1. 1. DENZ ZYALVA 9 EYLL NVERSTES PEDAGOJK FORMASYON RETM TEKNOLOJLER VE MATERYAL TASARIMI FNAL DEV ZEKA VE KLK
2. 2. Zekann Tanmlanmas Psikolojide zeka eitli ekillerde tanmlanmtr. Kelime anlam olarak zihin keskinlii, abuk anlama, abuk kavrama anlamna gelir. Psikolojik zellikler zekann birer grnmdrler. Zeki insan daha kolay renir, daha ayrntl alglar, daha dikkatlidir, bellek gc daha fazladr, daha kolay akl yrtr.
3. 3. Sonu olarak bu eylemler bireyin zekas hakknda ip ular verir. Ama zeka hi bir zaman bu zelliklerin bir toplam deildir. Zekay ancak bunlarn oluturduu bir btnlk, bir dzey olarak dnmek gerekir.
4. 4. Zekay tanmlama giriimlerinde farkl yaklamlar dikkat eker. rnein; Zeka, soyut dnme gcdr. (Terman) Zeka, yeni karlalan durumlarn gereklerini dnme ve yeni koullara uyabilme gcdr. (Stern) Zeka, iyi dnme, iyi anlama, iyi muhakeme gcdr. (Binet)
5. 5. Fakat bu tanmlardan hi biri tam olarak zekay vermez. Zeka, insann amaca ynelik etkinliklerinde; onu mantkl dnmeye, evresine uyum salamaya ynelten tm kapasitesi olarak tanmlanabilir.
6. 6. Zekay Aklayc Kuramlar Zekay aklayc kuramlar iki grupta toplanabilir: Yapsal kuramlar Bilgi ilemleme kuramlar
7. 7. Yapsal kuramlar Zekann yaps nasldr ? sorusuna cevap arayanlarn aklamalar yapsal niteliktedir. Zekay tek etmenle aklayan kuramlar onu, renme veya dnme gibi bir genel yetenek olarak alrlar. Zeka soyut dnme gcdr Zeka iyi dnme, iyi anlama, iyi muhakeme gcdr. Gibi tanmlar bu erevedeki tanmlardr.
8. 8. Zekay ift etmenle aklayan kuramlara gre; Zeka bir genel yetenek ile resim, mzik, beceri vb. zel yeteneklerden oluur. Genel yetenek (G faktr), kiiler arasnda grlen ayrlklarn nedenidir. zel yetenekler (S faktr) bireyin eilimli olduu alanlarda baarl olmasn salar.
9. 9. Bilgi ilemleme kuramlar Jean Piagetnin gelitirdii bu kuram, zihinsel geliimi ve bu geliim aamalarnda ocuun neleri yapabileceini aklar. Piagetye gre zihin drt evreden geerek olgunluk dzeyine eriir ve geliimini tamamlar.
10. 10. Duyusal devinimsel dnemde, zihinde imgeler oluur. lem ncesi dnemde, nesnelerle bunlara bal deimeleri btn olarak alglar. Somut ilemeler dneminde nesnelerle deimeleri ayrt eder; eitlik, eitsizlik, madde, hacim, alan kavramlar kavranabilir. Soyut ilemler dneminde, artk soyut dnebilir, soyut ilikileri kavrayabilir. rnein,saysal ilikileri kavrar, adalet, eitlik kavramlarn anlar.
11. 11. Piagetye gre ocukta bir evreden dierine geite temel etken dengesizliktir. ocuk, iinde bulunduu dnemde bir tasarm oluturur. Zihindeki tasarma uymayan bir durumla karlat zaman denge bozulur. ocuk, yeni gerekleri de iine alacak ekilde yeni tasarmlar gelitirir.
12. 12. Zekay belirleyen etmenler 1)Zekada kaltm-evre etkileri Bu iki etkenin de zeka zerinde etkisi olduu bilinmektedir. Aratrma sonular gstermitir ki, zekann geliebilme snrlar kaltmla belirlenir. Uygun evre koullar bunu en st snrna kadar gelitirmede etkilidir. Ama evre koullar ne kadar mkemmel olursa olsun, kaltmn izdii snrlar alamaz.
13. 13. 2) Zekada yaa bal gelimeler Piagetnin kuramna gre zeka, 11-12 yalarna kadar hzl bir geliim gsterir. 2-5 yalar arasnda bu hz ok yksektir. 12 yandan sonra gelime hz biraz dmekle birlikte, olgunlama snrna kadar devam eder. Zekada olgunlama snr bireyler arasnda farkllk gsterir. Yaklak 19-20 yalarnda bu snra ulalr. Yaklak 50 yalarndan sonra zihin gc zayflamaya balar. Elbette bu durum iin de istisnalar sz konusudur.
14. 14. Zekann llmesi Bireylerin eitli zelliklerini tanmaya ve karlatrmaya yarayan lme aralarna test denir. Psikolojide zekay len testler uygulan biimine gre snflandrlabilir.
