zbigniew herbert (1924 - 1998) · 2016. 5. 5. · zbigniew herbert (1924 - 1998) 80. rocznica...

E x o r ien te lu x

N r 33 (( 11 66 ))2003 r .

PP II SS MM OO SS TT OO WW AA RR ZZ YY SS ZZ EE NN II AA KK UU LL TT UU RR YYPP OO LL SS KK II EE JJ WW CC HH AA RR KK OO WW II EE

Nr 5 (18)2003 r.

Nr 10 (29)2004 r.

Zbigniew Herbert (1924 - 1998)80. rocznica urodzin

80 lat temu - 29 pa�dziernika 1924 roku, urodzi³siê Zbigniew Herbert, jeden z najwa¿niejszychpolskich poetów XX wieku, autor takich zbiorówwierszy, jak «Pan Cogito» czy «Raport z oblê¿onegomiasta».

Zbigniew Herbert pochodzi³ ze Lwowa, alerodzina Herbertów -z Anglii. Pradziadek poety niezna³ polskiego, pracowa³ jako nauczyciel jêzykaangielskiego. Ojciec przysz³ego poety by³ prawnikiemi dyrektorem jednego z lwowskich banków. Rok przedwybuchem wojny m³ody Herbert rozpocz¹³ naukêw Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego we Lwowie.

Podczas wojny chwyta³ siê ró¿nych zajêæ, m.in.przez pewien czas pracowa³ w produkuj¹cymszczepionki Instytucie Behringa jako karmiciel wszy.By³ cz³onkiem Armii Krajowej. W 1942 roku ukoñczy³szko³ê podchor¹¿ych, jednocze�nie uczêszcza³ natajne komplety gimnazjalne. Studiowa³ filologiêpolsk¹ na tajnym Uniwersytecie Jana Kazimierza.

W 1944 roku Herbert wyjecha³ do Krakowa.Studiowa³ na Akademii Sztuk Piêknych, AkademiiHandlowej, Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagielloñ-skiego, a tak¿e Wydziale Prawa i Filozofii Uniwer-sytetu Miko³aja Kopernika w Toruniu. W 1950 rokupoeta przeniós³ siê do Warszawy.

«Herbert nie ma jeszcze trzydziestu lat, jestszczup³y, niewysoki, trochê s³abowity. Wygl¹dauczniakowato, ubiera siê biednie i przeciêtnie, aleschludnie, ma ma³¹ zabawn¹ twarz o zadartym,

W numerze m.in.:• W ten najsmutniejszy dzieñ roku...• Ta pamiêæ im siê nale¿y• Ach co to by³ za ba³...• Korona Chrobrego odtworzona w Polsce• Drugie ¿ycie Henryka S³awika

• 85. urodziny tenora Bogdana Paprockiego• �wiadkowie historii na planie filmu TVP

�Henryk S³awik. Polski Wallenberg�• Na zawsze zapamiêtam wakacje 2004 roku• Spotkanie z muzyk¹ Witolda Lutos³awskiego

Str. 2 Polonia Charkowa Nr 10 (29) Rok 2004

pe³nym pogody nosie i ³adne, jasne, u�miechniête oczy.(...) Oczywi�cie, klepie biedê przyk³adow¹, zarabiaj¹ckilkaset nêdznych z³otych jako kalkulator-chrono-metra¿ysta w jakiej� spó³dzielni inwalidów. Pogoda, z jak¹Zbyszek znosi tê mordêgê po ukoñczeniu trzechfakultetów, przypomina hagiograficzne przypowie�ci zpierwszych wieków chrze�cijañstwa» - pisa³ o HerbercieLeopold Tyrmand w «Dzienniku 1954»

Herbert debiutowa³ jako poeta na ³amach tygodnika«Dzi� i jutro» w roku 1950. Pocz¹tkuj¹cy poeta drukowa³swoje wiersze pod pseudonimami Patryk oraz StefanMartha. W roku 1956 wyda³ swój debiutancki zbiór wierszy«Struna �wiat³a». Wspó³pracowa³ z «TygodnikiemPowszechnym», wspó³redagowa³ miesiêcznik «Poezja».

W latach 60. Herbert spe³ni³ swoje marzenie opodró¿ach - je�dzi³ do Anglii, W³och, Niemiec, kilkakrotnieby³ we Francji i Grecji. Zaowocowa³y one tomami esejów,takimi jak «Barbarzyñca w ogrodzie» (1962) i «Martwanatura z wêdzid³em» (1993).

Kolejne zbiory wierszy Herberta: «Hermes, pies igwiazda» (1957), «Studium przedmiotu» (1961), «Napis»(1969) «Pan Cogito» (1974) spotka³y siê z entuzjastycznymprzyjêciem. Josif Brodski w przedmowie do w³oskiej edycjipoezji Herberta napisa³ o Herbercie: «Choæ jednakmieszkaniec Pó³nocy i Polak, Herbert nie jest romantykiem.W wierszu wyk³ada swoje racje nie przez podwy¿szanietemperatury, lecz przez jej obni¿anie: a¿ do stopnia, wktórym jego wersy, jego strofy - niczym metalowy parkan wzimie - zaczynaj¹ parzyæ przy dotkniêciu».

Obok pracy literackiej, Herbert anga¿owa³ siê wdzia³alno�æ polityczn¹. W grudniu 1974 roku podpisa³ tzw.List 15 ¿¹daj¹cy udostêpnienia Polakom zamieszka³ymw ZSRR kontaktu z polsk¹ kultur¹. W grudniu 1975 roku,wobec projektowanych zmian Konstytucji, podpisa³«Memoria³ 59» - pierwsze wyst¹pienie intelektualistówdomagaj¹cych siê zmian polityczno-ustrojowych w PRL.

«Poeta, który choæ w jednym wierszu zawar³ formu³êzbiorowego losu ludzi swojej epoki, mo¿e ju¿ mówiæ, ¿espe³ni³ zadanie swojego ¿ycia. A tu jeden tomik przynositego rodzaju wierszy - formu³ co najmniej kilka...» - pisa³Stanis³aw Barañczak po podziemnej publikacji 18 wierszyz tomu «Raport z oblê¿onego Miasta» w 1984 roku. Wiersz«Przes³anie Pana Cogito» z 1974 roku sta³ siê swoistymhymnem tworz¹cego siê ruchu opozycyjnego.

W ostatnich latach ¿ycia, bardzo ju¿ chory na astmê,Herbert nie rezygnowa³ z uczestniczenia w ¿yciupolitycznym. Jego podpis znalaz³ siê na kilku odezwach iapelach. W grudniu 1995 roku po�wiêci³ wiersz«Bezradno�æ» Józefowi Oleksemu, do³¹czaj¹c siê dopublicznej dyskusji na temat domniemanej zdrady stanuówczesnego premiera.

Zbigniew Herbert zmar³ 28 lipca 1998 roku wWarszawie. W dniu pogrzebu prezydent RP AleksanderKwa�niewski odznaczy³ Herberta po�miertnie OrderemOr³a Bia³ego. Wdowa po poecie, Katarzyna Herbertowa,odmówi³a jednak przyjêcia odznaczenia. W najbli¿szychdniach rozstrzygn¹æ siê maj¹ losy archiwum poety - czypozostan¹ w Polsce, czy te¿ trafi¹ do zbiorów bibliotekiuniwersyteckiej w Yale.

Serwis �Polska-Polacy� na podstawie PAP

Historia

I je�li kogo� wspomnieæ nale¿y,Odmów za niego dziesiêæ pacierzy.Niech jego smutki w rado�æ siê zmieni¹,Jak¿e jest smutny cmentarz jesieni¹..

.Miliony Polaków, których losy rzuci³y w ró¿ne strony

�wiata, ¿yje i mieszka z dala od Macerzy. Tam te¿ maj¹miejsce wiecznego spoczynku. Cmentarzy polskich jest na�wiecie tysi¹ce, poczynaj¹c od imponuj¹cego cmentarza wDoylestowne w Pensylwanii, a¿ po pojedyncze grobyzapomnianych zes³añców syberyjskich. I co najbardziejuderza, to wystrój i epigrafika nagrobna, zawsze w jêzykupolskim i wyra¿aj¹ca têsknotê za Macierz¹.

Cmentarze i groby dokumentuj¹ pamiêæ o przesz³o�ci,

a jak¿e czêsto s¹ jedynymi �ladami polsko�ci. Widaæ to wsposób szczególny na grobach zmar³ych i pomordowanychna Wschodzie, które stanowi¹ dobitne �wiadectwoprzesz³o�ci, a nawet historii wspó³czesnej. Dlatego zawszepodczas licznych wêdrówek po �wiecie kierowa³em swekroki na cmentarze Bia³orusi, Litwy, Ukrainy i £otwy. Alenajwiêksze wra¿enie wywieraj¹ polskie nekropolie w

W ten najsmutniejszy dzieñ roku...

Polonia Charkowa Nr 10 (29) Rok 2004 Str. 3

Mednoje, Katyniu i Starobielsku, gdzie spoczywa 14.463¿o³nierzy, policjantów i polskiej inteligencji. Wszyscy niezginêli w boju, lecz zostali okrutnie zamordowani.

Wszystkie cywilizowane narody uznaj¹ prawozmar³ych do ciszy i spokoju. Nekropolie jak �wiat d³ugi iszeroki, sprzyjaj¹ zadumie i pamiêci nie tylko o zmar³ych,ale równie¿ o losach ca³ych narodów, s¹ �wiadectwemminionej epoki. Mimo tej oczywistej prawdy, nie znajdowalii nadal nie znajduj¹ spokoju obroñcy Lwowa z lat 1918 �1920. Poleg³ych ch³opców (st¹dnazwa Cmentarz Orl¹t) grzebano najednym ze wzgórz, na obrze¿u cmen-tarza £yczakowskiego we Lwowie. Wtym miejscu chowano równie¿ ob-roñców, którzy w latach pó�niejszychzmarli �mierci¹ naturaln¹.

I wydawa³o siê, ¿e po lipcu 2003roku, po uroczysto�ciach zwi¹zanychz tragedi¹ na Wo³yniu, w której jakpodaj¹ ró¿ne �ród³a zginê³o 50 tysiêcyPolaków i 12 tysiêcy Ukraiñców,uroczysto�æ, w której brali udzia³prezydenci Polski i Ukrainy, sporyzwi¹zane z Cmentarzem £ycza-kowskim znajd¹ swój fina³, Ale ¿ycieudowadnia, ¿e zasz³o�ci historyczneprzez d³ugie lata potrafi¹ byæ ko�ci¹niezgody.

Teherañskie i Ja³tañskie porozumienie wielkichmocarstw, odczytywane dzi� jako zdrada interesówpolskich, pozostawi³o Lwów poza granicami Polski.Nieprzychylnie nastawiona czê�æ spo³eczeñstwa ukraiñ-skiego, patrzy³a i patrzy na Cmentarz Orl¹t nie jak namiejsce wiecznego spoczynku, lecz jak na wrogi kawa³ekpolskiej ziemi na ukraiñskim terytorium. Robiono wiele,aby wymazaæ Cmentarz Orl¹t z map, przewodników,ksi¹¿ek szkolnych i podrêczników �rednich i wy¿szychszkó³. Dopiero, gdy pojawi³a siê gorbaczowowska odwil¿i powia³y bardziej przychylne wiatry, Polacy w kraju i zagranic¹ nie mog¹c pogodziæ siê z tym barbarzyñstwem,spontanicznie przyst¹pili do odbudowy i renowacjicmentarza. Dat¹ prze³omow¹ by³ rok 1988, kiedy toodbudow¹ zajê³y siê spo³ecznie brygady pracowników�Energopolu� odbudowuj¹cego na zlecenia w³adz Lwowaniektóre obiekty kulturalne. W lipcu 1990 roku dopro-wadzono do pierwszej narady w sprawie koordynacjidzia³añ zwi¹zanych z odbudow¹ cmentarza. Ale co z tegoskoro, wiêkszo�æ uzgodnieñ zosta³o na papierze.

