YENİ KILAVUZLARA GÖREYENİ KILAVUZLARA GÖRESFT SINIFLAMASI VE SFT SINIFLAMASI VE

YORUMLANMASIYORUMLANMASIProf Dr Sevgi BARTU SARYALProf Dr Sevgi BARTU SARYAL

AÜTF Göğüs Hastalıkları AÜTF Göğüs Hastalıkları Anabilim DalıAnabilim Dalı

SFT STANDARDİZASYONU: SFT STANDARDİZASYONU: NEDEN?NEDEN?

Solunum fonksiyon testleri doğru teknikle ve Solunum fonksiyon testleri doğru teknikle ve hassas sistemlerle uygulandığında klinisyene en hassas sistemlerle uygulandığında klinisyene en yararlı sonucu verirler.yararlı sonucu verirler.

Standart tekniklerin kullanılması tanı ve tedavi Standart tekniklerin kullanılması tanı ve tedavi hatalarını en aza indirger.hatalarını en aza indirger.

Standardizasyon SFT ölçümlerindeki gürültüyü Standardizasyon SFT ölçümlerindeki gürültüyü azaltarak primer sinyalin daha doğru azaltarak primer sinyalin daha doğru değerlendirilmesini sağlar.değerlendirilmesini sağlar.

Crapo RO Respir Care 2003;48:764Crapo RO Respir Care 2003;48:764

Sigaranın FEV1 üzerine etkisi

Yaş

Etnik grup

Sosyoekonomik faktörler

Meslek

Teknik özellikler

Cinsiyet

Boy

SPİROMETRİDE GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI

Sinyal: Primer olarak SFT ile gösterilmek istenen parametreGürültü: Ölçümü etkileyebilecek diğer değişkenler

Crapo RO Respir Care 2003;48:764Crapo RO Respir Care 2003;48:764

BİREYLER ARASI DEĞİŞKENLİKBİREYLER ARASI DEĞİŞKENLİK

Becklake MR. Am J Med 1986;80:1158

SPİROMETRİ STANDARDİZASYON SPİROMETRİ STANDARDİZASYON KILAVUZLARIKILAVUZLARI

1979- ATS1979- ATS. Snowbird Workshop on . Snowbird Workshop on Standardization of spirometryStandardization of spirometry1983- ECSC1983- ECSC Standardized Lung Function Testing Standardized Lung Function Testing1987-ATS1987-ATS.. Standardization of Spirometry . Standardization of Spirometry . Update. Update. 1993- ERS (ECSC).1993- ERS (ECSC). Lung Volumes and Forced Lung Volumes and Forced Ventilatory Flows: Report of Working Party, Ventilatory Flows: Report of Working Party, Standardization of Lung Function TestsStandardization of Lung Function Tests1995- ATS1995- ATS.. Standardization of Spirometry Standardization of Spirometry2005-ATS/ERS Task Force2005-ATS/ERS Task Force: Standardisation of : Standardisation of Lung Function TestingLung Function Testing

Pellegrino R,Pellegrino R,Viegi G,Viegi G,Brusasco V, Brusasco V, Crapo RO, Crapo RO, Casaburi R, Casaburi R, Coates ACoates AEnright PEnright PVan der Grinten CVan der Grinten CGustafsson PGustafsson P

Jensen RJensen RJohnson DCJohnson DCPedersen OFPedersen OFWanger JWanger JMiller MRMiller MRMacIntyre N, MacIntyre N, McKay RMcKay RNavajas DNavajas DHankinson JHankinson J

ATS/ERS Task Force: Solunum Fonksiyon Testlerinin Standardizasyonu ERJ 2005

ATS/ERS Task Force 2005ATS/ERS Task Force 2005

GENEL ÖZELLİKLERGENEL ÖZELLİKLERMiller MR. General considerations for lung function testing. ERJ Miller MR. General considerations for lung function testing. ERJ

2005;26:1532005;26:153SPİROMETRİ.SPİROMETRİ.

Miller MR. Standardisation of spirometry. ERJ 2005;26:319Miller MR. Standardisation of spirometry. ERJ 2005;26:319AKCİĞER VOLÜMLERİAKCİĞER VOLÜMLERİ

Wanger J. Standardisation of the measurement of lung volumes. Wanger J. Standardisation of the measurement of lung volumes. ERJ 2005;26:511ERJ 2005;26:511DİFFÜZYON KAPASİTESİ DİFFÜZYON KAPASİTESİ

MacIntyre N. Standardisation of the single-breath determination of MacIntyre N. Standardisation of the single-breath determination of carbon monoxide uptake in the lung. ERJ 2005;26:720carbon monoxide uptake in the lung. ERJ 2005;26:720YORUMLAMAYORUMLAMA

Pellegrino R. Interpretative strategies for lung function tests. ERJ Pellegrino R. Interpretative strategies for lung function tests. ERJ 2005;26:9482005;26:948

