4

บทท 2เอกสารทเกยวของ

รายงานผลการดำาเนนงานวชาการ สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสระบร เขต 1 ปการศกษา 2556 ผจดทำารายงานไดศกษา เอกสารทเกยวของ ดงน

1. แนวคดเกยวกบกระบวนการบรหารการศกษา2. แนวคดเกยวกบกระบวนการนเทศการศกษา3. แนวคดเกยวกบกระบวนการเรยนการสอน4. แนวคดเกยวกบโรงเรยนคณภาพ

1. แนวคดเกยวกบกระบวนการบรหารการศกษา1.1 ความสำาคญในการบรหารการศกษาหนวยงานจำาเปนตองมการเปลยนแปลงปรบตวใหเขากบสถานการณ

ความคดสรางสรรค จะเปนกระบวนการทกอใหเกดการเปลยนแปลงทำาใหเกดนวตกรรมใหม ผลตภณฑใหม ผลงานใหม บรการระบบใหม ทจะตอบสนองความตองการของผรบบรการ ปจจยตางๆ ทมอทธพลตอการเปลยนแปลง อาท สภาพแวดลอมทวไป การเมอง เศรษฐกจ เทคโนโลย ผบรหารจะตองแสวงหาความคดใหมๆ องคความรใหม เพอพฒนาองคกรตอไปใหประสบผลสำาเรจเกดประสทธภาพ เปนการใชทรพยากรในการดำาเนนการใดๆ กตาม โดยมสงมงหวงถงผลสำาเรจ และผลสำาเรจนนไดมาโดยการใชทรพยากรนอยทสด และการดำาเนนการเปนไปอยางประหยด ไมวาจะเปนระยะเวลา ทรพยากร แรงงาน รวมทงสงตางๆ ทตองใชในการดำาเนนการนนๆ ใหเปนผลสำาเรจและถกตอง เกดประสทธผล เปนการทำากจกรรมการดำาเนนงานขององคกรสามารถสรางผลงาน ไดสอดรบกบเปาหมาย/วตถประสงคทกำาหนดไวลวงหนา ทงในสวนของผลผลตและผลลพธ เปนกระบวนการเปรยบเทยบผลงานจรงกบเปาหมายทกำาหนดไว กอใหเกดผลผลต ผลลพธ ทตรงตามความคาดหวงทกำาหนดลวงหนาไว มากนอยเพยงใด การมประสทธภาพจงมความเกยวพนกบผลผลตและ

5

ผลลพธการดำาเนนงาน เปนกระบวนการวดผลงานทเนนดานปจจยนำาออก

การปฏบตงานของหนวยงานโดยทวไป จะแบงแยกหนาทมการงานออกเปนฝายหรอสวนตามคำาสงมอบหมายหนาทการงาน รปแบบการจดโครงสรางของแตละหนวยงาน มความแตกตางกนทงราชการหรอเอกชน การปฏบตงานตามคำาสง เปนลกษณะของการสงการ จะเปนทงรปแบบประสานงานเบองบนลงลางหรอจากเบองลางสบนหรอในระดบเดยวกนไดเสมอ พฤตกรรมการปฏบตลกษณะแนวสงการน เปนเรองปกต โดยมพนฐานจากหลกองคกรทไดวางไว การพฒนาหรอประสบความลมเหลวหรอการประสบความสำาเรจของงานในองคกรเปนสงทสามารถมองออกและมองได โดยการทำางานเชงบคคลเปนสำาคญ แนวเปลยนผานซงความสำาเรจใดๆ ทเกดขนโดยการเสนอความคดและรวมกระทำา กระทำาไดแตไมสอดรบเทาทควร การจดกระทำาเพอองคกรใหมการพฒนาและเรงรดจะตองกอใหเกดกระบวนการมสวนรวม(มหาวทยาลยมหาสารคาม, ออนไลน: 2553)

1.2 ความหมายของการบรหารการศกษาการบรหารการศกษา เปนกจกรรมตางๆทบคคลหลายคนรวมกน

ดำาเนนการ เพอพฒนางานในสงคมในทกๆ ดาน นบแตบคลกภาพ ความร ความสามารถ เจตคต พฤตกรรม คณธรรม เพอใหมคานยมตรงกบความตองการของสงคมโดยกระบวนการตางๆ ทอาศยควบคมสงแวดลอมใหมผล ตอบคคลและอาศยทรพยากร ตลอดจนเทคนคตางๆ อยางเหมาะสม เพอใหบคคลพฒนาไปตรงตามเปาหมายของสงคมทตนดำาเนนชวตอย (มหาวทยาลยมหาสารคาม, ออนไลน: 2553)

1.3 บทบาทของผบรหารในการบรหารการศกษาบทบาทของผบรหารในการบรหารสถานศกษา มภารกจขอบขายและ

การจดการศกษา ตามโครงสรางสายงานทเปลยนแปลงและเปนบทบาททผบรหารตองนำาไปใชหรอนำาไปปฏบต 4 ดาน ดงน

1. การบรหารงานวชาการ เปนภารกจททำางานไดโดยอสระ คลองตว รวดเรว สอดคลองกบความตองการของผเรยน โดยยดผเรยน

6

เปนสำาคญ ประสานความรวมมอกบครอบครว องคกร หนวยงานและสถาบนอนๆ จดภารกจงานใหครองคลมการพฒนาหลกสตรสถานศกษา การพฒนากระบวนการเรยนร การวดผลประเมนผล การวจย การพฒนาสอนวตกรรมเทคโนโลยทางการศกษา แหลงเรยนรและการพฒนาระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษา

2. การบรหารงบประมาณเปนภารกจทมงเนนความคลองตว โปรงใส ตรวจสอบได ยดหลกบรหาร มงเนนผลสมฤทธและบรหารงบประมาณ แบบมงเนนผลงาน จดภารกจใหครอบคลมการเสนอของบประมาณ การจดสรรงบประมาณ บรหารงานการเงน บญช พสด และสนทรพย การตรวจสอบ ตดตาม และประเมนผล

3. การบรหารงานบคคล เปนภารกจงานในการทมงสงเสรมใหสถานศกษาสามารถปฏบตงานเพอตอบสนองภารกจของสถานศกษาบคลากรทางการศกษา ใหขวญ กำาลงใจ ยกยอง เชดชเกยรต ความกาวหนางานในอาชพ จดภารกจใหครอบคลม การวางแผนอตรากำาลง การบรรจแตงตง การเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตราชการ ตลอดจนวนยและการรกษาวนย

4. การบรหารทวไป เปนภารกจเกยวของกบการจดระบบการบรหารองคกรใหบรรลผลตามมาตรฐาน มงเนนการมสวนรวมของบคคล จดการศกษาใหมประสทธภาพและประสทธผล จดภารกจงานใหครอบคลม งานสำานกงานการพฒนาระบบเครอขาย ขอมลสารสนเทศ เครอขายการศกษา งานอาคารสถานท การระดมทรพยากรเพอการศกษา การจดระบบควบคมภายในและประสานงานราชการกบเขตพนทการศกษาและหนวยงานอน

หนวยงานเปนระบบทางสงคม การเปนผบงคบบญชา และผใตบงคบบญชาเกดจากคานยมของสมาชกในกลม และคานยม ความเชอ รวมถงอารมณของสมาชกดวย ตรงกบหลกวชาทเรยน คอ กลมทฤษฎกำาหนดเปาหมาย (Goal-Setting Theory) (มหาวทยาลยมหาสารคาม, ออนไลน: 2553)

1.4 การบรหารแบบมสวนรวม

7

ยคการปฏรปการศกษา รปแบบการบรหารทจำาเปนกคอการบรหารแบบมสวนรวม โดยดำาเนนการ ดงน (มหาวทยาลยมหาสารคาม, ออนไลน: 2553)

1. สรางสรรคใหมการระดมสรรพกำาลงจากบคคลตางๆ เชน พลงความคด สตปญญา ความร ความสามารถ ประสบการณ เปนตน

2. สรางบรรยากาศและพฒนาประชาธปไตยในการทำางาน3. ลดความขดแยงระหวางผบรหารกบผปฏบตงาน เพราะเกด

ความเขาใจซงกนและกนมสวนชวยใหประสานงานกนด4. ทำาใหงานมประสทธภาพและคณภาพทด เพราะจะมความรบ

ผดชอบ5. ผลงานทเกดขนจะกอใหเกดความภาคภมใจแกบคลากร

เพราะทกคนมสวนรวม ในความสำาเรจ6. งานสำาเรจลงไดในเวลาอนรวดเรว เพราะมการแบงหนาทกน

ทำา7. สรางความสมดลระหวางฝายบรหาร กบ ฝายปฏบต

การบรหารแบบมสวนรวม เขตพนทการศกษาและสถานศกษา ควรมการรวมพลงในการดำาเนนงานโดยการสรางเครอขายความรวมมอกบหนวยงาน องคกรและบคคลทงภาครฐและเอกชน และการรวมกลมสถานศกษาเพอใชเปนแนวทางในการเพมประสทธภาพและเสรมพลงใหเขตพนทการศกษาและสถานศกษาสามารถบรหารและจดการไดอยางกวางขวาง หลากหลายรปแบบ นอกจากนนควรมงเนนใหหนวยงาน องคกรและบคคลดงกลาวมสวนไดสวนเสยกบการตดสนใจตางๆ ทเกดขนในสถานศกษาในลกษณะการสรางฉนทานมตจากผมสวนรวมหรอผเกยวของกบสถานศกษา(สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2550: 23)

บคคลทมสวนรวมในการจดการศกษา ทำางานใหบรรลเปาประสงค สำาเรจไดนนคอ ผบรหารจะตองรจกวธการสรางแรงจงใจใหกบผใตบงคบบญชา ผรวมจดการศกษา ในการพฒนาจดการศกษาของโรงเรยน ขาราชการคร ถอวามความสำาคญมาก ครตองจดกจกรรมการเรยนรใหกบลกศษย เตบโตและพฒนาเปนสมาชกของชมชน สงคมทมคณธรรม

8

จรยธรรม มคานยมอนพงประสงค และสามารถดำาเนนชวตอยในสงคมไดอยางมความสขอยางมคณภาพไดมาตรฐาน

1.5 การบรหารงานวชาการงานวชาการ เปนงานซงเกยวกบการพฒนาและปรบปรงแกไขการ

เรยนการสอนใหมประสทธภาพตรงตามเปาหมายของการศกษา เชน การพฒนาหลกสตร การจดตารางสอน สอการสอนและการวดผลและประเมนผลการเรยน เปนตน การจดการศกษาทกระดบ งานดานวชาการ นบเปนงานทมความสำาคญอยางยง เพราะการบรหารการศกษา กเพอตอบสนองความสำาเรจของงานวชาการหรอการเรยนการสอน ซงมจดมงหมาย ของการบรหารงานวชาการอยทการสรางนกเรยนใหมคณภาพ มความร มจรยธรรม และคณสมบตทตองการ ดงนน การบรหารงานวชาการ จงเปนงานทสำาคญของผบรหารทจะตองรบผดชอบในการใชหลกการในการบรหารงานดานนอยางมประสทธภาพและวธการจดการหรอบรหารงานวชาการมกนยมกระจายอำานาจและความรบผดชอบใหแกผทำาหนาททางงานวชาการอยางเตมทเพอใหมเสรภาพทางวชาการ (Academic Freedom) อนเปนผลใหเกดความรและวธการใหมๆ ทำาใหโรงเรยนกาวหนาตอไปโดยไมหยดยง

ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดมการจดระบบโครงสรางและกระบวนการจดการศกษาของไทยใหมเอกภาพเชงนโยบายและมความหลากหลายในทางปฏบต มการกระจายอำานาจไปสเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ดง มาตรา 39 ใหกระทรวงกระจายอำานาจ การบรหารและการจดการศกษา ทงทางดานวชาการ การบรหารงบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารงานทวไป ไปยงคณะกรรมการและสำานกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาโดยตรง และพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ กระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546 มาตรา 35 กำาหนดให สถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐานตามมาตรา 34 (2) เฉพาะทเปนโรงเรยน มฐานะเปนนตบคคล จงทำาใหโรงเรยนในสงกดเขตพนทการศกษา ”

9

สามารถกระทำากจกรรมตางๆ ไดดวยตนเอง ภายในของวตถประสงค มสทธและหนาทตามบทบญญตแหงกฎหมายระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษา ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และกฎหมายอนๆ ซงกำาหนดสทธและหนาทไวเปนการเฉพาะ สงผลใหขอบขายการบรหารงานของโรงเรยนตองปรบเปลยนไปตามหนาทของโรงเรยนทเปนนตบคคลตามกฎหมาย

การบรหารโรงเรยนเปนการดำาเนนการ ควบคม จดการบรการเกยวกบเรองราวตางๆ ในโรงเรยน ทเกยวของกบการเรยนการสอนและการจดสงแวดลอมในโรงเรยน ไดแก คร นกเรยน หลกสตร แบบเรยน อปกรณ กจกรรม บรหารตางๆ อาคารสถานท งานตดตอสอสาร งานการเงนและงบประมาณตางๆ งานบรหารโรงเรยนนน จะขนอยกบขนาดของโรงเรยน ลกษณะงานและความคดเหนของผบรหาร การบรหารโรงเรยนเปนภารกจสำาคญของผบรหารโรงเรยนและบคลากรในโรงเรยนทจะตองรวมกนดำาเนนงานของโรงเรยนใหเปนไปตามเปาหมาย การดำาเนนกจกรรมภายในโรงเรยน โดยบคคลหลายฝาย เพอใหนกเรยน มพฒนาการทางดานรางกาย อารมณ สงคม จตใจและสตปญญา ตลอดจนเปนสมาชกทดของสงคมตอไป เปนทยอมรบของสงคมและเกดประโยชนสงสดแกนกเรยน (e-book.Ram.ออนไลน: 2557)

1.6 ความหมายของการบรหารงานวชาการการบรหารงานวชาการ เปนการบรหารงานหรอการดำาเนนงานทก

ชนดในสถานศกษา เพอพฒนาการเรยนการสอนใหเกดประสทธภาพ และประสทธผลสงสด โรงเรยนในฐานะเปนหนวยปฏบตการทมหนาท และภารกจโดยตรงในการจดการศกษา มหนาทพฒนานกเรยนใหมความรความสามารถ นำาไปใชในการดำารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข มคณคา และมศกดศร (e-book.Ram.ออนไลน: 2557)

