Wybrane elementy praktyki projektowania oprogramowania Wykład 14/15

Projektowanie obiektowe

Wiktor Zychla 2018/2019

1 Spis treści 2 Unified Process ............................................................................................................................ 3

3 Faza rozpoczęcia (Business Modelling) ................................................................................... 5

4 Zbieranie wymagań (Requirements) ......................................................................................... 6

4.1 FURPS+ - obszary wymagań .................................................................................................... 6

4.2 S.M.A.R.T. – kryteria oceny wymagań .................................................................................... 6

5 Projektowanie analityczne – przypadki użycia (Analysis) ...................................................... 8

5.1 Dokumentacja: ..................................................................................................................... 8

5.1.1 Przykład ......................................................................................................................... 8

5.1.2 Przykład – licytuj towar ................................................................................................ 8

5.1.3 Przykład – finalizuj transakcję .................................................................................... 9

5.2 Poszukiwanie przypadków użycia ................................................................................... 10

5.3 Kryteria oceny przypadków użycia .................................................................................. 10

6 Projektowanie analityczne – modele pojęciowe (Analysis) .................................................. 11

6.1 Tworzenie modelu pojęciowego....................................................................................... 11

6.1.1 Metoda „fraz rzeczownikowych” ............................................................................... 11

regulaminu może unieważnić transakcję ................................................................................ 11

6.2 Przykład z podręcznika ..................................................................................................... 11

6.3 Przykład z życia ................................................................................................................. 12

7 Projektowanie analityczne – mapy procesów (Analysis) ...................................................... 14

7.1 Diagramy czynności i sekwencji jako uzupełnienie przypadków użycia ..................... 14

8 Wprowadzenie do UML............................................................................................................. 15

9 Diagramy klas............................................................................................................................. 16

9.1 Hierarchia modeli ............................................................................................................... 16

9.1.1 Diagram modelu pojęciowego ...................................................................................... 16

9.1.2 Diagram modelu obiektowego (diagram klas) .............................................................. 17

9.1.3 Diagram modelu implementacyjnego (relacyjnego) ..................................................... 19

9.2 Jeszcze o formalizmie diagramów klas - klasy i asocjacje ........................................... 20

9.3 Składowe............................................................................................................................. 20

9.4 Dziedzieczenie ................................................................................................................... 21

10 Diagramy czynności .............................................................................................................. 22

11 Diagramy sekwencji............................................................................................................... 24

2 Unified Process Rama organizacji procesu wytwarzania oprogramowania. Posiada wyodrębionie fazy

inicjowania, projektowania, implementowania, testowania i wdrażania.

Na niemal wszystkie metodyki wytwarzania oprogramowania można patrzeć jak na warianty

UP.

Rysunek 1 http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/Development-iterative.gif

Rysunek 2 Diagram procesowy UP

act UP

Wd

roże

nie

Te

sto

wa

nie

Imp

lem

en

tac

jaA

na

lity

ka

Wy

ma

ga

nia

Rozpoczęcie

i teracji

Zbieranie wymagań

Przypadki użycia

Model pojęciowy

Mapy procesów

Projekt techniczny

Implementacja

Testowanie

Wdrożenie

Zakończenie

i teracji

3 Faza rozpoczęcia (Business Modelling)

Definicja. Faza rozpoczęcia = określenie zakresu, wizji i uwarunkowań biznesowych.

Typowe artefakty:

Wizja i analiza biznesowa Opis celów i uwarunkowań biznesowych

Słowniczek Podstawowa terminologia dziedzinowa

Prototyp Udowodnienie poprawności rozwiązań technicznych; doprecyzowanie wizji

Plan pierwszej iteracji

Specyfikacja dodatkowa Lista dodatkowych wymagań mających istotny wpływ na architekturę

Plan zarządzania ryzykiem

(aktualizowane na bieżąco) scenariusze alternatywne – biznesowe, technologiczne, organizacyjne

4 Zbieranie wymagań (Requirements)

4.1 FURPS+ - obszary wymagań Definicja. Wymagania = zdolności które system musi posiadać i ograniczenia do których musi

się dostosować.

