آگروتوريسم، صنعتي ناشناخته

نگاهي نو به گردشگري در فضاهاي شهرينگاه ايران شهر

نگاه ما به توسعهزيست محيطي نيست

گردشگري در حال حاضر از بزرگ ترين صنايع جهان اس��ت. اين صنعت رو به رشد ساليانه ۷۰۰ ميلي��ارد دالر به اقتصاد كش��ورها تزريق مي كند. كشورهاي مختلف، بسته به سرمايه گذاري اي كه روي اين صنعت انجام داده اند، از اين امكان سهمي برداشت مي كنند. با كمال تاسف سهم ايران در اين ميان تنها ۰/۰1 درصد اس��ت. اين به آن معناست كه در مقابل هر 1۰ هزار دالري كه از اين موقعيت عايد كشورهاي ديگر مي شود، ايران تنها يك دالر برداش��ت مي كند. اين موضوع زماني تاس��ف بار تر مي شود كه پتانسيل هاي جذب گردشگر ايران را با كشورهاي پيشرو در اين صنعت مقايسه كنيم. حتي اگر از حدود يك ميليون سايت باستاني كه تخمين زده مي ش��ود در ايران وجود دارد صرف نظر كنيم، طبيعت بي نظير ايران به تنهايي مي تواند س��االنه گردشگران بس��ياري را جذب كند. گوناگوني هاي طبيعي در كش��ورهاي مختلف هم��واره مخاطب خاص خود را دارند. متاسفانه در كشور ما، نگاه به توسعه شهرها، نگاه زيست محيطي نيست. اگر نگاه، زيست محيطي بود، تمام فضاهاي سبز شهرها را براي تبديل به برج و برجك از دست نمي داديم، يا خرمي سه استان سبز كشورمان را براي تغيير كاربري از بي��ن نمي برديم. البته نبايد فراموش كنيم مالكان اي��ن زمين ها هم تمايل زيادي براي تغيير كاربري زمين هايشان دارند، چرا كه زمين هاي زراعتي در اين س��ه استان، قبل از اينكه تبديل به زمين هاي ش��هري و قابل ساخت بشوند، قيمت بسيار نازلي داشتند ولي با صدور سند و جواز ساخت قيمت آن در عرض مدت كوتاهي چندين برابر شد. بنابراين طبيعي اس��ت كه مالك تمايل به اين كار دارد اما سوال اينجاست كه دولت چرا بايد اجازه دهد؟ در سال هاي اخير دولت طي يك اقدام بسيار خوب و سنجيده، براي جلوگيري از نابودي زمين هاي زراعي و جنگلي شمال، تغيير كاربري اين زمين ها را ممنوع اعالم كرد. بنابراين امكان تغيير كاربري قانوناً از ميان رفت. اين كار دولت يك ش��به انجام شد ولي بسيار مفيد بود، چرا كه باعث توقف صعود سرسام آور قيمت اين زمين ها شد. پس دولت مي توانست مشابه اين كار را در مورد زمين هاي حاشيه رودخانه زاينده رود در اصفهان و باغ هاي شمال تهران و حتي باغ جوزا در شهر كوچكي مثل استهبان هم اعمال كند تا از نابودي زمين هاي طبيعي حاشيه شهرها جلوگيري كند. متاسفانه بايد گفت با وجود اهرم هاي قانوني براي جلوگيري از نابودي ريه هاي شهري، به ويژه در شهرهاي بزرگ، در اين زمينه كم كاري هاي بسياري ص��ورت مي گيرد. در دهه هاي اخير علم و آگاهي، راه هاي مختلفي پيش روي انسان گذاشته است تا با كمترين آس��يب به منابع و ميراث طبيعي، روند توسعه و آباداني جوامع طي شود. اين امر در زمينه گردشگري هم صادق است يعني مي توان روش هايي اتخاذ كرد كه منابع طبيعي ضمن استفاده با حداقل آسيب باقي بمانند. با اين شيوه هاي حفاظتي حتي مي توان بدون تهديد بقاي نسل حيوانات، مناطق ش��كار هم ايجاد كرد. اين ن��وع نگرش كه در دنيا موسوم به نگرش پايدار است، سعي دارد منابع را به گونه اي حفظ كند كه براي نسل هاي آينده نيز قابل اس��تفاده باشد. اين نوع نگرش مديون مسير طي ش��ده در چند دهه اخير است. شايد ۳۰ سال پيش چنين ديدگاه هايي جايگاهي نداش��ت، ولي امروزه كشورهاي مختلف تجربيات عملي مفيدي در اي��ن زمينه دارند كه ما نيز مي توانيم از تجارب

