گیری یاد روانشناسی

یادگیری روانشناسی

تعریف اینگونه را یادگیری جامع تعریف یک در آمریکایی روانشناس هیلگاد

در تجربه اثر بر که رفتار در پایدار نسبتا تغییر یعنی؛ می کند: " یادگیری

."می آید بوجود فرد بالقوه توانایی های

دیدکلی

پر چیزی چه را غارنشین اجداد با21 قرن انسان سطح تفاوت

می کند؟

؟ دارد نقشی چه انسان زندگی در یادگیری

؟ است آموزشگاهها و مدارس به محدود یادگیری ایا

تنها یادگیری. است نمایان زندگی صحنه های همه در یادگیری نقش

، هیجانی رشد در بلکه نیست؛ درسی مطالب با خاص مهارتی آموختن

می گیرد یاد دارد. انسان دخالت انسان اجتماعی تعامل ، شخصیتی رشد

کند. رفتار چگونه کجا و بدارد دوست را چیزی چه بترسد، چیزی چه از که

این و می شود یادگیری فرآیند درگیر تولد لحظه همان از نوزاد واقع در

یک انسانهای تفاوت او روزانه تفاوت و پیشرفت باعث که است توانایی

.می شود خودشان از قبل نسل انسانهای از نسل

مورد این در و بوده توجه مورد همیشه اهمیتش به توجه با یادگیری فرآیند

جواب و کرده پردازی نظریه و پژوهش ، نظر اظهار بسیاری دانشمندان

و صراحت با می توان که بطوری کرده اند، روشن را سواالت از بسیاری

عوامل و می دهد رخ چگونه ، ؟ چیست یادگیری" اینکه مورد در اطمینان

. کرد " بحث ؟ هستند کدام موثر

1

گیری یاد روانشناسی

یادگیری ویژگی های

رفتار در تغییر

یادگیری کسب از بعد که گونه ای به "تغییر" است، با همره یادگیری

یا روش یک درونی( به یا )بیرونی انسان( رفتارش جمله )از زنده موجود

در هم و ساده رفتارهای در هم تغییر می یابد. این تغییر جدید حالت

. می شود دیده پیچیده رفتارهای

نسبی پایداری

یادگیری تغییری هر ولی است تغییر با همراه یادگیری که است درست

) پایداری یادگیری از ناشی تغییرات بلکه نمی شود، محسوب

Permanency )نمی توان را باشند نداشته پایداری که تغییراتی و دارند؛

، مواد یا دارو مصرف از ناشی تغییرات )نظیر داد نسبت یادگیری به

رفع یا هیجان موضوع ، دارو اثر رفع از پس و... که خستگی ، هیجانها

یاد را چیزی یا مسئله که می شوند(. فردی ناپدید نیز و...تغییرات خستگی

الزم مواقع در و دارد خود با همواره را آن از حاصل تغییرات است گرفته

. می آورد در اجرا به

بالقوه توانایی های

تغییرات" که معنی بدین می کند، ایجاد توانایی نوعی فرد در یادگیری

رفتار در تغییر نه توانایی ها" است،" در تغییر نتیجه" رفتار در پایدار

قرار استفاده مورد همیشه توانایی ها این دیگر طرف ظاهری. اگر

و موقعیت وقت هر و هستند بالقوه بصورت مواقع بعضی بلکه نمی گیرند

بالفعل حالت به و خارج بالقوه حالت از شود؛ فراهم استفاده فرصت

اگر است، یادگرفته را سواری دوچرخه که فردی مثال. می آیند )عمل( در

بالقوه بصورت توانایی این نباشد فراهم او برای سواری دوچرخه موقعیت

