z a i n w e s t u j m y r rzyroda i rÓŻnorodnoŚĆ...

Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o

PRZYRODA I RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNAOBSZAR PRIORYTETOWY 1.2

Andrzej MuterWydział ds. Programu LIFE

Dokument koncepcyjny i nie tylko …

LIFE PrzyrodaLIFE Różnorodność

biologicznaCele Dyrektyw ptasiej i siedliskowej. Sieć Natura 2000

Cele 2 – 5 unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r.

Najlepsze praktyki lub demonstracja

Pilotaż, demonstracja lub najlepsza praktyka

Długoterminowość działań ochronnych, doprowadzenie do właściwego stanu siedliska / gatunku

Demonstracja wykonalności krótkoterminowych działań innowacyjnych

Współfinansowanie LIFE: 60 %, (75% dla gatunków lub siedlisk priorytetowych)

Współfinansowanie LIFE: 60%

LIFE Przyroda czy Różnorodność biologiczna?

OCHRONA PRZYRODY W PODPROGRAMACH

I OBSZARACH PRIORYTETOWYCH LIFE

Przyroda i różnorodność biologiczna- Tematy projektów

1) Poprawa stanu ochrony typów siedlisk lub

gatunków będących przedmiotem

zainteresowania Wspólnoty na podstawie

unijnych dyrektyw ptasiej i siedliskowej

ukierunkowana na obszary Natura 2000

zaproponowane lub wyznaczone dla tychtypów siedlisk lub dla tych gatunków.

2) Projekty mające na celu poprawę stanu ochrony typów

siedlisk lub gatunków będących przedmiotem

zainteresowania Wspólnoty, pod warunkiem że ich stan nie

jest „właściwy/bezpieczny i niepogarszający się” lub

„nieznany” zgodnie z najaktualniejszymi ocenami ogólnymi

przeprowadzonymi przez państwa członkowskie na

odpowiednim poziomie geograficznym zgodnie z art. 17

dyrektywy siedliskowej lub najaktualniejszymi ocenami

zgodnie z art. 12 dyrektywy ptasiej i oceną ptaków na

poziomie UE.


3) Wdrażanie morskiego komponentu dyrektywy

siedliskowej i dyrektywy ptasiej oraz powiązanych

przepisów w ramach wskaźnika 1 dyrektywy ramowej w

sprawie strategii morskiej w przypadkach, w których

projekty takie dotyczą głównie jednego lub szeregu

działań (wskazanych w wytycznych).


Tematyka projektów dotycząca w szczególności osiągnięcia celów 2, 3, 4 i 5

strategii ochrony różnorodności biologicznej do 2020 r.:

CEL 1: Pełne wdrożenie dyrektywy ptasiej i siedliskowej

CEL 2: Utrzymanie i odbudowa ekosystemów i ich usług

CEL 3: Zwiększenie wkładu rolnictwa i leśnictwa w utrzymanie i wzmocnienie różnorodności biologicznej

CEL 4: Zapewnienie zrównoważonego wykorzystania zasobów rybnych

CEL 5: Zwalczanie inwazyjnych gatunków obcych

CEL 6: Pomoc na rzecz zapobiegania utracie światowej różnorodności biologicznej


1. Opracowanie i wdrożenie planów zielonej infrastruktury i działań

poprawiających stan ekosystemów i usług ekosystemowych lub

łączności między obszarami Natura 2000 lub innymi obszarami

chronionymi.

Opracowanie i zastosowanie możliwych do powielenia metod lub

technik powiązanych z zieloną infrastrukturą, które skutecznie

łagodzą negatywny wpływ, jaki infrastruktura energetyczna lub

transportowa wywierają na różnorodność biologiczną, poprzez

wzmocnienie łączności. Wspomniane techniki lub metody powinny być

bardziej opłacalne niż już oferowane na rynku rozwiązania

równoważne finansowo oraz – w stosownych przypadkach – prowadzić

do nieodpłatnie współdzielonych rozwiązań lub do opracowania norm

technicznych.


2. Opracowanie i zastosowanie narzędzi ukierunkowanych na włączenie

kwestii różnorodności biologicznej do decyzji finansowych

i gospodarczych w celu zapewnienia – w drodze ochrony i odnowy

różnorodności biologicznej zapewnionej podczas trwania projektu

– zerowej utraty różnorodności biologicznej netto lub wzmocnienia

usług ekosystemowych przynoszących dochód.

3. Ukierunkowanie na gatunki lub siedliska zagrożone, których nie

objęto załącznikami do dyrektywy siedliskowej, ale które posiadają

status gatunku „zagrożonego” lub gorszy w Europejskiej Czerwonej

Księdze Gatunków lub Siedlisk Zagrożonych lub w Czerwonej Księdze

Gatunków Zagrożonych publikowanej przez IUCN w przypadku tych

gatunków, których nie uwzględniono w Europejskiej Czerwonej Księdze.


4. Rozwiązywanie problemu inwazyjnych gatunków obcych poprzez

badanie i realizowanie następujących trzech kroków w odpowiedniej

skali przestrzennej i w sposób kompleksowy:

— zapobieganie wprowadzaniu inwazyjnych gatunków obcych, w

szczególności przez blokowanie priorytetowych dróg ich

wprowadzania,

— stworzenie systemu ich wczesnego wykrywania i szybkiego

zwalczania, oraz

— zwalczanie, kontrolowanie lub opanowanie zadomowionych

inwazyjnych gatunków obcych.


Kampanie informacyjne, komunikacyjne i zwiększające poziom

świadomości

Nawiązanie kontaktu z obywatelami:

— Natura 2000 i korzyści wynikające z wdrożenia

prawodawstwa UE w dziedzinie ochrony środowiska

zgodnie z planem działania na rzecz przyrody, ludzi

i gospodarki,

— inwazyjne gatunki obce,

— korzyści z natury, w tym zielonej infrastruktury

i powiązanych usług ekosystemowych.