آنها در اين راه استفاده كنيم.

دور دنيا

گردشگري براي بسياري از كشورها از اصلي ترين راه هاي كسب در آمد است. اين صنعت رو به رشد به دليل اينكه از صنايع انسان محور است مي تواند با فراهم آوردن فرصت هاي شغلي گوناگون، اقتصاد هاي ضعيف محلي را به شيوه هاي مختلف حمايت و احيا كند. هرچند سال هاست ديگر نيازي به برگزاري كنفرانس و نوش��تن مقاله به منظور تشويق و ترغيب سياستگذاران دولتي براي توجه به اين صنعت رو به رشد نيست، هنوز بحث پيرامون نحوه هاي نگرش به اين مساله، محل چالش هاي جدي است. گردشگري هم مانند ديگر ابعاد توس��عه مي تواند مشكالت خاص خود را ايجاد كند؛ مش��كالتي مثل آميزش نامناسب اجتماعي، آسيب ميراث فرهنگي، وابستگي و تمركز اقتصادي و زوال موقعيت اكولوژيكي محيط به واسطه حضور انبوه گردشگران. به همين خاطر دهه هاست كه كشورهاي داراي پتانسيل گردشگري، تمركز خود را بر چگونگي برقراري اين موازنه گذاشته اند و در كنار تالش براي نماياندن هر آنچه براي ديگران ممكن است جذاب باشد، در حفظ ميراث فرهنگي و طبيعي خود، ميراثي كه مي تواند نقطه هدف گردشگران سراسر دنيا باشد، مي كوشند. همين ديدگاه است كه تمايل به سرمايه گذاري روي گردشگري محيطي يا اكوتوريسم را در چند سال اخير توجيه مي كند. كاستاريكا، اكوادور، نپال، كنيا و پاكستان نمونه هايي موفق در اين زمينه هستند؛ كشورهايي كه با وجود تمام كاستي ها دريافته اند مي توانند با سرمايه گذاري روي آموزش اهالي س��اكن مناطق گردشگرپذير، حمايت دولتي از كسب و كارهاي منطقه اي، متناسب كردن تعداد گردشگران با پتانسيل پذيرش منطقه و تاكيد بر گردشگري مشاركتي، عالوه بر حفاظت از يگانگي هاي اكولوژيكي خود، ميراث فرهنگي در معرض آسيب شان را نيز اشاعه كنند. اين آغاز راهي است كه در نهايت به جايگزيني سرمايه گذاري خارجي با اتكا بر داشته هاي ملي چشم دارد. اين كشورها كه تعداد قابل توجهي از آنها در حال توسعه هستند، معتقدند با اين شيوه سرمايه گذاري بلندمدت و پايه اي، به مرور زمان، فرهنگي بالنده و اقتصادي صادر كننده خواهند داشت. در اكثر اين كشورها، اكوتوريسم تنها يك فعاليت حاشيه اي براي حفاظت از منابع طبيعي و محيطي نيست، بلكه يك صنعت عمده براي تقويت اقتصاد ملي به شمار مي رود و بخش قابل توجهي از توليد ناخالص داخلي و فعاليت هاي اقتصادي را نمايندگي مي كند. اما اكوتوريسم چيست و چه