Uwaga! Wymagania ewolucyjne – zmieniają się w czasie.

http://www.ibm.com/developerworks/rational/library/4706.html#N100A7

Functional Funkcjonalności, możliwości, bezpieczeństwo

Usability Czynnik ludzki, pomoc, dokumentacja

Reliability Awaryjność, odzyskiwanie, przewidywalność

Performance Czas reakcji, przepustowość, dokładność, dostępność, wykorzystanie zasobów

Supportability Dostosowanie, utrzymanie, konfiguracja, lokalizacja

Design Wszelkie ograniczenia projektowe (np. relacyjna baza danych)

Implementation Narzędznia, sprzęt, zasoby, standardy

Interface Interfejsy zewnętrznych systemów

Physical

Przykładowy formularz wymagań RUP od IBM (szczegółowy)

http://www.ibm.com/developerworks/rational/library/4710.html

Typowe problemy:

1. „Shopping cart” mentality – wszystko co tylko można bez świadomości kosztów

2. „All are equal” – brak priorytetyzacji

3. „Requirements can’t be measured” – wymagania są niejasne albo niemierzalne

Przykłady wymagań narzuconych przez regulacje prawne:

• Wymagania dotyczące ochrony danych osobowych (GIODO)

http://www.giodo.gov.pl/1520074/id_art/3910/j/pl/

www.giodo.gov.pl/plik/id_p/285/j/pl/

• Wymagania Krajowych Ram Interoperacyjności (KRI)

http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2012/526/1

• Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych (RODO)

https://giodo.gov.pl/pl/569/9276

SIWZ, Specyfikacja istotnych warunków zamówienia

4.2 S.M.A.R.T. – kryteria oceny wymagań

Jak ocenić sformułowane wymagania?

• Szczegółowy/prosty (Simple)

• Mierzalny (Measurable)

• Osiągalny/atrakcyjny (Achievable)

• Istotny/realistyczny (Relevant)

• Terminowy (Time-specific)

Specific – 5W

• What: What do I want to accomplish?

• Why: Specific reasons, purpose or benefits of accomplishing the goal.

• Who: Who is involved?

• Where: Identify a location.

• Which: Identify requirements and constraints.

Measuareble

• How much?

• How many?

• How will I know when it is accomplished?

• Indicators should be quantifiable

Achievable

• How: How can the goal be accomplished?

Relevant

• Does this seem worthwhile?

• Is this the right time?

• Does this match our other efforts/needs?

• Are you the right person?

• Is it applicable in current socio- economic- technical environment?

Time-bound

• When?

• What can I do six months from now?

• What can I do six weeks from now?

• What can I do today?

5 Projektowanie analityczne – przypadki użycia (Analysis)

Definicja. Przypadek użycia = sekwencja prostych kroków opisująca interakcję między

aktorem (użytkownikiem) a systemem.

Uwaga! Przypadki użycia należą do wymagań funkcjonalnych.

Uwaga! Przypadki użycia dokumentuje się w postaci tekstu, wspartego opcjonalnie

diagramami przypadków użycia UML.

Aktor – byt charakteryzujący się zachowaniem (w tym sam system)

Aktor pierwszoplanowy – realizuje cele użytkownika (np. kasjer)

Aktor drugoplanowy – dostarcza informacji (np. system kart płatniczych) (opis zewnętrznych

interfejsów i protokołów)

5.1 Dokumentacja:

Nieformalna (brief) – zwięzłe streszczenie o długości jednego akapitu, podstawowy

scenariusz sukcesu

Obsłuż sprzedaż – klient staje przy kasie z produktami, które chce kupić. Kasjer korzysta z

systemu kasowego w celu odnotowania każdego produktu. System wyświetla informacje na

temat poszczególnych produktów oraz sumę do zapłaty. Klient podaje dane pozwalające

określić sposób płatności. Kasjer przyjmuje zapłatę, system aktualizuje stan magazynu, klient

otrzymuje paragon.