Zarządzanie i informacja w zakresie środowiska- Tematy projektów

Naprawdę warto się przyłożyć…

Naprawdę warto się przyłożyć…

AWARD CRITERIA - Kryterium oceny– Patrz: Zasady oceny wniosków 2017:

1. Jakość i spójność techniczna

2. Jakość i spójność finansowa

3. Europejska wartość dodana (EWD): wysokość i jakość wkładu w realizację poszczególnych

celów obszarów priorytetowych podprogramu LIFE „Działania na rzecz środowiska”

4. EWD: Zgodność z tematami projektów

5. EWD: synergia, wielozadaniowość i integracja

6. EWD: możliwość powielania i przenoszenia rozwiązań

7. EWD: charakter międzynarodowy, zielone zamówienia publiczne, wykorzystanie wyników

innych projektów

Nabór 2017 r. Min. 68 pkt. Max. 86 pkt.

Nowe kryteria oceny 2018!

Złożenie dokumentu koncepcyjnego

(concept note) (14 czerwiec 2018)

Otwarcie naboru(18 kwiecień 2018)

Ocena dokumentów koncepcyjnych

(czerwiec – październik)

Zaproszenie do składania pełnych wniosków(październik 2018)

Termin składania pełnych wniosków (styczeń 2019)

Ocena pełnych wniosków (styczeń –maj 2019)

Poprawki (revision)(maj-czerwiec)

Podpisanie umowy(od lipca 2019)

Etap 2

Etap 1

program działań na rzecz środowiska (environment sub-program)

Dwa etapy procedury wyboru

Etap pierwszy procedury wyboru

A1 cd.

LOGIKA PROJEKTU…

LOGIKA PROJEKTU…

M

o

n

i

t

o

r

i

n

g

K

o

m

u

n

i

k

a

c

j

a

Punkt wyjścia: Zagrożenia dla gatunku / siedliska!!!

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Rezultaty

Rezultaty

Cele szczegółowe

Cel ogólny

projektu

Cele szczegółowe

Cele szczegółowe

Rezultaty

Rezultaty

Rezultaty

Rezultaty

Rezultaty

Rezultaty

Rezultaty

(Opis/Wskaźniki/

Źródła Weryfikacji/

Założenia)

(Opis/Wskaźniki/


Założenia)

(Opis/Wskaźniki/


Założenia)

(Opis/Wskaźniki/


Założenia)

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Działania

Rezultaty

Rezultaty

Cele szczegółowe

Cel ogólny

projektu

Cel szczegółowy

Cele szczegółowe

Rezultaty

Rezultaty

Rezultaty

Rezultaty

Rezultaty

Rezultaty

Rezultaty

• wymienić i opisać główne gatunki lub siedliska, które stanowią bezpośredni cel projektu;

• o przypadku siedlisk podać także cenne gatunki chronione obecne na tych siedliskach;

• status ochrony wg prawodawstwa/konwencji itd.: w skali globalnej, Europy, kraju;

• wskazać tendencje liczebności w skali globalnej, Europy, kraju, powołując się na wiarygodne dane;

• powołać się na dokumenty strategiczne, np. zgodność projektu z europejskim, krajowym programem ochrony gatunku / siedliska...;

„Cel strategiczny projektu to zahamowanie procesu degradacji oraz poprawa, a także zachowanie właściwego stanu torfowisk alkalicznych Polski południowej jako siedliska występowania wielu rzadkich, chronionych i skrajnie zagrożonych gatunków roślin, w tym szczególnie gat. z Zał. II Dyr. Siedliskowej oraz przywrócenie w ich obrębie ekstensywnego użytkowania kośnego zapewniającego ich dobry stan w długoterminowej perspektywie czasowej.Cele operacyjne projektu to:- zahamowanie nadmiernego odpływu i podniesienie poziomu wód gruntowych w

obszarze torfowisk alkal.,- zahamowanie procesu mineralizacji i eutrofizacji powierzchniowej warstwy torfowisk

alkal.,- zatrzymanie procesu spadku różnorodności biologicznej torfowisk alkal. spowodowanej

ekspansją gatunków charakterystycznych dla siedlisk o niższej wilgotności np. traw, drzew i krzewów,

- upowszechnienie metod ochrony torfowisk alkal. na bazie dobrych planów zarządzania sporządzonych w oparciu o solidne, podstawy naukowe ze szczególnym uwzględnieniem aspektów hydroekologicznych, …” (LIFE13 NAT/PL/000024 – Klub Przyrodników)

Formularz B1

Uwagi KE w oryginale:• The main ecological problems are properly, although briefly identified.• The proposal does not describe the actual impact of its actions on the targeted

populations of fish or on the habitats. It is not clear whether their conservation status is expected to improve (and in what way) or how the size of populations will be increased. Instead, the stated results repeat the actions of the project.

• XXX is one of the most important salmonid rivers. If the project was successful (natural reproduction of the wild salmon was achieved) it would contribute substantially to improving the conservation status of this species, at least at the national scale.

Lista głównych działań w projekciez określeniem• Co zostanie zrobione?• Jak i gdzie działania zostaną podjęte?• Jeśli projekt wymaga zaangażowania interesariuszy, należy ich

wskazać i wyjaśnić na czym polegać będzie ich zaangażowanie.

Jeśli „Yes”: wskazać tytuł, akronim i numer wniosku, który składany był w roku poprzednim / latach wcześniejszych.

Ponowne złożenie wniosku

Należy wskazać główne rezultaty i oraz zakładane korzyści środowiskowe na zakończenie projektu. Rezultaty te muszą konkretne, realistyczne oraz wymierne jeśli to możliwe.