هدفي را دنبال مي كند؟اكوتوريسم

با توجه به تعريف ها و اصول اكوتوريس��م كه توسط جامعه بين المللي اكوتوريسم )TIES( در سال 1۹۹۰

تبيين شده است، اكوتوريسم به معني »بازديد متعهدانه از مناطق طبيعي و شهري است، به گونه اي كه در عين حفاظت از محيط طبيعي، باعث بهبود و ارتقاي سطح زندگي اهالي بومي منطقه نيز ش��ود«. اكوتوريس��م با حفظ تمامي جنبه هاي فرهنگ بومي و بدون سعي در دخل و تصرف در آن به هر ش��كلي، مي كوشد آنچه را هست به بهترين شيوه نشان دهد. آموزش و باال بردن سطح هوش��ياري و تعهد گردشگران نسبت به محيط ب��ا هدف ايجاد دغدغه اي مش��ترك بين اهالي بومي و گردشگران براي حفاظت از منابع منطقه از اصول اوليه اكوتوريس��م است. اصل اساسي ديگر احترام به محيط است؛ احترام به زندگي بومي با تمام مولفه هاي فيزيكي و فرهنگ��ي آن. آنچه در رابطه با بازديد از مناطق بكر تهديد آميز است گردشگري توده اي، ساخت و ساز هاي انبوه و فعاليت هاي متمركز و دس��ته جمعي در مناطق آس��يب پذير و در مجاورت فرهنگ هاي شكننده است. در مقابل مي توان با شناخت پتانسيل ها و ظرفيت هاي مناطق هدف و حمايت از سرمايه گذاران كوچك بومي ضمانت كرد كه سرمايه از چرخه اقتصادي محيط خارج نشود. بنابراين طبق تعريف جامعه اكوتوريسم پاكستان )EPS(، مي توان اكوتوريس��م را حمايت مستقيم مالي از اهالي بومي دانس��ت كه نه تنها باعث نابودي منابع و سرچش��مه هاي محيط نمي شود بلكه منجر به تقويت بنيان هاي اقتصادي محيط و انتقال آموزه هاي فرهنگي منطقه مي ش��ود. در همين راستا كش��ورها طرح هاي مختلفي به ويژه در محيط هاي شهري تعريف كرده اند. در اين بين، كالنشهرهاي كشورهاي در حال توسعه به دليل مسائل متنوعي كه طرح مي كنند عمده ترين سهم را دارند. اين شهرها به دليل ساختار نامنظم و غيرقابل پيش بيني شان، دچار ناهمگوني هاي زيادي هستند كه در صورت بي توجهي مي توانند بسيار زيان آفرين باشند. پروژه آگروتوريس��م در پرو يكي از همين نمونه هاست كه س��عي كرده با نگاهي كل نگر به راه حلي واحد براي

مشكالت متعدد اين سايت دست يابد.پروژه آگروتوريسم، پرو

چشم انداز جديد حاش��يه رودخانه شيلي در سال ۲۰۰۹ در پرو به مس��ابقه گذاشته شد. اين چشم انداز يك��ي از بارزترين نمونه هاي ت��الش دولتمردان براي بازنگري در شيوه هاي قديمي گردشگري در محيط هاي شهري با بافت ارگانيك است. رتبه اول اين مسابقه را طرح كارلوس بارتس��اكي به دست آورد كه بيشترين موفقيت را در همبسته كردن پتانسيل هاي بستر مورد نظر به دست آورد. سايت مسابقه، زمين هاي كشاورزي مجاور رودخانه ش��يلي در پرو در نظر گرفته شده بود ك��ه چه از لحاظ جغرافياي��ي و چه از لحاظ اجتماعي جداكننده دو قس��مت كاماًل متفاوت از كالنشهر بود؛

