عنوان ( درGIS) جغرافیایی اطالعات سیستم و ای ماهواره تصاویر تأثیر

کشاورزی توسعهری( شهرستان حصار قوچ روستای – موردی ) مطالعه

1

مطالب فهرستعنوان

مطالب فهرستپیشگفتار

مقدمه:کلیات اول فصلمسئله بیان1-1 تحقیق های فرضیه1-2

تحقیق ادبیات1-3تحقیق متغیرهای1-4 تحقیق اهمیت1-5

تحقیق قلمرو1-6

تحقیق روش1-7کار انجام مراحل1-7-1

تحقیق مالی و زمانی بندی بودجه1-8تحقیق های محدودیت1-9

نظری : مبانی دوم فصلدور از سنجش بر مروری2-1

آن های سیستم و دور از سنجش تعریف2-1-1زمین سطح های پدیده طیفی انعکاس چگونگی2-1-2

گیاهان طیفی انعکاس2-1-2-1خاک طیفی انعکاس2-1-2-2آب طیفی انعکاس2-1-2-3ابر و برف طیفی انعکاس2-1-2-4

2

دور از سنجش در ها ماهواره2-1-3هندوستان فضایی سازمان2-2

2-2-1 IRS (India Remote Sensing)

ای ماهواره اطالعات تفسیر2-3ای ماهواره اطالعات چشمی تفسیر2-3-1

تصویر عناصر2-3-1-1(Tone) تن2-3-1-1-1 بافت2-3-1-1-2

شکل2-3-1-1-3

اندازه2-3-1-1-4

سایه2-3-1-1-5

زمانی تغییرات پدیده2-3-1-1-6 الگو2-3-1-1-7

ای ماهواره اطالعات چشمی تفسیر عمده های کاربرد2-3-1-2

موجود های نقشه کردن هنگام به2-3-1-2-1 آنها کنترل و زمینی پدیدههای تغییرات بررسی2-3-1-2-2

ای ماهواره اطالعات قومی تفسیر و تحلیل و تجزیه2-3-2 مبنایی اصول2-3-2-1

ای( ماهواره )تصاویر اطالعات بندی طبقه2-4(GIS) جغرافیایی اطالعات سیستم2-5

(GIS) جغرافیایی اطالعات سیستم اجری2-5-1 GIS های داده های فرمت2-5-2جغرافیایی اطالعات سیستم تاریخچه2-5-3جغرافیایی اطالعات سیستم های کابرد2-5-4

3

کشاورزی تولید درGIS گیری کار به از نمونه2-5-5 در محیطی زیست اثرات ارزیابیGIS 2-6-1 و دور از سنجش2-6

GIS و دور از سنجش کمک به کشاورزی»توسعه« تعریف بر ای مقدمه2-7

چیست؟ توسعه2-7-1کشاورزی تعریف2-8کشاورزی توسعه2-9

موانع و : مفاهیم پایدار کشاورزی توسعه2-9-1 کشاورزی توسعه الگوهای2-9-2

منابع از برداری بهره الگوی2-9-2-1

حفاظت الگوی2-9-2-2 موقعیت الگوی2-9-2-3

نسشه الگوی2-9-2-4پربازده های نهاده الگوی2-9-2-5القایی نوآوری الگوی2-9-2-6

)دوایرمتحدالمرکز( تون فون نظریه2-10 به توجه با حصiiار قوچ روستای در تونن فون نظریه آزمون2-10-1 GIS و ای ماهواره تصاویر

مطالعه مورد منطقه جغرافیایی های : ویژگی سوم فصلمطالعه مورد منطقه جغرافیایی موقعیت3-1

منطقه متوسط ارتفاع3-1-1منطقه طبیعی های ویژگی3-2

منطقه شناسی زمین3-2-1

ژئومورفولوژی3-2-2

4

خاک منابع3-2-3انسان های ویژگی3-3

آن قدرت و روستا ؟؟ وجه3-3-1

اجتماعی های ویژگی3-3-2حصار قوچ روستای جمعیت3-3-3

اقتصادی های ویژگی3-4 کلی وضiiiعیت شناسiiiایی شiiiامل ، اقتصiiiادی کل سiiiیمای3-4-1

عمiiده هiiای بخش در اشiiتغال درصد تعiiیین و روسiiتا در اشiiتغالفعالیتروستا عمده میزان و انواع3-4-2

کشاورزی های فعالیت3-4-2-1طیور پرورش و دامداری3-4-2-2دستی صنایع و صنعتی های فعالیت3-4-2-3 خدمات3-4-2-4

روستا کالبدی های ویژگی3-5روستا شکل3-5-1روستا داخل ارتباطی های شبکه3-5-2

روستا در موجود وضع اراضی کاربری وضعیت3-6 مسکونی3-6-1-1 تجاری3-6-1-2

آموزشی4-1-6-3 اداری3-6-1-3 درمانی3-6-1-5

های کاربر موجود های استاندارد و ها سرانه ، سطوح تعیین3-6-2روستا سطح در مختلف

5

حصار قوچ روستاهای مسکن و نفوس آمار جدول3-7 ها داده : تحلیل چهارم فصل

کار انجام روش و ها داده تحلیل بر ای مقدمه4-1 ERDAS افزاری نرم محیط در تصویر سازی آماده4-1-1 تعiiیی منظiiور بهGIS در الگو جسiiتجوی روش گiiیری کار به4-1-2 مiiاهواره تصiiاویر کمک به کشiiاورزی محصiiوالت بهینه کشت سطح

ایکار انجام روش4-1-3

GIS در آبیاری شبکه مدل تشکیل4-1-3-1شبکه در شده تأیین آب میزان و آبی نیاز نعیین4-1-3-2

جسiiتجوی روش از اسiiتفاده با بهینه کشت سطح تعیین4-1-3-3 الگو

Dilect search های روش4-1-3-3-1 کشت سiiطح تعiiیین مiiدل دهنده تشکیل پارامترهای4-1-3-3-2

حصار قوچ روستای در مزرعهای بهینه

گیری نتیجه4-1-4 با کشiiاورزی اراضی کشت زیر مسiiاحت ارزیiiابی دقت ارتقاء4-2

GIS دور از سنجش های داده تلفیق از اسافاده

کار انجام روش4-2-1

پیکسل در پوشش نوع یک از بیش طیف اختالط1 -4-2-1 مختلط های پیکسل1 -1 -4-2-1

اختالط )تجزیه پیکسiiiiلی زیر بنiiiiدی طبقه هiiiiای روش4-2-1-2طیفی(

طیفی اختالط خطی تجزیه روش4-2-1-2-1

6

مساحت تخمین دقت ارزیابی4-2-1-2 تصiiویر کمک به مسiiاحت تخمین دقت ارزیiiابی و مطالعه4-2-1-4

IRS نتایج4-2-2

کشاورزی قطعات مساحت تقریب4-2-2-1کشاورزی قطعات مرز پردازش4-2-2-2 مساحت ارزیابی روی بر بحث4-2-2-3

دور از سiiنجش های تکنیک و ای ماهواره تصاویر کاربرد تلفیق3-4کشاورزی توسعه محیطی زیست اثرات بینی پیش درGIS و

کار روش4-3-1

ای ماهواره تصاویر سازی آماده و تهیه1 -4-3-1 ای ماهواره تصاویر تصحیح2 -4-3-1

هندسی تصحیح2-1 -4-3-1

رادیومتریک تصحیح4-3-1-2-2 ای ماهواره تصاویر بارزسازی2-3 -4-3-1

صحرایی گیری اندازه2-4 -4-3-1 رگریسیونی روابط4-3-1-3

بحث و نتایج4-3-2گیاهی پوشش مساحت تغییرات رگریسیونی مدل4-3-2-1 در ای مiiاهواره تصiiاویر بنiiدی طبقی صiiحت میزان تعیین4-3-2-2

GIS محیط بیومiiاس بر کشiiاورزی توسiiعه اثiiرات رگریسiiیون نتiiایج4-3-2-3

زراعی پوششای ماهواره تصاویر اساس بر بیوماس برآورد4-3-2-4

7

پیشنهاد و گیری نتیجه4-3-3 پوشش بر کشاورزی توسعه اثرات رگریسیونی های مدل4-3-3-1

سطح نظر از زراعی کشiiاورزی توسعه اثرات بینی پیش رگریسیونی های مدل4-3-3-2

بیوماس نظر از زراعی پوشش بروپیشنهادات : نتایج پنجم فصل خالصه5-1فرضیات آزمون5-2 وپیشنهادات نتایج5-3

مآخذ و منابع

8

پیشگفتار ضایع و فقر از جلوگیری برای که برد پی تجربه سالها از پس انسان از و نموده حرکت طبیعت همراه به باید ، طبیعی منابع شدن

برداری بهره آن تولیدی پتانسیل و توان اندازه به خود سرزمین. نماید

و برداری بهره در عمده تحوالت بروز و جمعیت افزایش ، امروزه نوین هایی شیوه یافتن فکر به را انسان ، تکنولوژی توسعه نیز

. است انداخته سرزمین از پایدار و بهینه برداری بهره جهت مطالعه و زمین اطالعات آوری جمع برای فضا و هوا از استفاده فن

عنوان به امروزه ، آنها با فیزیکی تماس برای منابع این شناسایی و گسترده صورت به ( ، Remote Sensing) دور از سنجش تکنولوژی

قدرتمند کشورهای خصوص به مختلف کشورهای استفاده موردگیرد. می قرار

جمع ، زمینی اطالعات از توجهی قابل حجم ، کوتاه زمانهای در و پایه اطالعات عنوان به مختلف های ریزی برنامه در و شده آوری

. گیرد می قرار استفاده مورد مبنا و ای بودن تکراری ویژه به و ای ماهواره تصاویر وسیع پوشش به توجه با

و زمینی منابع مختلف مطالعات در تصاویری چنین از امروزه آنها: جمله از گوناگون های نقشه تهیه

های پدیده تغییرات بررسی ، موجود های نقشه کردن هنگام به قابلیت و اراضی کاربری های نقشه تهیه ، آنها کنترل و زمینیزدایی. کویر و خاک فرسایش کنترل ، اراضی

9

آبهای تغییرات بررسی و ها رودخانه شبکه و سطحی آبهای مطالعه و گیاهی بیماریهای و آفات دستخوش مناطق شناسایی ، ساحلی و شهری مناطق کنترل ، معادن شناسایی ، سوزی آتش مناطق

و..... سازی راه ، آبها آلودگی بررسی ها، شهر گسترش نحوه. گردد می استفاده

و ورود اهمیت کامل درک با جهان کشورهای از بسیاری اکنون منابع از آمیز صلح های برداری بهره و فضایی تکنولوژی به دستیابی

. اند نموده اقدام گوناگون طریق به خود ملی امنیت حفظ و زمین و ای ماهواره تصاویر اهمیت به توجه با و راستا این در بنابراین

زمینه در که فراوانی کاربردهای و آن از شده استخراج اطالعات. دارد مختلف های نیز و ای ماهواره تصاویر از اطالعات استخراج جهت که تحقیق این

کاربران و پژوهشگران اختیار در گرفته انجامGIS بستر ایجاد. گیرد می قرار مختلف

برداشته علمی رشته این گسترش راستای در قدمی است امید. باشد شده

: مقدمه متعددی های بحران ایجاد به منجر فراوان های دگرگونی و تحوالت

برداری بهره و انسان تحول چند . هر است گردیده زمین سطح در) اند وابسته یکدیگر به شدیت به طبیعی منابع از وی های

D.P.Rao& S.K.Subramanian,1999 )

10

، جمعیت سریع افزایش ، منابع نامتعادل توزیع و شدید کاهش تهدید و زدایی جنگل و زدایی بیابان ، ها شهر توسعه و مهاجرت

عظیم مشکالت از بخشی ، جانوری و گیاهی متنوع های گونهاست. انسانها پرخطر محیطی زیست زمین وقوع ، ایران در اخیر سالهای طی سیل مکرر شدن جاری جمله از و شهرها رویه بی رشد و بزرگ شهرهای آلودگی ، لرزه

بیابان ، کشور های جنگل از وسیعی سطح رفتن ازبین ، تهران به روستاییان مهاجرت دلیل به کشتزارها ماندن متروکه و زدایی

بزرگ صنایع از حاصل های آلودگی و غذایی مواد واردات ، شهرها و آن از ناشی فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی مشکالت و کشور در

را جدی بسیار شرایطی ، دیگر محیطی زیست مشکالت بسیاریاست. داده قرار روی پیش

های زمین موجودی همه رفتن دست از به که نیست بعید و ؛ ) دهنمایی بیانجامد آینده قرن نیم از کمتر در کشور حاصلخیز

1371.) ها بحران این از بسیاری منشاء ، سرزمین از منطقی غیر استفاده

از استفاده نوع با رابطه در کافی آگاهی و علم . عدم است بوده از نادرست برداری بهره روش یا مدیریت ضعف با همراه سرزمین

از منطقی غیر استفاده که هستند عللی جمله از ، طبیعی منابع. گردیده باعث را سرزمین کاهش مورد در عقالنی تفکری نیازمند ، امروز انسان بنابراین و درست ارتباط برقراری و صحیح مدیریت اعمال و ها بحران از استفاده نوع در تعادل ایجاد برای طبیعی محیط با اصولی

. است توسعه برای تر مناسب ریزی برنامه امکان و سرزمین

11

دوران از پس خصوص به ، را شهرسازی و نشینی شهر شک بی محیط آلودگی و تخریب عوامل ترین مهم از یکی باید ، صنعتی. برشمرد زیست

بین از و بلعیده را کشاورزی مرغوب اراضی ، شهرها فیزیکی رشد مراحل در ، کشورما شهرهای از بسیاری متأسفانه و است برده برای مرغوب های خاک از استفاده هدف با ، گیری شکل اولیه

. اند یافته استقرار مرغوب اراضی در یا کنار در زراعت و طبیعی های محیط سیمای و سازماندهی نحوه ، سرزمین یک در

در ملی توسعه روند چگونگی نمای تمام آیینه باید ، ساخت انسانی. باشد سرزمین آن ، سرزمین یک یافتگی توسعه میزان شناخت برای ، دیدگاه این از

اهداف و ها برنامه به که نیست نیازی چندان اساسا بلند معموال. شود مراجعه ملی توسعه پروازانه و شهر چند بررسی و سرزمین زیست محیط بررسی و مشاهده

می خود ، نمونه عنوان به صنعتی و کشاورزی منطقه چند یا روستا. باشد سرزمین آن یافتگی توسعه وضعیت گویای تواند

فرصتهای زمینه آوردن فراهم ، توسعه نهایی هدف هرگاه ، بنابراین مادی استعدادهای شکوفایی و زندگی کیفیت افزایش برای مناسب

. شود قلمداد جامعه معنوی و

12

این به بخشیدن عینیت جهت در باید نیز زیست محیط سازماندهی سرزمین جای جای در آن به نیل جهت در تالش آثار حداقل یا هدف. باشد

توسعه جریان نشانگر باید محیط فیزیکی ساخت ، دیگر عبارت به فیزیکی بستر و توسعه اهداف میان هماهنگی کردن . برقرار باشد

ناپذیر اجتناب ضرورتی آن فرهنگی – اجتماعی بستر همچنین ، آن فیزیکی بستر و توسعه اهداف میان فاصله ، چه .هر است. شود می دشوارتر نیز توسعه اهداف به دستیابی ، باشد بیشتر

وجود ، توسعه های برنامه پیشرفت عدم علل از یکی ، ایران در است آن بستر و توسعه اهداف میان عظیم خالئی و فاصله همین

(.1371 ؛ ) رهنمایی نیز شهرها کالبدی ساخت گسترش امروزه ، توسعه کنونی روند با مانند درست نیز اینجا در زیرا ، شود می تعبیر زایی بیابان نوعی به

برای و پوشانند می را خاک سطح ساختمانی مصالح انواع ها بیابان کنند می ساقط آنرا کشاورزی تولیدی ارزش همیشه

نیز را خود طبیعی محدوده اکولوژی تهران چون بزرگی شهرهای (.1384 ؛ ) قراگوزلو اند داده تغییر کامال

نیازمند روستایی و شهری فضاهای مدیریت و ریزی برنامه امروزه تغییرات طرح از مختلف متوالی زمانهای در فضایی دقیق اطالعات

است. اراضی های کاربری مورد اطالعات گیران تصمیم و ریزان برنامه ، تغییرات این پایش

داده رخ تغییرات طبیعت و توسعه فعلی وضعیت درباره را نیازسازد. می نمایان

13

اساسی ابزار ، جغرافیایی اطالعات سیستم و دور از سنجش و سطح پوشش های داده و تغییرات این کلی تحلیل و تجزیه برای(.R.Knigam ,2001) کند می فراهم را نیاز مورد تغییرات و زمین

مناطق مشاهدات برای میتوان را ها ماهواره از حاصل تصاویر برای نیز و است دشوار زمین سطح در آنها به دسترسی که وسیعی

) کاربر به سرزمین در طبیعی مناطق توزیع در تغییرات پایشS.J.Connor,M.CThomson,S,2002)

تهیه منظور به جغرافیایی اطالعات سیستم و دور از سنجش کاربرد بررسی و سرزمین های پوشش و اراضی کاربری های نقشه

مطرح مسائل از مختلف زمانی های دوره طی ها کاربری تغییرات پایدار توسعه راستای در که است گوناگونی کشورهای روز مهم و

(.1384 ، ) قراگوزلو دارند می بر گام ماهواره در موجود های سنجنده بوسیله ای ماهواره تصاویر اکنون

( وLandsat) لندست مانند ها ماهواره از . برخی شوند می تهیه زمانی دوره یک در که کنند می عمل شیوه این ( بهSpot) اسپارت. دهند می ارائه ناحیه هر از متناوب پوششی قسمت در را زمین تشعشعات ها ماهواره این روی های سنجنده

دستان عملکرد و یابند می باز الکترومغناطیسی طیف مختلف های شود نمی منحصر انسان چشم با مشاهده قابل های بخش به فقط

. و زمین سطح پوشش تغییرات بررسی برای ای ماهواره تصاویر از

مورد های کاربری سطح تغییرات روند به مربوط های بررسی

14

استفاده پژوهش این در مطالعه مورد منطقه در اراضی استفاده ی توسعه به مربوط شده بررسی عوامل بیشترین که ، است شده

. باشد می ری شهرستان حصار قوچ روستای کشاورزی توسط وسیع سطحی در ای ماهواره تصاویر های داده از امروزه در آموزشی و نظامی ، عمرانی ، صنعتی ، تجاری ، دولتی مراکز. شود می استفاده جهان سطح

و شناسی زمین ، داری جنگل ، کشاورزی تغییرات مطالعات از آب منابع به مربوط مطالعات و نقشه تولید و منابع مدیریت

(.USGS,USA,2001) هستند تصاویر این کاربردهای جمله های دوره در ها کاربری تغییرات مطالعه در تصاویر این همچنین

ازGIS از گیرد.استفاده می قرار استفاده مورد نیز گوناگون زمانی. یافت العاده فوق گسترش1980 دهه از مرکب یافته سازمان است ای : مجموعه از عبارت سیستم این

افراد و جغرافیایی اطالعات ، کامپیوتری افزار نرم و افزار سخت ، پردازش ، سازی بهنگام ، ذخیره ، کسب منظور به که متخصص

ایجاد و طراحی جغرافیایی اطالعات اشکال کلیه ارائه و تحلیلاست. شده

توسط وسیعی سطح در جغرافیایی اطالعات سیستم امروزه شده گرفته کار به تجاری های سازمان و تحقیقاتی – علمی مراکزاست.اول فصلکلیات

15

مسأله بیان مشکالت و مسائل از یکی نشینی شهر توسعه و شهر گسترش

کشاورزی اراضی رویه بی . تخریب رود می شمار به بشری تمدن مختص فقط مسکونی مناطق به آن تبدیل و مراتع و ها جنگل و

این وسعت و شدت ایران کشور .در باشد نمی ایران کشور. باشد می تر محسوس تغییرات

غیر کاربری تغییر و تبدیل و تخریب از جلوگیری صورت این در تولیدات بستر عنوان به که کشاورزی اراضی ضروری غیر و مجاز

است. حیاتی اهمیت دارای کشاورزی می بشمار ملی پایدار توسعه فرآیند در استراتژیک اهداف از یکی. آید و اراضی های قابلیت تحلیل و تجزیه جهت که اطالعاتی جمله از

در که فعالیتهایی مدیریت و عمران و توسعه های ریزی برنامه ، گیرد می قرار استفاده مورد است زمین سطح منابع با ارتباط

پوشش و عملی کاربری دقیق و جامع شناخت راه از که اطالعاتیآید. می بدست کشور سطح در اراضی موجود

برنامه و اراضی قابلیت تحلیل و تجزیه راستای در مطالعات این گرفته بکار سرزمینی های فعالیت مدیریت و عمران توسعه ریزی

. شود می فعالیتهای و گویند زمین پوشش را زمین سطح عوارض و ها پدیده

که انسانی می زمین کاربری را هستند ارتباط در زمین با مستقیماگویند.

16

تغییر زمانی دوره طی در زمین سطح عوارض و ها پدیده از برخی تغییرات مانند طبیعی عوامل تواند می تغییرات این . علت یابد می مانند مصنوعی عوامل با زلزله ، آتشفشان ، سیل ، هوایی و آب

تحوالت و تغییرات از باشد.آگاهی زیست محیط در انسان دخالتدارد. اهمیت نیز خاص زمانی دوره یک طول در اراضی های کاربری یکی انسانی های فعالیت اثر در اراضی پوشش و کاربری تغییرات

می ای توسعه و ای منطقه های ریزی برنامه در مهم موضوعات از. باشد

تبدیالت و تغییرات نقشه تهیه و طبیعی منابع شناسایی بنابراین از ، بهتر مدیریت و ریزی برنامه جهت اراضی پوشش و کاربری. آید می شمار به اساسی نیازهای های نقشه تحلیل و تجزیه و تهیه تکنولوژی تغییر روند بر مروری حرکتی که است واقعیت این بیانگر اراضی پوششی و کاربری

تصاویر خصوص به دور از سنجش بکارگیری جهت در سریع آشکار و ها نقشه گونه این تهیه برای اخیر دهه چند در ای ماهواره

. است گرفته صورت محیطی تغییرات سازی پوشش قبیل از خود ویژه خصوصیات بدلیل ای ماهواره تصاویر آورده بوجود را امکان و.... این بودن رقومی ، بودن تکراری ، وسیع

به ها نقشه سازی بهنگام و تهیه روند بتوانند پژوهشگران کهبخشند تسریع را اراضی پوشش و کاربری های نقشه خصوص

را گوناگون مناطق در زمین سطح های پدیده ای دوره تغییرات و کنترل و بررسی پیاپی طور به متوالی برداری تصویر چند یا دو در

. کنند

17

تغییرات این آب تغییرات کنترل و مطالعه ، بررسی بر مشتمل نوعا یا کاهش ، شهری مناطق توسعه ، ها رودخانه طغیان ، ها دریاچه

کاهش و روان های شن حرکت چگونگی ، مراتع و ها جنگل افزایش(.1383 ؛ زبیری ، ) مجد باشند می کشاورزی اراضی افزایش یا

برای مجموع در جهان اراضی کل از درصد22 قریب حاضر حال در 450) درصد3 فقط حاضر حال در و است مناسب کشاورزی

را کشاورزی تولیدات قابلیت ظرفیت دارای آن ( از هکتار میلیوندارد.

، جدید اراضی در کشت توسعه و غذایی مواد افزون روز تقاضای ندارد همراه به را اراضی تخریب و بوده رضایتبخش صورتی در تنها بندی طبقه مختلف کاربردهای برای تناسب حسب بر اراضی که

(.FAO,1976.) شوند سیستم و ای ماهواره تصاویر از استفاده تأثیرات بخواهیم اگر

مورد روستای در بخصوص و منطقه ( درGIS جغرافیایی اطالعات در مثبتی بسیار تأثیرات که یابیم می در نماییم بررسی را نظر

از بهینه استفاده بررسی این .در اند داشته کشاورزی توسعه. باشد می نظر مورد اراضی واحدهای

پتانسیل از کشاورزی زمینه در حصار قوچ روستای اینکه به توجه با اراضی از صحیح برداری بهره ، است برخوردار باالیی و بالقوه تصاویر از استفاده طریق از تواند می آن کشاورزی بخش در بویژه

گیرد. صورتGIS و ای ماهواره های سیستم با آن ترکیب و ای ماهواره های داده باالی های قابلیت

توانسته موضوعی های نقشه تهیه برای جغرافیایی اطالعات

18

داده قرار تحلیل و تجزیه مورد را بهینه کشاورزی به مربوط مسائلاست.