„Projekt stworzy szansę zachowania w dobrym stanie lub jego poprawę dla większości torfowisk alkalicznych Polski południowej, stanowiących ok. 70% powierzchniowych zasobów tej części kraju.Realizacja projektu przyczyni się do zachowania pełnego zróżnicowania geograficznego i regionalnego siedliska 7230, ich specyfiki - od szczególnie niewielkich torfowisk i młak Karpackich po wybitnie alkaliczne torfowiska lubelszczyzny.Realizacja projektu przyczyni się do zachowania kilku procent (w skali kraju) stanowisk Liparisloeseli oraz innych rzadkich gatunków wybitnie związanych z torfowiskami alkalicznymi np.: Ligularia sibirica, Pinguicula vulgaris ssp. bicolor, Schoenus ferrugineus,(...)W ramach projektu:- zostaną wybudowane ok. 83 zastawki oraz zmodernizowane 2 zastawki,- zostaną usunięte drzewa i krzewy z powierzchni ok. 51 ha torfowisk,- zostanie wykoszonych ok. 152 ha torfowisk i przywróconych do ekstensywnego użytkow.,- wykupionych zostanie ok. 3,17 ha najcenniejszych fragmentów torfowisk alkalicznych,- opracowane zostaną 4 dokumentacje niezbędne do utworzenia/rozszerzenia rezerwatów przyrody i sporządzenia planów ochrony …” (LIFE13 NAT/PL/000024 – Klub Przyrodników)

Podtrzymanie wyników / trwałość wyników

Wskazać w jaki sposób zapewniona zostanie kontynuacja niezbędnych działania w projekcie.

Wyjaśnić w jaki sposób podtrzymane (lub rozwijane) zostaną rezultaty projektu, w tym transfer i replikacja. W jaki sposób działania te będą finansowane.

Wskazać maksymalnie dwa.

Opisać w jaki sposób projekt wpisuje się w zakres tematów

projektów.

Tematy projektów

Partnerstwo w projekcie

Jeżeli projekt będzie realizowany wraz z współbeneficjentami, określić ich rolę, doświadczenie/specjalizację oraz wskazać działania za jakie będą odpowiedzialni.

Jeśli w projekcie planowany jest udział podmiotu współfinansującego, określić na jakim etapie znajduje się pozyskiwanie tego dofinansowania.

Założenia i ryzyka w projekcie

Opisać główne założenia i ryzyka realizacji projektu.

Opisać strategię ograniczania ryzyka.

„projekty dotyczące najlepszych praktyk”stosujące sprawdzone w praktyce, efektywne kosztowo i nowoczesne techniki, metody i podejścia, z uwzględnieniem szczególnego kontekstu projektu;

„projekty demonstracyjne”oznaczają projekty polegające na zastosowaniu w praktyce, testowaniu, ocenie i rozpowszechnianiu działań, metodyk lub podejść, które są nowe lub nieznane w określonym kontekście projektu, takim jak kontekst geograficzny, ekologiczny, społeczno-ekonomiczny, a które mogłyby być zastosowane w innym miejscu w podobnych okolicznościach

„projekty pilotażowe”w których zastosowana zostaje technika lub metoda nigdzie wcześniej niestosowana lub

nietestowana, zapewniająca potencjalne korzyści dla środowiska lub klimatu w porównaniu z istniejącymi najlepszymi praktykami, i która może zostać następnie zastosowana w podobnych sytuacjach na szerszą skalę;

Najlepsze praktyki / demonstracja / pilotaż

Uzasadnić w jaki sposób projekt wpisuje się w szczegółowe celeobszaru priorytetowego „Ochrona środowiska i efektywnegospodarowanie zasobami”.

Wyjaśnić w jaki sposób projekt wspiera wdrażanie, aktualizacjei rozwój unijnej polityki i prawodawstwa z zakresie ochronyśrodowiska.

Europejska wartość dodana

Kryteria przyznania finansowania dotyczące dokumentów koncepcyjnych (award criteria)

Minimum

pkt

Maksymalnie ptk

1. Ogólna jakość wniosku 5 20

2. Ogólna wartość dodana EU: 10 30

15 50

wnioskodawca uzyska dostęp do formularzy pełnego wniosku w eProposal.

formularze A1, B1, (B2), B3 w eProposal będą zawierały informacjewprowadzone na pierwszym etapie

wnioskodawca będzie mógł modyfikować zawartość tych formularzy

zmiany mogą być wprowadzane, w tym do budżetu, o ile całkowitywnioskowany wkład UE nie wzrośnie o więcej niż 10%.

W przypadku zaproszenia do drugiego etapu:

Formularz B1

Wypełniany opcjonalnie, jeśli nie planuje się składać wniosku do NFOŚiGW

Wypełniany obowiązkowo, gdy składa się wniosek do NFOŚiGW

Formularz B2a

Wprowadzić miejsce realizacji projektu (sub-areas / sub-sites):

w przypadku wielu miejsc realizacji projektu dodawać kolejno nowe miejsca

Formularz B2a

Formularz B2a

W kolejnych zakładkach:

wskazać inne niż N2000 międzynarodowe, krajowe lub miejscowe formy ochrony danego obszaru.

wskazać przeważające formy użytkowania obszaru projektu (np.: rolnictwo, turystyka, obszary miejskie, itp.),

Należy wskazać przybliżone proporcje (wyrażone procentowo) różnych form użytkowania; wskazać status /

rodzaj własności obszaru w dniu składania projektu (np. grunty prywatne, grunty skarbu państwa itp.);

upewnić się, że suma równa jest 100%.

przedstawić ogólną charakterystykę przyrodniczą obszaru (klimat, uwarunkowania geologiczne,

hydrologiczne, glebowe, botaniczne, zoologiczne). Jeśli to możliwe – podać źródła informacji.

uzasadnić, dlaczego wybrano dany obszar jako miejsce realizacji projektu. Należy wyjaśnić, dlaczego taki

wybór jest najbardziej odpowiedni do osiągnięcia celów projektu. wskazać, jakie działania zostaną podjęte

na danym obszarze i wskazać ich lokalizację (na załączonych mapach obszaru w formacie A4 lub A3,

określających miejsce prowadzenia działań – na tle granic obszaru N2000). Na ile to możliwe należy podać

informacje ilościowe i wskazać główne źródła informacji.