SPİROMETRİ ENDİKASYONLARISPİROMETRİ ENDİKASYONLARITANI:TANI: Semptom,FM veya laboratuvar bulgularının değerlendirilmesiSemptom,FM veya laboratuvar bulgularının değerlendirilmesi Hastalığın akciğer fonksiyonlarına etkisinin değerlendirilmesiHastalığın akciğer fonksiyonlarına etkisinin değerlendirilmesi Akciğer hastalığı riski bulunan bireylerin saptanmasıAkciğer hastalığı riski bulunan bireylerin saptanması Preoperatif riskin belirlenmesiPreoperatif riskin belirlenmesi Prognozun değerlendirilmesiPrognozun değerlendirilmesi Egzersiz programı öncesi sağlık durumunun belirlenmesiEgzersiz programı öncesi sağlık durumunun belirlenmesiİZLEM:İZLEM: Tedavinin etkilerinin ve hastalık seyrinin izlenmesiTedavinin etkilerinin ve hastalık seyrinin izlenmesi Akciğere toksik ajanlara maruziyetin değerlendirilmesiAkciğere toksik ajanlara maruziyetin değerlendirilmesi İlaçların akciğere yan etkilerinin izlenmesiİlaçların akciğere yan etkilerinin izlenmesiMALULİYET DEĞERLENDİRMESİ:MALULİYET DEĞERLENDİRMESİ: Rehabilitasyon programı için hastaların değerlendirilmesiRehabilitasyon programı için hastaların değerlendirilmesi Sigorta ve tazminat değerlendirmeleriSigorta ve tazminat değerlendirmeleri Kanuni nedenlerle hastaların değerlendirilmesiKanuni nedenlerle hastaların değerlendirilmesiTOPLUM SAĞLIĞI:TOPLUM SAĞLIĞI: Epidemiyolojik çalışmalarEpidemiyolojik çalışmalar Referans değerlerinin oluşturulmasıReferans değerlerinin oluşturulması Klinik araştırmalarKlinik araştırmalar

SPİROMETRİ STANDARDİZASYONUSPİROMETRİ STANDARDİZASYONUEKİPMAN PERFORMANS KRİTERLERİ

EKİPMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ

KALİTE KONTROLU

TEST MANEVRALARI

ÖLÇÜM İŞLEMLERİ

KABUL EDİLEBİLİRLİK

TEKRARLANABİLİRLİK

REFERANS DEĞERLERİ/YORUMLAMA

KLİNİK DEĞERLENDİRME

KALİTE DEĞERLENDİRMESİTEKNİSYENE GERİ BİLDİRİM

ATS 1994ATS/ERS 2005

FVC MANEVRASI YAPTIR

Kabul edilebilir

Kabul edilebilirmanevra 3

Tekrarlanabilir En iyi test eğrisinden(En yüksek FVC+FEV1)ile diğer parametreleri

belirle

KAYDET VE YORUMLA

En yüksek FVC ve FEV1’i

saptaEVET

EVET

EVET

HAYIR

HAYIR

HAYIR

ATS 1994ATS/ERS 2005

Spirogramda artefakt bulunmamalıdır: öksürmemeli, erken bitirilmemeli, efor değişken- liği olmamalı, ağızlıktan kaçak olmamalı veya kapatılmamalıTest başlangıcı iyi olmalı: ekstrapolasyon volümü FVC’nin % 5’i veya 0.15 lt’den az, tepe akıma ulaşma süresi 120 msn’den kısa olmalıYeterli ekshalasyon yapılmalı: ekshalasyon süresi 6 sn olmalı, V-T eğrisinde plato çizilmeli, ekshalasyon sonunda 1 sn V değişikliği olmamalı (yaşlı veya obstrüksiyonu olanlarda 15 sn’ye uzatılabilir)

SPİROMETRİ KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ

KABUL EDİLMEYEN TESTLER

Öksürük

KaçakDeğişken efor Erken sonlandırma

Glottis kapanması

SPİROMETRİSPİROMETRİTEKRARLANABİLİRLİK KRİTERLERİTEKRARLANABİLİRLİK KRİTERLERİ

3 3 kabul edilebilir spirogramda:kabul edilebilir spirogramda:

En yüksek iki FVC arasındaki fark < 0.15 ltEn yüksek iki FVC arasındaki fark < 0.15 lt

En yüksek iki FEVEn yüksek iki FEV11 arasındaki fark <0.15 lt ise arasındaki fark <0.15 lt ise

TEST SONLANDIRILIR.TEST SONLANDIRILIR.

Bu kriterler yoksa: Bu kriterler yoksa:

Yeni testlerde uygunluk saptananaYeni testlerde uygunluk saptanana VEYAVEYA;;

Toplam 8 test yapılanaToplam 8 test yapılana VEYAVEYA;;

Testleri sürdüremeyene kadarTestleri sürdüremeyene kadar TEKRARLANIR.TEKRARLANIR.

En iyi üç test kayda alınır.En iyi üç test kayda alınır.