2

گیری یاد روانشناسی

سواری دوچرخه فرصت و موقعیت وقت هر و می ماند باقی فرد در

از توانایی گیرد( این قرار او اختیار در دوچرخه یک )مثال شود فراهم

که است معنی بدان می آید. این عمل( در )حالت بالفعل به بالقوه

. نمی رود بین از وقت هیچ یادگیری

تجربه

که شد خواهد محسوب یادگیری زمانی بالقوه توانایی های در تغییر نوع هر

و یعنی"محرک ها" )عوامل( بیرونی باشند،( Experience" )"تجربه اثر بر

دادن گوش ، کتاب خواندن )نظیر بگذارد گیرنده( تاثیر )یاد فرد بر درونی

و مطلب یک باره در کردن فکر و کودک خوردن زمین ، سخنرانی یک به

به عواملی بوسیله افراد توانایی در که پایداری تغییرات ترتیب ...( بدین

پایدار تغییرات. نمی شود محسوب یادگیری می آید بدست تجربه از غیر

شدن عضالنی )نظیر می گیرند دربر را رشدی عوامل بیشتر تجربه ای غیر

...(. و شدن پیر ، بلوغ تغییرات ، درآوردن دندان ،

وراثت یا یادگیری

نظریه سه به( Inheritance) وراثت و یادگیری نقش مورد در بحث

از اول می شود. گروه منتهی دارند؛ را خود طرفداران یک هر که متفاوت

را ما اعمال و رفتار که است وراثت "این که می کنند دفاع دیدگاه این

مطلق نقش به دوم گروه. ندارد زیادی نقشی یادگیری و می دهد شکل

سومی نظریه اخیر دهه های در می کنند. اما رد را وراثت و تاکید یادگیری

شده تاکید" یادگیری و وراثت تعاملی" نقش بر آن در که گردید مطرح نیز

بهترین سوم نظریه تحقیقی دیدگاه از هم و نظری لحاظ از است. هم

نیستند، مطلق کدام هیچ گروه این دیدگاه دارد. از را راهکار و دیدگاه

. هستند یکدیگر کننده کامل آنها بلکه

مگر نمی گیرد، یاد را چیزی انسان اما است یادگیرنده موجودی انسان"

3

گیری یاد روانشناسی

وجود ریزی هایی برنامه و توانایی ها ، ژنتیکی اش ساخت در قبال آنکه

تاثیر تحت که ندارد وجود رفتاری هیچ و باشد توارث از مستقل که ندارند

، "خزیدند به شروع معینی سن از بعد کودکان مثال نگیرد قرار یادگیری

و نواقص ابتدا در حال این وراثت( با )نقش رفتن" می کنند راه و ایستادن

بدست که تجاربی اثر در و زمان گذشت با که دارند زیادی مشکالت

(. یادگیری نقش) می کنند اصالح را آنها می آورند،

یادگیری نظریه های

( Associationism) گرایی تداعی

در که است مانده باقی یونانی فیلسوف ارسطو از گرایی سنت تداعی

عنوان های با و علمی بصورت بیستم قرن اوایل در و نوزده قرن اواخر

در" گرایی رفتار و - پاسخ محرک نظریه های ، سازی شرطی"

) اسکینر و( Thorndike) ترندایک ، (Pavlov) پاولف آزمایش های

Skinner )بین پیوند بر نظریات است. این شده واقع مطالعه ..." مورد و

نظریات می دانند. این آن حاصل را یادگیری و تاکید پاسخ ها و محرک ها

را نباشد مستقیم مشاهده قابل که را فرآیندی هر و" تفکر ، شناخت"