Formularz B2bMapy

Załączyć przynajmniej jedną mapę dla obszaru (podobszaru) projektu opisanego w formularzu B2a;

Wpisać tytuł mapy i kod obszaru N2000, legendę;

Wskazać lokalizację głównych siedlisk/gatunków, których dotyczy projekt oraz działań projektowych,

na tle granic obszarów N2000;

Mapa powinna być dobrej jakości oraz w wysokiej rozdzielczości, najlepiej w kolorze, być łatwa

do czytania.

UWAGA!

Możliwość odrzucenia wniosku ze względu na nieczytelność mapy i brak możliwości określenia, czy

działania będą realizowane na obszarach N2000 lub na obszarach, które wpłyną na integralność

całej sieci.

Formularz B2bMapy

Uwagi KE w oryginale:

• Maps are generic only, with significant incoherence between the text and maps provided. It is noted in

particular that the location of actions is often outside Natura 2000 sites and not described sufficiently,

which is a significant weakness of the proposal, also affecting long term sustainability of actions, and

their eligibility;

• Maps of planned infrastructure are insufficient;

• Maps of the project area are provided, but they do not show the location of actions.

Formularz B2c

Wymienić i krótko scharakteryzować najważniejsze gatunki i/lub główne siedliska

przyrodnicze objęte projektem (tylko główne gatunki i/lub siedliska przyrodnicze).

Dla każdego z głównych gatunków wskazać:

Nazwę naukową (po łacinie), w oparciu o Dyrektywy UE: „ptasią” lub siedliskową. Kod

gatunku, gatunki priorytetowe należy oznaczyć gwiazdką.

Załącznik do unijnej dyrektywy ptasiej lub siedliskowej, w którym dany gatunek został

wymieniony.

Wielkość populacji danego gatunku na obszarze projektu, na szczeblu regionalnym,

krajowym lub międzynarodowym;

Status ochrony w ramach obszaru projektu. Należy podać pełne dane określone ilościowo,

na podstawie wiarygodnych źródeł.

W przypadku ptaków należy podać, czy obszar projektu (jeżeli dotyczy) jest terenem

gniazdowania, zimowania, toków lub odpoczynku w trakcie migracji.

Formularz B2c

Dla każdego głównego siedliska przyrodniczego, wskazać:

Nazwę i kod, w oparciu o Dyrektywę Siedliskową. Siedliska priorytetowe oznaczyć gwiazdką.

% pokrycia siedliska dla całego obszaru projektu i dla każdego z obszarów projektu.

Status ochrony w ramach obszaru projektu. Należy podać pełne dane w miarę możliwości

określone ilościowo.

Dla projektów LIFE Różnorodność biologiczna – opisać zagadnienie podejmowane przez

projekt w kontekście różnorodności biologicznej oraz status różnorodności biologicznej /ochronny

/ warunki ekologiczne w obszarze projektu. Może to też dotyczyć obszaru miasta, obszaru,

regionu itp.

Formularz B2c


• The presence of the Petromyson marinus in the rivers targeted, is not confirmed by any

contemporary scientific data, thus the positive impact on this species is not sufficiently

proven by the proposal;

• The overall scale of the project is not very large from the European perspective. The

project is important mainly at regional scale and for the range of the species. According

to form B2c, the targeted area is 17 ha, while according to the relevant action description

it is 10 ha.

Formularz B2d

Problemy i zagrożenia związane z ochroną przyrody: Przedstawić opisy rozpoznanych zagrożeń

(w kolejności od najbardziej do najmniej istotnych) oraz ich wpływu na sytuację objętych projektem

gatunków lub siedlisk (zarówno na obszarze projektu, jak i ogólnie) lub na różnorodność biologiczną ogólnie.

Tam gdzie to możliwe, problemy/zagrożenia należy zlokalizować na konkretnym obszarze i opisać pod

względem ilościowym. Opis powinien obejmować: nazwę zagrożenia, jego opis, lokalizację (jeśli dotyczy),

jego wpływ na różnorodność biologiczną obszaru lub gatunki/siedliska objęte projektem oraz

informację, w jaki sposób te problemy i zagrożenia zostaną rozwiązane w trakcie realizacji projektu

(Np.: Zagrożenie Q będzie ograniczane poprzez działania X,Y, Z).

Dotychczasowe działania ochronne prowadzone na obszarze projektu i/lub dotyczące

gatunków/siedlisk objętych projektem: Opisać, czy na danym obszarze podejmowano w przeszłości

działania związane z ochroną objętych projektem gatunków/siedlisk (np. czy sporządzono plany zadań

ochronnych, plany ochrony, prowadzono obserwacje, zakup gruntów itd.). Należy podać rok oraz

scharakteryzować efekty podejmowanych działań. Należy również wskazać, kto był/jest odpowiedzialny

za ich realizację. Wskazać powiązania ze strategiami regionalnymi / krajowymi /UE.

Formularz B2d


• The preoperational context is described, but is not sufficiently quantified to assess the current

state of the targeted populations and the relevance of threats.