YORUMLAMAYORUMLAMA

Kalite Kontrolu

Test sonuçlarının referans değerleriyle karşılaştırılması

Test sonuçlarının hastalık paternleriyle karşılaştırılması(obstrüktif- restriktif)

Hastanın sonuçlarının kendi içinde karşılaştırılması

Klinik durumun değerlendirilmesi

REFERANS DEĞERLERİREFERANS DEĞERLERİ

Aynı antropometrik (cins, yaş, boy) ve Aynı antropometrik (cins, yaş, boy) ve etnik özellikleri kapsayan sağlıklı bireyler etnik özellikleri kapsayan sağlıklı bireyler üzerinde yapılan çalışmalara üzerinde yapılan çalışmalara dayanmalıdır.dayanmalıdır.

Yaş ve boy test öncesinde ölçülmelidir.Yaş ve boy test öncesinde ölçülmelidir.

Mümkünse tüm parametreler için aynı Mümkünse tüm parametreler için aynı referans kaynağından alınmalıdır. referans kaynağından alınmalıdır.

REFERANS DENKLEMLERİ ve ETNİK REFERANS DENKLEMLERİ ve ETNİK ÖZELLİKLERÖZELLİKLER

Mümkün olduğunda o ırka özel referans Mümkün olduğunda o ırka özel referans denklemleri kullanılmalıdır. Bunun olmadığı denklemleri kullanılmalıdır. Bunun olmadığı durumlarda akciğer volümleri için düzeltme durumlarda akciğer volümleri için düzeltme faktörü kullanılabilir. faktörü kullanılabilir.

Beyaz ırk için hazırlanan formüller siyah ırkta Beyaz ırk için hazırlanan formüller siyah ırkta TLC, FEV1 and FVC’de TLC, FEV1 and FVC’de % 12 , FRC ve RV’de % 12 , FRC ve RV’de % 7oranında yüksek kalmaktadır. % 7oranında yüksek kalmaktadır.

Asya kökenli Amerikalılar için 0.94 düzeltme Asya kökenli Amerikalılar için 0.94 düzeltme faktörü önerilmiştir. faktörü önerilmiştir.

ABD için NHANES, Avrupa için ECSC kriterleri ABD için NHANES, Avrupa için ECSC kriterleri önerilmektedir.önerilmektedir.

National Health and Nutrition Examination Survey ( NHANES III). Orta boylu erkeklerde 3 etnik grup arasındaki fark yaşla sabitlik göstermemektedir. Bu çalışmanın sonuçları solunum fonksiyonlarındaki etnik farklılıkların beyazlar için hazırlanmış referans değerlerinin bir faktörle düzeltilmesinin yeterli olmayacağını ortaya koymuştur.

Hankinson JL. AM Rev Respir Dis 1999;159:179

LABORATUVAR NORMALLERİLABORATUVAR NORMALLERİ

Önceki raporlarda (ATS 1991) seçilen referans Önceki raporlarda (ATS 1991) seçilen referans değerleriyle her bir laboratuvarın uygun sağlıklı değerleriyle her bir laboratuvarın uygun sağlıklı denekler (20-40) üzerinde yaptığı ölçümlerin denekler (20-40) üzerinde yaptığı ölçümlerin karşılaştırılması önerilmiştir. karşılaştırılması önerilmiştir. Gözlenen ve öngörülen değerler arasındaki Gözlenen ve öngörülen değerler arasındaki farkın sıfıra en yakın olduğu referans farkın sıfıra en yakın olduğu referans değerlerinin o laboratuvarda kullanılması uygun değerlerinin o laboratuvarda kullanılması uygun bulunmuştur. bulunmuştur. Ancak son kılavuzda bu uygulama için denek Ancak son kılavuzda bu uygulama için denek sayısının daha yüksek tutulması (n= 100), bu sayısının daha yüksek tutulması (n= 100), bu nedenle her laboratuvarın kendi normallerinin nedenle her laboratuvarın kendi normallerinin bulunmasının pratik olmadığı kanısına bulunmasının pratik olmadığı kanısına varılmıştır. varılmıştır.

NORMALİN ÜST ve ALT SINIRLARINORMALİN ÜST ve ALT SINIRLARI

Referans denklemleri üzerine Referans denklemleri üzerine yapılan yayınlar normalin üst yapılan yayınlar normalin üst ve alt sınırlarını net olarak ve alt sınırlarını net olarak tanımlamalıdır. tanımlamalıdır.

Her fonksiyonel parametre Her fonksiyonel parametre için frekans dağılımında için frekans dağılımında 5.persentilin altında kalan 5.persentilin altında kalan değerler normalden düşük değerler normalden düşük kabul edilmelidir. kabul edilmelidir.

1.80 m boyundaki erkeklerde yaşın bir fonksiyonu olarak ortalama ve 5. persentil değerleri, veriler 18-60 yaş arası hiç sigara içmemiş sağlıklı erkeklerden alınmıştır.

BRANDLI, O et al. Thorax 2000;55:172

5.PERSENTİL İÇİN REFERANS DENKLEMLERİERKEKLERDE ORTALAMA ve 5. PERSENTİL 1267 erkek ve 1890 kadın üzerinde yapılan İsviçre SAPALDİA çalışması:

BRANDLI, O et al. Thorax 2000;55:172

1.65 m boyundaki kadınlarda yaşın bir fonksiyonu olarak ortalama ve 5. persentil değerleri, veriler 18-60 yaş arası hiç sigara içmemiş sağlıklı kadınlardan alınmıştır.

