zarządzanie projektem inwestycyjnym
TRANSCRIPT
Motywy inwestowania przez podmioty gospodarcze• start-up, greenfield project
• powiększanie rozmiarów i zakresu dotychczasowej działalności gospodarczej
• wprowadzanie na rynek nowych produktów
• dywersyfikacja działalności
• wymiana aktywów
• wdrażanie nowych technologii
• dostosowywanie się do zmian przepisów prawnych
• odpowiedź na działania konkurencji
• ograniczanie kosztów
Haus 2003, s. 301
Podstawowe pojęcia:
• Inwestycja – „długookresowe, obarczone ryzykiem alokowanie zasobów ekonomicznych (w postaci nakładów inwestycyjnych) w celu osiągnięcia korzyści w przyszłości”
• Nakład - alokacja kapitału – własnego i obcego poprzez nakłady inwestycyjne w aktywa)
• Korzyść - oczekiwany efekt z realizacji inwestycji
• Czas - okres zaangażowania kapitału oraz uzyskiwania korzyści
• Ryzyko - możliwość wystąpienia odchyleń od wartości oczekiwanej planowanych nakładów i kosztów, korzyści z okresu zaangażowania kapitału, długości cyklu życia inwestycji
Rodzaje inwestycji ze względu na typ obiektu
• Rzeczowe
• Finansowe (kapitałowe) (Rogowski 2013, s. 27)
Lub (Wiśniewski 2008, s. 28):
• Rzeczowe
• Finansowe
• Niematerialne
Rogowski 2013, s. 27
Inwestycje strategiczne, systemowe i operacyjne(Drobniak 2002, s. 21)
Rodzaj inwestycji Strategiczne Systemowe Operacyjne
Zakres czasowy 2-5 1 do 2 lat Do 1 roku
Stopień zmiany dla klienta
Wysoki Średni Niski
Kompleksowość Wysoka Średnia Niska
Efekty inwestycji Wpływ odczuwalny wewnątrz organizacji i w jej otoczeniu
Wpływ odczuwalny w większości obszarów organizacji
Wpływ ograniczony dojednego obszaru funkcjonalnegoOrganizacji
Charakter uzyskanejzmiany
Zmiana tego, co jest dostarczane przez organizację (np. nowy produkt)
Zmiana sposobu wykonywaniadanego procesu/produktu(np. system poprawyjakości)
Zmiana osób, miejsca,czasu i środków związanych z wykonywaniem danegoprocesu (np. reorganizacjalinii produkcyjnej)
Czym jest projekt inwestycyjny?
• Opracowanie
• Procesowe odwzorowanie inwestycji
• Ma: punkty startu i zakończenia, jasno zdefiniowany cel, określone zasoby
• Jednorazowe działanie
• Przedsięwzięciem jednokrotne, celowe, złożone, ograniczone, specyficznie zorganizowane, prowadzące do urzeczywistnienia zmiany
Czym jest przedsięwzięcie inwestycyjne?
• kompleksowo ujęty materialny zakres inwestycji rzeczowej
• przewidziany do zrealizowania w określonym celu, miejscu i czasie
• „zamierzenie rozwojowe firmy mające jasno określony cel produkcyjny, ściśle określone co do zakresu rzeczowego, miejsca i czasu realizacji i ujęte w sposób kompleksowy”
Rozróżnienie podstawowych pojęć
Pojęcie Wymiar Definicja
Inwestycja Ogólny Długookresowe, obarczone ryzykiem alokowanie zasobów ekonomicznych(nakładów inwestycyjnych) w celu osiągnięcia korzyści w przyszłości
Inwestycja rzeczowa Ogólny Inwestycja prowadzona w składniki aktywów rzeczowych
Przedsięwzięcie inwestycyjne Materialny Kompleksowo ujęty, fizyczny zakres inwestycji przewidziany do zrealizowania w określonym celu, miejscu i czasie.