Pełna (fully dressed) – wszystkie kroki i warianty opisane szczegółowo

• Poziom – cel użytkownika lub podprocedura

• Interesariusze i ich cele

• Warunki początkowe

• Warunki zakończenia (powodzenia)

• Główny scenariusz sukcesu – brak obsługi błędów, wyrażeń warunkowych

• Rozszerzenia – obsługa błędów i sytuacji nietypowych

• Kroki:

o Zdarzenie inicjujące przypadek użycia

o Interakcja między aktorami

o Walidacja

o Zmiana stanu systemu (np. zapisanie danych)

• Dodatkowe wymagania

• Technologia i format danych

5.1.1 Przykład

https://jira.atlassian.com/secure/attachment/48985/Use+case+POS.pdf

5.1.2 Przykład – licytuj towar

Nazwa: Licytuj towar Numer: 1 Twórca: Jan Kowalski Poziom ważności: Wysoki Typ przypadku użycia: Ogólny, niezbędny

Aktorzy: Uczestnik aukcji [kupujący] Krótki opis: Licytacja wskazanego towaru Warunki wstępne: Uczestnik aukcji posiada niezablokowane konto Warunki końcowe: Oferta została zarejestrowana lub wyświetlony został komunikat o błędzie a stan systemu nie uległ zmianie Główny scenariusz sukcesu: 1) Uczestnik aukcji wskazuje aukcję, w której chce uczestniczyć 2) System wyświetla formularz do wpisania oferty 3) Uczestnik aukcji wpisuje ofertę, a następnie wybiera opcję licytuj 4a) System rejestruje ofertę i informuje o tymUczestnika aukcji 5) Następuje rozszerzenie aukcji o przypadek Finalizuj transakcję Alternatywne przepływy zdarzeń: 4b) Jeżeli w kroku 3) Uczestnik aukcji wprowadził kwotę niezgodną z regułami licytacji, system informuje o błędzie i następuje przejście do kroku 2) Wyjątki w przepływach 4c) Jeżeli z powodu awarii technicznej lub zakończenia aukcji system nie może zarejestrować oferty, informuje o tym Uczestnika aukcji i następuje zakończenie przypadku Specjalne wymagania: brak Notatki i kwestie: Po zakończeniu aukcji system informuje kupującego i sprzedającego o wyniku licytacji W dowolnym momencie Uczestnik aukcji może zrezygnować z licytacji i następuje zakończenie przypadku

5.1.3 Przykład – finalizuj transakcję

Nazwa: Finalizuj transakcję Numer: 2 Twórca: Jan Kowalski Poziom ważności: Wysoki Typ przypadku użycia: Ogólny, niezbędny Aktorzy: Uczestnik aukcji [kupujący], oraz Uczestnik aukcji [sprzedający] Krótki opis: Finalizacja rozstrzygniętych aukcji Warunki wstępne: 1) Uczestnik aukcji posiada niezablokowane konto 2) Uczestnik aukcji [sprzedający] był oferentem aukcji 3) Uczestnik aukcji [kupujący] wygrał licytację Warunki końcowe: Transakcja została zakończona lub aukcja została unieważniona Główny scenariusz sukcesu: 1) System informuje Uczestników aukcji o zakończeniu licytacji 2a) Kupujący określa sposób płatności oraz wybiera formę dostarczenia towaru 3) System wysyła do sprzedającego informację o sposobie płatności oraz wybranej przez kupującego formie dostarczenia towaru 4) Sprzedający wystawia ocenę kupującemu 5) W przypadku negatywnej oceny system wysyła informację do Administratora 6) Kupujący wystawia ocenę sprzedającemu 7) W przypadku negatywnej oceny system wysyła informację do administratora 8) Administrator w przypadku uzasadnionych skarg uczestników transakcji i (lub) naruszenia regulaminu może unieważnić transakcję Alternatywne przepływy zdarzeń: 2b) Jeżeli w ciągu 3 dni od zawarcia transakcji nie poinformował sprzedawcy o wyborze sposobu płatności, sprzedawca może unieważnić transakcję Specjalne wymagania: brak Notatki i kwestie: Pomiędzy kolejnymi zdarzeniami mogą wystąpić kilkudniowe odstępy czasowe

Kroki 6) i 7) mogą wystąpić przed krokami 4) i 5)

5.2 Poszukiwanie przypadków użycia Najbardziej oczywiste - określenie aktorów i celów.

Kasjer • Przetwarzanie sprzedaży

• Wkładanie pieniędzy do kasy

• Wypłacanie pieniędzy z kasy

• …

Kierownik • Uruchamianie systemu

• Wyłączanie systemu …

Administrator systemu • Zarządzanie użytkownikami

• Określanie zasad bezpieczeństwa …

Dodatkowe przypadki użycia:

1. Kto uruchamia i zatrzymuje system

2. Kto administruje systemem

3. Kto zarządza użytkownikami

4. Czy działanie systemu samoistnie zmienia się z upływem czasu

5. Kto ocenia działanie i wydajność

6. Jak obsługuje się aktualizacje

7. Itd… wynikają wprost z wymagań

5.3 Kryteria oceny przypadków użycia

Test EBP (Elementary Business Process) – Zadanie wykonywane przez jedną osobę w

jednym miejscu i określonym czasie w odpowiedzi na pewne zdarzenie biznesowe. Zadanie

prowadzi do uzyskania mierzalnej wartości biznesowej. Po jego wykonaniu dane są w spójnym

stanie.

Test rozmiaru – intuicyjnie zbyt mały lub zbyt duży

Test szefa – Szef pyta pracownika „Co Pan robił przez cały dzień”. Pracownik „Logowałem

się!”

1. Negocjuj umowę z dostawcą – nie przechodzi testu rozmiaru (za duży)

2. Obsłuż zwroty – przechodzi testy

3. Zaloguj się – nie przechodzi testu szefa

4. Przesuń pionek na planszy – nie przechodzi testu rozmiaru (za mały)

6 Projektowanie analityczne – modele pojęciowe (Analysis)

Definicja. Model dziedziny (model pojęciowy, konceptualny) = przedstawienie pojęć

reprezentujących byty ze świata rzeczywistego („użytkownik”, „drukarka”, „faktura”, „ocena”),

istotnych dla danej dziedziny oraz relacji między nimi („ma”, „zjada”, „lubi”, „rozpoczyna”).

6.1 Tworzenie modelu pojęciowego

6.1.1 Metoda „fraz rzeczownikowych”

Wykorzystuje się przypadki użycia, np.

Główny scenariusz sukcesu: 1) Uczestnik aukcji wskazuje aukcję, w której chce uczestniczyć 2) System wyświetla formularz do wpisania oferty 3) Uczestnik aukcji wpisuje ofertę, a następnie wybiera opcję licytuj 4a) System rejestruje ofertę i informuje o tymUczestnika aukcji 5) Następuje rozszerzenie aukcji o przypadek Finalizuj transakcję Główny scenariusz sukcesu: 1) System informuje Uczestników aukcji o zakończeniu licytacji 2a) Kupujący określa sposób płatności oraz wybiera formę dostarczenia towaru 3) System wysyła do sprzedającego powiadomienie o sposobie płatności oraz wybranej przez kupującego formie dostarczenia towaru 4) Sprzedający wystawia ocenę kupującemu 5) W przypadku negatywnej oceny system wysyła informację do Administratora 6) Kupujący wystawia ocenę sprzedającemu 7) W przypadku negatywnej oceny system wysyła informację do administratora 8) Administrator w przypadku uzasadnionych skarg uczestników transakcji i (lub) naruszenia

regulaminu może unieważnić transakcję

6.2 Przykład z podręcznika

Do reprezentacji modelu pojęciowego używa się diagramów klas UML (będziemy o tym mówić

na kolejnym wykładzie).

class Model dziedziny

Die

- faceValue

MonopolyGame Board

Player

- name

Piece

- name

Square

- name

1

Played-with

2 1

Played-on

1

2..8

Plays

1

1

Owns

1 0..8

Is-on

1

40

Contains

1

Uwaga! To nie jest jeszcze diagram klas tylko właśnie diagram modelu pojęciowego. Diagram

modelu pojęciowego próbuje jedynie uchwycić pojęcia i relacje między nimi, nie bardzo

przejmując się tym czy i jak z pojęć powstaną klasy (obiekty).

Diagram klas z kolei jest elementem projektu architektury i stanowi część prac

implementacyjnych i byłby o wiele bardziej szczegółowy. Obejmowałby m.in. kwalifikatory

dostępu i akcesory, relacje dziedziczenia i implementowania interfejsów. Z kolei asocjacje na

diagramie klas mają inne znaczenie niż na diagramie pojęć: na diagramie pojęć asocjacja

określa związek (jakiś) między pojęciami. Na diagramie klas asocjacja oznacza istnienie relacji

między klasami (klasa ma pole typu takiego jak klasa na którą wskazuje asocjacja).

