BE dhePallkaniPerëndimor,detyrë për disa breza

ww

w.k

oha.m

k

E PËRDITSHME INFORMATIVE

Koha

Shkup, 11 prill - Asistencës ndërkombëtare përrastin e Kumanovës as që i vjen era. Shkeljetprocedurale dhe mos dorëzimi i aktgjykimevenë gjuhën shqip të akuzuarve për Lagjen e Tri-mave, paraqesin shkaqet kryesore se pse Gjyka-ta e Apelit nuk mundet ta shqyrtojë vendimine Gjykatës së shkallës së parë, në këtë rast tëGjykatës Penale të Shkupit. Pala mbrojtëse e tëdënuarve në rastin e Kumanovës shprehet e in-

dinjuar nga veprimi i GJPSH-së dhe zvarritjeme mos përkthimin e aktgjykimit, i cili u shqip-tua më 2 nëntor të vitit të kaluar. Avokati NaserRaufi për gazetën KOHA shprehet se palambrojtëse e ka pranuar aktgjykimin dhe të njëj-tin e ka ankimuar para Gjykatës së Apelit,megjithatë parakusht që kjo gjykatë ta proce-doj aktgjykimin e shkallës së parë, siç theksoiai, është që të akuzuarit ta kenë...

As "H" nga hetimet për Lagjen e Trimave

15 DEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Ferma ekopeve tona

Asnjëherë nuk duhet të ketë en-tuziazëm të tepruar për sa ipërket efekteve që mund të kenëmediat në përmbysjen e realite-teve, sepse, fundja, ky edhe nukështë misioni i tyre. Ajo çka mundtë bëjnë mediat, është mundësiapër të ofruar një këndvështrim,një kanal, për të fokusuar qasjenatje ku puçet interesi i publikutdhe kërshëria mediatike. Në këtomë shumë se dy dekada tranzi-cion demokratik, mediat kanëluajtur rol të jashtëzakonshëmnë ridimensionimin e realiteteveshoqërore...

110c |250c

Nga 3078palestinezë tëplagosur, 305janë fëmijë!

Për VMRO-në, Zaev i dështuar

në ekonomi

Votëbesimi INVESTIMET E HUAJA

� Fq.3 Fq.6 � Fq.10

Vjet kanë ikur jashtë 230 milionë euro�

Inspektori i arsimit, Zoran Risteski, përmes profilit të tij në “Facebook” shprehet “JO DYGJUHËSINË MAQEDONI”. Për më tepër se kaq, ai nuk tërhiqet prej atij postimi as pas reagimeve të shumtaqë vijnë nga shumë prindër, profesorë dhe arsimtarë shqiptarë. Nuhi Dardhishta nga LASH-i“Naim Frashri” dhe Bashkim Idrizi, profesor në UNT, kërkojnë nga MASH-i dhe ISHA largimin einspektorëve të këtillë me pikëpamje shoviniste

SKANDALOZE, INSPEKTORI I ISHA-S KUNDËR DYGJUHËSISË

Fq.15

Fq.5

Fq.4

Fq.14

Fq.2

Viti XII • Numri 3339 • e enjte 12 prill, 2018

EDITORIAL

RAJON

GLOBI

Inspektorë shovinistëmbikëqyrin shkollat!

� Fq.13

Forum

Edhekujdes nga Evropa!

Pronarët e botës

2 AKTUALEKoha, e enjte 12 prill, 2018

2

Kodikët e Beratit janë libra të dorëshkruarnë pergamenë me përmbajtje fetare. Nëvendin tonë dorëshkrime të tilla janë ruajtursidomos në Berat. Nga më të rëndësishmitmidis tyre janë: Kodiku i Purpurt dhe Kodikui Artë. Kodiku i Purpurt është shkruar nëgjuhën greke, përmban pjesë nga ungjijtë eMateut e të Markut, shkruar në shek.VI mengjyrë të kuqe, prej nga ka marrë edhe

emrin “i purpurt”. Është zbuluar në vitin 1868nga A. Aleksudhi. Kodiku i Artë ështëdorëshkrim i shek.X në gjuhën greke.Përmban pjesë nga ungjij të shkruar nëpergamenë me shkronja të vogla të arta.Shkrimi i dy kodikëve dhe ruajtja e tyre,krahas dorëshkrimeve të tjera të shumta,tregon nivelin e lartë kulturor të vendit kuato janë shkruar dhe ruajtur.

QEVERIA E SHTRENJTË E HARADINAJT"U bënë katër javë prej se Lëvizja VETËVENDOSJE!(LV) ka shprehur qëndrimin e saj se kjo qeveri karënë moralisht dhe ajo duhet të bie edhe menumra. Nenad Rikallo e Milan Radojçiq, shtimienorm i posteve qeveritare dhe rritja e pagavevetvetes, diskreditimi i arsimit tonë nga BE-ja dherritja e papunësisë, Contour Global dhe'Demarkacioni', e deri te dëbimi tinëz, në shkelje tëligjit e të drejtave të njeriut i 6 shtetasve turq,përgjegjësinë për të cilin nuk po e merr asnjëinstitucion i Kosovës, janë vetëm disa prej arsyevepse kjo qeveri e shtrenjtë duhet të largohet.Interpelancat për temat e ndryshme dheKomisionet Hetimore Parlamentare që kemiinicuar janë dëshmi e opozitarizmit tonë dhedëmeve të kësaj qeverie që duhet të shkojë. LVështë për zgjedhje të parakohshme parlamentaresa më parë dhe për mocion për rrëzimin eqeverisë. Shumica dërrmuese e popullit dheshumica e deputetëve të Kuvendit janë në opozitëme këtë qeveri. Mbetja e kësaj qeverie në pushtetështë dhunim i demokracisë qytetare eparlamentare, i vullnetit të popullit e i interesit tëpërgjithshëm. Nuk mund të mbetet shteti epopulli peng as të qejfit të kryeministrit dhe as tëfrikës së presidentit", shkruan lideri iVetëvendosjes, Albin Kurti.

Vendimi më i fundit iqeverisë shqiptare për heqjene vizave për qytetarët eMbretërisë së Arabisë Sauditegjatë sezonit turistik ështëpritur me interes duke upasqyruar edhe në portaletinformuese vendase. Lidhurme këtë vendim por edhe përpotencialet turistike tëShipërisë, Arab Weeks Dayska publikuar një intervistëme ambasadorin tonë nëMbretërinë e ArabisëSaudite, Sami Shiba i cilideklaron se "Qytetarët ngaArabia Saudite mund tëudhëtojnë dhe të hyjnë nëShqipëri pa viza nga dataprilli 2018 deri më 31 tetor2018. "Për udhëtarët sauditëqë duan të vijnë në Shqipërinuk ka ndonjë kërkesëspecifike. Gjatë periudhësverore, nga 1 prilli 2018 derimë 31 tetor 2018, qytetarëtsauditë mund të udhëtojnënë Shqipëri pa viza, pa pasurnevojë të marrin vizë nëAmbasadën e Shqipërisë.Udhëtimi mund të bëhet menjë pasaportë të vlefshme.Unë dua ta shfrytëzoj këtëmundësi për të ftuar turistëtsauditë që ta konsiderojnëShqipërinë si një ngaopsionet më të mira kurbëjnë planet e tyre tëpushimeve", deklaronambasadori shqiptar.

(ATSH, 11 prill)

I pyetur nëse po afron njëluftë midis Greqisë e Turqisë,ministri i Jashtëm grek, NikosKotzias është përgjigjur senuk e beson diçka të tillë. "Jo,nuk e besoj këtë dhe shpresojse edhe Turqia nuk beson semund ta bëjë këtë luftë. Nukmendoj se Recep TayyipErdogan mund të ëndërrojëndryshimin e kufijveevropianë". "Nuk kaalternativë tjetër veç paqesdhe bashkëjetesës paqësore",ka theksuar kryediplomatigrek. "I them gjithnjëErdoganit kur e takoj seAllahu na vuri pranë njëri-tjetrit dhe ai pret e shikonnëse sillesh në mënyrë tëdrejtë, morale dhe racionale.Nuk mund të ndryshoshgjitonin", thotë Kotzias në njëpjesë tjetër të intervistës…Presidenti turk është njëudhëheqës në Turqi dhe jonjë personalitet irastësishëm. Greqia nukështë një fqinj i keq, porErdogani ka tendencaarrogance", thekson Kotzias,që vlerëson se Ankaraja, simënyrë të të bërit politikëpëlqen krijimin e tensioneve.

(Der Spiegel, 11 prill)

MEDIACitate

NËS

E N

UK

E

KEN

I D

ITU

R...

Asnjëherë nuk duhet të ketë entuziazëm të tepruar për sa i përketefekteve që mund të kenë mediat në përmbysjen e realiteteve, sepse,fundja, ky edhe nuk është misioni i tyre. Ajo çka mund të bëjnë me-diat, është mundësia për të ofruar një këndvështrim, një kanal, përtë fokusuar qasjen atje ku puçet interesi i publikut dhe kërshëriamediatike. Në këto më shumë se dy dekada tranzicion demokratik,mediat kanë luajtur rol të jashtëzakonshëm në ridimensionimin erealiteteve shoqërore (por jo në përmbysjen e tyre), sipas një ritmi qëkanë diktuar nevojat dhe aspiratat sociale e politike, mirëpo këtu kaqenë kufiri i pushtetit të mediave. Punët tjera kanë qenë barrë e fak-torëve vendimmarrës dhe shoqërisë në përgjithësi dhe mediat do tëbënin gabim të madh sikur të ishin zgjatime të institucioneve, ash-tu siç u munduan ta dizajno rolin e tyre pushtet e regjimet e ndrysh-me këtu e më larg nesh.

Kjo hyrje iu dedikohet gjithë atyre që kërkojnë nga mediat më tepërse sa që ju takon, kërkojnë që t’i kryejnë punët e institucioneve e in-dividëve, madje të bëhen edhe avokate të kauzave të ndryshme so-ciale, politike, kulturore etj. Dhe kur jemi te institucionet, ende je-tojmë në një kohë kur raportet dhe hulumtimet e mediave nukmerren seriozisht dhe, për rrjedhojë, efekti që duhet të kenë mediattrajtohet me shpërfilljeje nga vendimmarrësit.

Pushtetet asnjëherë nuk kanë patur aleat mediat, pos ato që i kanëkontrolluar dhe dirigjuar. Prandaj edhe lufta më e madhe e njerëz-ve të mediave, tash e në të kaluarën, ka qenë luftë për pavarësi pro-fesionale, luftë që do ta bënte median zë kritik dhe tregues i vleraveetike për të cilat njerëzit angazhohen.

Me fjalë të tjera, të gjithë ata që kërkojnë nga media avokatinë, hum-bin të drejtën të mbrohen nga një mekanizëm që është më i fuqishëmse çfarëdo lloj instrumenti juridik, e ajo është pesha e fjalës së lirë, emendimit të paanshëm, i cili vetëm përmes medias mund të artiku-lohet. Për rrjedhojë, një shoqëri që dremit në pasivitet dhe konfor-mizëm intelektual dhe kërkon nga gazetarët të kryejnë punën e opi-nionbërjes, atëherë gazetarisë i ngarkohet edhe një barrë që s’i takon.Mjafton të thuhet që te ne gazetaria ka inkurajuar njerëzit të dalin ngaanonimiteti, të sfidojnë paragjykime e steretipe, përmes përfaqësue-sve të ndryshëm të godasin dukuri e devijime shoqërore.

Krejt këto dilema që shtrohen rreth rolit të mediave, nuk do të ishininteresante sikur të mos ekzistonte një paragjykim permanent që ekanë njerëzit, sidomos kur emri i tyre apostrofohet publikisht. Me fjalëtë tjera, mediat janë të mira vetëm atëherë kur nuk denoncojnëdukuri negative, por në momentin kur theksi vëihet mbi bartësit e aty-re dukurive, atëherë kërcet belaja, atëherë cingërojnë telefonat dheprej ‘qengjave’ të butë shndërrohen në ‘ujq’ të egër. Të gjithë ata qëkërkojnë butësi qengji nga mediat, vetë janë ujq që nuk pyesin për ba-rinj dhe qenë stani. Në momentin kur jepet alarmi për rrezikun qëmund ta gjejë kopenë e dhenve, del dikush nga "bajraktarët" e ujq-ve dhe denoncon rrezikun që po ardhka nga blegërima e "qengjit".

Në Maqedoni ka plotë "qengja" e "ujq" që kanë mësuar zanatin të ba-shkëjetojnë në një kope, prandaj rezulton që të kemi gjithnjë e mëshumë stile bagëtish në komunikimin tonë publik, kurse ato zëra qëpërpiqen të artikulojnë paanshmëri pikëpamjesh e idesh janë të de-stinuar të izolohen dhe mundësisht të eliminohen.