Projekt inwestycyjny Procesowy Opracowanie, które jest podstawą realizacji inwestycji
Cechy nowoczesnego inwestowania
• włączenie kapitału prywatnego
• wydzielone podmioty celowe
• rosnąca rola aktywów intelektualnych
• wyodrębnienie z inwestycji publicznych inwestycji
• rosnąca zmienność otoczenia
Typy inwestycji a rozwój
• Inwestycje odtworzeniowe
• Inwestycje modernizacyjne
• Inwestycje rozwojowe
Typy inwestycji według relacji społecznych
• Inwestycje komercyjne
• Inwestycje społeczne
• Inwestycje hybrydowe (komercyjne z elementami społecznymi, społeczne z elementami komercyjnymi)
Cechy inwestycji społecznych
• Korzyści społeczne
• Konieczne jest ponoszenie społecznych kosztów
• Trudności kwantyfikowania
• Niepełny obraz negatywnych skutków inwestycji
• Brak kompleksowości
Porównanie między inwestycjami komercyjnymi a inwestycjami społecznymiCharakterystyka inwestycji
Inwestycja komercyjna Inwestycja społeczna
Formalna kontrola
Możliwa zawsze Nie zawsze możliwa
Cel finansowania Osiągnięcie korzyści komercyjnych(finansowych) – wzrost wartości rynkowej
Osiągnięcie korzyści społecznych – wzrost dobrobytu społecznego
Oczekiwany zwrot z inwestycji
Tak (komercyjny – finansowy) Tak (społeczny często przy braku zwrotu w ujęciu komercyjnym –finansowym)
Ryzyko inwestycji Zróżnicowane – możliwe do określenia Zróżnicowane –często trudne do określenia
Zabezpieczenia Tak Często brak zabezpieczeń materialnych; dostępne zabezpieczenia materialne i nieformalne
Dostęp do informacji
Tak Nierównomierny, większa otwartość, ale często informacje trudne do porównania ze względu na brak standardów
Charakter korzyści
Ilościowe, możliwe do wyceny pieniężnej Często jakościowe, korzyści ilościowe trudno kwantyfikowalne, trudne do wyceny w jednostkach pieniężnych
Opcja wyjścia z inwestycji
Tak, zawsze Często niemożliwe
Standardy sprawozdawcze
Tak nie zawsze lub niepozwalające na porównywanie danych o korzyściach społecznych (celu społecznym)
Charakter korzyści netto
Komercyjny Społeczny
Definicja Project Finance
„sposób finansowania wyodrębnionej jednostki gospodarczej (wyodrębnionej inwestycji), w którym kredytodawca jest pierwotnie zainteresowany przepływami pieniężnymi i zyskami generowanymi przez tę jednostkę jako źródłem spłaty kredytu i odsetek oraz aktywami tej jednostki jako źródłem zabezpieczenia kredytu”
Nevitt i Fabocci 200, s. 21
Cechy Project Finance
• Przedmiot finansowania: jest prawnie i ekonomicznie wyodrębnione przedsięwzięcie inwestycyjne (inwestycja) w postaci specjalnie utworzonej spółki projektowej, zwanej spółką specjalnego przeznaczenia (special purpose vehicle –SPV)
• Środki finansowe są zazwyczaj pozyskiwane na realizację nowej inwestycji
• Występuje wysoki poziom lewaru
• Wierzyciele nie mają roszczenia zwrotnego w stosunku do sponsorów
• Decyzja wierzycieli o podjęciu się współfinansowania: oparta na zdolności inwestycji do generowania w przyszłości strumieni pieniężnych
• Źródło spłaty kredytu: przyszłe przepływy pieniężne generowane przez inwestycję.
