İLERİ TARİHLİ FİZİKSEL TESLİMATLI ELEKTRİK PİYASASI İŞLETİM USUL VE ESASLARI

BİRİNCİ BÖLÜMGenel Hükümler

Amaç MADDE 1- (1) Bu Usul ve Esasların amacı, ileri tarihli fiziksel teslimatlı elektrik

kontratlarının Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ) bünyesinde güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda işlem görmesine ilişkin hususları düzenlemektir.

Kapsam MADDE 2- (1) Bu Usul ve Esaslar; 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası

Kanunu kapsamında Piyasa İşletmecisinin, merkezi uzlaştırma kuruluşunun ve piyasa katılımcılarının ileri tarihli fiziksel teslimatlı elektrik piyasasına dair hak ve yükümlülüklerine, ileri tarihli fiziksel teslimatlı elektrik piyasasında gerçekleştirilen işlemlere, kayıt ve uzlaştırma işlemlerine, teminat ve temerrüt yönetimi ile temerrüt garanti hesabına ilişkin usul ve esasları kapsar.

Dayanak MADDE 3- (1) Bu Usul ve Esaslar, 14/4/2009 tarihli ve 27200 sayılı Resmi

Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’ne dayanılarak çıkarılmıştır.

Tanımlar ve kısaltmalar MADDE 4- (1) Bu Usul ve Esaslarda geçen; a) Açık pozisyon: Piyasada gerçekleştirilen işlemler neticesinde veya ilgili mevzuatta

belirtilen yöntemlerle oluşan ve ters işlemle, fiziksel teslimatla veya bu Usul ve Esaslarda belirtilen diğer yöntemlerle kapatılmamış olan pozisyonları,

b) Açılış fiyatı: Her bir kontratın, ilk işleme açıldığı gün belirlenen baz fiyatını, ilk işlem gününden sonraki işlem günlerinde ise ilan edilen son günlük gösterge fiyatını,

c) Baz fiyat: Günlük fiyat değişim limitlerinin hesaplanmasında kullanılan ve kontratın işleme açıldığı gün Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen fiyatı,

ç) Fatura dönemi: Bir takvim ayının ilk günü saat 00:00’da başlayıp, aynı ayın son günü saat 23:59’da biten süreyi,

d) Gün içi piyasası (GİP): Gün içi piyasası kapı kapanış zamanına kadar elektrik enerjisi ticaretinin yapıldığı organize toptan elektrik piyasasını,

e) Gün öncesi piyasası (GÖP): Bir gün sonrası teslim edilecek uzlaştırma dönemi bazında elektrik enerjisi alış-satış işlemleri için kurulan ve Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen organize toptan elektrik piyasasını,

f) Günlük gösterge fiyatı (GGF): Piyasa İşletmecisi tarafından işleme açılan her bir kontrat için bu Usul ve Esaslarda belirtilen esaslar çerçevesinde belirlenen fiyatı,

g) İlgili mevzuat: Elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge, kurul kararları ile Piyasa İşletmecisi tarafından yürürlüğe konulan düzenlemeleri,

ğ) İşlem görme: Piyasa işletmecisinin farklı teslimat dönemi ve yük tiplerinde işleme açtığı kontratların piyasada alım satıma konu olmasını,

h) İşlem günü: Piyasaların işlem yapılmak üzere açık olduğu günleri, ı) İTEP: İleri Tarihli Fiziksel Teslimatlı Elektrik Piyasasını,

1

i) Kanun: 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununu, j) Kısa pozisyon: Sahibine, İTEP’te yapılan işlemlerde, kontratın teslimat dönemi

geldiğinde elektrik enerjisini belirli bir fiyattan ve belirli bir miktarda satma yükümlülüğü veren pozisyonu,

k) Kurul: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunu, l) Kurum: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu, m) Kontrat: Belirli bir teklif bölgesinde, belirli bir teslimat dönemi ve yük tipinde

elektrik enerjisini alma veya satma yükümlülüğü doğuran sözleşmeyi, n) Kontrat kapı kapanışı: Kontratların son işlem günü seans sonunu, o) Lot: Tekliflerin bildirilmesi amacıyla kullanılan ve 0,1 MWh’a eşdeğer enerji

miktarını,ö) Merkezi karşı taraf: Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ)’ni,p) Merkezî karşı taraf hizmeti: Alıcıya karşı satıcı, satıcıya karşı da alıcı rolünü

üstlenerek takasın tamamlanmasını taahhüt eden merkezî karşı taraf hizmetini, r) Merkezi uzlaştırma kuruluşu: Piyasa katılımcıları arasındaki Elektrik Piyasası

Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği ile belirlenecek olan mali işlemleri yürütmek üzere kullanılan, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre merkezi takas kuruluşu olarak kurulan kuruluşu,

s) Organize toptan elektrik piyasaları: Elektrik enerjisi, kapasitesi veya perakende alış satışının gerçekleştirildiği ve piyasa işletim lisansına sahip merkezî bir aracı tüzel kişilik tarafından organize edilip işletilen gün öncesi piyasası, gün içi piyasası ve ileri tarihli fiziksel teslimat gerektiren diğer elektrik piyasaları ile sermaye piyasası aracı niteliğindeki standardize edilmiş elektrik sözleşmelerinin ve dayanağı elektrik enerjisi ve/veya kapasitesi olan türev ürünlerin işlem gördüğü ve Borsa İstanbul Anonim Şirketi tarafından işletilen piyasaları ve Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi tarafından organize edilip işletilen dengeleme güç piyasası ve yan hizmetler piyasası gibi elektrik piyasalarını,

ş) Piyasa İşletmecisi: Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ)’ni,t) Piyasa yapıcı: Piyasanın dürüst, düzenli ve etkin çalışmasını sağlamak, likit ve

sürekli bir piyasanın oluşmasını teşvik etmek amacıyla bu Usul ve Esaslarda düzenlenen ölçütlere uygun olarak belirlenen ve bu alandaki performansı dönemsel olarak değerlendirilen piyasa katılımcılarını,

u) Piyasa yönetim sistemi (PYS): Dengeleme mekanizması ve uzlaştırmaya ilişkin işlemlerin yürütülmesi amacıyla, Piyasa İşletmecisi, sistem işletmecisi, piyasa katılımcıları ve sayaçların okunmasından sorumlu iletim ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin kullanımına sunulan ve küçük istemci yapısında çalışan uygulamaları,

ü) Pozisyon kapatma: Aynı kontratta veya biribirini kapsayan kontratlarda kısa pozisyona karşı uzun, uzun pozisyona karşı kısa pozisyon alınarak miktarsal eşitliği sağlayan pozisyonların kar/zarar edilerek sonlandırılmasını,

v) Yöntem: İleri Tarihli Fiziksel Teslimatlı Elektrik Piyasası Yöntemini,y) Seans: Piyasaların alım satım için açık oldukları zaman dilimini,z)Takasbank: Merkezi uzlaştırma kuruluşu olarak kurulan İstanbul Takas ve Saklama

Bankası A.Ş.’yi,aa) Temerrüt: Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen veya mali uzlaştırma ile diğer mali

işlemleri yürütülen piyasalarda gerçekleşen işlemler ve ileri tarihli fiziksel teslimatlı elektrik piyasasındaki açık pozisyonlar nedeniyle yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerin süresi içerisinde yerine getirilmemesi halini,

bb) Temerrüt garanti hesabı: Piyasa katılımcılarının İTEP kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda kullanılmak amacıyla merkezi uzlaştırma kuruluşu ve Piyasa İşletmecisi nezdinde tutulan, teminatlar dışında kalan ve piyasa katılımcılarının katkı paylarıyla oluşturulan hesabı,

2

cc) Ters işlem: Aynı kontratta, uzun pozisyon karşısında kısa pozisyon, kısa pozisyon karşısında uzun pozisyon alınarak pozisyonun tasfiyesini,

çç) İTEP katılım anlaşması: Piyasa katılımcısının ileri tarihli fiziksel teslimatlı elektrik piyasasına katılmak için imzaladığı standart anlaşmayı,

dd) Teklif defteri: İleri tarihli fiziksel teslimatlı elektrik piyasası katılımcılarının kontratlara sundukları en iyi tekliflerin listelendiği PYS ekranını,

ee) Uzlaştırma: İleri tarihli fiziksel teslimatlı elektrik piyasasından, dengeleme mekanizmasından ve/veya enerji dengesizliğinden doğan alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak-borç bildirimlerinin hazırlanması işlemlerini,

ff) Uzlaştırma dönemi: Uzlaştırma işlemleri için esas alınan ticaret aralığını,gg) Uzun pozisyon: Sahibine, ileri tarihli fiziksel teslimatlı elektrik piyasasında

yapılan işlemlerde, kontratın teslimat dönemi geldiğinde elektrik enerjisinin belirli bir fiyattan ve belirli bir miktarda satın alma yükümlülüğü veren pozisyonu,

ğğ) Yıllık katılım bedeli: Piyasa katılımcılarının her bir takvim yılı için ödemek zorunda oldukları Yöntemde belirlenen katılım bedelini,

hh) Yönetmelik: Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği (DUY)’ni ifade eder.(2) Bu Usul ve Esaslarda geçmekle birlikte tanımlanmamış diğer kavram ve

kısaltmalar, ilgili mevzuattaki anlam ve kapsama sahiptir.

İKİNCİ BÖLÜMKayıt İşlemleri

Piyasa katılımcılarıMADDE 5- (1) İTEP’te;a) Piyasa katılım anlaşması,b) İTEP katılım anlaşması imzalamış olan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği kapsamında üretim, iletim,

dağıtım ve tedarik lisanslarına sahip tüzel kişiler işlem yapabilir. (2) Piyasa katılımcılarının Yönetmelik, bu Usul ve Esaslar ve ilgili mevzuat hükümleri

çerçevesinde gerçekleştirdikleri faaliyetlerini piyasa ve/veya sistem işletimine zarar vermeyecek şekilde gerçekleştirmeleri esastır.

Piyasa katılımcılarının kayıt zorunluluğuMADDE 6- (1) İTEP’te işlem yapmak isteyen lisans sahibi tüzel kişilerin Piyasa

İşletmecisine kayıt yaptırmaları zorunludur.(2) Piyasa katılımcıları, kayıt başvurularını yıl içerisinde herhangi bir zamanda

yapabilirler.

Piyasa katılımcılarının İTEP’e kayıtlarıMADDE 7- (1) Piyasa katılımcısı olan 5 inci maddede belirtilen lisans sahibi tüzel

kişiler İTEP’e katılabilirler. Bir piyasa katılımcısının İTEP’e kaydının yapılabilmesi için;a) DUY’un 26 ncı maddesinde belirtilen tüzel kişilik kaydını tamamlamış olması,b) Üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin, portföyünde yer alan üretim tesislerinin en az

birinin veya bir ünitesinin Bakanlık geçici kabulünün yapılmış olması ve başvuru yaptığı an itibariyle kendisi ile ilişkili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıtlarını tamamlamış olması,

3

c) İTEP giriş teminatı ve temerrüt garanti hesabı katkı payı tutarının tamamlanmış olması

esastır.

Piyasa katılımcılarının İTEP’e katılımlarına ilişkin işlemlerMADDE 8- (1) Piyasa katılımcıları İTEP’e kayıt işlemlerini gerçekleştirmek üzere

Piyasa İşletmecisine başvuruda bulunabilirler.(2) İTEP’e katılıma ilişkin başvuru öncelikle PYS üzerinden gerçekleştirilir. Gerekli

görülmesi halinde Piyasa İşletmecisi tarafından talep edilecek bilgi ve belgeler bildirilen formatta Piyasa İşletmecisine sunulur.

(3) İTEP’e katılacak olan piyasa katılımcılarının, İTEP’e ilişkin piyasa katılımcılarının yükümlülüklerini de içeren İTEP Katılım Anlaşmasını imzalamaları esastır.

(4) Piyasa İşletmecisi tarafından belirtilen bilgi ve belgeler ile piyasa katılımcısı tarafından imzalanan İTEP Katılım Anlaşmasının Piyasa İşletmecisine eksiksiz olarak iletilmesini müteakip ilgili piyasa katılımcısının İTEP’e katılımına ilişkin kayıt işlemleri tamamlanmış olur.

İTEP katılım anlaşmasıMADDE 9- (1) Piyasa katılımcısı olmak amacıyla başvuran ve kayıt başvurusu kabul

edilen başvuru sahibi ile piyasa işletmecisi arasında, piyasa katılımcısının İTEP’e katılımına ilişkin yükümlülüklerini içeren katılım anlaşması akdedilir.

İTEP’e katılım statüsünün pasife alınmasıMADDE 10- (1) Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen ve internet sitesinden

duyurulan yöntemlerle, piyasa katılımcılarının kendi istekleri ile İTEP’e katılım statülerinin pasife alınma talebinde bulunmaları halinde; İTEP’te açık pozisyonu olmaması durumunda aynı gün, açık pozisyonu olması durumunda ise açık pozisyonların kapatılmasını takip eden iş günü pasife alınır. Açık pozisyonların piyasa katılımcıları tarafından kapatılmaması halinde pasife alma işlemi söz konusu pozisyonlar kapatılıncaya kadar gerçekleştirilmez.

(2) Piyasa katılımcılarının lisanslarının iptal edilmesi ve/veya lisans süresinin sona ermesi ya da lisanslarının kendi talepleri üzerine sonlandırılması halinde, İTEP’te açık pozisyonu olmaması durumunda aynı gün, açık pozisyonu olması durumunda ise Piyasa İşletmecisi tarafından 62 nci madde uyarınca açık pozisyonlarının re’sen kapatılmasını takip eden iş günü İTEP’e katılım statüsü pasife alınır.

(3) Piyasa İşletmecisi tarafından İTEP piyasa katılım anlaşmasının feshedilmesi, temerrüt hali ile piyasa katılımcılarının iflasına ilişkin bildirimlerde de bu madde hükümleri uygulanır.

(4) İTEP’e katılım statüsünün pasife alınması, kendisine tahakkuk etmiş ve edecek borç ve alacakları ortadan kaldırmaz.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜMİTEP Genel Esasları, Kontratlar

İTEP genel esaslarıMADDE 11- (1) İTEP’in genel esasları şunlardır: a) İşlemler teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi bazında gerçekleştirilir. b) Uzlaştırma hesaplarında kullanılacak fiyatlar, İTEP kapsamında sunulan teklifler ve

ticari işlemler dikkate alınarak, uzlaştırma dönemi bazında ve her bir eşleşme için belirlenir.

4

c) Kontratlar, seans süresince sürekli ticaret yöntemine göre işlem görür. İlgili kontratın teslimat döneminin başlangıcından önce kontrat kapanma zamanına kadar teklif verilebilir, verilen teklifler eşleşmediği sürece güncellenebilir, iptal edilebilir veya pasife alınabilir.

ç) Piyasa İşletmecisi gerekli görülmesi halinde işleme açılan kontratlar için geçici süreyle, sürekli ticaret metodu yerine ihale yöntemi kullanılmasına karar verebilir.

d) Piyasa katılımcıları tarafından sunulan teklifler anlık olarak değerlendirilip karşı yöndeki tekliflerle karşılaştırılarak şartların uygun olması durumunda eşleştirilir.

e) Tekliflerin durumu anlık olarak piyasa katılımcıları tarafından PYS ekranları üzerinden görülebilir.

f) Piyasa katılımcıları tarafından sunulan teklifler, piyasa katılımcıları arasında ayrım gözetilmeksizin değerlendirilir.

g) İTEP’te yürütülen faaliyetler, şeffaflık ve sorumluluk ilkelerine uygun şekilde yürütülür.

ğ) Eşleşen teklifler, piyasa katılımcısı için teslimat dönemi içinde yük tipi ile belirlenen zaman dilimi boyunca eşleşme fiyatı üzerinden fiziksel elektrik enerjisinin teslim edilmesi ya da teslim alınması yükümlülüğü doğurur.

h) İlgili kontrat işleme kapanmadan önce, açık pozisyon kapatıldığında piyasa katılımcısının fiziksel teslimat zorunluluğu ortadan kalkar.

ı) Gerçekleşen her bir eşleşmede Piyasa İşletmecisi ilgili piyasa katılımcısına karşı taraftır.

KontratlarMADDE 12- (1) İTEP’te, Piyasa İşletmecisi tarafından teklif bölgesi, teslimat dönemi

ve yük tipi belirlenerek oluşturulan kontratlar işlemlere açılır.(2) İTEP’te işleme açılacak kontratlara ilişkin hususlar Piyasa İşletmecisi tarafından

internet sitesinde yayınlanır.(3) Piyasa İşletmecisi tarafından işleme açılacak kontratlar, teklif defterinde aynı anda

işleme açık olan kontrat sayısı, kontratların açılış ve kapanış tarihleri, kontrat kapı kapanış zamanı ile kontratlara ilişkin diğer hususlar Yöntemde düzenlenir.

(4) Üçüncü fıkra kapsamında Yöntemde düzenlenen hususlar piyasa katılımcılarına ve Kuruma bildirilmek koşuluyla Piyasa İşletmecisi tarafından değiştirilebilir.

(5) Kontratlar 29 uncu madde uyarınca belirlenen baz fiyat ile işleme açılır. (6) Piyasanın ihtiyaçları doğrultusunda Piyasa İşletmecisi tarafından farklı teslimat

dönemleri ve yük tipleri tanımlanabilir. Piyasa İşletmecisi tanımlanan yeni kontratları, piyasa katılımcılarına ve Kuruma bildirerek işleme açabilir.

Teklif bölgeleriMADDE 13- (1) Sistem İşletmecisi tarafından yürütülen analiz ve çalışmalar

çerçevesinde belirlenen ve Piyasa İşletmecisine bildirilen teklif bölgeleri ve bu teklif bölgelerinin sınır tanımlarındaki değişiklikler Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına duyurulur ve bu teklif bölgelerine ilişkin kontratlar işleme açılır.

(2) İTEP’te işleme açılacak kontratların ilgili olduğu teklif bölgeleri de Piyasa İşletmecisi tarafından söz konusu kontratlarda belirtilir.

Teslimat dönemiMADDE 14- (1) Teslimat dönemi, ilgili kontrata taraf olan piyasa katılımcılarının

fiziksel teslimat yükümlülüklerini kapsayan günleri ifade eder.(2) Teslimat dönemi bazında, Piyasa İşletmecisi tarafından işleme açılabilecek

kontratlar aşağıda tanımlanmaktadır:

5

a) Günlük kontrat; Günlük kontratlarda fiziksel teslimat, ilgili teslimat gününün içerisinde yük tipi ile belirlenen ilk uzlaştırma döneminde başlar, son uzlaştırma döneminin bitiminde sona erer.

b) Haftalık kontrat; Haftalık kontratlarda fiziksel teslimat, ilgili teslimat haftasının pazartesi günü başlar, aynı hafta pazar günü sona erer.

c) Aylık kontrat; Aylık kontratlarda fiziksel teslimat, ilgili teslimat ayının ilk günü ile başlar, aynı ayın son günü sona erer.