6.3 Przykład z życia

Demo: Fragment rzeczywistego dokumentu analitycznego.

Cechy samego oddziału (nie dziedziczone z grupy oddziałów):

• rok szkolny otwarcia oddziału - można to pamiętać jako zwykły rok np. dla roku szkolnego 2007/2008 pamiętać 2007.

• poziom początkowy ze słownika (domyślnie 1 w szkołach, w przedszkolach bez domyślnego).

• dwulatki

• trzylatki

• czterolatki

• pięciolatki

• 0

• 1

• 2

• 3

• 4

• 5

• 6

• 7

• 8

• 9 (bo mamy 9-letnią szkołę baletową)

nie przewidujemy poziomu mieszanego (tak jest teraz w arkuszu) ponieważ będziemy mieli mechanizm „częściowych” oddziałów. Jak ktoś będzie chciał koniecznie opisać oddział mieszany, to opisze 0.5 oddziału 3-latków i 0.5 oddziału 4-latków.

• Poziom końcowy – z tego samego słownika, co powyżej (w podstawówce to będzie najczęściej 6, w trzyletniej, semestralnej szkole dla dorosłych również 6, które jednak w SP oznaczają 6 lat, a w szkole dla dorosłych 6 semestrów, czyli trzy lata)

• „trwanie poziomów” – rzadko, ale zdarza się, że oddziały nie zmieniają poziomu z biegiem czasu. Tak się zdarza np. w oddziałach specjalnych, w których uczniowie są 2 lata w jednej klasie, po czym dopiero uzyskują promocję do następnej klasy. Aby w takich sytuacjach nie mieć kłopotu z wyznaczeniem poziomu oddziału i móc

zapamiętać, że oddział pozostaje np. na poziomie 1 przez dwa lata należy zapamiętać dla każdego poziomu liczbę okresów jego trwania. Domyślnie okres trwania dla każdego poziomu to 1, ale należy umożliwić dowolną tego zmianę. Wpisanie okresu trwania 100 na poziomie 1 oznacza w praktyce, że oddział nie zmienia nigdy poziomu. Trwanie poziomów inne niż 1 będzie się w praktyce zdarzało bardzo rzadko. Wprowadzanie i modyfikacja tych danych powinna być zatem dość głęboko ukryta, aby nie przeszkadzała typowym użytkownikom (np. po wciśnięciu dodatkowego przycisku umieszczonego przy liście typowych atrybutów oddziału).

• poziom (klasa) – Pole wyliczane na życzenie lub automatycznie 1 IX i 1 II (nie ma możliwości, aby poziom oddziału/semestru zmienił się innego dnia). Wykorzystywany na zestawieniach i w budowie widocznego identyfikatora oddziału. Poziom nieokreślony mógłby być wyróżnikiem oddziału archiwalnego .

• status

• projektowany

• istniejący

• archiwalny

Pole wyliczane równocześnie z poziomem. Oddział, którego data założenia jest późniejsza od bieżącej, jest projektowany. Oddział, którego poziom jest większy od maksymalnego jest archiwalny

Itd..

7 Projektowanie analityczne – mapy procesów (Analysis)

7.1 Diagramy czynności i sekwencji jako uzupełnienie przypadków użycia

Systemowy Diagram Sekwencji - zdarzenia systemowe w jednym, głównym scenariuszu

przypadku użycia.

Demo: przykład procesu biznesowego z rzeczywistego dokumentu projektowego

sd SSD

Kasjer

System

loop

[więcej produktów]

makeNewSale()

enterItem(itemId, quantity)

opis, kwota=

endSale()

kwota do zapłaty=

makePayment(amount)

reszta, paragon=

8 Wprowadzenie do UML

Dwie rodziny diagramów - diagramy struktur i diagramy zachowań (dynamiki):

• Diagramy struktur – służą do dokumentowania statycznych elementów systemu i

relacji/powiązań między nimi

• Diagramy zachowań - służą do dokumentowania dynamicznych elementów systemu

np. procesów/algorytmów/przypadków użycia

9 Diagramy klas

9.1 Hierarchia modeli

Formalnie w UML występuje Diagram klas (Class Diagram). Ale ten sam formalizm służy do

reprezentacji trzech różnych typów diagramów, z których każdy występuje w innej fazie projektowania.