Gwoli prawdy trzeba jednak powiedzieæ, ¿e dziêkiuporowi Polaków zamieszka³ych we Lwowie i staraniomw³adz polskich, uda³o siê odrestaurowaæ kilka wa¿nychobiektów sakralnych. Odtworzono kwatery (w tym kwateryreprezentacyjne 1 i 2) oko³o 280 indywidualnych grobów,wykonano elementy rze�biarskie m. in. figury uskrzyd-

lonych anio³ów, balustrady i schody wokó³ katakumb itp.Nie uda³o siê natomiast do dzi� osi¹gn¹æ porozumienia wsprawie likwidacji drogi prowadz¹cej przez �rodekcmentarza, która zamieniono na 120 metrow¹ dwupasmow¹jezdniê i ekshumacji zmar³ych z czê�ci cmentarzaoddzielonego nowa jezdni¹. To w³a�nie ten momentuznawany przez wszystkie narody �wiata do spokojuzmar³ych, na Cmentarzu Orl¹t zosta³ zak³ócony. Ale nietylko o to chodzi. .Cmentarz £yczakowski podobnie jak

Cmentarz na Rosie po³o¿ony jest wterenie pagórkowatym. Przeje¿d¿¹j¹cedrog¹ szybkiego ruchu auta i ciê¿a-rówki powoduj¹ osuwanie siê ziemispod wielu katakumb. S¹ to straty,których nie da siê obliczyæ, pro-wadz¹ce do dewastacji tak zabyt-kowych nekropolii.

Jak¿e inaczej ma siê cmentarzchwa³y polskich ¿o³nierzy na MonteCassino. Otoczony czci¹ i szacunkiemw³adz w³oskich, sprzyja i uczy historiiwalki w narodów o wolno�æ Wasz¹ iNasz¹. To w³adze w³oskie ka¿degoroku z wielkim szacunkiem dla poleg-³ych bior¹ udzia³ w uroczysto�ciachorganizowanych przez polskich kom-batantów. Wzgórze Monte Cassino

jest na pocztówkach i folderach reklamowych we W³oszech,organizowane s¹ wycieczki dla zagranicznych go�ci. Którzytu na miejscu poznaj¹ siê z historyczn¹ prawd¹ o mêstwiepolskiego orê¿a. I tu oddajmy honor w³oskiemu spo³e-czeñstwu. Zgodnie z konwencj¹ miêdzynarodow¹dotycz¹c¹ ochrony i konserwacji zabytków, k a w a ³ e kdanego kraju jest wszêdzie tam, gdzie s¹ groby zmar³ychotoczone szacunkiem i nie przemijaj¹c¹ pamiêci¹. A takimjest w³a�nie Cmentarz na Monte Cassino.

Id¹c alejkami cmentarzy polskich rozrzuconych po�wiecie co chwila potykamy siê o historiê naszego kraju,literaturê, �wiat nauki kultury i sztuki. Te przepiêknemetropolie z jak¿e patriotycznymi kwaterami poleg³ych w�wiecie , s¹ dla nas tym co dla Warszawy Pow¹zki, DlaKrakowa Cmentarz Rakowicki, dla Wilna Cmentarz naRossie, a dla W³ochów nekropolia na Monte Cassino.Przytoczone powy¿ej fakty nie poszanowania zmar³ych,wystawiaj¹ nie najlepsze �wiadectwo stronie ukraiñskiej,która podpisa³a z Polsk¹ Pakt o Pojednaniu , a która z takimuporem , by nie u¿yæ mocniejszych okre�leñ , odmawiaciszy i spokoju zmar³ym na Cmentarzu £yczakowskim.

Lwów niezale¿nie gdzie le¿y, w granicach jakiegopañstwa, jest czê�ci¹ kultury £aciñskiej. Jest skarbnic¹kultury polskiej, ale tak¿e ukraiñskiej i ogólnonarodowej.Te warto�ci musz¹ byæ uszanowane, je�li kraje wspó³-granicz¹ce z sob¹ maj¹ ¿yæ w przyja�ni...

Zbigniew Ró¿añski Serwis Polska Polacy


Prawie jedna czwarta narodu polskiego, ¿yje pozagranicami Kraju. Wielu polskim emigrantom wzniesionopomniki w uznaniu ich wk³adu w ogólnoludzkie warto�cikultury, lojalno�ci wobec krajów osiedlenia, ich osi¹gniêæ ipo�wiêcenia dla nowych Ojczyzn. Na �wiecie s¹ pomnikiTadeusza Ko�ciuszki, Kazimierz Pu³askiego, FryderykaChopina, w Brazylii pomnik siewcy polskiego, we a Francji

pomnik polskiego górnika.W Polsce nie ma dotychczas pomnika �Wychod�cy

polskiego� chocia¿ tym wszystkim którzy opu�cili kraj, bezwzglêdu na przyczyny � taki Pomnik im siê nale¿y. Ma to byæPomnik Symbol pamiêci Ojczyzny o tych, którzy ¿yj¹ pozaKrajem, ale pamiêtaj¹ o swoich korzeniach.

Z inicjatywy Klubu Publicystów Polonijnych Sto-warzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej,ustanowiono zarejestrowan¹ w KRS, Fundacjê BudowyPomnika �Macierz � Polonii�.

Za³o¿ycielami Fundacji byli senatorowie: TadeuszRzemykowski , Ryszard S³awiñski i redaktor ZbigniewRó¿añski � prezes Klubu Publicystów Polonijnych. Powo³anoZarz¹d Fundacji. którego przewodnicz¹cym zosta³ drBogus³aw Kurant, a sekretarzem Fundacji redaktor AnetaD¹browska, pe³ni¹ca jednocze�nie funkcjê Kanclerza.

Komitet Honorowy Budowy Pomnika MACIERZ-POLONII skupia ludzi, którzy dali dowód pamiêci o Rodakach¿yj¹cych poza Krajem.

Przewodnicz¹cym Komitetu jest Marsza³ek Senatu prof.

TA PAMIÊÆ IM SIÊ NALE¯YLongin Pastusiak. W jego sk³adzie Komitetu Honorowegoznajduj¹ siê takie znakomito�ci jak dwóch wcze�niejszychmarsza³ków Senatu: prof. Andrzej Stelmachowski (I kadencja)i dr Adam Struzik (III kadencja) prezydent m. st. Warszawy �prof. dr hab. Lech Kaczyñski, prof., Andrzej Rottermund �dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie, prezes PolskiegoRadia S.A. � Andrzej Siezieniewski, dr Wojciech Fija³kowskiwieloletni dyrektor Pa³acu w Wilanowie, dyrektor TVPOLONIA � Antoni Bartkiewicz, senatorowie i pos³owie �przedstawiciele prawie wszystkich partii politycznych.

Autorem projektu pomnika jest prof. Czes³aw D�wigajz Akademii Sztuk Piêknych w Krakowie. Jest on twórc¹ ponad80 pomników stoj¹cych zarówno w Polsce jak i w �wiecie.Projekt pomnika po wielu dyskusjach na posiedzeniachKomitetu Honorowego jest ju¿ prawie gotowy � odlany wgipsie i czeka na odlew w br¹zie. Pomnik powstaje ze sk³adekspo³eczeñstwa polskiego i darów Polaków ¿yj¹cych pozaKrajem. Na budowê pomnika Fundacja zebra³a ju¿ blisko 70tysiêcy z³otych i zapowiada dalsz¹ zbiórkê.

Poni¿ej przedstawiamy uchwa³ê Izby Wy¿szej w sprawiebudowy pomnika:

UCHWA£ASenatu Rzeczypospolitej Polskiejz dnia 30 wrze�nia 2004 rokuw sprawie powstania pomnika �Macierz � Polonii�30 wrze�nia 2004 roku Senat Rzeczypospolitej Polskiej

podj¹³ uchwa³ê w której czytamy :Senat Rzeczypospolitej Polskiej sprawuj¹cy historyczny

patronat nad Poloni¹ i Polakami za granic¹, w piêtnastolecieodrodzenia swej dzia³alno�ci z rado�ci¹ wita spo³eczn¹inicjatywê powstania Pomnika �Macierz � Polonii�

Pomnik wyra¿a wdziêczno�æ Macierzy Rodakomrozsianym po �wiecie za ich wierno�æ i przywi¹zanie dopolsko�ci, wielki wk³ad w odzyskanie przez Polskê niepo-dleg³o�ci oraz niesienie pomocy Krajowi w najtrudniejszychmomentach.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej wspiera tê inicjatywê ikieruje apel do Komitetu Honorowego Budowy Pomnika, abyzosta³ on wzniesiony w Stolicy Polski, bohaterskiej Warszawie.

Uchwa³a podlega og³oszeniu w dzienniku UrzêdowymRzeczypospolitej Polskiej: Monitor Polski�

Wicemarsza³ek SenatuKazimierz Kutz

* * *Tym wszystkim, którzy chcieliby przyczyniæ siê do

szybszej realizacji Pomnika podajemy konto na któremo¿na dokonywaæ wp³at:

Bank Millennium Warszawa oddz. 155, z dopiskiemna budowê Pomnika Macierz � Polonii.

nr konta dolarowego 34 11602202 00000000 35361639nr konta w euro 41 11602202 00000000 35361610nr konta w z³otych 96 1160 2202 00000000 35361590

Z upowa¿nienia Komitetu Budowy PomnikaZbigniew Ró¿añski


ACH CO TO BY£ ZA BAL...O Wielkim Warszawskim Balu Debiutantów

z Jolant¹ hrabin¹ Mycielsk¹ rozmawia redaktor Aneta D¹browska

Pani Hrabino. Ilu go�cibawi³o siê na Wielkim War-szawskim Balu Debiutan-tów?Na balu, który odby³ siê w

dawnej Resursie Obywatelskiej wWarszawie na Krakowskim Przed-mie�ciu, w Resursie, która by³awa¿nym o�rodkiem ¿ycia towa-rzyskiego i kulturalnego, gdzieodbywa³y siê liczne koncerty, wie-czory dyskusji i reprezentacyjne bale- bawi³o siê ponad 400 osób.

Panów obowi¹zywa³ frak lubsmoking, a panie d³uga balowasuknia. Patronat honorowy nad tymniecodziennym przecie¿ wydarze-niem w stolicy obj¹³ prezydentWarszawy pan Lech Kaczyñski, ago�ciem honorowym by³a naszaz³ota medalistka - panna OtyliaJêdrzejczak, która wyst¹pi³a na baluw kreacji przygotowanej przezBrodziñska Atelier Haute Couture.Na Warszawski Bal Debiutantekprzyjecha³y równie¿ znane postaci zró¿nych stron Polski jak i zza granicy:pani Hanna Gronkiewicz-Walz,postaæ bardzo barwna, kolorowapani Blanka Rozenstiel, by³a rzecz-niczka rz¹du pani Ma³gorzata Nie-zabitowska, Go�ci by³o wielu i trudnowymieniæ wszystkich. Reprezen-towana by³a tez licznie Polonia.

Czy wymienione osobyw jaki� sposób wyró¿nia³ysiê na balu np. przez jedna-kowe kwiaty przypiête dosukni, lub inne wyró¿niaj¹ceje znaki ?Nie. Bo nie by³o takiej potrzeby,

gdy¿ najwa¿niejsi na balu byli debiu-tanci.

Suknie balowe debiutantek,które wzbudza³y podziw przygoto-wa³o jedenastu m³odych polskichprojektantów. Chcieli�my pochwaliæsiê �ig³¹ polsk¹�, która mo¿e �mia³okonkurowaæ z zagranic¹.

Jak bli¿ej rozszyfrowaæBal Debiutantów i jaka by³aformu³a balu ?