Para disa shekujve në Amerikë kishte jetuar fisi autokton indianMohikanët, mirëpo kryeplaku i këtij fisi kishte kundërshtuar meto-dat “bashkëkohore” të reformave sociale e politike amerikane, mirë-po nuk arritën të kenë sukses të imponojnë kërkesën elementare qëtë jenë të barabartë me të tjerët, asgjë tjetër. Çdo kush që sot delkundër shablloneve që imponohen, e që janë të papranueshme, sh-pallet hiq më pak se Mohikan i fundit.

Ferma e kopeve tona

EDITORIAL |||||||||||||||||||||||

Emin AZEMI

ÇFARË JANË KODIKËT E BERATIT?

UJQIT KANË HYRË NË TORISHTË"Gjendja e sigurisë është kjo: NATO-ja ruantërësinë tokësore të Kosovës pa kurrfarë ndryshimifondamental në misionin dhe kapacitetin për tabërë këtë. Nga perspektiva e NATO-s dhe çfarëdoanalize objektive, Kosova nuk rrezikohet ngandonjë agresion i armatosur nga jashtë apo brendavendit.Gjendja e sigurisë është edhe kjo: Rusia gjendet nëurën e Mitrovicës, Turqia në sallonin VIP tëAeroportit të Prishtinës e Serbia në Kuvendin eKosovës. Si është e mundur kjo? Si është e mundurqë NATO-ja ta ruajë tërësinë tokësore të vendit ,por tri vende në formë aktive të shkelin mbi atësovranitet të cilin e ruan NATO-ja? Përgjigjja ështëe thjeshtë: NATO-ja mund ta ruajë tërësinëtokësore të Kosovës, por nuk ka mision taadministrojë atë. Administrimin civil e bëjnëkosovarët, andaj edhe ujku, apo ujqit kanë hyrë nëtorishtë.Rusia gjendet në urën e ndarë të Mitrovicës panevojë shpenzimi material apo njerëzor. Ndarjen eMitrovicës e bënë së bashku komandantëtshkurtpamës të UÇK-së dhe forcat e riorganizuaraserbe në veri të vendit. Vizatimi i vijave tëmundshme ndarëse mes shqiptarëve e serbëveishte bërë më moti, dhe kjo ishte pjesë e doktrinësqë doli nga zhbërja e Bashkimit Sovjetik, ai i tëdrejtës së rusëve (dhe serbëve) për të qenë në njështet, apo të drejtës që të mos jenë të sunduar ngashumicat që nuk janë ruse. Veriu i Kosovës ështëpër Moskën i njëjtë gjeopolitikisht si Abkhazia,Osetia e Donbasi i Ukrainës. Rusia e mban urën eMitrovicës me ndihmën e Serbisë. Serbia e mbanurën e Mitrovicës si pjesë të bisedimeve që zhvillonme Kosovën. Kosova ka pranuar që për urën eMitrovicës -dhe çdo gjë tjetër që ka të bëjë meKosovën, territorin dhe banorët e saj - të bisedojëme Serbinë. Bisedimet nuk kanë as cak e as afat...",shkruan publicisti nga Prishtina, Veton Surroi.

Fatos RUSHITI

Shkup, 11 prill - Kryeministri ZoranZaev dhe ministrat e Qeverisë sëtij të mërkurën gjatë interpelancëspër votëbesimin e Qeverisë ishinfokus i kritikave të ashpra nga anae ana deputetëve të VMRO-së. Dë-shtim me rritjen ekonomike,rritjen e pagave, mos sjellja e asnjëinvestimi të huaj dhe mos hapja easnjë fabrike, dështim në sektorine shëndetësisë, të politikë socialedhe atë të sigurisë, ishin ndër aku-zat që deputetët e VMRO-së adre-suan deri tek Qeveria e Zoran Zae-vit. Nga deputetë shqiptar, SyrijaRashidi nga Aleanca për Shqip-tarët akuzoi kryeministrin Zaev ses’ka bërë asgjë në ndarjen e drejtë-sisë selektive për rastin e Almirittë vogël, duke i kujtuar njëkohësi-sht kryeministrit se sipas informa-tave zyrtare, në burgjet e Maqedo-nisë ka po aq shqiptarë sa ka edhemaqedonas. “E vetmja gjë që kabërë kjo Qeveri është Ligji përgjuhët, edhe atë vetëm për të for-muar shumicën parlamentare,gjithçka tjetër është dështim.Asnjë fabrikë nuk është hapur, asrrogat nuk janë rritur. Në Shkup,

çdo ditë vidhet në parkingje, janëshpeshtuar vrasjet për shkak senuk ka siguri. Në Shkup asnjëherënuk ka qenë më keq. Kjo Qeveri divetëm të shesë emrin e shtetit dheasgjë tjetër. Në gjithë këtë, Qeveriaaktuale nuk e di se a kemi gjithsej4 apo 5 ministra që e dinë se çfarëpërgjegjësie kanë dhe të me-naxhojnë përgjegjësitë e tyre”, thadeputeti Vllatko Gjorçev. I njëjtitheksoi se ministrat e LSDM-sëasnjë fjalë nuk thonë për funksio-narët e BDI-së të cilët, siç thaGjorcçv, "vijnë nga një Qeveri kri-minale me VMRO-në".

“Pse nuk thoni asnjë përndonjë funksionarë të BDI-së, apokeni frikë se do tu rrëzojë. Ju thatëse qeveria VMRO-BDI ishte krimi-

nale, a mendoni ende ashtu? Dhenëse po, ku janë ndëshkimet. U go-dit një police në karrotrec! Drej-tojuni partnerit të koalicionit BDIse çka ka ndodhur realisht”, thaGjorçev. Në sektorin e shëndetësi-së, deputeti nga Tetova, Goran Ma-nojllovski, përmendi premtimet eparealizuara të Qeverisë për rritjene pagave prej 15 për qind për pu-nonjësit shëndetësor, regres në“termini im” dhe asnjë projekt të ripër qendrat spitalore. "Asnjë inve-stim për spitale te reja, ndërsa evetmja gjë që keni bërë është vazh-dimi i projekteve, në Prilep, Shtipdhe qytetet tjera”, tha Manojllov-ski. Në reagimin e saj ndaj depu-tetëve të VMRO-së, ministrja eMbrojtjes, Radmilla Sheqerinska,

tha se për pak muaj sa ka jetë kjoQeveri, ka bërë shumë në drejtimtë asaj se ka sanuar shumë institu-cione të zhytur në borxhe gjatëkohës sa ka qeverisur për mëshumë se 10 vite VMRO. Sheqerin-ska tha se Qeveria e ka filluarpunën në marshin e 5-të, dukethënë se nëse VMRO do kishte pu-nuar me të njëjtën shpejtësi, do takishte thyer qafën. “A e dini sa parajanë dhënë vetëm në dhjetor për tëpaguar borxhet tuaja, 1.6 miliardeuro. Në më pak se 10 muaj ështëdashur të rregullojmë atë që jukeni prishur për 10 vjet. Në cilindoinstitucion të përmendni, kemigjetur borxhe, parregullsi tëmëdha. Ajo pakënaqësi që thoniju, qytetarëve ju vjen nga ato nën-

shkrime që figurojnë në dokumen-tin e interpelancës”, tha Sheqerin-ska. Megjithatë, Syrija Rashidi iASH-së tha interpelanca është far-së për të fshehur marrëveshjenVMRO-LSDM. Ai pyeti kryemini-strin Zoran Zaev se pse tek qyte-tarët shqiptarë nuk sundon de-mokracia, por siç tha ai, sundonnjë subjekt politik që sundon për16 vjet. Ai i kujtoi Zaevit se po imi-ton VMRO kur bëri një ndërhyrjebrutale në bllokun shqiptar gjatëzgjedhjeve lokale. Ndryshe, disku-timi në këtë temë duhej që të zgja-ste deri në mesnatë, kur të bëhejdhe votimi. Me diskutimin për in-terpelancën e Qeverisë, opozitakthehet në punën e Parlamentitpas afër pesë muaj bojkot.

3AKTUALEKoha, e enjte 12 prill, 2018

Athinë, 11 prill - NdërmjetësuesiMethju Nimic u ka dërguar letërshefave të diplomacive të Maqedo-nisë dhe Greqisë, Nikolla Dimitrovdhe Nikos Koxias, në të cilën e për-shkruan situatën aktuale në bise-dimet për emrin, gjegjësisht pikatpër të cilat ka pajtim dhe pikat përtë cilat ka dallime, ashtu si i ka for-muluar në kohën e bisedimeve nëVjenë. Letra ministrave u është dër-guar në vigjilje të takimit të tyre tëri në Ohër, mbrëmë dhe sot. Infor-macionin për letrën e publikuan ga-zeta "Katimerini", radio "Athina 984"dhe portali informativ "Njuz 247",

duke iu referuar burimeve të tyre.MPJ-ja greke, as nuk e konfir-

muan, por as nuk e mohuan lajminnë mediat greke se Nimici ka dër-guar letër deri te Dimitrovi dheKoxiasi, lajmëron korrespodenti iMIA-s nga Athina. "Sipas burimevetë caktuara, letra e fundit e Nimiciti shfaq qëndrimet e kristalizuara tëdiplomatit amerikan për çështjen,siç ishin formuluar në takimin e tijtë fundit disaorësh me ministrat ePunëve të Jashtme të Greqisë dheIJRM-së në Vjenë (30-31 mars). Tënjëjtat burime përmendin se Nimi-ci ka arritur deri te pikat të cilat

duhet të jenë parametra tëzgjidhjes", shkruan "Katimerini". Ra-dio "Athina984", megjithatë, pu-blikoi se bëhet fjalë për procedurëtë caktuar dhe parashikuar para-prakisht të ndërmjetësuesit.

"Dy ministrat pritet tëpërgjigjen në pyetësorin, i cili ishtedorëzuar nga ndërmjetësuesi spe-cial dhe ta kenë plotësuar deri nëtakimin e tyre të ardhshëm të për-bashkët", bëri të ditur radioja athi-nase. Portali "Njuz247", duke iu refe-ruar burimeve të veta, shkruan se kyështë teksti i tretë i ndërmjetësuesitdërguar dy ministrave dhe paraqet

"intervenim dhe kontribut paratakimit të rëndësishëm në Ohër"."Sipas informacioneve të njëjta, ka-bineti diplomatik i Koxiasit kontak-toi me Nimicin dhe e shprehu pakë-naqësinë e Athinës për disa pjesëtë letrës, sepse ministri i Punëve tëJashtme dëshiron të arrihet sa mëshumë që është e mundur në bise-dimet në Ohër", shkruan portali. Nëndërkohë, shefi i diplomacisë greke,Nikos Koxias, nga Beogradi dje dek-laroi se është bërë një hap përparanë zgjidhjen e kontestit për emrindhe se për mbylljen e tij nevojitetkompromis. "Realizëm dhe prag-

matizëm është çelësi i zgjidhjes.Nevojitet kompromis, por jo kom-promis i kalbur. Të dyja palët duhettë kuptojnë se nuk mund të fitojnëgjithçka", deklaroi Koxias pas taki-mit me ministrin serb të Punëve tëJashtme, Ivica Daçiq. Për bisedimetështë shprehur edhe ministri alter-nativ i Punëve të Jashtme të Greqi-së, Jorgos Kartugallos, i cili në njëintervistë për radion greke "Sto koki-no", ka vlerësuar se dritarja emundësive për zgjidhje edhe mëtutje është e hapur.