5.PERSENTİL İÇİN REFERANS DENKLEMLERİKADINLARDA ORTALAMA ve 5. PERSENTİL 1267 erkek ve 1890 kadın üzerinde yapılan İsviçre SAPALDİA çalışması:

VENTİLATUAR DEFEKT TİPLERİVENTİLATUAR DEFEKT TİPLERİ

Obstrüktif PatolojilerObstrüktif Patolojiler

Restriktif Patolojiler Restriktif Patolojiler

Mikst patolojilerMikst patolojiler

OBSTRÜKTİF PATOLOJİLER

Obstrüktif ventilatuar defekt maksimal ekspiratuar hava akım hızının vital kapasiteye (VC) oranla daha belirgin azalmasıdır.

FEV1/VC oranının predikt değerin 5. persentilinin altında olmasıyla tanımlanır.

ERKEN ve İLERİ DÖNEMDE ERKEN ve İLERİ DÖNEMDE OBSTRÜKSİYONOBSTRÜKSİYON

ERKEN DÖNEMERKEN DÖNEM: Küçük havayollarında obstrüksiyona : Küçük havayollarında obstrüksiyona bağlı olarak spirogramın son bölümünde ekspiratuar bağlı olarak spirogramın son bölümünde ekspiratuar akımda bir yavaşlama olur. Akım- volüm eğrisinde akımda bir yavaşlama olur. Akım- volüm eğrisinde konkavlaşma gözlenir. FEF75 veya FEF25-75’te konkavlaşma gözlenir. FEF75 veya FEF25-75’te FEV1’e oranla belirgin azalma ortaya çıkar. FEV1’e oranla belirgin azalma ortaya çıkar.

İLERİ DÖNEMİLERİ DÖNEM: Santral havayollarının da : Santral havayollarının da etkilenmesiyle FEV1 VC’ye göre belirgin şekilde azalır. etkilenmesiyle FEV1 VC’ye göre belirgin şekilde azalır.

OBSTRÜKSİYON ve DİĞER OBSTRÜKSİYON ve DİĞER PARAMETRELERPARAMETRELER

Obstrüktif defektin belirlenmesinde akciğer Obstrüktif defektin belirlenmesinde akciğer volümlerinin ölçümü zorunlu değildir.volümlerinin ölçümü zorunlu değildir.TLC, RV veya RV/TLC oranı amfizem, astım TLC, RV veya RV/TLC oranı amfizem, astım veya pulmoner hiperinflasyonun şiddetiyle ilişkili veya pulmoner hiperinflasyonun şiddetiyle ilişkili olarak doğal değişkenliğin üzerinde artış olarak doğal değişkenliğin üzerinde artış gösterebilir.gösterebilir.Havayolu rezistansı periferik intratorasik Havayolu rezistansı periferik intratorasik havayollarından çok, ekstratorasik veya santral havayollarından çok, ekstratorasik veya santral intratorasik havayolları obstrüksiyonunda intratorasik havayolları obstrüksiyonunda duyarlıdır. Maksimal zorlu ekspirasyon duyarlıdır. Maksimal zorlu ekspirasyon manevrası yapamayan hastalarda uygulanabilir. manevrası yapamayan hastalarda uygulanabilir.

ATS/ERS kılavuzundaki obstrüktif ventilatuar ATS/ERS kılavuzundaki obstrüktif ventilatuar defekt tanımı 1991 ATS kılavuzu ile uyumlu defekt tanımı 1991 ATS kılavuzu ile uyumlu olmakla birlikte, FVC yerine VC, sabit FEV1/FVC olmakla birlikte, FVC yerine VC, sabit FEV1/FVC oranı (%70) yerine 5. persentili önermesiyle GOLD oranı (%70) yerine 5. persentili önermesiyle GOLD ve ERS/ATS KOAH kılavuzlarına ters ve ERS/ATS KOAH kılavuzlarına ters düşmektedir. düşmektedir. FVC yerine VC önerilmiştir, çünkü FVC akım ve FVC yerine VC önerilmiştir, çünkü FVC akım ve volüme daha bağımlıdır. FEV1/VC oranının volüme daha bağımlıdır. FEV1/VC oranının obstrüktif hastaları belirlemede daha duyarlı obstrüktif hastaları belirlemede daha duyarlı olduğu gösterilmiştir. olduğu gösterilmiştir. Sabit FEV1/FVC oranının (% 70) tersine 5. Sabit FEV1/FVC oranının (% 70) tersine 5. persentil kullanımı zararlı partikül ve gaz persentil kullanımı zararlı partikül ve gaz maruziyeti olmayan yaşlılarda gerçeğinden fazla maruziyeti olmayan yaşlılarda gerçeğinden fazla ventilatuar defekt tanısına yol açmamaktadır.ventilatuar defekt tanısına yol açmamaktadır.