و جداول جمله از کاربردی و مفید بسیار های خروجی نتیجه در و سمت به نیل نتیجه در و بهینه استفاده برای را مربوط نمودارهای

مثبت تأثیرات ترسیم و را حصار قوچ روستای در کشاورزی توسعه به هم و ذهنی صورت به هم را درخشانترین آینده و علوم این از

نماید. ترسیم کشاورزان و کاربران برای پدیداری و عینی صورت تغییرات شاهد نو جغرافیای در اینکه به توجه با میدانیم که همانگونه

کارهای و ها موضوع سوی به توضیحی جغرافیای از ای عمده از استفاده تأثیرات به میتوان اینجا در که کمی های روش و تحلیلی کشاورزی توسعه در رقومی های نقشه و ای ماهواره تصاویر. کرد اشاره

کاربری زمینه در را تری وفنی مثبت بسیار های گام توانسته که کشاورزی توسعه در آن استفاده ویژه به ( وland use) اراضی

دهد. نشان کاربران به را حصار قوچ روستای از استفاده از پیش از دقیق آمار ارائه با و قوی طور به میتوان و

روستای رسید باور این به آن از استفاده از بعد و ها تکنولوژی این کشاورزی توسعه زمینه در ری شهرستان در واقع حصار قوچ

. باشد داشته را گیری چشم پیشرفت توانستهتحقیق: های فرضیه

( ،GIS) جغرافیایی اطالعات سیستم ، رسد می نظر به-1 آب تخصیص مدیریت منظور به مکانی مدیریت ابزار بعنوان

جهت در ای ماهواره تصاویر کمک به آبیاری های شبکه در. دارند تأثیر کشاورزی توسعه

19

ماهواره تصاویر و دور از سنجش آوری فن رسد می نظر به-2 کشاورزی اراضی مساحتهای دقیق تعیین برای تواند می ایبنماید. را توجهی قابل کمک کشاورزی توسعه جهت در

از کشاورزی توسعه محیطی زیست اثرات رسد می نظر - به3 . باشد می بینی پیش قابل ای ماهواره تصاویرتحقیق: ادبیات اقتصاد بوسیله بار اولین برای کشاورزی های زمین کاربری نظریه

های شیوه تحلیل منظور لونن« به . فون .اچ » جی آلمانی دان خطوط زیر نکات که گردید مطرح کشاورزی زمینهای از استفاده

: دهد می تشکیل را آن کلی زندگی فضای از خاصی نظام ، کشاورزی منطقه هر در-

می تشکیل بازار اطراف در کشاورزی های فعالیت براساس. شود

فاصله تناسب به تناسب به کشاورزی های فعالیت شدت-. یابد می کاهش منطقه قلمرو در بازار از گیری

المرکز متحد دوایر به را شهری بازار اطراف کشت مناطق ، تونن در محقق ( . که1382 ؛ استعالجی و ) آسایش کند می بندی رده سیستم و ای ماهواره تصاویر از استفاده تأثیر به توجه با تحقیق این

روستای مورد در وی نظریه که دهد می نشان جغرافیایی اطالعات ری شهرستان حصار قوچ است. صادق کامال

20

اطالعات سیستم به مربوط علمی تحقیقات و ای ماهواره تصاویر و اراضی پوشش و کاربری با رابطه در طوالنی تاریخچه جغرافیایی

. دارد جهان در کشاورزی توسعه علوم این کاربرد دیده امریکا میشیگان ایاالت سراسر در خصوصا

به مربوط مراکز و مطالعات اطالعات اینگونه . هدف است شده کشاورزی ی زمینه در ای ماهواره تصاویر بیشتر چه هر کاربرد ، آن. باشد می طبیعی منابع و

باشد می ذیل شرح به ایران در شده انجام های بررسی و تحقیقات: کشت مستعد رویشگاه تعیین ای ماهواره تصاویر از استفاده با

گرفته قرار مطالعه مورد بختیاری و محال چهار استان در زیتون(. 1383؛ ) مهدوی است

با توپوگرافی های نقشه و موجود ی پایه های نقشه و اطالعات وی طبقه ، شیب های الیه تولید و1 مقیاس

25000 های نقشه و استان اقلیمی بندی تقسیم و شیب جهت و ارتفاعی

و آنالیز را جغرافیایی اطالعات سیستم در را مختلف منابع از خاک از هکتار9500 حدود که گردید مشخص ترتیب این به حاصل نتایج

. باشد می زیتون کشت مستعد استان اراضی اطالعات سیستم و ای ماهواره عکسهای اطالعات قابلیت

طالقان آبریز ی حوزه در زمین ارزیابی مطالعات در جغرافیاییاست. گرفته صورت

قابلیت تحلیل و تجزیه که داد نشان تحقیق این از حاصل نتایج که بکارگیری و بوده تر ساده سنتی روشهای با مقایسه در اراضی

21

مورد اطالعات که گردد می ارزیابی فرآیند تسهیل سبب روش این ) شاخص کمی اطالعات ی گونه2 به تحقیق این در استفاده

(.1376 ؛ ) جهانی شد ( تلفیقGIS) جغرافیایی

و خاک منابع ( ،Landsat) لندست ای ماهواره تصاویر از استفاده آن قابلیت و گرفت قرار ارزیابی مورد جازموریان آبخیز حوزه آب

. گرفت قرار بررسی مورد کشاورزی های فعالیت برای کمک به زمینی منابع های نقشه ی تهیه تحقیقاتی ی پروژه این در

تعیین به میتوان جمله آن از که شد پذیر امکان ای ماهواره تصاویر شناسی زمین تشکیالت ی مطالعه ، منطقه فیزیوگرافی های واحد

اطالعات و نمود اشاره آب منابع و

توسط موجود ارقام و آمار و ای ماهواره تصاویر از شده استخراج گردید نهایی گزارش ی تهیه به فجر جغرافیایی اطالعات سیستم

(.1362 ؛ نجمایی و ) صدیقیان ارزیابی مورد مشهد در اراضی منابع ای ماهواره تصاویر از استفاده

مشخصات سایر و بافت تغییرات آن به توجه با و گرفت قرار سیستم در آن آنالیز و میانی مطالعات با آنها تطبیق و تصاویر

ارضی واحد27 و تیپ هشت به را منطقه جغرافیایی اطالعات ؛ پور ) محمد داد قرار اراضی کاربری در استفاده مورد و تفکیک1359.)

در ای مدیترانه صنعتی نیمه و صنعتی درختی گونه سه رویشگاه غربی شمال در سرخون و ارمند ، مشایخ آبخیز ی حوزه سه

22

از استفاده با را بختیاری و چهارمحال استان از اردگان شهرستاننمود. تعیین(RS) ای ماهواره های عکس با نیز را اطالعاتی های باالیه موضوعی های نقشه منظور بدین

درختی ی گونه پانزده حدود در و نمود تلفیق قبلی اطالعات نمود شناسایی را بودند صنعتی های گونه جزء که ای مدیترانه(1381؛ )عباسی

تغییرات و زایی بیابان بررسی ای ماهواره تصاویر از استفاده با زمانه چند ای ماهواره های داده از استفاده با دامغان پالیای اراضی

داده که بود صورت این به آن نتایج که گرفته صورت طیفی چند و و سازی آشکار جهت طیفی چند و زمانه چند ای ماهواره های

تغییرات کشف زایی بیابان پایش و شور اراضی مورد در خصوصا(.1383 ؛ همکاران و پناه )علوی باشد می وسیعی قابلیت دارای

اصلی های مؤلفه تحلیل و ای ماهواره تصاویر از استفاده با اراضی ، گیاهی پوشش در فارس خلیج جنگ اثر در که را تغییراتی و ) امیدی اند داده قرار مطالعه مورد آمده بوجود شنی و ساحلی(.1382؛ احسانی

و ای ماهواره تصاویر از استفاده ی زمینه در بیشماری تحقیقات وGISمی اشاره آنها از تعدادی به که شده انجام دنیا سراسر در : شود

بخش در موز کشت ی توسعه برای محیطی اراضی تناسب ارزیابی ای ماهواره تصاویر از استفاده با « تایلند کراتوم ایالت » از بنگ

(.2004 ؛ همکاران و ) جارونتورن ذرت و زمینی سیب محصوالت کشف برای مناسب مناطق تعیین

تصاویر به توجه با معیاری چند ارزیابی از استفاده با مکزیک در

23

گرفت ( انجامGIS) جغرافیایی اطالعات سیستم و ای ماهواره(.2003وهمکاران؛ )سالوس

با نیومکزیکو درTM ی سنجنده از استفاده با خاک ی نقشه ی تهیه و )مارتینز گرفته صورتGIS و ای ماهواره تصاویر از استفاده(.2002 ؛ همکاران راجاستان ایالت در سفید توت کشت برای اراضی تناسب ارزیابی

تصاویر از استفاده با مربع کیلومتر341556 حدود مساحتی در هند(.2001 ؛ همکاران و ) براو ای ماهواره

هندوستان کشور « در » دون دره کشاورزی – اکولوژی بندی پهنه اطالعات ی سامانه وIRS-TB ای ماهواره تصاویر از استفاده با

(.2001 ؛ پاند و ) ساهاGIS جغرافیایی مؤلفه آنالیز ، بازسازی ، مختلف کاذب رنگی تصاویر از استفاده با

نقشه ی تهیه به اقدام ای ماهواره تصاویر تقسیم و اصلی های های داده از سپس و شد هند در منطقه یک اراضی کاربری ی

. گردید استفاده تغییرات شناسایی و کشف برای آمده بدست(.1997 ؛ )پاراکاش

مناطق کردن مشخص برای اصلی های مؤلفه تحلیل تکنیک از استرالیا ولز یتوسوت در ها سوزی آتش از ناشی شده سوخته

مناطق ادغام بهتر چه هر نتایج به دستیابی منظور به و شد استفاده تغییرات فاقد و تغییرات دارای ؛ ) ریچارد گرفت صورت تواما1984.)تحقیق های متغیر

24

روستای در کشاورزی ی توسعه ، مستقل متغیر پژوهش این در مطرح علت عنوان به فوق متغیر و شده گرفته نظر در حصار قوچباشد. می

از استفاده با ، وابسته متغیر و دارد را تحقیق وندار در نقش و باشند ( میGIS) جغرافیایی اطالعات سیستم و ای ماهواره تصاویر

که باشند می مطرح دار برون و معلول عنوان به تحقیق این در .که قرار بررسی مورد ها آن از استفاده عدم و استفاده تأثیر نهایت در

. گیرند میتحقیق اهمیت

برای تقاضا امروزه که است این در تحقیق اهمیت محقق نظر از توسعه و روستایی و طبیعی منابع ، ها جنگل خصوص در هایی داده

، باشند شده تهیه روز به و منظم طور به و.... که کشاورزیاست. یافته افزایش

بهترین و دارد بسزایی اهمیت ریزی برنامه در مطالعاتی چنین نتایج اطالعات سیستم و کاربری های . نقشه آورد خواهد بار به را نتیجه

مدنظر همیشه مهمی اطالعاتی ابزار عنوان به و بهنگام جغرافیایی بوده کشاورزی امر در گیران تصمیم خصوص به و ریزان برنامهاست.

از استفاده موجود وضع سو یک از که است جهت آن از اهمیت این توصیه را بالقوه کاربردهای که آن دیگر و دهد می نشان را زمین

. کند می ، کشاورزی جهاد های سازمان استفاده مورد تواند می تحقیق این

و طبیعی منابع خصوص به شهرداری و ریزی برنامه و مدیریت. گیرد ..... قرار ، زیست محیط

25

سیستم و ای ماهواره تصاویر از بهینه استفاده چگونگی که چرا ی استفاده و مربوط افزارهای نرم ( وGIS) جغرافیایی اطالعات. است شده آورده تحقیق در آنها از کاربردی

به نسبت مرکز ی عهده بر جدید امور تعلیم و ترویج ، که آنجایی از علم و تکنولوژی از استفاده با تا شد آن بر . محقق است ، پیرامون

( وGIS) جغرافیایی اطالعات سیستم تکنولوژی همچون روز ، دو این تلفیق و ای ماهواره تصاویر

مورد روستای کشاورزی ی توسعه و رشد جهت در را نتایجی از تا آورد دست ( به ری شهرستان حصار قوچ ) روستای مطالعه

سوی و سمت به سنتی حالت از را کشاورزی بتواند طریق این ی توسعه با آن طبع به همچنین و ببرد بهنگام و مدرن کشاورزی و کشاورزی و زراعی محصوالت ی ارائه ، روستا این کشاورزی

ای بهینه کمیت و کیفیت ( از ) شهر مرکز به لبنی تولیدات زیست محیط به خسارات کمترین نیز و بود خواهد برخوردار

شود. وارد منطقهتحقیق: قلمرو

دهستان از یکی ، کهریزک دهستان در واقع حصار قوچ روستای واقع تهران جنوب در که است ری شهرستان کهریزک بخش های. است شده

26

با غرب در و آباد باقر روستای با شمال در حصار قوچ روستای و به منتهی جنوب در و ورامین خیر ده با شرق از و کهریزک قصر

باشد. می کهریزک دهستان کشاورزی زمینهای ری ، اسالمی انقالب پیروزی از قبل تا کشوری تقسیمات نظر از و

تاریخ در که بوده تهران شهرستان تابعه بخشهای از یکی وزیران محترم هیئت62528 شماره نامه تصویب با25/7/1375

، تحقیق زمانی مقطع لحاظ از و شده تبدیل شهرستان به وقت با را2008 و2003 سال به مربوط ای ماهواره تصاویر محقق

مقیاس ماهمورد هشت طول در مربوطه افزارهای نرم از استفادهاست. داده قرار ارزیابی و

تحقیق: روش آوری گرد و توصیفی تحقیق صورت به محقق تحقیق روش

از آگاهی و اسنادی – ای کتابخانه مطالعه مبنای بر وی اطالعاتاست. استوار تحقیق نظری بستر

اطالعات و آمار آوری جمع ، منطقه ای ماهواره تصاویر از استفاده در که گرفته صورت منطقه از زمینی بازدید و میدانی روش به

محقق هدف جغرافیایی اطالعات سیستم از استفاده با نهایتاست. شده برآوردهکار: انجام مراحل

تقسیم ذیل های بخش به که تحقیق در استفاده مورد های داده ابتدا. گردد می تهیه ، شوند می بندی و2003 سالهای به ) مربوطIRS ای ماهواره تصویر-1

5 دارای ، هند کشورLISS ی سنجنده به ( مربوط2008است. شده تهیه ارتش جغرافیایی سازمان از که باند

27

ارتش جغرافیایی سازمان25000/1 توپوگرافی های نقشه-2 تفکیک صورت به و کهریزک دهستان به مربوط 856K سری قرار استفاده مورد حصار قوچ روستای به مربوط شده

گرفت. Glibalmapper ، ای ماهواره تصاویر پردازشگر افزارهای نرم-3

، Geomajica ، Erdas Imagin و تجزیه و بندی الیه منظور به در و گرفت قرار استفاده مورد تصاویر این پردازش و تحلیلادامه

به منجر نهایت در کلی ارزیابی منظور به Arc GIS 9.2 افزار نرم از استفاده ، شد کاربردی های نقشه و جداول و آماری های داده تولید. شد

تحقیق: مالی و زمانی بندی بودجه ذیل در که گانت نمودار توسط تحقیق این مالی و زمانی بینی پیش

: باشد می قرار این به داده نشان

کار عنوان و ردیف شده انجام

پیش کاری روزهای شده بینی

بینی پیش هزینهریال به شده

آوری جمع– 1اطالعات

70000/250

تصاویر - تهیه2 ای ماهواره

10000/000/2

28

به ها داده - ورود3استخراج و سیستم

بندی طبقه و

40000/000/1

و جداول - تنظیم4نمودارها

30000/250

با ها یافته -تحلیل5GIS از استفاده

40-

-40گزارش -تنظیم610000/500گزارش -تایپ7

متفرقه های -هزینه8

000/000/1 ریال000/000/5 روز240

تحقیق: های محدودیت که است آن مطالعات اینگونه در اصلی مشکل و - محدودیت1

مطالعات در شده استفاده های داده مجموعه و اهداف ، ها روش در متفاوت نتایج باعث نتیجه در که باشد می متفاوت مختلف

. شود می تحقیقات و تحقیقاتی امور در آمریکا در که ای ماهواره تصاویر مثال عنوان به

واضح و تر دقیق بسیار شود می استفاده آن از کاربردی تحقیقات. باشد می محقق استفاده مورد ای ماهواره تصاویر از تر به مربوط مهندسی افزارهای نرم از استفاده بحث در طور همین یا

همین که باشد می صادق ، باال شده ذکر مورد همان نیز تحقیق اینگذاشت. خواهد را خود تأثیر مطالعات در مسئله

29

تحقیقات نوع این باالی های هزینه با رابطه در دوم - محدودیت2 در مربوط های سازمان از یکی در که محقق خود حتی که باشد می

کار به مشغول رقومی های نقشه و ای ماهواره تصاویر تولید زمینه. باشد نمی مستثنی قاعده این از باشد می

تصاویر از برخی از استفاده محدودیت از اینجا در توان می حتی و. کرد یاد رقومی های نقشه و ای ماهواره

. باشد می ساختاری های محدودیت جمله از که دیگر - مشکل3 که بود محقق کار زمینه در شده خواسته مدل به دسترسی عدم این در محقق شده انجام محدود صورت به تحقیقات نوع این چوناست. بوده رو به رو مشکالتی با نیز زمینه

دوم فصلنظری مبانی دور از سنجش بر مروری2-1

آن های سیستم و دور از سنجش تعریف2-1-1

که شود می تعریف علمی و آوری فن عنوان به دور از سنجش ، برداری تصویر و عکسبرداری طریق از میتوان آن بوسیله

نمود. گیری اندازه و تعیین را پدیده یک های مشخصه های داده منبع الکترومغناطیسی اشعه ویو میکرو تا مرئی بخش

سطح از بازتابش اشعه این طریق از که است دوری از سنجش. گردد می تعیین آنها های مشخصه ، ها پدیده

30

در زمینی کوچک قطعه هر ازای به الکترومغناطیسی امواج بازتاب مؤلفه سه از که شود می ( ثبتDN) رقومی ارزش بعنوان سنجنده

شده تشکیل مجاور های پدیده عالئم و آسمان نور ، ها پدیده عالئماست.

: شوند می تقسیم عمومی گروه دو به تصویری های سیستم ( )مخدوم، ها ) اسکنر الکترواپتیکال های سیستم و ها دوربین1383.)

های سیستم اما هستند فیلم و دوربین دارای دوربینی های سیستم این که برخوردارند ای کننده اسکن آینه از ، جاروبگر یا کننده اسکن

است. کننده نوسان یا کننده دوران آیینه می انجام را اسکن عمل جهت یک در فقط کننده دوران های آیینه عمل برگشت و رفت حرکت در کننده نوسان های آیینه . ولی دهند

سرت افزایش باعث کار این که دهند می انجام را کردن اسکنمیشود. کردن اسکن

آشکار برای خطی ماتریس یک های اسکنر از جدید نوعی در های پیکسل تمامی بتواند . تا رود می کار به الکترونیکی سازهای

. بپوشاند را اسکن خط یک در واقع هر تواند می و نداشته متحرک بخش به نیاز سیستم این نتیجه در

تعداد ) به متعدد سازهای آشکار با لحظه یک در را اسکن خط. کند ( اسکن اسکن خط هر در موجود های پیکسل

دقت با باید است زیاد آنها تعداد که سازها آشکار سیستم این در یابد کاهش ماهواره در شدگی راه راه خطای تا شوند تنظیم

(.1380 ؛ همکاران و ) مخدوم2-1-2

31

زمین سطح های پدیده طیفی انعکاس چگونگی

با برخورد از پس الکترومغناطیسی امواج بازتاب دور از سنجش در روی بر که هایی سنجنده وسیله به زمین سطح های پدیده

تحلیل و تجزیه مورد سپس و ثبت ، اند شده تعبیه مختلف سکوهای. گیرند می قرار

زمین سطح های پدیده با برخورد هنگام به الکترومغناطیسی امواج. شوند عبور یا و جذب ، انعکاس حالت سه دچار است ممکن

انرژی نسبت آنکه . نخست است اهمیت حائز نکته دو مورد این در مختلف های پدیده مورد در یافته عبور و شده جذب ، شده منعکس

موج طول یک برای و ماده نوع به بستگی و بوده متفاوت معموالدارد. آن شیمیایی و فیزیکی شرایط

معین پدیده یک برای شده یاد حالت سه در انرژی نسبت آنکه دوم( Bera,2001) کند می فرق مختلف موجهای طول در نیز

2-1-2-1 گیاهان طیفی انعکاس به جذبی مهم خواص دارای کلروفیل داشتن علت به گیاهان

. باشند می میکرومتر68/0 و45/0 مرکزیت بیشتر مرئی قسمتهای دیگر از سبز ناحیه در گیاهان طیفی انعکاس

زیادی مقدار برگها ، سلولی سازه داخلی واکنش علت . به است. تابانند می باز قرمز مادون پرتو

شدت به نزدیک قرمز مادون ناحیه در گیاهان طیفی انعکاس 70 تا30 گیاهان سلولی ساختار نوع به بسته و یابد می افزایش

32

عبور بقیه و جذب آن درصد0-5 تنها و منعکس تابشی انرژی درصد. شود می داده

قابل مجزا ناحیه سه ، سبز گیاه یک طیفی انعکاس منحنی در: است تفکیک

: رنگی ذرات بوسیله جذب الف( ناحیه انرژی از مقداری جذب باعث گیاه در موجود رنگی ذرات

مقدار نتیجه در و شده مرئی طیف محدوده در الکترومغناطیسی. باشد می کم ناحیه این در انعکاس

مادون طیف محدوده با مترادف ناحیه جذب: این بدون ب( ناحیه. باشد می شدید ناحیه این در انعکاس و است نزدیک قرمز

آب: بوسیله جذب ج( ناحیه و است میانی قرمز مادون طیف محدوده با مترادف ناحیه این

میکرومتر6/2 و9/1 و4/1 موجهای طول وسیله به شدیدا طول در نتیجه در و شده جذب گیاه در موجود آب های مولکولیابد. می شدیدی افت انعکاس میزان شده یاد موجهای

خاک طیفی انعکاس2-1-2-2 ها خاک متغیر های نسبت با آلی و معدنی ذرات از مخلوطی معموال مرئی موج طول از را افزایشی آنها های طیف . بازتاب باشند می. دهد می نشان قرمز مادون به

. پس کند می جذب خوب طیفی قسمت این در را آلی مواد اکثر می کمتر خاک طیفی انعکاس باشد بیشتر خال آلی مواد قدر هر

. شود

33

کاهش موجها طول تمامی در خاک انعکاس ، رطوبت افزایش با گردد می مشاهده انعکاس شدید افت ، آب جذب ها باند در و یافته

. فیزیکی خصوصیات و خاک بافت ، آلی مواد و رطوبت بر عالوه ، باشد تر ریز بافت چه . هر گذارند می اثر آن انعکاس بر نیز خاک

(.Stephen,1995) بالعکس و بود خواهد کمتر خاک انعکاس میزان2-1-2-3 آب طیفی انعکاس

. یابد می تغییر آن در معلق مواد حضور با آب طیفی خصوصیات مادون در و % بوده5 از کمتر مرئی طیف در صاف آبهای بازتاب قرمز . است صفر معادل تقریبا

می جذب آب کف به رسیدن از قبل انرژی باشد زیاد آب عمق اگر می عمل قرمز نور از بهتر آب در نفوذ برای سبز و آبی . نور شود. کند نفوذ آب در تواند می سختی به قرمز مادون نور و کنند

. کند می فرق زالل آب با آلود گل و روان آبهای در انعکاس وضعیت. باشد می آلود گل آب به نسبت کمتری انعکاس دارای زالل آب نسبت بیشتری انعکاس دارای ناخالصی و مواد دلیل به آلود گل آب میکرومتر55/0 موج طول در خصوص به و است زالل آب به

: گیاه و خاک ، آب طیفی انعکاس مقایسه: باشد می زیر شرح به عمده نکات ، مقایسه این مورد در

از یک هر و هم با مقایسه در مختلف های پدیده طیفی الف( واکنش. دارد تفاوت مختلف های موج طول در آنها

34

نزدیک خاک و گیاه ، آب های انعکاس ، مرئی طیف محدوده ب( در. هستند هم به

. بنابراین ندارد انعکاس آب ، نزدیک قرمز مادون محدوده ج( در. گردد می جدا ها پدیده دیگر از تصاویری چنین در براحتی آب

و میانی قرمز مادون ناحیه دو در خاک و گیاه های د( انعکاس. هستند هم برعکس نزدیک

2-1-2-4 ابر و برف طیفی انعکاس

بر دو این . تفکیک باشند می زیادی بسیار انعکاس دارای ابر و برف صورت سایه وجود عدم یا وجود روی از تنها مدتها تا تصاویر رویاست. گرفته می به میانی قرمز مادون محدوده دو این داده نشان ها بررسی اما

و زیاد انعکاس دارای . ابر باشند می تفکیک قابل هم از خوبی. باشد می طیف طول تمام در یکنواخت

به شروع میکرومتر8/0 موج طول از برف انعکاس مقابل در . همچنین رسد می صفر به میکرومتر5/1 در و نموده شدید کاهش

قابل خوبی به برف طیفی انعکاس منحنی در آب جذب باندهای. باشند می رؤیت

2-1-3

دور از سنجش در ها ماهواره

35

می استفاده سکو عنوان به ها ماهواره از فضایی دور از سنجش در گروه دو به حرکتی مدار نوع اساس بر بطورکلی ها ماهواره و شود

. شوند می تقسیمآهنگ زمین های الف( ماهواره

و زمین دور نه چرخند می زمین همراه ها ماهواره گروه ایناست. ثابت زمین به نسبت آنها موقعیتهستند. نوع این از بیشتر مخابراتی و هواشناسی های ماهواره

آهنگ خورشید های ب( ماهواره خط با ماهواره مدار ) زاویه کجی زاویه ها ماهواره از گروه این در

که شود می تنظیم غرب طرف به ( آنها زمین قطبی محور یا استوا خورشید را آنها .بنابراین است مقایسه قابل زمین چرخش آهنگ با

گویند. می آهنگ طوری آنها مدار و چرخند می زمین دور ها ماهواره از گروه این

روز روشنایی در جنوب به شمال از ماهواره حرکت که شده تنظیم به رو حرکت و بوده خورشید توسط شده روشن نیمکره در یعنی ،

. شود می انجام نیکره شب موقع در شمال معین وقت یک در منطقه یک از تکراری تصاویر ها ماهواره این در گیری نور درشرایط زمین سطح همه و شود می برداشت روز از

این از زمینی منابع های . ماهواره شود می برداری تصویر یکسان. باشند می گروه2-2

هندوستان فضایی سازمان درTERLS راکت پرتاب ایستگاه تأسیس با هند فضایی های فعالیت

1972 سال ( درDOS) فضا . دپارتمان گردید شروع1963 سال

36

فن و علوم کاربردهای و ها فعالیت ارتقاء جهت هند دولت بوسیلهگردید. ایجاد ملی اهداف به دستیابی برای فضایی آوری

توسعه و تحقیقات ( بازویISRO) هند فضایی تحقیقات سازماناست. ملی های برنامه اجرای مسئول و بوده هند فضایی سازمان2-2-1 IRS (Indian Remote Sensing )

ماهواره تاکنون که هندوستان زمینی منابع های ماهواره سری از و1988 های سال در ترتیب بهIRS-1C,IRS-1B,IRS-1A های

. شدند پرتاب فضا به1995 و1991 به آهنگ خورشید و قطبی شبه مدار یک درIRE-1C ماهواره

و درجه71/98 مدار تمایل . زاویه دارد قرار کیلومتر804 ارتفاعباشد. می دقیقه101 معادل زمین دور به آن گردش دور یک زمان ساعت در همواره محلی وقت به استوا خط از ماهواره عبور

است شده نصب سنجنده سه سکو این گیرد. بر می انجام30/10:WIFS , Pan , LISS-3باشد می متفاوت کاربردهای و مشخصات یا .