งานวชาการเปนงานทเกยวของกบคณภาพของผเรยนเปนสำาคญ การบรหารงานวชาการตองเนนการมสวนรวมของทกภาคสวนทงภาครฐและเอกชนทจะมารวมพลงในการขบเคลอนการพฒนาคณภาพการศกษา

10

1.7 ความสำาคญของการบรหารงานวชาการงานวชาการเปนงานทมความสำาคญยง เพราะจดมงหมายของกาบร

หารวชาการอยทการสรางนกเรยนใหมคณภาพ มความร มจรยธรรม และมคณสมบตตามทตองการ งานวชาการเปนตวบงชคณภาพและความสำาเรจของโรงเรยน ความสำาเรจของโรงเรยนมกจะพจารณาจากคณภาพของผลผลต คอตวนกเรยน ดงนน คณภาพของผลผลตขนอยกบประสทธภาพในการดำาเนนงานดานวชาการของโรงเรยน การบรหารงานวชาการจงเปนงานทสำาคญของผบรหารโรงเรยนทจะตองรบผดชอบในการบรหารงานดานนอยางมประสทธภาพ ในระดบเขตพนทการศกษา การบรหารงานวชาการ ประกอบดวย การดำาเนนงานเกยวกบการกำาหนดวสยทศนและนโยบายทางดานวชาการ การจดทำามาตรฐานดานวชาการ การพฒนาหลกสตรรวมกบสถานศกษา การสงเสรมสนบสนนกจกรรมดานวชาการ การพฒนาสอตนแบบ การเผยแพรกจกรรมการศกษาและพฒนาบคลากรทางดานวชาการ การนเทศ ตดตามผล การวดและประเมนคณภาพการศกษาภายใน เขตพนทการศกษา รายละเอยดในการดำาเนนการจะมความชดเจน เมอไดจดตงสำานกงานเขตพนทการศกษาเรยบรอยแลว

ยคปฏรปการศกษา โรงเรยนและสำานกงานเขตพนทการศกษา จะมโอกาสในการตดสนใจมากขน หลกการกระจายอำานาจทางการศกษา ทใหสถานศกษาและสำานกงานเขตพนการศกษาทรบผดชอบการบรหารงานวชาการโดยตรง เปนเรองทโรงเรยนและสำานกงานเขตพนทจะตองปรบตว ผบรหารสถานศกษาจะตองร เขาใจ และมทกษะเกยวกบการบรหารวชาการ โดยเฉพาะ ในเรองของการบรหารหลกการและกระบวนการจดการเรยนรมากยงขน และโรงเรยนทประสบความสำาเรจ ในการบรหารงานวชาการ ผบรหารตองเปนผนำาทางวชาการทงดานหลกสตร และการเรยนการสอน ซงหมายความวา ผบรหารและผทเกยวของทกฝายตองรและเขาใจ กรอบแนวคดของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานและกระบวนการจดทำาหลกสตรสถานศกษาเปนอยางด จนสามารถนำาไปดำาเนนการจดทำา

11

หลกสตรสถานศกษาทเปนไปตามหลกสตรแกนกลางและในขณะเดยวกนกสนองความตองการ ความสนใจและศกยภาพของผเรยน ผปกครอง ชมชน และทองถน รวมทงสามารถพฒนาสอและเทคโนโลยการเรยนรทเหมาะสม ตลอดจนการพฒนาแหลงเรยนร ทเพยงพอ (e-book.Ram.ออนไลน: 2557)

งานวชาการเปนหวใจสำาคญทงในระดบเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ตองมการบรหารจดการ ทเชอมโยงสอดคลอง สมพนธและเปนไปในทศทางเดยวกน

1.8 งานวชาการของโรงเรยน การกระจายอำานาจการบรหารและจดการศกษา ตามกฎกระทรวง

ศกษาธการ ไดกำาหนดขอบขาย ของงานวชาการ ประกอบดวย (สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2550: 29-51 )

1. การพฒนาหรอการดำาเนนการเกยวกบการใหความเหนการพฒนาสาระหลกสตรทองถน ประกอบดวย 1) วเคราะหกรอบสาระการเรยนรทองถนทสำานกงานเขตพนทการศกษาจดทำา 2) วเคราะหหลกสตรสถานศกษาเพอกำาหนดจดเนนหรอประเดนทสถานศกษาหรอกลมเครอขายสถานศกษาใหความสำาคญ 3) ศกษาและวเคราะหขอมลสารสนเทศของสถานศกษาและชมชน 4) จดทำาสาระการเรยนรทองถนของสถานศกษา 5) ผบรหารสถานศกษาอนมต

2. การวางแผนงานดานวชาการ ประกอบดวย 1) การพฒนาหลกสตรสถานศกษา 2) การพฒนากระบวนการเรยนร 3) การวดผลประเมนผลและการเทยบโอนผลการเรยน 4) การประกนคณภาพภายในและมาตรฐานการศกษา 5) การพฒนาและใชสอเทคโนโลยเพอการศกษา 6) การพฒนาและสงเสรมใหมแหลงเรยนร 7) การวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษา 8) การสงเสรมชมชนใหมความเขมแขงทางวชาการ

3. การจดการเรยนการสอนในสถานศกษา ประกอบดวย 1) จดทำาแผนการเรยนรทกกลมสาระการเรยนร โดยความรวมมอของเครอขายสถานศกษา 2) จดการเรยนการสอนทกกลมสาระการเรยนรทกชน ตาม

12

แนวปฏรปการเรยนรโดยเนนผเรยนเปนสำาคญเพอคณภาพการเรยนรของผเรยน พฒนาคณธรรม นำาความรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3) ใชสอการเรยนการสอนและแหลงการเรยนร 4) จดกจกรรมพฒนาหองสมด หองปฏบตการตางๆ ใหเพอตอการเรยนร 5) สงเสรมการวจยและพฒนาการเรยนการสอน 6) สงเสรมการพฒนาความเปนเลศของนกเรยนและชวยเหลอนกเรยนพการดอยโอกาสและนกเรยนทมความสามารถพเศษ

4. การพฒนาหลกสตรของสถานศกษา ประกอบดวย 1) จดทำาหลกสตรสถานศกษาเปนของตนเอง โดยดำาเนนการ 1.1) จดใหมการวจยและพฒนาหลกสตรใหทนกบการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจและสงคมและเปนตนแบบ 1.2) จดทำาหลกสตรทมงเนนพฒนานกเรยนใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา มความรและคณธรรม สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข 1.3) จดใหมวชาตาง ๆ ครบถวนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานของกระทรวงศกษาธการ 1.4) เพมเตมเนอหาสาระของรายวชาใหสงและลกซงมากขน สำาหรบกลมเปาหมายเฉพาะ ไดแก ดานศาสนา ดนตร กฬา นาฏศลป อาชวศกษา การศกษาทสงเสรมความเปนเลศ ผบกพรอง ผพการและการศกษาทางเลอก 1.5) เพมเตมเนอหาสาระรายวชาทสอดคลองสภาพปญหาความตองการของผเรยน ผปกครอง ชมชน สงคม และโลก 2) จดกระบวนการเรยนรตามหลกสตรใหเหมาะสมกบความสามารถของนกเรยนตามกลมเปาหมายพเศษ 3) คณะกรรมการสถานศกษาใหความเหนชอบ 4) นเทศ ตดตาม ประเมนผลและปรบปรงหลกสตรและรายงานผลใหเขตพนทการศกษารบทราบ

5. การพฒนากระบวนการเรยนร ประกอบดวย 1) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยนโดยคำานงถงความแตกตางระหวางบคคล 2) ฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณและการประยกตความร มาใชเพอปองกนและแกไขปญหา 3) จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจาก

13

ประสบการณจรง ฝกการปฏบตใหทำาได คดเปน ทำาเปน รกการอานและเกดการใฝรอยางตอเนอง 4) จดการเรยนการสอน โดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ ไดสดสวนสมดลกนรวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา 5) จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลา ทกสถานทมการประสานความรวมมอกบบดามารดา และบคคลในชมชนทกฝาย เพอรวมกนพฒนาผเรยน ตามศกยภาพ 6) สงเสรมใหผสอนจดสภาพแวดลอมเพอใหผเรยนเกดการเรยนร และมความรอบร โดย จดบรรยากาศสภาพแวดลอม จดสอการเรยนและอำานวยความสะดวก ใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร ผสอนและผเรยนอาจเรยนรไปพรอมกน

6. การวดผล ประเมนผลและดำาเนนการเทยบโอนผลการเรยน ประกอบดวย 1) กำาหนดระเบยบ การวดและประเมนผลของสถานศกษาตามหลกสตรสถานศกษาโดยใหสอดคลองกบนโยบายระดบประเทศ 2) จดทำาเอกสารหลกสตรการศกษาใหเปนไปตามระเบยบการวดและประเมนผลของสถานศกษา 3) วดผล ประเมนผล เทยบโอนประสบการณผลการเรยนและอนมตผลการเรยน 4) จดใหมการประเมนผลการเรยน ทกชวงชนและจดใหมการซอมเสรมกรณทมผเรยนไมผานเกณฑการประเมน 5) จดใหมการพฒนาเครองมอ ในการวดและประเมนผล 6) จดระบบสารสนเทศดานการวดผลประเมนผลและการเทยบโอนผลการเรยน 7) ผบรหารสถานศกษา อนมตผลการประเมนการเรยนดานตางๆ รายป/รายภาค ตดสนผลการเรยนการผานชวงชนและจบการศกษาขนพนฐาน 8) การเทยบโอนผลการเรยนเปนอำานาจของสถานศกษาโดยแตงตง คณะกรรมการเทยบระดบการศกษา คณะกรรมการเทยบโอนผลการเรยนเพอกำาหนดหลกเกณฑวธการเสนอคณะกรรมการบรหารหลกสตรและวชาการพจารณาตรวจสอบ เสนอผบรหารสถานศกษาอนมต

7. การวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษาในสถานศกษา ประกอบดวย 1) สถานศกษากำาหนดนโยบายใชการวจยเปนสวนหนง ของกระบวนการเรยนรและกระบวนการทำางาน 2) ใชกระบวนการวจยในการ

14

พฒนาคร นกเรยนใหมความรเกยวกบการปฏรปการเรยนร ทำาใหคร ผเรยนไดฝกการคด การจดการ การหาเหตผลในการตอบปญหา การผสมผสานความร แบบสหวทยาการและการเรยนรในปญหาทตนสนใจ 3) ใชกระบวนการวจยในการพฒนาคณภาพการศกษา 4) รวบรวม และเผยแพรรวบรวมวจยเพอการเรยนรและพฒนาคณภาพการศกษา 5) สนบสนนใหครนำาผลการวจยมาใช เพอพฒนาการเรยนร พฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา

8. การพฒนาและสงเสรมใหมแหลงเรยนร ประกอบดวย 1) จดระบบแหลงการเรยนรภายในโรงเรยนใหเออตอการจดการเรยนรของผเรยน 2) จดใหมแหลงเรยนรอยางหลากหลายทงภายในและภายนอกสถานศกษาใหพอเพยง 3) จดระบบขอมลแหลงการเรยนรในทองถนใหเออตอการจดการเรยนรของผเรยน 4) สงเสรมใหครและผเรยนไดใชแหลงเรยนรทงในและนอกสถานศกษา

9. การนเทศการศกษา ประกอบดวย 1) สรางความตระหนกใหแกครและผเกยวของใหเขาใจกระบวนการนเทศภายใน 2) จดการนเทศภายในสถานศกษาใหมคณภาพ 3) จดระบบนเทศภายในสถานศกษาใหเชอมโยงกบระบบนเทศการศกษาของสำานกงานเขตพนทการศกษา

10. การแนะแนว ประกอบดวย 1) กำาหนดนโยบายการจดการศกษาทมการแนะแนว เปนองคประกอบสำาคญ 2) จดระบบงานและโครงสรางองคกรแนะแนวและดแลชวยเหลอนกเรยนของสถานศกษาใหชดเจน 3) สรางความตระหนกใหครทกคนเหนคณคาของการแนะแนวและดแลชวยเหลอนกเรยน 4) สงเสรมและพฒนาครในเรองจตวทยาการแนะแนว และระบบดแลชวยเหลอนกเรยนเพอใหสามารถบรณาการในการจดการเรยนรและเชอมโยงสการดำารงชวตประจำาวน 5) สงเสรมความรวมมอและความเขาใจอนดระหวางครผปกครองและชมชน 6) ประสานดานการแนะแนวระหวางสถานศกษาองคกรภาครฐและเอกชน บาน ชมชน ศาสนสถาน ฯลฯ เกด เครอขายการแนะแนว “ ” 7) เชอมโยงระบบแนะแนวและระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

15

11. การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในและมาตรฐานการศกษา ประกอบดวย 1) กำาหนดมาตรฐานการศกษาเพมเตมสถานศกษา 2) จดระบบบรหารและสารสนเทศ 3) จดทำาแผนสถานศกษาทมงเนนคณภาพ 4) ดำาเนนการตามแผนพฒนาสถานศกษา 5) ตรวจสอบและทบทวนคณภาพการศกษา 6) ประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา 7) จดทำารายงานคณภาพการศกษาประจำาป (SAR) 8) การผดงระบบประกนคณภาพการศกษา

12. การสงเสรมชมชนใหมความเขมแขงทางงวชาการ ประกอบดวย 1) จดกระบวนการเรยนรรวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบน ศาสนา สถานประกอบการและสถาบนอน 2) สงเสรมความเขมแขงของชมชน โดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชน 3) สงเสรมใหชมชนมการจดการศกษาอบรม มการแสวงหาความร ขอมล ขาวสาร 4) รจกเลอกสรรภมปญญาและวทยาการตางๆ 5) พฒนาชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการ และใหมการแลกเปลยนประสบการณระหวางชมชน

13. ประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาและองคกรอน ประกอบดวย 1) ระดมทรพยากรเพอการศกษาและสงเสรมพฒนาการของนกเรยน ในทกดาน โดยใชวทยากรภายนอกและภมปญญาทองถน 2) เสรมสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน 3) ใหบรการดานวชาการทสามารถเชอมโยงหรอแลกเปลยนขอมลขาวสารกบแหลงวชาการอนๆ 4) จดกจกรรมรวมกบชมชนเพอสงเสรมวฒนธรรมการสรางความสมพนธอนดกบศษยเกา การประชมผปกครอง นกเรยนการปฏบตงานรวมกบชมชน

14. การสงเสรมและสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว องคกร หนวยงาน สถานประกอบการ และสถาบนอนทจดการศกษา ประกอบดวย 1) ประชาสมพนธสรางความเขาใจในเรองเกยวกบสทธในการจดการศกษาขนพนฐาน 2) จดใหมการสรางความร ความเขาใจ และ

16

เพมความพรอมในการจดการศกษา 3) รวมกนจดการศกษาและใชทรพยากรรวมกนใหเกดประโยชนสงสดแกผเรยน 4) สงเสรมสนบสนนใหมการจดกจกรรมการเรยนรรวมกน 5) สงเสรมสนบสนนบคคลภายนอกใหไดรบความชวยเหลอทางดานวชาการ ตามความเหมาะสมและจำาเปน 6) สงเสรมและพฒนาแหลงเรยนร ทงดานคณภาพและปรมารเพอการเรยนรตลอดชวต อยางมประสทธภาพ

15. การจดทำาระเบยบและแนวปฏบตเกยวกบงานดานวชาการของสถานศกษา ประกอบดวย 1) ศกษาและวเคราะหระเบยบและแนวปฏบต 2) จดทำารางระเบยบและแนวปฏบตดานงานวชาการ 3) ตรวจสอบรางระเบยบและแนวปฏบตและปรบปรง 4) นำาระเบยบและแนวปฏบตสการปฏบต 5) ตรวจสอบและประเมนผลการใช และนำาไปแกไข ปรบปรงใหเหมาะสมตอไป

16. การคดเลอกหนงสอแบบเรยนเพอใชในสถานศกษา ประกอบดวย 1) ศกษา วเคราะห คดเลอกหนงสอเรยน กลมสาระการเรยนรตาง ๆ ทมคณภาพสอดคลองกบหลกสตรสถานศกษา 2) จดทำาหนงสอเรยน หนงสอเสรมประสบการณ หนงสออานประกอบ แบบฝกหด ใบงาน ใบความร เพอใชประกอบการเรยนการสอน 3) ตรวจพจารณาคณภาพหนงสอเรยน

17. การพฒนาและใชสอและเทคโนโลยเพอการศกษา ประกอบดวย 1) จดใหมการรวมกนกำาหนดนโยบาย วางแผนในเรองการจดหาและพฒนาสอการเรยนร และเทคโนโลยเพอการศกษาของสถานศกษา 2) พฒนาบคลากรในสถานศกษาในเรองเกยวกบการพฒนาสอการเรยนรและเทคโนโลยเพอการศกษาพรอมทงใหมการจดตงเครอขายทางวชาการ ชมรมวชาการ เพอเปนแหลงการเรยนรของสถานศกษา 3) พฒนาและใชสอเทคโนโลยทางการศกษาโดยมงเนนการพฒนาสอและเทคโนโลย ทใหขอเทจจรง เพอสรางองคความรใหมๆ เกดขนโดยเฉพาะหาแหลงสอทเสรมการจดการศกษาของสถานศกษาใหมประสทธภาพ 4) พฒนาหองสมดของสถานศกษาใหเปนแหลงการเรยนรของสถานศกษาและชมชน 5)

17

นเทศ ตดตามและประเมนผลการปฏบตงานของบคลากรในการจดหา ผลต ใชและพฒนาสอเทคโนโลยทางการศกษา

ดงนน กระบวนการบรหารการศกษาจงมบทบาทและเปนกลไกทสำาคญในการพฒนางานวชาการ โดยเฉพาะกระบวนการบรหารงานวชาการ ตองเขาใจขอบขายงานวชาการ ตองเนนการบรหารแบบมสวนรวมและตองอาศยเทคนค วธการ หรอรปแบบการบรหารทเปนนวตกรรมใหมในการขบเคลอนเพอยกระดบการเรยนการสอนทสงผลตอการพฒนาคณภาพของผเรยน

2. แนวคดเกยวกบกระบวนการนเทศการศกษา2.1 ความหมายการนเทศการศกษาHarris (1985: 11) ไดกลาวถงความหมายของการนเทศการ

ศกษาวา สงทบคลากรในโรงเรยนกระทำาตอบคคล หรอสงหนงสงใดโดยมวตถประสงคเพอจะคงไว หรอเปลยนแปลง ปรบปรงการเรยนการสอนเพอใหเกดประสทธภาพในดานการสอนเปนสำาคญ

สงด อทรานนท (2530: 7) ไดใหคำาจำากดความวา การนเทศการศกษา คอ กระบวนการทำางานรวมกบครและบคลากรทางการศกษาเพอใหไดมาซงสมฤทธผลสงสดในการเรยนการสอนนกเรยน

ชาร มณศร (2538: 21)  ไดใหความหมายการนเทศการศกษา จำาแนกเปน 4 ดาน ไดแก การบรหารการศกษา การบรการทางการศกษา การปฏบตการและการวดผล ซงมความหมายกวางขวางและครอบคลมการศกษา รวมถงการเรยนการสอนเปนจดหมายหลก

การนเทศการศกษา  หมายถง  กระบวนการพฒนาครเพอใหครปรบปรงและพฒนาการจดกระบวนการเรยนร ใหการจดการศกษาบรรลจดมงหมายทวางไว เปนกระบวนการใหการแนะนำาชวยเหลอคร ใหสามารถจดกจกรรมการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ โดยอยบนหลกการของประชาธปไตย คอการเคารพซงกนระหวางผนเทศและผรบการนเทศ

2.2 ความมงหมายของการนเทศการศกษา

18

สงด  อทรานนท (2530) กลาวถงจดมงหมายของการนเทศการศกษาไว 4 ประการ  ดงน

1. เพอพฒนาคน หมายถง การนเทศการศกษาเปนกระบวนการทำารวมกนกบคร และบคลากรทางการศกษา เพอใหคร และบคลากรไดเปลยนแปลงพฤตกรรมในทางทดขน

2. เพอพฒนางาน หมายถง  การนเทศการศกษา มเปาหมายสงสดอยทผเรยนซงเปนผลผลตจากการจดกระบวนการเรยนรของคร และบคลากรทางการศกษา โดยเหตนการนเทศทจดขนจงมจดหมาย ทจะพฒนางานคอการจดกจกรรมการเรยนการสอนทดขน

3. เพอสรางการประสานสมพนธ หมายถง การนเทศการศกษาเปนการสรางการประสานสมพนธระหวางผนเทศและผรบการนเทศ ซงเปนผลมาจากการทำางานรวมกน รบผดชอบรวมกน มการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน ซงไมใชเปนการทำางานภายใตการถกบงคบ และคอยตรวจตราหรอคอยจบผด

4.  เพอสรางขวญและกำาลงใจ หมายถง การจดกจกรรมการนเทศทมงใหกำาลงใจแกครและบคลากรทางการศกษา ซงถอวาเปนจดมงหมายทสำาคญอกประการหนงของการนเทศ เนองจากขวญและกำาลงใจเปนสงสำาคญทจะทำาใหบคคลมความตงใจทำางาน หากการนเทศไมไดสรางกำาลงใจแกผปฏบตงาน แลวการนเทศการศกษากยอมประสบผลสำาเรจไดยาก

กระทรวงศกษาธการ (อางถงใน นราวชญ บวรบญฤทธ, 2540) กำาหนดจดมงหมายของการนเทศการศกษาไวดงน

1. เพอใหครดำาเนนกาสอนตามหลกสตรและใหไดผลตามความมงหมายทกำาหนดในหลกสตร

2. เพอใหครไดตระหนกถงปญหาเกยวกบการเรยนการสอนและการจดการศกษา อกทงใหสามารถแกปญหาได

3. เพอพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอนใหมประสทธภาพสอดคลองกบความตองการและความจำาเปน

19

4. เพอรกษา สงเสรม ควบคมคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ

5. เพอใหความชวยเหลอและประสานงานทางวชาการแกกรมเจาสงกด กระทรวงและสถานศกษาหรอหนวยงานทเกยวของตลอดจนองคกรระหวางประเทศ

2.3 กระบวนการนเทศการศกษากระบวนการนเทศการศกษาเปนเทคนควธในการทำางาน กระบวนการ

ทำางานของแตละบคคลยอมจะมความแตกตางกนไปบาง ดงนHarris (1985:17) ไดนำาเสนอกระบวนการนเทศการศกษา นยม

เรยกกนงาย ๆ วา “POLCA” โดยยอมมาจากคำาศพทตอไปนคอP : Planning (การวางแผน) หมายถง การคด การก ำาหนด

วตถประสงค การคาดการณลวงหนา การกำาหนดตารางงานการคนหาวธป ฏ บ ต ง า น แ ล ะ ก า ร ว า ง โ ป ร แ ก ร ม ง า น O : Organizing (การจดสายงาน) หมายถง การกำาหนดมาตรฐานของงาน การรวบรวมทรพยากร ทมอยท งหมดและวสดอปกรณ ความสมพนธแตละขน การมอบหมายงาน การประสานงาน การกระจายอำานาจตามหนาทโครงสรางขององคการและการพฒนานโยบายในก า ร ท ำา ง า น ข อ ง อ ง ค ก า ร L : Leading (การนำาสการปฏบต) หมายถง การตดสนใจ การเลอกสรรบคคล การเราจงใจ ใหก ำาลงใจ คดรเร มอะไรใหมๆ การสาธต การใหคำาแนะนำา การสอสาร การกระตน การใหก ำาลงใจ และการแ น ะ น ำา น ว ต ก ร ร ม ใ ห ม ๆ อ ำา น ว ย ค ว า ม ส ะ ด ว ก ใ น ก า ร ป ฏ บ ต ง า น C : Controlling (การควบคม) หมายถง การสงการ การให รางวล การลงโทษ การใหโอกาส การตำาหน การไลออกและการบงคบใหก ร ะ ท ำา A : Appraising (การประเมนผล) หมายถง การตดสนการปฏบตงาน การวจยและวดผลการปฏบตงาน พจารณาผลงานในเชงปฏบต

20

วาไดผลมากนอยเพยงใดและวดผลดวยการประเมนผลอยางมแบบแผน มความเทยงตรง

สงด อทรานนท (2530:84-88) นำาเสนอกระบวนการนเทศ 5 ขนตอน เรยกวา กระบวนการ PIDRE ประกอบดวย

ขนท 1 วางแผนการนเทศ (Planning-P) เปนขนทผบรหารผนเทศและผรบการนเทศจะทำาการประชมปรกษาหารอเพอใหไดมาซงสภาพปญหาและความตองการจำาเปนทจะตองมการนเทศ วางแผนการปฏบตงานเกยวกบการนเทศทจะจดขน

ขนท 2 ใหความรความเขาใจในการทำางาน (Informing-I) เปนขนตอนของการใหความรความเขาใจถงสงทจะดำาเนนการ ขนตอนในการดำาเนนการมความจำาเปนสำาหรบการนเทศอยางไร ผลจะเปนอยางไรเพอใหความรในการปฏบตทถกตอง

ขนท 3 ลงมอปฏบตงาน (Doing-D) เปนขนทผรบการนเทศลงมอปฏบตงาน ประกอบดวย

3.1 การปฏบตงานของผรบการนเทศ ผรบการนเทศลงมอปฏบตงานตามความรความสามารถทไดรบมาจากการใหความรในสงททำาขนท 2

3.2 การปฏบตงานของผใหการนเทศ ผทำาการนเทศจะทำาการนเทศและควบคมคณภาพ ใหงานสำาเรจออกมาทนตามกำาหนดเวลาและมคณภาพ

ขนท 4 การสรางขวญและกำาลงใจ (Reinforcing-R) เปนขนของการเสรมแรงของผบรหารเพอให ผรบการนเทศมความมนใจและเกดค ว า ม พ ง พ อ ใ จ ใ น ก า ร ป ฏ บ ต ง า น ขนท 5 ประเมนการนเทศ (Evaluating-E) ผนเทศจะทำาการประเมนผลการดำาเนนการเพอรวบรวม ผลการดำาเนนงานปญหาอปสรรคและปรบปรงผลงาน

21

กระบวนการนเทศการศกษา เปนขนตอนทผนเทศดำาเนนการกบผรบการนเทศไดมการวางแผนรวมกนเพอพฒนาการเรยนการสอนไปสความสำาเรจ

2.4 หลกสำาคญของการนเทศการศกษาWiles (อางถงใน สนทร ศรกล, 2541) ไดเสนอหลกสำาคญการ

นเทศการศกษาไว ดงน1. ใหความสำาคญกบครทกคน และทำาใหเหนวาตองการความ

ชวยเหลอจากเขา2. แผนงาน หรอความเจรญกาวหนาเปนผลจากการทำางาน

เปนทม 3. หาโอกาสพบปะสงสรรคเปนกนเองกบครโดยสมำาเสมอ 4. เปดโอกาสใหสมาชกไดแสดงความคดเหน และสงเสรมใหม

ความคดรเรม 5. เปนมตรไมตรกบบคคลทวไป 6. ปรกษากบหมคณะเกยวกบการเปลยนแปลงใด ๆ อนจะพง

ม 7. พจารณาสภาพทเปนปญหาของสมาชก อาจจะซกถาม

สมภาษณ หรอใหคณะครเสนอปญหาทอยในความสนใจรวมกน 8. หากศกษานเทศกกระฉบกระเฉงมชวตชวา หมคณะยอมจะ

เปนเชนกน 9. บทบาทการนำาของศกษานเทศก คอ การประสานงานและ

การชวยเหลอทางวชาการ 10. ฟงมากกวาพด 11. การปฏบตงานเรมดวยปญหาของสมาชก 12. วางแผนปฏบตงานของหมคณะไว

13. ตำาแหนงหนาทมไดทำาใหศกษานเทศกตองเปลยนแปลงพฤตกรรม หรอความเปนมตรไมตรกบหมคณะตองชะงกงน

