تهیه کننده: مهیار محقق

بررسی شاخص های جمعیتی ایران

بسم الله الرحمن الرحیم

دانشکده فنی دانشگاه تهران

مقدمه

ایران در چند سال اخیر با کاهش نرخ رشد جمعیت مواجه بوده و مسئوالن این •موضوع را زنگ خطری برای منافع ملی و آینده کشور به شمار آورده اند و حتی

راهکارهایی را برای افزایش نرخ رشد جمعیت مطرح کرده اند.

در این سمینار به بررسی آمارهای مربوط به جمعیت ایران می پردازیم تا ببینیم •که آیا مسیری که جامعه در پیش گرفته مفید است یا خطرناک؟

پس ابتدا مسیر رشد جمعیت جهانی و پیش بینی های مربوط به آن را مشاهده •می کنیم

سپس با تعریف هرکدام از متغییرهای جمعیتی، به مقایسه آن در ایران و سایر •کشور ها می پردازیم.

مشاهده وضعیت رشد جمعیت در جهان

آمارهای تقریبی از جمعیت گذشته جهان به همراه آمارهای کنونی، و همچنین مطالعه دقیق اوضاع کنونی و آینده جهان به دانشمندان این امکان را می دهد تا وضعیت رشد

جمعیتی را پیش بینی کنند.

مراجع گوناگونی پیش بینی های خود را ارائه داده اند که یکی از معتبرترین آنها پیش بینی سازمان ملل است.

سازمان ملل سه پیش بینی برای آینده جمعیت جهان ارائه کرده است که جمعیت آینده را نموداری میان کمترین و بیشترین حالت می داند.

اکنون نمودارها و جداول زیر را مشاهده می کنیم.

. نمودار جمعیت جهانی از آغاز پیدایش انسان تاکنون1

. جمعیت کنونی جهان و نمودارهای پیش بینی سازمان ملل2

. میزان سهم مناطق مختلف جهان از جمعیت جهانی3

. پیش بینی جمعیت کشورهای منطقه خاورمیانه4

ماکزیمم جمعیت )سال(

جمعیت2100

20جمعیت00

ردیفکشور

90.4 (2095)

90.321.4افغانستا

ن1

106.9 (2055)

2ایران98.266.4

98.1 (2055)

3ترکیه90.368.3

412 (2090)

4پاکستان408.5142.7

68.4 (2090)

5عراق6823.2

6امارات3.72.8(2040 )4.162.4

(2085)7عربستان61.322.1

8کویت4.62.2(2055 )4.99قطر0.80.6(2075 )0.9تخمین جمعیت کشورهای منطقه10آذربایجان10.38.2(2055 )11

پیش بینی جمعیت کشورهای منطقه خاورمیانه

همانطور که در صفحه قبل مشاهده کردید جمعیت منطقه به شدت رو به •افزایش است و افزایش جمعیت هر کشور تهدیدی است برای کشورهای

همسایه اش زیرا هجوم مهاجرینی را به دنبال دارد که با خود فقر و بیکاری و گرسنگی را به کشور میزبان می آورند.

پس بهتر است به جای آنکه به دنبال مسابقه افزایش جمعیتی باشیم، به •همسایگان خود خدمات رایگان آموزشی و بهداشتی در جهت کنترل جمعیت آنها

ارائه دهیم تا از فاجعه ای انسانی جلوگیری کنیم.

به این نیز فکر کنیم که آیا منطقه خاورمیانه حتی ظرفیت تولید غذای این •جمعیت قابل مالحظه را دارد؟

POPULATION GROWTH RATE نرخ رشدجمعیت1.247% (2012 EST.)• Definition: The average annual percent change in the population, resulting from a surplus (or deficit) of

births over deaths and the balance of migrants entering and leaving a country. The rate may be positive or negative

تعریف: میانگین درصد تغییر ساالنه جمعیت، با توجه به میزان بیشتر بودن تولد نسبت به •مرگ و میر و همچینین میزان مهاجرت در آن کشور.

کاهش نرخ رشد جمعیت در هر کشوری باعث بهبود اوضاع رفاهی مردم آن کشور شده •و افزایش آن اگر کنترل شده نباشد با کمبود امکانات و کاهش ارزش انسان ها در آن

جامعه همراه است.

نمودارها و جداول:•

2010 تا 1990. جدول درصد رشد جمعیت پرجمعیت ترین کشورهای جهان از سال 1و مقایسه آن با ایران

. مشاهده نمودار تغییرات درصد رشد جمعیت ایران2

. مقایسه درصد رشد جمعیت ایران با جهان، کشورهای پر درآمد، کم درآمد و چند 3کشور مهم صنعتی

RankCountryPopulation2010

Population1990

Growth (%)1990–2010

World6,895,889,0005,306,425,00030.0%

1 China1,341,335,0001,145,195,00017.1%

2 India1,224,614,000873,785,00040.2%

3 United States310,384,000253,339,00022.5%

4 Indonesia239,871,000184,346,00030.1%

5 Brazil194,946,000149,650,00030.3%

6 Pakistan173,593,000111,845,00055.3%

7 Nigeria158,423,00097,552,00062.4%

8 Bangladesh148,692,000105,256,00041.3%

9 Russia142,958,000148,244,000-3.6%

10 Japan128,057,000122,251,0004.7%

Iran 74,462,314 56,361,868%32.1

Population growth was among highest in the United Arab Emirates (315%) and Qatar (271%)

Growth rates of the world's most populous countries

BIRTH RATE میزان زاد ولد18.52 BIRTHS/1,000 POPULATION (2012 EST.)• Definition: This entry gives the average annual number of births during a year per 1,000

persons in the population at midyear; also known as crude birth rate. The birth rate is usually the dominant factor in determining the rate of population growth. It depends on both the level of fertility and the age structure of the population.