NDËRMJETËSI U SHKRUAN DIMITOVIT DHE KOXIASIT

Nimici kërkon përgjigje konkreteLetra ministrave u është dërguar në vigjilje të takimit të tyre të ri në Ohër, mbrëmë dhe sot.Informacionin për letrën e publikuan gazeta "Katimerini", radio "Athina 984" dhe portali informativ"Njuz 247", duke iu referuar burimeve të tyre

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

DEBAT I ASHPËR MES PUSHTETIT DHE OPOZITËS GJATË VOTËBESIMIT

Zaev i dështuar në ekonomi

Dështim në rritjenekonomike, rritjen epagave, mos sjellja easnjë investimi tëhuaj dhe mos hapje easnjë fabrike, dështimnë sektorin eshëndetësisë, tëpolitikë sociale dheatë të sigurisë, ishinndër akuzat qëdeputetët e VMRO-sëadresuan deri tekQeveria e ZoranZaevit

Për VMRO, Koha

4 AKTUALEKoha, e enjte 12 prill, 2018

90 për qind eadministra-torëve të MOkanë pranuarsistemimin Shkup, 11 prill - Nëntëdhjetëpër qind nga gjithsej 958persona të punësuar sipasMarrëveshjes së Ohrit, tëpërfshirë me fazën e parë,tashmë i kanë nënshkruarvendimet për risistemim nëinstitucionet shtetërore.Nga Qeveria presin që ven-dimet t'i nënshkruajnë edhe10 për qind e mbetur. Nësenuk e bëjnë atë së shpejti,ata do të vendosen në listënpër transfer për në fazën edytë për kur është paraparërisistemimin e të tjerëve ngagjithsej 1.600 të punësuarsipas kësaj baze. Zëdhënësi iQeverisë Muhamed Hoxhanë konferencën e djeshmepër shtyp theksoi se ngaSekretariati për zbatimin eMarrëveshjes së Ohrit, atasistematizohen në institu-cione të tjera ku sipas ana-lizës dhe planit të Sekreta-riatit, përfaqësimi i drejtënuk është në nivelin e nevoj-shëm. Në pyetjen nëse mesistemimin e këtyre të punë-suarve përfundon procesi ipunësimit në bazë të Marrë-veshjes së Ohrit dhe përfa-qësimit të drejtë, Hoxhatheksoi se pasi që do të për-fundojë ky obligim, do tëketë shpallje për punësimnëse në institucione të cak-tuara përfaqësimi i drejtënuk është përmbushur. Pla-ni që është bërë parapraki-sht tregon se këto të punë-suar në pjesën më të madhedo të risistemohen në MPB,DAP, Doganë, Spitalin KlinikTetovë, Drejtorinë për LibraAmë dhe Prokurorinë Pu-blike. Pastaj pasojnë MPJ,Kadastra, MASH, FSSH dheMinistria e Financave.Hoxha ka paralajmëruargjithashtu se në periudhëne ardhshëm do të përgatitetAnalizë për përfaqësimin edrejtë, ndërsa ka theksuar sesigurisht se do ketë punësi-me të reja në pajtim me për-faqësimin sipas Marrëve-shjes së Ohrit. (Z.V)

Laura PAPRANIKU

Shkup, 11 prill - Shkolla nuk ka asnjëdyshim se janë institucionet kutrasohen rrugët nga do të lëviz njëshoqëri e caktuar, ndërsa në sho-qëri multietnike, multigjuhësore,multikulturore dhe multikofesio-nale - sikurse është Maqedonia,është mese e logjikshme që roli ishkollës të jetë është shumëfishmë i madh. Nuk është e rastësish-me që me propozim-ligjin për ar-sim fillor, i cili duhet të miratohetsë shpejti, janë caktuar nene tëveçanta me të cilat MASH-i synontë rregullojë me Ligj çështjen e to-lerancës ndëretnike dhendërgjuhësore nëpër shkolla.Konkretisht, neni 38 i këtij propo-zim-ligji mban dedikimin “Progra-me për avancimin e multikultira-lizmit, integrimit ndëretnik dhetolerancës”, kurse neni 39 i po këtijpropozim-ligji “Programe përmbrojtjen nga dhuna, keqpërdori-mi dhe braktisja, programe përndalimin e diskriminimit dhe pro-grame për preventivë kundër sjel-ljeve tjera devijante”. Mirëpo,duket se këto premisa nuk i kanëkuptuar as vetë të punësuarit nëMinistrinë e Arsimit dhe Shkencësdhe për më tepër - inspektorët earsimit.

Jo më larg se muajin e kaluar,Zoran Risteski, këshilltar në In-spektoratin Shtetëror të Arsimit(ISHA), publikisht bënte thirrjekundër dygjuhësisë në Maqedoni.Në profilin e tij në “Facebook”, Ri-steski postoi me shkronja tëmëdha “JO DYGJUHËSISË NË MA-QEDONI” dhe për më tepër se kaq,nuk tërhiqet nga ai postim as pasreagimeve të shumta që inspek-torë të arsimit shpërndajnë qën-drimet të cilat promovojnë jo tole-rancë gjuhësore dhe shpërndajnëgjuhën e urrejtjes ndëretnike nëMaqedoni. Risteski pranon që po-stimi në fjalë është bërë nga vetëai, ndërsa në vend të përgjigjes,

pyet nëse ne jemi për dygjuhësi.Ai nuk sheh asnjë lidhje mes statu-tit të tij në “Facebook” dhe jo tole-rancës gjuhësore, ndërsa nuk kapërgjigje nëse një sjellje e tillëështë e denjë për një inspektor ar-simor. Prindër dhe arsimtarë tëshumtë, të cilët kanë reaguar nëforma të ndryshme, ngrenë dile-ma mbi kredibilitetin e inspektorë-ve arsimor.

“Si mund të lejohen inspektorëtë këtillë të vizitojnë shkollat dhepër më tepër, të merren me vlerë-sim nëse shkollat punojnë sipasligjit ose jo, kur vetë ata dekla-rohen se janë kundër zbatimit tënjë Ligji tjetër”, deklaron NuhiDardhishta, kryetari i Lidhjes sëArsimtarëve Shqiptarë “Naim Fra-shëri” duke u thirrur në Ligjin e për-dorimit të gjuhës shqipe, për të ci-lin në Maqedoni po zhvillohet njëdebat i thellë politik.

“Pa hyrë në detajet e politikës,Risteski dhe inspektorë të tjerë si aiduhet ta dinë se nëpër shkolla nukflitet vetëm në maqedonisht.Nëpër shkolla, në masë të madhemësohet në dy dhe më tepërgjuhë, pra përveç se në maqedoni-sht edhe në shqip, edhe gjuhë tëtjera. Prandaj është e pa toleruesh-me që një inspektor i arsimit të delpublikisht me qëndrime kundërdygjuhësisë, qoftë edhe përmesprofileve private në rrjetet socia-le”, shprehet Dardhishta. Ai kërkonnga Inspektorati Shtetëror i Arsi-mit (ISHA) të ndërmerren masa di-siplinore kundër Risteskit, i cili si-pas kryetarit të LASH-it, nuk kakredibilitetin moral dhe etikë pro-fesionale të ushtojë profesionin einspektorit të arsimit në shkolla ku

mësohet në dy apo tre gjuhë. Rreth këtij skandali ka regjur

në profilin e tij në “Facebook” edheprofesori universitar Bashkim Idri-zi. “Imagjinoni, njerëz me mendi-me të këtilla bëjë kontroll mbi in-stitucionet arsimore nëMaqedoni”, shkruan ai. Duke ilu-struar komentin e tij me statutin eRisteskit “JO DY GJUHËSISË NËMAQEDONI”. Idrizi, profesor nëUniversitetin “Nënë Tereza” nëShkup, kërkon nga MASH-i dheISHA që “të largojnë nga institu-cionet arsimore njerëz që nëmënyrë indirekte shpërndajnëgjuhën e urrejtje ndëretnike”.

Në ISHA nuk janë edhe aq tëpainformuar rreth skandalit të Ri-steskit, megjithëse drejtues të kë-tij institucioni nuk kanë ndërmarrëasnjë masë kundër tij. Afrim Saliu,udhëheqës Sektori i Inspektoratitpër mbikëqyrje dhe vlerësim,thotë se ka dy javë që është në pu-shim dhe nuk ka informacion nëseështë ndërmarrë diçka kundër Ri-steskit. “Nuk është punë as e imjaas e Risteskit të tregojmë nëseduhet ose nuk duhet dygjuhësianë Maqedoni. Sigurisht se ndarja eqëndrimeve politike nëpër rrjetesociale nuk është një veprim i mirëpër inspektorët e arsimit”, thotëSaliu, ndërsa pohon se në dijeninëe tij, deri te ISHA-ja nuk është bërëasnjë ankesë. Drejtori Tome Spi-rovski pohon gjithashtu se nukështë ngritur ndonjë procedurëpër shqyrtimin e mundshëm tëmasave disiplinore ndaj inspekto-rit Risteski. Kjo sepse deri te komi-sioni i posaçëm i ISHA-së që mer-ret me këto punë, sikurse shpjegonai, nuk është bërë asnjë ankesë.

SKANDALOZE

Inspektorë shovinistëmbikëqyrin shkollat!

Inspektori i arsimit,Zoran Risteski, përmesprofilit të tij në“Facebook” shprehet“JO DYGJUHËSI NËMAQEDONI”. Për mëtepër se kaq, ai nuktërhiqet prej atijpostimi as pasreagimeve të shumtaqë vijnë nga shumëprindër, profesorë dhearsimtarë shqiptarë.Nuhi Dardhishta ngaLASH-i “Naim Frashri”dhe Bashkim Idrizi,profesor në UNT,kërkojnë nga MASH-idhe ISHA largimin einspektorëve të këtillëme pikëpamjeshoviniste

Imagjinoni, njerëz memendime të këtilla bëjëkontroll mbi institucionetarsimore në Maqedoni.MASH-i dhe ISHA duhet tëlargojnë nga institucionetarsimore njerëz që nëmënyrë indirekteshpërndajnë gjuhën eurrejtje ndëretnike

BASHKIM IDRIZI

Pa hyrë në detajet e politikës,Risteski dhe inspektorë tëtjerë si ai duhet ta dinë senëpër shkolla nuk flitetvetëm në maqedonisht.Nëpër shkolla, në masë tëmadhe mësohet në dy dhemë tepër gjuhë, pra përveç senë maqedonisht edhe nëshqip, edhe gjuhë të tjera.Prandaj është e patolerueshme që njëinspektor i arsimit të delpublikisht me qëndrimekundër dygjuhësisë, qoftëedhe përmes profileveprivate në rrjetet sociale

NUHI DARDHISHTA

Risteski pranon që postiminë fjalë është bërë nga vetëai, ndërsa në vend tëpërgjigjes, pyet nëse ne jemipër dygjuhësi. Ai nuk shehasnjë lidhje mes statutit të tijnë “Facebook” dhe jotolerancës gjuhësore, ndërsanuk ka përgjigje nëse njësjellje e tillë është e denjëpër një inspektor arsimor

ZORAN RISTESKI

Koha

5AKTUALEKoha, e enjte 12 prill, 2018

Hetohet zjarri nëMinistrinë e DrejtësisëPër momentin, MPB po zhvillon hetim për atë qëka ndodhur dhe si ka ardhur deri te shpërthimi izjarrit në Ministrinë e Drejtësisë, në të cilin tërë-sisht janë djegur zyrat e katit të katërt, ndërsakonfirmohet sa është dëmi i bërë material, dek-laroi sot zëdhënësi qeveritar, Mile Boshnjakovski.Ai theksoi se disa zyra tërësisht janë shkatërruarnga zjarri, por siç tha, së pari do të konfirmohetse deri në cilën shkallë është bërë dëmi i materia-leve të caktuara. "Në katin e katërt ku është dëm-timi më i madh, gjendet një pjesë e dokumenta-cionit për ndihmë juridike ndërkombëtare,Reparti për ndihmë juridike ndërkombëtare, njëpjesë e kontabilitetit dhe një pjesë e sektorit përfinanca të Ministrisë së Drejtësisë", tha në konfe-rencën e sotme për shtyp, Boshnjakovski. Mirëështë, shtoi ai, që nuk ka persona të lënduar dheviktima. Reagimi i shpejtë i kompetentëve, tha, eka penguar përhapjen e zjarrit në ndërtesat dheobjektet në afërsi. Zjarri në Ministrinë e Drejtësi-së shpërtheu dje pasdite, ndërsa është denon-cuar në orën 16:47 minuta. Në shuarjen e zjarritkanë intervenuar 10 automjete me 25 zjarrfikës.

Një banor i Vrapçishtitrrah nënën dhe motrënNjë banor 46-vjeçar nga f.Vrapçisht është privuarnga liria nën dyshimin se ka kryer dhunë familja-re ndaj nënës dhe motrës së tij. Sipas SPB Tetovë,S.R. (72) nga fshati i Gostivarit, Vrapçisht, dje kaparaqitur dhunë familjare nga djali i saj R.R. (46)e cila ka ndodhur më datën 7 të këtij muaji. Sipassaj, ditën rreth orës 15:00 tek ta kishte ardhur vaj-za e të denoncuarës F.S.(41) për vizitë. Menjëherëkishte filluar verbalisht të grindej. Menjëherë mëpas e ka sulmuar fizikisht, duke kërkuar që të lar-gohet nga shtëpia. Atëherë është përfshirë edhenëna S.R. pas çka R.R. është kthyer nga ajo dhe megrushte disa herë e ka goditur në kokë, duar dheshpinë, duke i shkaktuar lëndime. Djali i dhun-shëm, e ka braktisur shtëpinë, ndërsa dy të sul-muarat S.R. dhe F.S. janë strehuar tek fqinjët etyre. Nga SPB Tetovë informojnë se R.R. dje ështëprivuar nga liria dhe është mbajtur në Stacionipolicor Gostivar për zbardhjen e plotë të rastit. Përdy ditë ky është rasti i dytë i paraqitjes së dhunësfamiljare. pardje për shkak të mosmarrëveshjevefamiljare, një 32 vjeçar i ka rrahur bashkëshortendhe babin e tij.