22

14. พยายามใชประสบการณดานความสามารถตาง ๆ ของครอาวโสใหเกดประโยชน ในการนเทศมากทสด

15. ตดสนใจแนวแนทนตอเหตการณ 16. เอาใจใสรงานในหนาทด 17. สำารวจ และปรบปรงตนเองอยเสมอ 18. สนใจในสวสดภาพของสมาชก 19. มความรบผดชอบ ปลกฝงความรบผดชอบใหแกหมคณะ วจตร วรตบางกรและคณะ(อางถงใน นราวชญ บวรบญฤทธ,

2540) เสนอหลกสำาคญในการนเทศการศกษาไว ดงน1. หาทางใหครรจกชวยและพงตวเอง ไมใชคอยจะอาศยและ

หวงพงศกษานเทศกหรอ คนอนตลอดเวลา 2. ชวยใหครมความเชอมนในตนเอง สามารถทจะวเคราะห และ

แยกแยะปญหาตางๆ ดวยตนเองได 3. ตองทราบความตองการของคร แลววางแผนการนเทศเพอ

ตอบสนองความตองการนน ๆ 4. ศกษาปญหาตางๆ ของคร และทำาความเขาใจกบปญหา

นนๆ แลวพจารณาหาทางชวยแกไข 5. ชกจงใหครชวยกนแยกแยะ และวเคราะหปญหารวมกน 6. การแกไขปญหาเกยวกบการเรยนการสอน ควรเปดโอกาส

ใหครไดใชความคด และลงมอกระทำาเองใหมากทสด 7. รบฟงความคดเหน และขอเสนอแนะตาง ๆ ของคร แลวนำา

มาพจารณารวมกน 8. ชวยจดหาแหลงวทยากร อปกรณการสอน ตลอดจนเครอง

มอเครองใชตาง ๆ ใหแกคร 9. ชวยจดหาเอกสาร หนงสอและตำาราตาง ๆ ใหแกคร 10. ชวยใหครรจกจดหาหรอจดทำาวสดอปกรณการสอนท

ขาดแคลนดวยตนเอง โดยใชวสด ในทองถนทมอย

23

11. หาทางใหสถานศกษา ชมนมชน และหนวยงานทใกลเคยง มความสมพนธกนและชวยเหลอซงกน และกน

12. ตองยอมรบนบถอบคลากรทรวมงานในโรงเรยนนนๆ และแสดงใหเขาเหนวาเขามความสำาคญในสถานศกษานน ๆ ดวย

13. ชวยใหครไดแถลงกจกรรมและผลงานตางๆ ของสถานศกษาใหชมชนทราบโดยสมำาเสมอ

14. ตองทำาความเขาใจกบผบรหารในสวนทเปนหนาทและความรบผดชอบของกนและกน

15. ชวยประสานงานระหวางสถานศกษากบองคการหรอหนวยงานทเกยวของ

16. รวบรวมขอมลตาง ๆ ทเหนวาเปนประโยชนมาทำาการวเคราะหและวจย

17. ทำาความเขาใจเกยวกบเรองราวตางๆ ของการศกษาอยางแจมแจง เพอจะไดดำาเนนการใหบรรลเปาหมาย

2.5 การนเทศการเรยนการสอนการนเทศการเรยนการสอนเปนกจกรรมทสำาคญในการสงเสรมการ

เรยนการสอนทมประสทธผล วตถประสงคทสำาคญคอ การปรบปรงการเรยนการสอนโดยพฒนาวชาชพอยางตอเนอง

ชาญชย อาจนสมาจาร (2536) กลาววา การนเทศการเรยนการสอนเปนกระบวนการของการทำางานกบครเพอปรบปรงการเรยนการสอนในชนเรยน เพอใหมประสทธภาพ

สงด อทรานนท (2532) กลาววา การนเทศการเรยนการสอน เปนการเขาไปสงเกตพฤตกรรมการเรยนการสอนแลวเขาไปเสนอแนะ หรอการใหศกษาเอกสาร การดวดโอ เพอปรบปรงพฤตกรรมการเรยน การสอนใหดขน

นพพงษ บญจตราดลย (อางถงใน นราวชญ บวรบญฤทธ, 2540) กลาววา การนเทศการเรยน การสอน คอ การปรบปรง พฒนา ช

24

แนว เพอสงผลไปทผเรยนใหมคณภาพ ชวยสงเสรมและพฒนาคร โดยมจดมงหมายของการนเทศการเรยนการสอน ดงน

1. การชวยเหลอครใหเลอกและปรบปรงวตถประสงคการสอน2. การชวยเหลอครเลอกและปรบปรงเนอหาการสอน3. การชวยเหลอครใหรจกวธสอน4. การชวยเหลอครใหรจกเลอกและปรบปรงการใชวสด

อปกรณการสอน5. การชวยเหลอครใหรจกเลอกและปรบปรงวธการสอนใช

กจกรรมเสรมหลกสตรในการสอน6. การชวยเหลอครใหรจกเลอกและปรบปรงวธการประเมนผล

การเรยนการสอน2.6 บทบาทของศกษานเทศกชาร มณศร (2538 : 41) ไดสรปบทบาทหนาททวไปของ

ศกษานเทศกไวดงน1. ชวยเหลอแนะนำาโรงเรยนในดานวชาการและการบรหาร2. เสนอแนะขอคดตอกรมในดานวชาการและการบรหาร3. ทำาหนาทเปนสอสมพนธระหวางฝายวชาการกบฝายบรหาร4. ตรวจโรงเรยนในฐานะพนกงานเจาหนาท5. ดำาเนนการนเทศและอบรมครโรงเรยนในสงกด6. ผลตและเผยแพรเอกสารทางวชาการและอปกรณการ

ศกษา6. คนควา ทดลอง วจยงานทางการศกษา7. ประสานงานระหวางศกษานเทศก คร เจาหนาทบรหารการ

ศกษาและหนวยงานอนๆ8. ประเมนผลการศกษาของโรงเรยนทเกยวของ

ชยพฤกษ เสรรกษ (2554 : ภาคผนวก) กลาวถงงานหลกของศกษานเทศก คอ การนเทศทมเนองานในการนเทศ 4 งานหลก ดงน

25

1. งานนเทศการเรยนการสอน เปนงานทสำาคญทสด เปนหนาทหลกของศกษานเทศก โดยตองใหความสำาคญนเทศการเรยนการสอนเปนหลก ไมใชนเทศทวไป และนเทศการศกษาเทานน คำาวา นเทศการเรยนการสอน หมายถง ศกษานเทศกตองสามารถทจะนเทศครในเรองของการทำาหนวยการเรยนร ทำาแผนการเรยนร จดหลกสตรการสอน นเทศใหคจดเปนกลมการสอนแบบโครงงาน ครสามารถทจะใชการประเมนผลแนวใหม ทำา authentic assessment ได นเทศใหครพฒนาหลกสตรใหมๆ เปนตน

2. งานโครงการสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน3. งานโครงการสำานกงานเขตพนทการศกษางานโครงการดงกลาว ตองเปนงานโครงการทจะไปทำาใหคร

เปลยนแปลงหรอพฒนาพฤตกรรมการเรยนการสอนของคร4. งานอนๆ ทไมใชงานวชาการ

สรปไดวา บทบาทหนาทและลกษณะงานในความรบผดชอบการปฏบตงานของศกษานเทศก หนาทหลก คอ การชวยเหลอ แนะนำา และใหคำาปรกษา และใหบรหารทางดานวชาการแกครผสอนในการพฒนา ปรบปรงการเรยนการสอนและผบรหารในการบรหารงานวชาการและหนาทรอง คอ งานอนๆ ทไดรบมอบหมาย

Harri (1985) ไดกำาหนดหนาทของศกษานเทศก ดงน1. หนาทการสอน (Teaching Function) เปนหนาทหลก

ศกษานเทศกจะตองทำางาน ทเกยวกบการสอนโดยตรงนนคอชวยเหลอ แนะนำา เกยวกบวธการสอนทดใหกบคร รวมตลอดถงการวด และประเมนผลดวย

2. หนาทจดบรการ (Special Service Function) เปนการชวยเหลอแนะนำาเกยวกบ การบรการใหแกนกเรยนโดยตรง ไดแก หนวยสขภาพพลานามย การแนะแนว บรการจตบำาบดและ สนทนาการ เปนตน

26

3. หนาทจดอำานวยการ (Management Function) เปนการชวยเหลอในเรองการจดดำาเนนงานในดานธรการทวไป เกยวของกบคณะบคคล เปนการเกยวพนโดยทางออมกบการเรยนการสอน

4. หนาทการนเทศ (Supervision Function) เปนงานเกยวกบการนเทศการตดตอ ประสานงานเปนงานทเกยวของโดยตรงกบการเรยนการสอน ศกษานเทศกจะทำางานรวมกบคร

5. หนาทบรหารงานทวไป (General Administration Function) เปนหนาทเกยวกบ งานบรหารในโรงเรยนทวๆ ไป ทศกษานเทศกจะชวยเหลอโรงเรยนได

วไรรตน  บญสวสด (2536)  ไดกลาวถงภาระหนาทของศกษานเทศก ดงน

1. ชวยเหลอครในการพฒนาและปรบปรงตนเอง 2. สงเสรมใหมการปรบปรงหลกสตร 3. ชวยเหลอครในการปรบปรงการสอนของตนใหดขน 4. เปดโอกาสใหผเชยวชาญในสาขาวชา ซงมอยในโรงเรยนได

ชวยเหลอเพอนคร 5. สงเสรมใหคณะครมความสนใจในอปกรณการสอน 6. ชวยเหลอครในการทำาความเขาใจเกยวกบผเรยนใหดขน 7. ชวยเหลอครในการประเมนผลผเรยน 8. สงเสรม ยวยใหครรจกประเมนผลโครงการการปฏบตงาน

และความกาวหนาของตน 9. ชวยใหครประสบผลสำาเรจและมความรสกมนคง    

2.7 เทคนคและกจกรรมการนเทศการศกษาHarris (1985: 21) ไดเสนอกจกรรมการนเทศการศกษา เปน

กจกรรมสำาหรบสงเสรมใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของคร เปนเครองมอของการนเทศการศกษา เปนพาหนะสำาคญทนำาไปสเปาหมายได ไดเสนอแนะไว ดงน

27

1. หลกเกณฑในการเลอกกจกรรมการนเทศการศกษา เพอการเปลยนแปลง 3 ประเดน ไดแก จดประสงคของการเปลยนแปลง ขนาดของกลมผรบการนเทศ และผลกระทบตอประสบการณทจะทำาใหเกดการเปลยนแปลง

2. กจกรรมการนเทศการศกษา (Activities of Supervision) ไดเสนอแนะกจกรรมของการนเทศการศกษาเพอการเปลยนแปลงไว 23 กจกรรม ดงน

2.1 การบรรยาย (Lecturing)2.2 การบรรยายทมสอประกอบ (Visualized

Lecturing)2.3 การเสนอขอมลเปนกลม (Panel Presenting)2.4 การดภาพยนตร หรอโทรทศน (Viewing Film

or Television)2.5 การฟงจากเทป วทยและจานเสยง (Listening to

Tape, Radio or Record Player)2.6 การจดนทรรศการเกยวกบวสดและเครองมอตางๆ

(Exhibiting Materials and Equipment)2.7 การสงเกตภายในหองเรยน (Observing in

Classroom)2.8 การสาธต (Demonstrating)2.9 การสมภาษณแบบมโครงสราง (Structured

Interviewing)2.10 การสมภาษณเฉพาะบางเรอง (Focused

Interviewing)2.11 การสมภาษณทางออม (Non-directive

Interviewing)2.12 การอภปราย (Discussing)2.13 การอาน (Reading)2.14 การวเคราะหขอมลและการคดคำานวณ

(Analysing and Calculating)

28

2.15 การระดมสมอง (Brainstorming)2.16 การบนทกวดโอและการถายภาพ (Vidio taping

and Photographing)2.17 การจดทำาเครองมอและขอสอบ

(Instrumenting and Testing)2.18 การประชมกลมยอย (Buzz Session)2.19 การทศนศกษา (Field Trip)2.20 การเยยมเยยน (Intervisiting)2.21 บทบาทสมมต (Role Playing)2.22 การเขยน (Writing)2.23 การปฏบตตามคำาแนะนำา (Guided Practice)

Gwynn (1961: 74) เสนอเทคนคการนเทศไว 2 แบบ คอ1. การนเทศเปนกลม มวธการทใชในการนเทศ ดงน

1.1 การจดตงกรรมการกลมทำางาน 1.2 การศกษาวชาการ 1.3 การจดใหมหองปฏบตการหลกสตร 1.4 การอานเฉพาะเรอง 1.5 การสาธตการสอน 1.6 การศกษานอกสถานท 1.7 การฟงคำาบรรยาย 1.8 การอภปราย 1.9 จดใหมหองสมดวชาชพ 1.10 การจดการประชมวชาชพ

2. การนเทศเปนรายบคคล มวธการทใชในการนเทศ ดงน 2.1 การสงเกตการสอนในชนเรยน 2.2 การทดลองในหองเรยน 2.3 การปรกษาหารอ 2.4 การพาครไปเยยมซงกนและกน 2.5 การเลอกวสด อปกรณ สำาหรบการสอน

29

2.6 การประเมนตนเอง ชาร มณศร (2538 : 57-60) สรปเทคนคการนเทศของสาย

ภาณรตน ซงเปนผกอตงหนวยศกษานเทศก ไดกำาหนดเทคนคการนเทศไว ดงน

1. เทคนคการเสนอแนะ1.1 ใชแทนการออกคำาสงบงคบ1.2 ใชแนะใหทราบความจำาเปน

2. เทคนคสาธต2.1 ลงมอทำาเองเปนตวอยาง2.2 สงปญหาใหแกรวมกน

ขอควรระวง เรอง การสาธต คอ ถาไมมนใจวาจะสตไดดแลว ควรหลกเลยงการสาธตเพราะแทนทจะไดผลดกลบจะกลายเปนผลเสย ถาจำาเปนจรงๆ ควรใหครประจำาชนสาธตแทนกได

3. เทคนคกยวกย3.1 ปลอยใหแสดงออกมาใหหมดแลวจงเพมเตมสวนท

ขาดให3.2 สงปญหาทำาใหโตกน

4. เทคนคชวนพาท4.1 สนทนาหลกการและวชาการ4.2 ใหสงทยงขาด

5. เทคนคแพรพมพ5.1 เสนอสงทควรสนใจ5.2 แนะวธการแกปญหาทเหนวายงขาด

6. เทคนคปลกมหานยม6.1 ชวยความทกขยากเปนการสวนตว6.2 มจดมงอยทเดกนกเรยน

7. เทคนคปอนขนมนมเนย ปอนปญหางายๆ ทไมเกนความสามารถแลวคอยขยบขนมาเปนลำาดบ จนเปนทนาพอใจ

