Aralin 4-

Alokasyon at Sistemang

Pang-ekonomika

Pagsasanay (Tukuyin kung anong

baytang ng pangangailangan)1. Kabilang dito ang mga pangangailangang

pisikal na katawan ng tao.

2. Kabilang dito ang mga bagay na

nagpapalakas sa emosyon ng tao.

3. Ito ay kakayahan upang makamit ang

kahusayan sa iba’t ibang larangan.

4. Kabilang dito ang mga pangangailangan

para sa katiyakan ng buhay.

5. Nauukol ito sa pangangailangang

panlipunan.

Physiological Needs

Self-Esteem

Actualization

Safety Needs

Social Needs

Balik-aral:•Pangunahing suliranin ng isangekonomiya ang kakapusan at walang katapusangpangangailangan ng tao.

•Layunin ng ekonomiks namalutas ang mga suliraning ito.

Paano nakatutulong ang ekonomiks sa

paglutas sa suliranin ng kakapusan?

Tamang Paggamit ng Pinagkukunang

Yaman

Bagaman hindimatutugunan nglimitadongpinagkukunang-yamanang lahat ngpanganga-ilangan at kagustuhan ng tao, dapat pa ring tiyakinang lubos na paggamitnito.

Break muna!

1.Magkano ang nakahanda mong gastusinsa mga sumusunod na pangangailangan?

• Meryenda sa tanghali

• Bagong T-shirt

• Pampagupit o pampaayos ng buhok

• Notebook

2. Ano ang iyong naging batayan sapagtatakda ng halaga?

Alokasyon

• Pagtatakda ng dami ng pinagkukunang

yaman (halaga) para matugunan ang mga

pangangailangan at kagustuhan ng tao.

• Ito ang pamamaraan ng pagtugon ng tao

ukol sa suliranin ng kakapusan ng mga

pinagkukunang yaman.

Pinagkukunang

Yaman

Pangangailangan

ALOKASYON

Budget

• Ang halagang inilalaan upang tugunan

ang isang pangangailangan o

kagustuhan.

PAANO MAKATUTULONG ANG

KAALAMAN SA KONSEPTO NG

ALOKASYON SA PAGBUO NG

MATALINONG PAGDEDESISYON?

PAGPAPAHALAGA

Sistemang Pang-ekonomiya

•Ang paraan ng pagsasaayos ng iba’t

ibang yunit upang makatugon sa

suliraning pangkabuhayan ng isang

lipunan.

•Layunin nito na mapigilan ang labis-

labis na paglikha ng mga kalakal at

serbisyo at maiwasan ang

kakulangan ng mga ito.

Kailangang tumugon ang bawat lipunan

sa tatlong katanungan pang-ekonomiya.Anu-anong mga kalakal at serbisyo ang gagawin?

Paano lilikhain ang mga kalakal at serbiyong ito?

Para kanino ang mga lilikhaing kalakalat serbisyo?

Gaano karami ang mga lilikhaingkalakal at serbisyo?

• Hindi makagagawa ang lipunan ng

produktong kailangan ng tao ayon sa dami

at uri na gusto ng lahat. Bahagi ito ng

suliranin ng kakapusan.

• Ang desisyon kung anong produkto at

serbisyo ang gagawin ay nakasalalay sa

pangangailangan ng tao.

• Kabilang dito ang pagpili ng mga sa mga

bagay na dapat likhain at kung anu-ano

ang maaring gawing alternatibo para dito.

Anu-anong mga kalakal at serbisyoang dapat gawin?

• Kung paano isasakatuparan ang pagbuo ng

produkto at serbisyo ay nakasalalay kung

anong input ang gagamitin. Marami ring mga

paraan na maaaring gamitin kung papaano

isasakatuparan ang produksiyon. Maaaring

gumamit ng teknolohiya o tradisyonal na

paraan ng paggawa upang mabuo ang

• Kabilang dito kung sinu-sino ang lilikha ng mga

kalakal at serbisyo at ang mga paraan,

teknolohiya at presyo ng mga bagay na

kailangan sa paglikha nito.

Paano lilikhain ang mga kalakal

at serbiyong ito?

• Ang makikinabang sa pagbuo ng produkto o

serbisyo ang nagsisilbing motibasyon sa

pagpapatuloy ng produksiyon.

• Ang makikinabang sa produkto o serbisyo ay kung

sino ang nangangailangan at may kakayahang

makamit ito. Maaaringnasa loob o labas ng bansa

ang gagamit ng gagawing produkto at serbisyo.

• Kabilang dito kung sino-sino ang makikinabang sa

mga malilikhang kalakal at serbisyo at kung

paano maisasagawa ang maayos na distribusyon

nito.

Para kanino ang mga gagawing

kalakal at serbisyo?

•Kailangang malaman ang laki ng

pangangailangan ng ekonomiya

upang makapagdesisyon kung

gaano karami ang gagawing

produkto at serbisyo. Ang

potensiyal na makabuo ng

produkto at serbisyo batay sa

gagamiting output

Gaano karami ang gagawing

produkto at serbisyo?