بخش ش��هري و بخش روس��تايي. طرح بارتساكي از ابتدا با ايده يكي كردن جاذبه هاي توريستي شهري و روستايي در حاشيه رودخانه شكل گرفت. در سال هاي اخير رشد سريع بافت شهري كه با نوعي پراكندگي و آشفتگي همراه بود، بستر رودخانه را به صورت جدي تهديد مي كرد. البته نبايد فراموش كنيم كه با نابودي رودخانه و حريم آن نه تنها حيات اكولوژيكي ش��هر به مخاطره مي افتاد كه حيات اقتصادي و فرهنگي ش��هر نيز دگرگون مي ش��د. اما بارتساكي با اين نحوه نگرش به زمين هاي كش��اورزي در بافت ش��هري، گزينه اي كام��اًل جديد براي امكانات توريس��تي در ش��هرهاي پسااس��تعماري امريكاي التين پيش��نهاد كرده است. چشم انداز رودخانه شيلي هم به لحاظ نمادين و هم به لحاظ عملي نشانگر تمايل به اصالح سياستگذاري هاي كالن در شكل گيري شبكه شهري شهرهاي در حال

توسعه است.آموزش، مشاركت، احترام

اين طرح شامل اقامتگاه هاي محدود در زمين هاي كش��اورزي حاش��يه رودخان��ه ش��يلي اس��ت، كه به گردش��گران اين اجازه را مي دهد ت��ا عالوه بر تجربه اقام��ت در س��اختمان هايي كه تمام��اً از مصالح قابل بازيافت ساخته شده اند و از انرژي هاي محيطي و پاك استفاده مي كنند، در كارهاي روزانه كشاورزان محلي نيز مشاركت كنند. گردشگران مي توانند مانند اهالي بومي منطقه زمين هاي كش��اورزي را ش��خم بزنند يا دانه پاش��ي كنند. اين كار به صورت كاماًل غيرمستقيم باعث افزايش حساس��يت آنها نس��بت ب��ه نگهداري منابع طبيعي و تقويت مهارت هاي انتقال پذير در آنها مي ش��ود. بدون برنامه ريزي و توجه شايد چند سالي زم��ان الزم بود تا اين زمين ه��ا تبديل به آلونك هاي ش��هري براي اسكان مهاجران روس��تا به شهر شود و اين به معني جايگزين ش��دن زمين هاي توليد كننده با بناهاي مصرف كننده بود. زمين هاي بارور حاش��يه رودخانه كه ثروت ش��هر محس��وب مي ش��ود با بتن و سنگ پوش��يده مي ش��د و تنها به مشكالت خدماتي ش��هر اضافه مي كرد. اما هوشياري طراح ضمن حفظ كاربري معمول اين زمين ها، با دخل و تصرفي اندك، آن را تبديل به هدفي براي گردش��گران محيطي و در نتيجه منبع درآمدي براي ش��هر كرده اس��ت. ش��ايد بسياري از ما ترجيح مي دهيم حين مسافرت به دنبال هتل ها و اقامتگاه هاي راحت بگرديم، اما اين ش��يوه از گردش��گري در تمام دنيا به سرعت در حال جايگزين شدن با شيوه هاي جديد و چالش برانگيز تر است. رشد س��االنه 1۰ تا 1۵درصدي تمايل به تجربه مس��تقيم ش��يوه هاي بومي زندگي به جاي تماشاي آنها نشانگر

همين موضوع است.