• Główne źródło zabezpieczenia: aktywa powstałe w trakcie realizacji
• Inwestycja ma określony czas trwania
Cechy Project Finance - cd
• wysoki stopień złożoności prawnej, organizacyjnej i finansowej
• długi okres finansowania
• wysoki poziom ryzyka
• duża liczba źródeł finansowania
Interesariusze Project FinancePodmiot Motywy Zadania
Sponsorzy realizacja własnych pomysłów• uzyskanie stopy zwrotu
z zainwestowanego kapitału• poszerzenie obszarów
działalności gospodarczej• pozyskanie nowych rynków zbytu • zapewnienie stabilności dostaw
produktów
• promowanie inwestycji, opracowanie struktury finansowania, prowadzenie negocjacji z podmiotami potencjalnie zainteresowanymi udziałem w realizacji inwestycji (np. wierzycielami)
• wniesienie wkładów kapitałowych (kapitału własnego)• zobowiązanie do zwiększenia zaangażowania
kapitałowego w przypadku wystąpienia niedoboru środków finansowych w trakcie realizacji inwestycji
• udzielanie gwarancji ukończenia inwestycji (w przypadku finansowania z regresem)
Wierzyciele • uzyskanie prowizji i odsetek od udzielonych kredytów, pożyczek lub nabytych obligacji
• korzyści wizerunkowe• wspieranie rozwoju
gospodarczego kraju, w którym inwestycja jest realizowana
• udostępnienie kapitału obcego niezbędnego do realizacji inwestycji
• leasing sprzętu niezbędnego do realizacji i eksploatacji inwestycji
• udzielenie gwarancji i kredytów• przejęcie części ryzyka kredytowego• wniesienie wiedzy i doświadczenia
Interesariusze Project Finance cdPodmiot Motywy Zadania
Wykonawca • uzyskanie wynagrodzenia za wykonanie infrastruktury inwestycyjnej
• zapewnienie pełnego wykorzystania własnych zdolności produkcyjnych
• dostawa sprzętu i budowa infrastruktury inwestycyjnej• udzielenie gwarancji terminowego wykonania prac
zgodnie z umową
Dostawcy • uzyskanie przychodów ze sprzedaży surowców lub energii
• zapewnienie stabilnego rynku zbytu na produkowane surowce, materiały lub usługi poprzez pozyskanie hurtowego odbiorcy i podpisanie długoterminowych umów na dostawę
• zapewnienie stabilności dostaw surowców, paliw• lub materiałów w ramach wieloletnich umów• częściowe przejęcie ryzyka dostaw
Odbiorcy • uzyskanie stałego źródła dostaw produktu • zobowiązanie do zakupu produktów lub usług w ramach długoterminowych umów
• przejęcie części ryzyka rynkowego
Operator • uzyskanie wynagrodzenia za świadczone usługi
• zarządzanie, eksploatacja, utrzymanie i nadzorowaniem aktywów
Interesariusze Project Finance cdPodmiot Motywy Zadania
Doradcy • uzyskanie honorarium za wykonane usługi doradcze
• pogłębienie doświadczenia• promocja świadczonych usług zwiększenie
rozpoznawalności na rynku
• doradztwo prawne, finansowe, rachunkowe, techniczno-inżynieryjne itp.
• przygotowanie studium wykonalności, biznesplanu• przeprowadzenie analiz rynkowych i marketingowych• opracowanie procedur przetargowych• wykonanie czynności związanych z nadzorem
budowlanym
Sektorpubliczny
• wspieranie rozwoju gospodarczego kraju• rozbudowa infrastruktury użyteczności
publicznej• prywatyzacja niektórych branż i sektorów
gospodarki narodowej
• udzielanie zezwoleń i koncesji• udzielanie gwarancji i poręczeń• przyznanie dotacji, subwencji lub grantów
kształtowanie korzystnej polityki podatkowej (korzystne stawki podatkowe, ulgi i zwolnienia
• podatkowe)• udostępnianie infrastruktury do realizacji inwestycji• zapewnienie korzystnych uwarunkowań politycznych i
prawnych
Obszary zastosowania Project Finance
• inwestycje o podwyższonym poziomie ryzyka
• inwestycje infrastrukturalne
• inwestycje powtarzalne typowo o charakterze zamkniętych obiektów
Zastosowanie Project Finance - branże
• sektor energetyczny
• transport
• sektor petrochemiczny i gazowy
• sektor
• telekomunikacja
• inne – pozostałe sektory o szerokim wykorzystaniu
Project Finance a Corporate FinanceCechy Project Finance Corporate Finance
Forma realizacji inwestycji Prawno-organizacyjno-kapitałowowyodrębniona struktura w formie spółki celowej SPV
