letme Ynetimi ve Organizasyonda Temel Kavramlar

Yneticilik ve Planlama

Yrd. Do. Dr. zgr KKALANPLANLAMARGTLEMEEGDMLEME KOORDNASYON)KONTROL(DENETM)Ynetimin Fonksiyonlar22Plan ve PlanlamaPlan bir karardr veya kararlar toplamdr.

Plan, bugnden, gelecekte nereye ve nasl ulalmak istendiinin, nelerin gerekletirilmek istendiinin kararlatrlmasdr.

Genel olarak karar ve plan ayn eydir. Plan ve Karar arasndaki temel fark, planlarn birden fazla karar iermesi, kararlar toplam olmasdr.

Plan bir sonutur.

Planlama ise sretir.

3Planlama, herhangi bir konu ile ilgili olarak;NeNe zamanNaslNeredeKim tarafndanNedenHangi maliyetleHangi sredeHangi kalitede,sorularna cevap vermeye almay ifade eder.

4Ynetici Asndan Plann nemiYnetici roln oynayanlar, belirli amalar gerekletirmek zere kendisine maddi ve insangc kaynaklarnn verildii bir "emanetidir". Ynetici bu kaynaklar en iyi ekilde kullanarak verilen amalar gerekletirecektir. te planlama bunun nemli bir aracdr. Eer plan yoksa bu kaynaklarn ne iin ve nasl kullanlacan belirlemek zor olduu gibi yneticinin bunlar iyi kullanp kullanmadn da belirlemek mmkn olmayacaktr. nk gidilecek yol belli olmad iin btn yollar makbul olacaktr. letmenin plan, senaryosudur.Yneticilerin doalama yapabilen orta oyuncusu olduu farz etmek yanltr.5Planlamann zellikleriPlanlama olaynn iki temel zellii vadr. lk olarak planlama, gelecee dnk bir dnme, deerleme, aratrma ve inceleme iidir. Planlama gelecee bak ifade eder. (Kontrol- denetim ise gemie bakmay ifade eder).

Tahmin ile planlama ok yakndan ilgilidir, fakat ayn ey deildir.Tahminler bilimsel metotlarla gerekletirilir. Bunlardan bazlar:GANNT emalarBaaba analiziNakit btesiKorelasyon analiziPERT diyagram,Karar aac vb.

6Planlama ile ilgili gze arpan bir dier zellik ise, planlama ile risk,ama ve varsaymlar arasndaki ilikilerdir. Esasnda bir yneticinin karar ve uygulamalarnda, ama, risk ve varsaymlar daima mevcuttur.

Btn hususlar ynetici ak ve net olarak dnp deerleyip, yazl hale getirmese bile, ald kararlar ve yapt uygulamalar belirli amalara ynelik olacak, belirli varsaymlara dayanacak ve belirli bir riskin gze alnmasn ifade edecektir.

Bu durum planlamay daha rasyonel metotlarla yapmaya yneltmektedir.

Zamanlama unsuru hem planlama srecinin hem de plann nemlibir boyutudur. Baz iletmeler ancak belirli olaylarla karlatktan sonra,bunlara tepki olarak karar verirken (reaktif ynetim), dier bazlar alter-natif planlarla deiik evre koullarnda ne yapacaklarn nceden belir-lemektedir (proaktif ynetim).

7Planlamann SreciPlanlama bir sre olarak ele alnabilir. Bu sre,Planlama srecinin balangcMisyon aklamalar ve VizyonAma ve Hedeflerin BelirlenmesiAmalara ulatracak alternatif yollarn belirlenmesiAlternatifler arasndan seim yapmaPlanlama Srecinin BalangcMisyon Aklamalar ve VizyonPlanlama srecinin balangc nedir?

Planlama yapmak yani gelecee bakmak zorunluluu olduunun anlalmasdr.

zellikle uzun vadeli ve stratejik nitelikteki planlamada yneticilerin nce iletmenin varlk nedeni ve nasl bir iletme olmas istendii konusundaki fikir ve anlaylarn netletirmeleri gerekir.

Bir iletme neden kurulur veya letmenin varlk nedeni nedir?