پتانسيل هاي آگروتوريسم در ايران

زاين��ده رود به عنوان يك ش��اهرگ حياتي در فالت مركزي ايران هزاران س��ال اس��ت كه رنگ زندگ��ي را از دل زاگرس به بيابان هاي مركز ايران مي كش��اند. مردمان كوير آنچن��ان زندگي خود و محيط طبيعي شان را مديون اين باريكه ارزشمند آب دانسته اند كه آن را به نيكي زاينده رود نام نهادند. پيوستگي ويژگي هاي منحصر به فرد زيست محيطي با تاريخ و شاخصه هاي فرهنگي تمدن هاي زاينده رود و در كن��ار جغرافي��اي متن��وع منطق��ه، اين تكه از كش��ورمان را در ردي��ف مس��تعد ترين مناطق جاذب گردش��گر قرار داده اس��ت؛ گردشگراني كه مي توانند در اين منطقه، طبيعت گردي، گردشگري جغرافيايي- فرهنگي و گردشگري كشاورزي را يكجا تجرب��ه كنند و تا حدودي اتكاي منطقه به صنايع آالينده حاشيه رود را كه سال هاست گلوي طبيعت را مي فش��رند، كاهش دهند. در نيم قرن گذشته و به دنبال استقرار صنايع بزرگ و كوچك در حاشيه زاينده رود، رشد فوراني جمعيت و گسترش بي رويه لبه هاي كالنشهر اصفهان، همنشيني طبيعت، شهر و زندگي اجتماعي دچار آسيب هاي جبران ناپذيري شده است. ش��هر، روز به روز زمين هاي سرسبز و روستاهاي چندين صدساله و عجين با طبيعت را مي بلعد و پيش مي رود. حفاظت از زمين هاي سبز طبيعي و مزارع حاصلخيز در مقابل رشد حاشيه هاي شهر و هجوم ساختمان هاي آلوده كننده، به نحوي كه بتواند عالوه بر تامين نياز هاي اقتصادي بومي، ب��ه كيفيت زندگ��ي مردم بيفزايد، بدون ش��ك با مديريتي صحيح و يكپارچه ميسر است. مديريت كارآمد صنعت گردش��گري در كنار آموزش مردم به نحوي كه بتوان جايگاه صنعت گردشگري را در ساختار اجتماعي و اقتصاد بومي منطقه مستحكم ساخت، قدمي موثر در راستاي حفظ طبيعت منطقه

و توسعه پايدار جامعه است.زاينده رود پيوند دهنده گردشگري

طبيعي و فرهنگيزاين��ده رود و تاالب گاوخوني از لحاظ ش��رايط زايش، بستر جريان و اكوسيستم پايداري كه از صد ها هزار سال تا كنون به وجود آورده اند، در سطح منطقه منحصر به فرد هستند. زيست بوم جلگه زاينده رود با طولي بالغ بر 4۰۰ كيلومتر از تنوع و پيوستگي كم نظيري برخوردار است. تاالب گاوخوني به قدمت دس��ت كم يك دوره زمين شناسي، عالوه بر نقش مهم خود به عنوان زيستگاه پرندگان مهاجر، تاثير ش��گرفي در تثبيت شرايط اقليمي مناطق شرقي استان اصفهان، پشتيباني از كشاورزي و دامداري منطقه و همچنين جذب طبيعت گردان داشته است. زيست بوم زاينده رود با دارا بودن كوهستان ها، دره ها، مناطق آرام و خروشان، دشت هاي سبز، كويرها و تاالب��ي بي نظير، همواره جاذبه ه��اي فراواني براي عالقه مندان طبيعت گردي داشته است. زاينده رود همچنين به گواه تحقيقات باستان شناسان مانند كارون، دز، كرخ��ه و ديگ��ر رود هاي مهم، در كنار خود تمدن هاي باستاني زيادي ديده است. از زاگرس تا گاوخوني در بيش از ۹۰ محوطه باستاني، آثار و ابزار س��اخت بش��ر از 6۰ هزار سال پيش تا دوران معاصر به دست آمده است. آثار كشف شده از دوران پارينه سنگي، نوسنگي، عصر آهن و برنز، دوره هاي اول و دوم سيلك، مادها، هخامنشيان، ساسانيان و دوران اسالمي به درستي گواه پيوستگي و وابستگي انسان عصر سنت با اين آبراه حياتي است؛ پيوندي كه در هنر، معماري و شهرسازي عصر صفوي به اوج شكوه خود مي رسد. گويي شهر صفوي را تاروپودي از آبراهه هاي منشعب از زاينده رود، باغ ها و بنا هاي زيبا، خيابان ها، كاخ ها و ميادين ساخته اند. هرچند پس از گذشت قرن ها، بسياري از باغات و بنا هاي ارزشمند شهر نابود شده و جاي خود را به ساختمان هاي فاقد ارزش و زيبايي داده اند و حومه هاي سبز شهر، طعمه ساخت و سازهاي بي حساب شده است. با اين حال آثار فاخر و لكه هاي سرسبز به جاي مانده، همچنان اصفه��ان را به عنوان س��رآمد ش��هر هاي تاريخي كشور هاي اسالمي در كانون توجه گردشگران قرار مي دهد. پيوس��تگي مي��ان فرهنگ و طبيعت كه بزرگ ترين نمودش در معماري ش��هر هويداست، باعث ش��ده در محدوده شهر، مرز بين گردشگري فرهنگي و طبيعي محو شده و جذابيت هر دو افزون شود. اما با كمال تاسف، خشك شدن هاي پي درپي زاينده رود طي چند سال گذشته باعث شده تاالب گاوخوني به رغم ثبت بين المللي در كنوانس��يون جهاني رامس��ر و وجود الزام ب��راي حفاظت از آن، براي نخس��تين بار در طول حيات خود بخش��كد. اين فاجعه زيس��ت محيطي، بزرگ ترين گواه است ب��ر لزوم بازنگري در ش��يوه هاي زندگي امروزمان؛ شيوه هايي كه باعث شده در طول ساليان گذشته آسمان دم كرده و آلوده شهر رحمتش را از مردمان دريغ كند و زاينده رود هر روز نحيف تر از پيش توان زندگي بخشي اش به شهر و طبيعت را از دست بدهد.