ç) Ayın geri kalanı kontratı; Ayın geri kalanı kontratlarında fiziksel teslimat, ilgili teslimat ayının içinde bulunulan günü takip eden ikinci gün başlar, aynı teslimat ayının son günü sona erer.

d) Çeyreklik kontrat; Her bir çeyreklik kontrat toplam 3 aylık periyodu kapsar ve her yıl içerisinde toplam 4 çeyreklik kontrat bulunur. Her bir çeyreklik kontrat aşağıda belirtilen fiziksel teslimat dönemlerini içerir:

i) Birinci çeyreklik kontrat; Ocak ayının ilk günü başlar, Mart ayının son günü sona erer.

ii) İkinci çeyreklik kontrat; Nisan ayının ilk günü başlar, Haziran ayının son günü sona erer.

iii) Üçüncü çeyreklik kontrat; Temmuz ayının ilk günü başlar, Eylül ayının son günü sona erer.

iv) Dördüncü çeyreklik kontrat; Ekim ayının ilk günü başlar, Aralık ayının son günü sona erer.

e) Yıllık kontrat; Yıllık kontratların teslimatı her yılın 1 Ocak günü başlar, aynı yılın 31 Aralık günü sona erer.

f) Hafta içi kontratları: Yıllık, çeyreklik, aylık ve haftalık hafta içi kontratlarda, fiziksel teslimat, ilgili teslimat döneminin ilk hafta içi günü 00:00 da başlar, son hafta içi günü 23:59’da biter. Hafta sonu ve resmi tatillerde fiziksel teslimat yapılmaz.

g) Hafta sonu kontratları; Yıllık, çeyreklik, aylık ve haftalık hafta sonu kontratlarda, fiziksel teslimat, ilgili teslimat döneminin ilk hafta sonu günü 00:00’da başlar, son hafta sonu günü 23:59’da biter. Hafta içi fiziksel teslimat yapılmaz.

(3) Piyasa İşletmecisi tarafından PYS üzerinden piyasa katılımcılarına ve Kuruma bildirilmek koşuluyla, piyasanın ihtiyaçları doğrultusunda farklı teslimat dönemleri tanımlanabilir.

Yük tipiMADDE 15- (1) Yük tipi, ilgili kontrata taraf olan piyasa katılımcılarının fiziksel

teslimat yükümlülüklerini kapsayan teslimat döneminin her bir gününde fiziksel teslimata konu olan uzlaştırma dönemlerini ifade eder.

(2) Yük tipi bazında, Piyasa İşletmecisi tarafından işleme açılabilecek kontratlar aşağıda tanımlanmaktadır:

a) Baz yük; teslimat dönemi içindeki fiziksel teslimata konu olan her günün 00:00-23:59 saatleri arasında her uzlaştırma dönemi bazında eşit miktarda olacak şekilde piyasa katılımcılarının alış ve satış miktarını,

b) Pik yük; teslimat dönemi içindeki fiziksel teslimata konu olan her günün 08:00-19:59 saatleri arasında her uzlaştırma dönemi bazında eşit miktarda olacak şekilde piyasa katılımcılarının alış ve satış miktarını,

c) Pik-dışı yük; teslimat dönemi içindeki fiziksel teslimata konu olan her günün 00:00-07:59 ile 20:00-23:59 saatleri arasında her uzlaştırma dönemi bazında eşit miktarda olacak şekilde piyasa katılımcılarının alış ve satış miktarını

ifade eder.

6

(3) Piyasa İşletmecisi PYS üzerinden piyasa katılımcılarına ve Kuruma bildirilmek koşuluyla, piyasanın ihtiyaçları doğrultusunda yeni yük tipleri tanımlayabilir ve mevcut yük tiplerinin kapsadığı zaman dilimini değiştirebilir.

Kontratların basamaklandırılmasıMADDE 16- (1) Kontratların basamaklandırılması, Piyasa İşletmecisi tarafından

işleme açılacak olan yıllık ve çeyreklik kontratların üçüncü fıkrada belirtilen sürelerde sonlandırılarak, yıllık kontratlardaki açık pozisyonların çeyreklik kontratlara, çeyreklik kontratlardaki açık pozisyonların aylık kontratlara aktarılması işlemidir. Yıllık ve çeyreklik kontratların haricinde kalan diğer İTEP kontratları için basamaklandırma işlemi yapılmaz.

(2) Piyasa katılımcılarının, basamaklandırılma işlemi sonucunda yeni kontratlara aktarılan pozisyonları ile aynı kontrata ilişkin varsa ters yönlü pozisyonları netleştirilir.

(3) Basamaklandırma işlemi aşağıda belirtilen adımlardan meydana gelir; a) Her yılın sondan beşinci iş gününün seans sonunda, takip eden yılın kontratı işleme

kapatılır ve aynı günün GGF ilanını müteakip aynı dönemi kapsayan 4 adet çeyreklik kontrata pozisyonlar aktarılır.

b) Her bir çeyreklik kontratın sondan üçüncü iş gününün seans sonunda, takip eden çeyreklik kontrat işleme kapatılır ve aynı günün GGF ilanını müteakip aynı dönemi kapsayan 3 adet aylık kontrata pozisyonlar aktarılır.

İşlem görmenin geçici olarak durdurulması MADDE 17- (1) Piyasa İşletmecisi, aşağıda yazılı durumlardan en az birinin varlığı

hâlinde, ilgili kontratların işlemlerini geçici olarak durdurabilir: a) İTEP’teki fiyatları etkileyecek önemli bilgi, haber ve/veya olağan dışı gelişmelerin

meydana gelmesi.b) Piyasa katılımcıları tarafından GGF’nin güvenilir bir şekilde belirlenmesini

engelleyebilecek işlemlerin gerçekleştirilmesi. c) İşlemlerin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini engelleyici teknik problemlerin ortaya

çıkması.ç) Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen yazılımlarda gerçekleştirilecek planlı bakım

ve alt yapı çalışmalarının yürütülmesi.(2) Piyasa İşletmecisi tarafından işlem görmenin geçici olarak durdurulması hâlinde

bu durum gerekçesiyle birlikte piyasa katılımcılarına duyurulur ve Kuruma bildirilir. (3) Bir kontratın işlem görmesinin geçici olarak durdurulması halinde, söz konusu

kontrat Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen yöntemlerle ilan edilen fiyat ile yeniden işleme açılabilir.

Kontratların işlem görmesinin sonlandırılmasıMADDE 18- (1) Piyasada işlem gören kontratlar, ilgili kontratta en az üç ay işlem

olmaması veya açık pozisyon bulunmaması durumunda Piyasa İşletmecisi tarafından sonlandırılabilir.

(2) Bir kontratın işlem görmesinin sonlandırılmasından sonra asgari unsurlar değişmemek kaydıyla ilgili Piyasa İşletmecisi tarafından yeniden işleme açılabilir.

7

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMGünlük İş Akışı, Seanslar

Günlük iş akış süreçleriMADDE 19- (1) İTEP’te günlük iş akışı içerisinde; seans, seans dışı dönem, günlük

gösterge fiyatının ilanı ve gün sonu işlemleri yer alır.(2) Piyasa İşletmecisi piyasa katılımcılarına bir ay önceden duyurarak günlük iş akış

süreçlerinde değişiklik yapabilir. (3) Piyasa İşletmecisi tarafından seans başlangıç ve bitiş saatlerinde ilgili gün için

geçici olarak değişiklik yapılabilir. Piyasa İşletmecisi tarafından geçici olarak seans başlangıç ve bitiş saatlerinde değişiklik yapılması durumunda GGF ilanı ve gün sonu işlemlerinde de değişiklik yapılır ve PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına bildirilir.

Seans MADDE 20- (1) İTEP’in işleme açık olan iş günlerinde seans 13:00’te başlar,

16:00’da biter. İTEP hafta sonu veya resmi tatil günlerinde ve yarım gün resmi tatil olan iş günlerinde işleme kapalıdır.

(2) Seans içinde piyasa katılımcıları;a) Teklif girişi yapabilir.b) Özel işlem bildirimi yapabilir.c) Aktif ve pasif tekliflerinin miktar ve fiyatlarını değiştirebilir.ç) Aktif tekliflerini iptal edebilir veya pasif hale getirebilir.d) Pasif tekliflerini aktif ederek teklif defterine gönderebilir veya iptal edebilir.e) Belirlenen süreler içerisinde itirazda bulunabilir.f) Geçmiş seanslarda gerçekleşen eşleşmelerini, verdiği teklifleri, geçmiş seansların

işlem akışlarını ve gerçekleştirilen basamaklandırma işlemlerini kontrol edebilir.

Seans Dışı DönemMADDE 21- (1) Piyasa katılımcılarının işlem yapabildiği seans dışında kalan dönem,

seans dışı dönem olarak tanımlanır. Seans dışı dönemde, ilgili PYS ekranlarına erişim sağlanmakla birlikte aktif teklif girişi, özel işlem bildirimi ve eşleşme işlemi gerçekleştirilemez. Seans dışı dönemde piyasa katılımcıları;

a) PYS’de yer alan ilgili ekranlara erişim sağlayabilir.b) Teminat durumunu, açık pozisyonlarını, tekliflerini sorgulayabilir.c) İşlem günlerinde 10:00-13:00 saatleri arasında önceki işlem günlerinden kalan

tekliflerini iptal edebilir veya pasif hale getirebilir.ç) İşlem günlerinde 10:00-13:00 saatleri arasında önceki işlem günlerinden kalan

tekliflerinin miktarını azaltabilir ve/veya fiyatları alışta daha düşük, satışta daha yüksek fiyatlarla değiştirebilir.

d) İşlem günlerinde 10:00-13:00 saatleri arasında teklif defterine daha sonra gönderilmek üzere pasif teklifler hazırlayabilir.

e) Geçmiş seanslarda gerçekleşen eşleşmelerini, verdiği teklifleri, geçmiş seansların işlem akışlarını ve gerçekleştirilen basamaklandırma işlemlerini kontrol edebilir.

Günlük Gösterge Fiyatının ilan süreciMADDE 22- (1) Her bir işlem günü seans sonunda saat 16:05’te 28 inci maddede

belirtilen şekilde günlük gösterge fiyatı hesaplanır ve ilan edilir. (2) İTEP’te hiç işlem gerçekleşmediği günlerde, Piyasa işletmecisi tarafından işlem

günü seans sonunda 16:05-17:00 arasında sırasıyla aşağıdaki yöntemler kullanılarak GGF

8

hesaplanır ve ilan edilir. Fiyat Belirleme ve Temerrüt Yönetimi Komisyonu gerekli gördüğü hallerde GGF’nin hesaplanması yöntemlerinden hangisinin kullanılacağını re’sen belirler.

a) Anket Yöntemi.b) İhale Yöntemi.c) Teorik Fiyat Yöntemi.

Gün sonu işlemleriMADDE 23- (1) Gün sonu işlemleri, GGF’lerin günlük olarak piyasaya göre

güncelleme hesaplamasının yapılmasını ve her bir piyasa katılımcısının sunması gereken teminat gereksiniminin hesaplanmasını içerir. Teminat ile ilgili işlemler merkezi uzlaştırma kuruluşu ile birlikte yürütülür ve piyasa katılımcıları tarafından sunulması gereken teminat tutarları saat 17:00’a kadar merkezi uzlaştırma kuruluşuna bildirilir.

(2) Son işlem günü gelmiş olan kontratlar işleme kapatılır. Yıllık veya çeyreklik kontratların son işlem günü ise gün sonunda basamaklandırma işlemi yapılır.

ALTINCI BÖLÜMTeklifler ve Fiyatlar

Tekliflerin genel kurallarıMADDE 24- (1) Piyasa katılımcıları, İTEP’te belirli bir teklif bölgesi, teslimat

dönemi ve yük tipinde teklifler sunabilirler.(2) Piyasa katılımcıları İTEP’teki kontratlar için bölünebilir ve/veya bölünemez

teklifler sunabilirler. Bölünebilir teklifler tamamen veya kısmen eşleşebilir, bölünemez teklifler kısmi olarak eşleşemez.

(3) Tekliflerde belirtilen fiyat ve miktar, ilgili kontratın teslimat dönemini kapsayan günlerde yük tipi ile belirlenen her bir uzlaştırma dönemi için geçerlidir.

(4) Bildirilen tüm teklif fiyatları yüzde birlik hassasiyete sahiptir.(5) Teklifler TL/MWh olarak verilir.(6) Teklif miktarları Lot cinsinden 10 Lot ve tam sayı katları olacak şekilde bildirilir. (7) İTEP’te her bir kontrat için PYS aracılığıyla sunulabilecek azami teklif büyüklüğü

1000 Lot’tur. Azami teklif büyüklüğü piyasa katılımcılarına önceden duyurularak Piyasa İşletmecisi tarafından değiştirilebilir.

(8) Alış teklifindeki fiyat, piyasa katılımcısının teklifte belirttiği miktarı aşmayacak miktardaki elektrik enerjisini satın almak için teklif ettiği maksimum fiyattır.

(9) Satış teklifindeki fiyat, piyasa katılımcısının teklifte belirttiği miktarı aşmayacak miktardaki elektrik enerjisini satmak için teklif ettiği minimum fiyattır.

(10) Daha iyi fiyat, satış tekliflerinde daha düşük fiyatı, alış tekliflerinde ise daha yüksek fiyatı ifade eder.

Tekliflerde bulunması zorunlu hususlarMADDE 25- (1) İTEP’te kontratlara sunulan teklifler en az aşağıdaki bilgileri içerir:a) Piyasa katılımcısının adı ve İTEP’e katılım kodu,b) Teklifin geçerli olduğu teslimat dönemi ve yük tipi,c) Teklifin geçerli olduğu teklif bölgesi,ç) Teklif tipi,d) Teklifin yönü (alış veya satış),e) Fiyat ve miktar bilgisi,f) Teklifin geçerlilik süresi,

9

g) Piyasa İşletmecisi tarafından istenebilecek ve PYS aracılığı ile piyasa katılımcılarına duyurulacak diğer bilgiler.

Tekliflerin bildirimiMADDE 26- (1) Piyasa katılımcıları, herhangi bir kontrata ilişkin tekliflerini, seans

içinde ilgili kontratın kapı kapanış zamanına kadar PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirir.

(2) Tekliflerin kaydının yapılabilmesi için;a) Teklif fiyatının, günlük fiyat değişim limitleri içerisinde kalması,b) Teklif miktarının, azami teklif büyüklüğünü aşmamış olması,c) İlgili teklif için hesaplanan kontrat teminatının sunulmuş olması,ç) Piyasa katılımcısının temerrüt garanti hesabı katkı payı yükümlülüğü nedeniyle

temerrüde düşmemiş olması,d) Net pozisyon arttırıcı tekliflerde piyasa katılımcısı bazında pozisyon limitlerinin

aşılmamış olması,e) Piyasa katılımcısının lisanslarının geçerliliği ve süresikontrol edilir ve bu şartları sağlayan teklifler kaydedilir. (3) Tekliflerin bildirimi, teklife bir kayıt numarası verilmesi ve tekliflerin PYS’ye saat,

dakika, saniye olarak kaydedilmesi ile gerçekleştirilir. (4) PYS’ye kaydı tamamlanan teklifler, piyasa katılımcıları tarafından PYS

aracılığıyla görülebilir.(5) PYS’ye kaydı tamamlanan geçerlilik süresi sona ermemiş bir teklif; eşleşmediği,

iptal edilmediği, askıya alınmadığı ve günlük fiyat değişim limitleri içerisinde olduğu takdirde ilgili kontratın işleme açık olduğu süre boyunca aktiftir.

(6) Tekliflerin bildirimi ve teklif defterinde beklemesi ile ilgili süreçler, piyasa katılımcılarına önceden duyurularak Piyasa İşletmecisi tarafından değiştirilebilir.

Teklif tipleriMADDE 27- (1) Teklif tipleri aşağıdaki gibi sınıflandırılır; a) Aktif teklif: Henüz eşleşmemiş, teklif defterinde bekleyen tekliftir. b) Pasif teklif: Pasif olarak kaydedilen ve teklif defterinde yer almayan tekliftir. Pasif

teklifler piyasa katılımcıları tarafından aktif hale getirilebilir. c) Süreli teklif: Piyasa katılımcıları tarafından teklifin eşleşme için bekleyeceği

sürenin en fazla kontrat kapı kapanış zamanına kadar belirlenebildiği tekliftir. Belirlenen bitiş süresine kadar eşleşme gerçekleşmemesi durumunda ilgili süreli teklif iptal olur.

ç) Olanı eşle ve yok et teklifi (OEYE): Verilen teklif o anda teklif defterinde var olan teklifler ile eşleşme kuralları gereğince;

i) Tamamı eşleşir ise, teklif durumu “eşleşti” olarak belirlenir. ii) Kısmi eşleşir ise, eşleşen kısım “kısmi eşleşti”, eşleşmeyen kısım “iptal” olarak

değerlendirilir. iii) Hiç eşleşmez ise, teklif durumu “iptal” olarak belirlenir ve teklif defterinden

çıkarılır. d) Tamamını eşle veya yok et teklifi (TEYE): Verilen teklif o anda teklif defterinde

var olan teklifler ile eşleşme kuralları gereğince;i) Tamamı eşleşir ise, teklif durumu “eşleşti” olarak belirlenir. ii) Tamamı eşleşmez ise, teklif durumu “iptal” olarak belirlenir ve teklif defterinden

çıkarılır.iii) Tamamını eşle veya yok et teklifi bölünemez tekliftir.e) Tamamını eşle veya bekle teklifi (TEBT): Verilen teklif o anda teklif defterinde var

olan teklifler ile eşleşme kuralları gereğince;

10

i) Tamamı eşleşir ise, teklif durumu “eşleşti” olarak belirlenir. ii) Tamamı eşleşmez ise teklif defterinde yer almaya devam eder.iii) Tamamını eşle veya bekle teklifi bölünemez tekliftir.(2) Piyasa İşletmecisi, piyasa katılımcılarına önceden duyurularak İTEP için yeni

teklif tipleri tanımlayabilir.

Günlük gösterge fiyatı (GGF)MADDE 28- (1) Günlük gösterge fiyatı, seans sonunda piyasa katılımcılarının sahip

oldukları pozisyonlar için bulundurmaları gereken teminatın hesaplanmasında ve ilgili kontratın bir sonraki gün için işlem göreceği açılış fiyatının tespitinde kullanılır.

(2) GGF aşağıdaki şekilde belirlenir:a) Seans içerisinde gerçekleştirilen tüm işlemlerin miktar ağırlıklı ortalama fiyatı

“günlük gösterge fiyatı (GGF)” olarak belirlenir. b) Seans içerisinde toplam eşleşme miktarının 10 MWh’ın altında olması halinde, i) Eşleşmelerin miktar ağırlıklı ortalamasının %75’i,ii) Teklif defterinde en az 180 saniye yer alan 5 MWh ve üstü en iyi alış ve satış

tekliflerine ait fiyatların aritmetik ortalamasının % 25’i,toplanarak GGF belirlenir.c) Seans içerisinde eşleşme gerçekleşmemişse, teklif defterinde en az 180 saniye yer

alan 5 MWh ve üstü en iyi alış ve satış tekliflerine ait fiyatların aritmetik ortalaması GGF olarak belirlenir. 5 MWh ve üstü en iyi alış ve satış teklifleri toplamının 10 MWh’ın altında olması durumunda dördüncü fıkrada belirtilen yöntemlerle GGF belirlenir.

ç) Özel işlem bildirimleri GGF hesaplanmasında kullanılmaz. d) Bir piyasa katılımcısının kendi tekliflerinin birbiri ile eşleşmesi durumunda ilgili

eşleşme/eşleşmeler GGF hesabında dikkate alınmaz.(3) Hesaplanan GGF en yakın fiyat adımına yuvarlanır.(4) Seans sonunda ikinci fıkrada belirtildiği şekilde GGF hesaplanamaması veya

hesaplanan fiyatın piyasayı doğru yansıtmaması durumunda 31 inci, 32 nci ve 33 üncü maddelerde belirtilen yöntemler tek başına ya da birlikte kullanılarak GGF belirlenir.

Baz fiyatMADDE 29- (1) Baz fiyat, her bir kontratın işleme açıldığı ilk gün için günlük fiyat

değişim limitlerinin hesaplanmasında kullanılan veya bir kontratın işlem görmesinin geçici olarak durdurulması halinde yeniden işleme açılması sırasında belirlenen fiyattır.