Bal Debiutantów ma troszkêmyl¹ca nazwê. Debiut oznacza takimoment, kiedy prezentujemy siê w¿yciu towarzyskim. Ta formu³a doty-

czy m³odych, którzy chc¹ poznaækogo� interesuj¹cego i warto�cio-wego. Bal stwarza takie mo¿liwo�cibowiem po�ród kilkuset go�ci nabalu byli przedstawiciele starychpolskich rodów, wybitni naukowcy,ludzie biznesu i mediów, politycy idziennikarze, wybitne osobisto�cizagraniczne z wielu krajów Europy iAmeryki. A debiutanci, m³ode paniei m³odzi panowie, mieli mo¿liwo�æpoznania tych ciekawych ludzi,nawi¹zania z nimi kontaktów, a mo¿ei z czasem osobistych przyja�ni, lubnawet co� wiêcej...

Pani Hrabino. Czy potakich balach kojarz¹ siêjakie� pary ma³¿eñskie ?To jest ju¿ mój trzeci bal.

Pierwsze dwa bale charytatywnejeden w Warszawie i jeden w Krako-wie zorganizowa³am pod znakiemkrzy¿a maltañskiego, gdy¿ jestemcz³onkiem Zwi¹zku Polskich Kawa-lerów Maltañskich, gdzie czê�ci¹artystyczn¹ by³ debiut. Teraz posta-nowili�my, ¿eby ten debiut utrwali³ siêi ¿eby Warszawa, tak jak Wiedeñ lub

Pary¿ posiada³a swój bal debiu-tantów.

Chcia³abym dodaæ, ¿e na obec-nym balu g³ównym tematem by³wachlarz. Wachlarz, który od wiekówpe³ni³ funkcje ceremonialne, towa-rzysz¹c w³adcom i ludziom wyso-kiego stanu. Dzi� wachlarz postrze-gany jest g³ównie jako nieodzownyatrybut wykwintnej kobiety, tak jakparasolka by³a nieod³¹cznym akce-sorium stroju spacerowego. Wach-larz zawiera ogromny ³adunek kobie-cej tajemniczo�ci. £atwo siê za nimschowaæ, ustalonymi znakami wyra-ziæ skrywany flirt, chêæ poznaniakogo�, mo¿na te¿ kokietowaæ wyb-ran¹ osobê. Na obecnym balu, paniemaj¹ce naj³adniejsze wachlarzestanê³y do konkursu i zdoby³y nagro-dy ufundowane przez naszych. Alewracaj¹c do g³ównej tre�ci pytaniaPani Redaktor mogê powiedzieæ, ¿ejest ju¿ kilka par ma³¿eñskich.

Szczê�liwe ?Trudno powiedzieæ, bo ró¿nie

mo¿na rozumieæ szczê�cie. Nies³ysza³am, jednak ¿eby pary którympocz¹tek da³ bal � rozpad³y siê...

Pani Hrabino. Czy mo¿-na powiedzieæ, ¿e ludzie,którzy siê na balu poznaj¹,wracaj¹ na taki bal po razdrugi i trzeci?Mogê powiedzieæ o debiu-

tantach. Ci którzy byli na poprzednichbalach powracaj¹ wszyscy. Bal toprzecie¿ wielkie wydarzenie kul-turalne. A czego jak czego, aleludziom po latach socjalizmu tegonajbardziej brakuje.

Czym ró¿ni siê bal orga-nizowany dzi� od balów jakieorganizowano w dawnej Rze-czypospolitej?Powraca siê do balów przedwo-

jennych jako powtórka dobrej tra-dycji, która buduje przysz³o�æ.Dlatego nasz wybór pad³ na ResursêObywatelsk¹ znan¹ ze swej dzia-³alno�ci kulturalnej i artystycz-

Wywiad


nejprzed wojn¹. Mamy nadziejê, ¿eobecny bal by³ zacz¹tkiem powrotudo nowej ery i nawi¹zania do najlep-szych tradycji Rzeczypospolitej.

Czy zamierza pani Hra-bina organizowaæ podobnebale w przysz³o�ci, kiedy igdzie ?Chcemy, ¿eby Warszawa bê-

d¹ca stolic¹ Polski, która wesz³a doUnii Europejskiej posiada³a w³asnybal. Ju¿ planujemy nastêpny, bosukces tego balu by³ naprawdê du¿y.Mam nadziejê, ¿e bêdzie balemcyklicznym, wielkim wydarzeniemkulturalnym, odbywaj¹cym siê raz nadwa lata. Ale jeszcze decyzje niezapad³y.

* * *Na jedno pytanie Pani Jolanta

hr. Mycielska nie da³a nam odpo-wiedzi. W jakim reprezentacyjnymgmachu za dwa lata odbêdzie siênastêpny bal. Ale s¹dz¹c, po li�ciego�ci, a znale�li�my na niej prof.Andrzeja Rottermunda � dyrektoraZamku Królewskiego � s¹dzimy, ¿ew³a�nie Zamek Królewski bêdziemiejscem wielkiego wydarzenia

kulturalnego stolicy.A wracaj¹c do samego balu,

który dzi� jest ju¿ histori¹, ale na tyle¿yw¹, ¿e interesuj¹ siê ni¹ nastêpni�debiutanci� � powiem tylko jedno.

Ja na tym balu by³am, s³odkiewino pi³am, a nade wszystko �wietniesiê bawi³am...

Rozmawia³a Aneta D¹browska

Po przesz³o 200 latach zra-bowana Korona Chrobrego od-tworzona w Polsce Historia in-sygniów w³adzy królewskiej wPolsce jest nader interesuj¹ca nietylko dla Polaków, ale i Wêgrów,Litwinów , Rosjan i Niemców.

W XIV wieku korona zosta³awykonana przez nieznanego z³otnikaw Krakowie, najprawdopodobniej nazlecenie króla Kazimierza Wielkiego.

W roku 1370 odby³a siê pierwszaudokumentowana koronacja koron¹Chrobrego. Arcybiskup gnie�nieñskiw katedrze na Wawelu w³o¿y³ j¹ nag³owê Ludwikowi Wêgierskiemu.Zaraz po koronacji monarcha wywióz³koronê na Wêgry.

Po 42 latach w roku 1412 koro-na wraca do Polski. Po raz pierwszyzostaje wystawiona na widok pub-liczny w ko�ciele Mariackim wKrakowie.

W XXI wieku wykonane zo-staj¹ pozosta³e insygnia w³adzykrólewskiej : ber³o i jab³ko.

Rok 1610 - powstaje portretZygmunta III Wazy, na którym po razpierwszy uwieñczone s¹ insygniakrólewskie.

25 listopada 1764 roku odby³asiê ostatnia koronacja Koron¹ Chro-brego. W katedrze warszawskiejw³o¿y³ j¹ na g³owê Stanis³aw AugustPoniatowski, ostatni król Polski.Przed uroczysto�ci¹ insygnia kró-lewskie zostaj¹ wystawione nawidok publiczny na Zamku Kró-lewskim.

W 1792 roku chocia¿ za momentPolska zniknie z mapy Europy na 123lata, w skarbcu królewskim na Wa-welu wci¹¿ spoczywaj¹ najwiêkszesymbole potêgi Rzeczypospolitej. S¹to m.in. Szczerbiec oraz s³ynne dwamiecze podarowane Jagielle przezKrzy¿aków pod Grunwaldem. Le¿¹tam równie¿ insygnia koronacyjne znajwiêkszym skarbem Polski - tak

zwana korona Chrobrego. To ni¹koronowano wiêkszo�æ polskichmonarchów. Pocz¹tkowo Prusacy,którzy zajêli Kraków nie zwracaliuwagi na te skarby. Gdy jednak musielioddaæ Kraków Austriakom w³amalisiê do skarbca na Wawelu i zrabowaliinsygnia w³adzy królewskiej.

Insygnia w³adzy królów pols-kich przele¿a³y w Berlinie 16 lat. Wroku 1811 zosta³y obdarte z klej-notów i przetopione na pruskiemonety o nomina³ach 5 i 10 talarów.Dzi� po blisko 210 latach anty-kwariusz Pan Adam Orzechowski,który jeszcze jako student s³ucha³wyk³adów na Uniwersytecie Ja-gielloñskim o historii polskichinsygniów w³adzy odtworzy³ koro-nê. Rubiny do niej sprowadzi³ m.in.z Indii, a za metr materia³u w kolorzekrólewskiej purpury zap³aci³ blisko3 tysi¹ce z³otych. Pan Orzechowskiodtwórca korony polskiej, nie chcemówiæ o tym, ile kosztowa³a goprzygoda z historia. Pieni¹dze nie s¹tu adekwatne do historii � powiada.

Na razie insygnia w³adzy kró-lewskiej przechowywane s¹ w ban-kowym skarbcu. Ale Pan AdamOrzechowski marzy, aby pokazaæ jew bardziej reprezentacyjnym miej-scu, aby spo³eczeñstwo mog³o zoba-czyæ je i zapamiêtaæ,

Z czego sk³adaj¹ siê insygniakrólewskie?

Korona to: 80 dag srebra, 80dag z³ota, 88 du¿ych kamieni jakrubiny, szmaragdy i szfiry,248ma³ych kamieni. 80 pere³, pó³ metrajedwabnego aksamitu w kolorze kró-lewskiej purpury.

Ber³o sk³ada siê z:1,1 kg srebraz³oconego, z szafirów, szmaragdówi topazów, 3 rubinów i 3 diamentów.

Jab³ko z ponad 40 dag srebraz³oconego, 15 g z³ota z 4 pere³ i 2rubinów.

Serwis �Polska Polacy�

Korona Chrobrego odtworzona w Polsce

Wiadomo�ci z Polski


ROZMOWY POLSKO-NIEMIECKIE W BERLINIE -Premier Marek Belka i kanclerzGerhard Schroeder stwierdzili wBerlinie, ¿e dla roszczeñ repa-racyjnych pomiêdzy Polsk¹ i Niem-cami nie ma miejsca «ani pod wzg-lêdem prawnym, ani pod wzglêdempolitycznym». M. Belka uzna³sprawê «wszelkich» odszkodowañi reparacji miêdzy Polakami iNiemcami za zamkniêt¹. Polskipremier poinformowa³, ¿e polsko-niemiecki zespó³ prawników opra-cuje stanowisko dla rz¹dów Polskii Niemiec, które uniemo¿liwi³obysk³adanie skutecznych indywidu-alnych pozwów odszkodowaw-czych. Praca zespo³u prawnikówma dotyczyæ pozwów sk³adanychprzez obywateli Niemiec. Jegozdaniem, uchwa³a Sejmu dotyczy³areparacji wobec rz¹du niemiec-kiego, a to jest «zupe³nie innasprawa».

ZAMIESZANIE WOKÓ£WYCOFANIA WOJSK Z IRA-KU � Szef MON Jerzy Szmaj-dziñski powiedzia³ «Gazecie Wy-borczej», ¿e bez wzglêdu na sy-tuacjê nasze wojska wyjd¹ z Irakuw grudniu przysz³ego roku. Mi-nister o�wiadczy³, ¿e - jego zda-niem - dat¹ wycofania naszychwojsk z Iraku powinien byæ terminwyga�niêcia rezolucji Rady Bez-pieczeñstwa ONZ.

Wczesnym popo³udniem mi-nister powiedzia³ we Wroc³awiu, ¿eudzielaj¹c wywiadu skorzysta³ zprawa do swobodnej wypowiedzi,która mu gwarantuje konstytucja.Doda³ te¿, ¿e nawet je�li wyboryodby³yby siê na prze³omie maja iczerwca to decyzjê o udzialePolaków w misji w Iraku w IIpo³owie 2005 r., musi podj¹æobecny rz¹d.

Premier Marek Belka po-wiedzia³, ¿e dzi� nie jest gotowypodaæ daty wycofania polskichwojsk z Iraku. Przyzna³, ¿e minister

Legenda polskiego teatru ope-rowego, jeden z najlepszych polskichtenorów - Bogdan Paprocki, wyko-nawca kilkudziesiêciu róloperowych m.in. Ksiêcia w«Rigoletcie» a tak¿e DonJosego w «Carmen» iJontka w «Halce», koñczy23 wrze�nia br. 85 lat.