Padi për katër persona,keqpërdorën pozitënzyrtare Stacioni policor i Negotinës deri te Prokuroriaadekuate Themelore Publike ka dorëzuar kallë-zim penal kundër V.K. (58) nga Kavadari - udhëhe-qës i "Ango ves", i punësuar në bodrumin e verës"Povardarie", P.K. (37) nga Vërbnica e Madhe, Ser-bi - udhëheqës dhe drejtor i përgjithshëm i bo-drumit "Povardarie", T.B.(60) nga Negotina, si dhekundër personave juridikë - Shoqata për shërbi-me hotelierike, turistike dhe prodhimtari "Angoves" SHPKNJP, eksport - import - Kavadar dhe bo-drumi i verës "Povardarie" SHA - Negotinë, e përshkak të ekzistimit të bazës për dyshim për vepratë kryera penale "falsifikim i dokumentit zyrtar",dënim nga neni 361, "keqpërdorim i pozitës zyrta-re dhe autorizimit", dënim nga neni 353 qëndrimi3 nga Kodi penal dhe vepra penale "tregti e pa-lejuar me etil alkool dhe duhan, gjegjësisht mal-lra nga duhani". (O.Xh)

KRONIKË

Omer XHAFERI

Shkup, 11 prill - Asistencës ndërkombëta-re për rastin e Kumanovës as që i vjenera. Shkeljet procedurale dhe mos dorë-zimi i aktgjykimeve në gjuhën shqip tëakuzuarve për Lagjen e Trimave, para-qesin shkaqet kryesore se pse Gjykata eApelit nuk mundet ta shqyrtojë vendi-min e Gjykatës së shkallës së parë, nëkëtë rast të Gjykatës Penale të Shkupit.Pala mbrojtëse e të dënuarve në rastin eKumanovës shprehet e indinjuar nga ve-primi i GJPSH-së dhe zvarritje me mospërkthimin e aktgjykimit, i cili u shqiptuamë 2 nëntor të vitit të kaluar.

Avokati Naser Raufi për gazetënKOHA shprehet se pala mbrojtëse e kapranuar aktgjykimin dhe të njëjtin e kaankimuar para Gjykatës së Apelit,megjithatë parakusht që kjo gjykatë taprocedoj aktgjykimin e shkallës së parë,siç theksoi ai, është që të akuzuarit takenë të pranuara vendimin e GJPSH-së.

"Për shkak se aktgjykimi ende nuk uështë dorëzuar të akuzuarve për Lagjene Trimave, të njëjtit edhe tutje qëndrojnënë paraburgim. Kjo është praktikë e redhe deri më sot nuk ka ndodhur. Ne sipalë mbrojtëse kemi kërkuar që nëProkurorinë për krim të organizuar të

formohen ekipe, të cilët me asistencëndërkombëtare - do të punojnë nëzbardhjen e plotë të rastit të Kumanovës.Ne jemi në pritje dhe deri më sot asgjë tëre nuk ka. Po ashtu, edhe nga ProkuroriaSpeciale Publike kemi kërkuar të pro-noncohet për këtë çështje, megjithatëpërkundër kërkesës tonë për takim, ataende nuk na janë përgjigjur", thotë Rau-fi. Refuzimi i mbi 200 provave dhe mospërfillja e palës mbrojtëse në rastin eKumanovës nga GJPSH-ja, janë shkaqetkryesore të cilët duhet hetohen me asi-stencën ndërkombëtare, e të cilën epremtoi edhe vetë kryeministri ZoranZaev, mirëpo rrethanat aktuale nuk ja-pin shpresë së ky hetim do të filloi së sh-pejti. Ngjashëm si kolegu i saj, edheavokatja Artene Iseini-Ademi potenconse procedura për shqyrtimin e rastit tëKumanovës nga Gjykata e Apelit nëShkup, ka ngelur për arsye të mospërkthimit të aktgjykimit në gjuhën sh-qipe e cila më pas duhet t’ju dorëzohet të

akuzuarve."Ky aktgjykim vazhdon të mbetet

peng në Gjykatën Penale të Shkupit.Jemi në pritje që vendimi i gjykatës t’judorëzohet të akuzuarve, pastaj të kalojëafati i ankesës dhe më pas - lënda të sh-qyrtohet në GJPSH. Kjo pritje e gjatë disamujore është jashtëligjore, për shkak setë akuzuarit edhe më tutje vazhdon tëqëndrojnë në paraburgim. Një pjesë etyre kanë kërkuar të shkojnë në vuajtjene parakohshme të dënimit me burg, metë vetmin qëllimin - mënjanimin e kush-teve mizore që mbizotërojnë në sektorëtpër vuajtjen e masës së paraburgimit,por nuk u janë pranuar kërkesat. Kurjemi te asistenca ndërkombëtare përzbardhjen e rastit të Kumanovës, mëduhet të them se asgjë nuk ka lëvizur nëkëtë drejtim. Ne shpresojmë se Gjykatae Apelit do ta shfuqizojë vendimin eshkallës së parë dhe e gjithë lënda tërigjykohet nga e para. Në këtë fazë duhettë kyçet edhe hetuesit e ri. Shumë gjëraduhet të zbulohet, për shkak se tepërfakte nuk janë marrë parasysh", thaavokatja Iseni.

Pas përmbylljes së procesi gjyqësorpër Sopotin, me marrjen përsipër të ra-stit Monstra, opinioni më i gjerë është nëpritje që edhe rasti i Kumanovës të pro-cedohet nga Prokuroria Speciale. Burimetë gazetës KOHA nga kjo prokurorithonë se për lëndën në fjalë është dukeu punuar, operativa e kësaj prokurori poe heton rastin, megjithatë ende nukdihet se vallë - ngjarjet e Lagjes së Trima-ve të vitit 2015 do të procedohen ose jonga prokuroria e Katica Janevës.

Shkup, 11 prill - Gazetarët anëtarë të Sho-qatës së Gazetarëve të Maqedonisë së sh-pejti pritet të kenë përfitime të reja. Mevendim të Qytetit të Shkupit, siç thuhet nëMemorandumin e nënshkruar mes krye-tarit të Shkupit dhe SHGM-së, gazetarëtdo të përfitojnë 50 për qind lirim të çmi-mit të biletave të autobusëve të transpor-tit publik në Shkup. Vendimin në favor tëgazetarëve, Këshilli i Qytetit të Shkupit eka miratuar në seancën e fundit. "Qyteti iShkupit në interes të rritjes së transpa-

rencës në punën e institucioneve dhe llo-garidhënies përmes hapjes së plotë përinformim të saktë dhe në kohë, gjegjësi-sht në interes të opinionit, ka nënshkruarMemorandum me SHGM-në, ku bashkë-risht prite të kontribuohet për arritjen enjë qëllimi shoqëror. Për këtë arsye, si njëprej masave e cila do të mundësoj punënefikase, pa pengesë dhe dinamike të gaze-tarëve, anëtar të SHGM-së, është ulja për50 për qind e biletës mujore për rajonin eShkupi”, thuhet në Memorandum.

Njëkohësisht agjencia "Rule Turs” së fund-mi ka nënshkruar marrëveshje meSHGM-në, ku gazetarët - anëtarë të sho-qatës, gjatë udhëtimit me linjat e kësajkompanie brenda dhe jashtë Maqedoni-së, do të kenë mundësi zbritjeje prej 20për qind të biletave udhëtimi. Këto dymarrëveshje të SHGM-së pasojnë pasi pa-raprakisht u firmos marrëveshje me kom-paninë ajrore "Croatia Airlines", e cila anë-tarëve të SHGM-së ju ofron 20 për qindzbritje të biletave të aeroplanit. (O.Xh)

Bileta mujore 50 për qind më lirë për gazetarët////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

TË AKUZUARIT E RASTIT TË KUMANOVËS VAZHDOJNË PARABURGIMIN

As "H" nga hetimetpër Lagjen e Trimave

Refuzimi i mbi 200 provavedhe mos përfillja e palësmbrojtëse në rastin eKumanovës nga GJPSH,janë shkaqet kryesore tëcilët duhet hetohen measistencën ndërkombëtare,e të cilën e premtoi edhevetë kryeministri ZoranZaev, mirëpo rrethanataktuale nuk japin shpresësë ky hetim do të filloi sëshpejti

HOXHA, SEFAJ, RUSTEMAJ DHE ELSHANI NË PRAG TË GREVËS SË URISË

Në burgun e Manastirit, për më tepër se 18 muaj vazhdojnë të qëndrojnë nëparaburgim Enver Hoxha Kllajn, Genci Sefaj, Lendrit Rustemaj dhe Fadil Elshani.Kushtet mizore dhe primitive kanë ndikuar që ato mos t’i bëjnë ballë këtyremasave të paraburgimit. "Të njëjtit nga Gjykata Penale e Shkupit kanë kërkuar qëta vuajnë dënimin me burg para se aktgjykimi kundër tyre të bëhet iplotfuqishëm. Arsyeja e vetme janë kushtet mizore. Një masë e tillë kaq e gjatëështë në kundërshtim me konventat ndërkombëtare po ashtu edhe me dispozitate kornizës ligjore të Maqedonisë. Të akuzuarit në fjalë qëndrojnë në qeli dy metrame dy, nuk përjashtohet mundësia që ata të shkojnë në grevë urie. Tash duhet tëllogaritet se në këtë hapësirë ato e kanë edhe tualetin", thotë avokatja Iseini.

Koha

6 AKTUALEKoha, e enjte 12 prill, 2018

Fisnik PASHOLLI

Shkup, 11 prill - Kompanitë e huaja qëpunojnë në Maqedoni vitin e kaluar- në emër të fitimeve apo divi-dendës, kanë nxjerrë jashtë shtetitafër 230 milionë euro.

Sipas të dhënave të Bankës Po-pullore të Maqedonisë, vetëm nëmuajin qershor kanë tërhequr "nështëpi", afër 104 milionë euro sirrjedhojë e vendimeve të Kuvendittë shoqatave aksionare. Nga BPRMnuk shpjegojnë se nga cilat firmaka rrjedhur derdhja e kapitalit qëkrijohet në Maqedoni.

Gjithashtu, sipas të dhënave tëBPRM-së, shuma e përgjithshme eneto investimeve të huaja direktepër vitin e kaluar është 229 milionëeuro, që si vlerë - është e barabartëme të hollat që kanë ikur nga Maqe-donia jashtë saj. Kjo me fjalë të tje-ra nënkupton se aq të holla sa kanëardhur në emër të investimeve tëhuaja, po aq të holla edhe janëderdhur jashtë shtetit nga ana e in-vestitorëve të huaj.

Vlerësohet se paqartësia poli-

tike që ka dominuar skenën vendo-re politike vitin e kaluar, po e merrharaçin e saj. Afaristët thonë se ka-pitali është si lepuri, andaj kur ai enuhat pasigurinë - edhe ik nga pro-blemet dhe paqartësitë. Ekonomi-stët thonë se vendimet për ndarjene dividendës janë e drejtë e aksio-narëve që mund të vendosin të inve-stojnë mjetet në Maqedoni, apoedhe të nxjerrin jashtë kapitalin.Megjithatë, sugjerohet që në tëardhmen - të mendohet në drejtimqë me pako të caktuara ekonomikeapo financiare, të stimulohen inve-stitorët e huaj që së paku një pjesëtë fitimit apo dividendës sërish tainvestojnë në Maqedoni. Ekspertëtekonomik thonë se derdhja e kapi-talit në parim është puna e vetëkompanive që në bazë të planevetë saja investuese, vendos se si do tësillet me mjetet e saja materiale.Në fakt, kapitali që derdhet jashtëjanë të hollat e kompanive të huajaqë punojnë në Maqedoni, që si ka-pital ose investohet sërish në kom-panitë amë, ose ju ndahen aksio-narëve si fitim vjetor apo dividendë.

"Ne si shtet nuk mund tëndikojmë në vendimet e tyre.Gjithashtu, duhet parasysh se kom-panitë nuk mendojnë lokalisht, por

veprojnë dhe mendojnë në suazaglobale dhe në këtë drejtimrrjedhin edhe lëvizjet e tyre. Mundtë ndodhë që menaxhmenti i kom-panisë të vendosë që të hollat që sifitim realizohen në Maqedoni, tëinvestohen në shtete të tjera ku rea-lizohet fitim më i madh, apo ajo që

kompanisë i nevojitet financimi injë veprimtarie tjetër që në atë mo-ment ka rëndësi strategjike përpronarët e kompanisë", thonënjohësit e rrjedhave financiare nëMaqedoni.