(2) Baz fiyat, kontratın işleme açılmasından önceki son iş günü veya kontratın işlem görmesinin geçici olarak durdurulması halinde yeniden işleme açılmasından önce 31 inci, 32 nci ve 33 üncü maddelerde belirtilen yöntemler tek başına ya da birlikte kullanılarak belirlenir.

Açılış fiyatıMADDE 30- (1) Kontratların seans başlangıcında, sunulan teklifler için günlük fiyat

değişim limitleri kontrolünün uygulanmasında kulanılan fiyattır. (2) Kontratların “açılış fiyatı” olarak;a) İlgili kontratın işleme açıldığı ilk gün için belirlenen “baz fiyat”, b) İlgili kontratın ilk işlem gününden sonraki işlem günlerinde, ilan edilen son “GGF”,c) Bir kontratın işlem görmesinin geçici olarak durdurulması ve yeniden işleme

açılması halinde yeniden belirlenen “baz fiyat”esas alınır.

11

Anket YöntemiMADDE 31- (1) Piyasa katılımcıları, “Anket Yöntemi”ne Piyasa İşletmecisine kayıt

ettirdikleri temsilcileri vasıtasıyla katılabilir. (2) “Anket Yöntemi” sürecine katılacak olan piyasa katılımcılarında aşağıda belirtilen

şartlar aranır: a) GÖP, GİP veya İTEP’te temerrüde düşülmemiş olması.b) Piyasa İşletmecisine ödenmemiş borç kaydı bulunmaması. c) Lisansının ve İTEP’e katılım statüsünün aktif olması. (3) Piyasa İşletmecisi tarafından Yöntemde belirtilen esaslar çerçevesinde piyasa

katılımcılarının geçmiş ticaret hacimlerine göre anket yöntemine katılmalarına sınırlama getirilebilir.

(4) Piyasa katılımcıları, PYS aracılığıyla anket yöntemi sürecine katılabilir ve söz konusu kontrat için aşağıda belirtilen sürelerde bir adet fiyat girer:

a) Baz fiyatın belirlenmesi için “Anket Yöntemi”nin işletileceği piyasa katılımcılarına kontratın ilk işlem gününden önceki sondan ikinci iş gününe kadar ilan edilir. Piyasa katılımcılarının kontratın en geç ilk işlem gününden önceki son iş günü 12:00’a kadar sisteme girerek baz fiyat için fiyat kaydı girmesi istenir.

b) Bir kontrat için, piyasada hiç işlem gerçekleşmediği günlerde “Anket Süreci”nin işletileceği piyasa katılımcılarına 16:05’te ilan edilir. Piyasa katılımcılarının 16:05-16:20 arasında sisteme girerek GGF için fiyat kaydı girmesi istenir.

(5) Piyasa katılımcıları tarafından girilen fiyatların değerlendirilmesi, anket yöntemi sonucunda fiyatın hesaplanması ve ilanına ilişkin hususlar Yöntemde düzenlenir.

(6) Piyasa katılımcıları tarafından girilen fiyatların Yöntemde belirtilen çerçevede değerlendirilerek bulunan değer baz fiyat veya GGF olarak ilan edilir.

İhale yöntemiMADDE 32- (1) Piyasa İşletmecisi, gerek görülmesi durumunda GGF ve baz fiyatın

belirlenmesi için ihale yöntemini uygulayabilir. (2) “İhale Yöntemi” sürecine katılacak olan piyasa katılımcılarında aşağıda belirtilen

şartlar aranır: a) GÖP, GİP veya İTEP’te temerrüde düşülmemiş olması.b) Piyasa İşletmecisine ödenmemiş borç kaydı bulunmaması. c) Lisansının ve İTEP’e katılım statüsünün aktif olması.ç) Pozisyon limitlerinin aşılmamış olması.d) İTEP’te işlem yapabilmek için sunmakla yükümlü olunan teminatın yeterli olması. (3) Piyasa katılımcıları, İhale Yöntemine Piyasa İşletmecisine kayıt ettirdikleri

temsilcileri vasıtasıyla katılabilir. (4) İhale yönteminde, Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen süreler içerisinde ilgili

kontrat ve/veya kontratlar için aşağıda belirtilen sürelerde ihaleye 26 ncı maddede belirtilen teklif bildirimi kriterleri çerçevesinde teklif kaydedebilir:

a) Baz fiyatın belirlenmesi için ihale sürecinin işletileceği, kontrat ve/veya kontratların ilk işlem gününden önceki ikinci iş gününe kadar piyasa katılımcılarına ilan edilir. Piyasa katılımcılarının kontrat ve/veya kontratların en geç ilk işlem gününden önceki son iş günü 12:00’a kadar PYS’ye girerek baz fiyat için teklif kaydetmesi istenir.

b) Bir kontrat için, piyasada hiç işlem gerçekleşmediği günlerde GGF’nin belirlenmesi için ihale sürecinin işletileceği piyasa katılımcılarına ilan edilir. Piyasa katılımcılarının Yöntemde belirtilen sürelerde PYS’ye girerek GGF için teklif kaydetmesi istenir. Kaydedilen teklifler bu süre içerisinde güncellenebilir.

12

(5) Piyasa katılımcıları tarafından kaydedilen alış teklifleri fiyatı yüksekten düşüğe doğru, satış teklifleri fiyatı düşükten yükseğe doğru sıralanır.

(6) Fiyatı eşit olan tekliflerden kaydı önce gerçekleşen sıralamada önceliklidir.(7) Piyasa katılımcıları belirlenen süreler içerisinde sadece kendi tekliflerine ait detay

bilgileri görebilir. Diğer piyasa katılımcıları tarafından sunulan fiyat miktar bilgileri İhale sürecinin sonlanmasını müteakip karşı taraf bilgisi olmadan görüntülenir.

(8) Piyasa katılımcıları tarafından sunulan teklifler fiyat uygunluğuna göre en iyi tekliflerden başlanarak eşleştirilir.

(9) Eşleştirilen tekliflerin miktar ağırlıklı ortalaması ilgili kontratın baz fiyatı veya GGF’si olarak ilan edilir.

(10) Eşleşen satış tekifleri minimum kendi teklif fiyatından, eşleşen alış teklifleri ise maksimum kendi teklif fiyatından eşleşir.

(11) Gerçekleşen eşleşmeler pozisyona dönüşerek piyasa katılımcılarına yükümlülük doğurur.

Teorik fiyat yöntemiMADDE 33- (1) Piyasa İşletmecisi tarafından, ilgili kontratın baz fiyatının veya

GGF’sinin belirlenmesi için, işleme açık olan diğer kontratların ilgili gün için geçerli olan GGF’leri dikkate alınarak “teorik” fiyatlar hesaplanabilir.

(2) Teslimat dönemi ve teklif bölgesi aynı olan kontratların teorik fiyatının hesaplanmasına ilişkin hususlar Yöntemde düzenlenir.

Günlük fiyat değişim limitleriMADDE 34- (1) Günlük fiyat değişim limitleri Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenir

ve ilan edilir.(2) Günlük fiyat değişim limiti, işleme açık olan kontratlar için belirlenen günlük fiyat

değişim oranının baz fiyat veya bir önceki günün GGF’si ile belirlenir. (3) Günlük fiyat değişim oranı aylık, çeyreklik ve yıllık kontratlarda baz fiyat ya da

son GGF’nin artış veya azalış yönünde %7’sidir. (4) Olağanüstü durumların ortaya çıkması veya piyasa koşulları çerçevesinde gerekli

görülmesi halinde günlük fiyat değişim oranı, Piyasa İşletmecisi tarafından seans öncesinde veya seans içerisinde geçici veya kalıcı olarak seans ve/veya kontrat bazında değiştirilebilir. Söz konusu değişiklik piyasa katılımcılarına duyurulur.

YEDİNCİ BÖLÜMPozisyon Limitleri

Pozisyon limitleriMADDE 35- (1) İTEP’te, “piyasa pozisyon limiti” ve “katılımcı pozisyon limiti”

Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenir.

Piyasa pozisyon limitleriMADDE 36- (1) Piyasa pozisyon limiti, tüm kontratlar için piyasadaki açık pozisyon

toplamının karşılık gelebileceği azami açık pozisyon miktarıdır.(2) Piyasa pozisyon limitinin hesaplanması aşağıdaki adımlardan oluşur;a) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanıp yayınlanan gelecek yirmi

yılı kapsayan Türkiye Elektrik Enerjisi Talep Projeksiyonu Raporu kullanılır.b) Raporda yer alan Referans Senaryo (Senaryo-2) verileri kullanılır.

13

c) Piyasa pozisyon limiti, ilgili Rapor verileri kullanılarak takip eden beş yıl için hesaplanarak ilan edilir.

ç) Raporda yer alan ilgili yılın elektrik enerjisi tüketim miktarı, 0,25 ile çarpılarak her bir yıl için piyasa pozisyon limitleri hesaplanır.

d) Belirlenen yıllık piyasa pozisyon limitleri, bir önceki yılın gerçekleşen aylık tüketim miktarlarının ağırlıklandırılması ile aylık piyasa pozisyon limitleri belirlenir.

(3) Piyasa İşletmecisi, piyasa pozisyon limitlerini, piyasada yaşanan gelişmeleri dikkate alarak yeniden belirleyebilir.

Katılımcı pozisyon limitleriMADDE 37- (1) Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen organize toptan elektrik

piyasalarında ilk kez işlem yapacak piyasa katılımcılarının pozisyon limitleri aşağıda belirtilmiştir;

a) Tedarik lisansı sahibi piyasa katılımcıları için 5 MWh.b) Üretim lisansı sahibi piyasa katılımcıları için işletmedeki güç değerleri.(2) Katılımcı pozisyon limiti aşağıdaki formüllere göre hesaplanır;

PL p=PPLt× PLOp(1a)

PLOp=X p

∑t=1

n

Xt

veyaY p

∑t=1

n

Yt

(1b)

X p=GÖPSAM p+GİPAM p+ İAAM p+UEVM p+ İTEPAM p(1c)

Y p=GÖPSSM p+GİPSM p+ İASM p+UEÇM p+ İTEPSM p(1 ç )

(3) İkinci fıkrada yer alan formülde geçen;PLp : “p” piyasa katılımcısının pozisyon limitini, PPLt : Toplam piyasa pozisyon limitini, PLOp : “p” piyasa katılımcısının pozisyon limiti oranını, Xp : “p” piyasa katılımcısının ilgili piyasalardaki toplam alış yönündeki

işlemleri ile uzlaştırmaya esas veriş miktarını (MWh),Xt : Tüm piyasa katılımcılarının ilgili piyasalardaki toplam alış yönündeki

işlemleri ile uzlaştırmaya esas veriş miktarını (MWh), Yp : “p” piyasa katılımcısının ilgili piyasalardaki toplam satış yönündeki

işlemleri ile uzlaştırmaya esas çekiş miktarını (MWh),Yt : Tüm piyasa katılımcılarının ilgili piyasalardaki toplam satış yönündeki

işlemleri ile uzlaştırmaya esas çekiş miktarını (MWh), n : Hesaplamanın yapıldığı gündeki aktif piyasa katılımcısı sayısını,

GÖPSAMp : “p” piyasa katılımcısının GÖP alış miktarını (MWh),GİPAMp : “p” piyasa katılımcısının GİP alış miktarını (MWh),İAAMp : “p” piyasa katılımcısının ikili anlaşma bildirimi kapsamındaki alış

miktarını (MWh),UEVMp : “p” piyasa katılımcısının uzlaştırmaya esas veriş miktarını (MWh),İTEPAMp : “p” piyasa katılımcısının İTEP alış miktarını (MWh),GÖPSSMp : “p” piyasa katılımcısının GÖP satış miktarını (MWh),

14

GİPSMp : “p” piyasa katılımcısının GİP satış miktarını (MWh),İASMp : “p” piyasa katılımcısının ikili anlaşma bildirimi kapsamındaki satış

miktarını (MWh),UEÇMp          : “p” piyasa katılımcısının uzlaştırmaya esas çekiş miktarını (MWh),İTEPSMp : “p” piyasa katılımcısının İTEP satış miktarını (MWh)ifade eder.

(4) İkinci fıkra kapsamında katılımcı pozisyon limiti hesaplamasına ilişkin olarak piyasa katılımcılarının hesaplamanın yapıldığı günden önceki uzlaştırma bildirimi kesinleşmiş son on iki ay içerisinde gerçekleşmiş uzlaştırmaya esas değerler dikkate alınır.

(5) Piyasa katılımcılarının pozisyon limiti oranı en geç 6 ayda bir güncellenir ve piyasa katılımcılarına duyurulur. Pozisyon limitleri değişen piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı payları yeniden hesaplanarak ilgili piyasa katılımcılarına duyurulur.

(6) Katılımcı pozisyon limitini dolduran piyasa katılımcıları, pozisyon limitlerinin arttırılması için bu artış taleplerini gerekçeleri ile birlikte Piyasa İşletmecisine iletirler. Bu talepleri kabul edilen piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı paylarını arttırması istenir. İstenen temerrüt garanti hesabı katkı payını yatıran piyasa katılımcılarının pozisyon limitleri arttırılır.

(7) Piyasa katılımcıları pozisyon limitlerinin azaltılması için Piyasa İşletmecisine başvuruda bulunabilirler. Bu talepleri kabul edilen piyasa katılımcılarının pozisyon limitleri azaltılır. Piyasa katılımcılarının talep edilecek temerrüt garanti hesabı katkı paylarının azalması durumunda varsa fazla tutar serbest bırakılır.

(8) Piyasa İşletmecisi, piyasa katılımcılarının pozisyon limitlerini, piyasada yaşanan gelişmeleri dikkate alarak yeniden belirleyebilir.

(9) Pozisyon limitine ulaşan piyasa katılımcılarının net pozisyonunu arttırıcı işlemlerine izin verilmez.

(10) Her bir piyasa katılımcısı için hesaplanan pozisyon limiti, piyasa pozisyon limitinin %10’unu aşamaz. Piyasa katılımcılarının piyasa yapıcılığı faaliyetleri için oluşturulan hesapları için bu limit, %20 olarak uygulanabilir.

SEKİZİNCİ BÖLÜMTekliflerin Eşleşmesi

Tekliflerin eşleşmesinde öncelik kurallarıMADDE 38- (1) Piyasa katılımcılarının tüm teklif bölgeleri için İTEP’e sundukları

tekliflerin aktif olarak kaydedilmesini takiben ilgili teklif bölgesinde tekliflerin eşleştirilmesine ilişkin işlemler aşağıda belirtildiği şekilde yürütülür;

a) Teklifler, her bir kontrat türü için kendi içlerinde ayrı ayrı değerlendirilir.b) Teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi aynı olan ve aynı yönde (alış-satış)

verilen tekliflerden fiyatı iyi olan teklif önceliklidir.c) Teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi aynı olan ve aynı yönde (alış-satış)

verilen eşit fiyatlı tekliflerden sistem saatine göre ilk önce kaydedilen teklif önceliklidir. ç) Alış teklifi için fiyatı en yüksek olan, satış teklifi için fiyatı en düşük olan teklifler

teklif defterinde en iyi teklif olarak gösterilirler.d) Eşleşmelerde, mevcut bulunan teklife karşılık verilen tekliflerin eşleşmesinde

eşleşme fiyatı, ilk girilen teklifin fiyatıdır.

15

e) Tekliferin eşleşmesi durumunda taraflar için ilgili teklifler pozisyona dönüşür. Piyasa katılımcısı, alış tekliflerinin eşleşmesi durumunda uzun pozisyon, satış tekliflerinin eşleşmesi durumunda ise kısa pozisyon sahibi olur.

Alış teklifleri için eşleştirme kurallarıMADDE 39- (1) Teklif bildirim şartlarına uygun olarak alış yönünde verilen

tekliflerde;a) Alış teklif fiyatı en iyi satış teklif fiyatından büyük veya eşitse tekliflerin miktarları

karşılaştırılır;1) Alış teklif miktarı en iyi satış teklif miktarına eşitse tamamen eşleştirme yapılır. i) İşlem, teklif defterinde önceden girilmiş olup bekleyen satış teklif fiyatına göre

gerçekleştirilir.ii) Durumları “eşleşti” olarak güncellenir ve eşleşen alış-satış teklifleri teklif

defterinden çıkarılarak en iyi teklif listeleri güncellenir.2) Alış miktarı en iyi satış teklifinin miktarından büyükse kısmi eşleştirme yapılır.i) İşlem, teklif defterinde önceden girilmiş olup bekleyen satış teklif fiyatına göre

gerçekleştirilir.ii) Satış miktarı kadar alış gerçekleştirilir. Satış teklifinin durumu “eşleşti”, alış

teklifinin durumu “kısmi eşleşti” olarak güncellenir ve eşleşen satış teklifi teklif defterinden çıkarılır.

iii) Kalan alış miktarı için yeni bir eşleştirmeye bakılır, eşleşmemesi durumunda en iyi alış teklifi olarak teklif defterinde beklemeye devam eder. En iyi teklif listeleri yeniden sıralı olarak güncellenir.

iv) Alış tekliflerinde tamamını eşle veya bekle teklifi (TEBT) kullanıldığında miktar olarak bire bir uygunluk aranır. Eşleştirme yapılırken satış teklif miktarının alış teklif miktarından küçük olması durumunda ilgili satış teklifinin fiyatı uygun olsa bile eşleştirme yapılmayıp bir sonraki en uygun satış teklifi aranır ve miktar uygunluğunun sağlandığı durumda eşleştirme yapılır.

3) Alış miktarı en iyi satış teklifinin miktarından küçükse tamamen eşleştirme yapılır.i) İşlem, tabloda önceden girilmiş olup bekleyen satış teklif fiyatına göre

gerçekleştirilir.ii) Alış miktarı kadar alış gerçekleştirilir. Alış teklifinin durumu “eşleşti”, satış

teklifinin durumu “kısmi eşleşti” olarak güncellenir ve kısmi eşleşen satış teklifi kalan miktarı güncellenerek teklif defterinde beklemeye devam eder.

iii) Alış teklifine karşılık gelen satış teklifinin tamamını eşle veya bekle teklifi (TEBT) olması durumunda kısmi eşleşme olamayacağı için sonraki en uygun satış teklifi aranır ve şartları uygun olan satış teklifi ile eşleştirilir.

b) Alış teklif fiyatı, en iyi satış teklif fiyatından küçükse teklif defterine en iyi alış teklifleri listesine fiyat durumuna göre eklenir.

Satış teklifleri için eşleştirme kurallarıMADDE 40- (1) Teklif bildirim şartlarına uygun olarak satış yönünde verilen

tekliflerde;a) Satış teklif fiyatı, en iyi alış teklif fiyatından küçük veya eşitse tekliflerin miktarları

karşılaştırılır;1) Satış miktarı en iyi alış teklif miktarına eşitse tamamen eşleştirme yapılır.i) İşlem, teklif defterinde önceden girilmiş olup bekleyen alış teklif fiyatına göre

gerçekleştirilir.ii) Durumları “eşleşti” olarak güncellenir ve eşleşen alış-satış teklifleri teklif

defterinden çıkarılarak en iyi teklif listeleri güncellenir.

16

2) Satış miktarı, en iyi alış teklif miktarından büyükse kısmi eşleştirme yapılır.i) İşlem, teklif defterinde önceden girilmiş olup bekleyen alış teklif fiyatına göre

gerçekleştirilir.ii) Alış miktarı kadar satış gerçekleştirilir. Alış teklifinin durumu “eşleşti” satış

teklifinin durumu “kısmi eşleşti” olarak güncellenir ve eşleşen alış teklifi teklif defterinden çıkarılır.

iii) Kalan satış miktarı için yeni bir eşleştirmeye bakılır, eşleşmemesi durumunda en iyi satış teklifi olarak teklif defterinde beklemeye devam eder. En iyi teklif listeleri yeniden sıralı olarak güncellenir.

iv) Satış tekliflerinde tamamını eşle veya bekle teklifi (TEBT) kullanıldığında miktar olarak bire bir uygunluk aranır. Eşleştirme yapılırken alış teklif miktarının satış teklif miktarından küçük olması durumunda ilgili alış teklifinin fiyatı uygun olsa bile eşleştirme yapılmayıp bir sonraki en uygun alış teklifi aranır ve miktar uygunluğunun sağlandığı durumda eşleştirme yapılır.