PAGSASANAY: Tukuyin kung ang

mga ss. na sitwasyon ay

KAKAPUSAN o KAKULANGAN

1. Maraming estudyante ang hindi

nakabii ng softdrinks sapagkat

ilang case lang ng softdrinks ang

dineliver sa canteen.

Kakulangan

2. May takdang aralin at

pagsusulit ka subalit

naatasan ka ng iyong ina ng

ibang gawain. Aling gawain

ang iyong uunahin?

Kakapusan

3. Nagtaas na naman

ng presyo ang

produktong petrolyo

sa pandaigdgang

pamilihan.

Kakapusan

4. Nagkaroon ng El

Niño kaya hindi

nakagtanim ang

mga magsasaka.

Kakulangan

5. Nadoble ang

populasyon ng Brgy.

Maligaya kung kaya

ang mga tao sa gilid

ng ilog gumawa ng

tirahan.

Kakapusan

6. Umaangkat ng mga

care giver para sa

matatandang

mamamayan ang

bansang Hapon.

Kakulangan

ANG PAGKAKAIBA NG SISTEMANG

PANG-EKONOMIYA AY NAKABATAY

SA KUNG SINO-SINO ANG

GUMAGAWA NG PAGPAPASYA AT

SA PAMAMARAAN NG

PAGPAPASYANG GINAGAWA.

Uri ng Sistemang Pang-

ekonomiya

Uri ng Sistemang Pang-ekonomiya

Traditional

Market Economy

Command Economy

Mixed Economy

TRADITIONAL ECONOMY

• Ito ay nakabatay sa tradisyon,

kultura at paniniwala ng

lipunan.

•Umiikot lamang sa

pangunahing pangangailangan

ng tao tulad ng damit, pagkain

at tirahan.

•Ang produksyon ng mga

kalakal at serbisyo ay

nagaganap sa malayang

pamilihan.

•Ang bawat kalahok ay

kumikilos alinsunod sa

kanyang pansariling interest.

MARKET ECONOMY

•Ang ekonomiya ay nasa kontrol

at regulasyon ng pamahalaan.

•Ang pamahalaan ay may ganap

na kapangyarihan na gamitin ng

husto ang lupa, paggawa at

kapital upang makamit ang mga

layuning pang-ekonomiya.

COMMAND ECONOMY

•Pinaghalong sistema ng Market

at Command ekonomiya.

•Hinahayaan ang malayang

pagkilos ng pamilihan subalit

maaring manghimasok ang

pamahalaan sa presyo at

kaligtasan ng mamimili.

MIXED ECONOMY

• Bakit mahalaga na magkaroon ng

sistemang pang-ekonomiya ang isang

lipunan?

• Para sa iyo, ano ang angkop na

sistemang pang-ekonomiya sa Pilipinas.

PAGPAPAHALAGA

KASUNDUAN

1.Anu- ano ang

katangian ng bawat

sistemang pang-

ekonomiya?

Sistemang Pang-ekonomiya

Mga Bansa: http://www.ehow.com/info_8393807_list-

economic-systems-continent.html

TraditionalEconomy

the Inuit people, residing in Canada, Aboriginal people of Australia

Market Economy

Australia, United States, Singapore, Hongkong, South Korea,

Command Economy Cuba, China, USSR, Iran, North Korea, Nicaragua, Egypt, Libya

Mixed Economy

Saudi Arabia, Japan, Germany,United Kingdom, Italy

Anong Sistemang Pang-ekonomiya angtinutukoy? Piliin ang sagot sa ss. TRADITIONAL,

MARKET, COMMAND, MIXED ECONOMY

1. Hinihikayat ang tao na magnegosyo,

2. Ang pagpaplanong pang-ekonomiya ay nagmumula sa pinakamataas na antas ngpamahalaan.

3. Nakabatay sa kaugalian, kultura at paniniwala

4. Ang pamahalaan ang gumagawa ng iba’tibang paraan upang mapaunlad angekonomiya

5. May malayang pagkilos ang pamilihansubalit ang pamahalaan ay maaaringmanghimasok.

6. Isa sa katangian ng sistemang pang-ekonomiya na ito ay ang pribadongpagmamay-ari ng kapital

7. Ang sistema ng paggawa ay yaon lamangnakagisnan mula sa mga ninuno.

8. May kalayaan sa pakikilahok sapagnenegosyo ang sinumang mayroongkakayahang magnegosyo

9. Pag-aari at kontrolado ng pamahalaan anglahat ng salik ng produksyon.

10.Pinahihintulutuan ang pribadong pag-mamayari bagamat may pakikiaalam angpamahalaan

Kasagutan1. Market economy

2. Command economy

3. Traditional economy

4. Command economy

5. Mixed economy

6. Market economy

7. Traditional economy

8. Market economy

9. Command economy

10.Mixed economy

Pagnilayan

BALIK-ARAL

Anong Sistemang Pang-ekonomiya angtinutukoy? Piliin ang sagot sa ss. TRADITIONAL,