. می دانند مردود

( Social Learning) اجتماعی یادگیری

که است گرا تداعی نظریه های از دیگری شکل اجتماعی یادگیری نظریه

Julien) راتر جولیان و( Albert Bandura) بندورا البرت کارهای در

Rotter )پاسخ" تاکید- "محرک رابطه بر هم نظریه ها می شود. این دیده

درونی" واسطه شناخت عوامل و "متغیرها بوجود آن کنار در ولی دارند

کننده تقویت و بازتاب آنها کار دارند. این محرک- پاسخ" اعتقاد" بین

. است روانشناسی در شناختی رویکردهای

4

گیری یاد روانشناسی

( Cognitiveism) گرایی شناخت

گیری تصمیم ،( Perception) ادراک بر ، شناختی" معموال "رویکرد تاکید

(Decision making) ، در نظریه ها این و... است اطالعات پردازش

به نظریه ها این واقع آمدند. در افراطی" بوجود گرایی "تداعی با مخالفت

کنار گرا تداعی نظریه های در که کردند توجه یادگیری فرآیند از جنبه هایی

حوزه این پردازان نظریه بود. از شده اعالم مردود حتی و گذاشته

. کرد ... اشاره و اطالعات پردازش ،(Gestalt) نظریه های با می توان

یادگیری و حافظه

وجود برکت پیشرفت ها( از )منظور دارد چه هر انسان می رسد نظر به

برای هم شواهدی نبود، حافظه اگر واقع دارد. در( Memory) حافظه

مجبور انسان نبود حافظه اگر شده نبود. گفته دسترس در یادگیری وجود

ترتیب بگیرد. بدین یاد را آتش کردن روشن روز هر و لحظه هر بود

، دارند. حافظه ارتباط باهم جدایی ناپذیری بطور یادگیری و حاقظه

. می کند تسهیل آنها کردن یکپارچه و تجربیات کردن ذخیره با را یادگیری

سه مراحل شده یادگرفته موضوعات بازخوانی و نگهداری ، ثبت برای

) بازیابی و( Storage) اندوزش ،(Coding) گردانی رمز" گانه

Retrieval )گانه سه انواع قالب در خود مرحله سه این است. و الزم

مدت کوتاه حافظه ،(Immediate Memory) فوری حافظه یعنی حافظه

Short- Term Memory ))مدت بلند حافظه و (Long- Term

Memory )می گیرد قرار بررسی مورد .

حافظه و یادگیری فیزیولوژی

5

گیری یاد روانشناسی

شناختی( نوع از چه و تداعی نوع از )چه یادگیری به مربوط اتفاقات تمام

می گیرد. انجام مغز در حافظه به مربوط فرایندهای و مراحل تمام و

و یادگیری با که نورونهایی موقعیت و محل درمورد زیادی تحقیقات

مکانیزم" قبیل از سواالتی به تا است شده هستند، ارتباط در حافظه

نگهداری خاطره ها چگونه ، است؟ چگونه یادآوری و یادگیری عصبی

.شود داده و... پاسخ می شوند؟

) تثبیت نظریه مانند متفاوتی و زیاد نظریه های به تحقیات این

Consolidation Theory )، پروتئین سنتز نظریه (Portion Synthesis

Theory )، عصبی میانجی های نظریه (Neurotransmitter Theory)

دقیق فرایند از انسان آگاهی و اطالعات هم باز است. اما شده و... منجر

. دارد ادامه زمینه این پژوهش هادر و است ناقص اعمال این

یادگیری روانشناسی گستره

از آگاهی و مطالعه روانشناسی مباحث و مطالعات به ورود کلید

فهم و درک برای پایه ای یادگیری است. روانشناسی یادگیری روانشناسی

از نیز روانشناسی حوزه های سایر و است روانشناسی حوزه های سایر

می برند. در وسیعی استفادهای یادگیری روانشناسی تحقیقات و نظریات

کاربردی ترین از روزمره زندگی در یادگیری روانشناسی موضوع این کنار

تربیت روشهای ، آموزشگاه ها ، مدرسه است روانشناسی حوزه های

نسلی از تجربیات انتقال و درمانی روش های ، رانندگی آموزش ، کودک

. هستند وابسته آن روشهای و یادگیری به دیگر نسلی به

علم این انداز چشم

6

گیری یاد روانشناسی

شد"، خواهد کاسته یادگیری جایگاه و اهمیت از آینده "در که تفکر این

حوزه در پردازی نظریه و نظر اظهار ، مطالعه ، است. توجه محال

به و است برخوردار ساله هزار چند قدمتی از آن روش های و یادگیری

ماند. انسان خواهد باقی همین ، هم آینده در وضع این می رسد نظر

حاضر حال است. در یادگیری برای بهتری و جدید روش های دنبال همیشه

مقدم ترین و پرکارترین شناختی" از "یادگیری با مرتبط پژوهش های

.داشت خواهد بیشتری فعالیت حوزه این هم آینده در و است حوزه ها

تحصیلی ریزی برنامه

تحصیلی ریزی برنامه اهمیت

سایر در زیادی اهمیت که فعالیتهاست مهمترین از یکی درسی امور

احسن نحو به مهم فعالیت این انجام اساس این دارد. بر زندگی جنبه های

پیدا زیادی اهمیت باشد داشته بر در عالی و خوب نتایج که بطوری

بود. بویژه نخواهد کامل فعالیتی ریزی برنامه بدون کاری می کند. هیچ

و است مهم آنها در زمان مدت دارند، بیشتری تحصیلی و درسی مسائل

. ...

