VIỆN NGHIEcircN CỨU PHẬT HỌC VIỆT NAM

LEcirc MẠNH THAacuteT Chủ biecircn

PHẬT GIAacuteO THỜI ĐẠI MỚI

CƠ HỘI VAgrave THAacuteCH THỨC

NXBTỔNG HỢP THAgraveNH PHỐ HỒ CHIacute MINH PL2549 ndash DL2005

BAN BIEcircN TẬP KỶ YẾU

Trưởng ban Giaacuteo sư Tiến sĩ LEcirc MẠNH THAacuteT Thagravenh viecircn Tiến sĩ THIacuteCH ĐỒNG BỔN Tiến sĩ THIacuteCH TAcircM ĐỨC Tiến sĩ THIacuteCH VIEcircN TRIacute Tiến sĩ THIacuteCH TAcircM MINH

Tiến sĩ THIacuteCH NHẬT TỪ

MỤC LỤC

LỜI GIỚI THIỆU Error Bookmark not defined

Lecirc Mạnh Thaacutet Error Bookmark not defined

THƯ THAM LUẬN 7

Trần Ngọc Ninh 7

SỰ TƯƠNG TAacuteC GIỮA VĂN HOacuteA DAcircN TỘC VAgrave VĂN HOacuteA PHẬT GIAacuteO Ở VIỆT NAM 19

Trương Như Vương 19

Toacutem tắt bagravei tham luận 20

Lacircm Như Tạng 20

Yacute NIỆM VỀ CƠ HỘI VAgrave THAacuteCH THỨC ĐỐI VỚI PHẬT GIAacuteO TRONG THỜI ĐẠI MỚI 23

Lacircm Như Tạng 23

CONCEPTS CONCERNING CHANCES AND CHALLENGES TO BUDDHISM IN THE NEW ERA 43

Lacircm Như Tạng PhD 43

SỰ TOAgraveN CẦU HOacuteA CỦA TAcircM LYacute HỌC VAgrave CAacuteI LOcirc-GIacuteCH TAcircY PHƯƠNG SỐ VỚI MỘT SỐ QUAN ĐIỂM PHẬT HỌC VỀ CON NGƯỜI 49

Lương Cần Liecircm 49

TRI THỨC VIỆT HẢI NGOẠI VỚI PHẬT GIAacuteO VIỆT NAM 53

Nguyễn Hữu Liecircm 53

HOA SEN GIỮA SA MẠC TAcircM LINH Từ Triacute Thức Phật giaacuteo Việt ở Hải Ngoại đến hiện tượng ldquoTin Lagravenh Hoacuteardquo Việt Nam Error Bookmark not defined

Nguyễn Hữu Liecircm Error Bookmark not defined

HOA SEN GIỮA CƠN BAtildeO THỜI ĐẠI Một đaacutenh giaacute thẳng thắn 57

Nguyễn Hữu Liecircm 57

THỤC PHAacuteN AN DƯƠNG VƯƠNG Một Đoacuteng goacutep cho sự Sống cograven của Căn tiacutenh Việt 81

Nguyễn Kết 81

ĐỂ TƯƠI THEcircM MẦM XANH TẢN MẠN CHUYỆN ĐẠO amp ĐỜI 83

Nguyễn Kết 83

THỤC PHAacuteN AN DƯƠNG VƯƠNG Một Đoacuteng goacutep cho sự Sống cograven của Căn tiacutenh Việt 85

Nguyễn Kết 85

PHIEcircN AcircM VAgrave LƯỢC DỊCH ĐẠI TẠNG KINH 109

Trần Tiễn Khanh Trần Tiễn Huyến 109

PHẬT GIAacuteO THỜI ĐẠI MỚI 115

Trần Văn Kha 115

Abstrakt zum Thema Guumlte Tugend mit der Umwelt freundlich umzugehen 174

Lecirc Văn Tacircm 174

TỪ BI MỘT ĐỨC HẠNH ĐỂ SỐNG THAcircN THIỆN VỚI MOcircI

TRƯỜNG 183

Lecirc Văn Tacircm 183

VAgraveI SUY NGHĨ VỀ PHẬT GIAacuteO NGAgraveY NAY 211

Tacircm Đagraven 212

ĐẠO ĐỨC PHẬT GIAacuteO 239

Tacircm Đagraven 239

REPORT ON 2005 PILGRIMAGE AND RETURN TO VIETNAM OF EXILED ZEN MASTER THICH NHAT HANH 247

John Chapman 247

BUDDHIST CORRESPONDENCE COURSE PROGRAM FOR PRISONERS 287

Reverend Richard Baksa 287

SCHUMACHER VAgrave TUYEcircN NGOcircN KINH TẾ PHẬT GIAacuteO 297

Quaacuten Như Phạm Văn Minh 297

PHẨM CHẤT TĂNG NI THỜI HIỆN ĐẠI 329

Chacircn Quang 329

TOacuteM TẮT ĐỀ TAgraveI THAM LUẬN 335

Cao Huy Thuần 335

AacuteO DAgraveI NƯỚC MẮM HOA SEN 336

Cao Huy Thuần 336

Toacutem Tắt bagravei Tham Luận 349

Nguyecircn Thuần 349

ĐẠO PHẬT VAgrave MOcirc HIgraveNH GIAacuteO DỤC CON NGƯỜI TOAgraveN DIỆN 350

Nguyecircn Thuần 350

中國新時代mdash中國佛教新弘法使命 367

釋解賢（陳仲才） 367

COcircNG CUỘC HOẰNG PHAacuteP TẠI HOA KỲ VAgrave NHỮNG ETHOacuteNG GOacuteP CỦA PHẬT GIAacuteO VIỆT NAM 372

Thiacutech Triacute Hoằng 372

THE PROPAGATION OF THE BUDDHISM IN AMERICA AND THE CONTRIBUTIONS OF THE OVERSEAS-VIETNAMESE BUDDHISTS 393

Thiacutech Triacute Hoằng 393

Trần Ngọc Ninh

THƯ THAM LUẬN Trần Ngọc Ninh 1

Kiacutenh gửi TT Thiacutech triacute Siecircu ndash Lecirc Mạnh Thaacutet Kiacutenh Bạch Thượng Toạ

Chuacuteng tocirci mới nhận được thư mời Hội thảo của Thượng Toạ thay mặt Viện Nghiecircn cứu Phật học Việt NamLagrave một người chỉ mới

học Phật lại rời bỏ THƯ THAM LUẬN Trần Ngọc Ninh 2

Kiacutenh gửi TT Thiacutech triacute Siecircu ndash Lecirc Mạnh Thaacutet Kiacutenh Bạch Thượng Toạ Chuacuteng tocirci mới nhận được thư mời Hội thảo của Thượng Toạ

thay mặt Viện Nghiecircn cứu Phật học Việt NamLagrave một người chỉ mới học Phật lại rời bỏ quecirc hương từ gần đuacuteng ba mươi năm tocirci khocircng daacutem tham luận hay thuyết trigravenh vagrave cũng khocircng thể coacute mặt dự cuộc Hội thảo quan trọng nagraveyTuy nhiecircn vigrave tinh thần traacutech nhiệm tocirci cũng xin đoacuteng goacutep một vagravei yacute kiến riecircng tư thocirc thiển gửi đến Thượng Toạ để Thượng Toạ vagrave Ban Tổ chức Hội Nghị hoagraven toagraven tuỳ nghi sử dụngTocirci sẽ khocircng noacutei gigrave đến chiacutenh trị vagrave Chiacutenh quyền vigrave sau khi rời nước tocirci đatilde nguyện chỉ noacutei chiacutenh trị với những người hay đoagraven thể coacute traacutech nhiệm hay với đoagraven thể nhacircn dacircn nhưng tất nhiecircn khocircng thể traacutenh được sự giaacuten tiếp đụng chạm nếu coacute người cho rằng khocircng coacute một lời noacutei hay một hagravenh động gigrave của một caacute nhacircn nagraveo khocircng coacute một khiacutea cạnh chiacutenh trị vagrave một sắc thaacutei giai cấp

Tocirci xin pheacutep vagraveo đề ngay vagrave sẽ phaacutet biểu rất vắn tắt khocircng biện luận vigrave mỗi vấn đề lagrave cả một cuốn saacutech nếu khocircng lagrave một tủ saacutech vagrave khocircng coacute một vấn đề nagraveo thu hẹp được trong khocircng gian hay thời gian giới hạn

Thế giới của Việt Nam xưa gọi lagrave xưa nhưng caacutech đacircy cũng

khocircng lacircu coacute chacircn trời ở Yecircn-kinh rồi ở Paris magrave ta gọi lagrave Ba-lecirc vigrave chưa ra khỏi sự đocirc hộ tri thức của của Trung Hoa Khổng-MạnhNay chacircn trời mới đổi chiều nhưng vẫn bị một bức tường thagravenh chặn tầm mắt vagrave tư tưởngNhưng thế giới magrave Đức Phật gọi lagrave cotildei người vigrave đatilde thấy rằng noacute coacute giới hạn ndash đang kheacutep lại vagrave khocircng những rằng noacute bao vacircy ta noacute sẽ noacute đang xacircm nhập taĐoacute lagrave một sự đaacuteng mừng nhưng khocircng coacute một sự đaacuteng mừng nagraveo khocircng tạo ra những ưu phiền lo acircu tạm gọi lagrave vấn đềMột vấn đề lagrave một vấn đề một cacircu hỏi vĩnh viễn khocircng giải đaacutep cho đến khi coacute một vấn đề khaacutec

Tocirci tạm ra khỏi Việt Nam ở thời nagraveyVigrave rắng những người chết vẫn sống với chuacuteng ta vagrave quaacute khứ vẫn mờ mịt cả hiện tại

Bỏ ra ngoagravei những văn minh đatilde chết hay bị digravem chết (nhiều nền văn minh saacuteng lạn hơn Việt Nam) vagrave thu hẹp nhatilden quan vagraveo chacircu Aacute- Acircu (về địa lyacute Acircu chacircu chỉ lagrave một caacutei mỏm cực Tacircy của đại lục Aacute chacircu) chỉ coacute hai địa hạt tinh thần một lagrave giải đất rộng từ India (tocirci xin pheacutep dugraveng những địa danh quốc tế thocircng qua caacutei lăng kiacutenh của hoa ngữ) Từ India đến baacuten đảo Greece qua khu vực Tiểu Asia hai lagrave chacircu thổ Hoagraveng-hagrave vagrave Dương-tửTrong mọi thời đại kigrave diệu magrave coacute một triết gia (tocirci lại xin pheacutep khocircng để tecircn cũng khocircng dẫn chứng) gọi lagrave ldquoThi trụcrdquo ở hai khu vực nagravey đatilde coacute những vị thượng triacute thức xuất hiện để hướng dẫn nhacircn loại Zarathuotra taacutec giả về vocirc danh của ba cuốn Upanishads (Aacuteo Nghĩa Thư) đầu tiecircn Đức Phật Sakya Mahavira Jina Socrat Plato Aristot Jesus rồi Mahomet ở địa hạt thứ nhất Khổng Khacircu Latildeo-Đam () Mặc-tử Trang Chacircu ở Trung HoaTất cả caacutec vị nagravey tuy mỗi vị coacute một giaacuteo liacute hay một học thuyết riecircng nhưng cũng đều chịu ảnh hưởng của những luồng tinh thần ngầm của caacutec dacircn tộc địa phương magrave ngagravey nay khocircng cograven ai biết rotildeTrong địa hạt India-Greece caacutei giograveng chiacutenh lagrave dugraveng sự luận liacute để tigravem chacircn liacute từ caacutei gốc ấy đatilde mọc ra khoa logic vagrave triết liacute vagrave một caacutei chồi nữa lagrave algouth toaacuten học với khoa họcTrong địa hạt hoa ngữ giograveng chiacutenh lagrave sự đi tigravem ldquođạordquo để tạo ra nền trật tự gọi lagrave ldquobigravenh thiecircn hạrdquo từ caacutei gốc ấy kĩ thuật đatilde nảy nở magrave khocircng vagraveo khoa học vagrave triết lyacute cũng khocircng phaacutet triển đượcĐến đời Haacuten thigrave một ldquođạordquo được chiacutenh quyền chọn lagrave chiacutenh thống vagrave caacutec tranh luận của baacutech gia chư tử bị cắt đứt cho đến khi Đạo Phật du nhập vagraveoĐạo Phật luacutec đoacute đatilde qua thời đại Nagurjune (Long Thọ) vagrave Asanga- Vasubandhu (Vocirc Trước - Thế Thacircn) đatilde phải chuyển di sang Trung Hoa để traacutenh nạn diệt vongLuacutec đầu phải chấp nhận khocircng những lagrave một số ngocircn-từ của tư tưởng Haacuten magrave cả một vagravei chế độ của xatilde hội Haacuten (tục thờ cuacuteng tổ tiecircn đức hiếu sự biến