15. 15. *Bireysel testler: Bireylere tek tek uygulanan testlerdir. Binet Simon Zeka Testi, Wechler Belleveue zeka testi gibi. *Grup testleri: Birden fazla bireye ayn anda uygulanan testlerdir. Ordu Alfa, Ordu Beta zeka testleri gibi.
16. 16. Zeka testlerinin deerlendirilmesi Zekann ve diper zelliklerin llmesinde doru ve gvenilir sonular elde edebilmek baz koullara baldr. yi bir testin zellikleri; *Testin norm grubuna gre standart normlar saptanm olmal, *Testin gvenirlii yksek olmal *Testin geerlii yksek olmal *Test, farkl kltrde retilmise kltrel standardizasynu yaplm olmal *Test, ynergesine gre uygulanmal *Test, uzman kiilerce uygulanmal ve deerlendirilmelidir.
17. 17. Zeka testlerinin eletirisi Testler gzlemle ulalamayacak sonular daha ksa srede ve saysal olarak veren aralardr. Fakat test sonularna ne kadar gvenmek gerekir? Testler daha ok danma ilevi grrler. Hi bir zaman son l olamazlar. Test sonularna gre insana olumsuz bir nitelik yklemek yanl olur. Karar verme aamasnda btn kantlar dikkatli deerlendirilmelidir diyebiliriz.
18. 18. Zeka ynnden zel gruplar Zeka gerilii Zeka gerilii, hem toplumsal hem bireysel adan nemli bir sorundur. Bunlar bakma muhta bireylerdir. Zeka gerilii olan bireye verilen eitimde ama, bireyin kendi kendine yaayabilecek, kendine bakabilecek duruma gelmesidir.
19. 19. Zeka blm 0-24 arasnda olan idiotlar kendilerine bakamazlar, bakma muhtatrlar. Eitimle yrmeyi renebilirler. Zeka blm 25-49 arasndaki embesiller retildii zaman kendi kendilerine giyinebilir, yemeini yiyebilir, ok basit baz ileri renebilirler.
20. 20. Zeka blm 50-69 arasnda olanlar embesillere gre daha ar ileri renebilirler. Zeka blm 70-89 arasnda olanlar ge renirler. Eitimlerine dikkat edilirse, pek ok normal insann yapt ileri baarabilirler.
21. 21. stn zeka Hayatta baarl olmu kiilerin ou bu gruptan kar. stn zekal ocuklarn kapasitelerini gelitirebilmek iin zel eitim gereklidir. Bunlar abuk kavrayan, renen, yenilik arayan ocuklardr. Tekrarlardan sklrlar.
22. 22. zel Yetenekler Yetenek ; bireyn zihinsel ve devimsel alanlardaki i baarma gcdr. nsanlar arasnda yetenekler bakmndan farkllklar vardr. Psikolojide zel yeteneklerin llmesi iin almalar yaplmtr.
23. 23. Yetenekleri lme iki amala yaplr: Bireylerin en yetenekli olduklar alanlarla, hi yetenekli olmadklar alanlar saptayarak baarl olaca alanlarda meslek sahibi olmalar, yani meslee yneltme amacyla, zel yetenek gereken ilerde o ie en ok yetenei olan seerek, kiiyi meslee seme amacyla.
24. 24. KLK Kiilik nedir ? nsann btn ilgilerinin, yeteneklerinin, konuma biiminin, tavrlarnn, grnnn ve evresine uyum biiminin zelliklerini kapsar.
25. 25. Kiilik, bir insan dier insanlardan ayran, onu farkl yapan, insan kendisi klan btn zellikleri ierir. O halde kiilik, bir insann kendine zg zelliklerinin ortaya koyduu hal, hareket, tavr olarak tanmlanabilir.
26. 26. Kiilik geliimi ve rgtlenmesi Kaltm ve evre kiiliin olumasnda iki temel etkendir. Birey kaltmla getirdikleri ile evre etkenlerini deerlendirir, yorumlar, biime sokar ve sentezleyerek kiiliini yanstan tepkileri verir.
27. 27. KLK KURAMLARI Temel eilim kuramlar Kiilii tanma insan vcuduna anlamlar vermekle balamtr. Kiilik tpk burun yaps, sa rengi, gz rengi gibi doutan gelir. Fizyolojik yapnn kiilie etkisi aratrlmtr. Hormonlarda anormal salglama, eitli etkiler ve hastalklar ortaya karr. Ama salkl insanda normal hormon salglanmasnn kiilii nasl etkiledii tam olarak aklanamamtr.
28. 28. Psikodinamik kuramlar Psikodinamik kuramlara gre insann gzlenebilen zellikleri, kkleri derinlerde olan i etmenlere dayanr. Bilinaltna itilen duygu, dnce, arzu ve istekler insann kiiliini etkiler. Kuramn nemli temsilcileri ; Freud, Adler ve Jungtur.