Artysta uczestniczy³ woko³o 3 tysi¹cach przed-stawieñ operowych, w kon-certach, nagraniach dlafirm p³ytowych w kraju i zagranic¹, nagraniach dlaPolskiego Radia i Telewizji. Wy-stêpowa³ na prawie 50 zagranicz-nych, licz¹cych siê scenach ope-rowych.

«G³os o rzadkiej, z³ocistej,promiennej barwie, szczególny,niezwykle indywidualny sposóbkszta³towania d�wiêku bezb³êdnaintonacja (nie ma chyba nikogo, ktomóg³by stwierdziæ: s³ysza³em Paproc-kiego �piewaj¹cego nieczysto),�wietne, pe³ne blasku górne d�wiêki(mia³ C jak dzwon, kto ma dzi�takie?), oddechu ile zechce» - pisa³ao arty�cie Ewa £êtowska.

Paprocki urodzi³ siê w Toruniu23 wrze�nia 1919 roku. Nauki �piewupobiera³ w latach 40. pod kierunkiemm.in. s³ynnego tenora IgnacegoDygasa. Artystyczn¹ karierê roz-pocz¹³ pod koniec II wojny �wiatowej- w lipcu 1944 r. da³ jeden z pierw-szych w powojennej Polsce radiowykoncert, w którym wykonywa³ pie�niStanis³awa Moniuszki.

W listopadzie 1946 roku zade-biutowa³ na scenie PañstwowejOpery �l¹skiej rol¹ Alfreda w «Tra-viacie» Giuseppe Verdiego. Wkrótcepotem wcieli³ siê w rolê Almavivy w«Cyruliku sewilskim» GioacchinoRossiniego. Obie te partie, by³y dlaPaprockiego, jak sam podkre�la,najwspanialsz¹ szko³¹ �piewu.

W roku 1949. po raz pierwszyPaprocki wyruszy³ w podró¿e zagranicê. Jego wystêpy w Moskwie,Kijowie i innych miastach Zwi¹zkuRadzieckiego by³y pasmem suk-cesów. Na swoim koncie ma koncertyna ca³ym �wiecie - od Chin po USA iMeksyk.

85. urodziny tenora Bogdana PaprockiegoNie rezygnuj¹c ze wspó³pracy z

Oper¹ �l¹sk¹, by³ tak¿e solist¹ OperyWarszawskiej. Do naj�wietniejszychjego kreacji na sto³ecznej scenie

nale¿a³y m.in. tytu³owe rolew operze Umberto Gior-dano «Andrea Chenier»,jak te¿ w «Opowie�ciachHoffmanna» JacquesaOffenbacha, partie moni-uszkowskie. W 1996 rokuna scenie Opery War-szawskiej Paprocki �wiêci³te¿ jubileusz 50-lecia swejartystycznej dzia³alno�ci.

Bogdan Paprocki nagra³ kilka-dziesi¹t p³yt z muzyk¹ operow¹,operetkow¹ i pie�niami. Jest lau-reatem wielu nagród, m.in. «MedaluOpery» przyznanego w 1960 r. przezKomitet Harriet Cohen InternationalMusic Award w Londynie.

Artysta pozostaje nadal aktywnyzawodowo, w tym roku rozpocz¹³ poraz 59. nowy sezon operowy. W bie¿¹-

cym repertuarze Teatru Wielkiego-Opery Narodowej wystêpuje w trzechspektaklach: «Madame Butterfly»(jako Yamadori) i «Turandocie»Giacomo Pucciniego (rola cesarzaAltouma) oraz w «Nabucco» Giu-seppe Verdiego (rola bdallo). «Pap-rocki to ¿ywa legenda» - mówi oarty�cie dyrektor instytucji JacekKaspszyk.

Serwis �Polska-Polacy� napodstawie PAP


MON otrzyma³ reprymendê za to,i¿ wypowiedzia³ siê publicznie wtej sprawie. Premier poinformowa³,¿e odniesie siê do tej sprawy 15pa�dziernika podczas swojegosejmowego expose.

Decyzja o terminie wycofaniapolskich wojsk z Iraku jeszcze niezapad³a - o�wiadczy³ w Pary¿uprezydent Aleksander Kwa�niewski.

PREMIER UZYSKA£ PO-NOWNIE WOTUM ZAUFA-NIA - G³osami klubów SLD, SdPl,UP, ko³a PLD oraz pos³ów niezrze-szonych rz¹d Belki zdoby³ wotumzaufania od Sejmu. Przed g³oso-waniem nad wotum zaufania dlarz¹du pos³owie decydowali olosach dwóch ministrów: MarkaBalickiego (zdrowie) oraz W³o-dzimierza Cimoszewicza (MSZ).Sejm odrzuci³ obydwa wnioski owotum nieufno�ci wobec minist-rów. Pos³owie odrzucili te¿ projektuchwa³y w sprawie samorozwi¹-zania siê Izby.

Premier Marek Belka po-wiedzia³ podczas swojego pi¹t-kowego expose w Sejmie, ¿e niespe³ni³y siê, kre�lone przez wielu,czarne scenariusze dotycz¹cenaszych relacji z Uni¹ Europejsk¹.Zaznaczy³, ¿e Polska jest bene-ficjentem netto w rozliczeniach zUni¹, a na koniec wrze�nie dodat-nie saldo wynios³o ponad 4 mld z³,wraz z zaliczkami na funduszestrukturalne, które wp³ynê³y ju¿ napolskie konta.

PREMIERZY POLSKI INORWEGII O SYTUACJI NABIA£ORUSI - Trzeba otwarciestwierdziæ, ¿e bia³oruskie wyboryca³kowicie zawiod³y pod wzglê-dem miêdzynarodowych standar-dów, otwarto�ci i przejrzysto�ci -o�wiadczy³ premier Norwegii KjelMagne Bondevik po spotkaniu zMarkiem Belk¹ w Warszawie. Szefpolskiego rz¹du powiedzia³, ¿e wpe³ni podziela tê opiniê. PremierNorwegii zaznaczy³ - chcia³by

widzieæ pewnego dnia Bia³oru�, jakrównie¿ Ukrainê, w demokra-tycznej rodzinie europejskiej.

Premier Marek Belka pod-kresli³, ¿e istniej¹ mo¿liwo�cirozwoju dalszych wspólnych pro-jektów gospodarczych, w tymprojektu zwi¹zanego z zakupemsprê¿onego gazu ziemnego. Nie-dawno zosta³ podpisany list inten-cyjny w tej sprawie pomiêdzynorwesk¹ spó³k¹ Statoil a PolskimGórnictwem Naftowym i Gazo-wnictwem. Belka powiedzia³, ¿eprosi³ norweskiego premiera owsparcie tego projektu.

Prezydent Aleksander Kwa�-niewski powiedzia³ w �rodê, ¿ePolska oczekuje, i¿ UE bêdzie wsprawach Bia³orusi dzia³aæ wspól-nie, «daj¹c szansê si³om demo-kratycznym, które mog¹ zmieniæobraz sytuacji w tym kraju».

KRÓTKO:

¿ Premier Marek Belkai szef rz¹du Estonii Juhan Parts o�-wiadczyli, ¿e miêdzy oboma kra-jami nie ma ¿adnych problemówdwustronnych. Po spotkaniu zszefem estoñskiego rz¹du Mar-sza³ek Senatu Longin Pastusiakpodkre�li³, w³adze estoñskie stwa-rzaj¹ dobre warunki dla dzia³al-no�ci Polaków w Estonii. Zdarzaj¹siê jednak problemy z otrzymy-waniem przez nich obywatelstwaestoñskiego. «Poprosi³em premierao wgl¹d w te sprawy, w których niema podstaw, aby odmówiæ oby-watelstwa estoñskiego naszymrodakom» - doda³.¿ Polska potwierdza

swoje zdecydowane poparcie dlaaspiracji Chorwacji, zarówno je�lichodzi o wej�cie do UE, jak i doNATO - powiedzia³ AleksanderKwa�niewski po spotkaniu z prezy-dentem Chorwacji Stipe Mesiciem.Polski prezydent liczy, i¿ Chor-wacja stanie siê cz³onkiem UE byæmo¿e ju¿ w 2007 r.

¿ Marsza³ek SenatuLongin Pastusiak poinformowa³, ¿ejeszcze nie otrzyma³ odpowiedzi nalist, który skierowa³ do przewod-nicz¹cego bia³oruskiego Senatu wzwi¹zku z dyskryminowaniemosób polskiego pochodzenia wwyborach parlamentarnych, któremaj¹ siê tam odbyæ 17 pa�dzier-nika. Jak wyja�ni³, na Bia³orusiutrudnia siê osobom polskiegopochodzenia kandydowanie wwyborach parlamentarnych po-przez eliminowanie ich z listkandydatów. Rejestracji odmó-wiono m.in. prezesowi Zwi¹zkuPolaków na Bia³orusi TadeuszowiKruczkowskiemu i za³o¿ycielowiZPnB Tadeuszowi Gawinowi.¿ Do marsza³ka Sejmu

Józefa Oleksego wp³yn¹³ wniosekLigi Polskich Rodzin o wyra¿eniewotum nieufno�ci wobec szefaMSZ W³odzimierza Cimoszewicza.LPR chce odwo³ania ministra za«zdeprecjonowanie» przyjêtej 10wrze�nia przez Sejm uchwa³y wsprawie praw Polski do niemieckichreparacji wojennych oraz w sprawiebezprawnych roszczeñ wobec Pols-ki i obywateli polskich, wysu-wanych w Niemczech.¿ Ministerstwo Spraw

Wewnêtrznych zabiega o loka-lizacjê w Polsce Agencji ds. Zarz¹-dzania Granic¹ Zewnêtrzn¹ UE,odpowiadaj¹cej m.in. za wspó³-pracê stra¿y granicznych pañstwcz³onkowskich Unii - poinformo-wa³ szef resortu, Ryszard Kalisz.Doda³, ¿e za lokalizacj¹ Agencji wPolsce przemawia m.in to, i¿Polska ma najd³u¿szy odcinekzewnêtrznej granicy Unii.¿ 10 rodzin repatriantów

z Kazachstanu zaprosi³ w tym rokudo Polski powiat prudnicki naOpolszczy�nie. Czekaj¹ na nichumeblowane mieszkania, ale pracêgmina ma obowi¹zek zapewniætylko jednemu cz³onkowi rodziny.Powiatowy Urz¹d Pracy zapewnia,