9letmelerin varlk nedenlerini aklamalar veya ne tr bir iletme olarak kendilerini grmek istediklerini belirtmeleri iletmelerin "misyon aklamas" olarak bilinmektedir.

Misyon, szlk anlam itibariyle, "bir kimseye veya bir kurula verilen zel grev" olarak tanmlanmaktadr.

Bir ynetim kavram olarak misyon, iletmenin ne yapmak ve hangi amala yapmak zere kurulduunu, kendisini nasl grmek istediini, iletmenin varlk nedenini ifade eder.

10letmenin misyonunu ifade eden aklamalarn nasl olmas gerektii konusunda bir standart olmamakla beraber, en azndan aadaki konularda iletmenin ne dndnn belirtilmi olmas gerekmektedir:letmenin genel felsefesi ve i yapma felsefesiletmenin kendisini nasl grdHangi mteri kitlesi veya pazara hizmet sunulacaretilecek temel mal veya hizmetlerin neler olduuKullanlacak temel teknolojilerByme ve karllk konusundaki dnceleriGenel olarak vermek istedii imaj

11Misyon aklamasnn irketler asndan pek ok yarar vardr. Bunlar u ekilde srlanabilir:Misyon aklamas iletmelerin toplumdaki imajn belirlemektedir.Misyon akland ve zellikle st kademe ynetim tarafndan benimsendii durumlarda, iletmelerin gereksiz bymeleri ve ilgisiz sektrlere girmeleri nlenmektedir.Misyon aklamalar motivasyon ve ekip almasna ortam hazrlamaktadr.letmeler stratejik plan ve programlar daha rahat yapma ve deerleme imknlarna kavumaktadr.letmelerin faaliyet sonularn deerlemek daha salkl ve kolay olmaktadr.Kamuoyu, iletmeleri daha iyi deerlemekte ve halkla ilikiler daha rahat yrtlmektedir. Misyon aklamalar iletmeleri yap - bozlardan ve zik - zak'lar- dan kurtarmaktadr.

12Misyon aklamasnn irketler asndan zararlarnn olduu da savunulmaktadr. Bu zararlar u ekilde srlanabilir. Misyon belirleme ve bunu yazl hale getirme kolaylkla yaplabilecek bir i deildir.

Aklanm ve yazl hale getirilmi misyon ifadeleri iletmeleri balar ve esnekliklerini kaybettirir.

letmelerin iinde bulunduu i ve d koullar o kadar hzl deimektedir ki, iletmelerin bu ekilde kendilerini balayc aklamalarda bulunmalar yanltr.

Misyon aklamalar ou kez bir iyi niyet ifadesi ve halkla ilikiler arac olmann tesine gitmemekte; pek ok iletmenin syledikleri ile yaptklar birbirini tutmamaktadr.

.

13VizyonMevcut gerekler ile gelecekte beklenen koullar birletirerek, iletme iin arzu edilen bir gelecek imaj yaratmaktadr.

Baka bir deyile, vizyon, iletme ile ilgili olarak hayal edilen gelecektir. Muhan Soysal tarafndan, Trkemizde vizyon yerine "gayehayal" (yani hayal edilen gaye) teriminin kullanlmas nerilmitir.

14Misyon ve Vizyon rnekleristanbul Sabahattin Zaim niversitesi

Misyonumuz;

Medeniyetimizin deerlerini zmseyen, bilim reten, insanla hizmet eden, donanml, gelecei ekillendiren, erdemli ve lider insanlar yetitirmek.

Vizyonumuz;

Akademik ve fiziki alt yaps ile ne kan, mezunlar tercih edilen, yaynlar bavuru kayna olan ve niversitelerimiz arasnda ilk yedide yer alan bir aratrma niversitesi olmak.

15

UFO irketler GrubuAma ve Hedeflerin BelirlenmesiPlanlama srecinin bu aamasnda, iletmenin veya yneticinin banda bulunduu birimin, gelecekte belli bir zaman sresi iinde neyi ne miktarda gerekletirmek istedikleri veya nerede ve hangi konumda olmak istedikleri karara balanr.Bu konudaki tipik rnekler unlardr:Ylsonu itibariyle ulalmak istenen sat miktarYlsonu itibariyle ulalmak istenen sat tutarYlsonu itibariyle ulalmak istenen pazar pay v.b.