Trần Ngọc Ninh

Moggallana thagravenh Mục-kiền-liecircn sự digravem địa vị của người đagraven bagrave)Đạo Phật chinh phục cả cotildei Đocircng AacuteThiền đạo từ tổ Huệ Năng khocircng những chỉ chuyển từ Lăng-giagrave magrave Bồ-đề Đạt-ma (Bodhi-Dharma) mang tới sang kinh Kim-cương magrave cograven thu thập pheacutep tĩnh tacircm để biến Thiền Như Lai vagrave Diện Biacutech Thiền thagravenh Thiền của Tổ vagrave bắt đầu lập ra những cocircng aacuten như Trang-tửTocirci nhắc lại những chuyện xưa nagravey chỉ đễ noacutei rằng trong lịch sử (khocircng phải lagrave lần thứ nhất) Đạo Phật đatilde dung hoacutea magrave cograven tự hoacutea để hoằng đạoĐoacute lagrave caacutei đức lớn của ĐạoSau đoacute thigrave chiacutenh Khổng giaacuteo cũng phải thay đổiChu Hi Trigravenh Hạo rồi Vương Dương Minh cugraveng đều nhiễm Duy-Thức-học để lập ra Tacircn-Khổng-giaacuteo đời Tống vagrave đời MinhCho đến thời nayTất cả caacutec đạo cũ của hơn hai ngagraven năm lịch sử đều bị cấm vigrave đatilde coacute một đạo mới lecircn ngocirci thượng tocircnCũng vẫn ở trong truyền thống Trung Hoa lagrave chối từ sự tigravem chacircn liacute vagrave bản thể bằng logic magrave thocirciGần đacircy baacuteo chiacute quốc tế đăng tin rằng votilde thuật Thiếu-Lacircm-tự lại được phục sinhThiền Thiếu Lacircm lagrave Thiền Bắc tocircng tocirci gọi lagrave Thiền dấn thacircn Thiền của caacutec thiền sư cầm thiền-trượng đi hagravenh hiệp coacute khi trong caacutec Bang Hội buocircn muốiHatildey cẩn thậnĐacircy coacute thể chỉ lagrave để diệt một phaacutei Phật-giaacuteo dấn thacircn mới thagravenh lậpTocirci xin ngưng buacutet tuy lagrave chuyện nước khaacutec

Thế giới cũ đế lắm Chỉ coacute chuyện với lacircn bang Magrave lacircn bang dugrave lớn đến đacircu thigrave đại khaacutei cũng chỉ hơn ta một chuacutet Lacircm trận thigrave cũng cầm cacircy giaacuteo cacircy qua vagrave đỡ bằng caacutei khiecircn mộc Chiến thuyền thigrave bằng gỗ cọc tre coacute thể đacircm thủng

Thế giới biến đổi khi từ một nửa traacutei đất xa coacute những chiến hạm bịt sắt chạy hơi nước coacute suacuteng đại baacutec lắp trecircn đến cửa bể của ta Hai mươi người liacutenh đaacutenh thuecirc coacute suacuteng đủ để hạ thagravenh Hagrave Nội vagrave chiếm cả Bắc Hagrave Đoacute lagrave chuyện của ngagravey hocircm qua

Ngagravey hocircm nay chuacuteng ta đatilde sang một kỷ nguyecircn khaacutec nữa Từ Bắc cực hay từ một lục địa khaacutec người ta coacute yacute thức hệ đường mật coacute tiền tagravei coacute nhạc rock coacute ti vi coacute computerhellip để dỗ dagravenh để quyến rũ hỏi ai lagrave người khocircng ham Lagrave vigrave trong bụng con người lograveng người thigrave ngắn magrave lograveng lợn cograven dagravei lắm

Đoacute lagrave mối đe dọa lớn nhất khocircng những cho dacircn tộc khocircng những cho nước magrave trước nhất lagrave cho Đạo tức lagrave cho Con Người Kể cả con người của caacutec siecircu cường quốc

Tocirci lagrave một người ở trong khoa học Tuy rằng y học trong thực tế chỉ lagrave một khoa học aacutep dụng nhưng gần đacircy đatilde coacute những căn bản khoa học vững chatildei Vagrave khocircng bao giờ tocirci mất tin ở khoa học Khoa

học vagrave một phần nagraveo cả kỹ thuật nữa lagrave một yếu tố lớn để giải thoaacutet tri thức của con người

Nhớ lại vagraveo khoảng năm 1970 tocirci được mời vagraveo Ban giaacuteo sư trường Đại học Vạn Hạnh Năm đầu tocirci được giao cho đề tagravei ldquoĐạo Phật vagrave khoa họcrdquo Luacutec ấy tocirci chẳng biết gigrave về đạo Phật tuy rằng tocirci thờ Phật từ thế kỷ thứ mười hai Tocirci bắt đầu học Phật để đi tigravem lại tocirci vagrave tocirci đọc Đại Tạng qua Trường Bộ Kinh (mới coacute quyển đầu) vagrave qua bản dịch Anh ngữ của Hội Pali văn bản Đức Phật dạy tocirci rằng phải đổi lại đề tagravei đi Vagrave tocirci giảng về Khoa học vagrave kỹ thuật coacute hợp với tinh thần Phật giaacuteo hay khocircng Tocirci vẫn nghĩ rằng đoacute lagrave một vấn đề then chốt trong thời đại Mục điacutech thứ hai của Hội thảo trong tương lai lagrave sự phaacuten xeacutet của Phật giaacuteo về khoa học hiện đại phương phaacutep thagravenh quả khuynh hướng chứ khocircng phải lagrave ldquothảo luận một caacutech khoa học về những vấn đề của Phật giaacuteordquo

Nhưng ở tigravenh trạng khoa học của đầu thế kỷ 21 vấn đề lại thay đổi vigrave những khaacutem phaacute mới khocircng đi ngược lại những heacute lộ trong kinh Phật Tocirci chỉ kể ba điểm

- Thứ nhất lagrave ba điểm căn bản 1 Về luận lyacute logic Godel chứng minh rằng trong bất cứ một hệ định đề nagraveo của toaacuten học cũng coacute những điều khocircng thể chứng minh cũng khocircng thể phủ nhận bằng chiacutenh những định đề của hệ thống 2 Về vật lyacute khocircng thể nagraveo xaacutec định được cugraveng một luacutec vị triacute vagrave tốc độ của một hạt (Heisenberg) 3 Khocircng coacute caacutech nagraveo theo rotildei được sự biến đổi của một hệ thống từ một thể coacute cơ cấu chuyển thagravenh hổn độn (chaotic) sắc tức thị khocircng khocircng tức thị sắc

- Hai Chiacutenh thức Phật giảng về sự nở vagrave sự co ruacutet của vũ trụ một điều magrave Einstern khocircng daacutem nhận vagrave đatilde được chứng minh iacutet ra lagrave cho vũ trụ của chuacuteng ta rồi đưa đến thuyết bugraveng nổ lớn nguyecircn thủy (Big bang) Vagrave kinh Hoa Nghiecircm noacutei về caacutei mạng lưới của Indra để giữ caacutec thiecircn hagrave vagrave caacutec tinh tuacute trecircn trời một higravenh ảnh của những siecircu thằng (superstrongs) trong thuyết mới nhất về thiecircn thể học

- Ba Cấu truacutec vograveng xoắn keacutep (double helix) của DNA để giải thiacutech luật di truyền magrave đức Phật nhận lagrave coacute trong khi khoa học huyền biacute Aacute Đocircng cograven truyền những thoại vocirc căn cứ về địa liacute

Đến đacircy tocirci thấy rằng bức thư nagravey đatilde quaacute dagravei Tocirci xin pheacutep kết thuacutec bằng một lời mong ước Lagrave trong thời đại mới trước tất cả những vấn nạn mới của con người trong thế giới vagrave ở Việt Nam Giaacuteo hội

Trần Ngọc Ninh

cần coacute một lớp Tăng Ni mới khocircng những lagrave hiểu giaacuteo lyacute như TT Tuệ Sỹ vagrave caacutec thầy đatilde luocircn luocircn nhắc nhở magrave cograven coacute caacutei học ngoagravei đời Khocircng cần đi đến những phương thức vagrave phương trigravenh (bigravenh quacircn) toaacuten học lyacute hoacutea hay những thống kecirc phiền phức nhưng phải cố hiểu được những điều căn bản về xatilde hội tacircm liacute sinh học mocirci trườnghellip vagrave cả đến những vấn đề trai gaacutei sinh đẻ giaacuteo dục phaacute thai vvhellip tiếng noacutei của caacutec Tăng Ni cho mỗi người vẫn cograven coacute một sức mạnh thuyết phục rất lớn

Vagrave đối với Giaacuteo hội necircn coacute một thaacutei độ tiacutech cực thực tiễn về những vấn đề lớn như tư bản vagrave bố thiacute tham gia cocircng taacutec vagrave đạo đức nghề nghiệp ma tuacutey vagrave những sản phẩm khiecircu dacircm buocircn baacuten phụ nữ vagrave trẻ vị thagravenh niecircn bệnh Aids (SIDA) vagrave caacutec bệnh hoa liễuhellip tugravey theo thời cuộc Sự tham khảo yacute kiến của caacutec Phật tử hữu học lagrave một việc phải thường xuyecircn vagrave necircn nuocirci dưỡng

Tocirci sợ rằng trong sự nhiệt thagravenh coacute luacutec tocirci đatilde đi quaacute xa Nhưng tocirci nghĩ rằng trong bất cứ hoagraven cảnh nagraveo một tocircn giaacuteo lớn của dacircn tộc đatilde tự chứng trong lịch sử cũng lagrave một sức mạnh tinh thần vocirc cugraveng xacircy dựng vagrave luocircn luocircn hiệu quả

Trần Ngọc Ninh (Hoa Kỳ) Thưa Thượng tọa Tocirci rất mừng được thấy Thượng tọa vẫn mạnh vẫn đoacuteng goacutep

nhiều cho đạo phaacutep vagrave xứ sở dacircn tộc Xin chuacutec cho buổi Hội thảo thagravenh cocircng nhacircn dacircn trong nước vagrave ngoagravei nước đều hưởng ứng Giaacuteo hội vĩnh cửu bigravenh an

Thacircn kiacutenh

Kiacutenh gởi Thượng tọa Triacute Siecircu Thưa Thượng tọa Trước hết tocirci xin Thượng tọa thứ lỗi cho vigrave vẫn gọi Thượng tọa

với chức cũ vagrave tecircn cũ Đối với tocirci một Thượng tọa magrave tocirci biết matildei matildei lagrave một Thượng tọa bất kể nay lagrave gigrave để giữ được mối thacircn tigravenh xưa Sau nữa lagrave vigrave khocircng về dự Đại hội NCPH được magrave chỉ viết thư riecircng về Thượng tọa chứ khocircng coacute bagravei tham luận

Bữa nay vừa lễ Phật xong bổng nhiecircn nghĩ đến một vấn đề lagrave một nguyecircn nhacircn của hận thugrave vagrave chiến tranh trong quaacute khứ vagrave cograven lacircu nữa trong tương lai magrave đức Thế Tocircn xưa từ hơn 25 thế kỷ trước đatilde noacutei ra vagrave đatilde chỉ dạy đường lối để giải tỏa lagrave sự checircnh lệch cagraveng ngagravey cagraveng lớn cagraveng sacircu giữa người coacute vagrave người khocircng nước coacute vagrave nước khocircng vagrave coacute lẽ giai cấp coacute vagrave giai cấp khocircnghellip