¿e dla repatriantów zorganizujeszkolenia jêzykowe i zawodowe.Przyjmuj¹c repatriantów, gminymog¹ liczyæ na pomoc pañstwa, aletylko wtedy, gdy zaproszenie niebêdzie skierowane do konkretnychosób - w tym przypadku dostaj¹ 110tys. z³. Je�li zaproszenie jestimienne, pañstwo daje tylko 4 tys.W sumie do Polski przyjecha³o ju¿ponad 30 osób, a do koñca grudniaprzybêdzie kolejne 19.¿ Wniosek sejmowej

komisji �ledczej ds. PKN Orlendotycz¹cy zabezpieczenia doku-mentów finansowych fundacjiJolanty Kwa�niewskiej «Porozu-mienie bez barier» zostanie zwró-cony komisji. Wniosek nie spe³niawymogów ustawowych.¿ W Ramsowie ko³o Ol-

sztyna podpisano polsko-litewskiprotokó³ reguluj¹cy wzajemn¹wspó³pracê transgraniczn¹. Do-kument zak³ada wspólny udzia³Polski, Litwy i rosyjskiego obwodukaliningradzkiego w unijnymprogramie �Interreg�. Ze �rodkówunijnych na realizacjê wzajemnychprzedsiêwziêæ Polska otrzyma³aponad 24 mln euro, Litwa - ponad12 mln, natomiast obwód kalinin-gradzki - ponad 4 mln euro. Dziêkieuropejskim funduszom i pod-pisanemu protoko³owi poprawionazostanie infrastruktura na ob-szarach przygranicznych.¿ Premier Marek Belka

uwa¿a, ¿e wybory parlamentarnepowinny siê odbyæ w drugiejpo³owie maja. Przypomnia³, ¿ewybory powinny byæ wiosn¹, botakie by³y obietnice polityczne.Jego zdaniem pozwoli to na uni-kniêcie niekorzystnego po³¹czeniajesiennych wyborów z przygoto-waniami bud¿etu na kolejny rok.¿ System obrony prze-

ciwrakietowej ma olbrzymie zna-czenie dla �wiatowego bezpie-czeñstwa, ale najwa¿niejsze de-cyzje w tej sprawie jeszcze nie

zapad³y w USA - powiedzia³minister obrony, Jerzy Szmaj-dziñski. Tym bardziej przedwcze-sne jest mówienie o rozmieszcze-niu czê�ci systemu w Europie,równie¿ w Polsce - doda³. Brytyj-ska gazeta «Independent» donios³a,¿e premier Tony Blair w tajemnicyzgodzi³ siê na dyslokacjê amery-kañskich pocisków przechwy-tuj¹cych na terytorium brytyjskim.¿ By³y szef Agencji Wy-

wiadu Zbigniew Siemi¹tkowskiprzekroczy³ swoje uprawnienia wsprawie tzw. teczki premiera MarkaBelki, za³o¿onej przez s³u¿byspecjalne PRL - uzna³a sejmowakomisja ds. s³u¿b specjalnych. Wzwi¹zku z tym skierowa³a doprokuratury zawiadomienie opodejrzeniu pope³nienia przestêp-stwa przez Siemi¹tkowskiego.¿ Platforma Obywatels-

ka zebra³a ju¿ 300 tys. podpisówpod wnioskiem o referendum wsprawie likwidacji Senatu, zmniej-szenia liczby pos³ów o po³owê,jednomandatowych okrêgów wwyborach do Sejmu i zniesieniaimmunitetu parlamentarnego.¿ A¿ 90 proc. ankieto-

wanych Polaków deklaruje dumêz przynale¿no�ci narodowej; 8proc. respondentów nie jest dum-nych z faktu bycia Polakiem -wynika z sonda¿u CBOS, opubli-kowanego.¿ Obraduj¹cy w War-

szawie VIII Kongres PSL upo-wa¿ni³ prezesa partii do pro-wadzenia rozmów z innymi ugru-powaniami chrze�cijañsko-ludo-wymi, w celu zacie�nienia wspó³-pracy, nie wy³¹czaj¹c po³¹czenia wjedn¹ formacjê polityczn¹. Kongresprzyj¹³ strategiê programow¹partii. Te priorytety to m.in.:przekszta³cenie Senatu w izbêsamorz¹dow¹, wycofanie wojskpolskich z Iraku, UE jako Europaojczyzn i sprzeciw wobec obec-nego projektu Konstytucji UE.

KULTURA

¿ Sta³a ekspozycja Mu-zeum Powstania Warszawskiego,mieszcz¹cego siê przy ul. Przy-okopowej na Woli, zosta³a uroczy-�cie otwarta dla publiczno�ci.Otwarcie placówki, dokonaneprzez prezydenta stolicy LechaKaczyñskiego, poprzedzi³ koncertTomasza Stañki z zespo³em.¿ Ksi¹¿ka �Gnój� Woj-

ciecha Kuczoka zosta³a nagro-dzona tegoroczn¹ nagrod¹ literack¹Nike. Nagroda ta, przyznawana zanajlepsz¹ ksi¹¿kê roku, jest uzna-wana za najbardziej presti¿ow¹nagrodê literack¹ w Polsce. Funda-torami nagrody Nike s¹ GazetaWyborcza i NICOM Consulting.Autor nagrodzonej ksi¹¿ki otrzy-ma³ statuetkê Nike d³uta GustawaZem³y oraz nagrodê w wysoko�ci100 tys. z³.¿ Z «Opowie�ciami»

Ezopa wyst¹pi³ przed polonijn¹publiczno�ci¹ w KaliningradziePolski Konwój Kultury z³o¿ony zaktorów scen �l¹skich. W spektakluczynny udzia³ bra³a widownia,które wiêkszo�æ stanowi³y dziecipochodzenia polskiego miesz-kaj¹ce w Obwodzie Kaliningrad-zkim. Obok samego wystêpu PolskiKonwój Kultury przywióz³ dzie-ciom polskie podrêczniki, przyboryszkolne, filmy oraz nagrania pols-kiej muzyki klasycznej i wspó³-czesnej.¿ Prezydent Aleksander

Kwa�niewski otworzy³ gruntownieodremontowan¹ Bibliotekê Polsk¹w Pary¿u. Biblioteka powsta³a w1838 r., zajmuj¹ca siedemnas-towieczny pa³ac na Wyspie �wiê-tego Ludwika, to najstarsza tegorodzaju placówka poza granicamiPolski. Wicemarsza³ek SenatuJolanta Danielak przypomnia³a, ¿eremont placówki wspomóg³ Senatdotacj¹ w wysoko�ci 5 mln z³. Oresztê pieniêdzy postara³a siê


emigracyjna Fundacja im. Zyg-munta Lubicz-Zaleskiego.¿ Dyplomy za wybitne

zas³ugi dla promocji Polski w�wiecie w 2003 r. wrêczy³ 19osobom i instytucjom ministerspraw zagranicznych W³odzimierzCimoszewicz. W�ród wyró¿nio-nych znale�li siê m.in. prof. AnnaWolff-Powêska - szefowa InstytutuZachodniego w Poznaniu, re¿yserteatralny Krzysztof Warlikowski,reprezentacja siatkarzy do lat 21,która w ubieg³ym roku zdoby³amistrzostwo �wiata juniorów, iautorzy programu TVP «Europa dasiê lubiæ». Przemawiaj¹c na uro-czysto�ci wrêczenia dyplomówszef MSZ podziêkowa³ wszystkimwyró¿nionym za promowanieprzez nich Polski w �wiecie i prosi³,by kontynuowali tê pracê.¿ Dwie splecione w

u�cisku rêce - symbol ludzkiejsolidarno�ci i wspólnej pamiêci.Obok krótki tekst po polsku iwêgiersku. Prezydent WêgierFerenc Madl i marsza³ek SenatuLongin Pastusiak ods³onili wcentrum Budapesztu pami¹tkow¹tablicê po�wiêcon¹ KomitetowiObywatelskiemu do spraw PomocyUchod�com Polski na Wêgrzech ijego prezesowi Henrykowi S³awi-kowi. Podczas II wojny �wiatowejazyl na Wêgrzech znalaz³o blisko100 tys. Polaków. Pierwsi trafilitam ju¿ 17 wrze�nia 1939 r. -Nadrabiamy zaniedbania po wo-jennych pokoleniach - mówi³prezydent Wêgier Ferenc Madl,przypominaj¹c obok HenrykaS³awika Jozsefa Antalla, który jakope³nomocnik wêgierskiego rz¹duds. uchod�ców pomaga³ cywilnymuciekinierom zyskuj¹c przydomekOjca Polaków.¿ Film «Cudownie oca-

lony» w re¿yserii Janusza Zaors-kiego zdoby³ Grand Prix oraznagrodê za najlepsz¹ rolê mêsk¹ dlaMariana Opani na festiwalu filmówtelewizyjnych «Z³ota szkatu³ka» w

P³owdiw, w Bu³garii. Akcja filmurozgrywa siê w latach 60. napolskiej prowincji. Jej bohateremjest wdowiec Miko³aj Biesaga(Marian Opania). Uda³o mu siê wsposób cudowny ocaleæ podczaswojny w 1939 roku. Wtedy po-przysi¹g³, ¿e w zamian za ura-towanie ¿ycia zbuduje kapliczkê.Zabiera siê za to w czasach, gdystosunki pañstwo-Ko�ció³ s¹,delikatnie mówi¹c, napiête. Nadodatek syn Miko³aja jest cz³on-kiem PZPR i akcja ojca mo¿ezaszkodziæ jego karierze.¿ W Siedlcach po raz

pierwszy publicznie pokazanojedyny w Polsce obraz El Greca -«Ekstaza �wiêtego Franciszka».Obraz przedstawia moment ekstazy�wiêtego Franciszka po otrzymaniustygmatów. 40 lat temu cennep³ótno odkry³y przypadkowo wKosowie Lackim na Podlasiuodnalaz³y studentki historii sztuki.Przez wiele lat studiowa³y dzie³o ikonsultowa³y swoje odkrycie zhistorykami na ca³ym �wiecie. Ciza� potwierdzili jego autentycz-no�æ. El Greco to malarz hiszpañskipochodzenia greckiego, jeden znajwybitniejszych przedstawicielimanieryzmu, uczeñ Tycjana.¿ W Warszawie zmar³

prof. Tomasz Strzembosz, wybitnyhistoryk, specjalizuj¹cy siê wnajnowszych dziejach Polski. By³prekursorem badañ nad dziejamipartyzantki i konspiracji na Kre-sach Pó³nocno-Wschodnich RP wczasie pierwszej okupacji sowiec-kiej 1939-1941 oraz znawc¹ so-wieckiego systemu okupacyjnego.Do najbardziej znanych jego pracnale¿¹ m.in.: «Saga o £upaszce»,«Szare Szeregi jako organizacjawychowawcza», «Bohaterowie»Kamieni na szaniec« w �wietledokumentów» oraz «Rzeczpo-spolita podziemna».¿ Ok. 23 tys. osób od-

wiedzi³o 8. Targi Ksi¹¿ki, którezakoñczy³y siê w Krakowie. W tym

roku przyjecha³o na targi 330wydawców z ca³ego kraju - naj-wiêcej w historii tej imprezy.Najwiêksze kolejki ustawia³y siêpo autografy laureata nagrodyNIKE Wojciecha Kuczoka, OlgiTokarczuk, Katarzyny Grocholi,Ewy Lipskiej, ks. Mieczys³awaMaliñskiego oraz obchodz¹cego70. urodziny biskupa TadeuszaPieronka. T³umy oblega³y tak¿eJana Mariê Rokitê, który pod-pisywa³ «Alfabet Rokity». Wy-dawcy sprzedali wszystkie przy-wiezione na targi egzemplarzepowie�ci «Gnój» Wojciecha Ku-czoka i najnowszego zbioru jegoopowiadañ «Widmokr¹g».¿ Piotr Trzaskalski, re-

¿yser obsypanego nagrodami«Ediego» zakoñczy³ zdjêcia doswojego nowego filmu pt.«Mistrz». To opowie�æ o rosyjskimcyrkowcu, specjalizuj¹cym siê wrzucaniu no¿ami, który wyrusza wpodró¿ do Pary¿a. Towarzyszy muasystentka And¿ela. Pod drodze dotej dwójki do³¹cza polski akor-deonista.¿ Andrzej Wajda znalaz³

siê w�ród czterech laureatówpierwszej edycji nagrody GwiazdaBa³tyku, przyznawanej wybitnymosobom �wiata kultury i dzia-³aczom spo³ecznym z krajów po³o-¿onych nad Ba³tykiem. Nagrodazosta³a wrêczona w Petersburgu.Nagroda Gwiazda Ba³tyku towspólna inicjatywa kilku orga-nizacji, m.in. Ministerstwa Kulturyi Komunikacji Masowej FederacjiRosyjskiej, Rosyjskiego Zwi¹zkuDzia³aczy Teatralnych, KomitetuKultury Administracji Sankt Pe-tersburga oraz �wiatowego KlubuPetersbur¿an. Nagroda bêdzieprzyznawana corocznie wybitnymosobisto�ciom �wiata kultury,dzia³aczom spo³ecznym, a tak¿ebiznesmenom z krajów basenumorza Ba³tyckiego.