30

สรปไดวาเทคนคการนเทศการศกษา กลวธการทำากจกรรมตางๆ ของการนเทศ หรอเปนกจกรรมยอยของกระบวนการนเทศ เพอใหกระบวนการนเทศไดผลดยงขน เพอชวยเหลอแนะนำาครและผบรหารใหปฏบตงานเพอพฒนาการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพ

กจกรรมการนเทศการศกษาเปนสงทจำาเปนทผนเทศจะตองทำาความเขาใจและรจดเลอกใช ใหเหมาะสมกบสภาพของผรบการนเทศในแตละบคคลหรอเปนกลม และตองสอดคลองกบองคความรในแตละครงทจะแกปญหาหรอพฒนา

ดงนนกระบวนการนเทศการศกษา เปนกระบวนการหนงในการขบเคลอนการยกระดบผลสมฤทธทางการศกษา เปนกระบวนการททำาใหครเกดการเปลยนไปในทศทางทดทจะสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน

3. แนวคดเกยวกบกระบวนการเรยนการสอน3.1 ความสำาคญของการจดกระบวนการเรยนการสอนพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ.2545 มสาระสำาคญทมงเนนการจดการศกษาเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร คณธรรม จรยธรรมและมวฒนธรรมทดในการดำาเนนชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยาง มความสข และการจดการศกษาตองยดหลกวา ผเรยนทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดและถอวาผเรยนสำาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและ เตมศกยภาพ (ธเนศ เจรญทรพย,ออนไลน: 2557)

ธเนศ เจรญทรพย (ออนไลน: 2557) การจดการเรยนรจงจำาเปนตองจดใหสอดคลองกบความถนด ความสนใจและพฒนาการของผเรยน เนนฝกทกษะกระบวนการคด การเผชญสถานการณ การประยกตความรเพอใชในชวตประจำาวน นอกจากนการปลกฝงคณธรรม คานยม คณลกษณะอนพงประสงคของสงคม การจดบรรยากาศแหงการเรยนร

31

เปนสงทสำาคญยง เพอมงประโยชนของผเรยนเปนสำาคญ เพอใหผเรยนเปนคนด คนเกง และมความสข คร การเรยนการสอนทดนนควรมความเปนพลวตร คอ มการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทงในดานการจดกจกรรมการเรยนร การสรางบรรยากาศในการเรยนร สาระการเรยนร รปแบบเทคนค วธการ เปนตน ในฐานะครในฐานะผรบผดชอบหลกในการจดการเรยนรควรคำานงถงประเดนดงน         1. ครควรศกษาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานใหถองแท         2. ครควรวางแผนการเรยนรอยางมระบบและลำาดบขนอยางชดเจน         3. ครควรเลอกใชวธการจดการเรยนรใหมๆและเนนผเรยนเปนสำาคญ         4. ครควรใชหลกจตวทยาแรงจงใจใหถกวธและมประสทธภาพสงสด         5. ครควรสรางบรรยากาศในชนเรยนใหเออตอการเรยนรและสนกสนาน         6. ครควรมการประเมนการจดการเรยนรและพฒนาการของผเรยน

ประเดนท 1 ครมหนาทในการศกษาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานใหมความเขาใจอยาง ถถวน เนองจากหลกสตรนนเปรยบเสมอนแสงเทยนนำาทางสำาหรบครในการจดการเรยนร ในหลกสตรแกนกลางฉบบปจจบนนนประกอบไปดวยรายละเอยดทมความจำาเปนและสำาคญ อาท ตวชวด สาระการเรยนร คณลกษณะอนพงประสงค สมรรถนะทสำาคญ เปนตน การทครเขาใจและรรายละเอยดดงกลาวทงหมดอยางเขาใจจะสงผลใหครสามารถจดการเรยนรใหบรรลตามเปาประสงคทหลกสตรวางไวไดและการจดการเรยนรนนจะเปนสงทตอบโจทยความตองการของสงคม           ประเดนท 2 ครควรวางแผนการจดการเรยนรอยางมระบบและลำาดบขนอยางชดเจน ดร.สรน ชมสาย ณ อยธยา ไดกลาวไวในหนงสอการเขยนแผนการจดการเรยนร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 วา ครทดตองมการวางแผนการจดการเรยนร แผนการจดการเรยนรทดตองมการนำาไปปฏบต การปฏบตทดตองเปนไปตามแผนการจดการเรยนรทวางไว ซงสามารถเขาใจไดวา การวางแผนการ

32

จดการเรยนรนนถอเปนเรองจำาเปนอยางยงในบรรดากระบวนการทงหมด ครจำาเปนตองลำาดบขนใหชดเจนวาจะสอนอะไรกอน สอนอะไรหลง แตถงกระนนแผนการจดการเรยนรควรมความยดหยน เปลยนแปลงไดตามโอกาสและสถานการณจรง ครจงควรมความมนใจทจะเผชญกบสถานการณในชนเรยนไดทกรปแบบทเกดขนนอกเหนอความคาดหวงและแผนการจดการเรยนรทเตรยมไว การปรบแผนนนกเพอใหมความเหมาะสม เนองจากวธการทแตกตางนนอาจชวยใหนกเรยนบางคนสามารถเรยนรและเขาใจในเนอหาไดดยงขน นอกจากประเดนขางตน สงทครตองคำานง คอเรองของเนอหาทเตรยมมาในแตละครงของแผนการจดการเรยนรนน ตองเหมาะสมและสอดคลองกบเวลา มความตอเนอง เปนเอกภาพไปตลอดเวลาของการจดการเรยนร ครผสอนตองสามารถปฏบตกจกรรมในแผนนนไดอยางครบถวน หากครผสอนใชเนอหามาก แตเวลานอยซงเปนสงทไมสมพนธกน นกเรยนจะเรยนแบบหนกและไมไดฝกปฏบตดวยตนเองเทาทควร จงอาจสงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนตำากวาเปาประสงคทไดตงไว           ประเดนท 3 ครควรเลอกใชวธการจดการเรยนรทแปลกใหม และเนนผเรยนเปนสำาคญ ดงนนครควรใชกลยทธทแตกตางกนออกไปในการจดการเรยนรแตละครงและควรสอนใหนกเรยนสามารถเชอมโยงความรในชนเรยนกบชวตประจำาวนเขาดวยกนไดอยางสมดล และฝกใหนกเรยนพฒนาทกษะกระบวนการคดทกรปแบบ ตามแนวคดเกยวกบการศกษาและการจดการเรยนการสอนของ ดร.วชย ตนศร กลาวไววา กระบวนการเรยนการสอน ควรมงเนนการแสดงความคด การฝกใหผเรยนไดมองกวางและมองไกล มความเขาใจในระดบมหพภาคและสามารถวเคราะหแยกแยะไดในระดบจลภาค ยงไปกวานนครใหผเรยนเขาใจวาความรไมไดจำากดอยแตในเฉพาะหนงสอหรอในชนเรยนเพยงเทานนดงนนครควรเชอมชองวางระหวางทฤษฎและการปฏบต ทำาใหนกเรยนเกดความชำานาญในเรองทนกเรยนสนใจ และสามารถนำาไปใชไดจรงในชวต สำาหรบการจดการเรยนรแบบผเรยนเปนสำาคญ นกเรยนตองไดรบโอกาสในการเรยนรจากการได

33

ปฏบตจรง ลงมอทำาจรงดวยตนเอง ดงนน ครผสอนจงมหนาทสรางความกระตอรอรน และแรงจงใจในการเรยนร คอยกระตน แนะนำาในสงทนกเรยนสงสย ตองสรางความใฝรใฝเรยน พรอมกนนนกฝกฝนนกเรยนใหมสมรรถนะทสำาคญตามหลกสตร อนไดแก ความสามารถในการสอสาร ความสามารถในการคด ความสามารถในการแกปญหาความสามารถในการใชทกษะชวต ความสามารถในการใชเทคโนโลย และคณลกษณะทพงประสงค           ประเดนท 4 ครควรใชหลกจตวทยาแรงจงใจใหเปนและมประสทธภาพสงสด เนองจากแรงจงใจนนจะนำาไปสกจกรรมการเรยนรของนกเรยน สงทครจะตองทำาในฐานะผนำาแนวทางการเรยนการสอน คอ การกระตนใหเดกๆ รสกถงความตองการของตน เพราะความตองการจะนำาใหนกเรยนนนสนใจและใสใจกบบทเรยน จงสามารถกลาวไดวาแรงจงใจทเหมาะสม จงเปนกญแจสำาคญในการจดการเรยนรทมประสทธภาพ สำาหรบ ครประถมศกษานนการสรางแรงจงใจ ถอเปนสงสำาคญเพราะดวยพฒนาการทางสงคมและอารมณของนกเรยนในระดบนนนยงไมไดรบการพฒนาอยางสมบรณ การทนกเรยนจะจดจอสงใดสงหนงเปนระยะเวลานานๆนนเปนเรองยาก ซงสงนอาจเปนปญหาของครผสอนทกคน แนวทางทดทางหนงคอใหผเรยนจะสรางเปาหมายใหมๆ รวมกนอยางตอเนองเพอดงใหเขาเหนความสำาคญของสงทเขาจะไดเรยนร การสรางแรงจงใจในการเรยนทดอกวธการหนง คอ อารมณขน ในชนเรยนนนครควรเลาเรองตลกใหนกเรยนฟงบาง การมอารมณขนจะชวยทลายกำาแพงระหวางครกบนกเรยนไดและเปนการสรางบรรยากาศแหงการเรยนรทดอกดวย

ประเดนท 5 ครควรสรางบรรยากาศในชนเรยนใหเออตอการเรยนรและสนกสนาน ไมวาจะเปนบรรยากาศทางกายภาพ (Physical Atmosphere)และบรรยากาศทางจตวทยา (Psychological Atmosphere) ซงบรรยากาศทางกายภาพ คอ การจดสภาพแวดลอมตาง ๆ ภายในหองเรยนใหเปนระเบยบเรยบรอย มความสะอาด นาอย มสอ

34

การเรยนรทครบครน พรอม ทจะสงเสรมและพฒนาการเรยนรของนกเรยนทกคน การอาศยความรวมมอในการสรางบรรยากาศทางกายภาพจากผเรยนถอเปนอกหนทางหนงในการทำาใหผเรยนรสกชอบและตองการจะอยในชนเรยนเพราะเขานนไดมสวนรวมในการสรางสรรครปแบบของชนเรยนของเขาเอง ดานบรรยากาศทางจตวทยา คอ บรรยากาศทางดานจตใจทนกเรยนรสกอบอน มความสบายใจ มความสมพนธอนดตอกน มความเปนกนเอง สำาหรบการสรางบรรยากาศความเปนกนเองในชนเรยนระหวางครและนกเรยนนนครควรทำาใหนกเรยนเกดความรสกมสวนรวมการสอน ไมใชบรรยากาศทครยนอยหนาชนตลอดทงชวโมงการเรยนหรอนกเรยนตองจบจองสายตาไปทกระดานดำาเพยงอยางเดยว          ประเดนท 6 ครควรมการประเมนการจดการเรยนรและพฒนาการของผเรยน ซงการประเมนผลนนถอเปนขนตอนสดทายของการจดการเรยนร รายละเอยดในการประเมนตองมใหครบทกปจจยทมผลตอกระบวนการเรยนรของนกเรยน ไมวาจะเปนการประเมนตวคร การประเมนตวนกเรยน การประเมนสอสำาหรบการจดการเรยนร การประเมนทงสามประการนนถอเปนสงจำาเปนเนองจากสงผลโดยตรงตอการจดการเรยนรและพฒนาการทกดาน ไดแก พฒนาการดานสตปญญา พฒนาการดานสงคม พฒนาการดานรางกายและพฒนาการดานคณธรรม จรยธรรมของนกเรยน

3.2 การประเมนผลการจดการเรยนการสอน          ธเนศ เจรญทรพย (ออนไลน: 2557) กลาวถง สงทครตองประเมนตนเองนนควรประกอบไปดวยการประเมนวธ ขนตอนและเทคนคการจดการเรยนรเพราะตวครนนอาจสอนไมชดเจน ไมตรงตามวตถประสงคทตงไวและอาจขาดความตอเนองของเนอหา นอกจากนครอาจขาดความชำานาญในการสอน ไมมความสามารถในการโนมนาวความสนใจของนกเรยนใหมตอบทเรยนได รวมไปถงครตองประเมนความสามารถในการจดชนเรยน การควบคมชนเรยนเพราะครอาจยงไมเขาใจธรรมชาตและพฒนาการดานตางๆของนกเรยนเทาทควร

35

          สำาหรบการประเมนนกเรยน ครควรประเมนตงแตความรพนฐานทนกเรยนแตละคนม เนองดวยนกเรยนทกคนนนมความสามารถในดานตางๆแตกตางกน ครอาจตองชวยนกเรยนปรบพนฐานเปนรายบคคลหรอรายกลมเพอใหเกดความใกลเคยง การประเมนนกเรยนจะทำาใหครร ปญหาการเรยน เชน ความไมใสใจ ความเครยด ความกดดน ความเหนอยลา ซงลวนแลวแตเปนปญหาทเกดขนกบนกเรยนเสมอ ประเดนทสำาคญทสดในเรองการประเมนคอการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนเพอดพฒนาการของนกเรยนและวดวานกเรยนไดรบอะไรบางจากการเรยนรในสงทครจดให    การประเมนสอสำาหรบการจดการเรยนร เปนสงสำาคญอกประการหนง เนองจากสอการเรยนรนนตองสามารถสอสารหรอเปนสะพานเชอมระหวางครผสอนและนกเรยนในการสงผานความรจากครผสอนไปยงนกเรยนไดจรงๆ