Tocirci khocircng noacutei gigrave đến sự coacute sự khocircng về tiền của vagrave về phương tiện sản xuất hay phương tiện giết người Cagraveng noacutei đến những điều nagravey cagraveng gacircy thecircm sự thugrave hận sự đổ maacuteu caacutech mệnh khủng bố vagrave gigrave nữa magrave đời chuacuteng ta chưa biết Giải quyết vấn đề bằng tagraven bạo thanh toaacuten khocircng giải quyết được gigrave cả vigrave hận thugrave khocircng những gọi hận thugrave magrave cograven tiacutech lũy lecircn vagrave truyền đời theo luật danh dự của đời phong kiến magrave đời nay chưa xoacutea bỏ Tocirci khocircng kể những thiacute dụ hiển nhiecircn của lịch sử cận đại

Tocirci nghĩ đến caacutei hố sacircu giữa sự coacute vagrave sự khocircng về sự hiểu vagrave sự biết lagravem (know-how) Một becircn lagrave caacutei thế giới nắm giữ khoa học vagrave kỹ thuật học ở đoacute sự hiểu biết chỉ coacute một giới hạn lagrave trời xanh một becircn lagrave caacutei thế giới rải rắc được gọi một caacutech khinh bỉ che đậy lagrave thế giới thứ Ba Caacutei vực sacircu thăm thẳm ấy khocircng chỉ ở trecircn bigravenh diện traacutei đất khocircng thocirci magrave ở ngay trecircn đất nước của ta (vagrave ở trong xatilde hội của ta nhưng tocirci xin pheacutep khocircng noacutei đến sự checircnh lệch giữa những người ldquocoacute họcrdquo vagrave những người thiếu học tuy cũng lagrave người Việt Nam gốc) Noacutei một caacutech vắn tắt vagrave thu gọn những người ldquocoacuterdquo tự coi lagrave lớp trecircn giới ldquohữu họcrdquo giới ldquothượng lưurdquo vagrave coi thường những người ldquokhocircngrdquo lagrave quecirc mugravea mọi rợ thấp keacutem hạ tiện

Về phương diện triết lyacute sự phacircn biệt ấy lagrave sự tồn tại vagrave biến chất của một neacutet tacircm lyacute bộ lạc được gọi lagrave ldquocaacutei khaacutecrdquo (lrsquoantie the other) hay ldquocaacutei khocircng tardquo Những người của một bộ lạc gặp một bộ lạc khaacutec thấy rằng họ khaacutec migravenh migravenh đội khăn locircng chim trĩ thắt lưng laacute gồi xăm migravenh chim cuacutet họ đội khăn coacute locircng cocircng thắt lưng laacute cọ xacircm

Trần Ngọc Ninh

migravenh con rắn migravenh noacutei như chim di họ noacutei như chim chiacutech Trong tiếng ta ta tự xưng lagrave ldquongườirdquo họ lagrave ldquokẻrdquo (kẻ kia) xa hơn nữa lagrave ldquomaacutenrdquo lagrave ldquomọirdquo Trong tiếng tagraveu người tagraveu tự xưng lagrave Hoa lagrave Hạ lagrave Thượng lagrave Chu lagrave Haacuten cograven ngoagravei ra thigrave lagrave Di lagrave Nhung lagrave Manhellip Trong tiếng Hi lạp migravenh lagrave Grec họ lagrave Barbari Hiện tượng học (phenomeacute-nologic) suy tư rất nhiều về ldquocaacutei khaacutecrdquo Coacute một điều phải noacutei ngay lagrave thời thaacutei cổ những tecircn gọi ấy khocircng coacute tiacutenh caacutech chacircm biếm hoặc khinh thị magrave cograven coacute sự e degrave kinh sợ Người Haacuten noacutei đến dacircn Khuyển Nhung Hung Nocirc hay Nam Man như những kẻ địch đaacuteng nể vigrave chứ khocircng phải để coi thường Vạn Lyacute Trường Thagravenh cograven đoacute để chứng tỏ sự đe dọa của caacutec bộ lạc miền Bắc Người thời cổ văn minh hơn người thời nay ở chỗ ấy

Thế giới văn minh ngagravey nay lagrave một thế giới vocirc cugraveng tự kiecircu trong iacutet nhất lagrave hai thế kỷ vừa qua Acircu Chacircu nghĩ rằng họ lagrave caacutei rốn của vũ trụ Sự kiecircu ngạo ấy được truyền sang Nhật Bản rồi sang Nga khi Nga lập chế độ Cộng Sản vagrave đi vagraveo sự cocircng nghệ hoacutea triệt để Trong hiện tại Hoa Kỳ lagrave siecircu cường mạnh vagrave tacircn tiến nhất họ đang tưởng rằng cả thế giới sẽ phải ở dưới chacircn họ Chủ nghĩa Marx tạm dừng lại nhưng chủ thuyết Dawin xatilde hội vẫn cograven dai dẳng họ tin rằng mạnh được yếu thua kẻ nagraveo khocircng đi được vagraveo đời sống tiến bộ sẽ phải bị đagraveo thải như những con vật tiền sử Phong tragraveo Tacircn Phaacutet-xiacutet vẫn cograven hoạt động dưới những traacute danh trong vagravei giới ở ngoagravei nước Trong tinh thần Trung đạo của đức Thế Tocircn tocirci lecircn aacuten những chủ trương cực đoan quaacute khiacutech sai lầm tự tocircn vocirc lối ấy Tại sao sai lầm Tại sao vocirc lối

Quả đất lagrave một caacutei cầu xoay nghiecircng vagrave quay lệch quanh mặt trời Khocircng biết vigrave liacute do gigrave đất trụ ở Bắc baacuten cầu nhiều hơn lagrave ở baacuten cầu phiacutea Nam vigrave thế magrave sự di động của caacutec loagravei thực vật cũng như động vật coacute phần dễ dagraveng vagrave giagraveu mạnh tại baacuten cầu miền Bắc Loagravei người Nguyecircn thủy sinh ra lagrave ở một vugraveng tại bờ đocircng của Phi chacircu nhiệt đới vagrave chỉ coacute một loagravei ấy magrave thocirci Coacute một hai sự đột biến của gen trong loagravei người ấy nhưng trong tigravenh trạng hiện tại của khoa học chuacuteng ta coacute thể khẳng định rằng tất cả caacutec người sống trecircn mặt đất ngagravey nay lagrave cugraveng một mẹ Sau đoacute coacute sự dị biệt trong loagravei lagrave do sự thiacutech nghi với thiecircn nhiecircn địa chất địa higravenh vagrave khiacute hậu lagrave những yếu tố liecircn tục rất mạnh mẽ Coacute sự tranh đấu để sống cograven như Darwin đatilde necircu ra nhưng sự tranh đấu chủ yếu lagrave trong vagrave với thiecircn nhiecircn Darwin khocircng biết rằng sự tồn tại vagrave bagravenh trướng của loagravei người cograven coacute những lyacute do tiacutech cực chỉ thấy trong xatilde hội người lagrave sự cộng taacutec sự

tổ chức vagrave lograveng từ bi Phật tacircm coacute từ Nguyecircn thủy Trong lịch sử chuacuteng ta thấy rằng ở Tacircy phương coacute khuynh

hướng lagrave phải thắng được thiecircn nhiecircn vagrave nếu coacute thể sai khiến được thiecircn nhiecircn Trong khuynh hướng nagravey tocirci coi Ấn Độ của người Aryan (bắt đầu từ khoảng năm 5000 trước DL) lagrave thuộc về Tacircy phương Cograven ở Đocircng Aacute yacute hệ chung lagrave phục tograveng vagrave cố gắng để hogravea hợp với trời đất Theo thiecircn yacute khuynh hướng vagrave yacute hệ nagravey phải được thagravenh từ tiền sử Coacute nguyecircn nhacircn gigrave khocircng Tất nhiecircn lagrave phải coacute vagrave coacute thể coacute nhiều nguyecircn nhacircn nhưng chuacuteng ta chỉ coacute thể dựng lecircn những giả thuyết Ở Acircu Chacircu với những người di chuyển từ tiểu Asia lecircn khiacute hậu lạnh nhưng cũng khocircng quaacute lạnh cho pheacutep người ta chống lại sự reacutet mướt một caacutech hiệu quả Cograven ở Nam Aacute vagrave Đocircng Aacute hai trận thiecircn tai long trời lỡ đất trận nuacutei lửa Krakatra phun lagravem mờ gần nửa traacutei đất (75000 năm trước) vagrave trận nước bể dacircng lecircn lagravem ngập khắp cotildei Nam Dương (18000 năm trước) thecircm vagraveo lagrave những trận lụt hagraveng năm của caacutec con socircng lớn (xem huyền thoại Đại Vũ vagrave Chử Đồng Tử) lagravem cho lograveng người bắt buộc phải luocircn luocircn bất an

Được hưởng một nền an ninh tương đối con người ở Tacircy phương đatilde lập ra khoa Địa kế (Kỉ hagrave Grometry) khoa thiecircn văn rồi khoa Logic ở Hy Lạp thaacutei cổ vagrave một niềm tin tuyệt đối vagraveo liacute triacute toaacuten học với Descartes khoa học vagrave sau đoacute kỹ thuật đatilde phaacutet triển một caacutech huy hoagraveng lấn aacutep cả tocircn giaacuteo Với caacutei đồng hồ caacutei tagraveu chạy hơi nước vagrave những khẩu suacuteng lớn Tacircy phương đatilde thắng trecircn khắp mặt đất vagrave đem chủ nghĩa tư bản hoặc chủ nghĩa đối nghịch cực đoan hơn đi gieo rắc vagraveo caacutec nước nghegraveo khocircng coacute suacuteng vagrave khocircng coacute sự hiểu biết

Đocircng phương đatilde đi vagraveo nocircng nghiệp rất sớm trước Acircu Chacircu cả ngagraven năm nhờ coacute một chuacutet ổn định về kinh tế necircn kỹ thuật cũng phaacutet triển Nhưng lũ lụt hằng năm đatilde tạo ra một tacircm liacute thờ phụng để cầu an Tục thờ cuacuteng ocircng bagrave trước hết lagrave để coacute trong vĩnh cửu một sự che chở Tục ấy rất sớm đatilde dẫn đến chế độ vương quyền Vua trecircn lyacute thuyết lagrave người cha tối cao nhưng trecircn thực tế lagrave người trị thủy Đoacute lagrave điều magrave Karl Marx gọi lagrave đường lối kinh tế của Aacute Đocircng Sự trị thủy đogravei hỏi một quyền uy tuyệt đối để huy động dacircn ra đagraveo kecircnh đắp đecirc Cho đến ngagravey nay giờ phuacutet nagravey Khổng Tử đặt vấn đề ldquobigravenh thiecircn hạrdquo lagrave mục điacutech của đạo Nho cũng lagrave trong yacute hệ ấy phải lập vagrave giữ trật tự của nước trật tự vagrave tocircn ti Quacircn thần phụ tử Người ta cũng coacute xacircy cầu cống lagravem cửa cao nhagrave rộng vagrave coacute những gia tagravei địch quốc Nhưng người ta chocircn của vagrave chỉ coacute vagravei quan niệm sơ đẳng về khoa học acircm

Trần Ngọc Ninh

dương ngũ hagravenh Ngagravey nay sau những tang thương đỗ vỡ keacuteo dagravei suốt thế kỷ vừa qua quaacute khứ đatilde gần như bị xoacutea bỏ hẳn Trung Quốc đatilde gia nhập caacutei thế ldquovăn minhrdquo của Tacircy phương với tất cả những tật bệnh vagrave macircu thuẫn becircn trong của noacute cộng với những xung đột nội bộ của một xatilde hội rất kềnh cagraveng phức tạp đang bị cưỡng baacutech thoaacutet xaacutec Vagrave một sự kiecircu hatildenh vocirc bờ kết liecircn với một sự nuối tiếc caacutei thời cograven lagrave ldquonước giữardquo của cotildei người