8/5 مکانی تفکیک توان دارای و باندی تک کهPan سنجندهشود. می محسوب باال تفکیک توان با ها سنجنده جمله از متراست-3 باندهای در متر5/23 مکانی تفکیک اندازه دارایLISS سنجنده

باند2 دارایWIFS . سنجنده باشد می4 باند در متر71 و1. باشد می متر188 مکانی تفکیک اندازه و طیفی

37

ترتیب به ماهواره این های سنجنده برداشت نوار عرض عرض. باشد می کیلومتر770 و140 و70 معادل

ای ماهواره اطالعات تفسیر2-3

ای ماهواره اطالعات تفسیر و تحلیل و تجزیه ، ساده تعریفی به بنا منظور به ای ماهواره اطالعات مطالعه و بررسی از است عبارت ،

خاص رنگی با یک هر که زمین سطح مختلف های پدیده شناسایی. شوند می ظاهر ای ماهواره تصاویر روی بر استفاده مورد تفسیر برای که ای ماهواره اطالعات نوع حسب بر

که آنجا واز داشت خواهد وجود مختلفی های روش ، گیرند می قرار یا و سفید و سیاه تصاویر صورت به اطالعات گونه این معموال

) نوارهای رقومی اطالعات شکل به یا (، عکس و ) فیلم رنگی 2 به نیز تفسیر های شیوه ، شوند می عرضه و ( تولید کامپیوتری

) مجد شود می ( انجامDigital) رقومی ( وVisual) چشمی صورت(.1382 ؛ زبیری ،

بین انفعال و فعل ، شامل پردازش های روش کلی طور به های داده پردازش ی پیشرفته تکنولوژی و ماهر پردازشگر (.1383 ؛ ) مالمیریان باشد می کامپیوتری

ای ماهواره اطالعات چشمی تفسیر2-3-1

و ترسیم ، مشاهده ، فرآیند عنوان به تصویر دیداری تفسیر و تعبیر های ویژگی روی بر قضاوت و تصاویر شرایط یا و عوارض تشخیص

(.colwell , 1987) شود می تعریف عوارض آن . باشد نمی محدود تصویر روی عوارض تشخیص برای تفسیر

تفسیر باشد می وسعت و مکانهایشان رابطه تعیین شامل معموال از خیلی در آمیزی موفقیت طور به ای ماهواره تصاویر چشمی

38

زمین ؛ جغرافی ؛ کشاورزی قبیل از ؛ شوند می کاربرده به موارد(.1387 ، غیره) پیراسته و داری جنگل ؛ آب منابع ؛ شناسی منظور به دهد می اجازه مفسر به که ، تصویر اجزای و عناصر

تعیین و ترسیم و شناخت از پس را آن ، نقشه موضوعی ارزیابی: از عبارتند نماید تهیه عوارض موقعیت

Avery) زمان تغییرات ی پدیده و سایه ، اندازه ، شکل ، الگو ، بافت

1987) درک با رابطه در مستقیم طور به زیادی عوامل که داشت توجه باید

تفسیر تصویر و احساسات طریق از اجزاء و عناصر این تشخیص: از عبارتند عوامل گردد. این می حاصل شده ، فیلم و ) دوربین برداری تصویر سیستم رفتاری حساسیت.1

ها( ؛ کننده مشاهده دیگر انواع یا و الکتریکی ، نوری وسایلتصویربرداری؛ سیستم تفکیک قدرت خصوصیات.2

ها؛ داده پردازش یا و فیلم نوردهی.3سال؛ فصل.4روز؛ زمان.5اتمسفر؛ اثرات.6تصویر؛ مقیاس.7تصویر؛ حرکت.8مفسر؛ فکری ئ دیداری قدرت.9

تفسیر؛ تجهیزات و تکنیکها.10

39

آموزشی؛ کمکهای.118 الی1 موارد که داشت توجه باید کیفیت برروی اساسا

11 الی9 موارد که صورتی . در گذارد می اثر تصویربرداری می تصاویر از اطالعات استخراج جهت مفسر توان کننده منعکس

باشد. وظایف تا دهد می اجازه مفسر به عوامل این از خاصی ترکیب

دهد انجام دیگر ترکیبهای از بهتر را مختلف تفسیر و تعبیر( 1383 )مالمیریان،

تصویر عناصر2-3-1-1 (Tone) "تن" 2-3-1-1-1

از خورشید نور انعکاس میزان به بسته زمینی مختلف های پدیده می ظاهر مختلفی رنگهای یا تن با ای ماهواره تصاویر برروی آنها،

رنگ ، باشد بیشتر پدیده یک از انعکاس شدت چه هر و شوند ؛ زبیری ، )مجد بود خواهد تر روشن تصاویر، برروی حاصل1382.)

سفیدی و سیاهی از است عبارت ای ماهواره تصویر "تن" در به شده منتشر یا و منعکس انرژی میزان نتیجه و تصویر نسبیاست. شده تهیه تصویر آنها از که است عوارضی ی وسیله

و ، است سفید و سیاه ای ماهواره تصاویر تفسیر "تن" اساس ، گیرد می قرار استفاده مورد دیگر تشخیص عناصر با که هنگامی

شود.برای می محسوب عوارض تفسیر و تشخیص عنصر مهمترین که آب مثال می "تن" سیاه تولید کند می جذب را نور تمام تقریبا کند

40

"تن" تغییرات از ، خاک بندی طبقه برای شناسی خاک دانشمندان چوب با جنگلها تشخیص برای ، مثال عنوان کنند.به می استفاده

(.1383 )مالمیریان، مخروطی درختان انواع از سخت بسیار عوارض که صورتی در ، گیاهان ، خاکها ، سنگها تفسیر در

مهم خیلی آنها طبیعی رنگ بطوریکه باشد داشته وجود زیادی و سیاه تصاویر با مقایسه در ، ای ماهواره رنگی تصاویر ، باشند آسان را تصاویر تفسیر ای مالحظه قابل بطور تواند می ، سفیدنماید.

طیف باندهای و ، هستند مجازی رنگ دارای که تصاویری ، مانند برای ، نمایند می ترکیب را سبز و قرمز ، آبی از غیر نوری

رطوبت ، ها سبزینه توزیع ، روییدنیها به مربوط خاص مطالعات(.1383 ، )مالمیریان هستند مفید عوارض سایر ترسیم و خاک

بافت2-3-1-1-2

، زمینی متشکله عناصر و ها پدیده خاص بافت یا ترکیب به نظر می ظاهر خاص بافتی یا ترکیب نیز ای ماهواره تصاویر برروی

آید. می حساب به آن شناسایی برای مؤثر عوامل از خود که شود تشکیل های ساختمان مجموعه و متعدد خیابانهای وجود از مثال

تصویر برروی را شهری محدوده توان می شهر یک دهنده مزارع با زراعی محدوده یک خاص بافت از یا و نمود شناسایی

که خاصی بافت و ، آنها بودن نامنظم یا منظم ، بزرگ و کوچک محدوده یک شناسایی شود، می ظاهر ای ماهواره عکس بررویاست. پذیر امکان زراعی

41

شکل2-3-1-1-3 توجه با و دارند خاصی شکل ، هریک ، زمینی های پدیده و عناصر

ماهواره تصاویر برروی آنها وجود به توان می ، خاصیت همین بهبرد. پی ای

شهری مناطق ، ورزشگاه ، فرودگاه یک خاص شکل به توجه با مثال تفکیک و شناسایی تصویر برروی را آنها توان می ، زراعی اراضی و

نمود. اندازه2-3-1-1-4

جسم یک تقریبی اندازه و ای ماهواره تصویر مقیاس به توجه با د توان می زیادی حدود تا یکدیگر با آنها ارتباط و زمین برروینمود. قضاوت نظر مورد جسم رمورد

گرفتن نظر در با توان می تصویر، برروی رنگی لکه یک ابعاد از مثالبرد. پی مزرعه یک یا ساختمان یک وجود به ، دیگر عوامل

سایه2-3-1-1-5 در ، رسد نمی زمین سطح از قسمتهایی به خورشید نور که آنجا از

مناطقی صورت به قسمتها این ، ماهواره با عکسبرداری هنگام به حالت این و شوند می ظاهر عکس )سایه( برروی تیره

وحالت بلندی و پستی تشخیص برای ویژه به و آنها شناساییکند. می مؤثری کمک ، مناطقی چنین توپوگرافی

عکسبرداری هنگام به کوهها و ها دامنه شیب از بخشی مثال بطور و شوند می دیده تیره عکس برروی نگرفته قرار آفتاب تابش مورد

نمایان را منطقه توپوگرافی حالت روشن رنگ با شیبهای کنار در ابر توان می بخوبی تصاویر برروی ابرها سایه از نیز و سازند می(1382مجد؛ ، نمود)زبیری شناسایی را

42

زمانی تغییرات پدیده2-3-1-1-6

بوسیله زمین های پدیده از موقت دیدارهای و مشاهدات اغلب و تجزیه گیرد می قرار بررسی مورد ای ماهواره تصاویر مفسر که ای ماهواره تصاویر از استفاده بوسیله کشاورزی اراضی تحلیل

خواهد کاملتر بسیار است شده اخذ رشد از مختلفی زمانهای در. بود

محصوالت سایر از متفاوتی رشد دوره دارای زمستانه گندم رشد از مختلفی مراحل دارای علفزار اراضی است کشاورزی

هستند روییدنیها سایر به نسبت

در شده اخذ ای ماهواره تصاویر در میتوانند که هایی پدیده سایر محاسبه و بررسی شامل باشند تشخیص قابل گوناگون زمانهای

آبهای توزیع ، گرفته آب مناطق در گذاری ساحل،رسوب فرسایش(1383 )مالمیریان، گردد می غیره و برف پوشش ، زمین روی

الگو2-3-1-1-7 پدیده گرفتن قرار است شیء فضایی ترتیب و نظم به مربوط الگو

می نامیده الگو واقع در آنها آرایی نظم نحوه و زمین سطح روی هاشود الگو زمین سطح روی پدیده به مصنوعی هم و طبیعی اشیای هم کند می کمک آنها شناسایی و تشخیص در مفسر به که دهد می

(1384 ، ) پیراسته ای ماهواره اطالعات چشمی تفسیر عمده کاربردهای2-3-1-2

43

بودن تکرای ویژه به و ای ماهواره تصاویر وسیع پوشش به توجه با مطالعت در ، عکس یا فیلم از اعم تصاویری چنین از امروزه ، آنها

گسترده بطور گوناگون های نقشه تهیه و زمینی منابع مختلفشود می استفاده

موجود های نقشه کردن هنگام به1- 2-3-1-2 نظر از چه ، توسعه به انسان نیاز دلیل به شهرها که آنجا از

سرعت به ، غذایی مواد تأمین نظر از چه و سکونت و استقرار زراعی اراضی ویژه به زمین سطح گیاهی جوامع و یابد می توسعه و توسعه چنین انطباق رو این از و هستند تغییر حال در مرتبا

ها نقشه و صحرایی عملیات و برداری نقشه طریق از تغییراتی. باشد می مشکل بسیار و بوده زیاد وقت صرف مستلزم

که ای ماهواره تکراری تصاویر از استفاده با موارد گونه این در ها نقشه با آنها مقایسه و دارند بر در را زمینی منابع تغییرات. کرد هنگام به را ها نقشه اطالعات توان می سرعت به و براحتی

2-3-1-2-2 آنها کنترل و زمینی های پدیده تغییرات بررسی

های ویژگی از ، ای ماهواره اطالعات بودن تکراری خاصیت و زمینی مختلف های پدیده تغییرات بررسی برای اطالعات اینگونه. آنهاست کنترل

کنند می فراهم را امکان این وسیع پوشش با ای ماهواره تصاویر و شود مطالعه پیاپی طور به ، مختلف مناطق در زمین سطح که

در متوالی عکسبرداری چند یا دو زمانی فاصله در که تغییراتیشوند. کنترل و بررسی دهند می رخ زمینی های پدیده

44

یا کاهش روند ی مطالعه ، ها بررسی این بارز های نمونه از مناطق توسعه ، ها دریاچه آب تغییرات ، کشاورزی اراضی افزایش ، مراتع و ها جنگل افزایش یا ،کاهش ها رودخانه طغیان ، شهریباشد. می زدایی کویر و خاک فرسایش کنترل

2-3-2 ای ماهواره اطالعات رقومی تفسیر و تحلیل و تجزیه

یا اطالعاتی های ارزش نمایش واقع در ، ای ماهواره تصویر هر بر مختلف های رنگ یا ها تن با زمینی های پدیده و عناصر انعکاسی

این در و باشد می کامپیوتر مانیتور یک یا و فیلم ، عکاس کاغذ روی. بود خواهد مطالعه قابل چشمی یا آنالوگ شکل به تنها ، صورت ، شود می مطرح ای ماهواره اطالعات رقومی تفسیر که هنگامی می قرار توجه مورد تصاویر سازنده عناصر رقومی های ارزش

. گیرد اطالعات رقومی تفسیر و تحلیل و تجزیه از منظور دیگر بیان به

. آنهاست رقومی های ارزش گیری اندازه و بررسی ، ای ماهواره تفسیر از آنچه به نسبت را تری دقیق و جزئی نتایج استخراج که

به قیاسی تبدیل سازند.این می ممکن آید می بدست آنالوگ را رقومی خاص افزارهای نرم از گیری بهره با و کامپیوتر معموال

دهد می انجام ، آنه وتحلیل تجزیه و رقومی های ارزش کامپیوتری پردازش با و

، نتایج و شوند می شناسایی زمینی های پدیده صورت به مجددا

45

نقشه شکل به یا و اولیه تصاویر با متفاوت تصاویری یعنی ، آنالوگ. شوند می ارائه ، ها گزارش و جداول ، ها تصاویر پردازش خاص های افزار نرم و کامپیوتر از استفاده با

– ریاضی محاسبات و روابط از گیری بهره امکان ، ای ماهواره

. گیرد می قرار مفسر اختیار در گسترده بطور ، آماری رقومی های ارزش روی بر ، پردازش از مرحله هر در که تغییراتی

و تفکیک و شناسایی سرانجام و میشود تحلیل و تجزیه آید می پدید زبیری ، ) مجد گردد می انجام زمینی های پدیده بندی طبقه

1382.) استفاده با دور از سنجش های داده رقومی تحلیل و تجزیه امروزه

زیاد حجم از اطالعات استخراج و تجزیه به نیاز بعلت کامپیوتر ازاست. یافته توسعه ها داده

عنوان به را طیفی تغییرات ، کامپیوتری رسانی کمک های تکنیک) دهند می قرار استفاده مورد تحلیل و تجزیه برای اساس

Landgrabe,1973.)2-3-2-1

مبنایی اصول به ای ماهواره تصاویر تحلیل و تجزیه های روش از استفاده علت: شود می مربوط زیر مبنایی اصل چند به کامپیوتر کمک

باشند می رقومی صورت به اکنون ای ماهواره های داده(1

های سیستم و ها سنجنده طریق از آمده بوجود خطاهای(2 شود تصحیح تواند می پردازش

است تنظیم قابل لوزدهی میزان(3

46

. شود پردازش میتواند پیکسل یا تصویر واحد هر(4 « ها » داده روی بر وآماری ریاضی ی پیچیده های پردازش(5

. باشد می انجام قابلاست بیشتر تصویر دیداری پردازش از ، عددی حساسیت(6 باشد می پردازش قابل ها داده از زیادی حجم(7

های سنجنده ، ارقام و آمار ، ها ) نقشه مختلف های داده انواع(8 های داده با نمودن ادغام و ترکیب قابل راحتی ( به غیره و دیگر

هستند رقومی ای ماهواره

، جداول ، ها ) نقشه ها فرمت انواع بردن کار به با خروجی(9. شود می ( ایجاد غیره و تصاویر

اطالعات نیازمند که بزرگ مناطق تحلیل و تجزیه هنگام کلی بطور کاربرد ، کامپیوتر کمک به تصویر آنالیز ، هستند بندی طبقه ریز

. دارد دیداری تفسیر به نسبت بیشتریای( ماهواره ) تصاویر اطالعات بندی طبقه2-4

و شناسایی که دور از سنجش تکنولوژی اصلی هدف به توجه با طبقات یا ها گروه در آنها دادن قرار و زمینی های پدیده تفکیک

عنوان به میتوان را ای ماهواره تصاویر بندی . طبقه است مشخص. آورد شمار به ای ماهواره اطالعات تفسیر بخش مهمترین

، رقومی تفسیر روش با ای ماهواره اطالعات بندی طبقه از منظور گروه به تصاویر بندی تقسیم و مشابه طیفی های مجموعه تفکیک

واحد ارزش یک با ها طیف ، طبقه هر در که است طبقاتی یا ها(. نیستند تفکیک قابل آماری نظر ) از گیرند می قرار

47

، اطالعاتی های مجموعه یا و تصاویر روی بر وقتی ، دیگر عبارت به عمل به طیفی بندی طبقه ، واقع در ، شود می انجام بندی طبقه با خاص ای پدیده معرف کالس یا طبقه هر ، جدید تصویر در و آمده

(.1382 ، مجد ، .)زبیری است واحد طیفی ارزش یک دارای تصویری های داده در زمانی تغییرات بندی طبقه نوع این در

: باشند می زیر های ویژگی های گونه و خاص اراضی کاربری با رابطه در ها داده بودن کمی

قابل زمانه چند بندی طبقه با رابطه در روش این ، زمین پوشش. باشد می کاربرد مقایسه همدیگر با موضوعی لحاظ به توانند می ها بندی طبقه دست مجدد های بندی طبقه به میتوان مقایسه این نتایج از ، شوندیافت. استفاده اصلی روش دو از ، ای ماهواره اطالعات بندی طبقه برای: از عبارتند که شود می نظارت با بندی طبقه-

نمونه اساس بر طیفی های ارزش ، نظارت با بندی طبقه در می محاسبه ، کند می انتخاب پدیده هر روی بر مفسر که هایی. شوند

نظارت بدون بندی طبقه-

خود صورت به ، طیفی بندی گروه ، نظارت بدون بندی طبقه در می محاسبه طیفی های ارزش ریاضی اختالف اساس بر و کار

. گردند

48

با بندی طبقه وارونه حالت را نظارت بدون بندی طبقه توان می گروه ابتدا ، نظارت با نوع در که معنی . بدین کرد فرض نظارت

سپس و انتخاب شده شناخته های پدیده روی بر همگن طیفی های. گیرد می صورت مربوط های گروه به تصویر تمام بندی طبقه

مجزا تفکیک قابل طیفی های گروه ابتدا ، نظارت بدون نوع در اما های گروه .)در گیرند می قرار شناسایی مورد سپس و شوند می

و است نزدیک یکدیگر به ها پیکسل طیفی ارزش ، شده تفکیک(.1382 ؛ مجد ، ( ) زبیری نیستند مجدد تفکیک قابل( GIS) جغرافیایی اطالعات سیستم2-5

. از باشد می آنها ی بهینه مدیریت و اطالعات دنیای امروز دنیای و مدیران توسط شده اتخاذ تصمیمات از ای عمده قسمت که آنجا

به نوعی به محیطی و عمرانی مختلف های پروژه در ریزان برنامه ماهیتی واقع در و باشند می مربوط خاص موقعیت و مکان. دارند مرجه مکان

نیز و هنگام به و مطمئن و دقیق جغرافیایی اطالعات وجود لذا این موقعیت در اساسی بسیار موضوعات از آن بهینه مدیریت

. باشد می آنان اجرای و تصمیمات و تجزیه روند تخصصی های افزار نرم و کامپیوتر آمدن کار روی با

شکل و شد نوینی مرحله وارد جغرافیایی اطالعات ترکیب و تحلیل جغرافیایی اطالعات سیستم نام به امروزه را آن یافته تکامل

(.1387 ، .) پیراسته شود می شناخته(GIS )Geographic Information system اطالعات سیستم یا

جغرافیایی اطالعات مدیریت هنر و فن ، علم واقع در جغرافیایی(.Reeve , 1999) است

49

در تا سازد می قادر را متخصصان و ریزان برنامه ، مدیران که ، ویرایش و بازیافت ، سازی هنگام به ، سازی ذخیره ، اخذ زمینه

، ساده طور به اطالعات و ها داده حمل ، سازی مدل ، پردازش مکان اطالعات کاربرد و نمایش ، اطالعاتی بانک ساخت و جستجو

های مقیاس در رقومی و گرافیکی ، متنی متنوع فرمتهای در مرجع مدیریت برای را نیاز مورد و مفید اطالعات تا پرداخته متناسب

. نماید فراهم را امکانات و منابع بهینه یک تعاریف از یک هر وسیله به که دارد وجودGIS از زیادی تعاریف

استخراج و منتجGIS از فرد به منحصر و شخصی احساس و درک. شود می افزار نرم سری یک شامل جغرافیایی اطالعات سیستم حال هر به و تجزیه جهت ماهر شخصی به نیاز که باشد می افزارها سخت و ها

(.1387 ، )پیراسته دارد تحلیل از منسجم نظامی جغرافیایی اطالعات سامانه ، دیگر تعریفی در

های داده دهد می امکان که هاست داده و افزار نرم ، افزار سخت فراخوانی و تحلیل و تجزیه مورد و شده وارد رایانه به زمین واقعی

. گیرند قرار

برای متن و جدول ، نقشه نظیر گوناگون اطالعات صورت به سپس کار و سر که است . بدیهی شوند ارائه واقعی جهان به اجرا

مکانی توزیع با مرتبط اطالعات با جغرافیایی اطالعات های سیستم نظر تجدید ، ذخیره ، ورود برای باشدو می زمین سطح خصوصیات

50

جغرافیایی اطالعاتی منابع انواع و اشکال همه تحلیل و تجزیه ،است. شده طراحی گسترده طور به امروزه جغرافیایی اطالعات های سیستم بنابراین

جهان سر تا سر در زمین ارزیابی برای مؤثر ابزار یک عنوان به ، کشور برداری نقشه ) سازمان گیرند می قرار استفاده مورد

1376.) برداری بهره به دسترسی امکانGIS جغرافیایی اطالعات سیستم تبدیل با سازد می فراهم را جغرافیایی اطالعات کلیه از مناسب

، کامپیوتر در آن ذخیره و دیجیتال صورت به جغرافیایی اطالعات ، اصالحات نمودن وارد و اطالعات بازنگری فعالیت گونه هر امکان از حجمی تغییر یا ) حذف نقشه نمودن جنرالیزه و مقیاس تغییر

(.1384 ، ) مدیری نماید می میسر ( را نقشه اطالعات2-5-1 GIS اجزاء

که است شده تشکیل اصلی جزء5 از جغرافیایی اطالعات سیستم: از عبارتند

افزار سخت(1افزار نرم(2ها داده(3متخصص( انسانی ) نیروی سیستم اجرای پرسنا(4)سازمان( تشکیالت و سازماندهی(5 سخت زیرا ندارد زیادی اهمیتGIS موفقیت در اولی عامل سه

مورد را تکنیکی و فنی مشکالت و مسائل افزار نرم و افزار. دهند می قرار بررسی

51

العاده فوق اهمیت ازGIS موفقیت برای آخر عنصر یا عامل دو. نمود خواهند کنترل راGIS عملیات آنها زیرا است برخوردار