3) Satış miktarı, en iyi alış teklifinin miktarından küçükse tamamen eşleştirme yapılır.i) İşlem teklif defterinde önceden girilmiş olup bekleyen alış teklif fiyatına göre

gerçekleştirilir.ii) Satış miktarı kadar satış gerçekleştirilir. Satış teklifinin durumu “eşleşti” alış

teklifinin durumu “kısmi eşleşti” olarak güncellenir ve kısmi eşleşen alış teklifi kalan miktarı güncellenerek teklif defterinde beklemeye devam eder.

iii) Satış teklifine karşılık gelen alış teklifinin tamamını eşle veya bekleteklifi (TEBT) olması durumunda kısmi eşleşme olamayacağı için sonraki en uygun alış teklifi aranır ve şartları uygun olan alış teklifi ile eşleştirilir.

b) Satış teklif fiyatı, en iyi alış teklif fiyatından büyükse teklif defterinde en iyi satış teklifleri listesine fiyat durumuna göre eklenir.

Ticari işlem onayıMADDE 41- (1) Eşleşen teklifler en iyi fiyatlı teklif sırasından çıkarılır ve Piyasa

İşletmecisi, ilgili piyasa katılımcılarına ticari işlem onaylarını PYS üzerinden bildirir. Kısmen eşleşme olması durumunda, eşleşmemiş kalan miktar, teklif geçerli olduğu sürece teklif defterindeki yerini korur ve sonrasında eşleşme imkânı bulabilir.

(2) Piyasa katılımcıları, ticari işlem onayının gerçekleşmesinden sonra PYS üzerinden eşleşme işlemlerini eşleşmenin karşı taraflarına ilişkin bilgi olmaksızın görebilir. Ticari işlem onayı en az şu bilgileri içerir:

a) Piyasa katılımcısının adı ve İTEP’e katılım kodu.b) Eşleşmenin geçerli olduğu teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi.c) Eşleşmeye dair fiyat ve alış-satış miktarları.ç) Piyasa İşletmecisi tarafından gerekli görülmesi halinde PYS aracılığı ile piyasa

katılımcılarına duyurulacak diğer bilgiler.

İTEP itiraz süreciMADDE 42- (1) Piyasa katılımcılarına, ticari işlem onaylarına ilişkin bildirimlerde

hata bulunması durumunda itiraz edebilmeleri için bildirimden sonra 15 dakika süre tanınır. Ancak söz konusu itirazlar en geç seans dönemi bitiş saatinden 5 dakika sonrasına kadar yapılabilir. İtirazlar sadece hatanın Piyasa İşletmecisinden kaynaklanması durumunda kabul edilir. İtirazın haklı olması durumunda, Piyasa İşletmecisi düzeltilmiş ticari işlem onayını itiraz yapıldıktan sonraki 20 dakika içerisinde ilgili piyasa katılımcılarına gönderir.

(2) Yapılan itiraz, Piyasa İşletmecisi tarafından haklı bulunmadığı sürece, ilgili piyasa katılımcısının yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz. Kendisine tanınan süre içinde itirazda bulunmayan piyasa katılımcısı, ticari işlem onayını tüm içeriğiyle birlikte kabul etmiş sayılır.

17

Yapılan ticari işlem onayları, itiraz süresinin tamamlanmasından sonra kontrat yükümlülüğü çerçevesinde sözleşme niteliği kazanır.

(3) Bir kontrata ilişkin birden çok sayıda itiraz olması durumunda, Piyasa İşletmecisi itirazları değerlendirerek gerek görürse ilgili kontratı askıya alır ve piyasa katılımcılarına gerekli duyuruyu yapar.

(4) Piyasa İşletmecisi tarafından haklı bulunmayan itiraz başına 200 TL ücret, piyasa katılımcısının piyasa işletim ücretine ilave edilir.

Tekliflerin ve işlemlerin iptali MADDE 43- (1) Aşağıdaki şartların varlığı hâlinde, işleme taraf olan en az bir piyasa

katılımcısının başvurusu üzerine veya re’sen, bekleyen tekliflerin veya gerçekleşen işlemlerin tamamı veya bir kısmı Piyasa İşletmecisi tarafından iptal edilebilir:

a) Piyasa İşletmecisinden kaynaklı bilgisayar, yazılım veya diğer teknolojik altyapılardan kaynaklanan hataların ortaya çıkması durumunda teklifler ve işlemler.

b) Piyasa katılımcılarının ve/veya kontratların işlemlerini durduracak diğer maddi unsurların varlığı halinde teklifler ve işlemler.

c) Piyasa bozucu veya haksız menfaat elde etmeye yönelik olduğu tespit edilen teklif ve işlemler.

ç) Piyasa İşletmecisine karşı mali yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi neticesinde net pozisyon artırıcı teklifler.

d) Kontratlara ilişkin olarak belirlenen günlük fiyat değişim limitleri dışında kalan teklifler.

(2) İptal işleminin kapsamı, duyurulması, ilave iptal kuralları ve iptal kararı yetkili mercilerine ilişkin hususlar Yöntemde düzenlenir.

DOKUZUNCU BÖLÜMÖzel İşlem Bildirimi

Özel işlem bildirimiMADDE 44- (1) Piyasa katılımcıları minimum 10 Lot ve tam sayı katları olacak

şekilde tekliflerini teklif defterinde yer almadan pozisyona dönüştürmek amacıyla PYS üzerinden Piyasa İşletmecisine özel işlem bildiriminde bulunabilirler.

(2) Aşağıda açıklanan onay koşullarını sağlayan özel işlem bildirimleri karşı taraf onayı ile pozisyona dönüşür.

a) Özel işlem bildiriminde bulunan piyasa katılımcıları aşağıda belirtilen asgari bilgileri PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirir:

1) Bildirilen pozisyonun yönü (uzun ya da kısa)2) Teklif bölgesi3) Yük tipi4) Teslimat dönemi5) Miktar6) Fiyat7) Özel işlem bildiriminin karşı tarafıb) Piyasa katılımcısının özel işlem bildirimi yapmak için İTEP’te o gün geçerli olan

günlük fiyat değişim limitleri dışında kalan bir fiyat girmesine izin verilmez.c) Piyasa İşletmecisi tarafından PYS aracılığıyla özel işlem bildirimininde bulunan

piyasa katılımcısının temerrüt garanti hesabı katkı payı, pozisyon limiti, teminat ve lisans geçerlilik süresi kontrolü yapılır.

18

ç) Piyasa katılımcısının söz konusu uzun ya da kısa pozisyonu almak için temerrüt garanti hesabı katkı payı veya teminatı yeterli değilse veya pozisyon limiti aşılmışsa özel işlem bildirimi gerçekleşmez ve piyasa katılımcısına bildirilir.

d) Piyasa katılımcısının söz konusu uzun ya da kısa pozisyonu almak için temerrüt garanti hesabı katkı payı ile teminatı yeterli ve pozisyon limiti aşılmamışsa özel işlem bildirimi PYS’ye kaydedilir.

e) Piyasa katılımcısının belirlenen kriterleri sağlayan özel işlem bildirimleri, işlemin karşı tarafı olarak bildirilen piyasa katılımcısının onayına sunulur. Piyasa katılımcısı, onayına sunulan bildirimi onaylayabilir veya reddedebilir.

f) Özel işlem bildiriminin karşı tarafı için Piyasa İşletmecisi tarafından bu fıkrada belirtilen onay koşullarının sağlanmadığının tespit edildiği durumlarda işlemin onaylanmasına izin verilmez.

(3) İşleme taraf olan piyasa katılımcısı bildirimi onaylamadan önce, bildirimde bulunan piyasa katılımcısı, bildirime ilişkin bilgileri güncelleyebilir veya bildirimi iptal edebilir.

(4) Özel işlem bildirimi ve karşı taraf onayı sırasında teminat hesaplaması yapılırken, özel işlem bildirimi sonucu sahip olunacak pozisyonun, piyasa katılımcısının mevcut pozisyonları ile netleştirilmesi ve/veya tam yayılma pozisyonu oluşturması dikkate alınmaz.

(5) Bildirimin aynı seans içerisinde sonuçlanarak pozisyona dönüşmesi halinde, seans bittikten sonra varsa ilgili piyasa katılımcılarının diğer pozisyonlarına ilişkin netleştirme (kar/zarar hesaplaması) ve tam yayılma pozisyonu teminat indirimi işlemleri tamamlanır ve piyasa katılımcılarının portföylerinin gerekli teminat miktarları hesaplanır.

(6) Özel işlem bildirimi sürecinin aynı seans içinde tamamlanması gerekir. Özel işlem bildiriminin karşı tarafı olan piyasa katılımcısı aynı seans içinde özel işlem bildirim onayını gerçekleştirmelidir.

(7) Aynı gün içinde;a) Özel işlem bildiriminin karşı tarafı olarak bildirilen piyasa katılımcısının işlemi

onaylamaması,b) Temerrüt garanti hesabı katkı payının yatırılmamış olması,c) İşleme taraf olan piyasa katılımcılarının teminat miktarının yeterli olmaması, ç) İşleme taraf olan piyasa katılımcılarının pozisyon limitinin aşılmış olması,d) Özel işlem bildiriminde belirtilen fiyatın günlük fiyat değişim limitleri içerisinde

yer almamasınedenleriyle tamamlanmayan özel işlem bildirimi iptal edilir. (8) Özel işlem bildirimi ile sahip olunan pozisyonlar, bu Usul ve Esaslar ile

düzenlenen piyasa kurallarına tabiidir.(9) Özel işlem bildirimleri ilgili günün GGF hesaplamasında kullanılmaz. Özel işlem

bildirimlerinin fiyat ve miktar istatistikleri, teklif defterinde gerçekleşen işlemlerden ayrı olarak yayınlanır, fakat söz konusu kontratın ve bütün piyasanın toplam hacim ve miktar istatistiklerine dahil edilir.

ONUNCU BÖLÜM Teminatlar

Teminatlara ilişkin esaslar MADDE 45- (1) Piyasa katılımcılarının İTEP’e ilişkin yükümlülüklerini yerine

getirememesi veya faaliyetlerini gerçekleştirememesi durumunda Piyasa İşletmecisinin merkezi karşı taraf olarak üstlendiği risklerin yönetilmesi, diğer piyasa katılımcılarının

19

güvence altına alınması ve temerrüt yönetimi kapsamında Piyasa İşletmecisi tarafından açık pozisyonların kapatılmasında kullanılması amaçlarıyla piyasa katılımcılarından teminat alınır.

(2) Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen İTEP’te kısa ve uzun pozisyon sahibi piyasa katılımcılarından teminat alınır.

(3) Teminat işlemleri Piyasa İşletmecisi tarafından merkezi uzlaştırma kuruluşu aracılığıyla yürütülür. Piyasa İşletmecisi ve merkezi uzlaştırma kuruluşu arasında yapılan merkezi uzlaştırma kuruluşu anlaşmasıyla, merkezi uzlaştırma kuruluşunun görev ve sorumlulukları belirlenir.

(4) Merkezi uzlaştırma kuruluşu, Piyasa İşletmecisi adına piyasa katılımcısı bazında piyasa faaliyetlerine ilişkin kendisine sunulan teminat tutarına, Piyasa İşletmecisi lehine rehin koyar.

Teminat kontrolüMADDE 46- (1) Teminat kontrolü, İTEP’in açık olduğu günlerde seans dönemi

başlamadan bir saat önce başlar, GGF yayınlanma saatinden bir saat sonra son kontrol yapılarak biter.

(2) Güncel teminat miktarları birinci fıkrada belirtilen zaman dilimi boyunca kontrol edilir.

(3) Her teminat kontrolünde Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarının toplam İTEP teminat tutarları kontrol edilir.

Seans başlangıcında teminat kontrolüMADDE 47- (1) Piyasa İşletmecisi tarafından seans başlangıcından önce 58 inci

maddede belirtilen saatte temerrüt durumu kontrolü yapılır.(2) Temerrüt durumu kontrolü aşağıdaki şekilde yapılır;

a) TTp,d ≥ TİTEPTp,d-1 ise ilgili piyasa katılımcısının İTEP’te temerrüde düşmediği kabul edilir ve ilgili piyasa katılımcısının İTEP’te işlem yapmasına izin verilir.

b) TTp,d < TİTEPTp,d-1 ise ilgili piyasa katılımcısının İTEP’te temerrüde düştüğü tespit edilir ve temerrüt yönetimine göre işlem tesis edilir.

(3) İkinci fıkrada geçen;

TTp,d : “p” piyasa katılımcısının “d” günü kontrolün yapıldığı saatte sunmuş olduğu toplam İTEP teminat tutarını,

TİTEPTp,d-1 : “p” piyasa katılımcısının kontrolün yapıldığı “d” gününden önceki iş günü sonunda hesaplanan toplam İTEP teminat tutarını,

p : Piyasa katılımcılarını,d : Temerrüt durumu kontrolünün yapıldığı günüifade eder.

Teklif girişinde teminat kontrolüMADDE 48- (1) Piyasa katılımcısının PYS aracılığıyla ilettiği tekliflerde;a) Teklif yönü (alış/satış), b) Yük tipi, c) Teslimat dönemi, ç) Miktar (Lot), d) Teklif fiyatı (TL/MWh),

20

e) Teklifin, aynı kontrata ilişkin ters yönlü mevcut bir pozisyon ile netleştirilebilme durumu,

f) Mevcut bir tam yayılma pozisyonunun olması durumudikkate alınarak hesaplanan teminat tutarları Piyasa İşletmecisi tarafından kontrol

edilir. (2) Yeni teklif girişinde alış ve satış teklifleri teklif defterine kaydedilmeden önce

günlük fiyat değişim limiti ve teminat kontrolleri yapılır. (3) Piyasa katılımcılarının, alış ve/veya satış tekliflerinin teklif defterine

kaydedilebilmesi için yeterli teminatının olması gereklidir.(4) Piyasa katılımcılarının sahip olduğu belirli bir teklif bölgesi, teslimat dönemi ve

yük tipini içeren uzun ve/veya kısa pozisyonu ile aynı teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipini içeren ters yönlü teklif sunulması durumunda, sunulan teklifin eşleşmesi sonucunda hesaplanacak kar ya da zarar belirlenir. Kar elde ediliyorsa veya zarar oluşmuyorsa teminat istenmez, zarar oluşuyorsa söz konusu zarar kadar teminat bloke edilir.

Pozisyonların netleştirilmesi MADDE 49- (1) Piyasa katılımcılarının sahip olduğu net pozisyonlarının belirlenmesi

amacıyla Piyasa İşletmecisi tarafından pozisyonların netleştirilmesi işlemi yapılır.(2) Piyasa katılımcılarının sahip olduğu belirli bir teklif bölgesi, teslimat dönemi ve

yük tipini içeren uzun ve/veya kısa pozisyonu ile aynı teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipini içeren teklifinin eşleşmesi sonucunda sahip olduğu ters yönlü pozisyon netleştirilir.

(3) Uzun ve kısa pozisyonlar enerji miktarı (MWh) üzerinden netleştirilir. (4) Piyasa katılımcılarının sunmakla yükümlü oldukları teminatlar, net pozisyonlar

üzerinden hesaplanır.(5) Piyasa katılımcılarının her bir kontrat için sahip olduğu pozisyonların

netleştirilmesi aşağıdaki formüle göre yapılır;

NPM p , d ,i=∑u=1

m

PM p , d , i ,u−∑k=1

n

PM p ,d ,i , k (2a)

a) NPM p,d,i > 0 ise “p” piyasa katılımcısının “d” gününde “i” kontratına ilişkin net uzun pozisyon miktarı NPM p,d,i’dir.

b) NPM p,d,i < 0 ise “p” piyasa katılımcısının “d” gününde “i” kontratına ilişkin net kısa pozisyon miktarı |NPM p,d,i|’dir.

c) NPM p,d,i = 0 ise “p” piyasa katılımcısının “d” gününde “i” kontratına ilişkin net pozisyon miktarı sıfırdır.

(6) Beşinci fıkrada yer alan formüllerde geçen;

NPMp,d,i : “p” piyasa katılımcısının “d” gününde “i” kontratına ilişkin net pozisyon miktarını,

PMp,d,i,u : “p” piyasa katılımcısının “d” gününde “i” kontratına ilişkin “u” uzun pozisyon miktarını,

PMp,d,i,k : “p” piyasa katılımcısının “d” gününde “i” kontratına ilişkin “k” kısa pozisyon miktarını,

m : “i” kontratına ilişkin “m” uzun pozisyon adetini,n : “i” kontratına ilişkin “n” kısa pozisyon adetiniifade eder.

21

(7) Piyasa katılımcılarının sahip oldukları uzun ve kısa pozisyonlar, ilgili pozisyon miktarlarından minimum olanı kadar netleştirilir.

(8) İlgili kontratta, pozisyonların netleştirilmesi sonucu piyasa katılımcılarının eşleşme fiyatları üzerinden net kar veya zarar hesabı aşağıdaki formüle göre yapılır;

NKZ p , d ,i=min ( Lp ,u , Lp , k )× (EF p ,i ,k−EF p , i ,u )×KBi(2b)

KBi=TDSi×0,1MWh(2c )

a) NKZ p,d,i > 0 ise NK p,d,i =NKZ p,d,i

b) NKZ p,d,i < 0 ise NZ p,d,i =NKZ p,d,i

(9) Sekizinci fıkrada yer alan formüllerde geçen;

NKZp,d,i : “p” piyasa katılımcısının “i” kontratına ilişkin “d” gününde netleştirme sonucu hesaplanan net kar ya da zararını,

Lp,u : Uzun pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “i” kontratında sahip olduğu pozisyonun Lot adetini,

Lp,k : Kısa pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “i” kontratında sahip olduğu pozisyonun Lot adetini,

EFp,i,k : Kısa pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “i” kontratı için eşleşme fiyatını (TL/MWh),

EFp,i,u : Uzun pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “i” kontratı için eşleşme fiyatını (TL/MWh),

KBi : “i” kontratının kontrat büyüklüğünü,TDSi : “i” kontratının teslimat dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısınıNKp,d,i : “p” piyasa katılımcısının “i” kontratına ilişkin “d” gününde

netleştirme sonucu hesaplanan net karını,NZp,d,i : “p” piyasa katılımcısının “i” kontratına ilişkin “d” gününde

netleştirme sonucu hesaplanan net zararını,ifade eder.

(10) Piyasa katılımcısının pozisyon sahibi olduğu tüm kontratlara ilişkin, pozisyonların netleştirilmesi sonucu piyasa katılımcılarının eşleşme fiyatları üzerinden net kar veya zarar hesabı aşağıdaki formüle göre yapılır;

NKZ p , d=∑i=1

n

NKZ p ,d , i

NKZp,d : “p” piyasa katılımcısının pozisyon sahibi olduğu tüm kontratlara ilişkin “d” gününde netleştirme sonucu hesaplanan net kar ya da zararını,

NKZp,d,i : “p” piyasa katılımcısının “i” kontratına ilişkin “d” gününde netleştirme sonucu hesaplanan net kar ya da zararını,

n : pozisyon sahibi olunan kontrat sayısınıifade eder.