Nhigraven về phiacutea becircn kia của cugraveng một traacutei đất (hay của cugraveng một nước) thấy cả một thaacutei cực Nhigraven vagraveo những đồng bagraveo sơn cước của chuacuteng ta Hay xa ra một chuacutet phải đến vugraveng chacircn nuacutei của Bangla Desh Xa hơn nữa sang Phi chacircu Somali Ethiopia với những năm dagravei đoacutei keacutem bograve cũng khocircng coacute cỏ để ăn vigrave sa mạc cướp đất chacircu chấu cướp luacutea của người những đất ở giữa lục địa nắng xiacutech đạo chaacutey da thịt ruồi muỗi vagrave cocircn trugraveng tranh thức ăn với voi vagrave sư tử Hoặc nhigraven qua caacutei mecircnh mocircng của đại dương với những đảo Đen đảo Đa rắc lơ thơ trong nước sang đến Nam Mỹ ở bờ socircng Amazon thấy caacutei nhacircn loại nguyecircn sơ đatilde caacutech biệt loagravei người khocircng biết bao nhiecircu ngagraven năm Tocirci khocircng noacutei đến sự trần trụi sự đoacutei khổ sự bệnh tật hiển nhiecircn của những người nagravey Chỉ biết rằng họ cũng lagrave homo sapions sapiens (giống người hiểu biết) rằng họ cũng coacute cugraveng một tuổi lagrave hơn hai triệu rưỡi năm từ khi loagravei tổ xuất hiện như người Mỹ người Phaacutep người Nga người Mường vagrave người Việt Nam Nhưng trecircn bước đường đi tigravem một đất sống một đất hứa họ đatilde lạc hay bị dồn vagraveo những miền magrave cacircy hoang cỏ dại vagrave những cocircn trugraveng những rắn rết những muocircn thuacute đatilde chiếm đoacuteng trong những địa bagraven dagravei chưa coacute boacuteng người Vagrave những đagraven người nagravey sống lẫn lộn với caacute sấu vagrave chim choacutec khocircng được hưởng sự tiếp xuacutec hay cả sự đụng chạm với một (kẻ kia) để magrave học hỏi lấy một điều mới lạ

Nhưng đừng nghĩ rằng những datilde nhacircn người rừng nagravey khocircng biết gigrave cả Vagrave chớ necircn đem những thagravenh kiến vagrave sản phẩm văn minh batilde giả của migravenh đến để viện trợ hay giaacuteo hoacutea họ Đoacute lagrave những bạo lực thầm lặng coacute thể tạo ra nhiều đau khổ hơn lagrave những suacuteng đạn nhất thời

Những dacircn tộc ở ngọn nguồn caacutec dograveng socircng hay ở rừng ruacute nuacutei cao ở những đảo hẻo laacutenh giữa đại dương đatilde ở đoacute từ một thời huyền thoại khocircng ai biết lagrave bao nhiecircu thế kỷ Họ biết từng hograven đaacute từng lạch nước họ biết tiacutenh nết vagrave thoacutei quen của từng loagravei coacute lẽ của từng con vật ở trong mocirci trường Họ coacute những cấm kỵ truyền đời magrave vigrave khocircng

hiểu ta gọi lagrave mecirc tiacuten dị đoan Họ coacute thể đi đứng dễ dagraveng trecircn những cagravenh cacircy dacircy leo chập chugraveng nghiecircng ngatilde Họ ngửi được trong gioacute một sự nguy hiểm đang rigravenh nấp Họ coacute những phản xạ sống cograven như điện chớp Ở đất ấy họ lagrave người của đất Họ coacute những thần linh của họ tại một khe nước trong một hograven đaacute ở một gốc cacircy Họ coacute những giả thuyết về trời trăng sao vagrave caacutec hiện tượng vật liacute để giải tỏa caacutec mối sợ hatildei tương đương với caacutec giả thuyết vocirc tiacutech sự của chuacuteng ta về caacutei nổ bugraveng nguyecircn thủy vagrave những siecircu thăng của vũ trụ

Đem đến cho những người ấy một caacutei Radio một caacutei maacutey haacutet hoặc thường thức hơn một đống aacuteo quần giagravey deacutep Người ta đatilde lagravem việc ấy gọi lagrave vigrave nhacircn đạo hay vigrave một liacute do cocircng khai gigrave đoacute rất lagrave cao quiacute Sau một thời gian sợ hatildei kinh hoagraveng vigrave những tiếng người tiếng kegraven phaacutet ra magrave khocircng thấy người người cũng quen vagrave biết ham muốn Ở macircyacute hograven đảo xa xocirci mỗi khi coacute tagraveu đến thigrave dacircn đảo lại lội ra để xin những đồ phế thải của văn minh Sau iacutet lacircu thigrave caacutei xatilde hội mọi rợ nhưng thanh bigravenh của đảo bị biến cải nền văn hoacutea cũ đatilde nghigraven năm thiacutech hợp với thiecircn nhiecircn biến thagravenh một thứ văn hoacutea magrave dacircn tộc học gọi lagrave văn hoacutea Cargo đem lại bởi caacutec tagraveu chở hagraveng Quần aacuteo giagravey deacutep cũng gacircy những bệnh mới vigrave khocircng coacute thuốc giặt vagrave nước ngọt như caacutec nước Acircu Mỹ

Dacircn Pygmecirc ở Nam Phi sống bằng sự nhặt vặt trong thiecircn nhiecircn Moacuten ăn thượng đẳng của họ lagrave kiến họ biết suacutec những tổ kiến về ăn vagrave để lại một số kiến để sinh socirci Liecircn Hiệp Quốc gởi chuyecircn viecircn đến để dạy họ cagravey ruộng vagrave trồng trọt Họ từ chối noacutei rằng ldquoĐất lagrave Mẹ sao lại đagraveo thịt Mẹ lecircn để ănrdquo Nhiều chuyecircn gia của những nước văn minh coacute mỏ than mỏ dầu lửa khocircng chịu eacutep họ trồng luacutea trồng cacircy Họ bỏ đất đang sinh sống vagrave keacuteo nhau đi vugraveng hoang datilde khaacutec Liecircn Hiệp Quốc hiểu caacutei liacute do thiecircng liecircng ldquothiếu văn minhrdquo của sự phản khaacuteng ấy vagrave chuyển sang một kế hoạch khaacutec magrave dacircn Pygmecirc chấp nhận

Ở Việt Nam ta đến nay cograven noacutei đến đất thịt magraveu mỡ của đất sự cần thiết phải ldquoboacutenrdquo ruộng đất Khocircng hiểu từ luacutec nagraveo chuacuteng ta hết nghĩ rằng đất sống vagrave lagrave Mẹ của muocircn loagravei để đi vagraveo sự khai thaacutec tagravei nguyecircn của Mẹ Khocircng hiểu chacircn liacute ở những người Pygmecirc hay ở caacutec nước kỹ nghệ vagrave siecircu kỹ nghệ Ocircng FeyeraBend Giaacuteo sư triết ở Berkeley Mỹ vagrave Giaacuteo sư triết lyacute khoa học ở Zurich Thụy Sĩ viết rằng ldquo(đừng necircn quecircn rằng) nhiều vấn đề của Thế giới Đệ tam (đoacutei nhacircn matilden suy đồi tinh thần) đatilde bị gacircy necircn vigrave những caacutech sống lagravenh mạnh

Trần Ngọc Ninh

trong mocirci trường vagrave thỏa matilden tinh thần đatilde bị chặt đứt vagrave bị thay thế bởi caacutec sản phẩm nhacircn tạo của văn minh Tacircy phương Cả caacutec khung huyền thoại trực giaacutec thần biacute hay ma quaacutei để hướng dẫn đời sống cũng khocircng phải lagrave mơ tưởng ảo huyền (lacircu đagravei trong mộng) caacutei gigrave chuacuteng hứa thigrave chuacuteng coacute trao chuacuteng đatilde bảo đảm sự sống ndash cograven vagrave sự thỏa matilden tinh thần trong những điều kiện hiểm nghịch nhấtrdquo (C Feyerabend ndash Farewell to Reasen 1987)

Noacutei như thế khocircng phải lagrave bỏ mặc những nhoacutem người khocircng coacute Những người nagravey dầu lagrave dacircn Stieng Rađecirc hay thổ dacircn Africa vagrave Amazon chỉ lagrave những người bị đagravey vagraveo những mocirci trường khắc nghiệt nhất của một nước hay của nhacircn gian Ta gọi họ lagrave những dacircn tộc iacutet người Tocirci nghĩ rằng đoacute lagrave một quan điểm hủ lậu sai lầm Họ lagrave dacircn Việt Nam thế thocirci Nếu Việt Nam thực lagrave một nước một bất khả phacircn thigrave bắt đầu phải xoacutea bỏ hết những phacircn tiacutech của caacutei thứ đế quốc chủ nghĩa phi lyacute cũ kỹ ấy đi

Đạo Phật coacute lagravem gigrave được khocircng Từ lagrave chữ nhất của Tứ vocirc lượng tacircm Trong lograveng từ coacute sự bao dung Lời đức Phật xưa gọi lagrave Dharma lagrave Giaacuteo phaacutep Đức Phật đạt được vocirc thượng Chiacutenh Đẳng Chiacutenh Giaacutec lagrave Bậc ldquoCoacuterdquo Người đatilde để cả cuộc đời để truyền caacutei coacute của Ngagravei cho những người khocircng coacute Sự nghiệp ấy lagrave giaacuteo lagrave dạy khocircng phải lagrave dugraveng thần thocircng (tức lagrave suacuteng ống quyền lực) để đagraven aacutep dọa nạt bắt người khaacutec phải theo magrave giảng dạy vagrave dẫn dắt tugravey duyecircn phương tiện Vagrave dạy lagrave để người kia tự lagravem tự thagravenh Đoacute lagrave Bố thiacute Ba-la-mật

Đức Phật cograven dạy hơn thế nữa Đức Phật dạy khocircng được phacircn biệt Kẻ ấy chiacutenh lagrave ta ta chiacutenh lagrave kẻ ấy Kẻ ấy khocircng coacute nhưng kẻ ấy lagrave ai Như tục ngữ noacutei đầy Phật tacircm Ăn magravey lagrave ai Ăn magravey lagrave ta đoacutei cơm raacutech aacuteo hoacutea ra ăn magravey

Thư nagravey đatilde quaacute dagravei Tocirci rất mừng vigrave gần cuối đời được thấy Đạo rời sự tụng niệm vagrave bước vagraveo những đau khổ thực của đời

Xin cầu chuacutec Thượng tọa thacircn tacircm an lạc Thacircn kiacutenh Trần Ngọc Ninh

Notes

1 Nhagrave nghiecircn cứu nguyecircn Giaacuteo sư Viện Đại Học Vạn Hạnh trước 1975

2 Nhagrave nghiecircn cứu nguyecircn Giaacuteo sư Viện Đại Học Vạn Hạnh trước 1975

Lacircm Như Tạng

SỰ TƯƠNG TAacuteC GIỮA VĂN HOacuteA DAcircN TỘC VAgrave VĂN HOacuteA PHẬT GIAacuteO Ở VIỆT NAM

Trương Như Vương 1

Date Wed 22 Feb 2006 070545 +0000 (GMT)

From

hanh Trinhxuan lthanhtholinhyahoocomgt Add to Address Book Add Mobile Alert Yahoo DomainKeys has confirmed that this message was sent by yahoocomLearn more

Subject về việc tham gia hội thảo khoa học To vncphvnyahoocom thichnhattuyahoocom

Kiacutenh gửi Ban tổ chức Hội thảo quốc tế Phật giaacuteo trong thời đại mới Cơ hội vagrave thaacutech thức

Tocirci lagrave Đại taacute TS Trương Như Vương Viện trưởng Viện Chiến lược vagrave Khoa học cocircng an - Bộ Cocircng

an Nhận được giấy mời Hội thảo Khoa học của Viện Nghiecircn cứu

Phật Học Việt NamTocirci đồng yacute tham gia với bagravei viết Sự tương taacutec giữa văn hoacutea dacircn tộc vagrave văn hoacutea Phật giaacuteo ở Việt Nam2 thuộc mục Phật giaacuteo Việt Nam đatilde đoacuteng goacutep được những gigrave cho nền văn hoacutea dacircn tộc