FİKS DEĞERLER ve 5. PERSENTİL

NORMALİN ALT SINIRINORMALİN ALT SINIRI

FEV1, VC, FEV1/VC ve TLC gibi ana spirometrik FEV1, VC, FEV1/VC ve TLC gibi ana spirometrik parametrelerin 5. persentilin altında olması klinik parametrelerin 5. persentilin altında olması klinik uygulamada yeterli bulunmaktadır. uygulamada yeterli bulunmaktadır.

Ancak bu parametreler normalin üst veya alt Ancak bu parametreler normalin üst veya alt sınırlarında olduklarında ; bronkodilatöre yanıt, sınırlarında olduklarında ; bronkodilatöre yanıt, DLCO, gaz alışverişinin değerlendirilmesi, DLCO, gaz alışverişinin değerlendirilmesi, solunum kas gücü veya egzersiz testi de solunum kas gücü veya egzersiz testi de önerilmektedir. önerilmektedir.

GOLD2007GOLD2007PostbronkodilatörPostbronkodilatör

FEV1/FVC FEV1FEV1/FVC FEV1

ERS/ATSERS/ATS

20042004FEV1/FVC FEV1FEV1/FVC FEV1

NICE NICE 20042004 FEV1FEV1

HafifHafif

Orta Orta

İleriİleri

Çok ileriÇok ileri

<% 70 <% 70 %80%80

<% 70 %50-80<% 70 %50-80

<% 70 %30-50<% 70 %30-50

<% 70 < 30<% 70 < 30

0.7 0.7 %80%80

0.7 % 50-0.7 % 50-8080

0.7 % 30-0.7 % 30-5050

0.7 <% 300.7 <% 30

% 50-80% 50-80

% 30-49% 30-49

< % 30< % 30

Hansen, J. E. et al. Chest 2007;131:349-355

NHANES III: 5906 hiç sigara içmemiş ve 3497 aktif sigara içicide GOLD FEV1/FVC< 70% kriteri kullanıldığında 30-50 yaşlarda obstrüktif hastalar normal olarak değerlendirilirken, ileri yaşlı sağlıklı bireylerde ise obstrüksiyon tanısı konulmuştur.

GOLD kılavuzu hastalığı bulunan daha genç erişkinlerin yarısını normal ve normal yaşlıların da 1/5’ini hasta olarak tanımlamaktadır.

LLN’ın altında kalan bölüm Normal Yanlış negatifler Yanlış pozitifler

NHANES III. Sağlıklı beyaz kadınlarda FEV1/FVC oranı 52 yaş civarında 0.70’in altına düşmektedir. Erkeklerde bu durum 40’lı yaşların başlarında gözlenmiştir.

Hankinson JL. AJRCCM 1999;159:179

GOLD’a göre FEV1/FVC< 0.70 ve FEV1 % 80 kriteri Evre I hastalığı yansıtmaktadır.

47-49 yaşlarda FEV1/FVC için LLN < 0.70 , FEV1 için LLN > % 80 olduğundan normal kişiler hafif KOAH tanısı alabilir.

50 yaş üzerinde ise FEV1 için LLN < % 80 olacağından, bu kişiler normal olduğu halde orta dereceli KOAH tanısı alabilir.

18.112 erişkine ait spirometri kayıtlarında % pred ve 5. persentil arasında %11.7 uyumsuzluk saptanmıştır. Kadınlarda ve kısa, yaşlı hastalardaki uyumsuzluk daha da belirgindir. Aggarwal AN. Respir Care 2006;51:737

RESTRİKTİF PATOLOJİLER• Restriktif ventilatuar defekt TLC’nin

öngörülen değerin 5. persentilinin altında , FEV1/VC oranının ise normal olması ile karakterizedir.

• VC’nin azaldığı, FEV1/VC oranının arttığı (>%85-90) ve akım-volüm eğrisinin konveks görünümde olduğu durumlarda restriktif ventilatuar defekt düşünülmelidir.

Azalmış VC ve normal veya hafif artmış Azalmış VC ve normal veya hafif artmış FEV1/VC inspiratuar veya ekspiratuar eforun FEV1/VC inspiratuar veya ekspiratuar eforun submaksimal olduğu durumlarda ve/veya submaksimal olduğu durumlarda ve/veya nonhomojen periferik havayolu nonhomojen periferik havayolu obstrüksiyonlarında da görülebilir, azalmış VC obstrüksiyonlarında da görülebilir, azalmış VC her zaman restriktif defekti göstermez.her zaman restriktif defekti göstermez.Pnömotoraks ve bül varlığında ise FEV1/VC ve Pnömotoraks ve bül varlığında ise FEV1/VC ve TLCPL normalken, FEV1 ve VC düşüktür. Bu TLCPL normalken, FEV1 ve VC düşüktür. Bu patolojilerde gaz dilüsyon teknikleriyle ölçülen patolojilerde gaz dilüsyon teknikleriyle ölçülen TLC ise gerçek değerinden düşüktür. TLC ise gerçek değerinden düşüktür. Tek soluk testiyle elde edilen düşük TLC (DLCO Tek soluk testiyle elde edilen düşük TLC (DLCO testindeki VA gibi) restriksiyon olarak testindeki VA gibi) restriksiyon olarak yorumlanmamalıdır, bu yöntemlerle TLC gerçek yorumlanmamalıdır, bu yöntemlerle TLC gerçek değerinden düşük ölçülür. değerinden düşük ölçülür.