3.3 ความสำาคญของสอการเรยนการสอนยพน พพธกล และ อรพรรณ ตนบรรจง (อางถงในธเนศ

เจรญทรพย ออนไลน: 2557) ไดกลาวถงความสำาคญของสอการเรยนการสอนดงน           1. สอการเรยนการสอนจะชวยใหนกเรยนเขาใจบทเรยนไดแจมแจงยงขน           2. ชวยในการสอนนกเรยนทมความสามารถแตกตางกน เชน นกเรยนบางคนซงเรยนออน อาจจะตองใชรปภาพ สอรปธรรม หรอชดการเรยนการสอนรายบคคล ชวยใหเขาบรรลจดประสงคในการเรยน          3. ชวยสรางเสรมความสนใจของนกเรยน           4. ประหยดเวลาในการสอน บางคนกลาววาทำาใหเสยเวลาความจรงนนไมเสยเวลาเลย คนทวาเสยเวลาเพราะใชสอการเรยนการสอนไมเปน           5. เพอชวยใหนกเรยนไดเรยนรจากสงทเปนรปธรรม ซงจะนำาไปสนามธรรมและทำาใหนกเรยนเกดความเขาใจแนนแฟมและจำาไดนาน           6. ใชสอการสอนนนเพอชวยในการอธบายขยายขอความ

36

และสรปขอความได           7. เพอเสรมสรางเจตคตทดแกนกเรยน           8. เพอเสรมใหนกเรยนเกดความคดรเรมสรางสรรค

3.4 การพฒนาตนเปนครทดและมคณภาพ “คนเราจะเปนคนดไดอยทการศกษาและการอบรมบมนสยคน

นน หากคนทอบรมมคณภาพ คนทไดรบการอบรมกจะมคณภาพดวย แมวาจะมเทคโนโลยชนสง แตสงเหลานไมมชวตจตใจ ไมมส ไมมสน อาจทำาใหคนทจตออนเปลยนเปนคนละคน และยากทจะนำามาอบรมบมนสยคนได ดงนนไมมอะไรทจะแทนคนสอนได พระราชดำารสพระบาทสมเดจ”พระเจาอยหวฯ 5 ธนวาคม 2539

“ครหมายความวาบคลากรวชาชพ ซงทำาหนาทหลกทางดานการเรยนการสอน และการสงเสรมการเรยนรของผเรยนดวยวธการตางๆ ในสถานศกษาทงของรฐและเอกชน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ”พ.ศ. 2542 ผทจะเปนครทดและมคณภาพควรมคณลกษณะดงตอไปน (ธเนศ เจรญทรพย, ออนไลน:2557)

มความรดานวชาการ หนาทหลกของครคอการจดการเรยนการสอน คอการสงเสรมการเรยนรของนกเรยนดวยวธการตางๆ ครตองมความรเปนอยางดในเรองทตนรบผดชอบสอนอย เพอสรางศรทธาใหนกเรยน ครควรศกษาคนควาเพมเตมในเรองทสอน เพอใหนกเรยนไดรบความรทกวางขวางและกระจางแจงในสงทเรยน สงผลใหนกเรยนเกดเจตคตทดและรกในการเรยน

มความรดานจตวทยาสำาหรบคร ครควรมความเขาใจนกเรยนทตนสอน และมความรดานจตวทยา เพอเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหเหมาะกบลกษณะของผเรยน ครควรมความรความเขาใจจตวทยาพฒนาการของเดกประถม ความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน กระบวนการเรยนร การสรางแรงจงใจ การเสรมแรงในการเรยนดวยกำาลงใจ

37

มความสนใจใฝร ครควรมความสนใจใฝรในศาสตรอน ๆ เพอนำามาบรณาการในการจดการเรยนการสอนใหมความหมายมากยงขน ครทสนใจใฝศกษาจะเปนตวอยางทดของนกเรยนในการกระตอรอรนเสาะแสวงหาความรอยเสมอ

การเรยนการสอนทมความรในหลาย ๆ ศาสตรเขามาผสมผสานกนจะทำาใหการเรยนการสอนมชวตชวา นกเรยนสามารถนำาความรไปใชในชวตประจำาวน และสามารถเรยนดวยความสนกสนาน

ครควรสนใจเขารวมสมมนาพฒนาความรตาง ๆ ตลอดจนศกษางานวจยและทำาวจยในชนเรยน ทดลองสอนดวยวธการตางๆ ทครพฒนาขน หรอศกษาสำารวจอยางเปนระบบเพอตอบคำาถามงานวจนของตนเอง

มความรกและศรทธาในอาชพคร ความรกและศรทธาในอาชพ เปนพนฐานสำาคญทกอใหเกดความมงมนในการทำางานใหเกดประสทธภาพ ไมยอทอตออปสรรค มความขยนขนแขง มความกระตอรอรนในการเตรยมการสอน รกการสอน มความสขในการสอน จดหากจกรรมและสอการสอนทมคณภาพ มศลปะในการสอนดวยรปแบบทหลากหลาย กอใหเกดบรรยากาศในการเรยนทมชวตชวานำามาซงการเรยนรทมความหมายแกผเรยน

มศลปะในการถายทอด มความสามารถในการใชวธการตางๆ ถานทอดความรไดอยางมประสทธภาพ ตระหนกถงความสำาคญของผเรยนโดยยดผเรยนเปนสำาคญ เปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนร โดนครตองหมนคนควาหาขอมลจากแหลงตางๆ นำามาใชจดกจกรรมสรางสรรคและพฒนาการเรยนการสอนทเออตอการเรยนร ทาทายความสามารถ จงใจ เราใจใหใฝร และอยากรวมกจกรรมตางๆ

รแหลงวทยาการประเภทตางๆ ครควรมความรอบรทจะหาขอมลอนหลากหลายจากแหลงวทยาการประเภทตางๆ จากสถาบนทงภาครฐและเอกชน ซงอาจขอความรวมมอจากสถาบนเหลานน เพอรวมมอกน

38

พฒนาการเรยนการสอน แหลงวทยาการเชน ตำารา หนงสอ งานวจย อนเตอรเนต พพธภณฑ

มสำานกในการใชภาษาไทยใหถกตอง ครทกคนตองมสำานกในการใชภาษาไทยใหถกตองเพราะภาษาไทยเปนเครองมอของการสอสาร ครตองตระหนกใหด โดยพดชดเจน ระมดระวงในการออกเสยงคำาทใช ร ล –และคำาควบกลำา รวมทงตองคนควาการเขยนสะกดคำา หรอการอานคำาตางๆ ใหถกตองตามพจนานกรม

มสขภาพจตดและมอารมณขน ทวงทาและลลาของครทปรากฏตอสายตานกเรยนมสวนสำาคญทสงเสรมการเรยนการสอน ครทยมแยมแจมใสและมสขภาพจตดจะทำาใหนกเรยนพลอยสบายใจและ มความสขตามไปดวย ชวยใหเกดบรรยากาศทจงใจนาเรยน นกเรยนไมเกดความหวาดวตก มความมนใจในการแสดงความคดเหน กลาวกถาม เพราะครมความเปนกนเอง และมบคลกภาพทใหความอบอนปลอดภย

มบคลกภาพทด ครมบคลกภาพทด มรสนยมในการแตงกาย คอแตงกายตามสมยนยม สะอาดเรยบรอย นาเลอมใส ไมปลอยตวตามสบายจนดโทรม ครทแตงหนามากจนเกนไป นงกระโปรงสนจนเกนไป ใชอาภรณประดบกายมากมาย ใชนำาหอมกลนรนแรง ไวผมทรงประหลาด ๆ ยอมผมดวยสสนตางๆ มากจนเกนงาม หรอแตงกายดวยสสนฉดฉาดและลวดลายมากจนนกเรยนเวยนศรษะ เปนการปฏบตตวทไมเหมาะสมกบความเปนคร เปนอปสรรคตอการเรยนการสอน เพราะนกเรยนแทนทจะสนใจฟงสงทครสอนกลบไปสนใจในรปลกษณของครทไมเออตอการเรยน

มความมนคงทางอารมณและมความประพฤตด ครทดตองมความมนคงทางอารมณ ไมเดยวดเดยวราย ทำาใหนกเรยนเกดความสบสน ไมศรทธาในตวคร ตองปฏบตตนเปนผมความประพฤตด เพอเปนแบบอยางทดแกนกเรยน เชน ความขยนหมนเพยร ซอสตย อดทน ตรงตอเวลา รบผดชอบ ยตธรรม รจกใหอภย ไมควรทำาตวเจาคดเจาแคน อาฆาตพยาบาทนกเรยน

39

โดยสรปการจดการเรยนการสอนเปนบทบาทของคร ทสำาคญ มดงน          ครควรศกษาหลกสตรแกนกลาง เพอรและเขาใจในสงทตนตองสอนอยางชดเจน วางแผนการเรยนร เพอความราบรนในการจดการเรยนร เลอกใชวธการจดการเรยนรใหมๆ และเนนผเรยนเปนสำาคญ เพอสงเสรมใหผเรยนเกดการเรยนรอยางครบถวนทกคนและมบทบาทในจดการเรยนรของตนเองเพอสรางความเขาใจในบทเรยนทยาวนาน ใชหลกจตวทยาแรงจงใจใหถกวธและมประสทธภาพสงสด เพอดงความสนใจของนกเรยนใหอยกบบทเรยนเพอการเรยนทมประสทธภาพอยางแทจรง สรางบรรยากาศในชนเรยนใหเออตอการเรยนรและสนกสนาน เพอทำาใหนกเรยนรสกถงความสนกสนานและความสขในการไดเขารวมในชนเรยนและมการประเมนการจดการเรยนรและพฒนาการของผเรยน เปนการตรวจสอบตนเอง นกเรยน สอ กระบวนการเพอการพฒนาใหดขนตอไปในภายภาคหนา          หากครปฏบตไดตามหนาทดงกลาวขางตน รากฐานทมนคงแขงแรงนนจะบงเกดแกนกเรยนทกคน และเขาเหลานนจะเปนกำาลงของชาตทดไดตอไปในอนาคต

ยนยง ราชวงษ (2556: 14-22) กลาววา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสะบร เขต 1 ในฐานะหนวยงานททำาหนาทสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาใหสถานศกษาสามารถดำาเนนงานบรรลตามนโยบาย เปาหมายหรอจดเนนทกำาหนด ไดประกาศให ปการศกษา 2556 “เปนปแหงการพฒนาคณภาพการศกษา เพอสรางและเตรยมอนาคตผเรยน โดยอาศยกลไกในการขบเคลอนการพฒนาคณภาพการศกษาให”เปนไปตามประกาศ 3 กลไก คอ กลไกท 1 กระบวนการเรยนการสอน กลไกท 2 กระบวนการบรหารและ กลไกท 3 กระบวนการนเทศ โดยในสวนกระบวนการเรยนการสอน มรายละเอยดดงน

กระบวนการเรยนการสอน โดยมครเปนกลไกสำาคญในการดำาเนนกจกรรม โดยทครในฐานะทรบผดชอบในการจดการเรยนการสอนหรอจดประสบการณใหกบนกเรยน จะตองปฏบตตนใหไดคณภาพ 3 คณภาพ ดงน

40

1. ครคณภาพ โดยครตองมคณลกษณะ ดงน1.1 ความรด (know it well) การทครจะจดประสบการณให

กบนกเรยนไดนนครตองความร ความเขาใจและความสามารถเปนเบองตน ในเรองตอไปน

1) รหลกสตรการศกษาขนพนฐาน/หลกสตรการศกษาปฐมวย ตามทไดรบมอบหมายจากผบรหารโรงเรยน อยางนอยตองรวา หลกการ จดหมาย โครงสราง มาตรฐานการเรยนร สมรรถนะสำาคญของผเรยน และคณลกษณะอนพงประสงคไดกำาหนดทศทางไวอยางไร เพราะหลกสตรถอวาเปนมวลประสบการณทครจะตองนำาไปจดใหกบนกเรยน ครตองสอนตามหลกสตร ไมใชสอนตามหนงสอเรยนของสำานกพมพตางๆ ทโรงเรยนจดหาหรอซอมา หนงสอเรยนถอวาเปนแหลงเรยนรเพยงสวนหนงเทานนไมไดสะทอนถงความครอบคลมถงมาตรฐานการเรยนรและตวชวด

2) รเนอหาวชาทสอน (Content) เนอหาหรอสาระวชาเปนสงสำาคญ ถามวาไดมาจากไหน กไดมาจากครนำามาตรฐานการเรยนรและตวชวดในแตละรายวชาและดบชนมาทำาการวเคราะหกจะพบสาระหรอเนอหาการเรยนรทจะนำาไปจดกจกรรมการเรยนรใหกบนกเรยนของแตละระดบชนเปนอยางด โดยนำามาจดทำาคำาอธบายรายวชา จดทำาโครงสรางรายวชาและออกแบบหนวยการเรยนร นอกจากนธรรมชาตของแตละวชาจะมความแตกตางกนบางรายวชาตองมพนฐานเรองนนเรองนมากอนจงจะจดประสบการณใหมได บางรายวชาสาระจะมความเปนอสระตอกน บางรายวชาตองใชแหลงเรยนร บางรายวชาตองฝกทกษะ ดงนนครตองทำาความเขาใจเปนอยางด

3) รเทคนควธการสอน (Instruction technique) เทคนคหรอวธการจดกจกรรม เปนสสนหรอสรางบรรยากาศใหนกเรยนเกดการเรยนร มความสข สนกสนานกบการเรยนไมนาเบอ ดงนนครตองรเรองจตวทยาการเรยนร วานกเรยนจะเกดการเรยนรไดตองดำาเนนการ

41

อยางไร ครตองรจตวทยาการสอนวาจะใชรปแบบการสอนอยางไรจงจะเหมาะสมกบนกเรยน

4) รเรองสอ นวตกรรมการเรยนร (Learning innovation) สอ นวตกรรมการเรยนร เปนตวเสรมหรอตวชวยคร ทำาใหนกเรยนเกดการเรยนรไดเรวขน เกดความคงทนในการเรยนร(ไมลม) ดงนน ครตองสามารถหาแหลงของสอ นวตกรรมซงมมากมายในยคแหงโลก ICT และรจกเลอกสอ นวตกรรมการเรยนรมาใชใหเหมาะกบธรรมชาตวชา เหมาะกบวยของนกเรยน นอกจากนนครตองเรยนรวธการสรางหรอผลตสอ นวตกรรมการเรยนรในบางชนดหรอบางประเภท บางครงกใหนกเรยนมสวนรวมในการจดหาสอกจะเปนการด ครตองสามารถประยกตใชสอ นวตกรรมการเรยนรไดอยางเหมาะสมและประการสดทายครตองรจกวธการบำารงรกษาสอ นวตกรรมการเรยนรใหมอายการใชงานไดเปนอยางด