9.1.1 Diagram modelu pojęciowego

• Jest elementem projektu analitycznego

• Służy ustaleniu wspólnego języka w projekcie

• Służy weryfikacji podstawowych elementów struktury dziedziny projektu

• Pojęcia i atrybuty (tylko publiczne)

• Asocjacje (relacje) między pojęciami („ma”, „używa”, „płaci się za pomocą”)

• Asocjacje mogą być skierowane, wtedy kierunek strzałki i jej etykieta powinien być tak

dobrany żeby można było „przeczytać” zdanie

• Brak dziedziczenia i innych ograniczeń specyficznych dla struktury stricte obiektowej

• Brak metod (!)

class Hierarchia modeli

Model pojęciowy Model obiektowy Model relacyjny

rozszerzarozszerza

class Model pojeci...

Osoba

+ Imie

+ Nazwisko

class Metody pojęciowe

Mysz Serzjada

9.1.2 Diagram modelu obiektowego (diagram klas)

• Jest elementem projektu architektury

• Punktem wyjścia jest diagram modelu pojęciowego

• Na etapie projektowania obiektowego należy refaktoryzować model pojęciowy do stanu, w

którym pojęcia reprezentowane są przez klasy (w rozumieniu obiektowym)

• Refaktoryzacja polega na:

o Usuwaniu zbędnych pojęć, które są reprezentowane przez jedną i tę samą klasę (na

przykład pojęcia Użytkownik i Administrator staną się jedną i tą samą klasą)

o Dodawaniu nowych klas (na przykład tam gdzie do reprezentacji relacji potrzebna jest

pomocnicza klasa)

o Rozróżnianiu atrybutów publicznych, prywatnych, statycznych itd.

o Wprowadzaniu metod do interfejsów klas

o Zamienianiu wszystkich relacji z diagramu modelu pojęciowego na relacje

występujące w świecie obiektowym:

▪ asocjacja,

▪ agregacja,

▪ kompozycja,

▪ dziedziczenie,

▪ implementowanie interfejsu

▪ metoda obiektu (przyjmująca parametr lub zwracająca wartość)

Po tej fazie zamiany relacji, na diagramie klas nie może pozostać żadna asocjacja, której

nie da się zaimplementować w języku obiektowym

Przykład 1:

class Model dziedziny

Die

- faceValue

MonopolyGame Board

Player

- name

Piece

- name

Square

- name

1

Played-with

2 1

Played-on

1

2..8

Plays

1

1

Owns

1 0..8

Is-on

1

40

Contains

1

vs

Przykład 2:

vs

class Dziedziczenie pojęciowe

Użytkownik Administrator

class Dziedziczenie...

Użytkownik

Administrator

class Agregacja/kompozycja pojęć

Samochód Częśćma

Przykład 3:

vs

9.1.3 Diagram modelu implementacyjnego (relacyjnego)

• To diagram reprezentujący strukturę relacyjnej bazy danych

• Reprezentuje fizyczną strukturę właściwą do utrwalania obiektów

• Punktem wyjścia jest diagram klas

• Podczas refaktoryzacji usuwa się z diagramu klas wszystkie te relacje, których nie da się

reprezentować w świecie relacyjnym

o Nie ma metod

o Nie ma dziedziczenia, zamiast tego wybiera się jeden ze sposobów implementacji

dziedziczenia

▪ Table-per-concrete-type

▪ Table-per-hierarchy

class Agregacja/kompozycja klas

Samochód

+ Typ: string

Część

+ Nazwa: string

Samochód_

+ Typ: string

+ Część: Część[]

lub

0..*1

class Metody pojęciowe

Mysz Serzjada

class Metody klas

Mysz

+ Imię: string

+ Zjedz(Ser) : void

Ser

▪ Table-per-type

9.2 Jeszcze o formalizmie diagramów klas - klasy i asocjacje

• Zależności (strzałka przerywana) – brak informacji o rodzaju zależności, może być:

o Tworzy

o Wykorzystuje (zmienna lokalna)

o Wykorzystuje (parametr metody)

o Nadklasa lub interfejs

• Nazwy asocjacji

• Liczebność : 1, 1..*, 0..1, *, 0..*, n, 1..n, 0..n, n..m, n..*

• Agregacja vs kompozycja

o Agregacja – luźniejsza

o Kompozycja - ściślejsza

▪ Instancja reprezentująca część może należeć tylko do jednej instancji

złożonej

▪ Czas życia części jest powiązany z czasem życia całości

9.3 Składowe

• Składowa prywatna, publiczna, chroniona, stała, statyczna, kolekcja, atrybut pochodny

• Metoda prywatna, publiczna, chroniona, internal, abstrakcyjna, statyczna, konstruktor,

parametry

• Atrybut wpisany vs asocjacja – kiedy używać? Atrybut: typ prosty, asocjacja do typu

złożonego

• Klasa asocjacyjna – do modelowania relacji wiele-wiele

9.4 Dziedzieczenie

• Realizacja – implementacja interfejsu

• Generalizacja, specjalizacja – dziedziczenie (tylko w zależności od kierunku)

class Pojęcia a atrybuty

Osoba

+ Imie v s

Osoba_ Imie

+ Mianownik

+ Wołacz

ma

10 Diagramy czynności • Czynności vs akcje

o Czynności – długotrwałe, podzielne, ogólne

o Akcje – krótkotrwałe, niepodzielne, szczegółowe – nazwane czasownikowo

(wprowadź/wybierz/zatwierdź/wydrukuj/aktualizuj/weryfikuj)

• Różnica w stosunku do diagramu stanów jeśli chodzi o semantykę bloków vs strzałek

– tam bloczek = stan, strzałka = akcja; tu bloczek = akcja, strzałka – wyznacza

następstwo akcji

o Sygnały (zdarzenia) – wyślij, odbierz

o Wariant – „if”

o Zdarzenia – send/receive

o Regiony – na przykład „przerywalny”, pojawia się zdarzenie „przerwij”,

anulowanie

o Partycje – podział na aktorów

Diagramy stanów i czynności wykorzystują niemalże ten sam formalizm do reprezentowania

różnych kategorii diagramów.

act Diagram czynnosci bez partycj i

Przerywalne

Start

Pokaż towar

Czy więcej towarów?

Dodaj wartość towaru do

kwoty ogółem

Poproś o zapłatę

Fail

Podziękuj

Przerwanie

Anulowanie

Success

[Gotówka ok] [Brak gotówki]

[tak]

11 Diagramy sekwencji • Linie życia, paski aktywacji/ośrodki sterowania (execution specification)

• Typy obiektów

o Boundary – widok

o Control – kontroler

o Entity – model

• Związek między diagramem sekwencji a diagramem klas – ustalanie typu obiektu

• Komunikat – wartość zwrotna

wartość = komunikat( p1:P1, p2:P2, … ) : typ

• lub przerywana strzałka zwrotna (EA – niekoniecznie)

• Singleton – jedynka w rogu, metoda statyczna – stereotyp „class”, „metaclass”

• Komunikat odnaleziony – „od nikogo”

• Create/destroy

• Ramki, można zagnieżdżać

o Loop – pętla

o Alt – if-then-else

o Opt – if

o Neg – czynność nieprawidłowa, wyjątek

o Par - współbieżność

o Ref – odwołanie do innej, nazwanej ramki

o Sd – nazwana ramka

Przykładowy pseudokod:

public class Actor {

public void XXXX() {

while ( n < 10 ) {

a.fooA();

}

}

}

public class A {

public void fooA() {

b.fooB();

c.fooC();

}

}

public class B {

public void fooB() {

d.fooD();

}

}

public class C {

public void fooC() {

b.fooB();

if ( x > 0 )

d.fooD();

}

}

i jego diagram

sd Diagram sekwencj i

Actor

a : A b : B c : C d : D

alt

[x > 0]

loop

[n < 10]

XXXX()

fooA()

fooB()

fooD()

fooC()

fooB()

fooD()