MARKET, COMMAND, MIXED ECONOMY

1. Hinihikayat ang tao na magnegosyo,

2. Ang pagpaplanong pang-ekonomiya ay nagmumula sa pinakamataas na antas ngpamahalaan.

3. Nakabatay sa kaugalian, kultura at paniniwala

4. Ang pamahalaan ang gumagawa ng iba’tibang paraan upang mapaunlad angekonomiya

5. May malayang pagkilos ang pamilihansubalit ang pamahalaan ay maaaringmanghimasok.

6. Isa sa katangian ng sistemang pang-ekonomiya na ito ay ang pribadongpagmamay-ari ng kapital

7. Ang sistema ng paggawa ay yaon lamangnakagisnan mula sa mga ninuno.

8. May kalayaan sa pakikilahok sapagnenegosyo ang sinumang mayroongkakayahang magnegosyo

9. Pag-aari at kontrolado ng pamahalaan anglahat ng salik ng produksyon.

10.Pinahihintulutuan ang pribadong pag-mamayari bagamat may pakikiaalam angpamahalaan

Pamprosesong Tanong:

1. Batay sa usapan ng mga tauhan,

anong sistemang pang-ekonomiya

ang umiiral sa Pilipinas?

2. Kung ikaw ay bibigyan ng

pagkakataong pumili ng sistemang

pang-ekonomiya na paiiralin sa ating

bansa, anong sistema ang iyong

pipiliin? Bakit?

Magbigay ng 5 bagay na natutuhanmo tungkol sa alokasyon1.2.3.4.5.

KASUNDUAN

1.Mag-aral para sa

isang mahabang

pagsusulit.

References:• Chua, Johannes L., Panahon,

Kasaysayan at Lipunan (Ekonomiks) Ikalawang Edisyon, DIWA Publishing House

• Nolasco, Libertty I. et. Al. , Ekonomiks: Mga Konsepto, Applikasyon at Isyu, VPHI

• Mateo, Grace Estela C. et. al., EkonomiksMga Konsepto at Aplikasyon (2012), VPHI

• De Leon, Zenaida M. et. al. (2004), Ekonomiks Pagsulong at Pag-unlad, VPHI

A. Alin sa mga sumusunod na

sitwasyon ang nagpapahiwatig ng

KAKAPUSAN o KAKULANGAN1. Maraming estudyante ang hindi nakabii ng

softdrinks sapagkat ilang case lang ng

softdrinks ang dineliver sa canteen.

2. May takdang aralin at pagsusulit ka subalit

naatasan ka ng iyong ina ng ibang gawain.

Aling gawain ang iyong uunahin?

3. Nagtaas na naman ng presyo ang produktong

petrolyo sa pandaigdgang pamlihan.

1

4. Nagkaroon ng El Niño kaya hindi

nakagtanim ang mga magsasaka.

5. Nadoble ang populasyon ng Brgy.

Maligaya kung kaya ang mga tao sa gilid

ng ilog gumawa ng tirahan.

6. Umaangkat ng mga care giver para sa

matatandang mamamayan ang bansang

Hapon.

7. Pag-iimbak ng tubig dahil mahina ang

tulo sa gripo.

8. Mahaba ang pila ng mga sasakyang nais

magpakarga ng produktong petrolyo.

9. Nagbibigay ang pamahalaan ng card para sa

pagrarasyon ng bigas.

10. Itinatago ng mga negosyante ang asukal

para tumaas ang presyo

B. Tukuyin kung TAMA O MALI

1. Ang Kakapusan ay pansamanatala lamang

2. May kakapusan kung walang mabili kahit na

may perang pambili

3. Lahat ng mga bansa, mahirap man o mayamn

ay apektado ng suliranin ng kakapusan.

4. Ang kakulangan ay panandaliang pagkawala ng

produkto sa pamilihan.

5. Ang kakapusan ay isang suliraning panlipunan.

6. Ang pagtatago ng mga produkto ay

nagbubunsod ng kakulangan.

7. Dahil sa kakapusan, natuto ang taong maging

interdependent sa bawat isa.

8. Tumataas ang antas ng kabuhayankapag may

kakapusan.

9. Natututong maging malikhain ang tao

dahil sa kakapusan.

10. Tumataas ang antas ng kaguluhan at

kriminalidad dahil sa kakapusan.

C. Tukuyin ang mga sumusunod.

1. Sitwasyon kung saan hindi kayang

mapunan ng dami ng malilikhang produkto

ang dami ng planong pagkonsumo ng tao.

2. Pagpili o pagsakripisyo ng isang bagaykapalit ng isang bagay

3. Tumutukoy sa halaga ng isang bagay o nang best alternative na handangipagpalit sa paggawa ng desisyon

4. Pagsusuri ng isang indibidwal sakaragdagang halaga, gastos man o pakinabang na makukuha sa gagawingdesisyon

5. Karagdagang pakinabang na iniaalok nglumilikha ng produkto at serbisyo