Sipas tyre, kohët e fundit duhetmarrë parasysh edhe faktin se kapi-tali i huaj i nënshtrohet edhe mobi-litetit apo lëvizjes së madhe. Gjitha-shtu, vlerësohet se investimet ehuaja direkte duhet të shqyrtohennë aspekt jo vetëm të derdhjes së tijjashtë shtetit, por edhe ardhjes sëkapitalit të huaj në Maqedoni. Mefjalë të tjera, saldoja e prurjeve dhederdhjeve të kapitalit të huaj tre-gon edhe interesimin e të huajvepër të investuar në ekonominë ven-dore. Sipas të dhënave të BPRM-së,shuma e përgjithshme e neto inve-stimeve të huaja direkte për vitin ekaluar është 229 milionë euro qëështë për disa herë më pak se shte-tet fqinje. Në këtë periudhë, edheproblemet e brendshme politike,por edhe konkurrenca madhe e sh-teteve fqinje në tërheqjen e investi-torëve të huaj, kanë ndikuar edhenë vendimet për investime si të in-vestitorëve aktual, ashtu edhe tëatyre që planifikojnë të investojnënë Maqedoni.

Shkup, 11 prill - Sektori për luftë tëkrimit të organizuar dhe seriozparashtroi padi penale kundër ishdrejtorit të Agjencisë për punë-sim V.P. (39) nga Shkupi për shkaktë keqpërdorimit të pozitës zyrta-re dhe autorizim, me çka e kadëmtuar Buxhetin e Republikëssë Maqedonisë për 844.121 denarëose 13.725 euro. Siç informonMPB, V.P. si ushtrues i detyrës -drejtor i Agjencisë për punësim

të Republikës së Maqedonisë,gjatë vitit 2016 në kundërshtimme ligjin për furnizime publike,pa procedurë të zbatuar ligjore,një personi juridik nga Shkupi ika dhënë detyrë pune për sani-min e objektit. Në atë mënyrë kamundësuar që personi juridik nëmënyrë të paligjshme të fitojë in-teres pronësor prej 416.304 de-narëve dhe për atë shumë e kadëmtuar buxhetin e Republikës

së Maqedonisë. Gjithashtu, i de-noncuari në periudhën prej 28 te-torit të vitit 2015 deri më 30 janartë vitit 2016, në kundërshtim meRregulloren për shfrytëzimin eautomjeteve zyrtare, pronë eAPRM-së edhe pa leje të BorditDrejtues, më 28 tetor të vitit 2015ka lidhur Marrëveshje për bashkë-punim teknik me Ministrinë ePunës dhe Politikës Sociale gjatëimplementimit të programeve

aktive dhe masave për punësim.Në bazë të kësaj marrëveshje, Mi-nistrisë së Punës dhe Politikës So-ciale i ka lënë për shfrytëzim katërautomjete pronësi e APRM-së. Përautomjetet, që i ka lënë në për-dorim, V.P. ka dhënë në shfrytë-zim edhe kartela për karburanteme limit të caktuar në dy pompatë benzinës. Që të mundësojë sh-frytëzim të kartelave për karbu-rant në pompat e benzinës, i de-

noncuari ka dhënë edhe kartelatë dyfishuara identifikuese nëemër të personave të punësuar sishoferë në Agjencinë për punë-sim, e pa njohurinë e tyre. Me sh-frytëzimin e kartelave për karbu-rant, në periudhën nga 28 tetori ivitit 2015 deri më 30 tetor të vitit2016, është mbushur karburantme vlerë të tërësishme prej427.817 denarë në dëm të buxhe-tit të Republikës së Maqedonisë.

Licenca për shërimme qelizaamëShkup, 11 prill - Mundësi për an-gazhim eventual të ekspertëvetë huaj, me shfrytëzim të ka-paciteteve ekzistuese shën-detësore dhe arritjen e kursi-meve eventuale në FSSHMduhet të hapin propozim -vendim për fillimin e proce-durës për shpërndarjen e li-cencave për marrjen dhembjelljen e qelizave nga trupii njeriut për shërim, që djeishin rishikuar në seancën qe-veritare. "Në këtë mënyrë ha-pet mundësia, vetëm mundë-sia që të shihet se a mund tësjellim doktorë ekspertë ngajashtë, të shfrytëzohen kapaci-tetet ekzistuese në sisteminshëndetësor dhe eventualishttë ketë kursime në FSSHM, meatë që te ne do të bëheshin njëpjesë e këtyre shërbimeve qëpër momentin nuk bëhen tene, ndërsa Fondi paguan qëqytetarët t'i bëjnë jashtë ven-dit", tha në konferencën e sot-me për media zëdhënësi qeve-ritar Mile Boshnjakovski. Nëseancën e djeshme qeveritareu konfirmua teksti i propozim-vendimit për fillimin e proce-durës për shpërndarjen e li-cencave për kryerjen eveprimtarisë shëndetësore përmarrjen dhe mbjelljen e qeli-zave nga trupi i njeriut përshkak të shërimit të qelizaveamë, për shërimin e zemrës,pankreasit, indeve të syve, mu-shkërisë së zezë, veshkave dhemushkërive të bardha. Në sy-nimet e iniciativës së Ministri-së së Shëndetësisë, në propo-zim të të cilit ishin vendimet,janë sigurimi i llojit adekuatdhe vëllimit të shërbimeveshëndetësore sipas nevojavetë popullatës, qasja gjeogra-fike e shërbimeve shëndetëso-re, kapacitetet më të mirashëndetësore dhe mbrojtjashëndetësore të vazhdueshmedhe cilësore.

Prishtinë, 10 prill - Policia e Kosovësparandaloi futjen e 340 pakove mebarna në mënyrë ilegale në territo-rin e Kosovës nga Republika e Ma-qedonisë, nga persona tëpanjohur. Policia arriti ta paranda-lojë këtë aktivitet ilegal, por jo edhtë kapë personat që tentuan ta

kryejnë këtë vepër penale. Ata ikanë ikur policisë përmes pyllit tëdendur që gjendet në kufirin Ko-sovë-Maqedoni. Gazeta mëson sepersonat u nisën nga Maqedoniapër të hyrë në Kosovë me 340 pakobarna të ndryshme si vaksina, bar-na, ampula e kremra të ndryshme

tentuan të futen ilegalisht në Ko-sovë nga disa persona. Policia Ku-fitare e Kosovës kishte vërejtur disapersona të dyshuar afër Urës sëVrazhevirit, që gjendet saktësishtnë fshatin Seçishtë në Han të Ele-zit. "Njësitet policore i kanë ndër-marrë të gjitha veprimet e nevoj-

shme policore, duke përfshirëedhe procedimin e tyre tek autori-teti kompetent doganor. Rastiështë duke u hetuar në aspektinpolicor, duke përfshirë edhe iden-tifikimin e personit/ave të dy-shuar", është përgjigjja e Zyrës përInformim nga Policia e Kosovës.

Paditet ish-drejtori i Agjencisë për Punësim

Kosova kap 340 pako të barnave ilegale nga Maqedonia

KAPITALI FRIKËSOHET, IK SI LEPURI

Vjet kanë ikur 230 milionë euro

Sipas të dhënave tëBPRM-së, shuma epërgjithshme e netoinvestimeve të huajadirekte për vitin e kaluarështë 229 milionë euro eqë si vlerë - është ebarabartë me të hollatqë kanë ikur ngaMaqedonia jashtë saj.Kjo me fjalë të tjeranënkupton se - aq tëholla sa kanë ardhur nëemër të investimeve tëhuaja, po aq të hollaedhe janë derdhurjashtë shtetit nga ana einvestitorëve të huaj Sipas të dhënave të BPRM-

së, shuma e përgjithshme eneto investimeve të huajadirekte për vitin e kaluarështë 229 milionë euro qëështë për disa herë më pak seshtetet fqinje. Në këtëperiudhë, edhe problemet ebrendshme politike, poredhe konkurrenca madhe eshteteve fqinje në tërheqjene investitorëve të huaj, kanëndikuar edhe në vendimetpër investime si tëinvestitorëve aktual, ashtuedhe të atyre që planifikojnëtë investojnë në Maqedon

Koha

7AKTUALEKoha, e enjte 12 prill, 2018

Zejnulla VESELI

Shkup, 11 prill - Banka Botëroreshikon trend pozitiv në rajonin eBallkanit Perëndimor dhe ka pa-rashikime pozitive për rritjen eko-nomike në Maqedoni në një tëardhme të afërt. Kjo u theksua nëprezantimin e djeshëm të Raportittë rregullt ekonomik të BankësBotërore për Ballkanin Perëndi-mor.

"Ndikimi ekonomik në krizënpolitike në Maqedoni ishte mëgjatë nga e pritura. Rritja u nga-dalësua në zero në vitin 2017 përshkak të uljes së madhe të investi-meve. Por, ekonomia tashmë pofillon të rikuperohet në vitin 2018të udhëhequr nga konsumimi dherikuperohet në investimet", dekla-roi drejtori i zyrës së Bankës Botë-rore në Maqedoni, Marko Manto-vaneli. Sipas Bankës Botërore,integrimi i Maqedonisë në NATOdhe në BE mund t'i përshpejtojëreformat strukturore dhe ta rrisëbesimin e investuesve, ndërsa rritjae përshpejtuar do të ndihmojë nëkonsolidimin fiskal. Rekoman-dojnë përpjekje të vazhdueshmetë konsolidimit fiskal, vendosjen ereformave tatimore, përmirësim tëcilësisë dhe efikasitetit të shpen-zimeve sociale, racionalizim tësubvencioneve veçanërisht në buj-

qësi, sigurim të qëndrueshmërisëtë sistemit pensional, përmirësimtë menaxhimit me financa publikedhe investime publike. Mes reko-mandimeve janë edhe mbajtja emomentit reformues për përforci-min e produktivitetit dhe perspek-tivës për rritje.

Sipas Bankës Botërore, një ngasfidat për rajonin, si dhe për Maqe-doninë është shpërngulja e kua-drove me arsim të lartë. Të dhënatme të cilat disponojnë tregojnë seshpërngulje më të madhe ka ngaKosova dhe BeH-ja ku 50 për qinde popullatës kanë emigruar, derisatë dhënat për Maqedoninë tre-gojnë se 25 për qind e popullatësështë shpërngulur. Përveç kuadro-ve me arsim të lartë, citohet se

kemi edhe me arsim të ulët, që si-pas Bankës Botërore, udhëzon nëshpërngulje sezonale. Sipas drejto-reshës rajonale të Bankës Botërorepër vendet e Ballkanit Perëndimor,

Linda Van Gelder, rritja në rajonështë e prekshme nga goditjetvendore dhe të jashtme dhe serritja e pragut që e parashikojnëpër vitet e ardhshme është kushtë-

zuar nga kombinimi i vërtetë i po-litikave dhe rregulloreve për zvogë-limin e prekshmërisë nga goditjetdhe për përkrahje të rritjes. Ajo po-rositi se vendet e Ballkanit perën-dimor duhet të arrijnë rritje në ni-vel prej pesë për qind që tëmunden për 20 vite qytetarët takenë mesataren e qytetarëve ngaEvropa Perëndimore.

"Përderisa mbesin në nivelin etanishëm, do t'u duhen gjashtëdekada", potencon Van Gelder. NëRaportin e Bankës Botërore përBallkanin Perëndimor, rritja e BPV-së është zvogëluar prej 3.1 për qindnë vitin 2016 në 2.4 për qind në vi-tin 2017 si rezultat i dimrit tëashpër dhe investimeve më të vo-gla.

Shkup, 11 prill - Memorandum përbashkëpunim të ndërsjellë mesakademive diplomatike në mini-stritë e punëve të jashtme të Ma-qedonisë dhe Ukrainës dhe dekla-ratë e përbashkët, dje nënshkruanministrat e Punëve të Jashtme tëdy vendeve, Nikolla Dimitov dhePavlo Klimkin, i cili është për vizitëdyditore zyrtare në Maqedoni. Di-mitrov pas takimit informoi se mekolegun e tij kanë arritur marrëve-shje edhe për vizitë kthyese nëKiev, në të cilën do të nënshkruhet

marrëveshje për udhëtim pa vizanë dy vendet, respektivisht për pe-zullim të përhershme të vizave përqëndrim afatshkurtër. Në takimështë biseduar edhe për bashkë-punimin ekonomik për të cilin qëtë dy janë dakorduar se ka mundë-si për intensifikim.