• The proposal does not explain in quantified detail the current level of tourism and poaching

pressure and the expected improvement;

• Drivers of the degradation of river habitats are not properly considered;

• For river connectivity, the barrier impact of the dammed water is neglected; Clear reasons

for continued operation of particular barriers is missing (both ecological as socioeconomic

arguments would be expected). It is not clear why barriers in …., ….., …..and …..are not

targeted, although indicated as threats in the Natura 2000 ……official conservation measures

plan;

• In general, the project links threats, objectives and actions in a logical way.

Formularz B3

Wpływ społeczno-gospodarczy projektu i usług ekosystemowych

Przedstawić prawdopodobny wpływ planowanych działań na lokalną gospodarkę

i społeczeństwo, a także na ochronę i przywrócenie funkcji ekosystemów.

Działania na rzecz zmniejszenia emisji dwutlenku węgla związanej z realizacją

projektu

Opisać wszelkie wysiłki zmierzające do redukcji emisji CO2 w trakcie realizacji projektu.

Zmniejszenie śladu węglowego podczas działań związanych z zarządzaniem projektem

(np.: redukcja podróży na rzecz telekonferencji, korzystanie z naczyń ceramicznych zamiast

jednorazowych, używanie papieru pochodzącego z recyklingu, zakup sprzętu o największej

efektywności energetycznej itd.).

Formularz B4

Określić jakich interesariuszy projekt chce włączyć do projektu

i w jaki sposób

Określić jaki wkład jest od nich oczekiwany i jak będzie on

wykorzystany (użyteczny / niezbędny dla realizacji projektu)

Opisać grupy docelowe i metody rozpowszechniania wiedzy

związanej z projektem

Scharakteryzować jak prowadzone będzie informowanie o projekcie

w trakcie trwania i po zakończeniu projektu

Formularz B4


• Relevant stakeholders necessary for the successful implementation and completion

of actions have already been contacted.

• There are some problems with identification of stakeholders – instead they are

treated as general audience (in particular for farmers, since the implementation

of sheep grazing depends upon their involvement);

• Commitment of the stakeholders to be involved in the maintenance of the project’s

results is missing.

Formularz B5

Określić wszystkie możliwe wewnętrzne i zewnętrzne zdarzenia („ograniczenia i czynniki ryzyka”),

które mogłyby mieć znaczący negatywny wpływ na skuteczne wdrożenie projektu. Lista w porządku

malejącym pod względem ich znaczenia. Wskazać wszelkie możliwe ograniczenia i czynniki ryzyka

związane ze środowiskiem społeczno-gospodarczym oraz wynikające z organizacji zarządzania

projektem.

Możliwe opóźnienia związane z wydawaniem pozwoleń, czy przeprowadzeniem postępowań (właściwe

Urzędy interesariuszem projektu wypełniającym Formularze A8 ??);

Przy realizacji działań na nie własnym gruncie lub przy planowaniu zakupu gruntów, wskazać czy

przeprowadzono konsultacje z właścicielami gruntów i czy uzyskano ich zgody.

Potencjalny negatywny wpływ bieżących lub planowanych projektów rozwojowych na danym terenie

(także kwestia ewentualnych działań kompensacyjnych).

W stosunku do każdego określonego ograniczenia i czynników ryzyka, należy wskazać sposób ich

rozwiązania przewidziany przez wnioskodawcę.

Formularz B5


• Listed implementation risks and contingent measures focus only on administrative issues.

The ecological risks of failure are not considered sufficiently (e.g. detrimental effect of river

maintenance works and flood prevention, nutrient input due to agriculture, uncontrolled

increase of the canoe tourism, insufficient upstream migration of fish);

• Significant factors potentially influencing the results are neglected, (such as the pressures

for the anadromous fish in the sea (from fishing industry), pollution and inappropriate river

maintenance measures affecting river habitats). No actions preventing these risks are

foreseen;

• The main logistical risks are properly identified but ecological risks are not; in particular,

the risk of recovery of the eradicated invasive species and the risk of the failure of planting

on the bogs.

Formularz B6

Jakie działania będą musiały być prowadzone lub kontynuowane po zakończeniu

projektu? Należy wymienić takie działania związane z projektem, wskazując odniesienie

do nich (np. A1, A2, itd.) oraz tytuł.

W jaki sposób zostanie to osiągnięte, jakie zasoby będą konieczne do prowadzenia

takich działań? Należy wskazać jak powyższe działania będą kontynuowane po

zakończeniu projektu, przez kogo, w jakim przedziale czasu i za pomocą jakich środków

finansowych.

Stan ochrony objętych projektem obszarów/ gatunków/ siedlisk zgodnie z

przepisami prawa krajowego/lokalnego (jeżeli dotyczy): Wskazać, jaki stan ochrony

prawnej ma zostać osiągnięty do końca trwania projektu lub po jego zakończeniu oraz

kiedy to nastąpi.

Formularz B6

W jaki sposób, gdzie i przez kogo użytkowany będzie pozyskany sprzęt po zakończeniu

realizacji projektu: Wymienić podstawowy sprzęt, którego zakup planowany jest w celu realizacji

projektu i wyjaśnić, w jaki sposób będzie on wykorzystywany po jego zakończeniu. General

Conditions zobowiązują do wykorzystania sprzętu po zakończeniu projektu w celu ochrony

przyrody.

W jakim stopniu po zakończeniu projektu upowszechnione zostaną wyniki oraz

doświadczenie nabyte podczas realizacji projektu osobom i/lub organizacjom, które będą

mogły je najlepiej wykorzystać? Wskazać takie osoby/organizacje. Wskazać, w jaki sposób,

po zakończeniu realizacji projektu, kontynuowane będą działania związane z upowszechnianiem.