بدون تواند نمیGIS قوی افزار نرم یک که گفت باید حال هر به .. آید در اجرا به کامل آیی کار با آخری عامل دو پشتیبانی و حمایت

به نیاز باشد تر پیچیده و تر قویGIS افزار نرم چه هر حقیقت درگردد. می بیشتر کارآمد سازمانی و آزموده و متخصص پرسنل

کارآیی از سازمان و کمتری تخصص از پرسنل جا هر بالعکس ، )مدیری باشد تر ساده باید نیز افزار نرم باشد برخوردار کمتری1384.)GIS های داده های فرصت2-5-2

. باشند می ها داده از نوع دو دارایGIS اطالعاتی های پایگاه

می مکانی صفات دارای که هایی داده برای برداری فرمت(1 های ارزش دادن نشان برای ها داده این که معنا این به باشند و ها جاده موقعیت مانند دارند قرار نقشه روی بر مکانی

توزیع ، خاک نوع اساس بر ای منطقه های . واحد ها شهرغیره و زراعی محصوالت یا جمعیت

می ارزشی صفات دارای که هایی داده برای رستری فرمت(2 ، وسعت و اندازه چون هایی ارزش بر اینکه . یعنی باشند کنند می داللت غیره و گروه یا ،طبقه کیفیت ، تراکم ، شدت تراکم ، محصول یا خاک نوع ، شهر وسعت ، جاده نوع مانند

غیره. و جمعیت

52

قابل رستری فرم به هم و برداری فرم به هم ها داده مکانی صفات. باشد می ارائه

نتیجه در و است ها گون پلی و خطوط ، نقاط شامل برداری فرمتباشد. می باالیی دقت دارای دارای و کند می عمل ای یکپارچه فضای همچون برداری ی داده

: باشد می زیر قرار به فریت چندیناطالعاتی ساختار مطلوب نمایش(1یکدیگر با اطالعاتی ساختار پیوستگی(2 ای شبکه های پیوند واسطه به توپولوژیکی تشریح قابلیت(3

تصاویر در دقت(4 این صفات و تصاویر کلی تعمیم و سازی بهنگام ، بازیافت(5

: جمله از باشد می نیز نقایصی دارای ، فرمتها داده ساختار پیچیدگی(1برداری گونی پلی ی نقشه چند ترکیب(2

ترکیبات با را نواحی ، سلولی های واحد داشتن با رستری فرمت، دهند می نشان سلولی های واحد از متفاوت

این ) منظور کند می عمل کمی واحد یک مانند دیگر عبارت به .( شود می تقسیم تجزیه قابل غیر کوچک های واحد به که است ی اندازه و باشند بزرگتر یا کوچکتر توانند می ای شبکه های واحددارد. ها ردیف و ستونها تعداد به بستگی آنها

: باشد می زیر شرح به هایی مزیت دارای رستری فرمت یک توسط توانند می ها داده این ، ها داده ساختار بودن ساده(1

سازی ذخیره ساده ای واژه ی پردازنده یا خطی ویراستار. شوند

53

دور های داده با ای نقشه های داده ترکیب و جایگذاشت(2. باشد می آسان کاوی

است آسان مکانی گوناگون های تحلیل(3 شکل و اندازه مکانی واحد هر زیرا ، است آسان سازی شبیه(4

. دارد ثابتی. باشد می باالتر آن کارآیی و ارزان آن تکنولوژی(5

GIS سیستم در ها داده سازی مدل روند

GISحرکت از واقعیت به سمت اجرای یک

، راه ، رودخانه ، دریاچهواقعیتخانه

آبی های پهنه

(Field) ناحیه(Entity) پدیده یا شیءمفهومی مدلرستروکتورداده مدل

, Coverageداده ساختار

DWG,DGn,DLg,Tiger,et

c

Grid ,

TIF.DEM,ers

هوایی/ عکسپلیگون و نقطه ، خطفیزیکی مدلای ماهواره تصاویر

2-5-3

54

جغرافیایی اطالعات سیستم تاریخچه اهداف و منظور با جغرافیایی اطالعات و ها نقشه از استفادهاست. داشته وجود دیرباز از مختلف

صورا به ها نقشه در موجود اطالعات و عالئم تفسیر گذشته در مستلزم خود این که گرفت می صورت اولیه ابزار با و دستی

بود. فراوان وسایل و گزاف های هزینه ، طوالنی سفرهای روش و ابزار ، رایانه به دسترسی امکان دلیل به1960 دهه در

پیشرفته آوری فن و گردید متحول مکانی اطالعات پردازش های در1960 سال اواسط در جغرافیایی اطالعات سیستم نام به ای

یافت. گسترش امریکا و انگلستان در بعد و شد گرفته کار به کانادا به که ، جغرافیایی اطالعات سیستم سازمان رئیس تامیلسون راجر

کانادا در اراضی تفکیک1965 سال در باشد می معروفGIS پدر با و کانادا دالر میلیون8 ارزش به و50000/1 مقیاس با را

. نمود تهیه سال3 برای تکنسین556 حدود بکارگیری یک روی بر اطالعات این ذخیره بر مبنی را وی توصیه کانادا دولت

ها سیستم ترین قوی از یکی کهIBN 360/65 کامپیوتری سیستم اطالعات سیستم اولین ترتیب بدین و پذیرفت ، بود زمان آن در

شد. ایجاد جغرافیایی و ها رایانه زیاد هزینه جمله از مختلف دالیل به ابتدا فناوری این

نگرفت. قرار توجه مورد چندان موجود های محدودیت نرم کیفی و کمی افزایش ، افزار سخت قیمت کاهش دنبال به ولی

، مکانی اطالعات سریع تحلیل به نیازمندی ارتقاء با همراه افزارها. کرد پیدا توسعه آن کاربردهای

55

به جغرافیایی اطالعات سیستم شکوفایی عصر باید را1990 دهه بخش های توانمندی گسترش موازات به دهه این . در آورد شمار پیدا بسط موجود افزاری نرم های سیستم قابلیت ، افزار سخت(.Burrough , P.A., 1993) شد ابداع جدیدی روشهای و ابزار و کرده

2-5-4 جغرافیایی اطالعات سیستم کاربردهای

های رشته در منظم طور به جغرافیایی اطالعات سیستم امروزه موارد و شده مبادله اطالعات حجم و رود می بکار متعدد علمی. باشد می متنوع بسیار آن کاربرد

طبیعی منابع مدیریت ، اکتشافات به توان می کاربردها این جمله از و ارزیابی ، بنایی زیر خدمات و توسعه ریزی برنامه ، سازی شهر ،

کرد. اشاره غیره و جمعیت سرشماری ، زیست محیط کنترل اطالعات سیستم گسترده کاربردهای و توانایی اجمالی بررسی با

و مدیریت در مؤثری ابزار سیستم این که یابیم درمی جغرافیایی(.1384 است) مدیری، جغرافیایی اطالعات برداری بهره سیستم از استفاده مورد در را مهم اصل سه ( ،1996) وفوت لینچ

. کنند می بیان جغرافیایی اطالعات را پایه رقومی های داده ، خاص هدفی برای تکنیک این اینکه نخست

کند می ذخیره هماهنگ مجموعه یک در

مناسب تصمیم تواند می جغرافیایی اطالعات سیستم ، اینکه دوم رویشگاه و ها ریستگاه احیاء آنها نماید اتخاذ خاص هدفی مورد در

56

می معرفی ، جغرافیایی اطالعات سیستم استفاده موارد از را هاکنند

محل توانند می که دهند می ارائه زمینه این در مختلف مدلهای و ، )پورمنافی کنند معرفی مختلف های گونه برای را مناسب های

1381.) نقشه نمایش جهت فقط نه جغرافیایی اطالعات سیستم تکنیکباشد: مفید زیر های زمینه در تواند می بلکه ، دارد کاربرد

دسترس از دور و پوشیده اطالعات یافتن-نمونه و آزمایشی های نقشه تولید-مختلف مناطق بالقوه مشکالت شناخت-. هستند خسارت و آسیب معرض در که مناطقی تشخیص- بیان و مردم به دهنده هشدار های گزارش ارائه در تسهیل-

آینده. سیاستهای سیستم رایج های کاربرد از است ( معتقد1991) کولسون های کاربری برای مناسب مناطق یابی مکان جغرافیایی اطالعات

(.1376 ؛ ) قدوسی است ویژه فرایای از را هزینه و وقت جویی صرفه ( ،1998) واران مردخای سیستم . کاربرد دانند می جغرافیایی اطالعات های سیستم

دقت و سرعت باعث سنتی کار با مقایسه در جغرافیایی اطالعات برابر بیست حدود را ها پروژه انجام برای زمان مدت و شده بیشتر(.Das,1981) دهد می کاهش و ادغام به قادر جغرافیایی اطالعات سیستم ارزش با فناوری و ) مکانی طبیعت متغیرهای از وسیعی دامنه تحلیل و تجزیه

. باشد ( می توصیفی

57

و کمی و کیفی از اعم ها داده انواع تفسیر به توانایی این همچنین ، مسائل حل برای جغرافیایی و توصیفی های داده سایر با ارتباط

کند می کمک ها طراحی در غیره و ها کمبود ارزیابی ، ها بینی پیش.

روابط و تداخل درک و توانایی اطراف در سامانه این مفهوم گرافیکی و ریاضی اشکال در مختلف متغیرهای بین جغرافیایی

. یابد می تمرکز تعیین به کمک برای هایی مدل پیشنهاد به قادر هایی قابلیت چنین

معیارهای اساس بر آمده بوجود مشکل برای حل راه بهترین(.(Burrough , P.A., 1993 است جغرافیایی

های نظام در آنها افزون روز های کاربرد و ها داده زیاد حجم بوم ، زیست محیط ، طبیعی منابع نظیر ، اراضی با مرتبط مختلف

تغییر و پویایی ماهیت و سو یک از غیره و شناسی زمین و خاک از استفاده ضرورت دیگر سویی از ها نظام بعضی در آنها پذیری

اند. ساخته مطرح را نوین های روش و الکترونیکی کمکی ابزارهای به مربوط های داده تا است قادر جغرافیایی اطالعات سامانه یک

به آنها توصیفی اطالعات همراه به را ها پدیده مکانی موقعیت برنامه ، طراحی جهت همزمان طور به و نگهداری یکپارچه صورت

. دهد قرار استفاده مورد مشکالت حل و ریزی

58

در جغرافیایی اطالعات سیستم های قابلیت از امروزه چه اگر ، نظامی علوم ، شناسی ،زمین کشاورزی مانند علوم اغلب

. شود می استفاده غیره و جنگلداری جغرافیایی اطالعات سیستم با اخیر دهه دو طی که علومی میان از

برنامه ، دور از سنجش ، : جغرافیا اند کرده برقرار نزدیکی ارتباط برداری نقشه ، منابع مدیریت و محیطی ، ای منطقه ، شهری ریزی

, Burrough .) اند بوده توجه مورد بیشتر معماری ، ای رایانه علوم ،

P.A., 1993 .)2-5-5 توانست بیولوژیک تحلیلی های طرح درGIS بکارگیری از ای نمونه به را تایلند در ای منطقه کشاورزی از اقتصادی برداری بهره و تولید

. برساند سطح باالترین که نفر میلیون780 به نزدیک و جنوبی آسیای ، افریقا در اکثرا

نیازهای و هستند مواجه غذا کمبود با ، دارند سکونت التین امریکای. سازند برآورده توانند نمی را خود روزانه غذای

این روی در رو تواند نمی موجود شرایط در کشاورزی که پیداست توسعه برای اقتصادی پایه که این یا و گیرد قرار افزون روز جمعیت

. گردد پایدار تکنولوژی از برداری بهره و ایجاد با که است جامعه وظیفه این

GIS تکولوژی آیا رابطه این . در بکاهد مشکالت شدت از مناسب

؟ باشد داشته مؤثری نقش تواند میGISابزار ، جغرافیایی ناحیه یک جانبه همه تحلیل در توانایی با

. بخشد بهبود را دنیا در کشاورزی تولید میتواند که است سودمندی

59

می را تایلند کشور از بخشی درGIS گیری بکار تجربه ، عمل در و نبرد میدان دراز سالیان طی ناحیه . این آورد مثال عنوان به توان

است. مرز هم کامبوج کشور با و بوده کشمکش وارد سرزمین این به را زیادی فشار همسایه کشور مهاجرین

می دیده جا آن در وضوح به توسعه عئم ئ . فقر اند ساخته. شود تنها ، دهد می تشکیل را کشور سطح3/1 که حالی در ناحیه این

از هایی . بخش کند می تأمین را ملی ناخالص تولید درصد پانزده کشت برای و است کوهستانی خصوصیات دارای منطقه این

. باشد می ( مستعدCassava) کاساوا چون مرتفع نواحی محصوالت ، بپردازند برنج کشت به که دهند می ترجیح محلی کشاورزان اما

در و باشد می پست های زمین مخصوص برنج کشت آنکه با زیرا 3 آن بهای ، دهد می کمتری محصول کاساوا به نسبت مناطق این

می برابر303 گرم واحد در آن کالری ارزش و کاساوا برابر4 تا. باشد

رشد فرآیند از ) مدلیWOFOST باردهی مدل از استفاده با WOLF,VAN Keulen توسط1986 سال در که باشد می گیاهان

مجموعه به نسبت را خاص گیاه یک در رشد فرآیند و گردید ارائه های پروژه در و کند می سازی شبیه ورودی اطالعات از وسیعی

GIS ، خاک قابلیت به مربوط های داده ( و رود می بکار کشاورزی

. شد گرفته بکار سئوال این حل درخیر؟ یا است مناسب تولید میزان و زمین فعلی کاربری نحوه آیا

60

خاک قابلیت نقشه و اراضی کاربری نقشه ترکیب وGIS کمک بهگردید. مشخص منطقه چهار؛ دارد مطابقت خاک استعداد با آنها کاربری که اراضی(1 داده اختصاص مرتفع نواحی محصوالت کشت به که اراضی(2

تولید که دهد می نشان خاک مطالعه حالیکه در ، است شده؛ است باالتر ها آن در پست نواحی محصوالت

داده اختصاص پست نواحی محصوالت کشت به که اراضی(3 آنها در مرتفع نواحی محصوالت کشت که صورتی در شده

؛ باشد می مناسبتر در ، گیرد می صورت کشاورزی فعالیت آنها در که اراضی(4

می مستعد غیر خاک حاصلخیزی های نقشه طبق حالیکه. باشند

طبقه ، مطالعه مورد منطقه از ای ماهواره تصویر یک پروژه این در های نقشه موجود توپوگرافی های نقشه از استفاده با و گردید بندی

. است گردیده تهیه اراضی کاربری نقشه جمله از متعدد موضوعیGISزمین فرم ، خاک ، ها نقشه اطالعات از استفاده با ،

معین محصول یک به نسبت ، خاک فرسایش و ژئومورفولوژی نماید می بندی طبقه

. در کند می معرف را خاک نوع هر مناسب محصول ، اطالعات این برای مستعد نواحی ، شده ایجاد های نقشه ، نیز پروژه این

دهد. می نشان را پست نواحی و مرتفع نواحی محصوالت

61

، موجود وضعیت اراضی کاربری نقشه با ، نقشه این مقایسه و این اراضی از کشاورزان برداری بهره نحوه که نموده مشخص. دارد زیادی تفاوت ، آن از بهینه کاربری با منطقه

GISاقتصادی تصمیمی کاساوا برابر در برنج انتخاب که داد نشان این در کشاورزی تولید سطح اما است بوده کشاورزان جانب از

. باشد نمی بهینه منطقه داد نشانWOFOST مدل از استفاده و ترکیبی های نقشه تولید با

408 به را هکتار هر در دالر346 رایج تولید توان می چگونه که. داد افزایش هکتار در دالر و خاک استعداد بنابر و زمین صحیح کاربری انتخاب با افزایش این

(.1384 ، ) مدیری باشد می میسر سرزمین در محصول قیمت GIS دورو از سنجش2-6

تهیه هزینه محسوس کاهش توانایی ضمن ای ماهواره تصاویر درآوردن روز به و بازنگری منظم ترتیب ، جغرافیایی اطالعات ای ماهواره تصاویر تکنیکی لحاظ به و بخشد می بهبود را اطالعاتجمله: از شرایطی

؛ زمین ی ناحیه هر از یکنواخت و جامع درد- اطالعات پیوسته و منظم آوردن روز به و بازنگری توانایی-

جغرافیایی به انتقال قابل مستقیم صورت به رقومی ای ماهواره تصاویر-

GISباشند می .ای ماهواره تصاویر های آرشیو به دسترسی امکان-. سازد می میسر راحتی به را

62

از زمین سطح های گیری اندازه از .وسیعی بخش اکنون هم شرایط از را ما شناخت کار این و آید می دست به ها ماهواره. دهد می گسترش و بازنگری ،مورد زمین مختلف

زمانه چند های گیری اندازه برای را فرصتی دورکاوی های ماهواره. آورند می فراهم ، زمانی دوره طی در وسیع ناحیه از ای پیوسته

با و مناسب قالبی در بایستی ای ماهواره اطالعات منظور بدین اطالعات سیستم در زمینی اطالعات سایر با هماهنگ ساختاری

(.1384 ، ) مدیری باشد جغرافیایی های داده منبع عنوان به منظور دو برای ای ماهواره های داده

ها داده پردازش و جغرافیایی اطالعات سیستم محیط در مکانی. رود می بکار اطالعات استخراج جهت

( ) رستر تصویری صورت به ای ماهواره اطالعات اینکه به توجه با محیط در شده پردازش یا خام صورت به آنها از میتوان هستند

کرد. استفاده الیه یک عنوان به جغرافیایی اطالعات سیستم با دور از سنجش افزاری نرم محیط در تواند می ای ماهواره تصویر در اطالعات از مختلفی های صورت به تصایر پردازش های تکنیک

تحلیل جهت جغرافیایی اطالعات سیستم وارد متفاوت های الیهشود.

تفسیر چشمی صورت به توانند می همچنین ای ماهواره های داده و شود استخراج آن از اطالعات و اطالعات سیستم محیط در نهایتا

(.1387 ، ) پیراسته گیرد قرار بهره ( موردGIS) جغرافیایی

63

های داده اتحاد و پیوستگی ، حاکم توجه قابل و مهم عامل یک. هاست داده رقومی ماهیت و طبیعت ،GIS صورت به ای ماهواره

هاست داده ورودGIS های جنبه ترین گیر وقت و گرانترین از یکی های داده آنالوگ حالت از باید ورود برای الزم های داده اغلب زیرا

. درآیند رقومی صورت به جغرافیایی تواند می و است رقومی صورت به ابتدا از ای ماهواره تصاویر تصویر با جغرافیایی متناسب سیستم هرگونه به راحتی به نسبتا

. دهد شکل ( تغییر تصویر سیستم – ) منظره به قبول قابل صورت به ای ماهواره تصاویر شکل تغییر ی هزینه

جذابیت باعث امر این و است ناچیز بسیارGIS حالت ترین رقومی هم و تر انتقلی های داده انواع برای جانشینی عنوان به هم استفاده

منشأ و منبع عنوان به . شود می اطالعات متفاوت کامال GIS در تواند می هوایی اسکنر یا ماهواره از حاصل رقومی تصاویر

اصلی که شرطی به رود کار به اولیه و خام بیش و کم صورت به قابل آسانی به و مرجع ای زمینه آوردن فراهم عملکردش ترین

زیاد مقداری به بتواند تصاویر یا ها داده مجموعه سایر برای تفسیر. شود پردازش

هر یا تغییرات ی دهنده نشان های نقشه پردازش این محصوالت و و توسعه را آمده دست به محصوالت ی محدوده در دیگری چیز

. شود مرتبط و ملحقGIS به سپس و بخشد بهبود تفسیر و پردازش تواند می همچنینGIS های فرآورده از استفاده ندرت کند(. به ) اصالح سازد بهینه را شده سنجی دور تصاویر ، فرد به منحصر محصولی بتوانند تصاویر این که افتد می اتفاق

64

علوم سایر از گیری بهره بدون را منظم و یکنواخت ، یکدستکنند. ( ارائه ها ) دانش های موج باطل زمین ی کره به که دورسنجی متفاوت های سیستم می نگاه مختلف های زمان یا مختلف رنگ تفکیک درجه ، مختلف

متفاوتی یا بهتر ( اطالعات ) ترکیبی تلفیقی صورت به میتوانند کنند فراهم ، رود می بکار تنهایی به که گیری حس هر با مقایسه در را

. نمایند جداگانه های داده مجموعه از زیادی تعداد بیشتر چه هر تلفیق پژوهشگر و شد نخواهد منجر بهتر تفهیم و درک به همیشه الزاما

اساس و پایه از نیز و است آن جستجوی در آنچه از همواره بایستی در روشن ای ایده و واضح تصویری شده کشف پیوندهای تئوریکی

. باشد داشته ذهن دست به امید به ها داده زیاد بسیار مقدار ی کورکورانه تلفیق ممکن و رسد نمی نظر به مفید ، سودمند و جدید مطالب آوردن شدن قفل نهایت در و شدن کند ، شدن سنگین به تنها است

دیگر ضروری کارهای انجام از و شود منجر ای رایانه سیستم(.1381 ، جاه )فرهت آید بعمل ممانعت

نقشه ،GIS و باال تفکیک قدرت با ای ماهواره تصاویر ترکیب با(. نمود تهیه میتوان را2000/1 و1000/1) بزرگتر مقیاس با هایی

65

مکنابع مدیریت راستای ( درGIS) جغرافیایی اطالعات سیستم زیر های زمینه در تواند می دور از سنجش از استفاده با طبیعی

. گیرد قرار استفاده موردکشاورزی توسعه در زمین کاربری مطالعه-زمین وسعت به نسبت محصوالت میزان بینی پیش- ، سیالب ، خاک فرسایش شامل ، طبیعی حوادث آنالیز-

دیگر طبیعی حوادث سایر و خشکسالی(.1387 ، ) پیراسته آبخیزداری مدیریت-

2-6-1 دور از سنجش کمک به کشاورزی در محیطی زیست اثرات ارزیابی

GIS و

، کشاورزی در محیطی زیست اثرات ارزیابی در ضروریات از یکی و موجود زمین وری بهره مورد در صحیح اطالعات آوردن بدست باشد می زمین پوشش

این آوردن بدست برای صرفه به مقرون تکنیکی دور از سنجش چه اگر است مطالعات بیشتر با متناسب مقیاس در اطالعات

جات دسته ی همه و است الزم همیشه صحرایی مطالعات برخی سنجش از استفاده با فردی به منحصر طور به زمین از وری بهره

. نیستند شناسایی قابل دور از در نیست ممکن که آنچه و است ممکن که آنچه به بودن آگاه

از استفاده با محیطی زیست تقابل ارزیابی گونه هر طراحی. گیرد قرار نظر مد باید دور از سنجش

از استفاده با میتوان ( را ) بخصوص معین زمین پوشش انواع شناسایی فردی به منحصر طور به زمانه یک ای ماهواره تصاویر

66

شده انتخاب دقت به زمانهای به ها پوشش سایر حالیکه در کرد حس از گیری بهره با توان نمی را بقیه حال این با و دارند احتیاج

کرد. شناسایی فعلی گیرهای یک برداری نقشه حاصل و نتیجه در تمایز و تشخیص منظور به

از استفاده با که را مشخص طیفی عالمت و نشانه باید سطح انجام طیفی های کننده بندی طبقه از استفاده با یا بصری تفسیر

باشد. داشته وجود شود می آزاد دریاهای و ها رودخانه ، سدها ، ها مرداب ، ها دریاچه ، ها آب نقشه صحیحی طور به فصل هر ای ماهواره تصاویر با تواند می

سرخ فرو از خواه سرخ فرو های داده که شرطی به شود برداری باشند دسترس قابل میانی سرخ فرو از خواه نزدیک SPOT ) مثال

(.7 و5 و4 باندهایTM ،4 باندMSS ،3 باند تصاویر از است عبارت زمینه این در موجود محدودیت تنها

قرار صفر زیر های حرارت و برف معرض در که نواحی زمستانی. ندارند کاربردی طیفی مناطق این آنها در که دارند از پوشیده زمین از آن تشخیص و شود می پوشیده یخ با آب زیرااست. مشکل کاری بافتی های تکنیک بکارگیری با حتی برف

پوشش بیشتر و ،چراگاه زراعی اراضی از توانند می جنگلی اراضی بین است میانی فروسرخ باندهای دارای که تصویری در زمینی های

شوند. می داده تمیز یکدیگر از پاییز اواسط و بهار اوایل گیاهی پوشش اجتماعات و کشاورزی محصوالت از بسیاری چه اگر

های چرخه دارای ولی ندارند آشکاری و مشخص طیفی عالئم

67

فصول ( در ) کهولت شدن پیر و دادن گل ، بلوغ ، رشد مشخص زمان در شده گرفته تصاویر در را آنها شناسایی که سالند مختلف

سازد. می ممکن خصوص به های طور ( بهOilseed rape) ترب روغنی ی دانه مانند دار گل محصوالت

گل فصل طی در مرئی های موج طول در شناسایی مشخصقابلاست. دادن

و علفزار از جو و گندم همچون حبوباتی محصوالت که حالی در طیفی عالمت اینکه با و متعلقند خانواده همان به که چراگاه

خصوصی به فصول در جو و گندم اینکه بخاطر ولی دارند مشابهیتشخیصند. قابل ، شوند می درو تصاویر از گیری بهره با زمین پوشش نقشه نواحی از بسیاری در