تحصیلی ریزی برنامه فواید

. می کند کمک اهداف شدن روشن به

7

گیری یاد روانشناسی

توجه می کند خود برای تحصیلی برنامه یک تهیه به اقدام فرد که زمانی

شناخت تا می کند کمک این می دارد. و مبذول برنامه اهداف به بیشتری

طوالنی می کند. اهداف بندی دسته را آنها و کند پیدا اهداف از بیشتری

. نکند دیگری فدای را هیچیک و دهد تشخیص را مدت کوتاه و مدت

. می کند جلوگیری وقت اتالف از

و وقت تنظیم لحاظ از نیز تحصیلی مسائل زندگی امور سایر همچون

استفاده کرد، خواهد کمک فرد به ریزی هستند. برنامه اهمیت دارای زمان

نماید. جلوگیری خود وقت اتالف از و بکند اختیار زمانی مدت از مفیدتری

حین در و امتحانات نزدیکی همچون تحصیلی موارد برخی در وقت مسأله

وقت دادن دست دارد. از توجهی شایان اهمیت کنکور برای ریزی برنامه

. آینده در موفقیتها از بسیاری دادن دست از با بود خواهد برابر

. می کند جلوگیری انرژی اتالف از

فرد به علمی صحیح اصول با و استاندارد ریزی برنامه یک از استفاده

این در. ندهد هدر به بیهوده را خود ذهنی توان و انرژی کرد خواهد کمک

قرار استفاده مورد مفیدی روشهای عمدتا استاندارد ریزیهای برنامه نوع

ذهنی توان از را استفاده بیشترین فرد شد، خواهد موجب که می گیرد

برنامه در کنید، توجه مثال یک کند. به جلوگیری آن اتالف از و بکند خود

گرفته نظر در اصل روانشناسی یافته های مبنای بر تحصیلی ریزی

شروع از دقیقه( بعد45 )حدود مدتی از بعد که محتوا این با می شود،

فرد که بطوری می آید، پائین بسیار یادگیری منحنی یادگیری و مطالعه

استراحت یک اینکه مگر داشت، نخواهد زمان این از بعد خوبی یادگیری

برنامه فرد ، قبیل این از اصولی گرفتن نظر در باشد. با داشته کوتاهی

یکبار دقیقه45 هر تا می دهد انجام طوری را خود تحصیلی ریزی

به شروع ذهنی قوای تجدید با دوباره تا باشد داشته کوتاهی استراحت

. نماید یادگیری

8

گیری یاد روانشناسی

تحصیلی ریزی برنامه صحیح اصول

. کنید روشن را خود اهداف

باشید. داشته روشنی و دقیق اهداف باید امور کلیه در ریزی برنامه برای

برای. است فراوانتری اهمیت حائز تحصیلی ریزی برنامه در مسأله این

مدت کوتاه اهداف هستند، کدامها شما مدت بلند اهداف کنید روشن خود

: هستند: مثال کدامها

سراسری دانشگاه تجربی کنکور در قبولی :مدت بلند هدف

امسال

این در یا ماه این در دروس فالن مطالعه :مدت کوتاه هدف

هفته

. کنید بندی زمان را خود اهداف

کنید تعیین کنید. مثال تعیین مدت کوتاه اهداف از یک هر برای دقیقی زمان

. بود خواهید اتمام به زمانی مدت چه در را دروسی چه مطالعه که

انجام موازی صورت به را دروس مطالعه

. دهید

هفته یک می کنند. مثال استفاده درسی تک مطالعه شیوه از افراد برخی

یادگیری بازده کاهش و ذهنی خستگی موجب شیوه درس. این یک برای

موازی شیوه از درسی تک روش جای به می گردد می شود. توصیه آنها در

معین زمان مدت برای را درس سه یا دو که ترتیب این کنند. به استفاده

خستگی از توانست خواهند ترتیب این کنند. به مطالعه و کنند انتخاب