آگروتوريسم زاينده روددر س��ال هاي اخير و به دنبال مطرح ش��دن ايده هاي جديد گردش��گري در س��طح جهان و افزايش تمايل گردش��گران به تجربه شيوه هاي زندگ��ي و توليد و انجام آداب و رس��وم مناطق بومي، مي توان با تكيه بر مش��اركت گردشگران در مراح��ل تولي��د محصول، دريچ��ه اي جديد ب��ر صنعت گردش��گري اين منطقه گش��ود. به طور حتم مش��اركت مس��ووالنه گردشگران در امور محل��ي عالوه بر تقويت بني��ه اقتصادي و اجتماعي مردم بومي، مي تواند به تحقق اهداف توس��عه پايدار در كشور كمك كند. بدون شك برنامه ريزي كارشناسانه، تهيه يك طرح راهبردي گردش��گري براي اين منطقه و سرمايه گذاري و مشاركت نهاد هاي مسوول در اجراي آن مي تواند سرزندگي دوباره را به جلگه زاينده رود و مردمان

آن هديه دهد.

7اسماعيل كهرمكارشناس محيط زيست

ليال خدابخش

دريچه

رشد پوياي توسعه و عوامل موثر بر آن مثل هر صنعت ديگري در ايران متاثر از يكس��ري مجموعه عوامل كلي است. اينكه چرا در كشورهاي جهان سوم يا كشوري مثل ايران بعضي از صنايع رشد نمي كنند يا بخش خصوصي نمي تواند توليد و زايايي داش��ته باشد، به مجموعه اي از عوام��ل كلي برمي گردد كه اقتصاددان ها از آن به عنوان فض��اي كس��ب و كار ياد مي كنند. فضاي كس��ب و كار مجموعه اي از عوامل محيطي قابل اندازه گيري است كه مش��خص مي كند محيطي كه براي شكل گيري فعاليت اقتصادي در يك جامعه الزم است، چقدر مساعد است. اي��ن معيار ب��ا 1۰ ش��اخص در زيرمجموعه اش تعريف مي ش��ود از جمله فرآيند گرفت��ن مجوز، ماليات، تامين مالي و.... اكوتوريسم هم مثل تمام فعاليت هاي اقتصادي ديگر با چني��ن معضالتي درگير اس��ت؛ مجموعه اي از عوامل فرهنگ��ي و اقتصادي در آن نقش و تاثير دارند. همان داليلي كه باعث شده بخش خصوصي ايران شكل نگيرد و نتواند به صورت تاثيرگذار در هر صنعت ديگري دخالت داش��ته باشد، امنيت س��رمايه گذاري در بخش گردش��گري را هم براي س��رمايه گذار خصوصي كاهش داده اس��ت يعني بخش خصوصي وقتي روي اين بخش س��رمايه گذاري مي كند، به دليل عدم وجود بازار رقابتي يا انحصار بخش هاي شبه دولتي و دولتي در اين حوزه ها نمي تواند آن طور كه بايد، در اين بخش رشد كند و در نتيجه شكس��ت مي خورد و سرمايه اش از دست مي رود. به همين دليل در صنعت توريس��م غالب هتل هايي كه توانس��تند كار كنند و پابرجا باش��ند و غالب هتل هايي كه درآمدزا هس��تند، يا وابس��ته به دولت اند يا نهادهاي شبه دولتي مثل بنياد مستضعفين. چرا بخش خصوصي نتوانس��ته وارد اين صنعت ش��ود؟ به خاطر اينكه بخش خصوصي نياز به مش��تري داش��ته است ولي بخش هاي دولتي و ش��به دولتي به صورت انحصاري و با اس��تفاده از رانت هاي دولتي و سوبس��يد ها و كاهش غيرمتعارف هزينه هاي خود، قيمت پايين تري را براي مشتري عرضه كرده ان��د و قدرت رقابت را از بخش خصوصي گرفته اند.

بنابراين اساس��اً خود قضيه توريسم نتوانسته به صورت درس��ت و قوام يافته در ايران ش��كل بگيرد و به تبع آن به اكوتوريسم هم نگاه ويژه اي نشده است. اين سياستي است كه بخش خصوصي در هر صنعت ديگري در ايران با آن مواجه اس��ت. اينكه چرا بخش خصوصي وارد اين فعاليت ها نشده، چند دليل عمده دارد؛ يكي از اين داليل ع��دم ثبات قواني��ن و مقررات در اين حوزه اس��ت. اين بي ثباتي در قوانين مهم ترين عامل احساس عدم امنيت از جانب س��رمايه گذار بخش خصوصي است. دليل ديگر بي اعتمادي نس��بت به سياست هاي دولت است. اينها از مهم ترين عوامل امتناع سرمايه گذاران خصوصي در اين حوزه هاست، چرا كه س��رمايه جايي مي رود كه اميد به بازگش��ت آن وجود داش��ته باش��د. از اسفند سال ۸۸ تا اس��فند س��ال ۸۹ قيمت طال تقريب��اً ۵۰ الي 6۰ درصد افزايش پيدا كرده است. وقتي در مدت كوتاه يك ساله 6۰ درصد قيمت طال افزايش پيدا مي كند هيچ سرمايه گذاري حاضر نمي شود سرمايه اش را بدون احساس اطمينان وارد بخش توريس��م كند كه احتماالً 1۰، ۲۰ درصد بازگشت س��رمايه داشته باشد. س��رمايه وارد حوزه اي مي شود كه بازگش��ت سرمايه بيشتري دارد. اين اولين قاعده و قانون س��رمايه گذاري اس��ت يعني زماني مي توان اميد داشت كه س��رمايه بخش خصوصي وارد حوزه توريسم شود كه نسبت بازگشت سرمايه در فعاليت هاي بخش توريسم از فعاليت هاي مشابه افزايش پيدا كند و به نسبت فعاليت هاي ديگر سودآوري بيشتري داشته باشد. ولي متاسفانه نه تنها اين اتفاق نمي افتد بلكه بعضاً مي بينيم سرمايه دار وارد اين بخش شده ولي نه تنها سودي برداشت نكرده بلكه متضرر هم شده است. در كل دو دليل عمده اي كه براي عدم اقبال بخش خصوصي به صنعت گردشگري مي توان برشمرد، ع��دم ثبات سياس��تگذاري ها و عدم اطمينان به اجرايي شدن سياست هاست. دولت خيلي از قوانين را وضع كرده ول��ي اجرا نكرده يا بخش خصوصي اميدي به اجراي آن ندارد. اعتماد بخش خصوصي و سرمايه گذار به دولت يكي