می ، شده گرفته پاییز اواسط و بهار بین که زمانه تک ای ماهواره شود می تکمیل صحرایی کارهای با عکس تفسیر ، شود تهیه تواند

بستگی مربوطف زمین پوشش نوع و ناحیه پیچیدگی به آن مدت که. دارد

برخی و سنجی دور اساس بر زمین پوشش ی نقشه که هنگامی نقشه اطالعات با باید نقشه این آنگاه شد تهیه صحرایی مطالعات

که دیگری مهم ی ، نشده فراهم دور از سنجش طریق از مستقیماشود. ترکیب و تلفیق

ارتفاعی مدل شکل به هم توپوگرافی ی نقشه ، نقشه مهمترین اضافی اطالعات با از تر منحنی ی نقشه شکل به هم و رقومیاست. سنجی در طریق از میتواند خاک های نقشه اوقات بعضی خصوصا

وجود قبل از ها نقشه این اگر اما شود تهیه تر خشک نواحی در

68

ها آن و کرد رقومی را آنها باشد الزم که است ممکن باشند داشتهنمود. ثبت مرحله این در زمین پوشش های نقشه همراه به را

اطالعات این اما نیست الزم نقشه صورت به اقلیمی اطالعات و مختلف فصول در بارها اصلی مسیرهای ، بارندگی سوابق شامل

که است یخبندان یا مه معرض در نواحی به راجع اطالعاتی حتی نیز کشاورزی در محیطی زیست تقابل ارزیابی موضوع به میتواند. باشد مربوط

و کلی زمینی مرجع شکل به مربوط اطالعات ی کلیه که وقتی انجام ( میتواند ) آنالیز تحلیل و تجزیه آنگاه شد مونتاژ عمومی

. شود هم کشاورزی در محیطی زیست اثرات ارزیابی برای الزم های داده

های داده آنالیز برای رفته بکار تصویر پردازش سیستم روی بر پردازش تواند می برداریGIS یک روی بر هم و دور از سنجش

شود.« » توسعه تعریف بر ای مقدمه2-7

و روزانه و مستمر ، وسیع کاربرد با است ای « واژه » توسعه و همایش ، مقاله ، نگاری تک ، پژوهش ، کتاب ها ده عنوان تاکنون

اصلی هدفهای جمله از ، کشورها از بسیاری برای و بوده گزارشاست. آمده حساب به

ولی ، دارند بسیاری توقعات توسعه از همه کشورها این در دقیقا ما علمی جامعه . در چیست توسعه از منظورشان که نیست معلوم

. است فراگیر توسعه تعریف در سردرگمی و اختالف متأسفانه

69

مورد ، بسیار پذیری انعطاف با شناور صورت به مفهوم این آن عینی و لغوی ، مفهومی مرزهای آنکه بی گیرد می قرار استفاده

باشد. روشن ؟ است مترادف تعالی با توسعه آیااست؟ خوب و مطلوب وضع معنای به توسعه آیا؟ دارد بر در را تکامل سوی به حرکت توسعه آیاچیست؟ توسعه راستی به وجود ای ضابطه و مالک توسعه تعریف برای ، علمی دیدگاه در آیا

دلخواه نحو به ، خود گرایش و دیدگاه به بنا میتواند کس هر و ندارد؟ کند تعریف آنرا هایی سوالی جمله چیست؟« از » توسعه پرسش حال هر به

منظور اگر سو، یک از زیرا ؛ نهاد کنار آنرا راحتی به بتوان که نیست. نسازیم معین دقیق صورت به توسعه از را خود

گرفته مه و آلود غبار فضایی در فکری ستد و داد و گو و گفت نظر اختالف بر ظاهری نظر اختالف هیچ ، آن در که گیرد می انجام

نظر اتفاق بر دال نیز ظاهری نظر اتفاق هیچ و ندارد داللت واقعینیست. واقعی

توسعه نظریات از یک هر درباره میتوان صورتی در ، بنابراین و وقایع تشحیص ، که دریافت را آنها سقم و صحت و کرد قضاوت. باشد میسر نظریات این منظور موضوعچیست؟ توسعه2-7-1

شدن پیشرفته جهت در تدریجی رشد معنای به لغت « در » توسعه لغات ) فرهنگ است شدن تر بزرگ حتی و شدن تر قدرتمند ،

(.2001 ، آکسفورد

70

مورد و مطرح دوم جهانی جنگ بعد از جهان در توسعه ادبیات شرایط بهبود چگونگی کشف ، . هدف گرفت قرار تکامل

همچون مناسب شرایط ( تا سوم جهان ) یا مانده عقب کشورهایاست. یافته توسعه و پیشرفته کشورهای

تحقق تعادلی ایجاد برای است کوششی توسعه ، تعریف طبق پیوسته که مشکالتی و فشارها رفع جهت در است حلی راه یا نیافته

. دارد وجود انسانی و اجتماعی زندگی مختلف های بخش بین و فکری پیشرفت ، نیز پیشرفته کشورهای در حتی مثال عنوان به

، ندارد ( همسانی فناورانه ) و فنی های پیشرفت با انسان اخالقی هماهنگی جمعی ارتباط وسایل های تکنیک با عامه فرهنگ اینکه یا

. ندارد حسب بر باید را : توسعه گوید می توسعه تعریف در بروکفیلد و بیکاری ، فقر کاهش نظیر رفاهی اهداف سوی به پیشرفتکنیم. تعریف نابرابری

و سازمان تجدید خود در که است جریانی توسعه کلی طور به همراه به را اجتماعی – اقتصادی نظام کل متفاوت گیری سمت

. دارد

، دارد دربر را درآمد و تولید میزان بهبود اینکه بر عالوه توسعه – اجتماعی ، نهادی های ساخت در اساسی های دگرگونی شامل

. است مردم عمومی های دیدگاه و ریستارها همچنین و اداری را مردم عقاید و رسوم و عادات حتی ، موارد از بسیاری در توسعه

. گیرد می بر در نیز

71

شدن صنعتی ، نابرابری ، بیکاری ، فقر کاهش معنای به توسعه و عدالت بر مبتنی اجتماعی نظام ایجاد ، بهتر ارتباطات ، بیشتر

شود می تعریف نیز جاری سیاسی امور در مردم مشارکت افزایش(.1381 )ازکیا،

اساس بر جامعه بازسازی مبنای به « را » توسعه دیگر تعریف در و ها اندیشه .این شود می تعبیر تازه های بصیرت و ها اندیشه باوری » علم اندیشه سه شامل ، مدرن دوران در تازه های بصیرت

. « است باوری »آینده باوری« و « » انسان و درک اساسی اقدام سه ، توسعه به نیل برای باید منظور همین به

ایجاد و ، ها اندیشه این تفضیل و تشریح ، جدید های اندیشه هضم پذیرد صورت ها اندیشه این علمی تحقیق برای جدید نهادهای

(.1382 ، افتخاری ) فیروزنیا، جانبه همه فرآیندی ، توسعه مفهوم از ها تلقی امروز ، تقدیر هر به

ابعاد تمامی بهبود به معطوف ( که اقتصادی توسعه فقط ) نه است. ( است ملزوم و الزم عنوان ) به جامعه یک مردم زندگی

: از عبارتند ملی توسعه مختلف ابعاد و اجتماعی و فرهنگی توسعه ، سیاسی توسعه ، اقتصادی توسعه ابعاد کلیه به توجه بدون نیست (. مناسب ) دفاعی امنیتی توسعه ، توسعه در را ها بخش دیگر و بخشید اولویت جنبه یک به صرفاداد. قرار آینده کار دستور2-7-2 نمودار همراه به پایدار توسعه تعریف تعادل ایجاد حقیقت در Sustainable Development یا پایدار توسعه

نخستین برای1980 سال است.در زیست محیط و توسعه میان

72

منابع از حفاظت جهانی سازمان گزارش در پایدار توسعه نام بار. ( آمدIUCN) طبیعی

طبیعی منابع حفظ استراتژی نام با خود گزارش در سازمان این برای تنها نه توسعه که برد کار به وضعیتی توصیف برای واژ[ را این

. آید می هم آن یاری به بلکه ، نیست مضر طبیعت ، طبیعی منابع در : پایداری باشد داشته جنبه چهار تواند می پایداری ، ) ذوقی اقتصادی پایداری و اجتماعی پایداری ، سیاسی پایداری1375.)

تمرکز اتفاقی محیطی زیست جنبه بر تنها پایدار توسعه حقیقت در . کند می توجه هم آن اقتصادی و اجتماعی های جنبه به بلکه ندارنداست. زیست محیط و اقتصاد ، جامعه تالقی محل پایدار توسعه

پایدار توسعه زمینه در که المللی بین رویدادهای مهمترین از یکی این ( است. درWSSO) پایدار توسعه جهانی نشست ، دارد وجود

کنندگان شرکت میان پایدار توسعه زمینه در هایی توافق نشستشد. انجام

به محیطی زیست فعاالن و دولتمردان از بسیاری روزها این هرچند زیست فعاالن برخی اما ، هستند پایدار توسعه به رسیدن دنبال

دانند. نمی کافی زیست محیط حفظ برای را گزینه این محیطی

73

اجتماع

قابل منصفانه تحمل

پایدار

محیط ماندنیزیست

اقتصاد

بین از و شونده تمام منابع از استفاده روند به توجه با معتقدند آنها از باید و نیست پایدار" مناسب "توسعه واژه جهان در منابع بردن مفهوم این تا کرد " استفاده توسعه "پایداری چون جایگزینی لفظ

شود تولید جدیدی منابع است قرار که نشود تداعی ذهن در(.1376 ، )رحیمی

کشاورزی تعریف2-8

تامین جهت زراعی گیاهان و ها دام دار هدف پرورش را کشاورزی دار" ، "هدف ی واژه اند. بنابراین کرده تعریف انسان احتیاجات

برای را حیوانات و گیاهان که غذایی مواد گردآورندگان و شکارچیان می مستثنی ، اند کرده اهلی را آنها خود و برند می کار به تغذیهکند. نیز را شیالت و جنگلداری امور ، اقتصادی بندی طبقه در چه اگر

.(Grigg 1934) کند می قلمداد کشاورزی جزء کشاورزی توسعه2-9

کشاورزی بخش ، ایران جمله از توسعه حال در کشورهای اکثر در اقتصادی دالیل به و صنعتی کشورهای ای توسعه تجربه به توجه با

( ، صنعت بخش اولیه مواد تامین و ارزی و مالی منابع )تامین کردن خنثی و خارجی کشورهای به وابستگی )کاهش سیاسی

و اشتغال ایجاد ، غذایی )امنیت اجتماعی ( و سیاسی فشارهای دالیل به همچنین ( و کشاورزی شاغالن زندگی سطح باالبردن

چه کشاورزی بخش در جمعیت از چشمگیری بخش بودن شاغلاست. گرفته قرار توجه مورد ، مستقیم غیر چه و مستقیم بطور

به دهد می نشان ، شود می مربوط ایران به که آنجا تا ، ها بررسی طی روستایی و کشاورزی توسعه مختلف های برنامه اجرای رغم

74

روند ها بخش سایر به نسبت بخش این توسعه ، گذشته های دهه. است بوده نزولی سیر دارای مواردی در و نداشته مناسبی رشد

راهبردهای بر حاکم تفکر به نیافتگی توسعه این دالیل از بخشی درآمدهای به )اتکا دولت ماهیت با امر این تلفیق و کشور توسعه

شود. می رانتیر( مربوط خصلت و نفتی امر این اولویت و ها بخش سایر با کشاورزی بخش تمایز به اوال

، است انجامیده بخش این به پایین دهی گیری جهت به نظر ثانیا بخش زیاد توجه آنها( و بودن محوری )صنعت ای توسعه های برنامه

کردن صنعتی و )مکانیزاسیون مهم های جنبه به کشاورزی فراموشی به را اجتماعی ابعاد و انسانی عامل ( ، کشاورزی

است. سپرده درآمد افزایش مانند دیگر های خصیصه از تابعی که هنگامی تا

ماحصل ، است شده فرض فرعی ، محصول افزایش از حاصل شدن های حاشیه جز چیزی گذشته های دهه هاس توسعه روند

سایر با بخش این تقارن خوردن برهم و کشاورزی بخش تدریجیبود. نخواهد اقتصادی های بخش

، فقر افزایش ، اجتماعی های نابرابری باعث خود مسئله این جمعیت سالمندان برای نشینی حاشیه و محرومیت ، بیکاری

توسعه باطل دور گیری شکل به فرآیند این خود و شده کشاورزی؛ است انجامیده نیافتگی

این در نیز انسانی اجتماعی ابعاد به توجهی بی که مفهوم بدین نتیجه در و کشاورزی افتادگی عقب تشدید به فرآیند معکوس ثیر تا

، کشاورزی )توسعه است شده منجر اجتماعی نیافگی توسعه در1367.)

75

موانع و : مفاهیم پایدار کشاورزی توسعه2-9-1 کهن ای ریشه گرچه آرزوها و ها هدف به دستیابی مفهوم به توسعه

1950 دهه در توسعه های نظریiiiiiiiiه نخستین اما ، داردشد. مطرح دلیل به کشاورزی توسعه ، میان دراین جوامع غذایی امینیت مین تا از پایدار کشاورزی و گرفت قرار نظر مورد ابتدا همان از بشری

(.1374، ) اسپیتز گردید مطرح1980 دهه اواسط و منطقه اقلیم نظر از کشاورزی های قابلیت به توجه با ایران در

شده تلقی کشور توسعه محور کشاورزی بخش ، خودکفایی بحثاست.

از صنعت بخش با قیاس در کشاورزی علیه تبعیض حال این با منفی تاثیر کشاورزی تحول سیiiiiر بر که است نامطلوبی عوامل

. گذارد می خطی توسعه طریق از پایدار کشاورزی توسعه که کرد توجه باید

با بتواند که آمایشی نگرشی سایه در جز و نیست دستیابی قابل با را خدمiiات و صنعت ، کشاورزی توسعه فرابخشی دیدی

افتاد. نخواهد اتفاق کنiiiiد، لحاظ یکدیگر کنار در هدفiiiمندی تالش تمام وجود با زیرا است فوق نکات مؤید نیز گذشته اتفاقات

را صنعت و کشاورزی همواره آنها چون ، توسعه حال در کشورهای دست کشاورزی توسعه به تنها نه ، دیدند می یکدیگر با تقابل در

نیافتند انتخاب متضمن گرا- که واردات شدن صنعتی انتخاب با بلکه

مثبتی است- کار تعارض در توسعه هدفهای باسایر که است فتونیندادند. انجام

76

را توسعه مستقیم بطور پربازده کشاورزی به توجه که حالی در شدن صنعتی سوی به توان می نتیجه در و سازد می میسر

(.1367 ، االشرفی ) صدر کرد حرکت گرا صادرات

کشاورزی توسعه الگوهای2-9-2 می کشاورزی توسعه های نظریه بررسی به ، قسمت این در

های نوشته در تلویحی یا و صریح بطور که هایی نظریه ، پردازیم و شده منعکس اقتصادی توسعه و کشاورزی توسعه به مربوط

بندی تقسیم عمومی روش شش از یکی قالب در آن روندهای: الگوهای شامل که است گردیده

منابع از برداری - بهره1

منابع - حفاظت2

مؤقعیت و - محل3

- نشر4

پربازده - نهادهای5

شود. می ، القایی - نوآوری6منابع از برداری بهره الگوی2-9-2-1 تولید منابع از مندی بهره در ، الگو این فعالیت اصلی محوریت

عنوان به اند، نگرفته قرار استفاده مورد حال تا که است کشاورزی کشت زیر حال تا که کرد اشاره جدیدی های زمین به توان می مثال. اند نشده واقع برداری بهره مورد و نرفته و جنوبی و شمالی آمریکای نظیر جدید های سرزمین کشف

دوم جنگ از قبل تا انسانی های سکونتگاه محدویت و استرالیا

77

بوده منابع از برداری بهره الگوی توسعه عوامل مهمترین از جهانیاست. نام با جدید نظریه دو شدن مطرح با منابع از برداری بهره الگوی

به بیشتری رونق مازاد خروج برای ای دریچه و غالب خوراک هایگرفت. خود

ادامه قابل مدت بلند در الگو، این براساس کشاورزی توسعه مراحل از بعد که است الزم کشاورزی پایدار رشد جهت و نیست

پذیرد: انجام ذیل اقدامات ف منابع از برداری بهرهمنابع. از حفاظت های روش توسعه- ( به شیمیایی کود )مثل جدید صنعتی نهادهای کردن جانشین-

خاک. وری بهره افزایش عوامل سایر جایمحصوالت. از جدید ارقام تولید و ایجاد-

برداری بهره الگوی از ای نمونه متاسفانه ، طوبی طرح ایران دراست. بوده منابع از

حفاظت الگوی2-9-2-2 تولید های پیشرفت پی در کشاورزی توسعه در حفاظت الگوی

در کشاورزی انقالب نتیجه در دامی و زراعی محصوالت آلمانی دانشمندان خاک تخلیه به مربوط های نظریه و انگلستان

آمد وجود به در رفته کار به سرمایه و کار نیروی بازدهی کاهش اصول با و

زیبا ، اخالقی ، گی گونه معدن برداشت حالت در زمین محیط از حفاظت همچنین و طبیعت از پیروی فلسفه و دوستیگردید. تقویت درآمریکا زیست

78

نام با اقتصادی گرایش با جدید نظریه دو شدن مطرح با الگو این ای تازه رونق از منابع کمیابی نظریه و نزولی بازده نظریه های

شد. برخوردارمؤقعیت الگوی2-9-2-3

توسعه بر مؤقعیت اختالفات اثر ، منابع حفاظت الگوی در کشاورزی شد می منظور ، محیطی عوامل اختالفات جزو عمدتا

، غیرکشاورزی های بخش توسعه و توسعه جریان در صریحاگردید نمی وارد کشاورزی

در جغرافیایی اختالفات توضیح جهت ابتدا در مؤقعیت الگوی لذاشد. ارایه صنعتی اقتصاد یک در ، کشاورزی تراکم و مؤقعیت-1850) تانن فن افکار از زمینه این در شده ارایه های کوشش بهینه سازماندهی و زراعت بهینه تراکم تعیین ( جهت1783است. شده گرفته الهام دامپروری و زراعت ترکیب یا و مزارع

نشر الگوی2-9-2-4 دام و محصوالت مطلوبتر ارقام و دامداری مؤثر های روش نشر

، ها است. بوده کشاورزی وری بهره رشد جهت مهمی منشا کشت گیاهان وسیع نشر خصوص در پذیرفته صورت مطالعات

تمدن طول ودر تاریخ ماقبل زمان در اهلی های دام و شده وری بهره در عمده اختالفات کمی مشاهدات همچنین ، کالسیک

گوناگون نواحی در مختلف کشاورزان بین ، کار نیروی و زمین مانده عقب تا )پیشرفته است. بوده نشر الگوی به توجه ( منشا

79

برای فکری اصلی پایه عنوان به کشاورزی توسعه نشر الگوی اقتصاد و کشاورزی مدیریت در ترویجی و تحقیقی های کوشش

19 قرن دوم نیمه ) در کشاورزی اقتصاد پیدایش زمان از تولید پیوند هم به را اقتصاد و کشاورزی علوم که ای رشته منزله به

به توجه سبب که هایی پیشرفت است داشته دهد( نقش میگردید. مزرعه مدیریت و ترویجی – تحقیقی های برنامه

پربازده های نهاده الگوی2-9-2-5

1960 دهه نشر الگوی بر مبتنی های سیاست کارآیی عدم سری یک بودن دردسترس به مربوط فرضیات تا شد سبب

کشورهای از سادگی به توانند می که کشاورزی در ها تکنولوژی و کنند پیدا نشه کمتر کارآیی با کشورهای به زیادتر کارآیی با

زراعین بین منابع تخصیص در عمده تعادل عدم وجود همچنین آزمون مورد ، توسعه حال در کشورهای در مانده عقب و پیشروگیرد. قرار مجدد تکنولوژی که بود جدید دیدگاهی ظهور ، ها آزمون این نتیجه

معتقد و دانست می معین جغرافیایی محل مختص را کشاورزی پیشرفته کشورهای در شده کشف فنون ، موارد اغلب در که بود

و هوایی و آب باشرایط یافته توسعه کشورهای به انتقال قابل ،نیست. موجود منابع

الگوهای اساسی اصول تمام که است کلی قدری به الگو این شامل را کشاورزی توسعه نشر و مؤقعیت ، زیست محیط حفظ

توسعه در زیاد کارآیی با گذاری سرمایه نوع )سه شود می داند می الزم را کشاورزی

80

: از عبارتند که ایجاد جهت کشاورزی تحقیقات های ایستگاه ظرفیت - افزایشجدید فنی معلومات و تولید و کشف جهت صنعتی بخشی ظرفیت - افزایشجدید فنی های نهاده بازاریابی های نهاده از مؤثر استفاده در در زراعین ظرفیت - افزایش

(. کشاورزی نوین همگانی ، کشاورزی توسعه در الگو این فرد به منحصر نتیجه طریق از جدید های نهاده مصرف های روش و فنون کردن

می علمی های پژوهش و تعلیمات در دولتی های گذاری سرمایهباشد.

القایی نوآوری الگوی2-9-2-6 های نظریه از فراتر و عمده گامی ، القایی نوآوری نظریه به نهادی و فنی تغییرات کردن وارد در کوششی و موجودباشد می اقتصادی مستقیم زای درون متغیرهای صورت

، محصوالت برای وتقاضا ها نهاده عرضه شرایط وسیله به و متقابل ازتاثیرات متاثر و برخوردار ضمن در و شده راهنماییباشد. می فرهنگی منابع و نهادی و فنی تغییرات بین برگشتی

های زمینه ، نهادها ، تکنولوژی مؤلفه چهار از متاثر الگو این به تکنولوژی بحث باشد. در می طبیعی منابع وضعیت و فرهنگی

شدن ) جانشین کاراندوز با مکانیکی تکنولوژی بندی تقسیم دوسازد( می ممکن کار نیروی جای به را ماشین و نیرو

81

شدن ) جانشین اندوز زمین یا شیمیایی و بیولوژیکی تکنولوژی و می ممکن زمین جای به را ها نهاده سلیر گردد کی کید سازد( تا

(.1376 ، ) اروانیالمرکز( متحد ) دوایر تونن فنون نظریه2-10

انجام تونن رافون مکانی الگوهای شرح برای تالش نخستین بزرگ دشتی با که کند می تصویر را بزرگی شهر است. وی داده

است. شده احاطه ، دارد یکنواختی حاصلخیزی که ، تامین خدمات و کاال نظر از را خود روستای محدوده ، شهر این روستایی نواحی کشاورزی تولیدات مازاد عرضه برای و کند می

سازد. می فراهم بازار ، کاالهای نتیجه در ؛ دارند بسیاری اهمیت نقل و حمل های هزینه سبک شوند. کاالهای می تولید شهر مجاورت در سنگین و حجیم

نقل و حمل هزینه توانند می حجم کم و برداشته در کمتری نسبتاباشند.

نظامی ترتیب شوند. بدین می ساخته دورتر مکانهای در بنابراین OHV مشاور )مهندسان شود می پدیدار مرکز هم های دایره از

(.1371 ؛ هلند از سازماندهی بر را اقتصادی عوامل تاثیر که بود کسی اولین تونن

عامل فروش بازارهای از داد. فاصله تشخیص کشاورزی مکانی از برداری بهره های حلقه کالسیک مدل تکامل در اساسی بهره و جاست همه در حاضر سیستم یک بر مبتنی تونن اراضی از سیستم این داخل مکانی هر در زراعی اراضی از برداری ) سینگ شود می تعیین کشاورزی اراضی از حاصل درآمد طریق

(.1374 ؛ دیلون جاسبرو ،

82

است: شرح بدین تونن فون نظریه اصول فاصله عامل با ، کشاورزی های حوزه بر شهر یک تاثیر.1

؛ شود می تعیین شهر مرکز از گیری تغییر نقل و حمل هزینه به توجه با کشاورزی تولیدات نوع.2

؛ یابد می های یابی مکان در کننده تعیین عامل ، نقل و حمل هزینه.3

؛ رود می شمار به کشاورزی تولیدات از کشاورزی تولیدات های یابی مکان ، مدل این در.4

؛ یابد می تغییر گندم کشت و دام پرورش تا باغداری تولیدات محل نزدیکی میزان پایه بر وی نظریه اساس.5

؛ است یافته تنظیم بازار به کشاورزی می شمار به مهم عوامل از فاصله عامل نظریه این در.6

اقتصادی فاصله بیشتر ، فاصله عامل از او رود. هدف نیز را فیزیکی فاصله هرچند ، فیزیکی فاصله تا است

؛ کند نمی فراموش مورد شهر در تنها اطراف روستاهای کشاورزی تولیدات.7

( ؛1373 )شکویی، رسد می فروش به بحث زیر شرح به مجموعه دو در را خود مدل فرضیات تونن فوناست: کرده بیان

یک در اراضی سطح ماهیت به اول مجموعه.1 شد. سطح می مربوط ، مجزا و خاص وضعیت

83

جوانب تمامی در و محصور غیر میدانی ، اراضی؛ بود یکنواخت

و شده جدا دنیا مناطق بقیه از نظر مورد ناحیه1-1 محصور پایدار اراضی توسط جوانب تمامی در

بود؛ ، اراضی سطح2-1 بلندی و پستی فاقد و هموار کامال

؛ بود حرکتی مانع هرگونه بدون و ، بودند شده پراکنده یکنواختی بطور فیزیکی منابع3-1 برای و یکنواخت کلی بطور خاکها حاصلخیزی یعنی

؛ بود مساعد کشاورزی نقل و حمل های هزینه4-1 فاصله با متناسب دقیقا؛ شود می تعیین کشاورزان توسط و بوده

در که شد می مربوط افرادی به مجموعه . دومین2بودند؛ زیر خصوصیات واجد و بوده ساکن منطقه این

و بوده یکسانی نژاد ار افراد که بود این بر فرض1-2؛ دارند یکنواختی مکانی پراکندگی

که آنهایی جمله از ، پراکنده جمعیت اعضای2-2 الزم های نهاده تامین بر عالوه کردند می کشاورزی

غذایی مواد ، شهر صنعتی و خدماتی های فعالیت برایکردند؛ می تامین نیز را شهروندان نیاز مورد شهری مرکزی بازار تنها عنوان به بزرگ شهر یک3-2

جدا منطقه تولید مازاد تمامی و شد گرفته نظر در؛ رسید می فروش به بازار این در باید ، شده

84

هایی جاده طول در را کشاورزی کاالی کشاورزان4-2 منظور به ، رسیدند می یکدیگر به شهر مرکز در که

می حمل شهر سمت به غیره و مایحتاج تهیه ، فروشکردند؛

گیاه تولید تنظیم با را خود حاصله سود کشاورزان5-2 به فروش بازار نیاز تغییر با مطابق دام و زراعی ؛ دیلون جاسبرو ، ) سینگ رسانیدند می حداکثر1374.)