دروس این مطالعه بندی زمان در تنوع چقدر کنند. هر جلوگیری ذهنی

شد. خواهد جلوگیری بیشتر ذهنی خستگی از اندازه همان به باشد بیشتر

9

گیری یاد روانشناسی

. کنید توجه متفاوت تنوعهای با زیر برنامه های به

اول روز2 شامل هفته یک در ادبیات ، شیمی ، فیزیک درس مطالعه

، فیزیک درس مطالعه ، ادبیات سوم روز 2 ، شیمی دوم روز2 ، فیزیک

، - عصر شیمی ، ظهر- فیزیک ، صبح شامل هفته یک در ادبیات ، شیمی

چون است، مناسبتر تنوع لحاظ از دوم ریزی برنامه که کنید توجه ادبیات

اول روش در حالیکه در می گیرد، قرار مطالعه مورد درس3 روز یک در

ذهنی خستگی موجب که دارد بیشتری احتمال این و درس یک روز2 هر

. شود

. کنید رعایت را دروس میان تناسب

است. به مهمی مسأله ، تناسب خود دروس مطالعه برای ریزی برنامه در

، فیزیک درسهای انتخاب است، مهم نیز دروس انتخاب در تنوع عبارتی

داشت. نخواهد خوبی کارآیی مشترک زمان مدت یک در ریاضی ، شیمی

به بیشتری خستگی و است نزدیک یکدیگر به دروس این مطالعه شیوه

این و دارند کار و سر فرمولها انواع با آنها داشت. همه خواهد همراه

ترکیبی چنین از است بهتر آورد. بنابراین خواهد پیش را مطالب تداخل

استفاده دروسی شیوه از اگر یا ، فیزیک ، ادبیات ، کنید: شیمی استفاده

و - ریاضی بینش و - فیزیک ادبیات و شیمی هست نیز بهتر که می کنید

. شناسی زیست

فراموش خود ریزی برنامه در را استراحت

. نکنید

10

گیری یاد روانشناسی

امتحانات برای یا کنکور برای زمانیکه مثال خود وقت تمام مطالعه در

مدت به و یکبار دقیقه 45 هر که استراحتی بر عالوه می کنید ریزی برنامه

زمان مدت یکبار ساعت چند هر می گیرند، نظر در خود برای ربع یک

و بگیرید نظر در دقیقه45 تا ساعت نیم مثال استراحت برای طوالنیتری

ماه( یک ، هفته یک )مثال زمانی مقطع هر پایان برای طوالنیتری استراحت

. باشید داشته نظر در مقطع شروع و

شیمی درس مطالعه خود هفته یک برای که آموزی دانش مثال عنوان به

بعد هر و شیمی صبح روز هر که بطوری است، کرده انتخاب را ادبیات و

، مطالعه دقیقه45 هر فاصله می پردازد. در ادبیات مطالعه به ظهر از

45 استراحت یک دقیقه پنج و چهل3 هر و می کند استراحت ربع یک

نظر در را جمعه ظهر از بعد که هفته پایان دارد. در خود برای دقیقه ای

برای را بعد هفته تا پردازد می استراحت به کامل بطور است گرفته

بیشتری انرژی با است گرفته نظر در شناسی زیست و فیزیک مطالعه

. کند شروع

تحصیلی سال طول برای ریزی برنامه

برنامه سایر با تفاوتهایی اندک تحصیلی سال طول برای ریزی برنامه

اهداف که صورت این دارد. به کنکور برای آمادگی مثال تحصیلی ریزیهای

درسی ریزی برنامه برای شما و می آمیزد هم در مدرسه اهداف با شما

کنار در شما اینحال می کنید. با تبعیت مدرسه ریزی برنامه از حدی تا خود

چه در می کند تعیین شما برای که مدارس شده ریزی برنامه اهداف

همان راستای در را خود اهداف بپردازید، دروس کدام مطالعه به روزی

.کنید رعایت نیز را ریزی برنامه اصول سایر و کنید تنظیم دروس

11