(11) Netleştirme işlemi sonucunda ilgili piyasa katılımcısının sunması gereken toplam İTEP teminatı güncellenir.

22

Teminat türleriMADDE 50- (1) Piyasa İşletmecisi tarafından teslimat dönemi öncesinde;a) “İTEP Giriş Teminatı”, b) “Kontrat Teminatı”olarak hesaplanan tutarlara ilişkin teminat yükümlülükleri piyasa katılımcıları

tarafından yerine getirilir.(2) Piyasa katılımcılarının sahip olduğu açık pozisyonlar, kontratın son işlem

gününden iki iş günü öncesinde kapatılmamışsa, Piyasa İşletmecisi tarafından hesaplanan “Fiziksel Teslimat Teminatı”na ilişkin yükümlülükler ilgili piyasa katılımcıları tarafından yerine getirilir.

İTEP Giriş TeminatıMADDE 51- (1) İTEP Giriş Teminatı, piyasa katılımcılarının, İTEP Katılım

Anlaşmasını imzaladıktan sonra piyasaya girebilmek için yatırması gereken teminat tutarıdır. İTEP Giriş Teminatı tutarı piyasa katılımcılarından söz konusu piyasada yapacakları işlemlerden bağımsız olarak alınır.

(2) Piyasa katılımcıları tarafından sunulması gereken İTEP Giriş Teminatının hesaplanmasına ilişkin hususlar Yöntemde düzenlenir.

Kontrat TeminatıMADDE 52- (1) Kontrat Teminatı, piyasa katılımcısının İTEP’te uzun veya kısa

pozisyon sahibi olabilmesi için sunması gereken teminat tutarıdır. (2) Teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi aynı olan kontratlarda, kontrat teminatı

hesaplanırken piyasa katılımcısının net pozisyon miktarları dikkate alınır. (3) Kontrat teminatı, ilgili kontratın günlük olarak belirlenen GGF’si esas alınarak

güncellenir.(4) Kontrat teminatı aşağıdaki formüllere göre hesaplanır;

KT p , d=∑i=1

n

GGFd−1 ,i× [ (1+Ai )2−1 ]×KBi× Lp ,i(3a)

KBi=TDSi×0,1MWh(3b)

(5) Dördüncü fıkrada yer alan formüllerde geçen;

KTp,d : “p” piyasa katılımcısının “d” günü hesaplanan “i” kontratına ilişkin kontrat teminatını,

GGFd-1,i : “d-1” günü gün sonunda ilan edilen “i” kontratına ilişkin GGF’yi,Ai : “i” kontratının 34 üncü madde uyarınca belirlenen günlük fiyat değişim

oranını,Lp,i : “p” piyasa katılımcısının “i” kontratında sahip olduğu pozisyonun net Lot

adetini,KBi : “i” kontratının kontrat büyüklüğünü,TDSi : “i” kontratının teslimat dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısını,p : Piyasa katılımcılarını,

23

d : Teminat hesaplamasının yapıldığı günü,n : Piyasa katılımcılarının sunmakla yükümlü oldukları kontrat teminatı

hesaplamasının yapıldığı kontratların sayısınıifade eder.

Piyasaya göre güncelleme MADDE 53- (1) Piyasaya göre güncelleme; piyasa katılımcılarının sahip olduğu

pozisyonların ait olduğu kontratların GGF’lerinde gerçekleşen günlük değişimlerin esas alınarak mevcut pozisyonlara ilişkin Kontrat Teminatlarının güncellenmesidir.

(2) İlgili kontratta net kısa pozisyon sahibi piyasa katılımcılarının, pozisyonlarının piyasaya göre güncellenmesi aşağıdaki formüle göre hesaplanır;

MtM p ,d ,i ,k=∑i=1

n

(GGFd−1 ,i−GGFd ,i )×KBi× Lp ,i(4a)

KBi=TDSi×0,1MWh(4b)

(3) İkinci fıkrada yer alan formüllerde geçen;

MtMp,d,i,k : Kısa pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “i” kontratı için “d” gününde hesaplanan piyasaya göre güncelleme tutarını,

GGFd,i : “d” günü gün sonunda ilan edilen “i” kontratına ilişkin GGF’yi,GGFd-1,i : “d-1” günü gün sonunda ilan edilen “i” kontratına ilişkin GGF’yi,Lp,i : “p” piyasa katılımcısının “i” kontratında sahip olduğu pozisyonun Lot

adetini,KBi : “i” kontratının kontrat büyüklüğünü,TDSi : “i” kontratının teslimat dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısını,p : Piyasa katılımcılarını,d : Teminat hesaplamasının yapıldığı günü,n : Piyasa katılımcılarının sunmakla yükümlü oldukları kontrat teminatı

hesaplamasının yapıldığı kontrat sayısınıifade eder.

(4) İlgili kontratta net uzun pozisyon sahibi piyasa katılımcılarının, pozisyonlarının piyasaya göre güncellenmesi aşağıdaki formüle göre hesaplanır;

MtM p ,d ,i ,u=∑i=1

n

(GGFd,i−GGFd−1 ,i )×KBi× Lp ,i(4c)

KBi=TDSi×0,1MWh(4 ç )

(5) Dördüncü fıkrada yer alan formüllerde geçen;

MtMp,d,i,u : Uzun pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “i” kontratı için “d” gününde hesaplanan piyasaya göre değerleme tutarını,

24

GGFd,i : “d” günü gün sonunda ilan edilen “i” kontratına ilişkin GGF’yi,GGFd-1,i : “d-1” günü gün sonunda ilan edilen “i” kontratına ilişkin GGF’yi,Lp,i : “p” piyasa katılımcısının “i” kontratında sahip olduğu pozisyonun Lot

adetini,KBi : “i” kontratının kontrat büyüklüğünü,TDSi : “i” kontratının teslimat dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısını,p : Piyasa katılımcılarını,d : Teminat hesaplamasının yapıldığı günü,n : Piyasa katılımcılarının sunmakla yükümlü oldukları kontrat teminatı

hesaplamasının yapıldığı kontrat sayısınıifade eder.

(6) İkinci ve dördüncü fıkralarda piyasa katılımcısının sahip olduğu bütün uzun ve kısa pozisyonların Piyasa İşletmecisi tarafından gün sonunda MtM’leri toplanarak toplam piyasaya göre güncelleme tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır;

TMtM p ,d=∑i=1

n

(MtM p ,d , i ,k+MtM p ,d ,i ,u )(4 d)

(7) Altıncı fıkrada yer alan formüllerde geçen;

TMtMp,d : “p” piyasa katılımcısının sahip olduğu kısa ve uzun pozisyonları için “d” gününde hesaplanan toplam piyasaya göre güncelleme tutarını,

MtMp,d,i,u : “p” piyasa katılımcısının “i” kontratında sahip olduğu uzun pozisyonları için “d” gününde hesaplanan piyasaya göre güncelleme tutarını,

MtMp,d,i,k : “p” piyasa katılımcısının “i” kontratında sahip olduğu kısa pozisyonları için “d” gününde hesaplanan piyasaya göre güncelleme tutarını,

n : Piyasa katılımcılarının sunmakla yükümlü oldukları kontrat teminatı hesaplamasının yapıldığı kontrat sayısını

ifade eder.

(8) İlgili piyasa katılımcısına ait pozisyonların piyasaya göre güncellenmesi sonucunda Piyasa katılımcısının sunmuş olduğu toplam İTEP teminatının, Piyasa İşletmecisi tarafından hesaplanan toplam İTEP teminatı tutarından düşük olması halinde, teminat tamamlama çağrısı yapılır.

(9) Bir piyasa katılımcısının bir kontrata ilişkin olarak pozisyon sahibi olduğu ilk eşleşme günü yapılacak olan piyasaya göre güncelleme hesaplamasında, bir önceki günün GGF’si yerine ilgili piyasa katılımcısının eşleşme fiyatı kullanılır.

Vadeler arası yayılma pozisyonu teminat indirimiMADDE 54- (1) Bir piyasa katılımcısının sahip olduğu, teslimat dönemi gelmemiş

olan herhangi bir kontrat vadesindeki uzun pozisyon ile teslimat dönemi gelmemiş olan başka bir kontrat vadesindeki kısa pozisyonlar için hesaplanacak teminatlarda Piyasa İşletmecisi tarafından farklı kontrat vadeleri arasındaki fiyat ilişkisi göz önünde bulundurularak indirim uygulanabilir.

(2) Vadeler arası yayılma pozisyonu teminat indiriminin hesaplanmasına ve uygulanmasına ilişkin hususlar Yöntemde düzenlenir.

25

Fiziksel Teslimat TeminatıMADDE 55- (1) Teslimat döneminde oluşabilecek risklere karşı, teslimat dönemi

başlangıcından önceki beşinci iş günü seans sonunda ilgili kontratta açık pozisyonu olan piyasa katılımcıları için Fiziksel Teslimat Teminatı hesaplanır.

(2) Uzun pozisyon sahibi piyasa katılımcısının fiziksel teslimat teminatı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

FTTU p,d ,t=∑j=1

n

EF p , t , j ,u×KBt×Lp , j , u(5a)

KBt=TDSt×0,1 MWh(5b)

(3) İkinci fıkrada yer alan formüllerde geçen;

FTTUp,d,t, : Uzun pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “t” kontratı için “d” gününde hesaplanan fiziksel teslimat teminatını,

EFp,t,j,u : Uzun pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “t” kontratındaki “j” pozisyonu için eşleşme fiyatını,

KBt : “t” kontratının kontrat büyüklüğünü,Lp,t,j,u : Uzun pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “t” kontratında sahip

olduğu “j” pozisyonunun Lot adetini,TDSt : “t” kontratının teslimat dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısını,n : “t” kontratında sahip olunan pozisyon sayısınıifade eder

(4) Kısa pozisyon sahibi piyasa katılımcısının fiziksel teslimat teminatı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

FTTK p ,d , i=∑j=1

m

( (TF d , i× ( 1+Y d )−EF p , i , j , k )×KBi ,d× Lp , j , k )+TF d ,i×KBi× Lp , j ,k

n(5c)

TF d ,i=∑s=0

d−1

PTFs+GGF i× (n−d+1 )

n(5ç )

KBi=TDSi×0,1MWh(5d )

(5) Dördüncü fıkrada yer alan formüllerde geçen;

FTTKp,d,i : Kısa pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “i” kontratı için “d” gününde hesaplanan fiziksel teslimat teminatını,

TFd,i : “d” gününde “i” kontratı için fiziksel teslimat teminat hesabında kullanılacak olan teminat fiyatını,

Yd : “d” gününde kullanılacak olan ve Yöntemde düzenlenen fiziksel teslimat teminatı katsayısını,

26

EFp,i,j, k : Kısa pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “i” kontratındaki “j” pozisyonu için eşleşme fiyatını,

KBi,d : Altıncı fıkra kapsamında “i” kontratının “d” gününde hesaplanan kontrat büyüklüğünü,

Lp,j,k : Kısa pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “i” kontratında sahip olduğu “j” pozisyonunun Lot adetini,

KBi : “i” kontratının kontrat büyüklüğünü,PTFs : Fatura dönemi başından “d” gününe kadar olan piyasa takas

fiyatlarının aritmetik ortalamasını, GGFi : “i” kontratı için fiziksel teslimat teminatı hesaplamasının

yapıldığıgünde belirlenen son GGF’sini,TDSi : “i” kontratının teslimat dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısını,n : teslimat dönemindeki gün sayısını,m : “i” kontratında sahip olunan pozisyon sayısını,d : hesaplama yapılan günün fatura dönemindeki sıra sayısınıifade eder.

(6) Kısa pozisyon sahibi piyasa katılımcısının teslimata konu olan her bir gün için temerrüt durumundaki avans ve/veya fatura borcu bulunmaması halinde, teslimat gününü takip eden 4. iş gününde ilgili teslimat gününe karşılık gelen tutar, fiziksel teslimat teminatı tutarı hesabında dikkate alınmaz. Piyasa İşletmecisi tarafından gerekli görülmesi halinde, ilgili teslimat gününe karşılık gelen tutarın, 4. iş gününü takip eden günlerde fiziksel teslimat teminatı hesaplamasına dahil edilmesine karar verilebilir.

(7) Uzun ve/veya kısa pozisyon sahibi bir piyasa katılımcısı için fiziksel teslimat teminatı aşağıdaki formüle göre hesaplanır;

FTT p , d=∑t=1

n

FTTU p , d ,t+∑i=1

m

FTTK p , d , i(5 e)

(8) Yedinci fıkrada yer alan formüllerde geçen;

FTTp,d : “p” piyasa katılımcısının, “d” gününde hesaplanan fiziksel teslimat teminatını (TL),

FTTUp,d,t : Uzun pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “t” kontratı için “d” gününde hesaplanan fiziksel teslimat teminatını,

FTTKp,d,i : Kısa pozisyon sahibi “p” piyasa katılımcısının “i” kontratı için “d” gününde hesaplanan fiziksel teslimat teminatını,

n : Uzun pozisyon sahibi olunan kontrat sayısını,m : Kısa pozisyon sahibi olunan kontrat sayısını,ifade eder.

Tam Yayılma Pozisyonu Teminat İndirimiMADDE 56- (1) Aynı teklif bölgesine ait uzun pozisyonların kapsadığı teslimat

dönemi ve yük tipiyle belirlenen uzlaştırma dönemleri ile kısa pozisyonların kapsadığı teslimat dönemi ve yük tipiyle belirlenen uzlaştırma dönemlerinin birebir örtüşmesi durumunda tam yayılma pozisyonu oluşur.

(2) Tam yayılma pozisyonu oluşturacak olan ters yönlü pozisyonların miktarları karşılaştırılır ve ilgili pozisyon miktarlarından minimum olanı kadar tam yayılma pozisyonu oluşturulur.

27

(3) Tam yayılma pozisyonu oluşturan ters yönlü pozisyonlar için, eğer varsa basamaklandırma işlemi yapılana kadar netleştirme işlemi yapılmaz ve bu pozisyonlar kapatılmaması halinde, PYS’de piyasa katılımcısının sahip olduğu açık pozisyon olarak kalmaya devam eder.

(4) Tam yayılma pozisyonu oluşturan pozisyonlar için ilgili kontratların GGF’leri kullanılarak piyasaya göre güncelleme yapılır ve hesaplanan değer piyasa katılımcısının toplam İTEP teminatı hesabında dikkate alınır.

(5) Tam yayılma pozisyonu oluşturan pozisyonlar için teminat indirim tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır;

TYPTİ p , d=min (Lp , i ,k , Lp , j , u )× ⌊(∑i=1

n

GGFd ,i ,k×KBi ,k× [ (1+A i )2−1 ])+(∑j=1

m

GGFd , j ,u×KB j , u× [ (1+A j )2−1 ])⌋×r (6a)

KBi=TDSi×0,1 MWh(6 b)KB j=TDS j×0,1 MWh(6c)

(6) Beşinci fıkrada yer alan formüllerde geçen;

TYPTİp,d : “p” piyasa katılımcısının “d” gününde tam yayılma pozisyonu için hesaplanan teminat indirimi tutarını,

Lp,u,i : “p” piyasa katılımcısının “i” kontratında sahip olduğu uzun pozisyonun Lot adetini,

Lp,k,j : “p” piyasa katılımcısının “j” kontratında sahip olduğu kısa pozisyonun Lot adetini,

GGFd,i,k : “i” kontratının “d” günündeki GGF’si (TL/MWh),GGFd,j,u : “j” kontratının “d” günündeki GGF’si (TL/MWh), Ai : “i” kontratının 34 üncü madde uyarınca belirlenen günlük fiyat

değişim oranını,Aj : “j” kontratının 34 üncü madde uyarınca belirlenen günlük fiyat

değişim oranını,KBi : “i” kontratının kontrat büyüklüğünü,KBj : “j” kontratının kontrat büyüklüğünü,TDSi : “i” kontratının teslimat dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısınıTDSj : “j” kontratının teslimat dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısının : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu i numaralı

kontrat sayısını,m : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu j numaralı

kontrat sayısını,r : Piyasa İşletmecisi tarafından Yöntemde belirlenen tam yayılma

pozisyonu teminat indirimi katsayısınıifade eder.

(7) Piyasa katılımcısının tam yayılma pozisyonunu oluşturan pozisyonlardan herhangi birini ters işlem ile kapatması halinde tam yayılma pozisyonu teminat indirimi uygulanmaz. Tam yayılma pozisyonu teminat indirimi uygulanmış olan açık pozisyonlar için piyasa katılımcılarının sunmakla yükümlü olduğu teminat tutarı Piyasa İşletmecisi tarafından yeniden hesaplanır.

28

Toplam İTEP teminatının hesaplanmasıMADDE 57- (1) İTEP’te yapılan işlemlerden bağımsız olarak piyasa katılımcılarından

İTEP Giriş Teminatı alınır.(2) Piyasa katılımcılarının sahip olduğu tüm uzun ve kısa net pozisyonları için

sunmaları gereken toplam İTEP teminatı tutarı portföy bazında hesaplanır. (3) Piyasa katılımcılarının sunmakla yükümlü olduğu teminat kalemlerinden;a) İTEP Giriş Teminatı İTEP kayıt sürecinde,b) Kontrat Teminatı günlük bazda, c) Fiziksel Teslimat Teminatı günlük bazdahesaplanır.(4) Herhangi bir günde, piyasa katılımcısı tarafından sunulması gereken toplam İTEP

teminatı aşağıdaki şekilde hesaplanır:

TİTEPT p , d=¿p ,d+KT p ,d+FTT p ,d+NZ p , d−(TMtM p ,d+TYPTİ p ,d+VAYTİ p ,d )(7)

(5) Dördüncü fıkrada yer alan formülde geçen;

TİTEPTp,d : “p” piyasa katılımcısının “d” gününde sunması gereken toplam İTEP teminatını (TL),

GTp,d : “p” piyasa katılımcısının, “d” gününde giriş teminatını (TL),KTp,d : “p” piyasa katılımcısının, “d” gününde mevcut açık pozisyonları

için hesaplanan kontrat teminatını (TL),FTTp,d : “p” piyasa katılımcısının, “d” gününde hesaplanan fiziksel

teslimat teminatını (TL),NZp,d : “p” piyasa katılımcısının pozisyon sahibi olduğu tüm

kontratlara ilişkin “d” gününde netleştirme sonucu hesaplanan net zararını (TL),

TMtM p,d : “p” piyasa katılımcısının, “d” gününde mevcut açıkpozisyonları için hesaplanan toplam piyasaya göre güncelleme tutarını (TL),

TYPTİp,d : “p” piyasa katılımcısının, “d” gününde hesaplanan tam yayılma pozisyonu teminat indirmi tutarını (TL),

VAYTİ p,d : “p” piyasa katılımcısının, “d” gününde hesaplanan vadeler arası yayılma teminat indirimi tutarını (TL),

ifade eder.

Teminat işlemlerine ilişkin süreçMADDE 58- (1) Piyasa İşletmecisi her iş günü saat 17:00’a kadar, piyasa katılımcısı

bazında sunulması gereken teminat tutarlarına ilişkin gerekli hesaplamaları yaparak, piyasa katılımcılarını ve piyasa katılımcısı bazında merkezi uzlaştırma kuruluşunu bilgilendirir. Bir piyasa katılımcısının İTEP faaliyetlerine ilişkin olarak sunmuş olduğu toplam teminat tutarının, sunulması gereken toplam İTEP teminat tutarını karşılamaması durumunda ilgili piyasa katılımcısına “teminat tamamlama çağrısı” yapılır.

(2) Piyasa katılımcıları her iş günü, saat 12:00’da yapılacak teminat kontrolleri için teminat mektuplarını saat 11:30’a kadar Piyasa İşletmecisine, teminat mektubu dışındaki diğer teminatları ise saat 12:00’a kadar merkezi uzlaştırma kuruluşuna sunar.