Jak zapewniona zostanie długoterminowa trwałość konkretnych działań ochronnych

projektu? Podać szczegółowy opis.

Wymienić wszystkie działania, które będą realizowane w ramach projektu.

Wybrać spośród 6 rodzajów działań:

A. Działania przygotowawcze, opracowanie planów zarządzania lub planów działania

B. Zakup lub dzierżawa gruntów lub opłaty kompensacyjne za prawo użytkowania

C. Działania ochronne

D. Monitorowanie wpływu projektu (obowiązkowe)

E. Działania komunikacyjne i upowszechniające (obowiązkowe)

F. Zarządzanie projektem i monitorowanie postępów (obowiązkowe)

Dla każdej z grup wymienić inne działania: A1, A2...; B1, B2...; C1, C2...; itd. Kolejnenumery w ramach tej samej kategorii działania są generowane automatycznie,a ich kolejność można zmienić za pomocą strzałek „Up” i „Down” .

Część C Szczegółowy opis planowanych działań

Grupowanie działań

Opis działań projektowych

Opis:

• Co? - na czym będzie polegało działanie;

• Jak? – w jaki sposób działanie będzie realizowane;

• Gdzie? – miejsce realizacji, najlepiej na mapie z zaznaczonym obszarem N2000;

• Kiedy? – planowany termin realizacji;

• Dlaczego? - dane działanie jest niezbędne oraz w jaki sposób jego realizacja przyczyni się do osiągnięcia celów projektu /ograniczenia zidentyfikowanych w formularzu B2d zagrożeń dla gatunku / siedliska; określić powiązania z innymi działaniami; czy i dlaczego dane działanie zalicza się do obowiązkowych konkretnych działań związanych z ochroną (zasada 25%).

Założenia dotyczące głównych kosztów

• Opisać w jaki sposób koszty danego działania zostały oszacowane (np. liczba hektarów x cena za ha albo liczba dni x średni dzienny koszt);

• Uzasadnić, że dany koszt jest poprawnie oszacowaną wartością rynkową (the best value for money);


• The budget is not fully justified. Costs are mainly presented in the description of actions and in the financial forms as lump sums, without explaining the details;

• Since the costs are not justified and explained sufficiently, evaluating the cost efficiency of the project is problematic;

• Tourism infrastructure costs do not exceed the allowed threshold (10%) and they are justified. However, the potential of income to be derived from the tourism infrastructure is not reported and analyzed in the proposal.

Założenia dotyczące głównych kosztów

Uwagi KE w oryginale cd.:

• Travel costs are very low, particularly concerning field trips, networking activities and study visits; they seem to be insufficient;

• A substantial amount of costs seems misclassified (in particular more than half of the external assistance cost items are consumables, equipment or other costs. e.g. photo traps);

• The infrastructure costs, constituting 78% of the project budget are provided only as 10 items with a lump sum for each item (with one exception), without further details. The costs are not verifiable due to missing detail;

• Some costs are listed twice in various categories (e.g. the data projector in equipment and in consumables);

• Overhead costs are high in absolute terms and not justified since the staff costs are low and therefore the need for high overheads (corresponding to 75% of the staff costs) is not clear.

Wymienić wszystkie działania, które będą realizowane w ramach projektu.

Wybrać spośród 6 rodzajów działań:

A. Działania przygotowawcze, opracowanie planów zarządzania lub planów działania






Dla każdej z grup wymienić inne działania: A1, A2...; B1, B2...; C1, C2...; itd. Kolejnenumery w ramach tej samej kategorii działania są generowane automatycznie, a ichkolejność można zmienić za pomocą strzałek „Up” i „Down” .


A. Działania przygotowawcze, opracowanie planów zarządzania lub planówdziałania

Są to wszystkie działania, których przeprowadzenie jest niezbędne dla rozpoczęcia lub właściwej realizacji działań z grup B, C, D, E lub F.

Działania przygotowawcze:

• powinny być wyraźnie związane z celem/celami projektu;

• powinny być znacznie krótsze niż czas trwania projektu oraz zakończone przed końcem realizacji projektu;

• nie powinny być działaniami badawczymi, chyba że są objęte wyjątkami opisanymi w punkcie 1.6.15 Wytycznych;

• nie powinny być pracami inwentaryzacyjnymi dla nowych lub istniejących już obszarów Natura 2000 (chyba że są to nowe obszary morskie).

Przykładowa lista działań przygotowawczych – patrz punkt 2.4.3 Wytycznych.

Obowiązek przyjęcia przygotowanego dokumentu prawnego przez właściwy organ / Instytucję!

A. Działania przygotowawcze, opracowanie planów zarządzania lub planówdziałania (Uwagi KE w oryginale)

• Preparatory actions last for the full duration of the project or nearly as long;

• The need for a survey of the project area in action A.1 is unclear;

• Preparatory actions are not described sufficiently, the descriptions are brief and general and do not give a full picture of required permits; action A.2 does not show to what extent the purchased equipment will be used in the concrete conservation;

• The necessary preparatory actions, such as collection of information on fish distribution and optimising locations of new spawning grounds are provided (although wrongly presented as monitoring actions (D.1, D.2));

• Some actions (A.10, A.12, C.3, C.9) are orientated to acquire knowledge that has no clear use during project implementation.