5) รเรองการวดและประเมนผล (Measurement and evaluate) การวดผลเปนหวใจสำาคญในการจดการเรยนร เปนตวชวดวาสงทครจดประสบการณใหกบนกเรยนนนบรรลตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวดของหลกสตรหรอไม ถาครวดผลไมถกตอง กจะไดขอมลทเปนเทจ การวดผลเปนการรวบรวมขอมลเกยวกบตวนกเรยนในทกๆดาน ดวยวธการตางๆ เชน การสงเกต การสมภาษณ การสอบถาม การตรวจผลงานเปนตน ดงนนครจงตองใชวธการทหลากหลายใหสอดคลองกบพฤตกรรมของนกเรยน จากนนนำามาสรางเครองมอวดผล นำาไปใชเกบขอมล จากนนนำาขอมลทไดทงหมดมาประเมนนกเรยน โดยเนนการประเมนเพอปรบปรงการเรยนร และการสอนของครดวย

6) รอาเซยน (ASEAN) เปนททราบดวา ป 2558 ประเทศไทยตองเขาสประชาคมอาเซยน หมายความวา ทกประเทศทเปนสมาชกตองหลอมรวมกนในระบบความมนคง ระบบเศรษฐกจ ระบบสงคม วฒนธรรม การศกษา โดยมกฎบตรของอาเซยนเปรยบเสมอนกฎหมายแมบททสมาชกใชรวมกนทประเทศสมาชกตองปฏบตตาม ดงนน ครตอง

42

เรยนรและนำามาถายทอดใหกบนกเรยนในการเรยนรเพอเตรยมตวใหมความพรอมในทกๆ ดาน ไมเชนนนจะกอใหเกดปญหาดานสงคมตามมา

7) รภาษาองกฤษ (English) เปนภาษาอาเซยน ทตองใชในการสอสาร ในการเรยนร ดงนนอยางนอยทสดตวครเองตองมทกษะอยางนอย 2 ทกษะ คอ ทกษะการพดและทกษะการฟง เพอจะสามารถสอสารกนได เมอเปดประเทศในกลมอาเซยน

8) รเทคโนโลย (Technology) เปนปจจยทสำาคญในโลกยคปจจบนทครจะตองตามใหทน เพราะเทคโนโลยมทงคณและโทษ แตสงสำาคญตองนำามาใชเพอการแสวงหาความร เพอการพฒนาตนเอง และนำามาใชเปนสอ และแหลงเรยนรเพอพฒนาคณภาพนกเรยน

1.2 สอนด (Teach good) การสอนหรอปจจบนมกใชคำาวา การจดการเรยนร ครตองเปนนกจดการทด ไมใชเปนผบอกความร แตจะจดการอยางไรเพอใหนกเรยนไดเกดการเรยนรทคงทนหรอมความยงยน โดยคร จะตองมการดำาเนนการ ดงตอไปน

1) เตรยมการสอน (Prepare teach) การเตรยมการสอนเปนการเตรยมตวของครใหมความพรอมกอนเขาหองเรยนเพอพบกบนกเรยนในการจดการเรยนร อยางนอยครตองเตรยมแผนการจดการเรยนรและในแผนการจดการเรยนร กจะมการออกแบบกจกรรม มสอ มเครองมอวดและประเมนผล ทมความสมบรณ ถกตองตามหลกวชาการ

2) จดทำาแผนการจดการเรยนร (The conspiracy manages to learn) โดยครจะตองมการวเคราะหมาตรฐานการเรยนร ตวชวดในรายวชาทสอนหรอจดประสบการณใหกบนกเรยน มาจดทำาคำาอธบายรายวชา แลวนำามาออกแบบหนวยการเรยนรทองมาตรฐาน โดยแผนการจดการเรยนรตองมองคประกอบทสำาคญครบถวน เชนม สาระสำาคญ มาตรฐานการเรยนร ตวชวด จดประสงคการเรยนร สาระการเรยนร กจกรรมการเรยนร สอและแหลงการเรยนร การวดและประเมนผลการเรยนร บนทกหลงสอนและขอคดเหนของผบรหารโรงเรยนหรอผทไดรบ

43

มอบหมาย เปนตน แตอยางไรกตามองคประกอบของแผนการจดการเรยนรนนกขนอยกบแตละบรบทของโรงเรยนเปนผกำาหนดตามความเหมาะสม

3) จดการเรยนการสอน (The administration studies to teach) เปนหนาทหลกของครทจะตองนำาหลกสตรทไดเตรยมการวางแผนมาสการปฏบต ใหเปนรปธรรม พยายามจดกจกรรมใหสอดคลองทไดออกแบบไวในแผนการจดการเรยนร กจกรรมนนตองเปนไปตามธรรมชาตวชา มความหลากหลายไมใหนกเรยนเกดความเบอหนาย พยายามใหนกเรยนไดลงมอปฏบตใหมากทสด (Learning by doing) มการเชอมโยงหรอบรณาการการเรยนร (Integration) กบวถชวต วฒนธรรมแหลงเรยนรทมทงในและนอกโรงเรยน เปดโอกาสใหนกเรยนมสวนรวมทงการออกแบบกจกรรม ปฏบตกจกรรมและประเมนความสำาเรจ กจกรรมใหนกเรยนนนมความสข สนกสนานกบการเรยนร และเนนความแตกตางระหวางบคคลนนคอกจกรรมนกเรยนทเรยนออนยอมมความแตกตางกบนกเรยนทเรยนเกง

4) ใชสอ นวตกรรมทเหมาะสม การใชสอ นวตกรรมและแหลงการเรยนรเปนสวนหนงของการจดกจกรรมการเรยนร สอ นวตกรรมมหลากหลายลกษณะ อาจเปนเทคนควธการ อาจเปนเอกสาร แลวแตเมอใชแลวสงสำาคญคอครตองมการประเมนผลไดวาเมอใชไปแลวสอ นวตกรรมหรอแหลงเรยนรนนเกดผลดตอนกเรยนหรอไม

5) วดและประเมนผล ครพยายามนำาความรเรองการวดและประเมนผลมาใชใหถกตอง สงสำาคญวดผลใหตรงตามตวชวดและจดประสงคการเรยนรทกำาหนดไวในแตละแผนการจดการเรยนร

6) บนทกหลกสอน (Record the back teaches) การบนทกหลงสอนเกดขนภายหลงจากทครไดมการวดและประเมนผลนกเรยนแลว โดยการบนทกตองเปนตวชวดถงความสำาเรจและแสดงถงจดออนทตองปรบปรงและพฒนาในการจดกจกรรม สอดคลอง ครอบคลมตวชวดและจดประสงค ทกำาหนดไวในแตละแผนการจดการเรยนร สะทอนการสอนของครวาตองปรบปรงอะไร มขอจำากดหรอขอเสนอแนะอะไรและ

44

สะทอนผลนกเรยนเปนรายบคคลเพอนำาไปสการปรบปรงและพฒนาการเรยน จากนนนำาผลทไดจากการบนทกรายงานผเกยวของทราบ เชน บรหารโรงเรยน ครทปรกษา ครแนะแนว หรอผปกครองไดรบทราบ เปนตน

7) ทำาวจยในชนเรยน (Classroom action research) เปนกระบวนการตอยอด จากการวดและประเมนผลทเปนรองรอยทปรากฏในบนทกหลงสอน โดยใหนำาสวนทเปนขอบกพรองทางการเรยนของนกเรยนมาทำาการวเคราะหปญหาและสาเหตทแทจรงวาเกดจากอะไรทนกเรยนไมบรรลความสำาเรจ เกดจากตวครหรอตวนกเรยน จากนนนำามาสการคดคนหาวธการหรอรปแบบวธการเพอแกปญหาแลวนำาไปแกปญหา ในการสอนซอมเสรมหรอสอนตามปกตแลวแตเวลาทเอออำานวย เมอใชไปแลวประเมนอกครงวา เปนอยางไรแลวกนำาเสนอผลทไดจากการแกปญหาในครงน รายงานผลงายๆ ไมซบซอน ใหเหนกระบวนการแกปญหาและผลสำาเรจจากการแกปญหา นคอการวจยของคร หรอการวจยในชนเรยน

1.3 เปนคนด (Be the good person) การทครเปนคนดนนเปนปจจยสำาคญในการพฒนาคณภาพการศกษา ประกอบดวย

1) การประพฤตด ครถอวาเปนบคคลทสงคมใหการยอมรบในชมชน ตองประพฤตปฏบตตนใหเปนทยอมรบของเพอนรวมงาน ผบงคบบญชา ผปกครองและสงคม นอกนนตองยดมนในหลกธรรมของศาสนาทตนนบถอ

2) มความรบผดชอบ โดยเฉพาะความรบผดชอบตอหนาททไดรบมอบหมายถอวาเปนความรบผดชอบทสำาคญ นอกจากนนตองรบผดชอบตอตนเองวาตนเองมหนาททปฏบตอะไรตอครอบครว ตอสงคมตองปฏบตหนาทใหครบถวนสมบรณ

3) การเสยสละ คนเปนครแนนอนตองอทศเวลาเพอการเรยนการสอนเพอลกศษยของตนเองรวมทงในบางครงจำาเปนตองมการ

45

สละทรพยสมบต เวลาหรอแรงกายแรงใจทำาประโยชนเพอการศกษาทมเปาหมายคอลกศษยเปนคนด คนเกงและอยในสงคมอยางมความสข

4) มวนยในตนเอง เปนขอกำาหนดทหนวยงานหรอองคกรตกลงกนเพอใหการปฏบตงานกอใหเกดประสทธผลและประสทธภาพอนสงสด ครตองเปนคนทตรงตอเวลา ยดกฎ ระเบยบหรอขอบงคบของทางราชการ ไมทำาใหราชการเสยหาย

5) มความซอสตย ความซอสตยเปนหวใจของการปฏบตงานถาบคคลใดไมมความซอสตยจะสงผลเสยตอหนวยงานและราชการ ทสำาคญครนนตองซอสตยตอตนเองและผอน

6) พฒนาตน ครตองบคคลทตองทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลกทเกดขนตลอดเวลา ตองเปนคนททนตอเหตการณทเกดขน จะทำาเชนนไดนนครตองเปนคนใฝเรยนร แสวงหาความร อยตลอดเวลาและเขารบการพฒนาอยางตอเนอง

7) มจตวญญาณ ถอวาเปนวชาชพชนสงของความเปนคร ทตางจากวชาชพอน ครตองมจตวญญาณของความเปนคร เปนครดวยใจ ไมใชเปนดวยกาย (ถงชวโมงเขาสอน หมดชวโมงไมใชหนาท) ตองเอาใจใส ดแลใหความรก ความอบอนแกนกเรยนอยตลอดเวลาทงในและนอกเวลาเรยน ตองเฝาด เฝาระวงไมใหลกศษยเกดความลมเหลวในชวตและสงคม ครตองเปนทพงสำาหรบนกเรยนไดตลอดเวลา

8) มความเปนประชาธปไตย ความเปนประชาธปไตยทสำาคญครตองเปนแบบอยางทดใหกบนกเรยน ยดมนในสงทดทสงคมสวนใหญยอมรบ รหนาททตองกระทำา และรจกใชสทธทไมกอใหเกดความเดอดรอนตอผอน

9) ปฏบตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานใหแกประชาชนชาวไทยเพอไดนอมนำาไปประพฤตหรอปฏบตตนในวถชวตประจำาวน ทงตอตนเองและตอสงคม ประเทศชาต โดยตองรจกวาอะไรจำาเปนหรอไมจำาเปน อะไรควรทำา ไม

46

ควรทำา นนคอความมเหตผล และสรางภมคมกนใหกบตนเอง ครอบครวและสงคม

1.4 ชวยเหลอสงคมและประเทศชาตด นอกจากครจะตองประพฤตปฏบตตนเปนคนดแลวสงสำาคญอกประการหนงคอ การชวยเหลอสงคมและประเทศชาตด โดยมลกษณะกจกรรม ดงน

1) การเขารวมกจกรรมของชมชน โดยปกตการทำางานของครนอกจากการจดกจกรรมการเรยนการสอน แลวครยงตองมการประสานความรวมมอกบชมชน สงคมแลวครตองไปเขารวมการจดกจกรรมของชมชน สรางความรก ความเขาใจทด มจตสาธารณะบำาเพญตนใหเกดประโยชนตอสงคม

2) ใหความชวยเหลอ เปนจตอาสา สนบสนนกจกรรมทดในสงคม

3) ใหความรแกชมชน ทำาหนาทเปนวทยากร เปนทปรกษา แนะนำาสงทเปนประโยชนแกสงคมและประเทศชาตดวย

2. ชวโมงคณภาพ ทำาอยางไรในการจดกจกรรมการเรยนการสอนในแตละชวโมงของครนน จงจะ มชวตชวา มความหมายตอนกเรยน ไมสรางความเครยด ความกดดนใหเกดขนกบนกเรยน เปนชวโมงทมแตความสข ความสนกสนานกบการเรยนร ทาทายตอการเรยนรของนกเรยน ดงนนเพอใหเกดเปนชวโมงคณภาพอยางแทจรง

2.1 มการเตรยมการสอนทด (Prepare teach) การเตรยมการสอนเปนการเตรยมตวของครใหมความพรอมกอนเขาหองเรยนเพอพบกบนกเรยนในการจดการเรยนร อยางนอยครตองเตรยมแผนการจดการเรยนรและในแผนการจดการเรยนร กจะมการออกแบบกจกรรม มสอ มเครองมอวดและประเมนผล ทมความครอบคลมพฤตกรรมการเรยนร มความสมบรณ และมความถกตองตามหลกวชาการ

2.2 จดทำาแผนการจดการเรยนรมคณภาพ (The conspiracy manages to learn) การจดทำาแผนการจดการเรยนร ครตองมการวเคราะหมาตรฐานการเรยนร ตวชวดในรายวชาทสอน มาจด