"Kemi marrëveshje për tregtitë lirë, megjithatë shifrat nuk kor-respondojnë me potencialin. Pu-nojmë në avancimin e marrëve-shjes, ndërsa procesi tashmë kafilluar. Kemi vizion të përbashkët

për një Evropë stabile dhe prospe-ruese edhe në këtë kuptim duke eriafirmuar ndërlidhjen ndaj pari-meve dhe vlerave evropiane jemipërqendruar në aspiratat evropia-ne dhe euroatlantike të dy shtete-ve tona. Edhe pse kemi rrugë spe-cifike dhe përballemi me sfida tëndryshme, Maqedonia dhe Ukrai-na janë të gatshëm të shkëmbejnëpërvoja dhe bashkërisht të mbë-shteten në realizimin e qëllimevetë përbashkëta", theksoi Dimitrov.Ministri i Jashtëm i Maqedonisë

paralajmëroi takim joformal të dyministrave në Ohër së bashku meshefin e diplomacisë greke NikosKoxias. Klimkin potencoi se Maqe-donia është partner i rëndësishëmpër Ukrainën në Ballkan dhe dyvendet së bashku ecin përparadrejt Bashkimit Evropian dhe

NATO-s. Ai theksoi se shkëmbimitregtar nuk duhet t'i përfshijëvetëm produktet dhe investimet,por se nevojite edhe shkëmbimmes njerëzve dhe shkencës. Shefi idiplomacisë së Ukrainë ështëtakuar edhe me kryetarin e Parla-mentit, Talat Xhaferi.

PAVLO KLIKMIN NË MAQEDONI

Bashkëpunim më të madh me Ukrainën

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

RAPORT I BANKËS BOTËRORESipas Bankës Botërore,një nga sfidat përrajonin, si dhe përMaqedoninë ështëshpërngulja e kuadroveme arsim të lartë. Tëdhënat me të cilatdisponojnë tregojnë seshpërngulje më tëmadhe ka nga Kosovadhe BeH-ja ku 50 përqind e popullatës kanëemigruar, derisa tëdhënat përMaqedoninë tregojnëse 25 për qind epopullatës ështëshpërngulur

BB JEP MBËSHTETJE PËR TATIMIN PROGRESIV

Banka Botërore e mbështet dhe mendon se është epranueshme reforma e paralajmëruar dhevendosja tatimit progresiv, por porosit se Qeveriaduhet të bëjë analizë më të kujdesshme rrethvlerës së shumës në të cilën do të zbatohet shkallamë e lartë e tatimit. "Mund të mbështesin tatimprogresiv që e analizon Ministria e Financave.Lëvizin në drejtim të duhur duke i pasur parasysh tëdhënat me të cilat disponojmë sot, por duhet tëbëhet analizë e kujdesshme rreth pragut në të cilindo të zbatohet shkalla më e lartë e tatimit", thaMarko Mantovaneli, drejtor i Zyrës së Bankës

Botërore në Maqedoni. Në një artikull të vendosjessë tatimit progresiv nga Banka Botërore wtheksuan fakti që Maqedonia së bashku meShqipërinë dhe Kosovën në Evropë ka të ardhuramë të ulëta. Sipas tyre, tatimi i sheshtë i cilizbatohet tani në vend është një prej arsyeve për tëardhurat e ulëta. Në lidhje me reformat në sisteminpensione nga Banka Botërore theksuan se analizaështë në vijim dhe se ende është larg nga vendimi.Mantovaneli theksoi se ka më shumë mundësi dhese rritja e kufirit të moshës për pensionim ështëvetëm një prej tyre.

JANË TË NEVOJSHME KUSHTE PËR KTHIMIN E TË RINJVE

Gjatë viteve të kaluara nuk është i rastësishëmlargimi i kuadrove të reja të shkolluara ngaRepublika e Maqedonisë. Potenciali ynë,ardhmëria jonë, investimi ynë në reformat cilësorenë shoqëri po largohet diku jashtë, të vlerësohetnë nivel të tretë ose të katërt, pa me këtë rast tëvlerësohet mundi, por të merren si fuqi punëtorenë vendet e Evropës, theksoi nënkryetarja eParlamentit, Frosina Remenski. Në debatin esotëm publik me temë "A duhet dhe çfarë ligji përtë rinjtë na nevojitet", ajo theksoi se aspak nuk

është krenare që Maqedonia është e para sipaspapunësisë së të rinjve në Evropë, ndërsa e treta nëbotë. "Unë aspak nuk jam krenare që do të them se80 për qind nga personat e rinj të diplomuar nëfakultetin tim janë të papunësuar, unë nuk jamkrenare kur do të them se 60 për qind nga atastudentë nuk punojnë në profesionin e tyre",potencoi Remenski. Nënkryetarja e Parlamentit iinkurajoi të rinjtë të jenë kritik ndaj punës sëQeverisë me qëllim që të përmirësohen politikat tëcilat mund të jenë edhe më të mira.

Ekonomi pa kuadro

Koha

8 MARKETINGKoha, e enjte 12 prill, 2018

THIRRJE PUBLIKE PËR NDARJE TË KONCESIONEVE PËR KRYERJE TË HULUMTIME PROSPEKTUESE GJEOLOGJIKE TË LËNDËVE TË PARA MINERALE METALIKE

2/2018

Shkup, prill 2018 Në bazë të nenit 28 paragrafi 1 e Ligjit për koncesione dhe të partneritetit publik dhe privat (Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 6/12, 144/14, 33/15, 104/15 dhe 215/15), nenit 7-a të Ligjit për Lëndët e para të mineraleve (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 136/12, 25/13, 93/13, 44/14, 160/14, 129/15, 192/15, 39/16, 53/16, 120/16 dhe 189/16), Vendimit për fillim të procedurës për ndarje të koncesioneve për kryerje të hulumtimeve prospektuese gjeologjike të lëndëve të para minerale metalike nr. 44-4483/1 të datës 26.09.2017 (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 140/17), Komisioni për zbatim të procedurës për ndarje të koncesioneve për kryerje të hulumtimeve prospektuese gjeologjike të lëndëve të para minerale metalike publikon

THIRRJE PUBLIKE

PËR NDARJE TË KONCESIONEVE PËR KRYERJE TË HULUMTIME PROSPEKTUESE GJEOLOGJIKE TË LËNDËVE TË PARA MINERALE METALIKE 2/2018

1. Koncedent është Republika e Maqedonisë - Qeveria e

Republikës së Maqedonisë. 2. Lëndë e kësaj thirrje publike është ndarje të koncesioneve për

kryerje të hulumtimeve prospektuese gjeologjike të lëndëve të para minerale metalike nga Vendimi për fillim të procedurës për ndarje të koncesioneve për kryerje të hulumtimeve prospektuese gjeologjike të lëndëve të para minerale metalike nr. 44-4483/1 të datës 26.09.2017 (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 140/17), edhe atë:

Rajoni Veriperëndimor që përfshinë komunat në vijim:

Tetovë, Jegunovcë, Saraj, Gjorçe Petrov, Karposh, Sopishte, Studeniçan, Çashka, Zhelinë, Brvenicë, Bogovinjë, Vrapçisht, Gostivar, Makedonski Brod, Zelenikovë dhe Mavrovë dhe Rostushë dhe

Rajoni Perëndimor qendror që përfshinë komunat në vijim: Kërçovë, Dibër, Mavrovë, Rostushë, Gostivar, Makedonski Brod, Çashka, Dollnen, Prilep, Krivogashtani, Krushevë, Demir Hisar, Pllasnicë, Qendra Zhupë, Debarcë, Moglillë, Strugë, Ohër dhe Vevçan dhe

Rajoni Jugperëndimor që përfshinë komunat në vijim: Ohër, Debërcë, Strugë, Mogillë, Resnjë, Demir Hisar, Krushevë, Manastir, Prilep, Novaci dhe Vevçan

3. Koncesioni për hulumtime prospektuese gjeologjike ndahen për periudhë deri në dy vjet, pa mundësi për të vazhduar

4. Hulumtimet prospektuese gjeologjike mund të realizohen në hapësirat e dhëna në hartat topografike, përveç se në hapësirat për të cilat është kryhet procedurë sipas iniciativës për ndarje të koncesioneve për kryerje të hulumtimit të detajuar gjeologjik, në hapësirat vetëm se më të dhëna nën koncesion për kryerje të hulumtimeve të detajuara gjeologjike, hapësirat e hulumtuara dhe koncesione për eksploatim të lëndëve të para minerale;

5. Të drejtë për pjesëmarrje në Thirrjen publike kanë të gjitha subjektet e vendit dhe të huaj juridike dhe koncorsiume të cilët do të marrin dokumentacionin tenderues përmes sistemit elektronik www.e-koncesii.mk dhe do ti plotësojnë kushtet në pajtim me përcaktimet në dokumentacionin tenderues.

4. Në dokumentacionin tenderues janë të përmbajtura të dhëna në lidhje me lokalitetet për të cilat jepen koncesionet për hulumtime prospektuese gjeologjike, si dhe vlera e ofertës së projektit koncesionues i shprehur si shumë e vlerësuar fillestare e koncesionit dhe kushte që duhet të plotësohen nga ana e koncesionerit.

5. Ofertuesit duhet domosdo përmes sistemit www.e-koncesii.mk të dorëzojnë dokumentacionin e skanuar në vijim për të dëshmuar kushtet personale, profesionale dhe financiare që duhet ti plotësojnë për pjesëmarrje në Thirrjen publike:

1) Dokument për veprimtari të regjistruar dhe gjendja aktuale - Për subjektet e vendit juridike: dokument për veprimtari të

regjistruar dhe gjendja aktuale nga Regjistri qendror i Republikës së Maqedonisë;

- Për subjektet e huaj juridike: dokument nga organi kompetent – vërtetim se gjendet në regjistrin zyrtar tregtar që udhëhiqet nga ana e organit kompetent të shtetit ose vërtetim nga organi kompetent për certifikim që i plotëson kushtet të përcaktuara me ligj;

2) Informata për gjendje ekonomiko-financiare të subjektit, raportet pozitive financiare, së paku për vitin e fundit. Nëse subjekti juridik është i regjistruar në periudhë më të shkurtë se ky, raportet financiare parashtrohen për periudhën prej kur është i regjistruar

- Për subjektet e vendit juridike: Informata për gjendje ekonomiko-financiare të subjektit të cilin e jep Regjistri qendror i Republikës së Maqedonisë, raportet pozitive financiare, së paku për vitin e fundit. Nëse subjekti juridik është i regjistruar në periudhë më të shkurt se kjo, raportet financiare dorëzohen për periudhën prej regjistrimit;

- Për subjektet e huaj juridike: raporti pozitiv revizor nga institucioni revizor me renome të regjistruar për kryerje të revizionit. Raporti revizor të përmbajë të dhëna për punën e përgjithshme ekonomike të ofertuesit të huaj për vitin e fundit Nëse subjekti juridik është i regjistruar në periudhë më të shkurt se kjo, raportet financiare të dorëzohen për periudhën prej kohës së regjistrimit;

3) Certifikatë për tatimet dhe kontributet e paguara - Për subjektet e vendit juridike: të dhënë nga Drejtoria për të hyra

publike e Republikës së Maqedonisë; - Për subjektet e huaj juridike dokument të dhënë nga organi

kompetent i shtetit prej nga vjen. 4) Dokument se ndaj personit nuk ka procedurë se është në

falimentim - Për subjektet e vendit juridike të dhënë nga Regjistri qendror i

Republikës së Maqedonisë; - Për subjektet e huaj juridike të dhënë nga organi kompetent i

shtetit prej nga vjen. 5) Dokument se ndaj personit nuk ka procedurë se është në

likuidim - Për subjektet e vendit juridike të dhënë nga Regjistri qendror i

Republikës së Maqedonisë;

- Për subjektet e huaj juridike të dhënë nga organi kompetent i shtetit prej nga vjen.

6) Dokument se nuk i është shqiptuar dënim për vepër penale: - Për subjektet e vendit juridike të dhënë për vendin penal

gjyqësor të dhënë nga Regjistri qendror i Republikës së Maqedonisë; - Për subjektet e huaj juridike të dhënë nga organi kompetent i

shtetit prej nga vjen. 7) Dokument se nuk i është shqiptuar dënim në procedurë

kundërvajtje ndalesë për kryerje të detyrës ose veprës profesionale, gjegjësisht ndalesë të përkohshme për kryerje të veprimtarisë së veçantë:

- Për subjektet e vendit juridike të dhënë nga Regjistri qendror i Republikës së Maqedonisë;

- Për subjektet e huaj juridike të dhënë nga organi kompetent i shtetit prej nga vjen.

8) Deklaratë të vërtetuar në noter nga personi përgjegjës se personi juridik ose anëtari i organit të tij për menaxhim ose organi mbikëqyrës nuk janë të dënuar me vendim të plotfuqishëm gjyqësor për veprat penale në vijim: korrupsion, mashtrim dhe larje parash; (ANEKS GJ)

- Për ofertuesit e huaj është e nevojshme që deklarata e tillë të jetë e vërtetuar në noter, ose nga ndonjë organ tjetër derisa në shtetin prej nga vjen ekziston institucion i tillë që kryen vlerësimin e llojeve të tilla të deklaratave.