Dla każdego działania należy:

• wskazać, w jaki sposób został spełniony każdy warunek kwalifikowalności opisany w punkcie 2.4.3 Wytycznych;

• opisać stan uzgodnień z posiadaczami gruntów. Czy zostały przeprowadzone konsultacje z właścicielami gruntów i czy zgadzają się oni w zasadniczych kwestiach?;

• określić, jakiego rodzaju siedliska zostaną wykupione/wydzierżawione oraz gdzie się one znajdują;

• przedstawić dane dotyczące ilości wykupywanych/dzierżawionych gruntów z podziałem na występujące tam siedliska;

• uzasadnić proponowany koszt hektara w odniesieniu do obowiązujących cen gruntu

• jeżeli wykup lub dzierżawa gruntu jest działaniem warunkującym przeprowadzenie innych działań zawartych w projekcie, należy wskazać, które działania uzależnione są od zakupu gruntu;

• w stosownych przypadkach należy wskazać „alternatywny” grunt, który zostanie wykupiony w przypadku wystąpienia problemów w związku z zakupem gruntu przewidzianego w projekcie.

UWAGA!!! Koszty zakupu gruntów, opłaty kompensacyjne lub opłaty za korzystaniez gruntów należne organom publicznym nie są kwalifikowane. Wyjątek!


Muszą bezpośrednio poprawiać (lub spowalniać/zatrzymywać/odwracać efekty spowodowane pogorszeniem) stan ochrony / stan ekologiczny gatunków, siedlisk, ekosystemów lub ich usług stanowiących cel projektu. Wpływ działań musi być wymierny i monitorowany oraz oceniany w trakcie realizacji projektu.

Po zakończeniu projektu należy zapewnić długotrwałe utrzymanie inwestycji zrealizowanych poprzez takie działania. (Np.: umowa z właścicielem gruntów na których realizowane są działania ochronne w której zobowiąże się on do niepodejmowania żadnych działań mogących zagrozić zrealizowanej w ramach projektu inwestycji / przywróconemu przyrodzie terenowi przez 20 lat albo dłużej. Deklaracja podpisania takiej umowy musi się wyraźnie zawierać w opisie stosownego działania oraz w sekcji „oczekiwane rezultaty”.

UWAGA: Wielu wnioskodawców niepoprawnie wskazuje jako działania C, działania które nie są konkretnymi działaniami ochronnymi (np. działania związane z pracami inwentaryzacyjnymi, planami zarządzania, monitorowaniem, planami zarządzania, komunikacją z zainteresowanymi stronami itd.).

C. Działania ochronne cd.

Dla każdego proponowanego działania należy wskazać:

• które gatunki lub typy siedlisk są nim objęte (najlepiej podać ich powierzchnię i wielkość populacji);

• jaki będzie związek działania z osiągnięciem celów projektu;

• jakie aspekty różnorodności biologicznej stanowią ich cel;

• lokalizację (na tle obszaru chronionego) i oczekiwany wpływ na przedmiot ochrony;

• kto będzie odpowiedzialny za ewentualne prace konserwacyjne po zakończeniu projektu;

• jaka powstanie infrastruktura / zakupiony sprzęt lub zwierzęta - opisać i szczegółowo uzasadnić;

• w jaki sposób, przez kogo oraz z jakiego źródła finansowania działania będą kontynuowane po zakończeniu projektu.

Rezultaty wszystkich działań z grupy C powinny być konkretne, wymierne oraz powinny przynosić widoczną korzyść siedliskom / gatunkom / aspektom dot. różnorodności biologicznej, których dotyczy projekt. Korzyści te powinny być wymierne; należy je zmierzyć i ocenić w ramach działań monitorujących z grupy D.

C. Działania ochronne (Uwagi KE w oryginale)

• Action C.5 is not justified as most of the features indicated as threatened by the canoe tourism are located far away from the river;

• The spawning grounds foreseen to be built are probably (details of this action are missing) not relevant for the fish species declared as targeted by the proposal;

• The descriptions of the actions C.2 to C.5 lack technical details; o For C.6 it is unclear who will react in the case of a notification from the surveillance system;

• According to form B2c, the targeted area is 17 ha, while according to the relevant action description it is 10 ha;

• Some actions are not justified (A.10, A.12, C.3, C.9), and therefore costs are ineligible, as is land lease;

• Concrete actions are described rather vaguely. Descriptions are insufficient, maps of planned infrastructure are insufficient; the spawning sites are not described. The three most important actions (C.1, C.3 and C.4) are only briefly presented.


Należy przewidzieć działania w celu pomiaru oraz udokumentowania skuteczności działań wdrożeniowych w porównaniu do sytuacji wyjściowej, celów i oczekiwanych rezultatów. Uwzględnić składanie regularnych raportów wewnętrznych z monitorowania.

Przykładowe działania monitoringowe:

• wpływ działań projektowych na przedmioty ochrony, którym dedykowany jest projekt;

• wpływ działań projektowych na inne najbardziej cenne gatunki lub siedliska znajdujące się na obszarze realizacji projektu (wykluczyć negatywne oddziaływanie);

• rezultaty i skutki działań pilotażowych i demonstarcyjnych;

• wpływ społeczno-gospodarczego realizowanych działań na lokalną gospodarkę i społeczeństwo (odrębne działanie monitoringowe);

• wpływ realizowanych działań na przywrócenie funkcji ekosystemów (odrębne działanie monitoringowe);

• wykonanie wskaźników realizacji projektu.

D. Monitorowanie wpływu projektu (Uwagi KE w oryginale)

• A clear description of progress monitoring is not provided; the only brief reference is made in the description of the Working Group. Quantified results of the project concern only the foreseen actions, not impacts on the targeted species. The performance indicator table is missing;

• Monitoring of socio-economic effects and ecosystem services is missing;

• The project impact monitoring is not sufficient. Real monitoring of fish pass use is limited to only 2 of the 10 passes. Ecosystem services monitoring is a repetition of fish monitoring, socioeconomic monitoring is missing;

• The proposal does not list any deliverables or milestones, which makes monitoring of project progress impossible;

• Removal of old infrastructure, protection of the tourist trails, re-introduction of the rare species in the wet meadows are not monitored in terms of their effects.