29. 29. Freudun en nemli tezlerinden biri kiilik kuramdr. Ona gre kiilik, temel yapdan oluur. Bunlar; id (alt benlik), ego(benlik), sper ego(st benlik)dur. Ayrca bkz.
30. 30. d : Doyurulmas gereken temel ihtiyalar yer alr. Haz ilkesine dayanr.
31. 31. Ego : nsann psikolojik yandr. Bireyin kendisi ve evresi ile ilikilerinde bilinli olarak tepki oluturur. d ile sper ego arasnda denge salar. Kiiliin etkin ve da yansyan yandr.
32. 32. Sper ego : nsann toplumsal yandr. Toplumun deer yarglar, benlik amalar ve vicdandan oluur.
33. 33. RENME KURAMLARI Davranlar, kiilii bir insann kendine zg olan, olduka sk gzlenebilen davran ve alkanlklarnn tm olarak tanmlarlar. Bu davran ve alkanlklarn kazanlmas da renme yollarna dayanr. Bireyin herhangi bir konuda gsterdii tepki, koullanma, gzleyerek veya rnek alarak renme yollaryla kazanlmtr. Bir bakma kiilik de u-o-t ilikisiyle gsterilebilir.
34. 34. D evreden gelen uyarclar ve organizmann alcl ve renme yoluyla kazand btn zellikleri tepkinin temel kaynadr.
35. 35. Hmanistik ve varoluu kuramlar Varoluu felsefeye gre, insan gerekte olduu gibi anlalmaya allmaldr. Kendi yaamna anlam vermelidir. nk yaama anlam verebilecek tek varlk, yine kendisidir. zgr iradeyle kendi varln gerekletirmek insana sorumluluk verir. nsann kendi sorumluluunu yklenmesi de ona zgrlk salar. Bu yaklam, hem insann btnl ve zgr iradesiyle varoluu hemde tedavi yntemlerina zgrlk getirmesiyle nemlidir. En nemli temsilcileri ; Murray ve Maslowdur.
36. 36. Hmanistik felsefeye gre, her insan yaayaca hayat kendisi iin anlaml hale getirmek durumundadr. Bu , ona nasl bir insan olaca sorumluluunu da ykler. Semek, karar vermek, tercih etmek gibi yeteneklere sahip olan, amalar beklentileri bulunan insann, kendisinden baka hi kimse onun adna karar verme hakkna sahip deildir. En nemli temsilcisi Carl Rogerstr.
37. 37. Kiiliin llmesi Kiilii deerlendirmek iin kullanlan lme aralarna denir. Kiilik lekleri ; *Gzlenebilen kiilik zelliklerini saptamak *Bu zelliklerin oluturduu rntleri bulmak *eitli zelliklerin analizini yapmak *Kiiliin subjektif yansmalarn yorumlamak amacyla gelitirilmitir.
38. 38. Anketler ve kiilik envanterleri Anketler : Kiilikle ilgili olarak hazrlanan sorularn yazl veya szl olarak cevaplandrlmasna dayanr. Verilen cevaplarn samimi olmas gerekir. Deerlendirilmesi kolaydr. Kazanlm alkanlklarla ilgli bilgi verir. Kiilik emvanterleri : eitli kiilik zellikleri, ilgiler, ihtiyalar ve eitli problemlerle ilgili bilgiler, ksa ksa ve ok sayda maddelenir. Deneklerden kendisi ile ilgili maddeleri iaretlemesi istenir. aretlenen maddeler ve saysn gre sonu deerlendirilir. Grme (mlakat) Kiilik zelliklerini saptamak amacyla yaplan grmelerdir. Serbest grme veya soru listelerine dayanan grme olarak yaplabilir. Grmecinin alannda uzman ve objektif olmas gereklidir.
39. 39. Deerlendirme lekleri Kiilik zelliklerinin, iki uta derecelendirilmi bir boyutta gsterilmesine dayanr. Sk kullanlan bir lektir. Denei yakndan tanyan biri onu deerlendirir. Sonu denek hakknda genel bir fikir verir.
40. 40. Projektif testler Bireylerin i dnyasn da yanstmak amacyla hazrlanmtr. nsan eksik kalan noktalar tamamlarken, yaplanmam ekilleri yorumlarken kendi i dnyasna malzemeleri kullanr. Bu prensibe dayanan ve standart hale getirilmi testler hazrlanmtr. Resim yorumlama testleri ; Morgan ve Murrar tarafndan gelitirilmitir. TAT testi olarak bilinir. Testte 31 tane resim vardr. Her kart verilirken resme uygun bir hikaye anlatlmas veya resimdeki kiinin ne dndn anlatmas istenir. Mrekkep lekesi testi ; Herman Rorschach tarafndan hazrlanmtr. Mrekkep lekeli 10 karttan oluur. Kartlar srasyla denee verilir Neye benziyor? gibi sorulara cevap istenir.
41. 41. TEEKKRLER http://psikolojizekavekisilik.blogspot.com.tr/