Xin trao đổi để quyacute Viện biết Hagrave Nội 2222006 Đại taacute TS Trương Như Vương

BAN BIEcircN TẬP KỶ YẾU

Trưởng ban Giaacuteo sư Tiến sĩ LEcirc MẠNH THAacuteT Thagravenh viecircn Tiến sĩ THIacuteCH ĐỒNG BỔN Tiến sĩ THIacuteCH TAcircM ĐỨC Tiến sĩ THIacuteCH VIEcircN TRIacute Tiến sĩ THIacuteCH TAcircM MINH

Tiến sĩ THIacuteCH NHẬT TỪ

MỤC LỤC

LỜI GIỚI THIỆU Error Bookmark not defined

Lecirc Mạnh Thaacutet Error Bookmark not defined

THƯ THAM LUẬN 7

Trần Ngọc Ninh 7

SỰ TƯƠNG TAacuteC GIỮA VĂN HOacuteA DAcircN TỘC VAgrave VĂN HOacuteA PHẬT GIAacuteO Ở VIỆT NAM 19

Trương Như Vương 19

Toacutem tắt bagravei tham luận 20

Lacircm Như Tạng 20

Yacute NIỆM VỀ CƠ HỘI VAgrave THAacuteCH THỨC ĐỐI VỚI PHẬT GIAacuteO TRONG THỜI ĐẠI MỚI 23

Lacircm Như Tạng 23

CONCEPTS CONCERNING CHANCES AND CHALLENGES TO BUDDHISM IN THE NEW ERA 43

Lacircm Như Tạng PhD 43

SỰ TOAgraveN CẦU HOacuteA CỦA TAcircM LYacute HỌC VAgrave CAacuteI LOcirc-GIacuteCH TAcircY PHƯƠNG SỐ VỚI MỘT SỐ QUAN ĐIỂM PHẬT HỌC VỀ CON NGƯỜI 49

Lương Cần Liecircm 49

TRI THỨC VIỆT HẢI NGOẠI VỚI PHẬT GIAacuteO VIỆT NAM 53

Nguyễn Hữu Liecircm 53

HOA SEN GIỮA SA MẠC TAcircM LINH Từ Triacute Thức Phật giaacuteo Việt ở Hải Ngoại đến hiện tượng ldquoTin Lagravenh Hoacuteardquo Việt Nam Error Bookmark not defined

Nguyễn Hữu Liecircm Error Bookmark not defined

HOA SEN GIỮA CƠN BAtildeO THỜI ĐẠI Một đaacutenh giaacute thẳng thắn 57

Nguyễn Hữu Liecircm 57

THỤC PHAacuteN AN DƯƠNG VƯƠNG Một Đoacuteng goacutep cho sự Sống cograven của Căn tiacutenh Việt 81

Nguyễn Kết 81

ĐỂ TƯƠI THEcircM MẦM XANH TẢN MẠN CHUYỆN ĐẠO amp ĐỜI 83

Nguyễn Kết 83

THỤC PHAacuteN AN DƯƠNG VƯƠNG Một Đoacuteng goacutep cho sự Sống cograven của Căn tiacutenh Việt 85

Nguyễn Kết 85

PHIEcircN AcircM VAgrave LƯỢC DỊCH ĐẠI TẠNG KINH 109

Trần Tiễn Khanh Trần Tiễn Huyến 109

PHẬT GIAacuteO THỜI ĐẠI MỚI 115

Trần Văn Kha 115

Abstrakt zum Thema Guumlte Tugend mit der Umwelt freundlich umzugehen 174

Lecirc Văn Tacircm 174

TỪ BI MỘT ĐỨC HẠNH ĐỂ SỐNG THAcircN THIỆN VỚI MOcircI

TRƯỜNG 183

Lecirc Văn Tacircm 183

VAgraveI SUY NGHĨ VỀ PHẬT GIAacuteO NGAgraveY NAY 211

Tacircm Đagraven 212

ĐẠO ĐỨC PHẬT GIAacuteO 239

Tacircm Đagraven 239

REPORT ON 2005 PILGRIMAGE AND RETURN TO VIETNAM OF EXILED ZEN MASTER THICH NHAT HANH 247

John Chapman 247

BUDDHIST CORRESPONDENCE COURSE PROGRAM FOR PRISONERS 287

Reverend Richard Baksa 287

SCHUMACHER VAgrave TUYEcircN NGOcircN KINH TẾ PHẬT GIAacuteO 297

Quaacuten Như Phạm Văn Minh 297

PHẨM CHẤT TĂNG NI THỜI HIỆN ĐẠI 329

Chacircn Quang 329

TOacuteM TẮT ĐỀ TAgraveI THAM LUẬN 335

Cao Huy Thuần 335

AacuteO DAgraveI NƯỚC MẮM HOA SEN 336

Cao Huy Thuần 336

Toacutem Tắt bagravei Tham Luận 349

Nguyecircn Thuần 349

ĐẠO PHẬT VAgrave MOcirc HIgraveNH GIAacuteO DỤC CON NGƯỜI TOAgraveN DIỆN 350

Nguyecircn Thuần 350

中國新時代mdash中國佛教新弘法使命 367

釋解賢（陳仲才） 367

COcircNG CUỘC HOẰNG PHAacuteP TẠI HOA KỲ VAgrave NHỮNG ETHOacuteNG GOacuteP CỦA PHẬT GIAacuteO VIỆT NAM 372

Thiacutech Triacute Hoằng 372

THE PROPAGATION OF THE BUDDHISM IN AMERICA AND THE CONTRIBUTIONS OF THE OVERSEAS-VIETNAMESE BUDDHISTS 393

Thiacutech Triacute Hoằng 393

Trần Ngọc Ninh

THƯ THAM LUẬN Trần Ngọc Ninh 1

Kiacutenh gửi TT Thiacutech triacute Siecircu ndash Lecirc Mạnh Thaacutet Kiacutenh Bạch Thượng Toạ

Chuacuteng tocirci mới nhận được thư mời Hội thảo của Thượng Toạ thay mặt Viện Nghiecircn cứu Phật học Việt NamLagrave một người chỉ mới

học Phật lại rời bỏ THƯ THAM LUẬN Trần Ngọc Ninh 2

Kiacutenh gửi TT Thiacutech triacute Siecircu ndash Lecirc Mạnh Thaacutet Kiacutenh Bạch Thượng Toạ Chuacuteng tocirci mới nhận được thư mời Hội thảo của Thượng Toạ

thay mặt Viện Nghiecircn cứu Phật học Việt NamLagrave một người chỉ mới học Phật lại rời bỏ quecirc hương từ gần đuacuteng ba mươi năm tocirci khocircng daacutem tham luận hay thuyết trigravenh vagrave cũng khocircng thể coacute mặt dự cuộc Hội thảo quan trọng nagraveyTuy nhiecircn vigrave tinh thần traacutech nhiệm tocirci cũng xin đoacuteng goacutep một vagravei yacute kiến riecircng tư thocirc thiển gửi đến Thượng Toạ để Thượng Toạ vagrave Ban Tổ chức Hội Nghị hoagraven toagraven tuỳ nghi sử dụngTocirci sẽ khocircng noacutei gigrave đến chiacutenh trị vagrave Chiacutenh quyền vigrave sau khi rời nước tocirci đatilde nguyện chỉ noacutei chiacutenh trị với những người hay đoagraven thể coacute traacutech nhiệm hay với đoagraven thể nhacircn dacircn nhưng tất nhiecircn khocircng thể traacutenh được sự giaacuten tiếp đụng chạm nếu coacute người cho rằng khocircng coacute một lời noacutei hay một hagravenh động gigrave của một caacute nhacircn nagraveo khocircng coacute một khiacutea cạnh chiacutenh trị vagrave một sắc thaacutei giai cấp

Tocirci xin pheacutep vagraveo đề ngay vagrave sẽ phaacutet biểu rất vắn tắt khocircng biện luận vigrave mỗi vấn đề lagrave cả một cuốn saacutech nếu khocircng lagrave một tủ saacutech vagrave khocircng coacute một vấn đề nagraveo thu hẹp được trong khocircng gian hay thời gian giới hạn

Thế giới của Việt Nam xưa gọi lagrave xưa nhưng caacutech đacircy cũng

khocircng lacircu coacute chacircn trời ở Yecircn-kinh rồi ở Paris magrave ta gọi lagrave Ba-lecirc vigrave chưa ra khỏi sự đocirc hộ tri thức của của Trung Hoa Khổng-MạnhNay chacircn trời mới đổi chiều nhưng vẫn bị một bức tường thagravenh chặn tầm mắt vagrave tư tưởngNhưng thế giới magrave Đức Phật gọi lagrave cotildei người vigrave đatilde thấy rằng noacute coacute giới hạn ndash đang kheacutep lại vagrave khocircng những rằng noacute bao vacircy ta noacute sẽ noacute đang xacircm nhập taĐoacute lagrave một sự đaacuteng mừng nhưng khocircng coacute một sự đaacuteng mừng nagraveo khocircng tạo ra những ưu phiền lo acircu tạm gọi lagrave vấn đềMột vấn đề lagrave một vấn đề một cacircu hỏi vĩnh viễn khocircng giải đaacutep cho đến khi coacute một vấn đề khaacutec

Tocirci tạm ra khỏi Việt Nam ở thời nagraveyVigrave rắng những người chết vẫn sống với chuacuteng ta vagrave quaacute khứ vẫn mờ mịt cả hiện tại

Bỏ ra ngoagravei những văn minh đatilde chết hay bị digravem chết (nhiều nền văn minh saacuteng lạn hơn Việt Nam) vagrave thu hẹp nhatilden quan vagraveo chacircu Aacute- Acircu (về địa lyacute Acircu chacircu chỉ lagrave một caacutei mỏm cực Tacircy của đại lục Aacute chacircu) chỉ coacute hai địa hạt tinh thần một lagrave giải đất rộng từ India (tocirci xin pheacutep dugraveng những địa danh quốc tế thocircng qua caacutei lăng kiacutenh của hoa ngữ) Từ India đến baacuten đảo Greece qua khu vực Tiểu Asia hai lagrave chacircu thổ Hoagraveng-hagrave vagrave Dương-tửTrong mọi thời đại kigrave diệu magrave coacute một triết gia (tocirci lại xin pheacutep khocircng để tecircn cũng khocircng dẫn chứng) gọi lagrave ldquoThi trụcrdquo ở hai khu vực nagravey đatilde coacute những vị thượng triacute thức xuất hiện để hướng dẫn nhacircn loại Zarathuotra taacutec giả về vocirc danh của ba cuốn Upanishads (Aacuteo Nghĩa Thư) đầu tiecircn Đức Phật Sakya Mahavira Jina Socrat Plato Aristot Jesus rồi Mahomet ở địa hạt thứ nhất Khổng Khacircu Latildeo-Đam () Mặc-tử Trang Chacircu ở Trung HoaTất cả caacutec vị nagravey tuy mỗi vị coacute một giaacuteo liacute hay một học thuyết riecircng nhưng cũng đều chịu ảnh hưởng của những luồng tinh thần ngầm của caacutec dacircn tộc địa phương magrave ngagravey nay khocircng cograven ai biết rotildeTrong địa hạt India-Greece caacutei giograveng chiacutenh lagrave dugraveng sự luận liacute để tigravem chacircn liacute từ caacutei gốc ấy đatilde mọc ra khoa logic vagrave triết liacute vagrave một caacutei chồi nữa lagrave algouth toaacuten học với khoa họcTrong địa hạt hoa ngữ giograveng chiacutenh lagrave sự đi tigravem ldquođạordquo để tạo ra nền trật tự gọi lagrave ldquobigravenh thiecircn hạrdquo từ caacutei gốc ấy kĩ thuật đatilde nảy nở magrave khocircng vagraveo khoa học vagrave triết lyacute cũng khocircng phaacutet triển đượcĐến đời Haacuten thigrave một ldquođạordquo được chiacutenh quyền chọn lagrave chiacutenh thống vagrave caacutec tranh luận của baacutech gia chư tử bị cắt đứt cho đến khi Đạo Phật du nhập vagraveoĐạo Phật luacutec đoacute đatilde qua thời đại Nagurjune (Long Thọ) vagrave Asanga- Vasubandhu (Vocirc Trước - Thế Thacircn) đatilde phải chuyển di sang Trung Hoa để traacutenh nạn diệt vongLuacutec đầu phải chấp nhận khocircng những lagrave một số ngocircn-từ của tư tưởng Haacuten magrave cả một vagravei chế độ của xatilde hội Haacuten (tục thờ cuacuteng tổ tiecircn đức hiếu sự biến