دور با را روستایی اراضی ارزش کاهش توانست فرضها این با تونن نشان شهری اراضی بهای کاهش مانند مرکزی شهرهای از شدن دهد

دارای شهری زمین کاربری نوع هر مانند روستایی کاربری هر و است مرکز از فاصله با اجاره یا زمین قیمت رابطه های منحنی

کند. می پیدا را خود مناسب مکان و موقعیت فاصله برحسب(.1375 ، ) هاگت

کشاورزی تولیدات جریان بر روستا و شهر رابطه راستای در تونن کشت استقرار بر مبتنی وی نظریه و دارد توجه شهرها بازار در

شهر بازار اطراف در یکنواخت هماهنگ جلگه در متفاوت هایاست. معینی

85

فروش قیمت در که رسید نتیجه این به خود مطالعات در تونن ، تولیدی عوامل تأثیر بر عالوه ، معین بازاری در کشاورزی تولیدات

. گذارد می اثر نقل و حمل تعرفه همان که دیگری عامل نمی رسد می بازار به معینی فاصله از فراتر که تولیداتی بنابراین

تولیدات در کننده تولید اگر و باشد آور سود کننده تولید برای تواندباشد داشته انتخاب حق کشاورزی

به هکتار واحد در را سود حداکثر که گزید خواهد بر را تولیدی آن رساندن برای را نقل و حمل تعرفه کمترین و کند عرضه وی

(.1373 ، کند. ) فرید پرداخت شهر بازار به خود تولیدات ناحیه خرده چهار است شده مطرح تونن فون عواملی به توجه با

: آید می ( بوجود ) بازار شهر مرکز اطراف در - کشت3 لبنی - تولیدات2 - باغداری1

چرانی - گله4 محصول نیز و لبنی مواد پذیری فساد دلیل به ، تونن نظریه اساس بر

این تولید و کشت به دوم و اول نواحی ، چوب و باغی محصوالت استفاده لبنی مواد تولید در که هایی دام و دارد اختصاص محصوالت

شوند. می نگهداری اصطبل در شوند می به سوم ناحیه کشاورزی اراضی ، شهر مرکز از گرفتن فاصله با

آن امثال و جو ، چاودار ، زمینی سیب چون محصوالتی کشت. شود می داده اختصاص

86

بازار

1

23

4

نگهداری قابل نیز و بوده برخوردار کمتر سودآوری از که چرا گوشت که دارد رواج دامداری چهارم ناحیه در سرانجام و هستند. کند می عرضه و تأمین را نیاز مورد

و ارضی اصالحات چون هایی طرح در توان می تونن فون نظر از. کرد استفاده اراضی کاربری نیز و اراضی سازی یکپارچه یابی مکان و کشاورزی محصوالت بازاریابی در نظریه اسن همچنین کاربرد میتواند محصوالت منابع و جمعیت به توجه با بازاری نواحی. باشد داشته

و ریزیها برنامه در آن کاربرد وجود با ، تونن فون نظر در البته نیز هایی کاستی دارد مرکزی مکان های نظریه بین در که اهمیتی

است: شرح بدین آنها ترین مهم که شود می مشاهده

و اراضی کاربری تغییر ، نقل و حمل وسایل تحول به توجه . عدم1نقل و حمل هزینه کاهش

فناوری و انسان برداری بهره روش تغییر نداشتن نظر . در2 آن به مربوط

و فشرده های کشت وجود دلیل به ها کاربری شدن . متراکم3 دامداری تمرکز

در آنان های گذاری سیاست آثار و ها دولت دخالت . گسترش4؛ غیره و اعتبارات ، مالیات مثل تولیدات و زمین کاربری

مرکزی شهر خرید ظرفیت به توجه . عدم5

87

آنها اطراف در که ها دهکده پراکنش با آن انطباق . عدم6. شود می کشت متنوع محصوالت

به بسته آنها تغییرا و نقل و حمل های هزینه بودن خطی . عدم7فصل و جهت ، مقدار ، محصول

جهت کنونی های شهر حاشیه حاصلخیز اراضی از . استفاده8شهری های کاربری

دور روستاهای در است ممکن محصول تنوع به توجه . عدم9 که شود انجام زعفران مثل قیمت گران تخصصی کشتهای افتاده. شود می زمین قیمت باالرفتن موجب

جایگاه تونن فون مشهور مدل ، شد اشاره آن به که نواقص وجود با کشاورزی منطقه از معینی خواص زیرا ؛ است کرده حفظ را خود

محلی پردازان نظریه برای را چهارچوبی و گذاشته نمایش به را دان ( ،1954) لش (،1948 و1936) هوور ( ،1990) وبر مانند

شده اصالح های تحلیل انجام منظور ( به1973) گریفین ( و1954)است. آورده فراهم تر مدرن و تر

زارع مقیاس در را مدل بودن اجرا ( قابل1962) کشیودم از ای شده اصالح ( شکل1971) بلکی و داده توضیح روستایی

و جاسبر ، است)سینگ برده بکار بنایی زیر سطح در را مدل این(.1373 ؛ ) شکویی (و1374 ؛ دیلون

2-10-1 قوچ روستای ( در المرکز متحد ) دوایر تونن فون ی نظریه آزمون سیستم و ای ماهواره تصاویر به توجه با ری شهرستان حصار

( GIS) جغرافیایی اطالعات

88

در بازار همان که مرکزی مکان اگر تونن فون نظریه به توجه با با مکان این بگیریم نظر در ری شهر را باشد می تونن مدل

خود اطراف روستاهای مانند مایحتاج برخی گرفتن حال در دائما میتوان جمله آن از که باشد می لبنی تولیدات و زراعی محصوالت

اطراف روستاهای های گاوداری از شیر همچنین و سبزیجات بهکرد. اشاره

وجود وARCGIS افزار نرم در موجود ی نقشه به توجه با شیر ی ارائه و حصار قوچ روستای محدوده در صنعتی گاوداری

چرا برد پی تونن ی گفته به میتوان ری شهر مکان به روزانه بطور را محصول کشت تونن ، المرکز متحد دوایر سوم محدوده در که ایفا روشنی به را وظیفه این ما هدف روستای که داد قرار نظر مد. نماید می می در روشنی به بنگریم گسترده زوم در ای ماهواره تصویر به اگر

کشت و لبنی تولیدات لحاظ از کهریزک دهستان روستاهای که یابیم تأمین سویه دو ارتباط در ری شهر با دائمی صورت به محصول. باشند می مکان این از خدمات گرفتن و ری شهر برای مایحتاج

می در روشنی بهARCGIS افزار نرم در موجود جداول به توجه با قوچ روستای قبال در ری شهر که مهمی خدمات جمله از یابیم

ی ارائه همچنین و روستا این به معلمان فرستادن دارد حصار و ری شهر شهرداری نیز و ری شهر فرمانداری طریق از خدمات

و برق و آب های شبکه اصالح مانند عمرانی خدمات ی ارائهباشد. می تلفن مانند خدماتی امکانات

89

، ) شیر لبنیات تولیدات طریق از حصار قوچ روستای سو آن از سایر و سبزیجات انواع و ( گوشت محلی ی کره و پنیر ، ماست

کند ایفا خوبی به را نقش این تواند می

کهExtention بوسیله توانست زمینه این درARCGIS افزار نرم ( وBuffer) بافر iconو آن Toolbox ی مجموعه زیر از آن در

ها داری گاو محل مانند مکانی اطالعات به توصیفی اطالعات تبدیل این در آمده بدست های حریم روشنی به میتوانیم مزارع مکان و

قرار تحلیل مورد و مطابقت ری شهر مرکزی مکان با را افزار نرم روستای با رابطه در را تونن ی نظریه میتوانیم تحلیل این از دهیم. دهیم قرار تأیید مورد حصار قوچ

90

: سوم فصلمطالعه مورد منطقه جغرافیایی های ویژگی

91

: مطالعه مورد منطقه جفرافیایی موقعیت1-3 شهرستان ، کهریزک بخش های دهستان از یکی ، کهریزک دهستان

از ری اسiiت. شهرسiiتان شiiده واقع تهiiران جنiiوب در که است ری از و قم اسiiتان به جنوب از و اسالمشهر تهران شهرستان به شمال حصiiار قiوچ روستای و گردد می محدود ورامین شهرستان به شرق

لحاظ از و کهریزک دهستان چزئ باشد نی تحقیق مورد روستای که به عiiرب از ، علیمiiان روسiiتای به شiiمال از جغرافیiiایی مiiوقعیت نیروآباد روستای به شرق از و سلمبر به جنوب از و تهران پاالیشگاه

باشد. می محدود آن شiiیب که گرفته قiiرار همiiوار دشiiتی روی بر کهریiiزک دهسiiتان

باشد. می جنوب به شمال و مالیم را ری شهرسiiتان حصiiار قiوچ روسiتای موقعیت1-3 شماره شکل

دهد. می نشان کشور و استان در دست به ،GIS و ای ماهواره تصاویر دیگر مهم کاربردهای از یکی

بخش این در منظiiور بدین ، باشد می منطقه متوسط ارتفاع آوردن با را ری شهرسiiتان حصiiار قوچ روستای متوسط ارتفاع ، تحقیق از

دست بهARCGIS محیط در ای مiiiiاهواره تصiiiiاویر از اسiiiiتفاده دست به بiiرای بخش این در ای مiiاهواره تصiiاویر آوردیم. کiiاربرد

همiiiiiiiان منطقهTIN دانیم باشiiiiiiiد. می می منطقهTIN آوردن نقاط همان ارتفاعات این که باشند می نظر مورد منطقه ارتفاعات دست به جهت در دانیم باشiiند. می می توپiiوگرافی نقشه ارتفاعی

روسiiتا این هiiای مiiیزان منحiiنی از حصiiار قوچ روستایTIN آوردن(.3-3 و2-3 شماره گیرد. )شکل صورت باید الزم استفاده

92

منظر از کشiiاورزی توسiiعه تحت حصiiار قiiوچ روسiiتای بندی طبقه اسiiت. فiiراوان اهمیت حiiائز زیسiiتی و اکولوژیک دیiiدگاه از ارتفiiاع درک درسiiتی به مiiیزان هiiای منحنی ، توپوگرافی های نقشه اگرچه ، دهد می نمiiایش را نظر مiiورد منطقه ارتفiiاعی وضعیت از روشن

به مربiiiوط اطالعiiiات ، ارتفiiiاعی اطالعiiiات تحلیل و تجزیه لیکن اهiiداف اسiiاس بر نتظیم با تا است نیiiاز مiiورد ارتفiiاعی شiiرایط انتظiiار مiiورد هiiای کiiابری نiiوع و منطقه در ریزی برنامه و بررسی

کiiار به ها فرایند مقیiiاس و سiiرزمین ریiiزی برنامه و ارزیiiابی برایشود. می گرفته

50 که ست رقمی مiiبین منطقه متوسط ارتفiiاع ، تعریف حسب بر درصد50 و آن از بiiاالتر ارتفiiاعی منطقه اراضی مسiiاخت درصد

باشند. داشته آن از تر پایین ارتفاعی منطقه مساحت این ذیل شiiود. در می تعiiیین مختلفی هiiای روش به متوسط ارتفاع دارد وجiiود مiiورد این در که کiiاملی شود. روش می محاسبه ارتفاع

باشد. می منطقه هیپسومتری بررسی در رقiiومی ارتفiiاعی مiiدل ، توپiiوگرافی هiiای نقشه از اسiiتفاده با

داده نشiiان شiiود. جiiدول می سiiاختهARCGIS افزاری نرم محیطدهد. می نشان را تراز خطوط مساحت بخش این در شده

دست به زمینه در کiiiاربردی اسiiiتفاده ، زیر فرمiiiول رابطه این دردارد. را منطقه متوسط ارتفاه آوردن

H = )a.H(/A a.تراز. خط دو هر بین منطقه جزیی مساحت

H.احت الز جزیی در ارتفاع متوسطiiردن جمع )از مسiiراز خط کiiت آید.( می دست به ئو بر آن تقسیم و پایینی و باالایی

93

A. منطقه مساحت کل

km) تiiراز خط دو بین مسiiاحت

²)(mارتفاع)

625/2 1020-1010

1/2 1030-1020

525/0 1040-1030

( ) 1/2 =

Hمنطقه متوسط ارتفاع

باشد. می1021 قوچ روستای متوسط ارتفاعمنطقه طبیعی های ویژگی3-2

ای منطقه شناسی زمین3-2-1

گرفته قرار البزر جبال سلسله جنوبی دامنه در حصار قوچ روسنتای قسiiمت در ها حiiاجی و دوگiiوش ، مقiiاج قiره ، حمامک هiiای کوه و

منطقه این دارنiiد. اراضی قiiرار شهرسiiتان شiiمال و آبرفiiتی غالبiiا جلگه مجموعا اراضی سiiهم که دهند می تشiiکیل را همiiواری نسبتا

است. ناچیز آن پست منطقه این در شناسسی زمین دوران در و بiiiiوده جiiiiوان نسiiiiبتا

تهران( استان کشاورزی جهاد گردد. )وزارت می خالصه سنوزوئیکاست: آورده ذیل در اختصار به که ،

: ائوسن دوران

94

کرج تشکیالت بین ما ری شهرستان شرقی شمال : در فجن سازند تشiiکیل کنگلiiومرایی آهک سنگ و کنگلومرا از که است گرفته قراراست. شده

و گردیiiده واقع فجن سiiازند مجiiاورت در سازند : این زیارت سازند اسiiت. نومiiولیت و آهک سiiنگ شiiامل باشiiد. که می ان از تر جوان باشد می جنiوب سiمت به درجه30-59 حiدود در سازند این شیب

گرفته قiiرار گچ سiiنگ ها قسiiمت بعضی در سiiازند این بین در کهاست.

گiiدازه از سiiازند جنس ری شهرسiiتان نiiزدیکی : در کiiرج - سiiازند بخش آن از بiiاالتر باشiiد. مکی می آواری آذر هiiای سiiنگ و آندزیتی

آذر هiiای سiiنگ داسiiیت شiiامل که است قرارگرفته میiiانی توفقباشد. می تشکیل سوبات بار همراه آواریباشد. می جنوب سمت به1° تا29° حدود در قسمت این شیب: نئوژن دوره شهرسiiتان شiiرقی شمال در که قسمت : این فوقانی قرمز سازند

با که باشد می سiiنگ الی و سiiنگ ماسه شiiامل گردیiiده واقع ریاست. گرفته قرار30° تا59 ° بین جنوب جهت در شیبی – میوسن سن به و بiiوده کنگلiiومرایی سازند : تین دره هزار سازند

° حدود در شیبی با فوقانی قرمز سازند روی بر و باشد می پلیوسن

است. گرفته قرار جنوب سمت به1° تا29 متعلق است کنگلiiومرا جنس از که تشiiکیالت : این کهریiiزک سازند

به1° تا29° حدود جهت در شیبی با که باشد می پلیسیون زمان بهاست. گرفته قرار جنوب سمت

95

فرسiiایش دوره چنiiدین آمiiدن پدید بiiاعث الiiبرز فعال ساخت زمین نiiواحی در که آورده پدید را جدیiiiدتری آبرفiiتی رسiiوبات و شiiده

که هسiiتند سiiطحی رسوبات اند. این شده گذارده جای بر گوناگونشوند. می ظاهر البرز جنوبی دامنه در

زمین توسط آنها بنiiدی تقسiiیم بiiاعث آبرفiiتی رسiiوبات این تنiiوع انiiد. شiiده تفکیکA/B/C/D هiiای آبiiرفت نiiام به و شiiده شناسiiان

است گرفته قiiرارC مجاورت در وB آبرفت روی بر ری شهرستان: است ذیل شرح به آبرفت این مشخصات که

: B آبرفت و قiiدیمی آبرفiiتی هiiای پادگانه صiiiورت به بیشiiتر رسiiوبات این

و بiiزرگ های سنگ تخته از متفاوتی های دانه با نامنظم و ناهماهنگ نیستند مشخص بندی چینه دارای که شود می دیده سیلت و منارس

و باشد. می خورده چین معموال تمiiیز لذا ترند رنگ پرA سری های آبرفت ازB آبرفت اینکه به نظر از آنها تقکیک چiiون ولی باشد می آسiiانA آبiiرفت سiiری از آنها

برآورد توان نمی تنهایی به را آبرفت قطر لذا است مشکلC سریکرد. شده زده تخمین ژئوفیزیکی مطالعات طریق از مذکور آبرفت قطر

بهB اسiiت. آبiiرفت شiiده گزارش متر600 تا300 بین آن قطر و یافته فرسiiایش زمین سطح روی دار زاویه شیبی دگر با افقی طور

نiدارد زیiادی ضخامت آبرفت است. این گرفته قرار قبلی تشکیالتاست. بیشترA سری از آن نفوذی قابلیت درجه ولی

ژئومورفولوژی3-2-2

96

دیر از اقلیم و کiiوهزایی هiiای فعالیت ، شناسی زمین متعدد عوامل به ، است شiiده تهiiران اسiiتان در ژئومورفولiiوژی ایجiiاد سiiبب بiiاز

کiiوهزایی فiiاز طی البرز نهایی های خوردگی چین از پس که طوری در و کiiرده پیiiدا را خiiود کنونی شکل استان این ارتفاعات پاسادیین

عوامل برابر در لیتولiiوژی متفiiاوت هiiای مقiiاومت زمiiان طiiول متعiiدد ژئومورفولiiوژیکی عوارض ایجاد سبب بادی و آبی فرسایش

، کوهپایه ، دست سiiiiiنجش به را آنها تiiiiiوان می که است شiiiiiدهکرد. تقسیم کوهستان های خساره ایجاد سبب استان شمالی های بخش در آبی فرسایش

است. شده گوناگون فرسایشی به تiiوان می آبی فرسiiایش خiiاص ژئومورفولiiوژیکی عiiوارض از

باشند. می بیابان جزء که کرد اشاره استان بدلندهای در سیالبی های دشت ، شدید های سیالب وقوع دلیل9به طرفی از

دیگر شiiواهد از که ، است یافته توسiiعه اسiiتان بزرگ های رودخانهاست. بیابانی آبی های خساره

است. در توچال ارتفاعات در پاچین حوالی بدلندهای بارز نمونه یک و گiiوش دو کiiوه حiiوالی در بدلند فرسایشی خسiiاره محiiدوده این

اسiiت. یافته گسiiترش حصiiار سiiرخه روسiiتای شiiمال ارتفعiiات شiiده تشiiکیل گذشiiته باران پر های دوره طی منطقه این بدلندهای

و کم عiiiرض با باریک و عمیق هiiiای دره از ای مجموعه شiiiامل که و تکامل بدلند فرسایشی رخسiiاره و شiiده ایجiiاد تiiیز هiiای سiiتیغاست. یافت توسعه: خاک منابع3-2-3

97

مرغiiوب و مناسب بسiiیار اراضی با حاصلخیز دشتی ری شهرستان 1 کالس در منطقه هiiای خاک از درصد70 حدود که طوری به است

- رسiiی( و )شنی3 درکالس درصد20 - شنی( و رسی )بافت2 وشوند. می بندی لوم( طبقه )بافت5 و4 های کالس در درصد10 خاکPH کشاورزی( ، جهاد )وزارت شده انجام مطالعات اساس بر

خiiاک تiiوان می رفته هم روی و بiiوده متغیر5/8 تا5/7 بین منطقه شهرسiiتان اراضی مجمiiوع دانسiiت. از قلیایی حدودی تا را منطقه درصد10 ، خiiiوب نفوذپiiiذیرری قiiiابلیت دارای درصد85 حiiiدود

کمی پiiذیری نفiiوذ اراضی از درصد5 حiiدود و متوسط نفوذپiiذیریشود. نمی مشاهده دار زه اراضی شهرستان سطح در و داشته ، آن شiiمالی نقiiاط جز به ری شهرستان خاک کیفیت همه در نسiiبتا

کiiافی بهiiتر آب اگر که طوری به ، است مناسب کشاورزی برای جا ، باشد موجود می را آن روسiiتاهای زراعی های زمین تمام با تقریبا

برد. کشت زیر توانانسان های ویژگی3-3

آن قدمت و روستا تسمیه وجه3-3-1 به دیربiiاز از که باشد می زیiiادی قiiدمت دارای حصiiار قوچ روستای

است. بوده معروف نام همین معنiiای به حصiiار و گوسفند معنای به قوچ کلمه دو از که حصار قوچ

اسiiت. شiiده تشiiکیل ، شiiود می کشیده محیط پیرامون که دیواری محل روسiiتا این گذشته در که است معروف نام این به دلیل بدین

است. بوده نر گوسفندان ویژه به و ها دام نگهداری

98

کاوش همچنین و ها آبادی فرهنگ در موجود آمارهخای و منابع طبق 300 تا روسiiتا این قiiدمت ، منطقه در گرفته ثiiورت تiiاریخی هiiایاست. شده زده تخمین سال

99

: اجتماعی های ویژگی3-3-2 و باشد می مشiiغول خiiدماتی مشiiاغل به حصار قوچ جمعیت غالب

می شiiاهد را فعiiالیت نiiوع تiiرین عمده صنعت قسمت در آن از بعد اختصiiاص کشiiاورزی به فعالیت ترین عمده سوم بخش در و باسیم

% از53 نمiiاییم بیان را آن دقیق صورت به بخواهیم اگر که یابد می کشiiiiاورزی % به12 و صiiiiنعت % به35 ، خiiiiدمات به مشiiiiاغل در خدماتی های شغل درصد بودن زیاد دالیل از دارد. یکی اختصاص

به باشiiد. که یم روسiiتا در افاغنه ویژه به خارجی اتباع وجود روستا می مشغول روستا محدوده از خارج و روستا در خدماتی های شغل

شiیعه آنها مiذهب و مسiلمان روسiتا سiاکنان تمiام باشiند. تقریبiiا سiiنن اهل از آنها مذهب که افاغنه از محدودی تعداد از غیر به است

از ری شiiهر به نiiزدیکی و شورا داشتن با روستا آید. و می شمار به حضiiور سیاسی و اجتمiiاعی هiiای زمینه در مiiردم مشiiارکت لحiiاظدارند. خوبی

: حصار قوچ روستای جمعیت3-3-3 سiiال تا1345 سiiال از را حصار قوچ روستای جمعیت بخواهیم اگر

یافت. خواهیم دست زیر نتایج به ، دهیم قرار بررسی مورد1385 سال در ، است بوده نفر562 ،1345 سال در روستا این جمعیت آن رشد نرخ که است یافته افزایش نفر821 به عدد این ،1355 شiiده نفر2666 جمعیت1365 سiiال اسiiت. در بوده درصد86/3 1375 سiiال در و است بiiوده درصد49/12 آن رشد نiiرخ که است

آن رشد نiiرخ که است یافته افiiزایش نفر3965 به جمعیت تعiiداد حiiiiدود آن جمعیت1385 سiiiiال در و باشد می درصد04/4 برابر

100

داشiiته افiiزایش آن رشد نiiرخ هم بiiاز که است شiiده نفر4399است.اقتصادی های ویژگی3-4

روستا در کلی وضعیت شناسایی شامل ، اقتصاد کل سیمای3-4-1 انiiواع بررسی فعiiالیت عمiiده هiiای بخش در اشتغال درصد تعیین و

که دهد می نشiiان روسiiتا سiiطح در اقتصiiادی عمiiده هiiای فعiiالیت دلیل به گذشiiته در مطالعه مiiورد منطقه در شiiغلی هiiای فرصت

اسiت. بiوده کشiاورزی آن بiومی جمعیت و طبیعی بالقوه امکانات منطقه در صiiنعتی هiiای فعiiالیت تمرکز با و ارضی اصiiالحات از بعد