47

ทำาคำาอธบายรายวชา จดทำาโครงสรางรายวชา แลวนำามาออกแบบหนวยการเรยนรทองมาตรฐาน โดยแผนการจดการเรยนร ตองมองคประกอบทสำาคญครบถวน สงทปรากฏในการายละเอยดของแผนการจดการเรยนร ตองเหมาะสมกบเวลา วยของนกเรยนและมความเปนไปไดทสด ถาใชแลวขอใหบนทกผลวาสงทไดออกแบบไวประเดนใดใชไดเหมาะสมด ประเดนใดทตองปรบปรงแกไข จะนำามาพฒนาแผนการจดการเรยนรใหมคณภาพทดยงๆ ขนตอไป

2.3 จดกระบวนการเรยนรมคณภาพ ซงรายละเอยดสวนหนงอยในหวขอสอนด แตมประเดนเพมเตม คอ

ครตองเปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงบทบาทของนกเรยน อยางเดนชดดงตอไปน 1) นกเรยนมสวนรวมในการวางแผนการเรยนร 2) นกเรยนไดเรยนรตรงกบความตองการ ความสนใจ และความถนดของตนเอง 3) นกเรยนมโอกาสไดแสดงความคดสรางสรรค 4) นกเรยนมโอกาสไดแสดงออกอยางอสระ 5) นกเรยนไดเปนผปฏบตดวยตนเอง 6) นกเรยนไดเรยนรจากประสบการณตรงและเรยนรจากสภาพจรง 7) นกเรยนไดใชสอและแหลงเรยนรเพอการเรยนรอยางหลากหลาย 8) นกเรยนไดแลกเปลยนเรยนร รวมกบผอน หรอไดทำางานเปนกลม 9) นกเรยนไดเรยนรอยางมความสข

ครจดกระบวนการเรยนร โดยลดบทบาทของครลงจากเดมทครคอยบอกคอยอธบายกกลบมาเปนผอำานวยความสะดวก นกเรยนเปลยนจากผรบมาเปนผเรยนร เปลยนจากผจำามาเปนผคด ผทำา แลวจงจำาได ดงนนบทบาทครจงเปลยนไป ดงน 1) ครผอำานวยการแสดง ครมหนาทคอยอำานวยความสะดวกใหนกเรยนไดคดหรอ แสวงหาความรไดอยางราบรน 2) ครผจดการ ครมหนาทจดการ จดหา เพออำานวยใหผเรยนไดจดกจกรรมการเรยนไดอยางสะดวก 3) ครผประสาน ครทำาหนาทเพยงเปนผประสาน เปนผทำาใหผเรยนไดจดกจกรรมการเรยนไดอยางสะดวก 4) ครกลยาณมตร ครตองทำาตนเปนมตรผใจด ใหเดกกลาถาม กลาปรกษามความเมตตา และมปฏสมพนธทดตอนกเรยน

48

2.4 ใชสอและนวตกรรมประกอบการเรยนการสอนทเหมาะสม เปนททราบดวาการใชสอ นวตกรรมการเรยนรเปนสวนหนงของการจดกจกรรมการเรยนร ทสำาคญคอครตองมการประเมนผลการใชสอ นวตกรรมการเรยนรเมอไดใชไปแลววา สอ นวตกรรมการเรยนรนนเกดผลดตอนกเรยนหรอไม และตองคำานงผลทเกดขนทางดานจตใจดวยนนกคอความพงพอใจหรอความชอบ ไมชอบของนกเรยนทมตอสอ นวตกรรมการเรยนรดวย สอ นวตกรรมบางประเภทเปนการสรางความกดดนทางดานจตใจใหกบนกเรยนซงเปนสงทไมด

2.5 มวธการวดและประเมนผลอยางหลากหลาย(Measurement and evaluate) การวดผลเปนหวใจสำาคญในการจดการเรยนร เปนตวชวดวาสงทครจดประสบการณใหกบนกเรยนนนบรรลตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวดของหลกสตรหรอไม ถาครวดผลไมถกตอง กจะไดขอมลทเปนเทจ การวดผลเปนการรวบรวมขอมลเกยวกบตวนกเรยนในทกๆดาน ดวยวธการตางๆ เชน การสงเกต การสมภาษณ การสอบถาม การตรวจผลงานเปนตน ดงนนครจงตองใชวธการทหลากหลายใหสอดคลองกบพฤตกรรมของนกเรยน จากนนนำามาสรางเครองมอวดผล นำาไปใชเกบขอมล จากนนนำาขอมลทไดทงหมดมาประเมนผลนกเรยน โดยเนนการประเมนเพอปรบปรงการเรยนร และการสอนของครดวย ดงนนการประเมนผลนกเรยนจะเกดขนไดกตอเมอมการวดผลทไดขอมลทเพยงพอสำาหรบการตดสนใจในแตละเรองหรอแตละตวชวด

2.6 มการปรบปรงและพฒนาการเรยนการสอนอยางตอเนอง การปรบปรงการเรยนการสอน จะเกดขนไดกตอเมอ มการจดกจกรรมการเรยนการสอน มการวดและประเมนผลแลว การปรบปรงและพฒนา ประกอบดวย 2 สวน คอ ปรบปรงและพฒนาการสอนของครเอง กบปรบปรงและพฒนาการเรยนรของนกเรยน ทำาอยางไร สงสำาคญคอครตองมการบนทกผลหลงสอนใหไดขอมลทเพยงพอทนำาไปสการปรบปรงและพฒนาได ครตองมการบนทกผล เกบหลกฐานรองรอยการเรยนรทเกดขนใหมากทสดเทาทจะทำาได ไมเชนนน การปรบปรงและพฒนาจะอยบน

49

พนฐานความไมจรง ความรสกทไมใชความจรง แลวผลสดทายการแกปญหาหรอการพฒนากจะไมประสบผลสำาเรจ

3. นกเรยนคณภาพ สงทตองการใหเกดขนหลงจากทครไดจดกจกรรมการเรยนการสอนไปแลว กคอคณลกษณะของนกเรยนดงตอไปน

3.1 คณภาพดานวชาการ คอ ผลสมฤทธทางการเรยน 8 กลมสาระการเรยนรทไดทำาการวดและประเมนโดยคร โรงเรยนเองและจากหนวยงานอนททำาการประเมน ผลการประเมนผลนกเรยนชนประถมศกษาปท 1-3 เกยวกบความสามารถในการอานหนงสอสงเสรมการอาน ไมนอยกวา 5 เลม/ปการศกษา นกเรยนชนประถมศกษาปท 4-6 เกยวกบความสามารถในการอานหนงสอสงเสรมการอาน ไมนอยกวา 8 เลม/ปการศกษา และนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1-3 เกยวกบความสามารถในการอานหนงสอสงเสรมการอาน ไมนอยกวา 12 เลม/ปการศกษา

3.2 คณภาพดานคณธรรมจรยธรรม 9 ขอ ประกอบดวย ประกอบดวย 1) รกชาต ศาสน กษตรย 2) ซอสตยสจรต 3) มวนย 4) ใฝเรยนร 5) อยอยางพอเพยง 6) มงมนในการทำางาน 7) รกความเปนไทย 8) มจตสาธารณะ และ 9) มความกตญญ

3.3 คณภาพดานสมรรถนะสำาคญทสำาคญของผเรยน 5 สมรรถนะ คอ 1) ความสามารถในการสอสาร 2) ความสามารถในการคด 3) ความสามารถในการแกปญหา 4) ความสามารถในการใชทกษะชวต และ 5) ความสามารถ ในการใชเทคโนโลย

4. โรงเรยนคณภาพ 4.1 ลกษณะของโรงเรยนทคณภาพ

การเรยนรสความกาวหนา (ออนไลน:2557) นำาเสนอโรงเรยนคณภาพ เปนโรงเรยนทมความพรอมทงดานกายภาพและคณภาพมาตรฐานการศกษาระดบสงตามเกณฑมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน โดยเฉพาะอยางยงมความเขมแขงดานวชาการ การจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดงน

50

1. ดานกายภาพ โรงเรยนตองมสภาพภมทศนสะอาด รมรน สวนงาม ปลอดภยเออตอการเรยนร โรงเรยนมอาคารเรยน อาคารประกอบ หองสมด หองปฏบตการ ครบถวนเพยงพอ โรงเรยนมวสด อปกรณ ครภณฑครบถวนเพยงพอ โรงเรยนมผบรหาร ครและบคลากรทมศกยภาพมจำานวนครบถวนเพยงพอ

2. ดานคณภาพและมาตรฐานการศกษา มผลสมฤทธทางการเรยนอยในระดบสงไมตำากวาคาเฉลยของประเทศใน 5 กลมสาระหลก ไดแก ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาตางประเทศ และสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนมความเปนเลศดานดนตร กฬา ศลปะ และเทคโนโลย มคณลกษณะทพงประสงค 8 ประการ คอ รกชาต ศาสน กษตรย ซอสตย สจรต มวนย ใฝเรยนร อยอยางพอเพยง มงมนการทำางาน รกความเปนไทยและมจตสาธารณะ มสมรรถนะสำาคญ 5 ประการ คอ ความสามารถในการสอสาร ความสามารถในการคด ความสามารถในการแกปญหา ความสามารถในการใชทกษะชวตและความสามารถในการใชเทคโนโลย นกเรยนมสขภาพกายและสขภาพจตทด

การพฒนาโรงเรยนคณภาพจงสอดคลองกบวสยทศน ของกระทรวงศกษาธการทวา จดการศกษาโดย ยดนกเรยนเปน“ศนยกลาง มงกระจายโอกาสทางการศกษาอยางเทาเทยม ทงในเมองและชนบทพรอมจดการศกษาทมคณภาพสำาหรบทกคน การศกษาจะนำาไปสการสรางความเขมแขงของประชาชน ประชาชนทเขมแขงและมความรคอทนทมพลงในการตอสกบความยากจน”(Quality student-centred education is provided for everyone with distribution of equitable education opportunities, in cities, rural and outreached areas. Education leads to people’s vigor building. Vigorous and knowledgeable people are powerful capital to fight with poverty.)

51

4.2 การพฒนาสโรงเรยนคณภาพการพฒนาคณภาพของโรงเรยนในอนาคต(ออนไลน: 2557) ไดนำา

เสนอแนวทางการพฒนาโรงเรยนสโรงเรยนคณภาพ ดงนดานผเรยน 1. สงเสรมใหนกเรยนมนสยรกการอานและพฒนาตนเอง

โดยการศกษาหาความรจากแหลงเรยนรทงภายในและภายนอกโรงเรยน 2. พฒนาการจดกจกรรมเพอฝกการมระเบยบวนยใน

ตนเองและเพอสวนรวมของนกเรยนมากขนเพอสงผลใหเกดพฤตกรรมอยางยงยน

3. บรณาการกจกรรมทฝกใหนกเรยนรจกการคดวเคราะห คดสงเคราะห มความคดสรางสรรค กลมสาระการเรยนร

4. จดกจกรรมทสอดแทรกในเรองดานศลปะ ดนตร โดยใหนกเรยนมสวนรวมทกโครงการ และพฒนาการฝกทกษะการเลนองกะลงอยางตอเนอง

5. จดใหนกเรยนมสวนรวมในการวางแผนแสดงความคดเหนในการจดกจกรรมตาง ๆ และสรางทมงานอยางเปนรปธรรม

6. สงเสรมกจกรรมสรางจตสำานกใหมจตสาธารณะเกดกบนกเรยนอยางยงยน

ดานครผสอน 1. ครตองสรางกจกรรมการเรยนการสอนทผเรยนเปน

สำาคญโดยเนนการสอนแบบโครงงาน การสอนแบบบรณาการในทกกลมสาระการเรยนรและทกชนเรยน

2. จดกจกรรมการเรยนการสอนท มงใหนกเรยน เกดทกษะกระบวนการคด วเคราะห คดสงเคราะหและการประเมนคา เพอใหผเรยนสามารถตดสนใจในการแกปญหาได

3. ใหครไดมการทำาวจยในชนเรยนอยางตอเนองเพอแกปญหาและพฒนาผเรยนอยางเหมาะสมตามศกยภาพของแตละบคคล

52

4. ปรบกระบวนการวดผลประเมนผลใหหลากหลาย โดยใชการประเมนผลจากสภาพจรง เชงประจกษ และการใชแบบทดสอบ

5. นำานกเรยนสการเรยนรนอกหองเรยนและนำาภมปญญาทองถนและการเรยนรวถชมชนมาเสรมในการจดการเรยนการสอน

6. สรางผลงานดานการจดการเรยนการสอนใหเกดกบตนเองและผเรยนดวยเทคโนโลยและนวตกรรมทนสมยแบบใหม ๆ มาใช

ดานผบรหาร 1. นำาเทคโนโลยคอมพวเตอรมาจดเกบขอมลสารสนเทศ

เพอใหเกดความสะดวกและทนตอการใชงานเรงดวน 2. ปรบปรงระบบการตดตามการปฏบตงานและประเมนผล

การปฏบตงานเพอนำาขอมลไปใชในการปรบปรงและพฒนางาน 3. นำาคณะกรรมการสถานศกษา เครอขายผปกครอง ชมชน

และผปกครองเขามามสวนรวมในการจดการศกษา 4. สำารวจความตองการของชมชนในการจดการศกษาหรอ

การจดทำาหลกสตรสถานศกษาใหสอดคลองกบความตองการของชมชน 5. สนบสนนการมสวนรวมของครและบคลากรทเกยวของ

ของโรงเรยนทกฝายในการบรหารจดการการศกษาของโรงเรยนขอเสนอแนะดวยขอจำากดไมเรองเกณฑจำานวนครตอนกเรยน (1 ตอ 25) ซง

สำาหรบโรงเรยนขนาดเลกมาก ทำาใหคร 1 คน สอนตามวชาเอกตองสอนกลมสาระการเรยนรอนๆ ดวย จงทำาใหการจดการเรยนการสอน ประสบผลสำาเรจไมดเทาทควร

โดยสรปกระบวนการเรยนการสอนเปนหวใจสำาคญทสด ในทง 3 กระบวนการคอ กระบวนการบรหาร กระบวนการนเทศการศกษาและกระบวนการเรยนการสอน เพราะกระบวนการเรยนการสอเปนกระบวนการทเปนผลทสมผสและมปฏสมพนธกบนกเรยนโดยตรง ถากระบวนการเรยนการสอนขาดประสทธภาพยอมจะสงผลตอผลสมฤทธของนกเรยน