Trần Ngọc Ninh

Moggallana thagravenh Mục-kiền-liecircn sự digravem địa vị của người đagraven bagrave)Đạo Phật chinh phục cả cotildei Đocircng AacuteThiền đạo từ tổ Huệ Năng khocircng những chỉ chuyển từ Lăng-giagrave magrave Bồ-đề Đạt-ma (Bodhi-Dharma) mang tới sang kinh Kim-cương magrave cograven thu thập pheacutep tĩnh tacircm để biến Thiền Như Lai vagrave Diện Biacutech Thiền thagravenh Thiền của Tổ vagrave bắt đầu lập ra những cocircng aacuten như Trang-tửTocirci nhắc lại những chuyện xưa nagravey chỉ đễ noacutei rằng trong lịch sử (khocircng phải lagrave lần thứ nhất) Đạo Phật đatilde dung hoacutea magrave cograven tự hoacutea để hoằng đạoĐoacute lagrave caacutei đức lớn của ĐạoSau đoacute thigrave chiacutenh Khổng giaacuteo cũng phải thay đổiChu Hi Trigravenh Hạo rồi Vương Dương Minh cugraveng đều nhiễm Duy-Thức-học để lập ra Tacircn-Khổng-giaacuteo đời Tống vagrave đời MinhCho đến thời nayTất cả caacutec đạo cũ của hơn hai ngagraven năm lịch sử đều bị cấm vigrave đatilde coacute một đạo mới lecircn ngocirci thượng tocircnCũng vẫn ở trong truyền thống Trung Hoa lagrave chối từ sự tigravem chacircn liacute vagrave bản thể bằng logic magrave thocirciGần đacircy baacuteo chiacute quốc tế đăng tin rằng votilde thuật Thiếu-Lacircm-tự lại được phục sinhThiền Thiếu Lacircm lagrave Thiền Bắc tocircng tocirci gọi lagrave Thiền dấn thacircn Thiền của caacutec thiền sư cầm thiền-trượng đi hagravenh hiệp coacute khi trong caacutec Bang Hội buocircn muốiHatildey cẩn thậnĐacircy coacute thể chỉ lagrave để diệt một phaacutei Phật-giaacuteo dấn thacircn mới thagravenh lậpTocirci xin ngưng buacutet tuy lagrave chuyện nước khaacutec

Thế giới cũ đế lắm Chỉ coacute chuyện với lacircn bang Magrave lacircn bang dugrave lớn đến đacircu thigrave đại khaacutei cũng chỉ hơn ta một chuacutet Lacircm trận thigrave cũng cầm cacircy giaacuteo cacircy qua vagrave đỡ bằng caacutei khiecircn mộc Chiến thuyền thigrave bằng gỗ cọc tre coacute thể đacircm thủng

Thế giới biến đổi khi từ một nửa traacutei đất xa coacute những chiến hạm bịt sắt chạy hơi nước coacute suacuteng đại baacutec lắp trecircn đến cửa bể của ta Hai mươi người liacutenh đaacutenh thuecirc coacute suacuteng đủ để hạ thagravenh Hagrave Nội vagrave chiếm cả Bắc Hagrave Đoacute lagrave chuyện của ngagravey hocircm qua

Ngagravey hocircm nay chuacuteng ta đatilde sang một kỷ nguyecircn khaacutec nữa Từ Bắc cực hay từ một lục địa khaacutec người ta coacute yacute thức hệ đường mật coacute tiền tagravei coacute nhạc rock coacute ti vi coacute computerhellip để dỗ dagravenh để quyến rũ hỏi ai lagrave người khocircng ham Lagrave vigrave trong bụng con người lograveng người thigrave ngắn magrave lograveng lợn cograven dagravei lắm

Đoacute lagrave mối đe dọa lớn nhất khocircng những cho dacircn tộc khocircng những cho nước magrave trước nhất lagrave cho Đạo tức lagrave cho Con Người Kể cả con người của caacutec siecircu cường quốc

Tocirci lagrave một người ở trong khoa học Tuy rằng y học trong thực tế chỉ lagrave một khoa học aacutep dụng nhưng gần đacircy đatilde coacute những căn bản khoa học vững chatildei Vagrave khocircng bao giờ tocirci mất tin ở khoa học Khoa

học vagrave một phần nagraveo cả kỹ thuật nữa lagrave một yếu tố lớn để giải thoaacutet tri thức của con người

Nhớ lại vagraveo khoảng năm 1970 tocirci được mời vagraveo Ban giaacuteo sư trường Đại học Vạn Hạnh Năm đầu tocirci được giao cho đề tagravei ldquoĐạo Phật vagrave khoa họcrdquo Luacutec ấy tocirci chẳng biết gigrave về đạo Phật tuy rằng tocirci thờ Phật từ thế kỷ thứ mười hai Tocirci bắt đầu học Phật để đi tigravem lại tocirci vagrave tocirci đọc Đại Tạng qua Trường Bộ Kinh (mới coacute quyển đầu) vagrave qua bản dịch Anh ngữ của Hội Pali văn bản Đức Phật dạy tocirci rằng phải đổi lại đề tagravei đi Vagrave tocirci giảng về Khoa học vagrave kỹ thuật coacute hợp với tinh thần Phật giaacuteo hay khocircng Tocirci vẫn nghĩ rằng đoacute lagrave một vấn đề then chốt trong thời đại Mục điacutech thứ hai của Hội thảo trong tương lai lagrave sự phaacuten xeacutet của Phật giaacuteo về khoa học hiện đại phương phaacutep thagravenh quả khuynh hướng chứ khocircng phải lagrave ldquothảo luận một caacutech khoa học về những vấn đề của Phật giaacuteordquo

Nhưng ở tigravenh trạng khoa học của đầu thế kỷ 21 vấn đề lại thay đổi vigrave những khaacutem phaacute mới khocircng đi ngược lại những heacute lộ trong kinh Phật Tocirci chỉ kể ba điểm

- Thứ nhất lagrave ba điểm căn bản 1 Về luận lyacute logic Godel chứng minh rằng trong bất cứ một hệ định đề nagraveo của toaacuten học cũng coacute những điều khocircng thể chứng minh cũng khocircng thể phủ nhận bằng chiacutenh những định đề của hệ thống 2 Về vật lyacute khocircng thể nagraveo xaacutec định được cugraveng một luacutec vị triacute vagrave tốc độ của một hạt (Heisenberg) 3 Khocircng coacute caacutech nagraveo theo rotildei được sự biến đổi của một hệ thống từ một thể coacute cơ cấu chuyển thagravenh hổn độn (chaotic) sắc tức thị khocircng khocircng tức thị sắc

- Hai Chiacutenh thức Phật giảng về sự nở vagrave sự co ruacutet của vũ trụ một điều magrave Einstern khocircng daacutem nhận vagrave đatilde được chứng minh iacutet ra lagrave cho vũ trụ của chuacuteng ta rồi đưa đến thuyết bugraveng nổ lớn nguyecircn thủy (Big bang) Vagrave kinh Hoa Nghiecircm noacutei về caacutei mạng lưới của Indra để giữ caacutec thiecircn hagrave vagrave caacutec tinh tuacute trecircn trời một higravenh ảnh của những siecircu thằng (superstrongs) trong thuyết mới nhất về thiecircn thể học

- Ba Cấu truacutec vograveng xoắn keacutep (double helix) của DNA để giải thiacutech luật di truyền magrave đức Phật nhận lagrave coacute trong khi khoa học huyền biacute Aacute Đocircng cograven truyền những thoại vocirc căn cứ về địa liacute

Đến đacircy tocirci thấy rằng bức thư nagravey đatilde quaacute dagravei Tocirci xin pheacutep kết thuacutec bằng một lời mong ước Lagrave trong thời đại mới trước tất cả những vấn nạn mới của con người trong thế giới vagrave ở Việt Nam Giaacuteo hội

Trần Ngọc Ninh

cần coacute một lớp Tăng Ni mới khocircng những lagrave hiểu giaacuteo lyacute như TT Tuệ Sỹ vagrave caacutec thầy đatilde luocircn luocircn nhắc nhở magrave cograven coacute caacutei học ngoagravei đời Khocircng cần đi đến những phương thức vagrave phương trigravenh (bigravenh quacircn) toaacuten học lyacute hoacutea hay những thống kecirc phiền phức nhưng phải cố hiểu được những điều căn bản về xatilde hội tacircm liacute sinh học mocirci trườnghellip vagrave cả đến những vấn đề trai gaacutei sinh đẻ giaacuteo dục phaacute thai vvhellip tiếng noacutei của caacutec Tăng Ni cho mỗi người vẫn cograven coacute một sức mạnh thuyết phục rất lớn

Vagrave đối với Giaacuteo hội necircn coacute một thaacutei độ tiacutech cực thực tiễn về những vấn đề lớn như tư bản vagrave bố thiacute tham gia cocircng taacutec vagrave đạo đức nghề nghiệp ma tuacutey vagrave những sản phẩm khiecircu dacircm buocircn baacuten phụ nữ vagrave trẻ vị thagravenh niecircn bệnh Aids (SIDA) vagrave caacutec bệnh hoa liễuhellip tugravey theo thời cuộc Sự tham khảo yacute kiến của caacutec Phật tử hữu học lagrave một việc phải thường xuyecircn vagrave necircn nuocirci dưỡng

Tocirci sợ rằng trong sự nhiệt thagravenh coacute luacutec tocirci đatilde đi quaacute xa Nhưng tocirci nghĩ rằng trong bất cứ hoagraven cảnh nagraveo một tocircn giaacuteo lớn của dacircn tộc đatilde tự chứng trong lịch sử cũng lagrave một sức mạnh tinh thần vocirc cugraveng xacircy dựng vagrave luocircn luocircn hiệu quả

Trần Ngọc Ninh (Hoa Kỳ) Thưa Thượng tọa Tocirci rất mừng được thấy Thượng tọa vẫn mạnh vẫn đoacuteng goacutep

nhiều cho đạo phaacutep vagrave xứ sở dacircn tộc Xin chuacutec cho buổi Hội thảo thagravenh cocircng nhacircn dacircn trong nước vagrave ngoagravei nước đều hưởng ứng Giaacuteo hội vĩnh cửu bigravenh an

Thacircn kiacutenh

Kiacutenh gởi Thượng tọa Triacute Siecircu Thưa Thượng tọa Trước hết tocirci xin Thượng tọa thứ lỗi cho vigrave vẫn gọi Thượng tọa

với chức cũ vagrave tecircn cũ Đối với tocirci một Thượng tọa magrave tocirci biết matildei matildei lagrave một Thượng tọa bất kể nay lagrave gigrave để giữ được mối thacircn tigravenh xưa Sau nữa lagrave vigrave khocircng về dự Đại hội NCPH được magrave chỉ viết thư riecircng về Thượng tọa chứ khocircng coacute bagravei tham luận

Bữa nay vừa lễ Phật xong bổng nhiecircn nghĩ đến một vấn đề lagrave một nguyecircn nhacircn của hận thugrave vagrave chiến tranh trong quaacute khứ vagrave cograven lacircu nữa trong tương lai magrave đức Thế Tocircn xưa từ hơn 25 thế kỷ trước đatilde noacutei ra vagrave đatilde chỉ dạy đường lối để giải tỏa lagrave sự checircnh lệch cagraveng ngagravey cagraveng lớn cagraveng sacircu giữa người coacute vagrave người khocircng nước coacute vagrave nước khocircng vagrave coacute lẽ giai cấp coacute vagrave giai cấp khocircnghellip