VOLÜMLERLE İLGİLİ YORUMLAR

Restriksiyonun Sınıflandırılması

DERECEDERECE ATS/ERS 2005ATS/ERS 2005 ATS ATS

19911991

HafifHafif

OrtaOrta

Orta- ileri Orta- ileri

İleriİleri

Çok ileriÇok ileri

FEV1%FEV1% 70 70

FEV1% 60-69FEV1% 60-69

FEV1% 50-59FEV1% 50-59

FEV1% 35-49FEV1% 35-49

FEV1% < 35FEV1% < 35

VC % VC % 70 70

VC % < 70- VC % < 70- 60 60

VC % < 60- VC % < 60- 50 50

VC % < 50- VC % < 50- 35 35

VC % < 35VC % < 35

Venkateshiah SB. Lung 2008;186:19

Akciğer volümleri ölçümüyle kanıtlanmış 2213 restriktif olguyu kapsayan retrospektif çalışmada FVC, FEV1 ve FEV 1/FVC oranının restriktif patolojiyi yansıtma gücü araştırılmıştır.

Normal FVC ‘nin restriktif patolojiyi ekarte etme gücü yüksek bulunmuştur ( % 95.7)FVC< LLN ve FEV1/FVC LLN kriterlerinin kombine kullanılması ise restriktif patolojiyi ayırd etmede yeterli duyarlılıkta bulunmamıştır.

RESTRİKSİYONUN SPİROMETRİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

MİKST PATOLOJİLERMikst ventilatuar defekt obstrüktif ve restriktif özelliklerin birlikte bulunmasıyla karakterizedir.FEV1/VC oranı ve TLC’nin öngörülenin 5.persentilinin altında olmasıyla tanımlanır.VC obstrüksiyon ve restriksiyonda aynı derecede azalabileceği için obstrüktif bir hastada restriktif patolojinin varlığı FEV1 ve VC ölçümleriyle anlaşılamaz. FEV1/VC ve VC’nin düşük olduğu durumda restriksiyon ve hiperinflasyon ayırd edilemez. FEV1/VC düşük, VC normal ise restriksiyon ekarte edilebilir.

Hastalık şiddetini belirleyen skorlar bağımsız Hastalık şiddetini belirleyen skorlar bağımsız performans indeksleriyle yakın korelasyon performans indeksleriyle yakın korelasyon

göstermektedir;göstermektedir;

İş yapma kapasitesiİş yapma kapasitesi

Günlük fonksiyonlarGünlük fonksiyonlar

MorbiditeMorbidite

PrognozPrognoz

HASTALIK ŞİDDETİNİN SINIFLANDIRILMASIHASTALIK ŞİDDETİNİN SINIFLANDIRILMASI

SFT ile hastalık şiddetinin sınıflandırılması FEV1 SFT ile hastalık şiddetinin sınıflandırılması FEV1 %’e göre düzenlenmiştir. Yukarı havayolu %’e göre düzenlenmiştir. Yukarı havayolu obstrüksiyonu bunun dışında tutulmuştur. Farklı obstrüksiyonu bunun dışında tutulmuştur. Farklı akciğer hastalıklarının karşılaştırılmasında da akciğer hastalıklarının karşılaştırılmasında da uygun olmayabilir. uygun olmayabilir. Hastalıkların çok ileri evrelerinde FEV1 gerçek Hastalıkların çok ileri evrelerinde FEV1 gerçek hastalık şiddetini yansıtamayabilir. hastalık şiddetini yansıtamayabilir. FEV1 % semptomlarla zayıf korelasyon FEV1 % semptomlarla zayıf korelasyon göstermektedir ve klinik anlamda hastalık göstermektedir ve klinik anlamda hastalık derecesini ve prognozu göstermeyebilir.derecesini ve prognozu göstermeyebilir.

FEV1’e göre Hastalık Şiddetinin FEV1’e göre Hastalık Şiddetinin SınıflandırılmasıSınıflandırılması

DereceDerece FEV1 % predFEV1 % pred

HafifHafif

OrtaOrta

Orta-ileriOrta-ileri

İleriİleri

Çok ileriÇok ileri

7070

60-6960-69

50-5950-59

35-4935-49

<35<35

ATS/ERS 2005 hem obstrüktif hem de restriktif hastalık şiddetinin sınıflandırılmasının FEV1’e göre yapılmasını önermiştir.