Różnorodne działania:

• informacyjne skierowane do społeczeństwa oraz zainteresowanych stron, mające na celu ułatwienie realizacji projektu;

• związane z podnoszeniem świadomości społecznej oraz upowszechnianiem, mające na celu zaprezentowanie projektu oraz jego wyników zarówno społeczeństwu, jak i pozostałym zainteresowanym stronom, które mogłyby w sposób skuteczny skorzystać z doświadczenia zdobytego w trakcie realizacji projektu;

• działania na rzecz podnoszenia świadomości w zakresie sieci Natura 2000 (obowiązkowe w przypadku projektów realizowanych na obszarach Natura 2000);

• mające na celu ocenę i zapewnienie powtarzalności wyników projektów, tak aby umożliwić zainteresowanym stronom wykorzystanie metod/ rozwiązań/ zdobytych lekcji z projektu (projekty pilotażowe i demonstracyjne);


Obowiązkowe działania E:

• tworzenie sieci z projektami LIFE lub z innymi projektami (obowiązkowe);

• tablice informacyjne (produkt dostarczalny) opisujące projekt ustawione w punktach strategicznych, dostępnych dla odwiedzających teren;

• nowo utworzona lub istniejąca strona internetowa (produkt dostarczalny);

• raport laika (produkt dostarczalny) – opis projektu, w tym rezultatów projektu w języku niespecjalistycznym.

Przykładowe inne działania:

Publikacje medialne, organizacja i uczestnictwo w wydarzeniach, produkcja broszur i filmów, publikacje techniczne.

Dla każdego działania należy:

• wskazać i uzasadnić grupę docelową;

• przewidywane rezultaty wszystkich działań (w sposób ilościowy i jakościowy);

• sposób w jaki działanie przyczyni się do osiągnięcia celów projektu.

E. Działania komunikacyjne i upowszechniające (Uwagi KE w oryginale)

• E.3, the contents and expected output of the workshops is unclear;

• Notice boards, while mentioned in form B6, are not listed in any action or financial form;

• There are no indicators foreseen for the communication and dissemination actions in the indicators table;

• The dissemination actions are not designed in an effective way, and it is unclear how the target audience would be motivated to participate;

• Communication actions are not sufficiently coherent with the environmental problem; the selection of the target audience is not sufficiently justified;

• Dissemination, communication and awareness raising actions are designed properly. However the overall approach is rather standard, but with some emphasis on education for different target groups. There are no indicators foreseen for the communication and dissemination actions in the indicators table.


„Zarządzanie projektem przez (nazwa odpowiedzialnego beneficjenta)”:

• opis personelu zarządzającego projektem, a także opis obowiązków beneficjentów w zakresie zarządzania projektem i raportowania;

• schemat organizacyjny personelu technicznego jak i administracyjnego zaangażowanego w realizację projektu;

• wyjaśnienie, czy personel zarządzający posiada doświadczenie w zarządzaniu projektami (co do zasady kierownik projektu to pracownik Beneficjenta koordynującego zatrudniony na pełen etat)

Zawrzeć uzasadnienie utworzenia konsorcjum projektu poprzez wskazanie kraju oraz roli w projekcie dla każdego beneficjenta (najlepiej tabela).

Wskazać warsztaty, szkolenia i spotkania dla pracowników beneficjentów projektu, jeżeli są one wymagane dla osiągnięcia celów przewidzianych w projekcie


Działania obowiązkowe:

• Audyt (produkt dostarczalny), sprawdzenie zgodności z krajowym ustawodawstwem oraz zasadami księgowości, oraz potwierdzenie, że wszystkie poniesione koszty są zgodne z Warunkami ogólnymi Wzoru umowy o dotację;

• Plan po zakończeniu realizacji projektu LIFE” („After-LIFE Plan”) - stanowiący osobny rozdział końcowego sprawozdania. Plan należy sporządzić w języku, w którym przygotowany został projekt oraz (opcjonalnie) w języku angielskim, w formie papierowej oraz elektronicznej.

Zalecane działania dodatkowe:

• Komitet sterujący projektu - główni interesariusze projektu;

• Okresowe spotkania partnerów projektu.

F. Zarządzanie projektem i monitorowanie postępów (Uwagi KE w oryginale)

• The overall project management structure is adequate and justified, but lacks experts experienced with rivers and fish ecology. The project is implemented by only one beneficiary;

• The provided organization chart is not clear and the chain of command is not understandable. Working time is allocated only to action F.1, without detailing the involvement of staff in other actions;

• The project will be realized by only 1 beneficiary. However, several concrete sub-contractors are already identified and they are to be responsible for many actions. It is not clear why they are not part of the consortium;

• In general, project management effort seems too extensive, which is visible both in the number of management staff working full time in the project and in the overall personnel costs. It could be reduced by reducing the size of the management team.

Ważne

Wytyczne pisania wniosków 2018 - LIFE Przyroda i Różnorodnośćbiologiczna

Zasady oceny wniosków 2018 – Podprogram na rzecz środowiska

Wzór umowy

Europejska wartość dodana projektu

Przykładowe wnioski na stronie NFOŚiGW

Baza danych (Project data base) na stronie KE

Checklist ! - Punkt 4 Wytycznych, warto sprawdzić projekt!

Ważne linki – Załącznik 2 Wytycznych

Ważne

Statystycznie jedna na dwie koncepcje projektu, które znajdą się na krótkiej

liście uzyskają dofinansowanie KE.

Dziękuję za uwagę!

www.nfosigw.gov.pl

Andrzej Muter

e-mail: [email protected]

z a i n w e s t u j m y r rzyroda i rÓŻnorodnoŚĆ...

Documents