Tocirci khocircng noacutei gigrave đến sự coacute sự khocircng về tiền của vagrave về phương tiện sản xuất hay phương tiện giết người Cagraveng noacutei đến những điều nagravey cagraveng gacircy thecircm sự thugrave hận sự đổ maacuteu caacutech mệnh khủng bố vagrave gigrave nữa magrave đời chuacuteng ta chưa biết Giải quyết vấn đề bằng tagraven bạo thanh toaacuten khocircng giải quyết được gigrave cả vigrave hận thugrave khocircng những gọi hận thugrave magrave cograven tiacutech lũy lecircn vagrave truyền đời theo luật danh dự của đời phong kiến magrave đời nay chưa xoacutea bỏ Tocirci khocircng kể những thiacute dụ hiển nhiecircn của lịch sử cận đại

Tocirci nghĩ đến caacutei hố sacircu giữa sự coacute vagrave sự khocircng về sự hiểu vagrave sự biết lagravem (know-how) Một becircn lagrave caacutei thế giới nắm giữ khoa học vagrave kỹ thuật học ở đoacute sự hiểu biết chỉ coacute một giới hạn lagrave trời xanh một becircn lagrave caacutei thế giới rải rắc được gọi một caacutech khinh bỉ che đậy lagrave thế giới thứ Ba Caacutei vực sacircu thăm thẳm ấy khocircng chỉ ở trecircn bigravenh diện traacutei đất khocircng thocirci magrave ở ngay trecircn đất nước của ta (vagrave ở trong xatilde hội của ta nhưng tocirci xin pheacutep khocircng noacutei đến sự checircnh lệch giữa những người ldquocoacute họcrdquo vagrave những người thiếu học tuy cũng lagrave người Việt Nam gốc) Noacutei một caacutech vắn tắt vagrave thu gọn những người ldquocoacuterdquo tự coi lagrave lớp trecircn giới ldquohữu họcrdquo giới ldquothượng lưurdquo vagrave coi thường những người ldquokhocircngrdquo lagrave quecirc mugravea mọi rợ thấp keacutem hạ tiện

Về phương diện triết lyacute sự phacircn biệt ấy lagrave sự tồn tại vagrave biến chất của một neacutet tacircm lyacute bộ lạc được gọi lagrave ldquocaacutei khaacutecrdquo (lrsquoantie the other) hay ldquocaacutei khocircng tardquo Những người của một bộ lạc gặp một bộ lạc khaacutec thấy rằng họ khaacutec migravenh migravenh đội khăn locircng chim trĩ thắt lưng laacute gồi xăm migravenh chim cuacutet họ đội khăn coacute locircng cocircng thắt lưng laacute cọ xacircm

Trần Ngọc Ninh

migravenh con rắn migravenh noacutei như chim di họ noacutei như chim chiacutech Trong tiếng ta ta tự xưng lagrave ldquongườirdquo họ lagrave ldquokẻrdquo (kẻ kia) xa hơn nữa lagrave ldquomaacutenrdquo lagrave ldquomọirdquo Trong tiếng tagraveu người tagraveu tự xưng lagrave Hoa lagrave Hạ lagrave Thượng lagrave Chu lagrave Haacuten cograven ngoagravei ra thigrave lagrave Di lagrave Nhung lagrave Manhellip Trong tiếng Hi lạp migravenh lagrave Grec họ lagrave Barbari Hiện tượng học (phenomeacute-nologic) suy tư rất nhiều về ldquocaacutei khaacutecrdquo Coacute một điều phải noacutei ngay lagrave thời thaacutei cổ những tecircn gọi ấy khocircng coacute tiacutenh caacutech chacircm biếm hoặc khinh thị magrave cograven coacute sự e degrave kinh sợ Người Haacuten noacutei đến dacircn Khuyển Nhung Hung Nocirc hay Nam Man như những kẻ địch đaacuteng nể vigrave chứ khocircng phải để coi thường Vạn Lyacute Trường Thagravenh cograven đoacute để chứng tỏ sự đe dọa của caacutec bộ lạc miền Bắc Người thời cổ văn minh hơn người thời nay ở chỗ ấy

Thế giới văn minh ngagravey nay lagrave một thế giới vocirc cugraveng tự kiecircu trong iacutet nhất lagrave hai thế kỷ vừa qua Acircu Chacircu nghĩ rằng họ lagrave caacutei rốn của vũ trụ Sự kiecircu ngạo ấy được truyền sang Nhật Bản rồi sang Nga khi Nga lập chế độ Cộng Sản vagrave đi vagraveo sự cocircng nghệ hoacutea triệt để Trong hiện tại Hoa Kỳ lagrave siecircu cường mạnh vagrave tacircn tiến nhất họ đang tưởng rằng cả thế giới sẽ phải ở dưới chacircn họ Chủ nghĩa Marx tạm dừng lại nhưng chủ thuyết Dawin xatilde hội vẫn cograven dai dẳng họ tin rằng mạnh được yếu thua kẻ nagraveo khocircng đi được vagraveo đời sống tiến bộ sẽ phải bị đagraveo thải như những con vật tiền sử Phong tragraveo Tacircn Phaacutet-xiacutet vẫn cograven hoạt động dưới những traacute danh trong vagravei giới ở ngoagravei nước Trong tinh thần Trung đạo của đức Thế Tocircn tocirci lecircn aacuten những chủ trương cực đoan quaacute khiacutech sai lầm tự tocircn vocirc lối ấy Tại sao sai lầm Tại sao vocirc lối

Quả đất lagrave một caacutei cầu xoay nghiecircng vagrave quay lệch quanh mặt trời Khocircng biết vigrave liacute do gigrave đất trụ ở Bắc baacuten cầu nhiều hơn lagrave ở baacuten cầu phiacutea Nam vigrave thế magrave sự di động của caacutec loagravei thực vật cũng như động vật coacute phần dễ dagraveng vagrave giagraveu mạnh tại baacuten cầu miền Bắc Loagravei người Nguyecircn thủy sinh ra lagrave ở một vugraveng tại bờ đocircng của Phi chacircu nhiệt đới vagrave chỉ coacute một loagravei ấy magrave thocirci Coacute một hai sự đột biến của gen trong loagravei người ấy nhưng trong tigravenh trạng hiện tại của khoa học chuacuteng ta coacute thể khẳng định rằng tất cả caacutec người sống trecircn mặt đất ngagravey nay lagrave cugraveng một mẹ Sau đoacute coacute sự dị biệt trong loagravei lagrave do sự thiacutech nghi với thiecircn nhiecircn địa chất địa higravenh vagrave khiacute hậu lagrave những yếu tố liecircn tục rất mạnh mẽ Coacute sự tranh đấu để sống cograven như Darwin đatilde necircu ra nhưng sự tranh đấu chủ yếu lagrave trong vagrave với thiecircn nhiecircn Darwin khocircng biết rằng sự tồn tại vagrave bagravenh trướng của loagravei người cograven coacute những lyacute do tiacutech cực chỉ thấy trong xatilde hội người lagrave sự cộng taacutec sự

tổ chức vagrave lograveng từ bi Phật tacircm coacute từ Nguyecircn thủy Trong lịch sử chuacuteng ta thấy rằng ở Tacircy phương coacute khuynh

hướng lagrave phải thắng được thiecircn nhiecircn vagrave nếu coacute thể sai khiến được thiecircn nhiecircn Trong khuynh hướng nagravey tocirci coi Ấn Độ của người Aryan (bắt đầu từ khoảng năm 5000 trước DL) lagrave thuộc về Tacircy phương Cograven ở Đocircng Aacute yacute hệ chung lagrave phục tograveng vagrave cố gắng để hogravea hợp với trời đất Theo thiecircn yacute khuynh hướng vagrave yacute hệ nagravey phải được thagravenh từ tiền sử Coacute nguyecircn nhacircn gigrave khocircng Tất nhiecircn lagrave phải coacute vagrave coacute thể coacute nhiều nguyecircn nhacircn nhưng chuacuteng ta chỉ coacute thể dựng lecircn những giả thuyết Ở Acircu Chacircu với những người di chuyển từ tiểu Asia lecircn khiacute hậu lạnh nhưng cũng khocircng quaacute lạnh cho pheacutep người ta chống lại sự reacutet mướt một caacutech hiệu quả Cograven ở Nam Aacute vagrave Đocircng Aacute hai trận thiecircn tai long trời lỡ đất trận nuacutei lửa Krakatra phun lagravem mờ gần nửa traacutei đất (75000 năm trước) vagrave trận nước bể dacircng lecircn lagravem ngập khắp cotildei Nam Dương (18000 năm trước) thecircm vagraveo lagrave những trận lụt hagraveng năm của caacutec con socircng lớn (xem huyền thoại Đại Vũ vagrave Chử Đồng Tử) lagravem cho lograveng người bắt buộc phải luocircn luocircn bất an

Được hưởng một nền an ninh tương đối con người ở Tacircy phương đatilde lập ra khoa Địa kế (Kỉ hagrave Grometry) khoa thiecircn văn rồi khoa Logic ở Hy Lạp thaacutei cổ vagrave một niềm tin tuyệt đối vagraveo liacute triacute toaacuten học với Descartes khoa học vagrave sau đoacute kỹ thuật đatilde phaacutet triển một caacutech huy hoagraveng lấn aacutep cả tocircn giaacuteo Với caacutei đồng hồ caacutei tagraveu chạy hơi nước vagrave những khẩu suacuteng lớn Tacircy phương đatilde thắng trecircn khắp mặt đất vagrave đem chủ nghĩa tư bản hoặc chủ nghĩa đối nghịch cực đoan hơn đi gieo rắc vagraveo caacutec nước nghegraveo khocircng coacute suacuteng vagrave khocircng coacute sự hiểu biết

Đocircng phương đatilde đi vagraveo nocircng nghiệp rất sớm trước Acircu Chacircu cả ngagraven năm nhờ coacute một chuacutet ổn định về kinh tế necircn kỹ thuật cũng phaacutet triển Nhưng lũ lụt hằng năm đatilde tạo ra một tacircm liacute thờ phụng để cầu an Tục thờ cuacuteng ocircng bagrave trước hết lagrave để coacute trong vĩnh cửu một sự che chở Tục ấy rất sớm đatilde dẫn đến chế độ vương quyền Vua trecircn lyacute thuyết lagrave người cha tối cao nhưng trecircn thực tế lagrave người trị thủy Đoacute lagrave điều magrave Karl Marx gọi lagrave đường lối kinh tế của Aacute Đocircng Sự trị thủy đogravei hỏi một quyền uy tuyệt đối để huy động dacircn ra đagraveo kecircnh đắp đecirc Cho đến ngagravey nay giờ phuacutet nagravey Khổng Tử đặt vấn đề ldquobigravenh thiecircn hạrdquo lagrave mục điacutech của đạo Nho cũng lagrave trong yacute hệ ấy phải lập vagrave giữ trật tự của nước trật tự vagrave tocircn ti Quacircn thần phụ tử Người ta cũng coacute xacircy cầu cống lagravem cửa cao nhagrave rộng vagrave coacute những gia tagravei địch quốc Nhưng người ta chocircn của vagrave chỉ coacute vagravei quan niệm sơ đẳng về khoa học acircm

Trần Ngọc Ninh

dương ngũ hagravenh Ngagravey nay sau những tang thương đỗ vỡ keacuteo dagravei suốt thế kỷ vừa qua quaacute khứ đatilde gần như bị xoacutea bỏ hẳn Trung Quốc đatilde gia nhập caacutei thế ldquovăn minhrdquo của Tacircy phương với tất cả những tật bệnh vagrave macircu thuẫn becircn trong của noacute cộng với những xung đột nội bộ của một xatilde hội rất kềnh cagraveng phức tạp đang bị cưỡng baacutech thoaacutet xaacutec Vagrave một sự kiecircu hatildenh vocirc bờ kết liecircn với một sự nuối tiếc caacutei thời cograven lagrave ldquonước giữardquo của cotildei người