مiiوجب و شiiده جمعیت جiiذب عامل وضiiعیت این ، تهiiران شiiهری خiiدمات و صiiنعت به کشiiاورزی از روسiiتا این اقتصiiاد پایه تغیiiیر

بهiiره خانوارهiiای ، روسiiتا این بiiومی جمعیت حاضر حال گردید. در این مهiiاجرین جمعیت شiiوند. کلیه می محسiiوب کشiiاورزی بiiردار ، سعدی کاشی کارخانه )نظیر صنعتی های بخش کارگران را روستا بخش جiiذب مهiiاجرین این یا و دهند می ... تشiiکیل ها پزخانه کوره

عوامل همiiراه به عامل انiiد.این شiiده کiiاذب هiiای شiiغل و خدمات – اقتصiiادی سiiاختار دگرگiiونی ، معیشت نiiوع در گiiذار تiiأثیر دیگر

بخش به روسiiتا جمعیت جiiذب و آورده فiiراهم را روسiiتا اجتمiiاعی روسiiتا اقتصiiاد نیز حاضر حال است. در شده ساز سبب را خدمات

، تهiiران شهر به آن نزدیکی همچنین و است مبتنی خدمات بخش بهاست. شده آن خوابگاهی نقش ایفای موجب

از باید روسiiiتا در اشiiiتغال کلی وضiiiعیت شناسiiiایی و بررسی در دگرگiiونی کالبدی بازتاب که است این آن و شود توجه دیگر منظری

گردد. بلکه نمی محدود آن شهری نقاط به تنها استان اقتصادی های

101

کم اسiiت. مسiiاحت شiiده کشiiیده نiiیز روسiiتایی نقاط به آن دامنه در مسiiکونی زمین بiiاالی بسiiیار هiiای قیمت و مسکونی های زمین

وارد مهiiاجرین که شiiده مiiوجب موانع سiiایر و تهران شهر محدوده آن برآیند که یابند اسiiکان شiiهر پiiیرامونی نقiiاط در اسiiتان به شده

یافته تبلiiور تهiiران پiiیرامون روسiiتاهای اقتصiiادی بiiافت دگرگiiونی از مهiiاجرین از ای عمiiده سiهم جiذب با منطقه روسiتاهای و است تحول این اند. ابعاد شده تبدیل شهری نیمه جوامع به اقتصادی نظر

عمیق و گسiiترده چنان آن روستایی نقاط سایر تحوالت با قیاس در در زا درون حرکiiتی از طiiبیعی بازتiiابی را آن تiiوان نمی که استآورد. شمار به نقاط این سنتی اقتصادی ساختار جهت

مهiاجر قبیل از دیگiری عیiiنی و آمiiاری شiواهد همiراه به پدیده این که اند حقیقت این بیiiانگر صiiنعتی شiiاغلین افزایش و روستا پذیری

روستا این فاقد شiiاغل جمعیت سiiرریز جiiذاب نقiiاط به تبدیل عمال از تiiوجهی قابل شمار که اند گردیده تهران شهر در مناسب مسکن اشiiتغال کار به نقاط این محدوده از خارج در آنها در ساکن شاغلین

، روسiiتا عمiiده هiiای فعiiالیت درصد و آمارها به توجه انiiد. با داده تهiiران از شiiده رانده درآمد کم شاغالن ، روستایی مهاجران بیشتراند. . کرده انتخاب خود خوابگاه عنوان به را روستا که هستند

روستا عمده تولیدات میزان و انواع3-4-2 است ای گونه به مطالعه مiiورد منطقه اجتماعی – اقتصادی ساخت

گiiرایش خiiدمات و صنعت به کشاورزی از اقتصادی های فعالیت که شغل دهستان این اراضی حاصلخیزی به توجه با حال این با یابد می

هiiای کارگiiاه باشiiد. وجiiود می کشiiاورزی ، بiiومی افراد از بسیاری اشiiتغال از ای عمiiده بخش نiiیز روسiiتا اطiiراف در بiiرزگ صiiنعتی

102

را روسiتا جمعیت بیشiتر اینکه اسiiت. ضiiمن آورده فراهم را اهالیدهد. می تشکیل خدمات بخش در شاعغل افراد

: کشاورزی های فعالیت3-4-2-1 موجiiود کشiiاورزی هiiای زمین کل ، میدانی های برداشت اساس بر کشت به آنها اغلب که باشد می هکتiiiiار1000 حiiiدود روسiiiتا در

اختصiiاص جو و گنiiدم ، جiiات صiiیفی ، سiiبزیکاری نظیز محصوالتییابد. می

خiiانوار120 کشiiاورزی هiiای فعiiالیت در بiiردار بهiiره خiiانوار تعداد نفر540 حiدود ، آمiiار از نفiری5/4 خانوار بعد به توجه با که است

کنند. می ؟؟ کشاورزی بخش از یعiiنی باشد می هکتار5-10 وسعت حسب بر اراضی قطعات تعداد

بiiرای کشiiاورزی زمین هکتiiار10 تا5 حiiدود بiiردار بهره خانوار هردارد. اختیار در کشت نیiiاز و باشد می ری شiiهر روستا این محصوالت فروش بازار عمده

از یکی و کند می تiiأمین را روز محصiiوالت به ری شiiهر مصiiرفی این در صiiیفی و سiiبزی انiiواع کشت شiiدن عمده موجب که دالیلی و تهiiران شiiهر همچiiنین و ری شهر به آن نزدیکی است شده روستا و است تهiiران وهمچiiنین ری شiiهر مصرفی سبزی از بخشی تأمین

مصiiرفی نیiiاز به توجه با نiiیز کشت نiiوع حiiتی که میدهد نشiiان اینیابد. می تغییر ری شهر

طیور پرورش و دامداری3-4-2-2

به روسiiتا خiiود در دامiiداری ، محلی مشاهدات و بررسی به توجه با صiiورت به دامiiداری ، روسiiتا اطiiراف در تنها و خiiورد می چشم

آنجا در نiiیز روسiiتا شiiاغلین از بخشی که شiiود می دیiiده صiiنعتی

103

بiiافت آن دیگر روستا کالبدی بافت اینکه به توجه هستند. با مشغول از متiiأثر روسiiتا سiiاختار و زنiiدگی الگوی و نیست سنتی روستاهای

اسiiت. بنiiابراین گرفته خiiود به دیگiiری گiiیری شiiکل تهiiران شiiهر است نشده دیده دام نگهداری برای روستا در نیز امکاناتی هیچگونه

نمiiوده رنگ کم دامiiداری با رابطه در را روسiiتا نقش عامل همین وشود. می مشاهده روستا در نیز طیور است. پرورش

دستی صنایع و صنعتی های فعالیت3-4-2-3 پiiیرامون در موجiiود صiiنعتی های فعالیت از روستا این کلی طور به

کارگاه وجود ، دیگر نقاط از جمعیت جذب عامل و است شده متأثر کارخانه دارد. وجiiود وجiiود آن در که است بزرگی های کارخانه و ها

... و آجرپiiزی هiiای کiiوره ، پاالیشiiگاه ، کاشی کارخانه نظiiیر هiiاییاست. کرده جذب را روستا در صنعتی شاغلین بیشتر

، روسiiتا این در موجود دستی صنعت تنها محلی تحقیقات اساس بردهد. می تشکیل را خانوار50 شغل که است بافی قالی صنعت

خدمات3-4-2-4 عمiiومی شiرایط از تبعیت به نiیز روسiتا در خiدماتی هiای فعiiالیت هiiای فعiiالیت و مشiiاغل اعظم بخش ، تهiiران شiiهری کالن منطقه

دهستان جمعیت از بخشی اینکه دهد. ضمن می تشکیل را دهستان به دهی خiiدمات ... مشiiغول و تجiiاری هiiای فعiiالیت طریق از نiiیز

باشند. می روستا اهالی

روستا کالبدی های ویژگی3-5 روستا شکل3-5-1

104

دهسiiتان در واقع روسiتاهای اکiiثر مانند حصiiار قiوچ روستای شکل که باشد می متمرکز صiiiiورت به کهریiiiiزک هiiiiای زمین عمiiiiدتااست. گرفته را آن اطراف کشاورزی

روستا داخل ارتباطی های شبکه3-5-2

به انقالب از بعد آن جمعیت هجiiوم به توجه با روسiiتا کالبدی فضای بی توسiiعه و ضiiابطه بiiدون هiiای ساز و ساخت و شد متورم شدت و گiiیری شiiکل در مراتب سلسله رعایت عدم موجب ، بافت قواره

تنگناهiiای ، حاضر حiiال در عامل این و شد ارتبiiاطی شiiبکه توسiiعهاست. کرده تعریف را روستا در ارتباطی

و پیچ پر و ارگانیک صiiورت به شبکه روستا اولیه هسته در رو این از و نiدارد وجiود آن در سiواره حiرکت امکiان که هسiتند باریک و خم

معiiابر بiiرخی در و است پذیر امکان پیاده پاهای با تنها آن در ارتباط آب هiiدایت مسiiیل و سiiطحی هiiای آب شiiبکه جریiiان دلیل به نiiیز

است. شده سلب سواره حرکت احتمال دسiiiتگاه چهل ویiiiژه به روسiiiتا جدید بiiiافت در صiiiورت به غالبiiiا

شiiده ریiiزی برنامه فضای تنها و است شده سازی آماده شطرنجی در اینکه دلیل به این اما ، گiiiiiiردد می تلقی روسiiiiiiتا مجموعه در

است نشiiده تiiوجهی ارتبiiاطی شبکه سیستم کل آنها معابر طراحی ای عمiiده نقش ترافیک تسiiریع و تسiiهیل در مناسب عرض وجود با

ندارد. که است ری شiiهر با روسiiتا این ارتباطی راه ، روستا اصلی ورودی

یابد می تمایل جنوب سمت به و شروع روستا غربی شمال نقطه از می تلقی نiiیز روسiiتا حیiiاتی شiiریان واقع در که ورودی مبiiادی این

105

جمع خود اطراف در را اجتماعی – اقتصادی کارکردهای اغلب گردداست. کرده حال این است. با شهدا خیابان روستا حیاتی شاهرگ و اصلی محور

تiiiiرین عمiiiiده که است آن از حiiiiاکی محل در تiiiiرافیکی بررسی: دلیل چند باشد. به می محور همین در نیز ترافیکی مشکالت

مسجد تا شهدا خیابان ابتدای در ویژه به اصلی معبر کم الف(عرضحصار. قوچ

دارد. قرار محور این در روستا تجاری ب( مرکز به را مسiiافر حمل ایسiiتگاه ، مسiiافری ترمینiiال وجiiود ج( عiiدم

است. رانده محور این حاشیه اصiiiلی محiiiور در روسiiiتاییان تجمع محل و روسiiiتا محله د( مرکز

است. اصiiالح با ئ خیابان این در محوری و عمده نقش به توجه با بنابراین آینiiده در ، میiiادین ایجاد با آن اجتماعی روابط تقویت و معبر صرض

تعریض با است کرد. بدیهی خواهد ایفا را اصلی نقش محور این نیز به آن نقiiاط دیگر و روسiiتا مرکز با محالت کلیه ارتبiiاط ، محiiور این

شد. خواهد برقرار سهولت دومین عنiiوان به دارد ادامه سiلمبر تا که نiژاد یiزدی شiیهد خیابiان

عملکردهiiای برخی و شد خواهد گرفته نظر در روتا در اصلی محور تا شد خواهد منتقل آن به مسiiافر حمل ایسiiتگاه نظیر اصلی محور

ارتبiiاط خیابان نباشد. این کتمرکز محور یک در ، روستا ترافیکی بارکرد. خواهد فراهم را روستا جنوب و شمال

106

به و شiiروع بسiiیج شiiهدای میiiدان از که روسiiتا فiiرعی محور معبر محiiور یک عنiiوان به و شد خواهد تقiiویت شiiود می تمiiام گرسiiتان

کرد. خواهد ایفا را اصلی محور کننده تعدیل نقش فرعی آب هدایت سیل و سطحی های آب شبکه جریان دلیل به که معابری

با تiiرتیب بدین و شود پوشیده باید است شده سلب حرکت امکان ، شiiبکه مiiراتب سلسiiله رعiiایت به معابر برخی تعریض و آنها اصالح

شد. خواهد کمک روستا ارتباطی این تا تعریض ، روستا اولیه هسته در ویژه به معابر های شبکه سایرشود. خارج حرکت بحران یا سلب از هسته

، مراتiiبی سلسiiله و سیسiiتماتیک صiiورت به معiiابر شiiبکه طراحی پخشiiایش و تقiiویت را بiiافت انسiiجام ، روان را سiiواره حiiرکتشد. خواهد سلب را ترافیک مناسب

روستا موجود اراضی کاربردی وضعیت3-6 داخل اراضی از اسKKتفاده نحKKوه تعKKیین و شKKناخت3-6-1روستا

مسکونی3-6-1-1

آن موجiiود بiiافت اسiiاس بر مطالعه مiiورد منطقه کل مسiiاحت در که مسiiکونی کiiاربری میiiان این اسiiت. در مربع مiiتر302806

داده اختصiiاص خiiود به سiهمرا بیشiiترین روسiتا سiیما حاضر حiiالباشد. می مربع متر127988 معادل سطحی دارای است

است سiiازی نو از حاکی بارزی نحو به روستا سیمای حاضر حال در 80 از بیش و است پیوسiiته وقiiوع به گذشiiته سiiال چند طی در که

یا ساز نو روستا منازل از درصد و باشد نگهiiداری( می )قابل تقریبiiا

107

آهن و درصiiد( آجر90 )حiiدود آنها در گرفته کiiار به مصiiالح عمiiدهاست.

تجاری3-6-1-2

باشد می مغiiازه155 بحث مiiورد منطقه در موجود تجاری خدمات ، امالک دفiiتر ، آرایشiiگاه )لبنیiiاتی( ، فروشی خواربiiار شiiامل که

کپسول ، نانوایی ، تعمیرگاه ، قنادی ، محلی مصرف تعاونی شرکت ، خانه قهiiوه ، کشاورزی موارد و وسایل های فروشگاه ، پرکنی گاز

رفع بر عالوه مغازه باشد. این ... می و نفت فروش شعبه ، قصابی روسiiتاهای ساکنین نیاز ، موارد برخی روستا اهالی روزانه های نیاز

نماید. می طرف بر نیز نفوذ( را )حوزه اطراف اصلی( )محور شهدا خیابان کنار در روستا تجاری های فعالیت اغلب

است. گرفته شکل مطالعه مورد منطقه اداری3-6-1-3

به وابسiiته شiiهرداری ناحیه ، فقط روستا در موجود اداری فضاهای ارائه به که باشد می روسiتا مخiابرات دفiتر و باقرشiهر شiهرداری

هستند. مشغول خدمات آموزشی3-6-1-4

متوسiiطه و راهنمایی ، ابتدایی مقطع شامل روستا آموزشی فضاینماید. می ارائه خدمات روستا آموزان دانش به باشد. که می

مانی در3-6-1-5

حصiiار قiiوچ درمان و بهداشت خانه یک شامل روستا درمانی فضای بهiiره مشiiترک صورت به که سلمبر استحفاظی حوزه در سلمبر و

باشد. می گردد می برداری

108

موجKKود اسKKتانداردهای و ها سرانه ، سطوح تعیین3-6-2روستا سطح در مختلف های کابرد

است داده اختصiiاص خiiود به مسiiکونی کiiاربری که سiiطحی کل آن سiiرانه سiiاکن جمعیت به توجه با که است مربع مiiتر127988

کل درصد3/42 مسiiکونی کiiاربری باشد. سiiطح می مربع متر18است. داده اختصاص خود به را مساحت- تجاری

مربع مiiتر7895 بر بiiالغ – تجiiاری کاربری به یافته اختصاص سطح سiiطح تiiرتیب این گiiردد. به می مربع مiiتر1/1 آن سرانه که است

است. نموده اشتغال را کل سطح از درصد6/2 تجاری کاربری- اداری آن سiرانه که است مربع مiiتر192 روسiتا در موجiود اداری فضای آن به یافته اختصاص کاربری سطح صورت این باشد. در می03/0است. روستا کل06/0

- آموزشی

مiiتر11850 باشد می فعiiال مدرسه باب4 شامل که کاربری این تiiرتیب این به آن آموزشی اسiiت. سiiرانه نمiiوده اشiiغال را مربع

را ها کiiاربری سطح کل از درصد9/3 که باشد می مربع متر67/1دهد. می تشکیل

- درمانی سiiرانه اسiiت. که مربع مiiتر2431 روسiiتا درمانی واحدهای سطح آن کل سطح به و است داده اختصاص خود به را درصد34/0 حدود

است.80/0 ها کاربری به نسبت

109

: چهارم فصلها داده تحلیل

110

: کار انجام روش و ها داده تحلیل بر ای مقدمه4-1 و دریافت جدید های آوری فن از استفاده علوم، پیشرفت با امروزه

و ها افiiزار نiiرم از اسiiتفاده مiiاهواره( ، طریق )از ها داده پردازش آب منiiابع مدیریت در مهمی نقش ، اطالعات پردازش های سیتسم

از سiiنجش سیسiiتم اطالعiiات از دارد. استفاده کشاورزی و خاک و از آن فiiرد به منحصر هiiای ویiiژگی به توجه با ای مiiاهواره دور راه

محتلف هiiای قسiiمت از اسiiتفاده ، یکپارچه و وسیع دید تبدیل قبیل پوشش ، ها پدیiiده خصوصiiیت ثبت بiiرای الکترومغناطیسی طیف به امکiiان ، ها داده اشiiکال تنiiوع و انتقiiال سiiرعت و تکiiراری هiiای

سiiطح در ، ای رایانه ویژه های افزار نرم و افزارها سخت کارگیری ابiiزاری عنiiوان به اسiiت. و شiiده رو به رو زیiiادی اسiiتقبال با دنیا

، خiiاک و آب منiiابع مiiدیریت و کنترل ، نظارت و ارزیابی در مناسب به و شiده گرفته کiار به زیست محیط و مرتفع ، جنگل ، کشiاورزی

است. گردیده افزوده آن کاربری وسعت دامنه بر مرور لزوم و دسترس قابل اطالعات حجم افزایش ، اخیر دهه دو یکی در

سیسiiتم نiiام به دیگiiری فن گiiیری شکل باعث اطالعات این ترکیب اطالعiiات هiiای اسiiت. سیسiiتم شiiده جغرافیiiایی اطالعiiات هiiای

مدیریت ، ها داده ورود زمینه که هستند افزارهایی نرم ، جغرافیایی عنiiوان آورد. به می فiiراهم را خiiروجی محصول تهیه و آنها تحلیل و

مiiiiورد محقق توسط فصل این در که موضiiiiوعاتی از یکی مثiiiiال در کشiiاورزی مiiزارع زهکشی و آبیiiاری بحث گرفته قiiرار بررسی

فنiiاوری2 تلفیق از استفاده با که باشد می کشاورزی توسعه جهت عنiiوان به که شiiده پرداخته امر این به دور از سiiنجش GIS جدید

111

جهت را دور از سiiنجش وGIS کiiاربرد اسiiاس توانیم می ای نمونه: کنیم بیان ذیل در تر دقیق درک

رهکشی و آبیاری درGIS کاربرد به وزهکشی آبیiiاری هiiای شiiبکه در موجiiود هiiای پiiارامتر و ها داده

و اجتمiiاعی ، مiiدیریتی ، فiiنی مختلف هiiای جنبه وجiiود واسiiطه طوریکه اسiiت. به برخiiوردار زیiiادی بسیار گستردگی از ، اقتصادی

تا مطالعiiاتی مرحله از شiiبکه یک به مربiiوط کاغذی اطالعات حجم اشتغال اداری محیط از را زیادی مفید فضای تواند می برداری بهره

دسترسی ، دهی نظم ، حفiiاظت هiiای راه مiiؤثرترین از نماید. یکی افزارهiiای نiiرم کiiارگیری به ، اطالعiiات حجم کiiردن کوچک و آسان

هiiای باشiiد. سیسiiتم ( میGIS) جغرافیiiایی اطالعiiات سیسiiتم و مکiiiانی اطالعiiiات و ها داده کلیه قادرند جغرافیiiiایی اطالعiiiاتی

نماید یکپارچه کامپیوتری محیط یک در را آبیاری های شبکه توصیفیدهد. قرار کاربران اختیار در آسان صورت به و

مختلف هiiای الیه ایجiiاد ( امکiiانGIS) افiiزاری نiiرم هiiای محیط در فiiراهم نوشiiتاری متن و ارقiiام و اعiiداد ، : تصاویر شامل اطالعاتی

از بخشی نیاز حسب بر ، اطالعات ورود از بعد توان می و باشد می می که اطالعاتی های الیه جمله خواند. از فرا را نیاز مورد اطالعات

گiiرافیکی هiiای طرح یا تصاویر داد قرارGIS افزارهای نرم در توان که باشد می وزهکشی آبیاری های شبکه از و ها نقشه شامل عمدتا

نقشه ، شiiده کشف محصوالت نوع ، مزارع شماتیکی های موقعیت اطالعات از زیادی های کرد. قسمت ... اشاره و اراضی بندی طبق

می آنها از بخش هر که باشد می ارقiiiام و آمiiiار شiiiامل ها شiiiبکه خiiود بهGIS افiiزاری نiiرم محیط در را اطالعiiات از ای الیه توانند

112

، ها چiiاه ، ها زهکش ، ها کانiiال اطالعiiات شامل که دهند اختصاص ده و ها آبگiiیر وضعیت ، آبیاری راندمان ، زراعی محصوالت عملکرد

باشد. می دیگر پارامتر ها و آبیiiاری های شبکه نوشتاری یا تفضیلی اطالعات شامل آخر بخش

در مختلف هiiای الیه در نiiیز را آنها تiiوان می که باشد می زهکشی تفضiiیلی شiiرح تواند می ها الیه داد. این قiiرار GIS افزارهای نرم

الزم توصiiیه ، مشiiکالت حل روش ، شiiده انجiiام اقiiدامات ، وقiiایعباشد. شبکه راهبری برای الیه اطالعiات یا الیه یک اطالعات خود نیاز حسب بر تواند می کاربر بررسی و نقد یا و اسiiتفاده مiiورد زمiiان هم طور به را مختلف هایدهد. می قرار

RS وGIS کاربرداراضی کاربری های نقشه - تهیه

موجود های نقشه کردن روز - به سطحی آب منابع ، شناسی زمین ، کشورزی - مطالعات

آب آلودگی - بررسیزهکشی و آبیاری کاتن های طرح مدیریت ، مزرعه - مدیریت

زدایی کویر و خاک فرسایش - کنترلخاک شوری روند بررسی ، خاک بافت - تعیینشده آبیاری اراضی کشت زیر سطح - تعیین

... و منابع مدریت ریزی - برنامه و کiiاربردی هiiای اسiiتفاده با رابطه در شiiده داده نوضیح به توجه با

فصل این در ، قبل هiiای فصل درGIS و ای ماهواره تصاویر فراوان

113

منطقه در را کاربردها این از بiiرخی عملی صiiورت به خiiواهیم میدهیم. قرار بررسی مورد مطالعه مورد

سراسر درGIS و دور از سiiنجش مختلف هiiای کاربرد کلی طور به بنiiدی دسiiته ذیل های بخش به توان می را کشاورزی عرصه در دنیا: کرد

کشاورزی محصوالت بیهنه کشت سطح . تعیین1کشاورزی اراضی . شناسایی2کشاورزی آب بهینه مصرف مدیریت . بهبود3خاص محصوالت عملکرد بینی . پیش4کشاورزی توسعه محیطی زیست اثارات بینی . پیش5مزارع در گیاهی امراض و آفات گسترش تعیین و . شناسایی6طیفی های ویژگی از استفاده با گیاه نوع . تشخیص7 این تخمین و کشiiاورزی مiiزارع در خiiاک فرسiiایش و . تخiiریب8

GIS و دور از سنجش وسیله به خسارات

شور اراضی . شناسایی9 هiiایی سiiری از اسiiتفاده با خiiاص محصول یک عملکرد . تخمین10

زمانیمحصول کشت مستعد منطق .شناسایی11یابی . بازار12محصوالت رشد بر .نظارت13خاک در معئنی و آلی مواد های کمبود .شناسایی14طبیعی بالیای از حصله خسارات و اثرات .بررسی15کشت الگوی سازی بهینه و . ارزیابی16کشاورزی .مدیریت17

114

مزارع در آبی های . تنش18کشاورزی محصوالت بیمه .پوشش19کشاورزی های خاک و آب آلودگی روند .بررسی20محصول کیفیت و رشد بر آبیاری مختلف های روش . بررسی21باتالقی و مرطوب اراضی . شناسایی22کشاورزی محصوالت نوع . تفکیک23مناسب زهکشی فاقد مزارع . نعیین24 جمله از دیگر های کاربری به باغات و کشاورزی اراضی . تخمین25

شهرها. رویه بی توسعه از که مختلفی کاربردهiiiای پیچیiiiده و گسiiiتردگی به توجه با حiiiال

نبiiودن دسiiترس در همچiiنین و شد بیiiانGIS و ای تصiiاویرماهواره در شiiده یiiاد مiiوارد تمiiامی بررسی امکiiان ، هiiای داده ار بiiرخی

مiiورد منطقه در که شد سiiعی بنiiابراین نiiدارد وجiiود کشiiورمان اجiiرا قابل منطقه در که کاربردها ار مورد بررسیچند به تنها مطالعه

شود. پرداخته ، بود عملی و کاربردی و ERDAS نرمiiiiدافزاری محیط در تصiiiiویر سiiiiاری آمiiiiاده4-1-1

ای مiiاهواره تصiiویر گونه دو از تحقیق این در شد گفته که همانطور در باشد سiiفید و سiiیاه باند یک دارایPAN تصویر که شد استفاده هiiای طیف و تصویر مختلف باندهای دارایLISS-IV تصویر حالیکه افiiزار نiiرم در بانiiدها این کiiردن یکپارچه بiiرای باشد می متنiiوع

ERDASدهیم می انجام را زیر مراحل :OPEN ERDAS

INTERPRETER

UTILITIES

115

LAYER STACK

پنجiiiره در مجiiiزا صiiiورت به را ها بتاند از کiiiدام هر بعد مرحله درINPUT ، SELECTو ENTERاییم میiiورتی به نمiiدام هر که صiiک

ADDوندiiکلید بعد مرحله در و ش OKاب راiiول و انتخiiایی محصiiنه شiکل با مراحل این که شiود می تحقیق بعiدی مراحل انجiام آماده

آورد. بعدی صفحات در خروجی و )ورودی ها EXPORT وIMPORT متنوع انواع همچنین و

درRASTER وVECTOR عiiiوارض ازOUTPUT وINPUT هiiiا( وERDASاست. شده داده نشان

تعiiیین منظiiور بهGIS در الگو جسiiتجوی روش کiiارگیری به4-1-2ای ماهواره تصاویر کمک به کشورزی محصوالت بهینه سطح

نiiیز آب به نیiiاز ، جدید صiiنایع گسترش و جمعیت افزایش با امروزه ، شرب قابل آب منابع بودن محدود دلیل به اما است افزایش به رو

ایران البته و کشورها اکثر مشکالت از یکی به نیازها این همه تأمیناست. شده تبدیل

که دهد می نشiiان ایiiران در آب عمiiده کننiiدگان مصiiرف بررسی ایiiران در آب عمiiده کننiiدگان مصiiرف تiiرین بزرگ کشورزی بخش آب کننiiده مصiiرف تiiرین بiiزرگ کشاورزی بخش که دهد می نشان

را استحصiiiiiiiiiiiال قابل آب کل از درصد92 طوریکه به باشد می پiiایین بخش این رانiiدمان که است حiiالی در کنiiد. این می مصiiرف

(.1384 ، )چیذری ندارد الزم بازدهی و است گرفته قiiرار زمین کiiره خشک نیمه منطقه در ایiiران دیگر سiiوی از

بخش در کشiiiور همیشiiiگی مشiiiکالت از یکی آب کمبiiiود و استاست. کشاورزی

116

و موجود منبع از بهینه استفاده ، آب کمبود مدیریت های راه از یکی است. برای کنندگان مصرف به منابع این عادالنه و مناسب تخصص

معین شiiبکه مصارف و آبی منابع نظر از شبکه وضعیت باید کار این سiiنجش ( وGIS) مکانی اطالعات سیستم علم رابطه این شود. در

و دور از سiiنجش تلفیق که چiiرا باشد مiiؤثر بسiiیار تواند می دور ازGISانی های داده علم عنوان به کهiiداری نگه ، آوری جمع جهت مک

رود. می کار به ها داده این پردازش و این در موجiiود هiiای داده که دهد می نشiiان آبیiiاری شiiبکه بررسی

شiiبکه ، آب کننiiده تiiأمین شiiامل ها داده هسiiتند. این مکانی بخش می اسiiتفاده مiiورد آب هiای چiاه و کشiiاورزی هiای زمین ، آبیiiاریباشند.