Robert TrzaskaSerwis �Polska-Polacy�


W ostatnim dniu sierpnia 2004 -w swym ¿yciu po ¿yciu � HenrykS³awik (1894 � 1944) doczeka³ siêchwil szczególnych. Uroczysto�æw Pa³acu Prezydenta RP by³a Jemupo�wiêcona. Ka¿dy kto tam siêznalaz³ nie mia³ w¹tpliwo�ci, ¿e otopostawiony zosta³ kolejny krok, by tenpolski patriota ze �l¹ska, któryw czasie II wojny �wiatowej na Wêg-rzech, kieruj¹c Komitetem Oby-watelskim do Spraw Opieki nadPolskimi Uchod�cami, przyczyni³ siêdo uratowania ponad 5 tysiêcypolskich ¯ydów, otrzyma³ wreszcienale¿ne mu miejsce w �wiadomo�cinarodowej Polaków !

Na zaproszenie Gospodarza �Pana Aleksandra Kwa�niewskiegona przedpremierowy pokaz filmudokumentalnego TVP Marka Maldisai Grzegorza £ubczyka pt. �HenrykS³awik. Polski Wallenberg� przybyliznakomici go�cie. Znale�li siê w�ródnich m.in. ministrowie z szefemresortu Kultury � WaldemaremD¹browskim, Nuncjusz Apostolskiw Polsce � arcybiskup Józef Kowal-czyk, wicemarsza³ek Senatu RP �Kazimierz Kutz, wiceministrowie MSZ� Adam Rotfeld i Bogus³aw Zalewski,ambasadorowie Wêgier � MihályGyör i Izraela � David Peleg, przed-stawiciele elity ¿ydowskiej w Polsceoraz ministrowie w Kancelarii Prezy-denta RP � Jolanta Szymanek �Deresz i Dariusz Szymczycha.

W tre�æ i atmosferê filmowegodokumentu wprowadzili jego twórcy.Grzegorz £ubczyk, b. ambasador RPw RW, autor ksi¹¿ki �Polski Wallen-berg. Rzecz o Henryku S³awiku�powiedzia³, ¿e znalaz³ w S³awiku ca³¹paletê cech, warto�ci i postaw, jakichbardzo brakuje w naszym co-dziennym ¿yciu, nie mówi¹c o wspó³-czesnym ¿yciu publicznym i politycz-nym. Dramat za� ludzi po wojnieprzez dziesiêciolecia odrzuconych izapomnianych � czego dozna³aRodzina S³awików � sprawi³a, ¿epostanowi³ stan¹æ w ich obronie.Z kolei Marek Maldis wyzna³, ¿e dlaniego dodatkow¹ inspiracj¹ i zachêt¹do pracy nad filmem by³o uhono-rowanie przez izraelski Instytut �YadVashem� jego Babci za ratowanie�ydów tytu³em �Sprawiedliwej w�ródNarodów �wiata�.

Po projekcji filmu Prezydent

Drugie ¿ycie Henryka S³awikaAleksander Kwa�niewski odznaczy³po�miertnie Henryka S³awika � zawybitne zas³ugi w niesieniu pomocyuchod�com podczas II wojny �wiato-wej, za bohaterstwo w ratowaniu¿ycia ludzkiego � Krzy¿em Koman-dorskim z Gwiazd¹ Orderu Od-rodzenia Polski. To pierwsze odzakoñczenia wojny wysokie odzna-

czenie pañstwowe - w 60-t¹ rocznicêmêczeñskiej �mierci Bohateraw hitlerowskim obozie Mauthausen -w imieniu Rodziny odebra³a JadwigaKutermak � Wieczorek, wnuczkaprezesa Komitetu Obywatelskiego.

Zwracaj¹c siê do uczestnikówuroczysto�ci wzruszony PrezydentRP m.in. powiedzia³ :

�Tak naprawdê, to po tym filmiei po tej historii nale¿a³oby milczeæ iprze¿yæ to, co przed chwil¹ widzieli�-my (...) 60 lat czeka³ polski Wallen-berg na uznanie i wdziêczno�æ.Dzisiaj dajemy temu uznaniu jedno-znaczny wyraz, a to wysokie odzna-czenie niech bêdzie symbolicznym,spó�nionym podziêkowaniem za jegowielk¹ odwagê i wielkie dzie³o. Niechbêdzie t¹ skromn¹ puent¹ do filmu,który przynosi tak wiele istotnychstwierdzeñ i obrazów. (...) Chcêpodziêkowaæ autorom filmu � panuMarkowi Maldisowi i panu Grze-gorzowi £ubczykowi � najpierw zaksi¹¿kê, potem za scenariusz, pó�-niej za film, który Panowie stwo-rzyli�cie i który mogli�my obejrzeæ�.

Prezydent Kwa�niewski na rêceambasadorów Wêgier i Izraelaprzekaza³ wyrazy uznania prezy-dentom � Ferencowi Madlowi iMoshe Katsawowi za objêcie wrazz nim honorowego patronatu nad tymfilmem, co jest ewenementem w skali

miêdzynarodowej. Podkre�li³ te¿godn¹ najwiêkszej wdziêczno�cipomoc Wêgrów, jakiej udzielili wlatach wojny tysi¹com polskichuchod�ców wojskowych i cywilnych,a której piêknym symbolem pozo-sta³a postaæ Jozsefa Antalla, pe³no-mocnika rz¹du Królestwa Wêgier doopieki nad uchod�cami wojennymi.Nawi¹zuj¹c do wspó³dzia³ania S³a-wika z Antallem, prezydent RPpowiedzia³ : �Ta lojalno�æ by³a nieby-wa³a, bo to, co us³yszeli�my w filmie,kiedy torturowany S³awik nie wyda³Niemcom Antalla, a na jego ciche�Dziêkujê� odpowiedzia³ tylko : �Takp³aci Polska� � jest najpiêkniejsze inajbardziej moralne ze wszystkiego,co mo¿na sobie wyobraziæ�.

Wnuczka Henryka S³awika wimieniu swej Matki � Krystyny, któraz powodu stanu zdrowia nie mog³awzi¹æ udzia³u w uroczysto�ciach,podziêkowa³a Panu Prezydentowi zawysokie odznaczenie, a autoromdokumentu za film. Koñcz¹c powie-dzia³a : �Panie Prezydencie ! Proszêmi pozwoliæ w Pana obecno�ci �z ca³ego serca podziêkowaæ � uzna-nemu za cz³onka Rodziny S³awików� Panu Ambasadorowi Grzegorzowi£ubczykowi. Bez niego tego wszyst-kiego, by nie by³o. Dziêkujê PanuBogu, ¿e w tym d¹¿eniu do wydobyciamojego Ojca z niepamiêci, da³ mu si³êi wytrwa³o�æ, bo przeszkód i utrudnieñmia³ wiele�.

* * * W tym samym czasie w Kato-wicach jego radni � odpowiadaj¹c nawniosek Rady G³ównej FederacjiStowarzyszeñ Polsko � WêgierskichRP z wiosny 2002 roku � podjêlidecyzjê o nazwaniu jednego z naj-wiêkszych rond w mie�cie imieniemHenryka S³awika. Z kolei w dniu17 wrze�nia br. z inicjatywy Woje-wody �l¹skiego � Lechos³awa Ja-rzêbskiego na murach kaplicy nacmentarzu przy ul. Sienkiewicza wKatowicach z udzia³em premieraMarka Belki ods³oniêto tablicê upa-miêtniaj¹c¹ dokonania HenrykaS³awika. Gospodarze �l¹ska, Pre-mier RP oraz metropolita katowicki �arcybiskup Zimoñ podziêkowali te¿obecnemu na uroczysto�ciach Grze-gorzowi £ubczykowi za przypom-nienie �l¹zakom, kim by³ i czegodokona³ na Wêgrzech ich rodak �Henryk S³awik.

Serwis �Polska � Polacy�


�POSE£ PANA BOGA�Od ukazania siê w Warszawie w Oficynie �Rytm� mojej

ksi¹¿ki �Polski Wallenberg. Rzecz o Henryku S³awiku�, costa³o siê w grudniu 2003 roku, pozna³em wielu nieznanych miwcze�niej �wiadków ziemskiego losu ... �Pos³a Pana Boga�.Oto kim dla Cipory Lewawi jest polski patriota ze �l¹ska,cz³owiek, który w czasach holocaustu przyczyni³ siê douratowania ponad 5 tysiêcy ¯ydów z Polski. Do tej pory nikttak nie nazwa³ prezesa Komitetu Obywatelskiego do SprawOpieki nad Uchod�cami Polskimi na Wêgrzech. Te trzy krótkies³owa w ustach mieszkanki izraelskiego kibucu ile¿ o nimmówi¹ ! By tylko je us³yszeæ, warto by³o z ekip¹ TelewizjiPolskiej udaæ siê a¿ do Ziemi �wiêtej.

Dawna lokatorka sierociñca w Vácu nad wêgierskimDunajem w latach 1943 - 44 nie okaza³a siê zreszt¹ jedyn¹,która S³awikowi i jego g³ównemu partnerowi z ramienia w³adzKrólestwa Wêgier - Jozsefowi Antallowi przydaj¹ niebiañskichw³a�ciwo�ci. Opisuj¹c za� wygl¹d zewnêtrzny obu Anio³ów,jak ich okre�laj¹, skupiaj¹ siê na twarzach swych wybawców.I choæ z ka¿dym z uratowanych rozmawiali�my oddzielnie i wró¿nych miejscach Izraela to o �pe³nym dobra oczach� S³awikai Antalla opowiadaj¹ tak, jakby ostatni z nimi raz widzieli siêwczoraj, a nie 60 lat temu !

* * *Oto niektóre z refleksji i opinii, jakie z Markiem

Maldisem z TVP, z którym pracujemy nad tym dokumentem,us³yszeli�my na planie naszego filmu o Henryku S³awiku od�wiadków i uczestników wojennego dramatu. Odnale�li�myich w Polsce, na Wêgrzech, w Izraelu i w Austrii. Poproszeni,wrócili wspomnieniami do swej m³odo�ci i dzieciñstwa wczasach II wojny �wiatowej na Wêgrzech.

* * *TOVA FELDMAN z domu STEINER (jedna z dziewcz¹t

polskiego sierociñca w Vácu, dzi� mieszkanka Tel Avivu) : �ZVácu mam dobre wspomnienie. Wcze�niej chodzi³am staleg³odna, a tam by³o co je�æ. S³awik przysy³a³ nam marmoladê.Starsze dziewczêta smarowa³y ni¹ chleb i dawa³y m³odszym.Mam nawet takie zdjêcie (...) S³awik ! On uratowa³ du¿o¿ydowskich dzieci. Gdyby nie on to by�my zginêli. W koñcuna Wêgry te¿ przyszli Niemcy, a my prze¿yli�my�.

OLEXA JÓZSEFNÉ (mieszkanka wêgierskiegoVámosmikola, w którym do po³owy 1941 roku mieszkali polscyuchod�cy wojskowi, a nastêpnie Polacy ¿ydowskiegopochodzenia) : �W 1939 roku na wsi rzadko�ci¹ by³radioodbiornik. Ale proboszcz w Vámosmikola taki mia³ i unas on pierwszy us³ysza³, ¿e napadniêto na Polskê. Og³osi³ tona mszy w niedzielê i poprosi³, by�my od�piewali polski hymn.Nie ten pañstwowy, tylko �Bo¿e, co� Polskê�. Wêgierskie s³owaw ko�cio³ach katolickich znaj¹ wszyscy.

To, oczywi�cie, nie jest ju¿ ta sama wie�. Du¿o nowychsiê tu sprowadzi³o, ale wszyscy s³yszeli o polskim oboziewojskowym. U nas systematycznie odbywaj¹ siê uroczysto�cisk³adania wieñców pod tablic¹, mówi¹c¹ o tym obozie. Moj¹ksi¹¿eczkê, któr¹ napisa³am o polskich uchod�cach te¿ wwiêkszo�ci wykupiono w³a�nie w Vámosmikola�.