9) Deklaratë, të vërtetuar në noter, se subjektit juridik duke

përfshirë edhe subjektet e huaja juridike me filial të shënuar në Regjistrin qendror të Republikës së Maqedonisë më herët nuk i është marrë koncesion për hulumtime të detajuara gjeologjike ose eksploatim të lëndëve të para minerale, si subjekt juridik që është i lidhur me atë subjekt juridik; (ANEKS Z)

10) Për konzorcium është e nevojshme çdo anëtar i grupit të plotësojë të gjitha kushtet personale, profesionale dhe financiare të kësaj pike.

Vetëm ofertat e ofertuesve të cilët janë të vlerësuar si të aftë do të jenë lëndë e evoluimit.

6. Ofertuesit domosdo përmes arkivit të Ministrisë së ekonomisë duhet të dorëzojnë Garancinë tenderuese në origjinal.

7. Oferta e tërësishme duhet të jetë në gjuhën maqedonase. Dokumentacioni shoqërues i ofertës, e cila kërkohet në pajtim me dokumentacionin tenderues, duhet të jetë e skenuar nga origjinali. Ofertuesit të cilët do të zgjidhen si më të volitshëm duhet të dorëzojnë në origjinal dokumentacionin të cilin më herët e kanë të skenuar dhe të vendosur në ueb portalin www.e-koncesii.mk, në afat prej 5 ditëve nga dita e pranimit të kumtesës dhe Vendimit për zgjedhje të ofertuesit më të volitshëm. Nëse bëhet fjalë për ofertues të huaj, ky dokumentacion duhet të përkthehet nga ana e përkthyesit të autorizuar gjyqësor në gjuhën maqedonase. Dokumentacioni nuk duhet të jetë më i vjetër se 6 muaj nga dita e hapjes së Thirrjes Publike, përveç se Raportit revizor. 7.Ofertuesit mund të dorëzojnë vetëm një ofertë për lokalitetin për ndarje të koncesionit për hulumtime prospektuese gjeologjike.

9. Dokumentacioni tenderues merret në mënyrë elektronike nga ueb portali: www.e-koncesii.mk. Të drejtë për marrje të dokumentacionit tenderues ka çdo subjekt i cili do të regjistrohet në ueb portalin: www.e-koncesii.mk. Të drejtë për pjesëmarrje në procedurën e mëtutjeshme të Thirrjes publike ka çdo subjekt i regjistruar në ueb portalin: www.e-koncesii.mk, i cili ka marrë dokumentacion tenderues, ka aplikuar me ofertë të vet dhe ka dorëzuar dëshmi për pagesë të realizuar për dokumentacionin e marrë tenderues. Dokumentacioni tenderues mund të merret në portalin: www.e-koncesii.mk

10. Ofertat duhen të jenë me afat të vlefshëm për një vit duke

filluar nga data e hapjes publike. Për të aplikuar në thirrjen publike, ofertuesi i interesuar është i

obliguar që të paguajë mjete të pakthyeshme në shumë prej 6.000,00 (gjashtëmijë) denarë, të skenojë fletëpagesën dhe ta postojë përmes sistemit në www.e-koncesii.mk.

Pagesa duhet të bëhet në interes të Buxhetit të Republikës së Maqedonisë, me shenjë: për dokumentacion tenderues për ndarje të koncesioneve për hulumtime prospektuese gjeologjike të lëndëve të para minerale metalike sipas Vendimit për fillim të procedurës për ndarje të koncesioneve për kryerje të hulumtimeve prospektuese gjeologjike të lëndëve të para minerale metalike nr. 44-4483/1 të datës 26.09.2017 (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 140/17):

Llogaria trezore: 100000000063095 Llogaria e pagesës: 840_____06163 Shifra e të hyrave dhe programi: 724125-00 Deponent: Banka popullore e Republikës së Maqedonisë Numri tatimor: 4030000392597 Për ofertuesit e huaj: Ministria e ekonomisë Banka popullore e Republikës së Maqedonisë Bul. Kuzman Josifovski Pitu nr. 1 1000 Shkup, Republika e Maqedonisë

SWIFT BIC: NBRM MK 2X IBAN: MK07 1007 0100 0028 009 11. Oferta dorëzohet përmes portalit www.e-koncesii.mk, më së

voni deri në ditën dhe kohën e parashtrimit të ofertës. 12. Afati për dorëzimin e ofertave është më së voni deri më

15.05.2018. Do të shqyrtohen vetëm ofertat të dorëzuara përmes sistemit www.e-koncesii.mk, më së voni deri më 15.05.2018 deri në ora 10.00.

13. Oferta duhet të përmbajë gjërat në vijim: - Ofertë, - Garanci tenderuese dhe - Dokumente me të cilat dëshmohet plotësimi i kushteve

personale, profesionale dhe financiare të ofertuesit, të theksuara në pikën 6 të kësaj thirrje publike.

14. Gjatë zgjedhjes së ofertuesit më të volitshëm do të shqyrtohen vetëm ofertat që e përmbajnë dokumentacion e plotë në pajtim me Dokumentacionin tenderues.

15. Kriteri sipas të cilit do të bëhet zgjedhja e ofertës më të volitshme është kompensimi më lartë i ofruar i koncesionit, por jo më i ulët se çmimi fillestar për lokalitetin dhe lëndën e parë minerale të kësaj Thirrje publike.

Kushti për vlerësimin e ofertave është Garancia e rregulluar tenderuese.

16. Ankandi publik përmes sistemit për ankand elektronik www.e-koncesii.mk, do të mbahet më 17.05.2018 prej ora 09:00.

17. Obligimet e koncesionerit do të përcaktohen në Marrëveshjen për koncesion për hulumtime prospektuese gjeologjike. Koncesioneri është i obliguar që hulumtimet prospektuese gjeologjike ti kryejë në pajtim me ligjet dhe rregullat në fuqi të Republikës së Maqedonisë.

18. Qeveria e Republikës së Maqedonisë: mund të kryejë ndryshim ose plotësim të dokumentacionit tenderues, më së voni 15 ditë para kalimit të afatit përfundimtar të dorëzimit të ofertave, të mos ndajë koncesionet ose plotësisht të ndërpresë procedurën.

19. Mënyra e evaluimit të ofertave: Dorëzimi i ofertave bëhet përmes portalit www.e-koncesii.mk,

gjegjësisht vetëm Garancia tenderuese dorëzohet përmes arkivit të Ministrisë së ekonomisë.

Evaluimi bëhet për të gjitha ofertat të dorëzuara deri më 15.05.2018 deri në ora 10:00.

Evaluimi i ofertave do të realizohet në dy mënyra, edhe atë Në hapin e parë kontrollohet kompletimi dhe validiteti i

Dokumentacionit të domosdoshëm. Nëse vërtetohet se dokumentacioni nuk është i kompletuar, oferta

financiare nuk shqyrtohet dhe ofertuesit nuk do ti lejohet pjesëmarrje në ankandin elektronik.

Në hapin e dytë, pas vërtetimit të kompletimit dhe validitetit të dokumentacionit nga ana e Komisionit, shqyrtohet oferta financiare dhe lejohet qasje në sistemin për pjesëmarrje në ankandin elektronik. Secili ofertues në sistem mund të sheh rangimin e tij aktual në relacion me ofertat financiare dhe mund të ofrojë në pajtim me rregullat e definuara të publikuara në sistemin www.e-koncesii.mk.

Komisioni do të përpilojë Raport të evaluimit të ofertave, në të cilin do të përshkruhet procedura gjatë evaluimit, ankandi elektronik (ankandi), vërejtjet eventuale dhe arsyetimet e Komisionit.

20. Organi kompetent për shqyrtimin e ankesave në procedurën për ndarje të koncesioneve për hulumtime prospektuese gjeologjike të lëndëve të para minerale metalike është Komisioni shtetëror i ankesave për furnizime publike (bul. “Ilinden” nr. 63 A, 1000 Shkup, Republika e Maqedonisë). Ankesa mund të shtrohet në afat prej tetë ditëve nga dita e:

- publikimit të Thirrjes publike për ndarje të koncesioneve për hulumtime prospektuese gjeologjike të lëndëve të para minerale metalike në lidhje me të dhënat, veprimet ose lëshimet për ndërmarrjen e veprimeve nga Thirrja publike;

- evaluimi i ofertave, në lidhje me veprimet ose lëshim e ndërmarrjes së veprimeve në lidhje me dokumentacionin tenderues, gjegjësisht procedurën për evoluimin e ofertave dhe ankandit;

- pranim të vendimit me të cilin vendoset për të drejtë individuale nga procedura për ndarje të koncesionit për hulumtim prospektuese gjeologjik të lëndëve të para minerale metalike në lidhje me vërtetimin e aftësisë së paraqitjeve për pjesëmarrje ose evaluim të ofertave dhe vendimit dhe

- informatë për parregullsi gjatë procedurës së ndarjes së koncesioneve për hulumtime prospektuese gjeologjike të lëndëve të para minerale metalike, më së voni në afat prej një viti nga dita e mbarimit të procedurës së realizuar.

21. Për të gjitha çështjet në lidhje me këtë thirrje publike kandidatët e interesuar mund të drejtohen tek personat e autorizuar për kontakt:

Florent Çiçe tel: +389 2 3093 481

e-mail: florent.c@economy.gov.mk

Komisioni për realizim të procedurës për ndarje të koncesioneve

për hulumtime prospektuese gjeologjike për lëndët e para minerale metalike

9AKTUALEKoha, e enjte 12 prill, 2018

Shkup, 11 prill - Shkupi vlon ngaqentë endacak. Dukuri e përdit-shme është sulmi dhe kafshimi iqytetarëve nga qentë endacak.Prej fillimit të vitit e deri tëmartën, vetëm në kryeqytet janëregjistruar mbi 120 raste të kafshi-mit nga qentë. Këto shifra alar-mante për gazetën KOHA i ka zbu-luar zëdhënësja e Sektorit përpunë të brendshme në Shkup, LizaBendevska. "Prej 1 janarit të vitit2018 deri më 10 prill të vitit 2018,në Ministrinë e punëve të brend-shme janë paraqitur gjithsej 123raste të sulmeve nga qentë enda-cak nëpër territorin e Shkupit. Ra-ste më të shpeshta janë vërejturnë Aerodrom dhe Qendër", thaBendevska. Bazuar në shifrat alar-

mante, Qyteti i Shkupit po bënpërpjekje për të gjetur zgjidhjeafatgjate për problemin me qentëendacak në vend, deklaroizëdhënësi i Qytetit të Shkupit, Va-lon Salihu. "Qyteti i Shkupit e kapërgjegjësinë e rregullimit të pro-

blemit me qentë endacak dhe ak-tivisht po mundohet të gjejë njëzgjedhje afatgjate. Ky problemështë trashëguar pasiqë deri taniasnjëherë nuk është menduar tëgjehet një zgjidhje sistematike.Fatkeqësisht kjo mos kujdeske ka

kontribuar që tani të përballemime problemet me kafshimet eqenve endacak. Sa i përket dëm-shpërblimit të të dëmtuarve,mënyrën e dëmshpërblimit oselartësinë e vlerës për dëmshpër-blim e cakton gjyqi e jo Qyteti iShkupit", informoi Salihu. Kush dot’ju paguajë nëse ju kafshon njëqen endacak? Qyteti i Shkupit dhe“Higjiena komunale” u paguajnëdëmshpërblim qytetarëve që janëkafshuar nga qentë endacakë dhetë cilët pastaj kanë paditur nëgjykatë dhe kanë marrë kompen-sim të dëmit. Kundër Qytetit tëShkupit gjatë dy viteve të kaluaranë bazë të kompensimit të dëmitpër shkak të kafshimit nga qeni,janë parashtruar 69 padi. Paditë

janë bazuar në nenin 10 nga Ligjipër Qytetin e Shkupit dhe nenit28 nga Ligji për mbrojtje dhemirëqenie të kafshëve. Vlera ekompensimeve të dëmeve, e kon-firmuar në procedurë gjyqësore,lëviz mes 60.000 dhe 180.000 de-narë, varësisht nga mosha, shkal-la e lëndimeve, pasojat nga lëndi-met e shkaktuara te i dëmtuaringa qentë endacakë. Nëse rastivjen deri në gjykatë, praktika tre-gon se qytetari për dhimbjet fizikemund të marrë dëmshpërblim35.000 denarë, për frikën 30.000denarë, për dhimbjet shpirtërore20.000 denarë dhe për shëmtimprej 5.000 denarë, apo kjo shumëgjithsej kap vlerën prej 90.000 de-narë. (A.Xh)

PËR TRE MUAJ NË SHKUP

Qentë endacak kanë kafshuar 123 qytetarë||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Evis HALILI

Shkup, 11 prill - Mbështetje nga komuna dhepërkrahje nga ministria nuk mund të jenëmë shumë sesa paterica për funksionimin enjë Qendre dhe teatri për fëmijë. BajrushMjaku, drejtor i Qendrës Teatrore për Fëmijëdhe i Teatrit Çair që funksionon në kuadër tëqendrës thotë se është momenti i fundit kurduhet të themelohet Teatri i Fëmijëve nëgjuhën shqipe, ose të institucionalizohet QTF.Sipas tij, më tepër sesa kërkesë që do t’i drej-tohet Qeverisë është një angazhim që duhettë përmbushet në mënyrë që fëmijët shqip-tarë të kenë mundësi të konsumojnë nga afërteatër. Deklaratat e Mjakut janë bërë një ditëpas vënies në skenë të premierës së parë përkëtë vit “Mullinjtë e erës”, shkruar nga JetonNeziraj dhe regji të Blerta Nezirajt. Ndërsakëto ditë do të fillojnë përgatitjet për të vënënë skenë një tjetër shfaqje për fëmijë, nëmuajin shtator do të përgatitet projekti i fun-dit “Nën Krevat”.