17Ama veya hedef belirlemenin en nemli ilkesi, karar verme srecinde daha ayrntl ele alnd zere, amalarn llebilir olmas, gerekli aksiyona iaret etmesi ve zaman boyutunun olmasdr.

letmenin tamamn ilgilendiren genel veya stratejik nitelikteki amalarn belirlenmesi ile daha alt kademelerdeki amalarn belirlenmesi ve neticede bir amalar hiyerarisinin olumas salanacaktr.

18rgtsel Amalar emas

Bu eklin ifade ettii iki anlam vardr:

Birincisi iletmenin tm birimlerinin amalar ve yaptklar iler itibariyle birbirine bal bir btn oluturmas gerektiidir. Oysa uygulamada bazen, birimlerin birbirleri ile elikili iler yaptklar, birisinin yaptn dierinin bozduu sk sk grlebilmektedir.

kinci ise, iletmenin stratejik nitelikteki amalarnn gerekleebilmesi ancak daha alt kademedeki amalarnn gerekletirilmesi ile mmkndr. En alt dzeydeki bir aksaklk bile genel amacn tam olarak gereklemesini olumsuz ynde etkileyecektir.

20Amalara Ulatracak Alternatif Yollarn BelirlenmesiPlanlama srecinin bu safhas, gelecekte belli bir zaman sresi sonunda ulalmas kararlatrlm durum veya konuma "nasl", "ne yaparak" ulalabileceinin irdelenmesi, incelenmesi ve bu yollarn belirlenmesini kapsamaktadr.

Alternatif yollarn veya seeneklerin belirlenmesi olarak adlandrlan bu safha esas itibariyle karar verme srecindeki safhann benzeridir Burada da yaratc olma, mevcut ve daha nce kullanlm yollardan farkl bir yol bulabilme, riski az yol bulabilme, rakiplere oranna iletmeye avantaj salayacak yollar bulabilme gibi hususlar sz konusudur.

21Alternatifler Arasnda Seim YapmaAynen karar verme srecinde olduu gibi ynetici belirlenmi bulunan hedeflere ulatracak alternatiflerden birisini seecek (karar verecek)tir.

Bu safhann zellii seim yapma iidir. Seim yapma, iletmenin kaynaklarnn, nasl, ne yaparak kullanlacann belirlenmesi iidir

22Planlama eitleri

Belirli veya tek bir durum iin ihtiya duyulan planlar bir kerelik (tek kullanmlk) planlardr. (rn. bir irketi satn almak iin hazrlanan plan) Tekrar tekrar kullanlan, rgtte srekli gerekletirilen ilere yol gstermek iin kullanlan planlar ise srekli planlardr.

Stratejik planlar rgtn ne yapmas gerektiine, taktik planlar ise bunlarn nasl yaplacana odaklanr.

Bir yldan daha ksa sreyi kapsayan planlar ksa sreli, 1-5 yl aras orta sreli ve 5 yldan daha uzun sreyi kapsayan planlar uzun sreli planlardr.

rgtn tamamna ilikin planlar genel planlar, rgtn belirli bir blmne ynelik planlar zel planlardr.

24Planlamann dikkate ald zaman sresi planlama ufku olarak adlandrlr.

Ufku dar olan planlar ksa vadeli planlardr.

Organizasyonun alt ve orta kademelerinde daha ok ksa ve orta vadeli planlar, st kademede ise orta ve uzun vadeli planlar yaplmaktadr

25Genel Mdr% 1251015273010Genel Mdr Yardmcs% 2410292018134Departman Mdr% 1010243910511ef% 38401552---tttttttBugn1 hafta1 ay3-6 ay1 yl2 yl3-4 Yl5-10 ylrnek Snav SorusuSrekli plan ve program yapmak ve bunlar uygulamaya almak yneticileri realiteden koparp kendi yarattklar dnyada yaamaya sevk eder mi?

27