JAN STOLARSKI /uchod�ca z polskiego obozu

wojskowego w Vámosmikola/ : �Patrz¹ na nas jako� dziwnie.Cisza. Nagle jedna kobieta podchodzi do p³otu i wrêcza namwinogrona... To by³ wzruszaj¹cy moment. Nastêpnego dnia,rano, do tego samego drewnianego p³otu podesz³a stara kobietaz koszem na plecach. Porozmawia³a z ¿o³nierzem wêgierskim.Ten wzruszy³ ramionami, po czym ona zaczê³a czêstowaæ nasbu³kami, jedn¹, drug¹, trzeci¹ . . . W po³udnie dowiedzieli�mysiê, ¿e w tej wsi zawi¹za³ siê Komitet Pomocy Polakom. Najego czele stan¹³ burmistrz i jacy� zacniejsi obywatele, którzyna pocz¹tek zebrali cztery metry m¹ki i prosiaka dla polskich¿o³nierzy�.

CIPORA LEWAWI z domu CYLA EHRENKRANZ(sierota z Vácu, cudem prze¿y³a w Stryju mord hitlerowcówna ca³ej jej rodzinie): �Zosta³am sama jedna na tym �wiecie.Je�li wiêc ja dzi� ¿yjê w Izraelu i mam tak du¿¹ w³asn¹ rodzinê,dzieci, wnuków i prawnuków to dlatego, ¿e S³awik mnieuratowa³. Ja wierzê, ¿e on by³ pos³em Pana Boga ! Ja my�lê, ¿ei Antall by³ pos³em Pana Boga !�

Z dziennika, pisanego przez Cylê, pod dat¹ 26 stycznia1944 roku : �By³ dzi� dr Antall i prezes S³awik z go�cin¹.Wszystko by³o w najlepszym porz¹dku. Mamy doskona³¹opiniê i musimy j¹ nadal trzymaæ. Zrobili kilka zdjêæ z nami.Mo¿liwe, ¿e podadz¹ je do gazety. Ja przemówi³am do S³awika.Najwa¿niejsze, ¿e odnie�li dobre wra¿enie i chwa³a Bogu, ¿eju¿ po wszystkim�.

SALAMON-RACZ TAMÁS (sekretarz Wêgiersko �Polskiego Komitetu Pomocy Uchod�com, jeden znajaktywniejszych wêgierskich opiekunów Polaków): �Podwakroæ by³ zagro¿ony ten, kto poza tym ¿e by³ Polakiem by³te¿ ¯ydem. Je¿eli uchod�ca by³ Polakiem, to trzeba by³o mupomóc. Gdy za� by³ Polakiem ¿ydowskiego pochodzenia, tonale¿a³o mu pomóc podwójnie. Tê niepisan¹ zasadê akceptowa³zarówno Antall, jak i S³awik (...) O S³awiku mogê powiedzieætyle, ¿e by³ uciele�nieniem uczciwo�ci, mi³o�ci, przyja�nii dobroduszno�ci. Nigdy na my�l mu nie przysz³o, czy danejosobie trzeba czy nie trzeba pomóc. On zawsze pomaga³�.

SOFI MAGIDS z domu ROTTMAN, a w sierociñcu jakoZOFIA CZERNA (redaktor internatowej gazetki �Przystanekna wêdrówce�, obecnie mieszka w Wiedniu) : �Wydawa³amgazetkê. Pisa³am do niej wiersze. Gdy go�cie przyje¿d¿ali todeklamowali�my w³asne wierszyki. Pisa³am te¿ na cze�ædoktora Antalla. On czêsto nas odwiedza³. By³ dla nas jakprawdziwy ojciec�.

ERNEST NI¯A£OWSKI (cz³onek Polonii wêgierskiej,budapeszteñczyk): �S³awik przy pomocy Antalla uratowa³bardzo du¿o ¯ydów, a dzisiaj na Wêgrzech s³ychaæ tylko oWallenbergu. Jest pytanie : kto zrobi³ wiêcej ? Ja nie mamw¹tpliwo�ci. Zna³em S³awika i wiem, ile mu Polacy i ¯ydzizawdziêczaj¹ !�

LUDWIK HALPERIN na Wêgrzech jako HAJDA(boglarczyk, uczeñ s³ynnego polskiego gimnazjum nadBalatonem, krakowianin, dzi� obywatel Izraela): �Oczy S³awikawyra¿a³y dobroæ. Zawsze staram siê zapamiêtaæ cz³owieka,który drugiemu czyni dobrze. On zap³aci³ ¿yciem za pomaganienam. By³o mi bardzo smutno, gdy siê o tym dowiedzia³em.Chocia¿ nie zna³em go d³ugo to nigdy nie zapomnê tego, ¿ewys³a³ mnie do Balatonbogláru, czym mnie uratowa³�.

STEFANIA PIELOK (�l¹zaczka, pracownica biuraKomitetu Obywatelskiego, jedna z najbardziej zaufanych osóbS³awika w jego biurze/ : �S³awik i Antall to bardzo warto�ciowi

�wiadkowie historii na planie filmu TVP �Henryk S³awik. Polski Wallenberg�


ludzie. Gdyby takimi nie byli to po wojnie by o nich niemówiono �le. Bo �le czêsto siê mówi o ludziach dobrych, anie o z³ych. Z tego, ¿e pomagali nie mieli ¿adnych zysków, awrêcz odwrotnie�.

EDITH ANTALL � HÉJJ LÁSZLÓNÉ (córka�Ojczulka Polaków�, jak polscy uchod�cy nazwali JozsefaAntalla, budapesztenka): �Z moim ojcem ³¹czy³y �wujkaHenryka� najpierw kontakty s³u¿bowe, a pó�niej tak¿eprzyja�ñ. Prawdziwa, g³êboka, taka przyja�ñ na ca³e ¿ycie (...)

Po przejêciu w³adzy przez komunistów u nas nie mo¿naby³o rozmawiaæ o sprawie uchod�ców. A poniewa¿ mój ojciecnie kolaborowa³ z komunistami odebrano mu emeryturêministerialn¹ i udziela³ lekcji jêzyka. Z tego siê rodziceutrzymywali. A ¿e S³awika te¿ zapomniano to, po prostu,straszne. A powinno siê go szanowaæ i czciæ jak bohatera. Obywreszcie teraz, ksi¹¿k¹ i filmem, uda³o siê przywróciæ jegodobre imiê�.

KÁROLY KAPRONCZAY (historyk wêgierski, jedenz najlepszych znawców dziejów uchod�stwa polskiego naWêgrzech w czasie II wojny �wiatowej) : �S³awika rzeczywi�ciemo¿na nazwaæ «polskim Wallenbergiem». Uratowa³ wielu¯ydów � rodaków. On wiedzia³ najlepiej ilu ich przebywa naWêgrzech, ilu z nich jest zagro¿onych, w jaki sposób mo¿naim pomóc. W tych dzia³aniach jego partnerem by³ Antall. Alebyli te¿ inni. S³awik odegra³ w tym czo³ow¹ rolê. Ratuj¹cychnie nale¿y jednak zawê¿aæ do dwóch osób, zarówno po polskiej,jak i wêgierskiej stronie�.

BARBARA CZERWIÑSKA (pracownica SekcjiPolskiej w wegierskim Urzêdzie ds.Uchod�ców u Antalla) :�S³awik pozytywnie wyró¿nia³ siê zdolno�ciami orga-nizatorskimi. Zapanowaæ nad sfrustrowanymi uchod�cami tonie lada sztuka. Potrafi³ my�leæ do przodu�.

ICCAK CZERNY z domu ROTTMAN, brat SofiMagids /lokator sierociñca w Vácu, dzi� obywatel Izraela/ :�Pobytu w Vácu nigdy nie zapomnê. Razem z siostr¹, która

mieszka w Wiedniu, wziêli�my udzia³ w uroczysto�ciach wYad Vashem w Jerozolimie podczas po�miertnego nadaniaS³awikowi tytu³u �Sprawiedliwy W�ród Narodów �wiata�. Jakrzadko kto zas³u¿y³ na to honorowe wyró¿nienie�.

HENRYK ZVI ZIMMERMANN (polski ̄ yd ze Ska³ynad Zbruczem, prawnik po Uniwersytecie Jagielloñskim,cudem uciek³ na Wêgry z niemieckiego obozu pracy wBie¿anowie, przez pó³ roku bliski wspó³pracownik S³awika wratowaniu polskich ̄ ydów) : �Nie znam wielu szlachetniejszychi bardziej uczciwych ludzi i patriotów polskich jak S³awik.Przyje¿d¿am do Budapesztu, by sp³acaæ d³ug mego sumieniarównie¿ tym Wêgrom, którzy ratowali ¯ydów, Antallowi,hrabinie Szapáry. Ja nie mogê zapomnieæ tego, ¿e wieluPolaków ratowa³o ̄ ydów z nara¿eniem w³asnego ¿ycia. Chcêteraz doprowadziæ do tego, by naród ¿ydowski odp³aci³S³awikowi za to, co on dla nas zrobi³ (...)/

Wizyta w Vácu teraz, po 60 latach, wprowadzi³a mnie wstan, w którym bi³em siê z my�lami. Jak to mo¿liwe, pyta³emsam siebie, ¿e naród taki jak Niemcy mia³ odwagê zorga-nizowaæ armiê morderców do zniszczenia drugiego narodu !�

KRYSTYNA KUTERMAK (córka Henryka S³awika,uczestnika trzech powstañ �l¹skich o polsko�æ tego regionu;mieszkanka Katowic, miasta, w którym przed wojn¹ jej Ojciecd³ugie lata by³ m.in. naczelnym �Gazety Robotniczej�): �Ojciecby³ �l¹zakiem z krwi i ko�ci. To s¹ ludzie szczerzy, lojalni. Jakci powiedz¹ bia³e to jest bia³e ! (...)

Gdy opowiada o ostatnim z nim spotkaniu w po³owie 1944roku pod os³on¹ nocy w kryjówce nad Balatonem w pewnymmomencie milknie, a na policzkach pojawiaj¹ siê ³zy. Trzymaw rêku z³oty zegarek, jaki 60 lat temu podarowa³ jej ojciec. Pochwili : �Po nim zosta³a mi pamiêæ, têsknota. Zosta³a migodno�æ i wiara w to, ¿e to co robi³ nie pójdzie na marne. Takca³kowicie !�

GRZEGORZ £UBCZYKSerwis �Polska � Polacy�

Grzegorz Lubczyk (1946)- absolwent polonistyki i dzienn-ikarstwa Uniwersytetu War-szawskiego. Wieloletni kores-pondent �Sztandaru M³odych»,�¯ycia Warszawy» i �Rzeczpo-spolitej» na Wêgrzech. W latach1997-2001 Ambasador RP wBudapeszcie. Od 2002 r. wi-ceprezes Fundacji �PomocPolakom na Wschodzie». Autorm.in. ksi¹¿ek: Wêgierski czy-�ciec (1988) i Wielog³os wê-gierski1994). Odznaczony Krzy-¿em �rednim Orderu Zas³ugiRepubliki Wêgierskiej z Gwiaz-d¹. Honorowy obywatel miastaVamosmikola.

Ksiêgarnia Internetowawww.rytm-wydawnictwo.pl

Henryk Slawik - �Polski Wallen-berg» - podczas II wojny �wiatowej naWêgrzech ocali³ przed zag³ad¹ ponadpiêæ tysiêcy polskich ̄ ydów.

Autor ksi¹¿ki - na podstawiedokumentów, relacji i wspomnieñbezpo�rednich �wiadków, a tak¿ebogatego zbioru zdjêæ - przybli¿apostaæ i czyny tego niezwykle szla-chetnego cz³owieka, jednego z wiel-kich �sprawiedliwych» XX wieku.

Henryk Slawik, nie zwa¿aj¹c nanic, ratowa³ uchod�ców z Ojczyzny.Uchroni³ tak¿e przed �mierci¹ przy-jaciela, Józsefa Antalla, �OjczulkaPolaków» - podczas przes³uchania nagestapo wzi¹³ na siebie jego �winê».Za swoj¹ postawê zap³aci³ najwy¿sz¹cenê. W 1944 r. zosta³ zamordowanyprzez hitlerowców w Mauthausen.