نفر از ۱۰۰۰موالید یا میزان زاد ولد )تولد( به میزان متوسط تولد بر حسب هر •جمعیت در هر سال گفته می شود.

نمودار و جداول•

. جدول مقایسه زاد و ولد در ایران با چندین کشور1

. مشاهده نمودار میزان زاد و ولد ایران2

. مقایسه میزان زاد و ولد ایران با چند کشور مهم صنعتی3

1980-19851985-19901990-19951995-20002000-20052005-2010

WORLD 28 27 24 22 21 20

More developed regions 14 14 12 11 11 11

Less developed regions 32 31 27 24 23 22

Least developed countries 45 43 41 39 37 35

Germany 11 11 10 10 9 8

Japan 13 11 10 9 9 9

Republic of Korea 20 15 16 14 10 10

United Kingdom 13 14 13 12 11 13

France 14 14 13 13 13 13

Australia 15 15 15 13 13 13

China 22 26 19 14 12 13

United States of America 16 16 16 14 14 14

Brazil 31 26 23 22 20 16

Iran (Islamic Republic of) 45 38 28 21 18 19

Afghanistan 51 51 50 51 48 42

Crude birth rate (births per 1,000 population)

TOTAL FERTILITY RATE: نرخ کلیباروری1.87 CHILDREN BORN/WOMAN (2012 EST.)• Definition: This entry gives a figure for the average number of children that would be born per

woman if all women lived to the end of their childbearing years and bore children according to a given fertility rate at each age. The total fertility rate (TFR) is a more direct measure of the level of fertility than the crude birth rate, since it refers to births per woman. This indicator shows the potential for population change in the country. A rate of two children per woman is considered the replacement rate for a population, resulting in relative stability in terms of total numbers. Rates above two children indicate populations growing in size and whose median age is declining. Higher rates may also indicate difficulties for families, in some situations, to feed and educate their children and for women to enter the labor force. Rates below two children indicate populations decreasing in size and growing older. Global fertility rates are in general decline and this trend is most pronounced in industrialized countries, especially Western Europe, where populations are projected to decline dramatically over the next 50 years.

نرخ کلی باروری، میانگین تعداد فرزندانی است که یک زن در طول زندگیش به •دنیا می آورد

باشد2برای آنکه جمعیت یک کشور جایگزین شود این عدد باید در حدود •

این عدد می تواند گزینه مناسبی برای پیش بینی آینده جمعیت یک کشور باشد، •به طوری که اگر این عدد چندین سال بیشتر از دو باشد به معنی رشد جمعیت

در آینده خواهد بود اما درصورتی که چندین سال متوالی از دو کمتر باشد نشان دهنده آن است که در آینده نرخ رشد جمعیت منفی می شود، گرچه اکنون نرخ

جمعیت کشور مثبت باشد.

نمودار و جداول•

. جدول مقایسه باروری در ایران با چندین کشور1

. مشاهده نمودار باروری ایران2

. مقایسه باروری در ایران با جهان، کشورهای پر درآمد، کم درآمد و چند 3کشور مهم صنعتی

1980-19851985-19901990-19951995-20002000-20052005-2010

WORLD3.603.453.042.732.602.53

More developed regions1.841.811.671.561.581.66

Less developed regions4.183.923.382.992.802.69

Least developed countries6.556.205.785.364.934.53

Republic of Korea2.231.601.701.511.221.23

Japan1.751.661.481.371.301.34

Germany1.461.431.301.351.351.36

China2.692.872.051.561.551.63

United Kingdom1.781.841.781.741.661.88

Iran (Islamic Republic of)6.535.623.952.621.971.89

Australia1.911.861.861.781.751.89

Brazil3.803.102.602.452.251.90

France1.871.811.721.761.881.97

United States of America1.801.922.032.002.042.06

Afghanistan7.677.697.707.887.396.33

Total fertility (children per woman)

POPULATION PYRAMID هرم جمعیت

• A population pyramid, also called an age pyramid or age picture diagram, is a graphical illustration that shows the distribution of various age groups in a population (typically that of a country or region of the world), which forms the shape of a pyramid when the population is growing. It is also used in ecology to determine the overall age distribution of a population; an indication of the reproductive capabilities and likelihood of the continuation of a species.

هرم جمعیت که هرم سن جنس و نمودار ساختار سنی نیز نامیده می شود توصیفی •گرافیکی از توزیع رده های مختلف سنی از جمعیت انسانی )یک منطقه کشور و یا

همه جهان( است.

r از دو نمودار میله ای کنار هم قرار گرفته تشکیل شده است. جمعیت • این هرم معموالها نشان داده می شود. بنا به قرارداد جمعیت yها و سن روی محور xروی محور

مردها در سمت چپ و زنان در سمت راست هر ستون به نمایش در می آید. اما معموال در ایران آمار مردان را در طرف راست میله و آمار زنان را در طرف چپ

قرار می دهند.

به مقایسه هرم جمعیتی ایران با چند کشور مهم صنعتی می پردازیم•

Source:

June 2013 - Copyright © 2013 by United Nations. All rights reserved

Suggested citation: United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2013). World Population Prospects: The 2012

Revision, DVD Edition.

http://esa.un.org/

http://www.indexmundi.com/