از عوامل مهم در جذب سرمايه در هر حوزه اي است.

رسول رئيس جعفري بخش خصوصي و بي تمايلي به صنعت گردشگري

حل جدول شماره 1477

جدول شماره 1478

فرنگي- الفت- جور- بس��يار مس��ت ۳- داس��تان ادبي- كنايه از س��خن است كه داراي معني غير از معني ظاهر باش��د- خواهش 4- فيل منقرض شده س��يبري- كش��ورها- مردم جايي معين ۵- علم و آگاهي- ماه شمس��ي6- همس��ر سوزن- از وسايل آزمايشگاهي- كش��ور كوچك اروپايي- نوعي ساز

۷- يار مشهدي- يك چهارم- سريع و فوري- قسمتي از پ��ا ۸- از ادوات پرس��ش- تغيي��ر دادن جري��ان

ه��وا- مالطفت ۹- ب��ه پايان رس��اندن- از الفباي فارس��ي- س��احل دريا 1۰- گياه رنگرزي- مكمل زولبيا 11- خدعه- عالم ماده 1۲- عدد گلر- ميرا- از حيوانات وحشي- ضدهيچ 1۳- پرنده اي شناگر- از كويره��اي ايران- نوعي حركت اس��ب 14- خوراك مجردي- صاح��ب گنج هاي ف��راوان بود- والده اندازه گيري ارعاب- مقي��اس 1۵- فرزن��د زاده-

توليد.

افقي1- س��از دهن��ي- م��اه هفت��م رومي��ان ۲- پدر ش��عر ن��و- كوچك تر- نويس��نده فرانس��وي طاعون ۳- دخل- درياچه اي در سيستان- قطعه اي الكتريكي 4- جانش��ينان- بيانيه سياس��ي و فلسفي ۵- پسوند شباهت- كوره طبخ نان- آهو 6- دو جزيره نزديك به هم در كشورمان- نوشيدني شيرين- آيين ها- عشوه، كرش��مه ۷- س��ياه- التزام- نوعي ميوه ۸- پيرامون- درياچه تركيه- پش��ت و پس ۹- از آحاد زمان- واحد مسافت در ممالك انگليسي زبان- از سيارات منظومه شمسي 1۰- مايعي بيهوش كننده- شهري در استان كردس��تان- اندام پ��رواز- چوب خوش��بو 11- آغل گوسفند- مطيع – از عرقيات گياهي طبي 1۲- انگ- بستر بسيار راحت و آسوده 1۳- لبه شمشير- انتقال بيماري از يكي به ديگري- درخت انگور 14- آلياژي از م��س و ني��كل- پايين كوه- مون��س 1۵- از بهمن 1۳4۸ امام خميني اين بحث را دنبال كرد- بي اعتقاد

و بي بند و بار در مذهب.عمودي

1- كش��ور ۷۲ملت- س��اكن قط��ب ۲- هواي

ho_aminian@yahoo.com حسين امينيان

سال پنجم شماره 1478 پنجشنبه 18 فروردين 1390

رثل ا

وگر گ

دلي

شيود

ه رشي

حااز

ي ماي

ن

رور پ

م ديس

وروت

گر آ

ژهرو

ي پعد

ه ب س

يرصو

ت

مهدي طباطبايي