(3) Piyasa İşletmecisi her iş günü, saat 11:30’a kadar kendisine sunulan teminat mektubu miktarına ilişkin bilgileri en geç saat 11:50’ye kadar, piyasa katılımcısı bazında merkezi uzlaştırma kuruluşuna bildirir.

29

(4) Merkezi uzlaştırma kuruluşu piyasa katılımcıları tarafından sunulan teminat tutarına ilişkin güncel bilgileri piyasa katılımcısı bazında Piyasa İşletmecisine her iş günü saat 09:00 -18:00 saatleri arasında bildirir.

(5) İTEP faaliyetleri kapsamında, bir piyasa katılımcısının sunmuş olduğu teminat tutarının, sağlaması gereken seviyenin altına düşmesi durumunda, merkezi uzlaştırma kuruluşu en geç saat 17:00’a kadar, ilgili piyasa katılımcısına teminat tamamlama çağrısı yapar.

(6) Kendisine teminat tamamlama çağrısı yapılan bir piyasa katılımcısı, ilgili piyasa faaliyetlerine devam edebilmek için sunmakla yükümlü olduğu toplam teminatını, teminatın niteliğine göre merkezi uzlaştırma bankasına ve/veya Piyasa İşletmecisine sunar.

(7) 47 inci madde uyarınca İTEP işlemlerinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmeyen piyasa katılımcılarının temerrüde düştüğü tespit edilir ve 62 nci maddede belirtilen temerrüt yönetimi hükümleri uygulanır.

Teminat olarak kabul edilecek kıymetlerMADDE 59- (1) İTEP’te teminat olarak kabul edilebilecek kıymetler aşağıda

belirtilmiştir:a) Türk lirası.b) Döviz (ABD doları veya avro).c) Bankacılık mevzuatına tabi ve Türkiye’de faaliyet gösteren bankalar tarafından

hazırlanmış olan TL veya döviz cinsinden (ABD doları veya avro) kesin ve süresiz teminat mektupları.

ç) Bankacılık mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette bulunmasına izin verilen yabancı bankalar ile Türkiye dışında faaliyette bulunan banka veya benzeri kredi kuruluşlarının kontr garantisi üzerine bankacılık mevzuatına tabi bankaların düzenleyecekleri TL veya döviz cinsinden (ABD doları veya avro) kesin ve süresiz teminat mektupları.

d) Hamiline olmak kaydıyla T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri.

(2) Teminatların TL karşılıklarının hesaplanması sürecinde; döviz nakit teminatlar ve döviz teminat mektupları için TCMB döviz alış kuru, devlet tahvili ve hazine bonosu için TCMB tarafından Resmî Gazete’de yayınlanan gösterge niteliğindeki fiyatlar baz alınır.

(3) Piyasa katılımcıları, sağlamaları gereken teminatları, birinci fıkrada belirtilen teminat olarak kabul edilebilecek kıymetlerden sadece biri ya da birden fazlası ile sağlayabilirler. Verilen teminatlar kısmen veya tamamen, teminat olarak kabul edilen diğer kıymetlerle değiştirilebilir.

(4) Piyasa katılımcısı tarafından teminat olarak sunulan kıymetlere ilişkin yasal mercilerce verilen ihtiyati tedbir kararlarının veya ilgili kıymetlerin kesin teminat niteliğini ortadan kaldıran diğer durumların Piyasa İşletmecisi tarafından öğrenilmesi halinde söz konusu kıymetler ilgili piyasa katılımcısının toplam teminat hesabında dikkate alınmaz.

(5) TL cinsinden teminat mektubu dışında teminat olarak kabul edilen kıymetlere değerleme katsayısı uygulanır. Bu Usul ve Esaslar kapsamında uygulanacak olan değerleme katsayısı; benzer piyasalarda uygulanan değerleme katsayıları dikkate alınarak merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından belirlenerek, PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurulur.

(6) Teminatlarla ilgili tüm maliyetler ilgili piyasa katılımcısı tarafından karşılanır.

Teminatların iadesiMADDE 60- (1) Piyasa katılımcısının, sunmuş olduğu teminatların toplam tutarının,

sunması gereken toplam teminat tutarından büyük olması durumunda nakit olarak sunulan fazla teminat tutarı, söz konusu teminatın kısmen iadeye uygun olması durumunda ve piyasa

30

katılımcısının talebi üzerine merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından piyasa katılımcısına iade edilir.

(2) Piyasa katılımcısının, sunmuş olduğu teminatların toplam tutarının, sunması gereken toplam teminat tutarından büyük olması durumunda nakit dışı sunulan fazla teminat tutarı, söz konusu teminatın kısmen iadeye uygun olması durumunda ve piyasa katılımcısının talebi, Piyasa İşletmecisinin onayı üzerine piyasa katılımcısına iade edilir.

(3) Piyasa katılımcısı tarafından gerçekleştirilecek olan nakit teminat çekme işlemleri iş günlerinde saat 15:05 ile 15:40 arasında, nakit dışı teminatların çekme işlemleri iş günlerinde 15:05 ile 17:00 arasında gerçekleştirilebilir.

(4) Uzun pozisyon sahibi piyasa katılımcısının bir teslimat dönemine ilişkin Fiziksel Teslimat Teminatı, fatura son ödeme tarihini takip eden ilk iş gününde toplam İTEP teminatı hesabından çıkarılır.

(5) Temerrüde düşen piyasa katılımcısının pozisyonlarının temerrüt yönetimi kapsamında kapatılması neticesinde, varsa Toplam İTEP Teminatının kullanılmamış olan kısmı, mevcut bir teminat tamamlama çağrısı bulunmaması, teslimat dönemlerine ilişkin düzenlenen faturaların ödenmiş olması ve Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen veya mali uzlaştırma ile diğer mali işlemleri yürütülen piyasalara ilişkin avans ve/veya fatura borcu olmaması koşullarıyla piyasa katılımcısının talebi üzerine serbest bırakılır.

(6) 10 uncu madde kapsamında İTEP’e katılım statüsü pasife alınan piyasa katılımcılarının varsa Toplam İTEP Teminatının kullanılmamış olan kısmı, mevcut bir teminat tamamlama çağrısı bulunmaması, teslimat dönemlerine ilişkin düzenlenen faturaların ödenmiş olması ve Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen veya mali uzlaştırma ile diğer mali işlemleri yürütülen piyasalara ilişkin avans ve/veya fatura borcu olmaması koşullarıyla piyasa katılımcısının talebi üzerine serbest bırakılır.

ONBİRİNCİ BÖLÜMTemerrüt Yönetimi

Temerrüt haliMADDE 61- (1) Piyasa katılımcıları İTEP’te aşağıda belirtilen durumularda

temerrüde düşmüş kabul edilir:a) İTEP teminat temerrüdü: 47 nci maddenin ikinci fıkrasının (b) bendi uyarınca ilgili

gün için hesaplanan toplam İTEP teminat tutarına ilişkin yükümlülüğünü yerine getirmeyen piyasa katılımcılarının temerrüde düştüğü kabul edilir. İTEP kapsamında faaliyetlerine devam etmesine ve satıcı olduğu uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi girmesine izin verilmez, ileriye dönük yapılmış olan satış yönündeki ikili anlaşma bildirimleri iptal edilir ve ilgili taraflara PYS aracılığıyla bilgi verilir.

b) İTEP temerrüt garanti hesabı katkı payı temerrüdü: Temerrüt garanti hesabı katkı payına ilişkin yükümlülüğünü Yöntemde belirtilen sürelerde yerine getirmeyen piyasa katılımcılarının temerrüde düştüğü kabul edilir. İTEP kapsamında faaliyetlerine devam etmesine ve satıcı olduğu uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi girmesine izin verilmez, ileriye dönük yapılmış olan satış yönündeki ikili anlaşma bildirimleri iptal edilir ve ilgili taraflara PYS aracılığıyla bilgi verilir.

c) İTEP fatura temerrüdü: Bu Usul ve Esaslar kapsamında düzenlenen İTEP faturasına dair ödeme yükümlülüklerini belirlenen sürelerde yerine getirmeyen piyasa katılımcılarının temerrüde düştüğü kabul edilir. GÖP, GİP ve İTEP kapsamında faaliyetlerine devam etmesine ve satıcı olduğu uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi girmesine izin verilmez, ileriye dönük yapılmış olan satış yönündeki ikili anlaşma bildirimleri iptal edilir, ilgili taraflara PYS

31

aracılığıyla bilgi verilir ve DUY’un 132/E maddesinin beşinci fıkrasının (a), (b), (ç), (d), (i) ve (j) bentleri hükümleri uygulanır.

(2) Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen veya mali uzlaştırma ile diğer mali işlemleri yürütülen piyasalarda, DUY’un 132/A maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında düzenlenen aylık uzlaştırma faturasına dair yükümlülüklerini DUY’un 132/E maddesinin beşinci fıkrasında belirlenen sürelerde yerine getirmeyen piyasa katılımcılarının da İTEP’te temerrüde düştüğü kabul edilir.

(3) Temerrüde düşmesi nedeniyle Piyasa İşletmecisi ve/veya diğer piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı payının kullanılmasına neden olan piyasa katılımcısının, Piyasa İşletmecisi ve/veya diğer piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabından kullanılan tutarları belirtilen sürelerde tamamlanmaması halinde, temerrüt halindeki piyasa katılımcısının GÖP, GİP ve İTEP kapsamında faaliyetlerine devam etmesine ve satıcı olduğu uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi girmesine izin verilmez, ileriye dönük yapılmış olan satış yönündeki ikili anlaşma bildirimleri iptal edilir, ilgili taraflara PYS aracılığıyla bilgi verilir ve DUY’un 132/E maddesinin beşinci fıkrasının (a), (b), (ç), (d), (i) ve (j) bentleri hükümleri uygulanır.

(4) Piyasa katılımcısının cari hesabında bulunan tutarın, sunması gereken toplam İTEP teminat tutarı ve/veya İTEP temerrüt garanti hesabı katkı payı eksikliğini karşılayacak seviyede olması durumunda, ilgili tutar piyasa katılımcısının cari hesabında bulunan tutardan otomatik olarak karşılanır ve piyasa katılımcısı İTEP teminat temerrüdü ve/veya İTEP temerrüt garanti hesabı katkı payı temerrüdüne düşmez.

(5) Kendisine İTEP toplam teminat çağrısı yapılan bir piyasa katılımcısının yeterli miktarda teminatı sunmaması ve/veya temerrüt durumuna düşen bir piyasa katılımcısının temerrüt borcunu yatırmadan söz konusu teminatını tamamlaması durumunda, katılımcı İTEP faaliyetlerine devam edemez.

Temerrüt yönetimiMADDE 62- (1) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat

dönemi henüz gelmemiş olan uzun ve/veya kısa pozisyonları;a) İTEP’te ilgili kontratların teklif defterindeki mevcut en iyi fiyatlı ters yönlü teklifler

ile eşleştirilerek, ilgili kontratlara ait teklif defterinde teklif bulunmuyorsa, ilgili kontratların son yayınlanan GGF’leri kullanılarak Piyasa İşletmecisi tarafından teklif defterine her bir kontrat için bir veya birden fazla teklif sunularak,

b) Yöntemde belirtilen gönüllü ihale, zorunlu ihale veya pozisyonların dağıtımı yöntemi kullanılarak

piyasa katılımcısı adına Piyasa İşletmecisi tarafından kapatılır.(2) Piyasa İşletmecisi temerrüde düşen piyasa katılımcılarının pozisyonlarını

kapatırken Yöntemde belirtilen esaslar çerçevesinde birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen yöntemleri tek başına veya birkaçını birlikte kullanabilir.

(3) Teslimat dönemi henüz gelmemiş olan ve aynı teklif bölgesi ile teslimat dönemine sahip uzun ve kısa pozisyon sahibi farklı piyasa katılımcılarının temerrüde düşmesi halinde, Piyasa İşletmecisi tarafından uzun ve kısa pozisyon miktarları uzlaştırma dönemi bazında ilgili kontrata ilişkin netleştirmenin yapıldığı gün belirlenmiş olan son GGF dikkate alınarak netleştirilir ve net pozisyon için alış ya da satış teklifi verilir. Netleştirilen pozisyonlar ilgili piyasa katılımcılarının uzlaştırma bildirimlerinde yer alır.

(4) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat dönemi başlamış olan kısa pozisyonlardan doğan uzlaştırma dönemi bazında net teslimat yükümlülükleri sırasıyla;

a) Temerrüde düşüldüğünün tespit edildiği günü takip eden ilk gün için ilgili piyasa katılımcısı adına fiyattan bağımsız alış yönlü teklif/teklifler verilerek GÖP’e sunulur.

32

b) Kalan net teslimat yükümlülükleri, temerrüde düşüldüğünün tespit edildiği gün seans başlangıcında Ayın Geri Kalanı kontratında değerlendirilir.

c) Kalan net teslimat yükümlülükleri, Yöntemde belirtilen süreçler kapsamında ihaleye sunulur.

(5) Dördüncü fıkrada belirtilen yöntemlerle söz konusu pozisyonların kapatılamaması halinde, temerrüde düşüldüğünün tespit edildiği günü takip eden ikinci güne karşılık gelen bir günlük pozisyon miktarı, kısa pozisyon sahibi diğer piyasa katılımcılarına ilgili teslimat dönemindeki pozisyon dağıtımının yapılacağı güne ait açık pozisyonları oranında Yöntemde belirtilen yöntem uyarınca dağıtılır.

(6) Beşinci fıkra kapsamındaki pozisyon dağıtımının yapıldığı gün, hafta sonu veya resmi tatil ve yarım gün resmi tatil olan iş günlerinden önceki son iş günü ise tatil günü sayısını kapsayan gün kadar pozisyon dağıtımı yapılır.

(7) (a) bendi hariç dördüncü fıkra ile beşinci ve altıncı fıkralarda belirtilen süreçler, söz konusu pozisyonlar kapatılıncaya dek fiziksel teslimat süresinin son gününe kadar günlük olarak tekraren uygulanır.

(8) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat dönemi başlamış olan uzun pozisyonlardan doğan uzlaştırma dönemi bazında net teslimat yükümlülükleri sırasıyla;

a) Temerrüde düşüldüğünün tespit edildiği günü takip eden ilk gün için ilgili piyasa katılımcısı adına fiyattan bağımsız satış yönlü teklif/teklifler verilerek GÖP’e sunulur.

b) Kalan net teslimat yükümlülükleri, temerrüde düşüldüğünün tespit edildiği gün seans başlangıcında Ayın Geri Kalanı kontratında değerlendirilir.

c) Kalan net teslimat yükümlülükleri, Yöntemde belirtilen süreçler kapsamında ihaleye sunulur.

(9) Sekizinci fıkrada belirtilen süreçler, söz konusu pozisyonlar kapatılıncaya dek fiziksel teslimat süresinin son gününe kadar günlük olarak tekraren uygulanır.

(10) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat dönemi başlamış olan uzun ve/veya kısa pozisyonları, ilgili pozisyonlardan doğan uzlaştırma dönemi bazında net teslimat yükümlülükleri DUY’un 60 ıncı maddesinin dördüncü fıkrası çerçevesinde GÖP’te verilen teklifler ile tamamen kapatılamaz ise veya herhangi bir sebeple GÖP’e teklif sunulamaz ise Piyasa İşletmecisi tarafından kalan kısım için GİP’te ters yönlü teklif verilerek kapatılır. Teklif defterinde, GİP’te söz konusu günün ilgili uzlaştırma dönemine ilişkin kontratlarına ait ters yönlü teklif bulunmuyorsa, ilgili uzlaştırma dönemi için nihai piyasa takas fiyatı ile GİP teklif defterindeki aynı yönlü en iyi tekliflerin fiyatı dikkate alınarak ters yönlü teklif girilir.

(11) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat dönemi başlamış olan uzun pozisyonlarının Piyasa İşletmecisi tarafından GÖP ve/veya GİP’te piyasa katılımcısı adına kapatılamayan pozisyon miktarları için ilgili piyasa katılımcılarına DUY 111 inci maddesi hükümleri uygulanır.

(12) Piyasa İşletmecisi tarafından beşinci, altıncı ve yedinci fıkralar uyarınca pozisyon dağıtımı yapılması halinde, ilgili pozisyonlardan kaynaklanan yükümlülükler pozisyon dağıtımı yapılan piyasa katılımcıları tarafından yerine getirilir.

(13) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat dönemi başlamış olan uzun pozisyonlarının Piyasa İşletmecisi tarafından GÖP ve/veya GİP’te piyasa katılımcısı adına kapatılması sonucu oluşan avans alacağı, katılımcı adına merkezi uzlaştırma kuruluşu nezdinde bloke edilir.

(14) İTEP teminat temerrüdüne düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat dönemi henüz gelmemiş olan ve/veya teslimat dönemi başlamış olan uzun ve/veya kısa pozisyonları kapatılırken gerekmesi halinde sırasıyla;

33

a) İTEP cari hesabında bulunan tutarlar ile bu Usul ve Esaslar kapsamında sunması gereken toplam teminat tutarının üzerinde olan tutara,

b) Piyasa katılımcısının mevcut teklifleri var ise bu tekliflerin Piyasa İşletmecisi tarafından iptal edilmesi sonucu ilgili teklifler için varsa bloke edilmiş teminat tutarlarına,

c) Toplam İTEP Teminatına,ç) Temerrüde düşen piyasa katılımcısının temerrüt garanti hesabı katkı payına, d) Piyasa İşletmecisinin temerrüt garanti hesabı katkı payına, e) Diğer piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı paylarına,f) Temerrüt garanti hesabı tamamlama çağrısı ile tekrar toplanan katkı paylarınabaşvurulur.

ONİKİNCİ BÖLÜMUzlaştırma

Uzlaştırma hesaplamalarıMADDE 63- (1) İTEP eşleşmelerine ilişkin uzlaştırma hesaplamaları aşağıdaki

formüllere göre yapılır;

İTEPST p , k=∑i=1

m

(∑j=1

n

EF p , i , j ,k×İTEPSM p , i , j , k)(8a)

İTEPAT p , u=∑i=1

m

(∑j=1

n

EF p , i , j ,u× İTEPAM p ,i , j ,u)(8b)İTEPSM p , i , j ,k=TDSi×0,1 MWh×Lp , i , j ,k (8c )

İTEPAM p , i, j , u=TDSi×0,1MWh×Lp ,i , j ,u (8ç)

(2) Birinci fıkrada yer alan formüllerde geçen;

İTEPSTp,k : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu kontratlara ilişkin hesaplanan satış tutarını,

İTEPATp,u : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu kontratlara ilişkin hesaplanan alış tutarını,

EFp,i,j,k : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu “i” kontratı “j” pozisyonu için eşleşme fiyatını (TL/MWh),

EFp,i,j,u : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu “i” kontratı “j” pozisyonu için eşleşme fiyatını (TL/MWh),

İTEPSMp,i,j,k : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu “i” kontratı “j” pozisyonu için eşleşme miktarını (MWh),

İTEPAMp,i,j,u : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu “i” kontratı “j” pozisyonu için eşleşme miktarını (MWh),

TDSi : “i” kontratının teslimat dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısını,Lp,i,j,u : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu “i” kontratı “j”

pozisyonunun Lot adetini,Lp,i,j,k : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu “i” kontratı “j”

pozisyonunun Lot adetini

34

m : pozisyon sahibi olunan kontrat sayısını,n : ilgili kontratta sahip olunan pozisyon sayısınıifade eder.

