงาน ทกระดบทกฝายในองคกร  มจตสำานกในเรองคณภาพ  และรวมมอกนปรบปรงงานใหเกดคณภาพอยางตอเนอง  เพอตอบสนองความพงพอใจของลกคา  กระบวน การทำางานนนมกจกรรมหลกของวงลอ  PDCA  หรอ  Plan-Do-Check-Action  โดยมแนวคดหรอปรชญาในการทำางานลกษณะ ทสำาคญ  7  ประการคอ

1. สมาชกทกคนในองคกรมสวนรวมตงแตประธานบรษทจนถงพนกงาน ระดบลาง

2. ปฏบตกนในทกแผนกงานทวทงองคกร3. ปฏบตกนทกขนตอนของกระบวนการธรกจ4. สงเสรมปรบปรงการทำางานดวยกจกรรม  PDCA5. ควบคมและปรบปรง  QCDSM  คอคณภาพ  (Quality),  ราคา 

(Cost),  การสงมอบ(Delivery),  ความปลอดภย  (Safety),  และขวญกำาลงใจของพนกงาน  (Morals)

6. ใหความสำาคญตอปรชญา  และวธการแกไข ปญหาแบบคณภาพ7. ใชประโยชนจากเครองมอ  และวธการ ปฏบตแบบควบคมคณภาพ 

ตารางเปรยบเทยบระหวาง  QCC,  ISO  9000,  Reengineering  และ  TQC/TQM

 

ขอท QCC ISO  9000

Reengineering

TQC/TQM

1การมสวนรวมของ

พนกงาน

พนกงานใน องคกรมความสมครใจจะทำา  (แตทถก บงคบทำากม  bottom  up)  ผบรหารมความสมครใจทำา

พนกงาน ทกคนมสวนรวมดวยกนหมด  ซงจะตองทำาเพราะผ บรหารสงใหทำาแตออกความคดเหนไดบาง

พนกงานจะตองจดทำาอาจจะม สวนรวมในการออกความคดเหนไดบาง

พนกงานในองคกรมความสมคร ใจทำา

2ผนำามา

ใช

เอามาใช เองแตกมทตามคำานยมพาไป

ผบรหาร จะถกลกคาบบใหทำาเปนสวนใหญ  สมครใจทำาเองเพอ เพมประสทธภาพในการทำางานหรอบางครงคานยมพาไป

ผบรหาร ตองการทจะจดทำาเองสวนมาก

พนกงาน สมครใจทจะทำา

3ธรกจทนำาไปใช

สามารถนำา ไปใชไดทงธรกจทางดานบรการและดานอตสาหกรรม

ใชไดทกธรกจทงทางดาน บรการและดานอตสาหกรรม

ใชใน ธรกจดานบรการจะเหมาะกวาขนาดใดกได

ทกธรกจ  ทกขนาด

ผลตไดทงธรกจขนาด เลกและขนาดใหญ

ไมวาจะเปนขนาดเลกหรอขนาดใหญ

4ความนาเชอถอ

มาตรฐาน ไมศกดสทธพอเพราะมมาตรฐานออกมาแลวไมถกควบคมหรอมการบงคบใช

มาตรฐาน ทออกมาจะตองควบคมมหมายเลขกำากบถาเปนฉบบแกไขตองลงนามเซนอนมต  และถกตรวจสอบวาปฏบตจรง

มมาตรฐาน ออกมาไมแนใจวาจะมการควบคมหรอไม

มาตรฐาน ออกมามการควบคม

5สภาพปญหา

พนกงาน ตอบปญหาตามสบายแตทถกแลวควรเลอกตอบตามเปาหมายทเปนจดเดนตามระบบ  QCC

ปญหาจะมา จากลกคา  พนกงาน  ผ บรหาร  ผตรวจสอบภายในและผประเมนจากบคคลภายนอก

ปญหาไม ชดเจนขนอยกบฝมอการบรหารงานหรอไม

มปญหา ถกหยบยกมาจากนโยบายและจากทกคน

6บคลากรทแก

พนกงาน ตอบปญหาโดยพนกงานดงนน

จะแกปญหาโดยใชวธ  QCC  กได 

แกปญหา โดยใชทปรกษา

แกปญหา เหมอน  ISO  9000

ปญหา ขนกบความรของพนกงานวาจะมความสามารถและ ประสบการณมากนอยแคไหน

หรอจะใชทมงานทมคณภาพ  เชน  ทมวศวกร

หรอโดยวธอน ตามกำาลงทรพยหรอพนกงานทมความรประสบการณ

7การ

ตรวจประเมน

คณะ กรรมการไมมมาตรฐานทชดเจนในการตรวจสอบเพอทจะใหรางวลจงไมมความ ยตธรรม

ผตรวจสอบประเมนใบรบรองไดผานหลกสตรการ ตรวจประเมนระบบ  ISO 9000  และม ประสบการณ

ไมมการตรวจเพอใหรางวล หรอใบรบรองจะดจากกำาไรทไดรบ

ใชผ เชยวชาญเปนผตรวจสอบ

8ผลกระทบตอการเขา ออกของ

พนกงาน

ถาพนกงาน เขาออกจากองคกรบอยจะเกดปญหา

ไมเกด ปญหาถาพนกงานเขาออกบอยเพราะมระบบเอกสารเปนคมอ

ถา พนกงานเขาออกองคกรบอยเกดปญหาแนนอน

ไมม ปญหา

9การ

แกไข

การแกไข ปญหาขนอยกบสมอง

จะไมคอย มมากนกการท

ไมแนใจ เปนการ เนนปองกน

ปญหา พนกงานซงมกจะเหนคำาตอบกอนลงมอทำา

จะเหนคำาตอบกอนลงมอทำาเพราะปญหาตาง ๆ ทเกดขนสวนมากบคคลนำามาให

ปญหามากกวาการแกไขปญหา

10คณภาพและงาน

บางทไม สามารถแยกแยะไดวา  QCC  มากอน งานหรอมากอน  QCC

ISO 9000 คอระบบ การทำางานอยแลว  ดงนนงานและคณภาพจงเกดพรอม กน

ไมเดน ชด ถางานทดำาเนนการอยแยมาก ๆ กควรทำาการปรบรอระบบเลย

งานคอ คณภาพ  คณภาพคองาน