SINIFLANDIRMA İÇİN DİĞER SINIFLANDIRMA İÇİN DİĞER ÖLÇÜMLERÖLÇÜMLER

Pulmoner hiperinflasyonun düzeyi (TLC, FRC, Pulmoner hiperinflasyonun düzeyi (TLC, FRC, RV, RV/TLC) havayolu obstrüksiyonunun RV, RV/TLC) havayolu obstrüksiyonunun şiddetiyle paralellik gösterir. şiddetiyle paralellik gösterir. İstirahatte pulmoner hiperinflasyon (IC/TLC) İstirahatte pulmoner hiperinflasyon (IC/TLC) KOAH’lı hastalarda respiratuar ve genel KOAH’lı hastalarda respiratuar ve genel mortalite için bağımsız bir göstergedir. mortalite için bağımsız bir göstergedir.

Casanova C. AJRCCM 2005;171:591Casanova C. AJRCCM 2005;171:591

Ekspiratuar akım kısıtlanması da dispne artışı ve Ekspiratuar akım kısıtlanması da dispne artışı ve kardiovasküler yan etkilerle ilişkili bulunmuştur. kardiovasküler yan etkilerle ilişkili bulunmuştur. Tidal ve zorlu ekspiratuar akım-volüm eğrilerinin Tidal ve zorlu ekspiratuar akım-volüm eğrilerinin karşılaştırlması da bilgi verebilir. karşılaştırlması da bilgi verebilir.

Milic-Emili J. AJRCCM 1996;154:1726Milic-Emili J. AJRCCM 1996;154:1726

Restriktif patern gösteren 361 hastada hastalık şiddeti Restriktif patern gösteren 361 hastada hastalık şiddeti ATS 1991 ve ATS/ERS 2005 kriterlerine göre ATS 1991 ve ATS/ERS 2005 kriterlerine göre sınıflandırılarak karşılaştırılmıştır.sınıflandırılarak karşılaştırılmıştır.212 (% 58.7) hastada her iki sınıflandırma benzer sonuç 212 (% 58.7) hastada her iki sınıflandırma benzer sonuç vermiştir.vermiştir.149 uyumsuz sonuçtan 91’i (% 60.1) ATS/ERS 149 uyumsuz sonuçtan 91’i (% 60.1) ATS/ERS sınıflandırması ile daha iyi, 58’i ( % 39.9) daha kötü sınıflandırması ile daha iyi, 58’i ( % 39.9) daha kötü kategoriye dahil edilmiştir.kategoriye dahil edilmiştir.Yeni sınıflandırma restriktif akciğer hastalarının % 25’inde Yeni sınıflandırma restriktif akciğer hastalarının % 25’inde hastalık şiddetini gerçek değerinden düşük göstermiştir.hastalık şiddetini gerçek değerinden düşük göstermiştir.FVC’nin düşük, FEV1/FVC’nin normal olduğu durumlarda FVC’nin düşük, FEV1/FVC’nin normal olduğu durumlarda TLC’nin ölçülmesi önerilmiştir.TLC’nin ölçülmesi önerilmiştir.

Restriktif patolojiler FEV1 ile sınıflandırılabilir mi?

Aggarwal AN. Respirology 2007;12:759

BRONKODİLATÖRE YANITBRONKODİLATÖRE YANIT

Bronkodilatöre yanıt havayolları, epitel, sinirler, Bronkodilatöre yanıt havayolları, epitel, sinirler, mediatörler ve bronş düz kasını kapsayan çok mediatörler ve bronş düz kasını kapsayan çok bileşenli bir fizyolojik yanıt olarak tanımlanır. bileşenli bir fizyolojik yanıt olarak tanımlanır. Bronkodilatör yanıtı tek doz bronkodilatör Bronkodilatör yanıtı tek doz bronkodilatör sonrasında veya 2-8 haftalık bir klinik sonrasında veya 2-8 haftalık bir klinik uygulamadan sonra değerlendirilebilir. uygulamadan sonra değerlendirilebilir. Laboratuvarda uygulanacak bronkodilatörün tipi, Laboratuvarda uygulanacak bronkodilatörün tipi, dozu ya da uygulama şekli konusunda fikir birliği dozu ya da uygulama şekli konusunda fikir birliği bulunmamaktadır. bulunmamaktadır.

ÖNERİLEN BRONKODİLATÖR TESTİÖNERİLEN BRONKODİLATÖR TESTİ

Bazal fonksiyonlar değerlendirilirBazal fonksiyonlar değerlendirilir

100100g’lık dört ayrı doz halinde salbutamol spacer g’lık dört ayrı doz halinde salbutamol spacer aracılığıyla uygulanıraracılığıyla uygulanır

15 dakika sonra SFT tekrarlanır. Farklı 15 dakika sonra SFT tekrarlanır. Farklı bronkodilatörle test yapılacaksa klinikte kullanılan bronkodilatörle test yapılacaksa klinikte kullanılan doz ve yoldan uygulanmalıdır. doz ve yoldan uygulanmalıdır.

FEV1 ve/veya FVC FEV1 ve/veya FVC 12% ve 12% ve 200ml artış 200ml artış bronkodilatör yanıtının pozitif olduğunu gösterir.bronkodilatör yanıtının pozitif olduğunu gösterir.

Laboratuvarda bronkodilatör yanıtının negatif Laboratuvarda bronkodilatör yanıtının negatif olması bronkodilatör tedaviye klinik yanıt olması bronkodilatör tedaviye klinik yanıt olmayacağını göstermez. olmayacağını göstermez.