Temerrüt yönetimi masrafının hesaplanmasıMADDE 64- (1) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat

dönemi henüz gelmemiş olan uzun ve/veya kısa pozisyonlarının temerrüt yönetimi kapsamında kapatılması halinde, temerrüt yönetimi masrafı aşağıdaki formüllere göre hesaplanır;

İTEPTSM p , k=∑i=1

n

∑t=1

m

KBi×Lp ,i , k ,t (9a)

İTEPTAM p ,u=∑i=1

v

∑t=1

y

KBi×Lp ,i ,u , t(9b)

TÖTM p= ( İTEPTSM p ,k+ İTEPTAM p , u )×a(9c)

KBi=TDSi×0,1 MWh(9ç)

(2) Birinci fıkrada yer alan formüllerde geçen;

TÖTMp : “p” piyasa katılımcısının sahip olduğu teslimat dönemi henüz gelmemiş olan uzun ve/veya kısa pozisyonlarına ilişkin temerrüt masraflarını,

İTEPTSMp,k : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan kontratlarına ilişkin hesaplanan satış miktarını,

İTEPTAMp,u : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan kontratlarına ilişkin hesaplanan alış miktarını,

KBi : “i” kontratının kontrat büyüklüğünü,Lp,i,k,t : “p” piyasa katılımcısının temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan “i”

kontratındaki “t” kısa pozisyonunun Lot adetini,Lp,i,u,t : “p” piyasa katılımcısının temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan “i”

kontratındaki “t” uzun pozisyonunun Lot adetini, a : Yöntemde belirlenen temerrüt masrafı birim bedelini,n : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu temerrüt

yönetimi kapsamında kapatılan kontrat sayısını,m : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu temerrüt

yönetimi kapsamında kapatılan kontratlara ilişkin sahip olunan pozisyon sayısını,

v : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan kontrat sayısını,

y : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan kontratlara ilişkin sahip olunan pozisyon sayısını

ifade eder.

35

(3) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat dönemi başlamış olan uzun ve/veya kısa pozisyonlarının temerrüt yönetimi kapsamında kapatılması halinde, temerrüt yönetimi masrafı aşağıdaki formüllere göre hesaplanır;

İTEPSM p , k=∑i=1

n

∑t=1

m

KBi×Lp , i ,k ,t×(n−t )

n(9d)

İTEPAM p , u=∑i=1

v

∑t=1

y

KBi× Lp ,i ,u , t×(n−t)n

(9e)

TSTM p=( İTEPSM p ,k+ İTEPAM p ,u )×b(9 f )

(4) Üçüncü fıkrada yer alan formüllerde geçen;

İTEPSMp,k : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan kontratlarına ilişkin hesaplanan satış miktarını,

İTEPAMp,u : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan kontratlarına ilişkin hesaplanan alış miktarını,

KBi : “i” kontratının kontrat büyüklüğünü,Lp,i,k,t : “p” piyasa katılımcısının temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan “i”

kontratındaki “t” kısa pozisyonunun Lot adetini,Lp,i,u,t : “p” piyasa katılımcısının temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan “i”

kontratındaki “t” uzun pozisyonunun Lot adetini, TSTMp : “p” piyasa katılımcısının sahip olduğu teslimat dönemi başlamış olan

uzun ve/veya kısa pozisyonlarına ilişkin temerrüt masraflarını,b : Yöntemde belirlenen temerrüt masrafı birim bedelinin : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu temerrüt

yönetimi kapsamında kapatılan kontrat sayısını,m : “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu temerrüt

yönetimi kapsamında kapatılan kontratlara ilişkin sahip olunan pozisyon sayısını,

v : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan kontrat sayısını,

y : “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu temerrüt yönetimi kapsamında kapatılan kontratlara ilişkin sahip olunan pozisyon sayısını

ifade eder.

(5) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat dönemi başlamış olan uzun ve/veya kısa pozisyonlarının temerrüt yönetimi kapsamında kapatılması halinde, temerrüt yönetimi masrafı aşağıdaki formüllere göre hesaplanır;

TTM p=TÖTM p+TSTM p(9 g)

(6) Beşinci fıkrada yer alan formüllerde geçen;

36

TTMp : “p” piyasa katılımcısının sahip olduğu teslimat dönemi henüz gelmemiş olan ve teslimat dönemi başlamış olan uzun ve/veya kısa pozisyonlarının toplam temerrüt masrafını,

TÖTMp : “p” piyasa katılımcısının sahip olduğu teslimat dönemi henüz gelmemiş olan uzun ve/veya kısa pozisyonlarına ilişkin temerrüt masraflarını,

TSTMp : “p” piyasa katılımcısının sahip olduğu teslimat dönemi başlamış olan uzun ve/veya kısa pozisyonlarına ilişkin temerrüt masraflarını

ifade eder.

(7) Temerrüt yönetimi masrafı kapsamında oluşan tutarlar, EPİAŞ temerrüt garanti hesabı katkı payına ilave edilir.

Temerrüt yönetimi maliyetleriMADDE 65- (1) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları teslimat

dönemi henüz gelmemiş olan ve teslimat dönemi başlamış olan uzun ve/veya kısa pozisyonlarının temerrüt yönetimi kapsamında pozisyonların kapatılması için gerekli olan tutarın piyasa katılımcısının teminatları, cari hesabında bulunan tutarlar ve kendi temerrüt garanti hesabı katkı paylarının toplam tutarı ile karşılanamaması halinde sırasıyla;

a) Piyasa İşletmecisinin temerrüt garanti hesabı katkı payına, b) (a) bendinde belirtilen tutarın yetersiz olması halinde temerrüde düşmemiş diğer

piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı paylarına değişken katkı payları oranında, c) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen tutarların da yetersiz olması halinde temerrüt garanti

hesabı tamamlama çağrısı ile tekrar toplanan katkı paylarına değişken katkı payları oranında başvurulur. (2) Birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında başvurulan tutarlar temerrüde

düşen piyasa katılımcısının uzlaştırma hesabına dahil edilir.

Piyasa işletim ücreti ve yıllık katılım bedeliMADDE 66- (1) Piyasa işletim ücreti (PİÜ); İTEP’te yapılan işlemler için kontrat taraflarından

MWh başına alınacak olup, PİÜ’nün belirlenmesine ve piyasa katılımcılarından tahsil edilmesine ilişkin hususlar Kurul Kararı ile düzenlenir.

(2) Yıllık katılım bedeli tutarı ve piyasa katılımcılarından tahsil edilmesine ilişkin hususlar Kurul Kararı ile düzenlenir.

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜMUzlaştırma Bildirimleri, Faturalama, Ödemeler, Ödemelerin Yapılmaması

Faturaya esas uzlaştırma bildirimleriMADDE 67- (1) Uzlaştırma hesaplamaları sonucunda piyasa katılımcılarının her

fatura dönemi için Piyasa İşletmecisine ödeyeceği ya da Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına ödenecek tutarları içeren ön uzlaştırma bildirimi, en geç fatura dönemini takip eden ayın onbirinci günü, nihai uzlaştırma bildirimi ise, fatura dönemini takip eden ayın onbeşinci günü, PYS aracılığı ile ilgili piyasa katılımcılarına duyurulur. Ayın onbeşinci

37

gününün resmi tatil olması halinde uzlaştırma bildirimi bir sonraki iş gününde PYS aracılığı ile ilgili piyasa katılımcılarına duyurulur.

(2) Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılara duyurulan ön uzlaştırma bildiriminde asgari olarak aşağıda belirtilen kalemler yer alır:

a) Piyasa katılımcısının satışlarına ilişkin enerji miktarı ve alacak dökümü.b) Piyasa katılımcısının alışlarına ilişkin enerji miktarı ve borç dökümü.c) Fatura ödemelerine ilişkin gecikme zammı kalemleri.ç) Piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücreti.(3) Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına duyurulan faturaya esas nihai

uzlaştırma bildiriminde asgari olarak aşağıda belirtilen kalemler yer alır:a) Piyasa katılımcısının satışlarına ilişkin enerji miktarı ve alacak dökümü.b) Piyasa katılımcısının alışlarına ilişkin enerji miktarı ve borç dökümü.c) Fatura ödemelerine ilişkin gecikme zammı kalemleri.ç) Piyasa katılımcılarına tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücreti.d) Temerrüt yönetimi masrafı.e) Temerrüt garanti hesabı katkı payı.f) Temerrüt garanti hesabı gecikme zammı tutarı.g) Geçmişe Dönük Düzeltme Kalemi (GDDK).ğ) Yıllık katılım bedeli.(4) Uzlaştırma sonucunda Piyasa İşletmecisi tarafından yapılan nihai uzlaştırma

bildiriminde yer alan tutarlar içerisinde mevzuat gereği olan vergi ve harçlar da yer alır.

FaturaMADDE 68- (1) Piyasa İşletmecisi, nihai uzlaştırma bildiriminin PYS aracılığıyla

ilgili piyasa katılımcılarına duyurulduğu günden itibaren yedi gün içinde, geçerli nihai uzlaştırma bildiriminde yer alan tutarlara göre faturaları düzenler. Piyasa İşletmecisi tarafından PYS’de faturaya esas nihai uzlaştırma bildiriminin yayımlanma tarihi, piyasa katılımcıları için fatura tebliğ tarihi olarak kabul edilir.

(2) İTEP işlemlerine ilişkin fatura düzenlenir ve ilgili piyasa faaliyetiyle iştigal eden piyasa katılımcılarına faturaları Piyasa İşletmecisi tarafından gönderilir.

(3) Piyasa İşletmecisi, nihai uzlaştırma bildiriminin PYS aracılığıyla ilgili piyasa katılımcılarına duyurulduğu günden itibaren, piyasa katılımcısının ilgili piyasa faaliyetlerine ilişkin düzenlenmiş olan faturalara istinaden borç/alacak bilgilerini merkezi uzlaştırma kuruluşuna bildirir.

(4) Ödeme yapılacak piyasa katılımcıları, nihai uzlaştırma bildiriminin PYS aracılığıyla ilgili piyasa katılımcılarına duyurulduğu günden itibaren yedi iş günü içinde, geçerli nihai uzlaştırma bildiriminde yer alan tutarlara göre ve İTEP faaliyetlerine ilişkin düzenlenen faturayı Piyasa İşletmecisine gönderir.

(5) Nihai uzlaştırma sonuçlarına göre oluşan tutarlar, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa istinaden Maliye Bakanlığının her yıl yayımladığı tahakkuktan vazgeçme sınırının altındaysa, bu sınıra ulaşıncaya kadar oluşan tutarlara faturada yer verilmeyebilir. Yıl içinde söz konusu uzlaştırma tutarları toplamı, tahakkuktan vazgeçme sınırına ulaştığı ay toplam tutar faturada yer alır. Yıl içinde bu sınıra ulaşılmadığı takdirde yılsonunda toplam tutara ilişkin fatura düzenlenir. Tahakkuktan vazgeçme sınırı her yıl Piyasa İşletmecisi tarafından duyurulur.

Ödemeler ve tahsilatMADDE 70- (1) Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcısına düzenlenen

uzlaştırmaya ilişkin fatura ile ilgili piyasa katılımcısı tarafından Piyasa İşletmecisine düzenlenen faturada yer alan alacak ve borç bedelleri merkezi uzlaştırma kuruluşuna bildirilir.

38

Merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından alacak ve borçlar arasında mahsuplaşma işlemi otomatik olarak yapılarak net alacak veya net borç bedelleri tespit edilir.

(2) Net borç bedelleri, aynı piyasa katılımcısının fatura alacaklısı olması durumunda alacak tutarı toplamı fatura bedelinden düşülmek kaydı ile borçlu piyasa katılımcıları tarafından aracı bankalar aracılığıyla Piyasa İşletmecisinin merkezi uzlaştırma kuruluşundaki hesabına en geç fatura tebliğ tarihini takip eden altıncı iş günü ödenir.

(3) Net alacak bedelleri, aynı piyasa katılımcısının fatura alacaklısı olması durumunda alacak tutarı toplamı fatura bedelinden düşülmek kaydı ile Piyasa İşletmecisi tarafından alacaklı piyasa katılımcılarına en geç fatura tebliğ tarihini takip eden yedinci iş günü, fatura tebliğ tarih ve sırasına göre, Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen piyasalara ilişkin olarak piyasa katılımcısının süresinde ödenmemiş borçları düşülerek, Piyasa İşletmecisinin merkezi uzlaştırma kuruluşundaki hesabından, aracı bankalar kullanılarak ödenir.

(4) Piyasa katılımcıları, merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından kendilerine yapılacak fatura ödemelerine ilişkin olarak tek bir aracı banka ile çalışırlar, merkezi uzlaştırma kuruluşuna yapacakları ödemelere ilişkin olarak birden fazla banka ile çalışabilirler. Piyasa katılımcıları, merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından kendilerine yapılacak fatura ödemelerine ilişkin birlikte çalışacakları aracı bankayı merkezi uzlaştırma kuruluşuna yazılı olarak bildirir ve söz konusu bankayı değiştirmeleri durumunda, merkezi uzlaştırma kuruluşuna en kısa sürede bildirimde bulunurlar.

(5) Merkezi uzlaştırma kuruluşu ve aracı bankalar tarafından teminatlar ve fatura ödemelerine ilişkin olarak kullanılan bilgisayar, yazılım ya da teknolojik altyapının beklenmedik bir şekilde arızalanması ve bu Usul ve Esaslar hükümleri doğrultusunda tamamlanması gereken süreçlerin belirlenmiş olan süre zarfında tamamlanmayacağının ortaya çıkması durumunda, aracı banka merkezi uzlaştırma kuruluşunu, merkezi uzlaştırma kuruluşu Piyasa İşletmecisini ivedilikle bilgilendirir. Bu durumda, Piyasa İşletmecisi, süreçlerin tamamlanabilmesi için yeni süreler belirler ve bu değişikliklerle ilgili piyasa katılımcılarını bilgilendirir.

(6) Beşinci fıkrada belirtilen sebeplerden ötürü merkezi uzlaştırma kuruluşu, aracı bankalar ve Piyasa İşletmecisinin teminat ve ödeme işlemlerine ilişkin olarak yükümlülüklerini yerine getirmemeleri durumunda taraflara uygulanacak yaptırımlar, ilgili taraflar arasında yapılan anlaşmalarda yer alır.

Fatura ödemelerinin yapılmamasıMADDE 71 - (1) Piyasa katılımcısının, söz konusu faturadan kaynaklanan net

borcunu, fatura tebliğ tarihini takip eden altı iş günü içerisinde ödememesi halinde, ödenmesi gereken tutara temerrüt faizi uygulanır. Temerrüt faizi oranı, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen faiz oranıdır. Merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından günlük olarak hesaplanan temerrüt faizi tutarlarının aylık toplamları faturaya esas değer olarak kabul edilir. Temerrüt faizine ilişkin bedeller ilgili ayın uzlaştırma bildiriminde gecikme zammı kalemi olarak belirtilir ve her ay sonu itibarıyla ilgili piyasa katılımcısının faturasına yansıtılır.

(2) Piyasa katılımcısının, sunması gereken toplam teminat tutarının üzerinde TL cinsinden nakit teminatının bulunması ve sunması gereken toplam tutarın üzerinde olan teminat tutarının ve/veya piyasa katılımcısının serbest cari hesabında bulunan tutarın ilgili fatura bildirimine ilişkin piyasa katılımcısının borcunu karşılayacak seviyede olması durumunda, piyasa katılımcısının borcu, sunması gereken toplam teminat tutarının üzerindeki nakit teminattan ve/veya piyasa katılımcısının serbest cari hesabında bulunan tutardan otomatik olarak karşılanır ve piyasa katılımcısı fatura temerrüdüne düşmez.

(3) Piyasa İşletmecisinin piyasa katılımcılarına ödeme yapacağı fatura bedelini, fatura tebliğ tarihini takip eden yedi iş günü içerisinde ödememesi halinde, ödenmesi gereken tutara

39

temerrüt faizi uygulanır. Temerrüt faizi oranı, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen faiz oranıdır. Temerrüt faizine ilişkin bedeller ilgili ayın uzlaştırma bildiriminde gecikme zammı kalemi olarak belirtilir ve her ay sonu itibariyle Piyasa İşletmecisine düzenlenen faturaya yansıtılır.

(4) Piyasa katılımcısının, söz konusu fatura bedelini, fatura tebliğ tarihini takip eden altı iş günü içerisinde ödememesi durumunda, piyasa katılımcısının ayrıca bir ihtara gerek olmaksızın temerrüde düştüğü kabul edilir. Temerrüt halindeki piyasa katılımcısının GÖP, GİP, İTEP kapsamında faaliyetlerine devam etmesine ve satıcı olduğu uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi girmesine izin verilmez, ileriye dönük yapılmış olan satış yönündeki ikili anlaşma bildirimleri iptal edilir ve ilgili taraflara PYS aracılığıyla bilgi verilir. Temerrüde düşen piyasa katılımcısına ilişkin olarak, yasal yollar saklı kalmak üzere fatura borcunun tahsil edilmesi amacıyla aşağıdaki işlemler yapılır:

a) İTEP cari hesabında bulunan tutarlar ile bu Usul ve Esaslar kapsamında sunması gereken toplam teminat tutarının üzerinde olan tutarlar kullanılır. Bu tutarlar ile fatura borcunun tahsil edilmesi durumunda piyasa katılımcısının temerrüt hali sona erer.

b) (a) bendinde belirtilen tutarlar ile fatura borcunun tamamının tahsil edilememesi durumunda kalan kısım için piyasa katılımcısının mevcut teklifleri var ise bu tekliflerin Piyasa İşletmecisi tarafından iptal edilmesi sonucu ilgili teklifler için varsa bloke edilmiş teminat tutarları kullanılır. Bu tutarlar ile fatura borcunun tahsil edilmesi durumunda piyasa katılımcısının temerrüt hali sona erer.

c) (b) bendinde belirtilen tutarlar ile fatura borcunun tamamının tahsil edilememesi durumunda kalan kısım için piyasa katılımcısının toplam İTEP teminatı tutarları kullanılır. Açık pozisyonları 62 nci maddesi hükümleri çerçevesinde kapatılır. Bu tutarlar ile fatura borcunun tahsil edilmesi durumunda piyasa katılımcısının temerrüt hali sona erer.

ç) (c) bendinde belirtilen tutarlar ile fatura borcunun tamamının tahsil edilememesi durumunda kalan kısım için DUY ve Teminat Usul ve Esasları kapsamında sunması gereken toplam teminat tutarının üzerinde olan tutarlar ve/veya piyasa katılımcısının serbest cari hesabında bulunan tutarlar kullanılır. Bu tutarlar ile fatura borcunun tahsil edilmesi durumunda piyasa katılımcısının temerrüt hali sona erer.

d) (ç) bendinde belirtilen tutarlar ile fatura borcunun tamamının tahsil edilememesi durumunda kalan kısım için temerrüde düşen piyasa katılımcısının temerrüt garanti hesabı katkı payı kullanılır. Bu tutarlar ile fatura borcunun tahsil edilmesi durumunda piyasa katılımcısının temerrüt hali sona erer. Temerrüde düşan piyasa katılımcısına altıncı fıkra hükümleri uygulanır.

e) (d) bendinde belirtilen tutarlar ile fatura borcunun tamamının tahsil edilememesi durumunda kalan kısım için Piyasa İşletmecisinin temerrüt garanti hesabı katkı payı kullanılır. Temerrüde düşen piyasa katılımcısına altıncı fıkra hükümleri uygulanır.

f) (e) bendinde belirtilen tutarlar ile fatura borcunun tamamının tahsil edilememesi durumunda kalan kısım için diğer piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı payları kulanılır. Tüm piyasa katılımcılarına beşinci, temerrüde düşen piyasa katılımcısına altıncı fıkra hükümleri uygulanır.

g) (f) bendinde belirtilen tutarlar ile fatura borcunun tamamının tahsil edilememesi durumunda kalan kısım için DUY ve Teminat Usul ve Esasları kapsamında sunulan teminat tutarları kullanılır. Temerrüde düşen piyasa katılımcısına altıncı fıkra hükümleri uygulanır.