Zapraszamy do przeczytania ksi¹¿ki w bibliotece «Domu Polonii» Stowarzyszenia Kultury Polskiej w Charkowie


O ¿yciu Polonii na wschodzie Ukrainy

W sierpniu tego roku mia³amokazje przebywaæ w Polsce. Aponiewa¿ by³a to moja pierwszawyprawa do Polski.

Wszystko by³o niezwyk³ei piêkne. Zadziwi³o mnie wiele� i naród, i jego kultura, i ¿yciezwyczaje jego mieszkañców.Jakbym na jaw zetknê³a siê zbajk¹.

Pierwsze miasto, któreprzywita³o nas to, Warszawa.Dojechali�my tam wieczorem.I mogli�my zobaczyæ stolicêPolski, zatopion¹ w nocnych�wiat³ach. Byli�my w ko�ciele�w. Anny, z³o¿yli�my kwiatypod pomnikiem Nieznanego Zo³nie¿a.

Nastêpnego dnia pojechali�mypod morze Ba³tyckie. I chocia¿ wodaby³a ch³odna, k¹pali�my siê, spa-

cerowali�my brzegiem morza. Mie-szkali�my w miêdzynarodowymobozie. W mie�cie Dwi¿yno, gdzie

by³y tak¿e dzieci z innych krajów.Nasi opiekunowie du¿e opo-

wiadali nam o swoim kraju. Staralisiê uatrakcyjniæ nasz pobyt or-

ganizuj¹c ro¿ne dyskoteki, konkursy,quizy...

I tak dni up³ywa³y niepostrze-¿enie. Z Dwi¿yna jechali�my nawycieczki do innych ciekawychmiast. Byli�my tak¿e w Gdañ-sku i Ko³ob¿egu. W obydwutych miastach najwiêksze wra-¿enie zrobi³y na mnie Starówki,gdzie zaopatrzyli�my siê wpami¹tki dla bliskich.

Min¹³ 21 dzieñ. Kiedymusieli�my ¿egnaæ siê z kra-jem, który sta³ siê nam bardzobliskim, kiedy zajmowali�mymiejsca w autobusie, w oczachwielu z nas pojawi³y siê ³zy.

Chyba na zawsze zapamiêtam wa-kacje 2004 roku i dni spêdzone wPolsce.

Ania Iwanczuk

Po raz pierwszy grupa dzieciz Charkowa razem z dzieæmi z Ni-kopola (bwód Dniepropietrowski)z Ukrainy odpoczywa³a od 11 do29 sierpnia 2004 rokuna kolonii,finansowanej przez PK Bankz Warszawy. W organizacji wyjazduna odpoczynek pomog³a ¿ona Kon-sula Generalnego RP w CharkowiePani El¿bieta Ksi¹¿ek.

Dzieci wypoczywa³y w pols-kim miasteczku Dwi¿yno w woje-wództwie pomorskim, niedalekoKo³obrzegu, gdzie mog³y podziwiaæpiêkny ba³tycki brzeg, ton¹cy w lesiesosnowym.

Nowe miejsce by³o wspania³¹okazj¹ dla m³odzie¿y do nawi¹-zywania znajomo�ci z rówie�nikamitak z Polski, jak i z Grecji. Wypo-czynek dzieci nie ograniczy³ siê jed-nak do samego pobytu w Dwi¿ynie.Uatrakcyjni³y go wyjazdy do Gdañ-ska, Kamienia Pomorskiego, Ko³o-brzegu. Aktywno�æ dzieci przeja-wia³a siê w udziale imprezach

sportowych, koncertach, dyskote-kach. Wspólnie z polsk¹ m³odzie¿¹nasze dzieci �piewa³y hymn Polski,wzruszaj¹c¹ pie�ñ �Polskie kwiaty�.Za swoj¹ aktywno�æ otrzyma³ydyplom. Na po¿egnalnym koncercie�piewano ukraiñskie piosenki, tañ-czono ukraiñskie ludowe tañce.Ka¿de z dzieci zosta³o tak¿e wyró¿-nione indywidualnym dyplomem. Powspólnie spêdzonych tygodniachtrudno by³o rozstawaæ siê, Po¿e-gnanie nie odby³o siê bez ³ez, ale ³ezpe³nych szczê�cia i wdziêczno�ci.W uszach pozosta³a melodia �Tuwszêdzie jest moja ojczyzna...�

Chcia³abym serdecznie podziê-kowaæ za umo¿liwienie nam tegowspania³ego wypoczynku PanieEl¿biecie Ksi¹¿ek ca³emu kierow-nictwu NBP, kierownikowi obozupanu Bogus³awowi Florkowskiemu,panu Kazimierzowi Bêdkowskiemu,panu Bogumi³owi Kardyszi.

Ludmi³a Kabaniec

Podczas jesiennej szarugiz przyjemno�ci¹ powracam wspo-mnieniami do dni, spêdzonychw Przasnyszu, w niedu¿ym mias-teczku w województwie mazo-wieckim, otoczonym malowniczymkrajobrazem i bogatym w zabytki.Kolonie by³y zorganizowane tak, ¿enie by³o czasu aby siê nudziæ.Ka¿dego dnia odbywa³y siê ró¿neciekawe wycieczki, pod czas któ-rych poznawali�my historiê i kulturêPolski. Zwiedzili�my siedzibêmistrzów Zakonu Krzy¿ackiego,Pa³aæ Na Wodzie, Grunwald, �wiêtyGaj, zamek Ksi¹¿¹t Mazowieckichw Ciechanowie i inne piêkne za-bytki historyczne.

Nie brakowa³o i rozrywek -dyskoteka, kie³baski tradycyjniesma¿one przy ognisku, koncert,w którym uczestniczy³am razemz kole¿ankami, basen, a tak¿e mo¿-liwo�æ zapoznania siê z dzieæmiinnych krajów. A najwa¿niejsze, ¿ezawsze z nami by³y wspania³e Paniewychowawczynie, które umia³ydobraæ kluczyk do ka¿dego serca.Dziêkujê organizatorom za nie-zapomniane wra¿enia.

Jula Erdik

Na zawsze zapamiêtam wakacje 2004 roku


W tym roku pierwszy raz po-jecha³am do Polski. Bardzo mi siêspodoba³o. Moj¹ grupê otaczalidobrzy ludzi, którzy w czasie ca³egopobytu zastêpowali mi rodzinê.Mia³am okazjê zobaczyæ wieleciekawych zak¹tków Polski, poznaæpolsk¹ kulturê. Najbardziej za-chwyci³a mnie Warszawa, jej Sta-rówka z przepiêknym ZamkiemKrólewskim, barokowy pa³ac naWyspie. Mog³am tak¿e zobaczyæ

Moja pierwsza podró¿ do Polskipomniki wielkich Polaków Ko-pernika, Chopina. Jedn¹ z wieluatrakcji m.in. by³a równie¿ wy-cieczka do Ciechanowa, do p³oc-kiego ZOO, czy zwiedzanie mu-zeum wsi Mazowieckiej w Sierpcu.Cieszê siê, ¿e by³am w Polsce, ¿edziêki temu mam wielu nowychprzyjació³. Jestem bardzowdziêczna wszystkim tym, którzyprzyczynili siê do mojego wyjazdu.I wierze, ¿e nie by³ to mój ostatnipobyt w kraju moich przodków.

Ania Szkoda

W ramach obchodów Roku Polskina Ukrainie z inicjatywy Konsulatu RPw Charkowie 30 pa�dziernika b.r.polonia charkowska i osoby z ni¹zwi¹zane po raz kolejny mia³y okazjezetkn¹ siê z polsk¹ kultur¹.

W ten sobotni, jesienny wieczórodby³ siê koncert kameralny muzykiWitolda Lutos³awskiego.

To nie przypadek, bowiem wPolsce, w 10-t¹ rocznicê �miercikompozytora, rok 2004 obchodzonyjest jako �Rok Lutos³awskiego�, jednegoz nad wybitniejszych polskich kom-pozytorów a zarazem czo³owej postaci¿ycia muzycznego XX wieku.

Spotkanie z muzyk¹ WitoldaLutos³awskiego

W go�cinnym klubu �RodDom� znaniUkraiñcy arty�ci laureaci krajowych i miêdzy-narodowych konkursów (na zdjêciu) za-prezentowali m.in.12 narodowych melodii nafortepian, dzieciêce pie�ni do s³ów JulianaTuwima, partiê na skrzypce i fortepian, pie�nina fortepian do s³ów Kazimiery I³³ako-wiczowny, sonaty na fortepian, wariacje�Saczarowska� na wiolonczelê.

Temu tak bogatemu w ró¿norodno�æutworów koncertowi towarzyszy³a tak¿efotowystawka po�wiêcona ¿yciu i twórczo�cikompozytora, a tak¿e prezentacja pracmalarskich Sergieja Borowskiego, artystypolskiego pochodzenia, obecnie miesz-kaj¹cego i tworz¹cego w Dniepropietrowsku.

Aleksandra Bodenszac


Zespó³ Redakcyjny: Józefa Czernijenko (red.naczelny),Aleksandra Bodenszac, Diana Krawczenko,

Bo¿ena £ysoñ, Igor Mackiewicz, Olga Zagórska, Oleg Czernijenko (opracowanie komputerowe)

Adres redakcji: Ukraina 61057 Charkówul. Krasnoznamionnaja 7/9 m. 125

Tel./fax.+38 (0572) 36 65 73

Redakcja pracuje na zasadach spo³ecznych. Na prawach rêkopisu do u¿ytku wewnêtrznego.

Adres dla korespondencji: 61202 Ukraina Charków pr. Pobiedy 48 m. 295

Gazetê �Polonia Charkowa� dofinansowuje Senat RP przez Fundacjê «Pomoc Polakom na Wschodzie»

UÃàçåòà çàðåºñòðîâàíà Äåðæàâíèì êîì³òåòîì ³íôîðìàö³éíî¿ ïîë³òèêè, òåëåáà÷åííÿ òà ðàä³îìîâëåííÿ Óêðà¿íè çà¹816, ñåð³ÿ ÕÊ

e-mail: [email protected]

W dniach 28 wrze�nia-1 pa�dziernika2004roku w Charkowie odby³a siê VIIINarodowa Polska wystawa z cyklu �BiznesPolska� w Ukrainie pod patronatem MinistraGospodarki i Pracy Polski.

W wystawie uczestniczy³o 130 przed-siêbiorstw polskich, co pokazuje ich zain-teresowanie w nawi¹zywaniu kontaktów zukraiñskimi partnerami. Og³oszony 2004 rok� Rokiem Polski na Ukrainie ma w tymosobiste znaczenia dla dalszego rozwoju iwzmocnieniu kontaktów miêdzy Polsk¹ iUkrain¹.

Biznes-Polska 2004

Na zdjêciu: pod czas otwarciawystawy

Patrzysz na moje rêces¹ s³abe - mówisz -jak kwiaty

patrzysz na moje ustaza ma³e by wyrzec: �wiat

- ko³yszmy siê lepiej na ³odydze chwilpijmy wiatri patrzmy jak zachodz¹ nam oczywoñ wiêdnienia jest najpiêkniejszaa kszta³t ruin znieczula

we mnie jest p³omieñ który my�lii wiatr na po¿ar i na ¿agle

rêce mam niecierpliwemogêg³owê przyjacielaulepiæ z powietrza

powtarzam wiersz który chcia³bymprzet³umaczyæ na sanskrytlub piramidê:gdy wyschnie �ród³o gwiazdbêdziemy �wieciæ nocom

gdy skamienieje wiatrbêdziemy wzruszaæ powietrze

K¹cik poezji Zbigniew Herbert

Napis

zbigniew herbert (1924 - 1998) · 2016. 5. 5. · zbigniew herbert (1924 - 1998) 80. rocznica...

Documents