“Këtë vit do të realizohen tre shfaqje, të ci-lat konceptualisht jam munduar që t’i ndaj,

për parashkollorë, ciklet e para dhe të dytashkollore dhe për herë të parë në hapësirat eQTF do të ketë repertor të rregullt, ku para-shikohen të jepen 100 repriza. Këtë vit do tashfrytëzojmë maksimalisht këtë hapësirë,infrastrukturën dhe të kemi repertor të rre-gullt. Si menaxhues i QTF dhe Teatrit të fë-mijëve Çair them se hapi më i rëndësishëmqë do të duhej të bëhej dhe më qenësor ështëqë të krijohet Teatri i Fëmijëve në gjuhën sh-qipe. Atëherë do të mund të mendojmë dhetë marrim obligime që fëmijëve t’ua japimkënaqësinë që ta konsumojnë nga afër tea-trin. Më tepër sesa kërkesë dhe mungesë, kjoështë një nevojë shumë e madhe, që të insti-tucionalizohet një teatër për fëmijët nëgjuhën shqipe”, thotë Mjaku. Pas themeli-mit të Teatrit të Fëmijëve në kudër të QFTKomuna e Çairit ka shlyer detyrimet financia-re të këtij institucioni, në një vlerë prej 10mijë eurosh, Ministria e Kulturës i ka akor-duar një buxhet prej 1,8 milionë denarë, përrealizimin e tre premierave, ndërsa Qyteti iShkupit ka ndarë nga buxheti vetëm 170 mijëdenarë për dy projektet e QFT.

“Bëmë një marrëveshje xhentëllmene mekomunën e Çairit që ajo të mbulonte shpen-zimet për mirëmbajtjen e objektit, ndërsane të financonim projektet që ajo do të nomi-nonte. Premiera e parë u dha dhe ashtu siçtha edhe drejtori të presim reprizat e tjeragjatë këtij viti. Ministria e Kulturës këtë vit katreguar se është e hapur për një bashkëpu-nim më të thellë me institucionet, do të kishathënë me një simpati të veçantë për institu-cionet e këtij lloji, teatrit për fëmijë, të cilës ekemi për borxh që t’i ndihmojmë deri nëfund”, është shprehur sekretari shtetëror nëMinistrinë e Kulturës, Valmir Aziri. Themeli-mi i Teatrit të Fëmijëve Çair, si pjesë e QTFkanë nisur që në vitin 2015 dhe janë ne-glizhuar për disa vjet më radhë, një prej shka-qeve ka qenë edhe formulimi i pasaktë i ven-dimit të themelimit nga ana e këshillit,komunal. Madje edhe pas përfundimit tëprocedurave disa muaj më parë në godinëne QTF nuk ka asnjë lloj tabele që të shënojëemërtesën e re, ose të ndryshuar, biletarinë,orarin për shfaqjen e pjesëve teatrale, reper-torin e të tjera.

Maqedonia, lirim ishtetit të robëruarShkup, 11 prill - Maqedonia së bashkume Estoninë dhe Uzbekistanin, ështëtreguar si pikë e ndritshme në raportine ri "Kombet në tranzicion" të organi-zatës joqeveritare amerikane "FridomHaus". "Mundësia më e madhe për zh-villim demokratik në Evropë sot gjen-det në Maqedoni. Edhe pse një vend ivogël, mundësia është e madhe: suksesnë Maqedoni domethënë fund i njëdekade të shtetit të robëruar dhezgjidhje e qetë e çështjeve bilaterale tëcilat e pengojnë zhvillimin politik dheekonomik në rajon", theksohet në ra-port. Sipas "Fridom Haus", ndërrimi ipushtetit në Maqedoni në qershor të vi-tit të kaluar mundësoi të ndalen vitet erobërimit të shtetit dhe të fillojëzgjidhja e çështjeve me fqinjët. "Ndry-shimi i klimës politike e cila u vërtetuanë mënyrë dramatike në zgjedhjetlokale të tetorit, hap mundësinë që Qe-veria të zbatojë agjendën e premtuarreformatore. Ky vit ndoshta do të jetëtest për zotimet e LSDM-së dhe të BDI-së për reforma. VMRO-DPMNE, e cilanë fund të vitit të kaluar vendosi tabojkotojë Kuvendin, gjithashtu mundtë ketë kontribut vendimtar në procesinreformator. Normalizimi i punës së Ku-vendit me pjesëmarrje të plotë të push-tetit edhe të opozitës, do të jetë çështjekyçe në vitin 2018", thuhet në raport.Përveç asaj, duke i dhënë fund një shte-ti të robëruar nga ana e pushtetit tëmëparshëm të udhëhequr nga VMRO-DPMNE, çelësi i parë i suksesit për koa-licionin e udhëhequr nga LSDM-ja,bënë të ditur, "Fridom haus", ështëzgjidhja e çështjes së emrit me Greqinëqë më tej do të hap rrugën drejtë anë-tarësimit në BE dhe NATO dhe do t'ijapë stimul të madh ndërkombëtarvendit. "Nëse zgjidhet çështja e emrit,atëherë fillon puna e vështirë. Do tëjetë e vështirë për koalicionin e ri për tëçmontuar rrjetet klienteliste të VMRO-DPMNE-së të ndërtuara gjatë viteve,ndërsa ajo do të jetë edhe më e vështirëpër shkak të luftës kundër keqpërdori-mit të radhëve të tyre.

QTF DO TË SJELLË 100 REPRIZA KËTË VIT

Mjaku kërkon themelimin e një teatri për fëmijë Bajrush Mjaku, drejtor i QendrësTeatrore për Fëmijë dhe i TeatritÇair që funksionon në kuadër tëqendrës thotë se është momenti ifundit kur duhet të themelohetTeatri i Fëmijëve në gjuhën shqipe,ose të institucionalizohet QTF.Sipas tij, më tepër sesa kërkesë që idrejtohet Qeverisë është njëangazhim që duhet tëpërmbushet në mënyrë që fëmijëtshqiptarë të kenë mundësi tëkonsumojnë nga afër teatrin

Koha

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

10 FORUMKoha, e enjte 12 prill, 2018

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

E p

ërdi

tsh

me

info

rmat

ive

ww

w.k

oha.

mk

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Adria Media Ballkan” - rr. 852 nr.62, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e mërkurë 11 prill | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor përgjegjës: Emin AZEMI | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Koh

a

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

Të mbështjellë shpesh ngangjarjet e përditshmërisë qëme të drejtë shpesh edhepërcaktojnë të ardhmen po

qoftë edhe afatshkurtër, mbesim ja-shtë dinamikave që zhvillohen nëEvropë ku me gojë plotë synojmë tëtërë. Në fakt dihet që të bëhesh pje-së në klubin evropian duhet të përm-bushësh një sërë standarde, të cilatthënë qartë, do t’i ndjenim sepse atostandarde s’janë për në letër, por rea-lisht që të përmirësojnë jetët enjerëzve. Thënë edhe më qartë, do tëshihnim rrugë më të mira, pa gropattë cilat i kalojmë si sllallom, apo do tëkishte shkolla më të mira, ku nxënë-sit nuk do të ishin nga 40 në klasë,apo ku nuk do kishte kushte si nëkohën e “Lulit të vocër”. Do të kishtespitale më të mira, ku nuk do të vdi-snin 35 foshnja në një vend kumplakja e popullsisë është sfida mëe madhe e shoqërisë. Do të thoshtese njerëzit nuk do ta kishin ëndërrikjen nga vendi, por do të ëndërronintë bëheshin të parët e vendit që duanta harrojnë. Dhe mund të vazhdojme shembuj të tjerë, sidomos medrejtësinë, aq plagë e dhimbshmepër gjithë shoqërinë, e cila nuk arri-ti dhe nuk arriti që ta shndërrojë këtëshoqëri në të qetë, e cila do jetontepa dyshimin konstant e pa frikë segjykatat nuk ta hanë hakun nëse s’kemik, nëse nuk njeh dikë, nëse je sh-qiptar, nëse je politikan në pushtet,nëse...

Por, ajo që kësaj here dua të thek-soj është për atë se çfarë ndodh nëEvropë dhe si mësojmë prej saj, nësemundemi.

Dhe... “Që të fitonte, kryeministrikishte krijuar një listë: Neutralizo pa-varësinë e gjyqësisë. Kontrollo me-dien. Demonizo migrantët. Krijo elitatë reja lojale nëpërmjet një kapitaliz-mi me privilegje për njerëz të njohur.Energjizo narrativën nacionale të vik-timizimit dhe heroizmit nëpërmjetmanipulimit të memorjes historike.Deklaro se “vullneti i popullit” mbika-lon ligjet dhe kushtetutën”.

Ju duken këto hapa të njohura? Jo, jo nuk përshkruhet qeverisja e

Gruevskit. Është pjesë e artikullit “Sidemokracia u bë armik” botuar nëNew York Times të autorit RogerCohen dhe përshkruan zgjedhjet nëHungari.

Një vend i Bashkimit Evropian,madje dhe i rëndësishëm. Vetëm parapak ditësh atje zgjedhjet i fitoi përherë të tretë Viktor Orban. Me reto-rikën e përshkruar ai fitoi shumicë ab-solute dhe po shndërrohet në “tmer-

rin” e Evropës, pas Brexit sepse që tanika thënë se fitorja e madhe i ka dhënëmandat për të ndryshuar një sërëligjesh dhe kushtetutën që do të ketënë shënjestër shoqërinë civile. Krye-ministri që ishte nën kritika të vazh-dueshme për zvogëlimin e lirive dhe tëdrejtave, tani mund të bëhet edhe mëi keq. Zhvillim i pa besueshëm përshumë vëzhgues. Pyetja e madhe qëbëhet është se si ka mundësi që njëvend që vinte nga diktatura, ajo ko-muniste të lejojë rikthimin e prirjesautoritare.

Si u arrit një gjë e tillë?Një shpjegim që mund të jepet

është se për pushtet bëj ç’të mundesh.Cohen thotë se Orban shkoi aq larg sabëri armik edhe Perëndimin dhe ci-ton Orban: “Rreziku na vjen nga Perën-dimi. Ky rrezik na vjen nga politikanëtnga Brukseli, Berlini dhe Parisi”, këtëkishte deklaruar kryeministri hunga-rez në shkurt të këtij viti. Po, pa asnjëfije dyshimi se po armiqësohet mealeatët, dhe pa frikën se çfarë pasoja-sh mund të ketë. Këto zhvillime janëdisi të frikshme, nëse nuk ka kujdeskonstant për demokracinë.

Sa do që e pa njohur të duket dhee largët Hungaria, megjithatë bëhetfjalë për një vend me ekonomi më sta-bile, me një qëndrueshmëri më tëmadhe, por me sa duket nuk përjash-tohet lindja e autoritarëve të cilët si

në të gjitha rastet bëjnë çdo gjë që tëmbajnë pushtetin. Maqedonia vetëkaloi një dhjetëvjeçar të vështirë qëpikërisht përdorte metodat e listës sëpërmendur më sipër për të mbajturpushtetin. Leksioni është i qartë, kuj-des nga liderë dhe politika që duanme çdo kusht të sundojnë. Dhe alarmiduhet të jetë vazhdimisht i ngritur, semanipulimet mund të jenë edhe mëtë mëdha nga ata që duan pushtet meçdo kusht kur papunësia është edhemë e madhe, kur kushtet e jetesësjanë më të këqija, sepse premtimetqë jepen janë më naive. Njerëzitmund ta “hanë” më lehtë karremin eautoritarizmit në këmbim të kërkesa-ve bazike për një jetë më të mirë.

Në kohën që jetojmë duket seështë e vështirë të krijohen diktaturasi ato komunistet, por hibridi që disidhe ne jetuam është se megjithatëv