W ramach istniejącej struktury prawno-organizacyjno-kapitałowej firmy
Powiązanie inwestycji z firmą Inwestycja jest tożsama z firmąInwestycja = firma
Inwestycja jest jedną z części firmyInwestycja ≠ firma
Korzyści netto inwestycji (zysk lub przepływ pieniężny netto)
Korzyści netto inwestycji = korzyścinetto firmy
Korzyści netto inwestycji + korzyścinetto firmy z działalności kontynuowanej = korzyści netto firmy z inwestycją
Rzeczowe i finansowe efekty realizacji inwestycji
Bezpośrednio w bilansie spółki projektowejPośrednio u sponsorów (jako dywidenda albo jako wzrost wartości posiadanych akcji lub udziałów spółki celowej)
W bilansie firmy
Źródła finansowania inwestycji
Kapitał własny – spółka matka, równieżwykonawca inwestycji, dostawcy, odbiorcy, samorząd lokalny Instytucje finansowe, państwoKapitał obcy – wierzyciele
Kapitał własny – właściciele firmyKapitał obcy – wierzyciele
Project Finance a Corporate Finance cdCechy Project Finance Corporate Finance
Metodyka ocenyopłacalności
Wyizolowana - dotyczy tylko oceny opłacalności i ryzyka samej inwestycji
Ocena opłacalności i ryzyka inwestycji wraz z oceną wpływu inwestycji na całościową działalność firmy, w tym na jej profil ryzyka
Podmiot zaciągającyzobowiązania
Spółka projektowa (celowa) Firma
Możliwe źródła spłatyzobowiązań
Jedynie strumienie pieniężne generowane przez inwestycję
Strumienie pieniężne generowane przez inwestycję, ale również przepływy pieniężne firmy uzyskiwane z innej kontynuowanej działalności
Źródła zabezpieczeniakredytu
Aktywa inwestycjiCesja należności z kontraktów podpisanych w związku z realizacją inwestycjiGwarancje i poręczenia (ewentualnie)
Aktywa inwestycji, ale również inne aktywa dostępne firmie, niezwiązane ani bezpośrednio, ani pośrednio z inwestycjąCesja należności z kontraktów podpisanych w związku z realizacją inwestycji, ale również cesja należności z kontraktów niezwiązanych bezpośrednio ani pośrednio z inwestycją
Project Finance a Corporate Finance cd
Cechy Project Finance Corporate Finance
Dokumenty będącepodstawą ocenyopłacalności
Studium wykonalności inwestycji Biznesplan firmy i studium wykonalnościinwestycji
Analiza ryzyka Analizowane ryzyko sponsora, ryzykowierzyciela, ryzyko wyłączne inwestycji
Ryzyko właściciela, ryzyko wierzyciela,ryzyko firmy, ryzyko inwestycji
Poziom ryzyka związanego z realizacją inwestycji
Sponsorzy – do wysokości wniesionegokapitału w spółkę projektową (w przypadku finansowania bez regresu)
Całość ryzyka jest alokowana na firmę, w konsekwencji ewentualne negatywne zdarzenia związane z inwestycją (jej realizacją i późniejszą eksploatacją) mogą wiązać się z możliwością upadłości firmy (właściciele firmy ryzykują całością wniesionego do firmy kapitału)
Zalety i wady Project Finance
Zalety Wady
Wysoki poziom dźwigni finansowej Wysokie koszty
Pozabilansowy charakter długu Obszerna i złożona dokumentacja
Zwiększenie zdolności kredytowej Trudności negocjacyjne
Finansowanie bez regresu Silna ingerencję wierzycieli
Dywersyfikacja ryzyka Skomplikowany proces zarządzania inwestycją
Korzyści podatkowe
Elastyczność finansowania
Łatwiejszy sposób zarządzania inwestycją
Literatura
• Drobniak A., Zastosowanie analizy kosztów i korzyści w ocenie projektów publicznych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2002.
• Haus B., Inwestycje i dywestycje gospodarcze przedsiębiorstw, [w:] Zarządzanie finansami firm – teoria i praktyka, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, t. 1, red. W. Pluta, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2003.
• Nevitt P.K., Fabozzi F.J. , Project financing, Euromoney Books, London 2000,• Wiśniewski T., Ocena efektywności inwestycji rzeczowych ze szczególnym
uwzględnieniem ryzyka, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2008.• Rogowski W., Rachunek efektywności inwestycji, Wolters-Kluwer,
Warszawa, 2013