Nhigraven về phiacutea becircn kia của cugraveng một traacutei đất (hay của cugraveng một nước) thấy cả một thaacutei cực Nhigraven vagraveo những đồng bagraveo sơn cước của chuacuteng ta Hay xa ra một chuacutet phải đến vugraveng chacircn nuacutei của Bangla Desh Xa hơn nữa sang Phi chacircu Somali Ethiopia với những năm dagravei đoacutei keacutem bograve cũng khocircng coacute cỏ để ăn vigrave sa mạc cướp đất chacircu chấu cướp luacutea của người những đất ở giữa lục địa nắng xiacutech đạo chaacutey da thịt ruồi muỗi vagrave cocircn trugraveng tranh thức ăn với voi vagrave sư tử Hoặc nhigraven qua caacutei mecircnh mocircng của đại dương với những đảo Đen đảo Đa rắc lơ thơ trong nước sang đến Nam Mỹ ở bờ socircng Amazon thấy caacutei nhacircn loại nguyecircn sơ đatilde caacutech biệt loagravei người khocircng biết bao nhiecircu ngagraven năm Tocirci khocircng noacutei đến sự trần trụi sự đoacutei khổ sự bệnh tật hiển nhiecircn của những người nagravey Chỉ biết rằng họ cũng lagrave homo sapions sapiens (giống người hiểu biết) rằng họ cũng coacute cugraveng một tuổi lagrave hơn hai triệu rưỡi năm từ khi loagravei tổ xuất hiện như người Mỹ người Phaacutep người Nga người Mường vagrave người Việt Nam Nhưng trecircn bước đường đi tigravem một đất sống một đất hứa họ đatilde lạc hay bị dồn vagraveo những miền magrave cacircy hoang cỏ dại vagrave những cocircn trugraveng những rắn rết những muocircn thuacute đatilde chiếm đoacuteng trong những địa bagraven dagravei chưa coacute boacuteng người Vagrave những đagraven người nagravey sống lẫn lộn với caacute sấu vagrave chim choacutec khocircng được hưởng sự tiếp xuacutec hay cả sự đụng chạm với một (kẻ kia) để magrave học hỏi lấy một điều mới lạ

Nhưng đừng nghĩ rằng những datilde nhacircn người rừng nagravey khocircng biết gigrave cả Vagrave chớ necircn đem những thagravenh kiến vagrave sản phẩm văn minh batilde giả của migravenh đến để viện trợ hay giaacuteo hoacutea họ Đoacute lagrave những bạo lực thầm lặng coacute thể tạo ra nhiều đau khổ hơn lagrave những suacuteng đạn nhất thời

Những dacircn tộc ở ngọn nguồn caacutec dograveng socircng hay ở rừng ruacute nuacutei cao ở những đảo hẻo laacutenh giữa đại dương đatilde ở đoacute từ một thời huyền thoại khocircng ai biết lagrave bao nhiecircu thế kỷ Họ biết từng hograven đaacute từng lạch nước họ biết tiacutenh nết vagrave thoacutei quen của từng loagravei coacute lẽ của từng con vật ở trong mocirci trường Họ coacute những cấm kỵ truyền đời magrave vigrave khocircng

hiểu ta gọi lagrave mecirc tiacuten dị đoan Họ coacute thể đi đứng dễ dagraveng trecircn những cagravenh cacircy dacircy leo chập chugraveng nghiecircng ngatilde Họ ngửi được trong gioacute một sự nguy hiểm đang rigravenh nấp Họ coacute những phản xạ sống cograven như điện chớp Ở đất ấy họ lagrave người của đất Họ coacute những thần linh của họ tại một khe nước trong một hograven đaacute ở một gốc cacircy Họ coacute những giả thuyết về trời trăng sao vagrave caacutec hiện tượng vật liacute để giải tỏa caacutec mối sợ hatildei tương đương với caacutec giả thuyết vocirc tiacutech sự của chuacuteng ta về caacutei nổ bugraveng nguyecircn thủy vagrave những siecircu thăng của vũ trụ

Đem đến cho những người ấy một caacutei Radio một caacutei maacutey haacutet hoặc thường thức hơn một đống aacuteo quần giagravey deacutep Người ta đatilde lagravem việc ấy gọi lagrave vigrave nhacircn đạo hay vigrave một liacute do cocircng khai gigrave đoacute rất lagrave cao quiacute Sau một thời gian sợ hatildei kinh hoagraveng vigrave những tiếng người tiếng kegraven phaacutet ra magrave khocircng thấy người người cũng quen vagrave biết ham muốn Ở macircyacute hograven đảo xa xocirci mỗi khi coacute tagraveu đến thigrave dacircn đảo lại lội ra để xin những đồ phế thải của văn minh Sau iacutet lacircu thigrave caacutei xatilde hội mọi rợ nhưng thanh bigravenh của đảo bị biến cải nền văn hoacutea cũ đatilde nghigraven năm thiacutech hợp với thiecircn nhiecircn biến thagravenh một thứ văn hoacutea magrave dacircn tộc học gọi lagrave văn hoacutea Cargo đem lại bởi caacutec tagraveu chở hagraveng Quần aacuteo giagravey deacutep cũng gacircy những bệnh mới vigrave khocircng coacute thuốc giặt vagrave nước ngọt như caacutec nước Acircu Mỹ

Dacircn Pygmecirc ở Nam Phi sống bằng sự nhặt vặt trong thiecircn nhiecircn Moacuten ăn thượng đẳng của họ lagrave kiến họ biết suacutec những tổ kiến về ăn vagrave để lại một số kiến để sinh socirci Liecircn Hiệp Quốc gởi chuyecircn viecircn đến để dạy họ cagravey ruộng vagrave trồng trọt Họ từ chối noacutei rằng ldquoĐất lagrave Mẹ sao lại đagraveo thịt Mẹ lecircn để ănrdquo Nhiều chuyecircn gia của những nước văn minh coacute mỏ than mỏ dầu lửa khocircng chịu eacutep họ trồng luacutea trồng cacircy Họ bỏ đất đang sinh sống vagrave keacuteo nhau đi vugraveng hoang datilde khaacutec Liecircn Hiệp Quốc hiểu caacutei liacute do thiecircng liecircng ldquothiếu văn minhrdquo của sự phản khaacuteng ấy vagrave chuyển sang một kế hoạch khaacutec magrave dacircn Pygmecirc chấp nhận

Ở Việt Nam ta đến nay cograven noacutei đến đất thịt magraveu mỡ của đất sự cần thiết phải ldquoboacutenrdquo ruộng đất Khocircng hiểu từ luacutec nagraveo chuacuteng ta hết nghĩ rằng đất sống vagrave lagrave Mẹ của muocircn loagravei để đi vagraveo sự khai thaacutec tagravei nguyecircn của Mẹ Khocircng hiểu chacircn liacute ở những người Pygmecirc hay ở caacutec nước kỹ nghệ vagrave siecircu kỹ nghệ Ocircng FeyeraBend Giaacuteo sư triết ở Berkeley Mỹ vagrave Giaacuteo sư triết lyacute khoa học ở Zurich Thụy Sĩ viết rằng ldquo(đừng necircn quecircn rằng) nhiều vấn đề của Thế giới Đệ tam (đoacutei nhacircn matilden suy đồi tinh thần) đatilde bị gacircy necircn vigrave những caacutech sống lagravenh mạnh

Trần Ngọc Ninh

trong mocirci trường vagrave thỏa matilden tinh thần đatilde bị chặt đứt vagrave bị thay thế bởi caacutec sản phẩm nhacircn tạo của văn minh Tacircy phương Cả caacutec khung huyền thoại trực giaacutec thần biacute hay ma quaacutei để hướng dẫn đời sống cũng khocircng phải lagrave mơ tưởng ảo huyền (lacircu đagravei trong mộng) caacutei gigrave chuacuteng hứa thigrave chuacuteng coacute trao chuacuteng đatilde bảo đảm sự sống ndash cograven vagrave sự thỏa matilden tinh thần trong những điều kiện hiểm nghịch nhấtrdquo (C Feyerabend ndash Farewell to Reasen 1987)

Noacutei như thế khocircng phải lagrave bỏ mặc những nhoacutem người khocircng coacute Những người nagravey dầu lagrave dacircn Stieng Rađecirc hay thổ dacircn Africa vagrave Amazon chỉ lagrave những người bị đagravey vagraveo những mocirci trường khắc nghiệt nhất của một nước hay của nhacircn gian Ta gọi họ lagrave những dacircn tộc iacutet người Tocirci nghĩ rằng đoacute lagrave một quan điểm hủ lậu sai lầm Họ lagrave dacircn Việt Nam thế thocirci Nếu Việt Nam thực lagrave một nước một bất khả phacircn thigrave bắt đầu phải xoacutea bỏ hết những phacircn tiacutech của caacutei thứ đế quốc chủ nghĩa phi lyacute cũ kỹ ấy đi

Đạo Phật coacute lagravem gigrave được khocircng Từ lagrave chữ nhất của Tứ vocirc lượng tacircm Trong lograveng từ coacute sự bao dung Lời đức Phật xưa gọi lagrave Dharma lagrave Giaacuteo phaacutep Đức Phật đạt được vocirc thượng Chiacutenh Đẳng Chiacutenh Giaacutec lagrave Bậc ldquoCoacuterdquo Người đatilde để cả cuộc đời để truyền caacutei coacute của Ngagravei cho những người khocircng coacute Sự nghiệp ấy lagrave giaacuteo lagrave dạy khocircng phải lagrave dugraveng thần thocircng (tức lagrave suacuteng ống quyền lực) để đagraven aacutep dọa nạt bắt người khaacutec phải theo magrave giảng dạy vagrave dẫn dắt tugravey duyecircn phương tiện Vagrave dạy lagrave để người kia tự lagravem tự thagravenh Đoacute lagrave Bố thiacute Ba-la-mật

Đức Phật cograven dạy hơn thế nữa Đức Phật dạy khocircng được phacircn biệt Kẻ ấy chiacutenh lagrave ta ta chiacutenh lagrave kẻ ấy Kẻ ấy khocircng coacute nhưng kẻ ấy lagrave ai Như tục ngữ noacutei đầy Phật tacircm Ăn magravey lagrave ai Ăn magravey lagrave ta đoacutei cơm raacutech aacuteo hoacutea ra ăn magravey

Thư nagravey đatilde quaacute dagravei Tocirci rất mừng vigrave gần cuối đời được thấy Đạo rời sự tụng niệm vagrave bước vagraveo những đau khổ thực của đời

Xin cầu chuacutec Thượng tọa thacircn tacircm an lạc Thacircn kiacutenh Trần Ngọc Ninh

Notes

1 Nhagrave nghiecircn cứu nguyecircn Giaacuteo sư Viện Đại Học Vạn Hạnh trước 1975

2 Nhagrave nghiecircn cứu nguyecircn Giaacuteo sư Viện Đại Học Vạn Hạnh trước 1975

Lacircm Như Tạng

SỰ TƯƠNG TAacuteC GIỮA VĂN HOacuteA DAcircN TỘC VAgrave VĂN HOacuteA PHẬT GIAacuteO Ở VIỆT NAM

Trương Như Vương 1

Date Wed 22 Feb 2006 070545 +0000 (GMT)

From

hanh Trinhxuan lthanhtholinhyahoocomgt Add to Address Book Add Mobile Alert Yahoo DomainKeys has confirmed that this message was sent by yahoocomLearn more

Subject về việc tham gia hội thảo khoa học To vncphvnyahoocom thichnhattuyahoocom

Kiacutenh gửi Ban tổ chức Hội thảo quốc tế Phật giaacuteo trong thời đại mới Cơ hội vagrave thaacutech thức

Tocirci lagrave Đại taacute TS Trương Như Vương Viện trưởng Viện Chiến lược vagrave Khoa học cocircng an - Bộ Cocircng

an Nhận được giấy mời Hội thảo Khoa học của Viện Nghiecircn cứu

Phật Học Việt NamTocirci đồng yacute tham gia với bagravei viết Sự tương taacutec giữa văn hoacutea dacircn tộc vagrave văn hoacutea Phật giaacuteo ở Việt Nam2 thuộc mục Phật giaacuteo Việt Nam đatilde đoacuteng goacutep được những gigrave cho nền văn hoacutea dacircn tộc

Xin trao đổi để quyacute Viện biết Hagrave Nội 2222006 Đại taacute TS Trương Như Vương