SOLUNUM FONKSİYONLARINDAKİ SOLUNUM FONKSİYONLARINDAKİ DEĞİŞİMİN DEĞERLENDİRİLMESİDEĞİŞİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bireyin solunum fonksiyonlarının zamanla veya Bireyin solunum fonksiyonlarının zamanla veya tedavi sonucu değişimlerinin izlenmesi tek ölçümün tedavi sonucu değişimlerinin izlenmesi tek ölçümün normal popülasyonla karşılaştırlmasına göre daha normal popülasyonla karşılaştırlmasına göre daha anlamlı sonuç vermektedir. anlamlı sonuç vermektedir. Değişimin izlenmesinde tekrarlanabilirlik özelliğinin Değişimin izlenmesinde tekrarlanabilirlik özelliğinin güçlü olması ve obstrüktif ve restriktif patolojilerdeki güçlü olması ve obstrüktif ve restriktif patolojilerdeki değişiklikleri yansıtabilmesi nedeniyle en uygun değişiklikleri yansıtabilmesi nedeniyle en uygun parametre FEV1’dir. parametre FEV1’dir. İnterstisyel akciğer hastalıklarında ve KOAH’ın ileri İnterstisyel akciğer hastalıklarında ve KOAH’ın ileri evresinde VC, IC, TLC ve DLCO gibi parametreler evresinde VC, IC, TLC ve DLCO gibi parametreler de kullanılabilir. de kullanılabilir. Aynı anda çok fazla parametrenin izlenmesi yanlış Aynı anda çok fazla parametrenin izlenmesi yanlış pozitifliklere neden olabilir. pozitifliklere neden olabilir.

Gün İçinde Normal bireyler 5 5 13 >7% KOAH hastaları 11 13 23Haftalar İçindeNormal bireyler 11   12  21 >6 Ü KOAH hastaları 20   20   30 >4 ÜYıllar İçinde 15   15 >10%

DL,COFEF25–75%FEV1FVC

ATS 1991ATS/ERS 2005

SFT PARAMETRELERİNDEKİ DEĞİŞMELER

Anlamlı değişme olarak kabul edilebilmesi için FEV1’de yıllık değişimin % 15’in üzerinde olması gereklidir.

SANTRAL ve YUKARI HAVAYOLLARI SANTRAL ve YUKARI HAVAYOLLARI OBSTRÜKSİYONUOBSTRÜKSİYONU

Ekstratorasik ( farinks, larinks, ekstratorasik trakea) ve Ekstratorasik ( farinks, larinks, ekstratorasik trakea) ve intratorasik (intratorasik trakea ve ana bronşlar) intratorasik (intratorasik trakea ve ana bronşlar) havayollarında gözlenir.havayollarında gözlenir.

FEV1 ve/veya VC etkilenmezken, PEF belirgin olarak azalır.FEV1 ve/veya VC etkilenmezken, PEF belirgin olarak azalır. FEV1/PEF (ml/lt/dk) oranında artma varsa inspiratuar ve FEV1/PEF (ml/lt/dk) oranında artma varsa inspiratuar ve

ekspiratuar akım-volüm eğrisi çizdirilmelidir. FEV1/PEF> 8 ekspiratuar akım-volüm eğrisi çizdirilmelidir. FEV1/PEF> 8 yukarı havayolu obstrüksiyonunu düşündürmelidir.yukarı havayolu obstrüksiyonunu düşündürmelidir.

Başlangıç eforunun yetersiz olması da bu oranın artmasına Başlangıç eforunun yetersiz olması da bu oranın artmasına neden olur.neden olur.

En az 3 akım-volüm eğrisi çizdirilmelidir.En az 3 akım-volüm eğrisi çizdirilmelidir.

YUKARI HAVAYOLLARI OBSTRÜKSİYONU: FEF50/FIF50 > 1, FEV1/FEV0.5 1.5 ERS 2003

ERS/ATS 2005

Değişken intratorasik yukarı havayolu obstrüksiyonu

Değişken ekstratorasik yukarı havayolu obstrüksiyonu

Fiks yukarı havayolu obstrüksiyonu

EKSTRATORASİK OBSTRÜKSİYON DEĞİŞKEN FİKS

İNTRATORASİK OBSTRÜKSİYON

PEF Azalmış Normal veya azalmış AzalmışFIF50 Normal veya azalmış Azalmış AzalmışFIF50/FEF50 >1 < 1 1

ERS/ATS 2005

FEV1/VCLLN

VC LLN

TLC LLN

VC LLN

TLC LLN

DLCO LLN DLCO LLN DLCO LLN

RestriksiyonNormal Obstrüksiyon Mikst

Normal

PulmonerVasküler hast.

Göğüs duvarı,Nöromüsk.hast

İPF

Astım,kr. bronşit

Amfizem

Evet Hayır

Hayır

Hayır

HayırHayırHayır

Hayır

Hayır

Evet

Evet Evet Evet

Evet

Evet

Evet