ğ) (g) bendinde belirtilen tutarlar ile fatura borcunun tamamının tahsil edilememesi durumunda kalan kısım için temerrüt garanti hesabı tamamlama çağrısı ile tekrar toplanan katkı payları kullanılır. Söz konusu fatura borcu tahsil edilinceye kadar tüm piyasa katılımcıları için beşinci, temerrüde düşen piyasa katılımcısına altıncı fıkrada belirtilen teminat garanti hesabı katkı payı tamamlama çağrısı yapılır.

40

(5) Piyasa katılımcıları, temerrüt yönetimi çerçevesinde kullanılmış olan temerrüt garanti hesabı katkı payı tutarlarını, 3 iş günü içerisinde tekrar yatırmakla yükümlüdürler. İlgili yükümlülüklerini yerine getirmeyen piyasa katılımcılarının açık pozisyonları 62 nci maddesi hükümleri çerçevesinde kapatılır, İTEP kapsamında faaliyetlerine devam etmesine ve satıcı olduğu uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi girmesine izin verilmez, ileriye dönük yapılmış olan satış yönündeki ikili anlaşma bildirimleri iptal edilir ve ilgili taraflara PYS aracılığıyla bilgi verilir.

(6) Temerrüde düşmesi nedeniyle kendisi, Piyasa İşletmecisi ve/veya diğer piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı payının kullanılmasına neden olan piyasa katılımcısının, kendisi, Piyasa İşletmecisi ve/veya diğer piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabından kullanılan tutarları beşinci fıkrada belirtilen sürelerde tamamlanmaması halinde, temerrüt halindeki piyasa katılımcısının GÖP, GİP ve İTEP kapsamında faaliyetlerine devam etmesine ve satıcı olduğu uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi girmesine izin verilmez, ileriye dönük yapılmış olan satış yönündeki ikili anlaşma bildirimleri iptal edilir, ilgili taraflara PYS aracılığıyla bilgi verilir ve DUY’un 132/E maddesinin beşinci fıkrasının (a), (b), (ç), (d), (i) ve (j) bentleri hükümleri uygulanır.

(7) Dördüncü fıkranın (e), (f) ve (ğ) bentleri kapsamında temerrüt garanti hesabından kullanılan tutarların temerrüde düşen ilgili piyasa katılımcısından tahsil edilmesi halinde bu tutarlar sırasıyla;

a) Piyasa İşletmecisinin temerrüt garanti hesabına,b) Temerrüt garanti hesabı katkı paylarına başvurulan diğer piyasa katılımcılarının

ilgili hesabına kullanılan tutar kadar aktarılır.(8) Ödemeler ve teminatlara ilişkin yükümlülüklerin bu Usul ve Esaslarda belirtilen

süreler içinde Piyasa İşletmecisi ve merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından kullanılan bilgisayar, yazılım ya da teknolojik altyapının beklenmedik bir şekilde arızalanması ve merkezi uzlaştırma kuruluşu ile ilgili olan arızaların Piyasa İşletmecisine geçerli sebeplerle raporlanması halinde, Piyasa İşletmecisi ve piyasa katılımcısına temerrüt faizi uygulanmaz.

İtirazlar ve düzeltme işlemleriMADDE 72- (1) Piyasa katılımcıları, fatura dönemine ait uzlaştırma bildirimlerine ya

da faturalara ilişkin itirazda bulunabilir. Fatura itiraz başvuruları, Piyasa İşletmecisine faturanın tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde yazılı olarak yapılır. 60 gün içerisinde yapılmayan itirazlar Piyasa İşletmecisi tarafından dikkate alınmaz. İtiraz başvurularında, itiraz sebeplerinin belirtilmesi zorunludur.

(2) İtirazın haklı bulunması veya Piyasa İşletmecisi tarafından diğer hataların tespit edilmesi durumunda, yapılacak olan düzeltmeye ilişkin olarak piyasa katılımcısına yazılı olarak veya PYS üzerinden bildirim yapılır. Piyasa katılımcılarına yapılması gereken veya piyasa katılımcılarının yapması gereken ödeme, düzeltmeye ilişkin yazılı veya PYS üzerinden bildirimin yapıldığı tarihten sonraki faturada, geçmişe dönük düzeltme kalemi olarak yer alır. 

(3) Piyasa katılımcılarının uzlaştırma bildirimlerine ve/veya faturalara itirazda bulunmaları, ödeme yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz.

(4) İtiraz sonuçları piyasa katılımcısına yazılı olarak veya PYS üzerinden bildirilir. İtirazın haklı bulunması durumunda ve/veya Piyasa İşletmecisinin bir itiraz olmaksızın yapılan bir hatayı tespit etmesi halinde, gerekli düzeltme işlemi yapılır. Düzeltme yapılması gerektiğinin belirlenmesi durumunda, piyasa katılımcılarının yapması gereken ve/veya piyasa katılımcılarına yapılması gereken ödemelere, Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcısına yazılı olarak veya PYS üzerinden itiraz sonucunun bildirildiği tarihten sonraki ilk uzlaştırma bildiriminde geçmişe dönük düzeltme kalemi olarak yer verilir.

41

(5) Piyasa İşletmecisi ile piyasa katılımcıları arasındaki ihtilaflar, Piyasa İşletmecisinin veya piyasa katılımcılarının başvuruları üzerine Kurum tarafından incelenir.

ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜMTemerrüt Garanti Hesabı

Temerrüt garanti hesabıMADDE 73- (1) İleri tarihli fiziksel teslimatlı elektrik piyasasında piyasa

katılımcılarının temerrüde düşmesi halinde oluşabilecek zararların ilgili piyasa katılımcılarının teminatlarını aşan kısmı için kullanılmak üzere piyasa katılımcılarının katkı payları ile oluşturulan bir temerrüt garanti hesabı kurulur.

(2) Piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabına katılımı zorunludur.(3) Piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı payları, yatırılmış ve talep

edilmesi halinde yatırılacak ilave temerrüt garanti hesabı katkı paylarından oluşur. (4) Temerrüt garanti hesabının, Yönetmelik ve bu Usul ve Esaslar hükümleri

çerçevesinde kullanılması durumunda, piyasa katılımcılarının yatırılmış temerrüt garanti hesabı katkı payı tutarını geçmemek üzere ilave katkı payı yatırmaları istenebilir.

(5) İlave temerrüt garanti hesabı katkı payı tutarı, bir kez yatırılmış tutarın tamamı olarak veya dilimler halinde toplam yatırılmış tutarı geçmemek şartıyla birden çok kez talep edilebilir.

(6) Herhangi bir piyasa katılımcısının temerrüde düşmesi halinde, 62 nci maddede belirtilen sıralama gözetilmeden diğer piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı paylarına başvurulamaz.

(7) İTEP katılım statüsünün pasife alınması halinde 77 nci madde hükümleri çerçevesinde temerrüt garanti hesabı payı geri ödenir.

(8) Temerrüt garanti hesabındaki varlıklar amacı dışında kullanılamaz. (9) Temerrüt garanti hesabı, Piyasa İşletmecisi tarafından temsil ve idare edilir.

Temerrüt garanti hesabının büyüklüğü ve katkı payı miktarları MADDE 74- (1) Temerrüt garanti hesabının büyüklüğü, en büyük açık pozisyona

sahip piyasa katılımcısı ile ikinci ve üçüncü büyük açık pozisyona sahip olan piyasa katılımcılarının stres koşullarında birlikte temerrüdü halinde ortaya çıkacak kaynak ihtiyacının büyük olanından az olamaz. Kaynak ihtiyacı piyasa katılımcılarının, stres koşulları altında hesaplanan değişim teminatlarının da eklenmesi suretiyle hesaplanan, risklerinin toplam İTEP teminatları ile karşılanabilen kısmı dışında kalan bölümünden oluşur. Stres koşullarındaki riskin istatistiksel yöntemlerle tahmininde sırasıyla %99 güven düzeyi ve 2 ilâ 5 iş günü arasında elde tutma süresi kullanılır. Piyasa İşletmecisi piyasa şartlarını, teminat yoğunlaşmalarını ve temerrüt yönetimi kaynaklarının yeterlilik düzeyini gözeterek, asgari temerrüt garanti hesabı yükümlülüğünü, istatistiksel olarak hesaplanan yükümlülükten daha yüksek belirleyebilir.

(2) Temerrüt garanti hesabı toplam büyüklüğüne ilişkin hesaplama 3 aydan fazla olmamak kaydı ile yenilenerek mevcut temerrüt garanti hesabı yeterliliği sınanır.

(3) Piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabına yapacakları katkı, sabit ve taşımış oldukları riskleri ile orantılı olarak hesaplanan değişken katkı paylarından oluşur.

(4) Bir piyasa katılımcısının yatırılmış temerrüt garanti hesabı katkı payı, sabit katkı payı tutarından az olamaz. Piyasa katılımcılarının yatırmaları gereken sabit katkı payı tutarları, 300.000 TL’dir. Bu tutar yılda en az bir kez, piyasa, ulusal veya uluslararası

42

ekonomide yaşanan gelişmeler dikkate alınarak gözden geçirilir ve gerekli görülmesi durumunda değiştirilebilir.

(5) Değişken katkı payı, Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen dönem içerisinde piyasa katılımcısının piyasada bulundurması gereken ortalama teminat tutarının, piyasanın ortalama teminat tutarına bölünmesi suretiyle hesaplanan oranın, ilgili döneme isabet eden asgari temerrüt garanti hesabı büyüklüğü ile çarpılması suretiyle bulunur. Tespit edilen büyüklükler PYS aracılığıyla duyurulur.

(6) Oluşturulacak temerrüt garanti hesabı büyüklüğünün hesaplanmasında ve piyasa katılımcılarının değişken katkı payına esas teşkil eden ve beşinci fıkrada yer alan ortalama piyasa katılımının belirlenmesinde kullanılacak veri setinin uzunluğu asgari bir aydır.

(7) Temerrüt garanti hesabı katkı payı yükümlülükleri her ayın ilk iş günü itibarıyla hesaplanır, takip eden iş günü itibarıyla güncellenir.

(8) Piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı payı hesaplamaları ilgili piyasa katılımcılarının risk durumu ve piyasa koşulları gözetilerek Piyasa İşletmecisi tarafından ayın ilk iş günü beklenmeden yapılabilir.

Temerrüt garanti hesabı katkı payı olarak kabul edilebilecek kıymetler MADDE 75- (1) Piyasa katılımcıları, temerrüt garanti hesabı katkı payı

yükümlülüklerini 59 uncu maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentlerinde belirtilen kıymetlerle yerine getirebilirler.

(2) Piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı payı olarak kabul edilen varlıklarının değiştirilmesi, değerleme katsayısı belirlenmesi ve duyurulması 59 uncu madde hükümlerine göre yapılır.

(3) Bulunması gereken katkı payı toplamının en az % 50’lik kısmının nakit Türk Lirası olması zorunludur.

(4) Günsonu değerlemesi sonucunda katkı payı eksiği bulunan hesaplara, katkı payı tamamlama çağrısı yapılır.

Temerrüt garanti hesabının kullanım esasları MADDE 76- (1) Temerrüt garanti hesabına başvurulmasını gerektiren hallerde,

temerrüt nedeniyle oluşan zararın kapatılmasına kadar geçecek süre içinde piyasa katılımcılarının, temerrüt garanti hesabından kendi katkı paylarını çekmesine izin verilmez.

(2) Katkı paylarına başvurulmasında en likit varlıktan başlayarak, nakde tahvil kabiliyetinin yüksekliği esas alınır. Temerrüt garanti hesabındaki nakit dışı katkı paylarından nakde tahvil edilen ancak kullanılmayan nakit tutarlar, nakit dışı katkı payları kullanılan piyasa katılımcılarına oransal olarak iade edilir.

(3) Temerrüt garanti hesabına mal edilecek zararın temerrüde düşmemiş piyasa katılımcılarına dağıtımında, piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı içindeki payları esas alınır.

(4) Piyasa katılımcıları temerrüt yönetimi çerçevesinde kullanılmış olan yatırılmış temerrüt garanti hesabı katkı payı tutarlarını, temerrüt garanti hesabının kullanıldığı gün itibarıyla mevcut açık pozisyonlar dikkate alınarak hesaplanan risklere karşılık gelen tutarları 3 iş günü içerisinde, üzerindeki tutarları ilgili ayın son iş gününe kadar tekrar yatırmakla yükümlüdürler. Söz konusu risk hesaplaması, temerrüt garanti hesabı tamamlanıncaya kadar her gün tekrarlanır.

(5) Temerrüt garanti hesabına mal edilecek zararın fon büyüklüğünün %50’sini aşması muhtemel görüldüğünde, piyasa katılımcılarından ilave katkı paylarını yatırmaları talep edilebilir.

(6) İlave katkı payı talepleri dilimler halinde de yapılabilir. İlgili temerrüdün kapatılmasında kısmen veya hiç kullanılmayan ilave katkı payları iade edilir. Talep edildiği

43

halde temerrüdün kapatılmasında kullanılmadan tamamen iade halinde, ilave temerrüt garanti hesabı katkı talebinde bulunulmamış sayılır.

(7) Bir aylık dönemde piyasa katılımcısından diğer piyasa katılımcılarının temerrüdü nedeniyle talep edilebilecek katkı payı toplamı piyasa katılımcısının ilgili ay için hesaplanan yatırılmış temerrüt garanti hesabı katkı payı yükümlülüğü ile talep edilmesi halinde ilave temerrüt garanti hesabı katkı payı yükümlüğü toplamını aşamaz. Bir ay içerisinde talep edilecek ilave temerrüt garanti hesabı katkı payı tutarı piyasa katılımcısının yatırılmış temerrüt garanti hesabı katkı payı tutarını aşamaz.

(8) Temerrüt nedeniyle piyasa katılımcılarından talep edilen ilave temerrüt garanti hesabı katkı paylarının kısmen veya tamamen kullanılması halinde piyasa katılımcılarından, temerrüt garanti hesabı yükümlülüklerini hesaplanan tutara tamamlamaları istenir.

(9) Temerrüt garanti hesabındaki nakit katkı payları merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından nemalandırılır.

Temerrüt garanti hesabı katkı paylarının iadesi MADDE 77- (1) 10 uncu madde çerçevesinde pasife alınan piyasa katılımcılarının

temerrüt garanti hesabındaki sabit temerrüt garanti hesabı katkı payı dışındaki katkı payları ve bunlara ilişkin tüm getiri ve haklar; söz konusu piyasa katılımcısına, ilgili piyasalarda gerçekleştirmiş olduğu işlemlerden doğan yükümlülükleri ile pasife alınma işlemlerinin tamamlandığı tarihe kadar geçen sürede meydana gelebilecek temerrütlerden dolayı Piyasa İşletmecisinin karşı karşıya kalabileceği ödeme yükümlülükleri göz önünde bulundurularak, ödenmesi gereken vergi ve diğer yasal yükümlülükler indirilmek suretiyle iade edilir.

(2) Bir piyasa katılımcıının başka bir piyasa katılımcısına tüm aktif ve pasifi ile devri sonucu, temerrüt garanti hesabı katkı payı iade işlemi, devir işlemlerinin tamamlandığı tarihi izleyen ilk temerrüt garanti hesabı katkı payı hesabını takiben gerçekleştirilir. Temerrüt garanti hesabı katkı payı hesaplaması, birleşen iki piyasa katılımcısının hesaplama dönemine isabet eden toplam pozisyon büyüklükleri üzerinden yapılır.

(3) Pasife alınan piyasa katılımcısının sabit temerrüt garanti hesabı katkı payları, piyasadaki tüm açık pozisyonların teslimat dönemi göz önünde bulundurularak Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenecek süre sonunda iade edilir.

(4) Pasife alınan piyasa katılımcısının temerrüt garanti hesabı katkı payı içerisinde nakit bulunması halinde, nakdin iadesinde nemalandırılan tutardan ödenmesi gereken vergi ve diğer yasal yükümlülükler indirilerek iade işlemi gerçekleştirilir.

ONBEŞİNCİ BÖLÜMÇeşitli ve Son Hükümler

Piyasa yapıcılıkMADDE 78- (1) İTEP’te, piyasa katılımcılarının piyasa yapıcısı olarak belirlenmesi,

piyasa yapıcılığına başvuru usulü, piyasa yapıcılığı ve piyasa yapıcılığı sisteminin kullanılmasına ilişkin esaslar, piyasa yapıcılarının hak ve yükümlülükleri ile piyasa yapıcılığının uygulanacağı kontratlar Yöntem ile düzenlenir.

(2) İTEP’te birden fazla piyasa yapıcı görevlendirilebilir.(3) Piyasa yapıcının faaliyetleri Yöntemde belirlenen esaslar çerçevesinde

değerlendirmeye tabi tutulabilir.

Piyasa yapıcılığından geçici veya sürekli olarak ayrılma, yetkilerin kaldırılması

44

MADDE 79- (1) Piyasa yapıcıları, ilgili görevlerinden sürekli veya geçici olarak ayrılmak istediklerinde bunu yazılı olarak Piyasa İşletmecisine bildirirler. Ayrılmaya ilişkin esaslar ve şartlar Yöntemde belirlenir.

(2) Piyasa yapıcılığından ayrılanların, başvuruları halinde yeniden yetkilendirilmesine dair esaslar Yöntemde belirlenir.

(3) Piyasa yapıcılığından sürekli veya geçici olarak ayrılma, işlem yapma yetkisini etkilemez.

(4) Bu Usul ve Esaslar ve Yöntemde öngörülen yükümlülükleri yerine getirmeyen piyasa yapıcıların yetkilerinin geçici ya da sürekli olarak kaldırılmasına ilişkin esaslar Yöntemde belirlenir.

(5) Piyasanın sağlıklı ve düzgün olarak işleyişi için gerekli görülmesi halinde, gerekçeleri açıklanmak koşuluyla, piyasa yapıcılar bazında veya kontratlar bazında ve/veya piyasa yapıcılık işlemlerine Piyasa İşletmecisi tarafından re’sen son verilebilir.

Fiyat Belirleme ve Temerrüt Yönetimi KomisyonuMADDE 80- (1) Piyasa İşletmecisi bünyesinde;a) GGF ve baz fiyatın belirlenme yöntemlerine dair,b) Temerrüt yönetimi kapsamında poziyonların bir kısmının veya tamamının

kapatılması işlemleri ile temerrüt yönetimi yöntemlerinin belirlenmesine dair,c) Bu Usul ve Esaslarda Komisyon kararına bırakılan diğer hususlarda karar mercii olarak, Fiyat Belirleme ve Temerrüt Yönetimi Komisyonu

kurulur. (2) Fiyat Belirleme ve Temerrüt Yönetimi Komisyonunun üyelerinin belirlenmesi ile

çalışma esasları Yöntemde düzenlenir.

YöntemMADDE 81- (1) İleri Tarihli Fiziksel Teslimatlı Elektrik Piyasası Yöntemi, Piyasa

İşletmecisi tarafından hazırlanarak …. tarihine kadar Kuruma sunulur ve internet sitesinde yayımlanır. Piyasa İşletmecisi Kurum tarafından herhangi bir zamanda Yöntemde gerek görülen geliştirme ve değişiklikleri kendine tanınan süre içerisinde tamamlar.

Yürürlük MADDE 82- (1) Bu Usul ve Esaslar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme MADDE 83- (1) Bu Usul ve Esaslar hükümlerini Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu

Başkanı yürütür.

45