مشiiترک مهم عناصر از یکی که دهد می نشiiان عارضه این بررسی علم از اسiiتفاده آنهاسiiت. پس بiiودن مکالمند ، ها داده این بین در

GISاست. ناپذیر اجتناب آنها پردازش در یک کiiردن مiiدل بحث به ابتiiدا تحقیق از بخش این ، راسiiتا این در

سیسiiتم در ری شهرسiiتان حصiiار قiiوچ روسiiتا در آبیiiاری شiiبکه تعiiiیین و دور از سiiiنجش وسiiiیله به(GIS) جغرافیiiiایی اطالعiiiات

بiiرای آبی منiiابع از شده تأمین آب میزان همچنین و آن آبی نیازهای وضiiعیت ، مقiiادیر این مقایسه با کiiار ادامه پiiردازد. در می شiiبکه به شiiود. آنگiiاه می بحث آب تقاضا و عرضه مiiیزان لحiiاظ از شبکه شود. می پرداخته آب کمبود موانع در بهینه کشت سطح تعیین بحث

روش نiiام به سiiازی بهینه های روش از یکی به ابتدا قسمت این درDirect هiiiiای کالس زیر از یکی که ، الگو جسiiiiتجو searchاست

117

جسiiتجو روش وGIS از اسiiتفاده نحiiوه گiiاه شiiود. آن می پرداختهشود. می ذکر بهینه کشت سطح تعیین در الگو بنiiiدی رتبه گرفته نظر در با سiiiازی بهینه این که است ذکر به الزم

ارائه آمiiده دست به نتiiایج نهiiایت در ، شiiود می انجiiام ها کشتمیگردد. : کار انجام روش4-1-3

:GIS در آبیاری شبکه مدل - تشکیل1 برایARS GIS افزار نرم هندسی شبکه از تحقیق این در باید ابتدا سiiال در است ذکر به شiiود. الزم استفاده آبیاری شبکه کردن مدل

،IRS ای مiiاهواره تصiiویر وسiiیله به2003 فقطPAN سiiنجنده به تiiiوان می جمله آن از که شد گرفته کiiiار به انiiiدکی اطالعiiiات

digitاره کلی صورت به هم ان ، آبیاری شبکهiiرد اشiiبه توجه با اما ک در مختلف رنگی طیفی باندهای از استفاده در تصاویر این پیشرفت

جزییiiات از تiiوان میLISS-IV سiiنجندهirs-pb ای ماهواره تصاویرکرد. استفاده بیشتری

به توجه با2008 سiiال ابتدای و2007 سال انتهای در منظور بدینARC افiزار نiرم در آن از ای بهینه اسiتفاده شiده یiاد تصiویر GIS

گرفت. صورت درجه از ها کانال این هستند آب انتقال های کانال ، ؟؟ شبکه این در

ها کانiiال عiiرض از آنها بنiiدی درجه که باشند می سه ، دو ، یک های و شiiبکه ابتiiدای و انتها در واقع هiiای اسiiت. نقطه گرفته صiiورت می تشiiکیل را شiiبکه هiiای گiiره یکiiدیگر با ها کانال تقاطع همچنین

تغذیه که شiiبکه ابتiiدای هiiای گiiره ، ها گiiره این میiiان این دهنiiد. از کننiiدگان مصiiرف که شiiبکه انتهiiای هiiای گiiره و است شiiبکه کننده

118

بقیه به نسiiiبت بیشiiiتری اهمیت از شiiiوند می محسiiiوب شiiiبکه شiiد. به داده نسiiبت نiiیز خصوصiiیاتی های گره این برخوردارند. به

مiiاه در تiiأمین قابل آب مiiیزان و منبع آن نام شبکه کننده تغذیه گره شiiبکه مصiiرف هiiای گiiره به شiiده داده نسiiبت سiiال مختلف هiiای

ها گiiره آن از را شiiدگان تغذیه کشiiاورزی هiiای زمین خصوصiiیات زیر سiiطح ، کشت نiiوع ، مشiiترک نiiام شiiامل که شد داده نسiiبت(3-4 شماره باشد)شکل می مزرعه کلی راندمان و کشت

قiiوچ روستای در واقع مزارع از قسمتی ، شده داده نشان شکل در نشiiان خطiiوط اسiiت. ضiiخامت گرفته قiiرار اسiiتفاده مورد حصار شiiوند می تبدیل آب های جوی به انتها در که کانال های درجه دهنده

باشند. می ،4-1-3-2

: شبکه در شده تأمین میزان و شبکه آبی نیاز - تعیین2 به مربiiوط اول : دسiiته شود می تقسیم دسته دو به شبکه های نیاز باشiiد. می سiiبزیجات سiiایر دوم دسiiته و علوفه و ذرت و گندم نیاز

واحد در کشت هر آبی نیاز باید شبکه کشاورزی آبی نیاز تعیین برای ARC افزار نرم به جدولی در نیازها این ، باشد موجود ماه در سطح

GISرب شود. با می معزفیiiادیر این ضiiاحت در مقiiها زمین مس ، گره کلیه آبی نیاز کردن جمع شود. با می محاسبه زمین هر آبی نیاز به شبکه کشاورزی آبی نیاز ، سال مختلف های ماه در مصرف های

به محiدود فقط شiبکه کل آبی نیاز که است اراضی و آید می دست زراعی کننiiدگان مصرف بلکه ، باشد نمی خاص زراعی قطعات نیاز

خواهند موجiiود آب از سiiهمی نiiیز آنها که دارند وجiiود نiiیز دیگiiری به تiiiوان می کننiiiدگان مصiiiرف این از نمونه عنiiiوان داشiiiت. به

119

به مربiiiوط که خiiiاص زراعی خiiiدمات و محیطی زیست الزامiiiات آب مiiیزان تعیین نمود. برای اشاره باشند می کشاورز خود خانواده

مiiورد آب تiiأمین در که منiiابعی باید مختلف هiiای ماه در شده تأمین هiiای آب شiiامل که شiiوند واقع توجه مورد گیرند می قرار استفاده

آب که داین باشiiند. می می زمیiiنی زیر هiiای آب و سiiطح در جاری روی از که باشiiند می عملکرد منحنی یک دارای جاری سطحی های دست مختلف هiiای مiiاه در تiiأمین قابل آب مiiیزان به تiiوان می آن

اسiiتفاده قابل که آبی مiiیزان مقدار این در راندمان ضرب یافت. با تiأمین اب تعiیین بiرای ضiiمن آیiiد. در می دست به است شiبکه در

در موجiiود چiiاه از شiiده اسiiتفاده آب از زیرزمیiiنی آب از دشهکرد. یاد توان می کشاورزی زمین

آمiiد. خواهد دست به تiiأمین آب کل میزان مقادیر این کردن جمع با شبکه شود. اگر می حاصل شبکه آبی وضعیت مقادیر این مقیسه با بین در ای عادالنه نحو به موجiiود آب باید باشد مiiواج آب کمبiiود با

تعiiیین مiiدل از تحقیق این شiiود. در تقسiiیم کشiiاورزی هiiای زمیناست. شده استفاده منظور این برای بهینه کشت سطح

4-1-3-3 الگو جستجوی روش از استفاده با بهینه کشت سطح - تعیین3

مiiیزان تعiiیین ، بهینه شکت سطح تعیین مدل تشکیل برای اول قدماست. کشاورزی محصوالت اهمیت که کند می تقسiiiیم را کشت سiiiطح صiiiورتی به مiiiدل این چiiiون

زیر سiiطح در کسiiری مiiیزان کمiiترین ، بiiاالتر ارزش با محصiiوالت سلسله فرایند تحلیل روش از کار ادامه داشت. در خواهند را کشت

هiiای کشت انiiواع ارزش و اهمیت بنiiدی رتبه (بiiرایAHP) مراتiiبی

120

درSAATY توسط تiiایی دو مقیسه گردیiiد. روش اسiiتفاده منطقه ( ارائهAHP) مراتiiبی سلسiiله تحلیل فرایند زمینه در1977 سiiال دو صiiورت به معیارها بین های مقایسه از روش این است. در شده هiiای وزن تعiiیین روش این نهiiایی گردیiiد. خiiروجی اسiiتفاده تiiاییباشد. می معیارها بین نسبی عبارتند که باشد می اصلی مرحله شه شامل تایی دو مقایسه روش

-3وزن. - محاسiiiبه2مراتiiiبی. سلسiiiله سiiiاختار - ایجiiiاد1: از (.MALCZEWSKI,1999سیستم) سازگاری

تiiوان میGIS گiiیری تصمیم های روش تلفیق با روش این از توأمiiا توسط بiiار اولین بiiرای تلفیق داد. این قiiرار اسiiتفاده مiiورد را آن

Raoetalال درiiام1991 سiiقاضی انج(دiiگری شiiو1383 ، عس ) (Eastman,1993.)

کارشناسی نظiiرات در که عiiواملی جملعه از که است ذکر به الزم هiiای سایت همچنین و بازار در ها کشت قیمت ، است بوده نظر مد

بiiرای تحقیق این اسiiت. در بiiوده محصiiول آن مورد در کشور کلی هiiای روش کالس زیر یک که الگو جسiiتجوی روش از بهینه سiiطح

Direct searchشد. استفاده باشد می4-1-3-3-1

Direct search های روشHook توسط بiiار اولین بiiرای نiiام این and Jeevesال درii1961 س

بiiرای عمiiومی واژه بک عنiiوان به بعد به زمان آن از اما شد مطرح کiiار به باشiiند نداشiiتهf تابع تر صریح مشتق به نیاز که هایی روشDirect روش ریاضی است. بیان شده گرفته searchورت این بهiiص (.kolda;2003: ) بود خواهد

121

y وx نقطه دو هر بینa ترتیبiiبی ارتبiiاط یک که شiiود می * فiiرض

x نقiiاطunconstrained سiiازی نیسم می در نمونه دارد. برای وجود

: کرد مقایسه زیر شکل به توان می راy وf(x) < f(y)اگر X a yاینجا در xاز بهتری جواب yابع زیرا استiiت

است. کوچکتر آن هدف وجiiود جدید ممکن مقiiادیر از محiiدودی تعiiداد فقط تکiiرار هر * در

دارند.Direct هiiای روش در شiiده انجiiام هiiای بررسی به توجه با search

شiiامل کالس زیر دارد. این کاربرد تحقیق این شکل مورد در بیشترpattern) الگو جسiiتجوی روش searchار اولین که ( استiiتوسط ب

Hook and Jeevesاست. شده استفاده Direct هiiای روش از کالسی زیر الگو جستجو های روش حقیقت در

searchرای مشخص قوانین از که هستندiاط تولید بiرار هر در نقiتک شiiروع نقطه به آنها همگiiرایی و کنند می اسiiiتفاده محاسiiبات از

ندارد. بستگی (gps ii) هiiای سیسiiتم الگو از معمiiوال mesh Adoptire search ,

generalized pattern search (mads)الگو جستجوی مسائل حل برای و کنند می جستجو را الگو ها الگوریتم این دو شود. هر می استفاده

می تر نزدیک و نزدیک جiiواب به که کنند می پیiiدا نقطه سiiری یکشود.

کمک آنها از الگو جستجو که بردارها از ای مجموعه به روش این در) الگو ، کند معین را تکiiرار هر در جسiiتجو مiiورد نقiiاط تا گiiیرد می

patternداد وسیله به بردارها این از ای شود. مجموعه می ( گفتهiiتع به پایه بردارهiای مجموعه ( وN) هiدف تiابع در مسiتقل متغیرهiای

122

هسiiتند. در الiiوریتم این در متiiداول پایه آیiiد. بردارهiiای می دست با بردارهiiایی ، الگو دهنiiده تشiiکیل یردارهiiای مجموعه ، حقیقت

تابع در مستقل متغیر دو اگر مثال عنوان هستند. به ثابت های جهت خواهند زیر بردارهiiای شiiاملn2 پایه باشد. بردارهiiای موجود هدف

: بودv1 = [1,0] , v2 = [0,1] , v3 = [-1,0] , v4 = [0,-1]

: بود خواهد زیر الگوی بردارهایn + 1 پایه بردارهای وv1 = [1,0] , v2 = [0,1] , v3 =[-1,-1]

(112 ص )شکل: اند شده داده نشان بردارها این زیر شکل در GPS الگوریتم در الگو دهنده تشکیل بردارهای

بخشiiنده بهبiiود نقطه دنبiiال به مرحله هر در الگو جسiiتجوی روش ، نقiiاط دسiiته این به که است نقطه دسiiته یک بین در هiiدف تiiابع

الگiiوریتم ، جهت بردارهiiای تعیین گویند. با می(Mesh) توری شبکه زیر در آن مراحل که پiiردازد می تiiوری شبکه تشککیل بهGPS های

: است شده آمرده توری شبکه اندازه که ، اسکالر یک در بردارها ضرب : با اول مرحله

شود می نامیده

شiiبکه اندازه شود. نبنابراین می نرمالیزه جهت بردارGPS در چونآید. می دست بهxi – xk M = شکل به و شده ساده توری

)نقطه فعلی نقطه به حاصل بردارهiiای کiiردن : اضiiافه دوم مرحله کiiiرده کسب را هiiiدف تiiiابع مقiiiدار بهiiiترین قبل مرحله در که ای

است.( بiiرای را هiiدف تiiابع مقiiدار الگiiوریتم ، تکiiرار هر : در سiiوم مرحله) بiiرداری نمونه آن به که کند می محاسiiبه فعلی تiiوری شبکه نقاط

123

pollingاب وشد. برای می ( گفتهiiدار که ای نقطه انتخiiود را مقiiبهب گیرد قرار استفاده مورد بعد تکرار در فعلی نقطه عنوان به و بخشد

No) ناکامل بiiiرداری نمونه روش دو از COMPLETE POLLو ) شود. می ( استفادهcomplete poll) کامل برداری نمونه شiiبکه از ای نقطه یiiافتن محض به : الگوریتم ناکامل برداری نمونه کتوقف کمiiتر فعلی نقطه از نقطه ان در هiiدف تابع مقدار که توری

نقطه این و است موفق بiiiiرداری نمونه صiiiiورت این شiiiiود. در در ریتم الگو گiiردد. اگر می بعد تکرارهiiای در فعلی نقطه جایگزین

نمونه نباشد موفق کمiiتر هiiدف تiiابع مقiiدار با ای نقطه کiiردن پیiiدا نiiیز بعد تکiiرار در فعلی نقطه و شiiود می نامیiiده نiiاموفق بiiرداری

داشت. خواهد حضور شiiبکه تمام برای را هدف تابع مقدار : الگوریتم کامل برداری نمونه نقطه هiiدف تiiابع مقiiادیر این کمiiترین و کند محاسiiبه فعلی تiiوری نمونه گiiاه آن ، بود کمتر فعلی نقطه از اگر کند. حال مقایسه فعلی

بود. خواهد موقف برداری معیiiنی عiiدد از تiiوری شبکه اندازه یا که است این آن توقیف شرط و متiiوالی تکiiرار دو در شiiبکه انiiدازه اختالف اینکه یا شiiود کنiiتر

کمiتر معیiiنی عدد از متوالی تکرار در تابع مقدار دو اختالف همچنینشود.

4-1-3-3-2 جدا مزرعه بهینه کشت سطح تعیین مدل دهنده تشکیل پارامترهای

حصار قوچ روستای در شده

هiiای کشت مسiiاحت بهینه کشت سiiطح تعiiیین مiiدل در متغیرها ذرات ، گنiiدم محصiiول سه شامل که ، باشند می مزرعه در موجود

124

تiiابع تشکیل باشند. برای می فرنگی گوجه و ای علوفه و ای خوشه که است نیiiاز ها کشت بنiiدی مرتبه از آمده دست به اعداد به هدف

بiiود. محiiدودیت خواهند هiiدف تiiابع در متغیرها ضiiرایب ، اعداد این نیiاز مجمiوع که آمد خواهند دست به تiرتیب این به نiیز مسئله های مiiزرع در کشت ان کل مسiiاحت ضiiربدر مiiاه هر در کشت هر آبی از کوچکiiتر باید مiiاه آن در منطقه دیگر نیازهای عالوه باشد. به می

، باشد می چiiاه همچiiنین و سiiطح در جiiاری شده تأمین آب مجموع نتiiایج اینجا آید. در می دست به محدودیت یک ماه هر برای بنابراین مبiiدأ از شiiروع با الگو جسiiتجو هiiای روش هiiای الگوریتم از حاصل

است. آمده1-4 جدول در ، یک اولیه توری شبکه اندازه و مختصات مقiiدار دو بiiرای000001/0 از کمتر تفائت ، الگوریتم خروج شرط

است.000001/0 از کمتر توری شبکه اندازه و متوالیاست. این نتایج بهترین نتایج الگوریتم در سه بار اجرای ان

روش نمونه

برداری

تعiiدادفرنگی گوجهذرتگندمالگوریتمتکرار

هدف تابع

نمونه بiiiiiiiرداری

ناکامل

GPSبا N214557858315/102بردار4

1034

0873/1006

GPSبا N+1332/12800/7841024802687/920بردارMADSبا N29978/145بردار

4336/7626878/105

21372822/100

5

6402/1448967/448843/8671821811/991

125

MADSباN+1بردار

1

نمونه بiiiiiiiرداری

کامل

GPSباN21455785561/10254747989/100بردار6

GPSباN+1332/12805281024808447/994بردارMADSباN29989/145بردار

4837/667472/9621377317/101

0MADSباN+1بردا

ر9938/145

43499/62

74935/104

41014716/987

1-4 جدول روسiتای مختلف گیاهiiان بiiرای کشت سiطح دهنده باالنشان جدول

روسiiتا جنiiوب در محدوده این ، باشد می ری شهرستان حصار قوچ روش های الگوریتم از که هدف تابع مقدار بهترین و گردیده انتخاب

بiiiرداری نمونه مختلف هiiiای روش از اسiiiتفاده با و الگو جسiiiتجواست. شده حاصل

واحد حسب بر جiiiدول در شiiiده ذکر اعiiiداد که است ذکر به الزم مترمربع

(M²می ) .باشند مقادیر ماکزیمم توابع به دسا آمده از هر الگوریتم به ترتیب بiiزرگی2-4در جدول

است.آورده شده تابع مقدار الگوریتم نام

MADSباN27317/1010کامل( برداری )نمونه بردارMADSبا N27989/1006کامل( برداری بردار)نمونهMADSبا N20873/1006ناکامل( برداری بردار)نمونه

126

MADSباN22822/1005ناکامل( برداری بردار)نمونهGPSباN+18447/994کامل( برداری بردار)نمونه

MADSباN21811/991ناکامل( برداری بردار)نمونهMADSباN+14716/987کامل( برداری بردار)نمونه

GPSباN+12687/920ناکامل( برداری بردار)نمونه2-4 جدول

روش مختلف هiiای الگiiوریتم در هiiدف تiiابع مقiiادیر فiiوق جiiدول شiiده مرتب بزرگی حسب بر مقادیر این ، باشد می الگو جستجوی

اند. 4-1-4: گیری نتیجه

ARS در الگو جسiiiتجوی روش کiiiارگیری به GISتفاده باiiiاز اس در آبیاری شبکه یک کردن مدل بحث بهIRS-Pb ای ماهواره تصوری تعiiیین بiiرای ری شهرسiiتان حصiiار قوچ روستای در انتخابی مزرعه اسiiت. از پرداخته سiiال آبی کم هiiای مiiاه در بهینه کشت سiiطحARS افiiزار نiiرم در رفته کار به هندسی شبکه مدل که آنجایی GIS

توانمند بسiiیار ، رود کiiار به مختلف هiiای شبکه کردن مدل برای که کiاربر اختیiiار در شiبکه آنالیز برای را زیادی های قابلیت و باشد می

شiiبکه و شد اسiiتفاده مiiدل این از تحقیق این در ، دهد می قiiرار ابی نیاز و شد سازی پیاده افزار نرم این محیط در نظر مورد آبیاری داده کiiاه گردید. آن محاسبه ان برای شده تأمین آب میزان و شبکهگردید. سازی آماده و محاسبه الگو جستجوی روش نیاز مورد های

ARS افiiزار نiiرم محیط در نوسی برنامه زمینه این در GISامiiانج شد. تبدیل مناسب فرمت به ها داده و گرفت

127

هiiای الگiiوریتم و بiiرداری نمونه مختلف هiiای روش از حاصل نتiiایج نومنه روش که دهد نی نشiiiiان الگو جسiiiiتجوی روش حل مختلف ها روش سایر از بهتر بردارN2 باMADS الگوریتم در کامل برداری

می نشiiان نتiiایج بررسی اسiiت. همچiiنین کرده عمل مسئله این در ارئه را تری مناسب نتایج ماکزیمم پایه بردارهای از استفاده که دهد و آمiiاری هiiای روش بین مالحظه قابل تفiiائت ضiiمن دهنiiد. در می

سiiازی بیهنه روش با ای ماهواره تصویر وGIS افزار نرم در تحلیلی که نحiiوی گiiردد. به می شبکه مدیریت در آن قدرت رفتن باال باعث

تعiیین هiای الiویت رعiایت با مختلف هiای کشت بین در آب تقسیمcase مزرعه در دشه studyوچ روستایiiار قiiتان حصiiبه ری شهرس

بهینه کشت سiiطح بiiردن بiiاال در روش این توانمنiiدی از روشiiنی آب توزیع در عدالت و باشد برخوردار شده یاد کشاورزی محصوالت

شود. می رعایت ساتفاده با کشاورزی اراضی کشت سطح ارزیابی دقت ارتقاء4-2

GIS و دور از سنجش های داده تلفیق از برخiiiوردار بiiiاالیی اهمیت از زراعی اراضی مسiiiاحت دقیق تخمین دقت با محصiiiول مiiiیزان اطاالعiiiات همین اسiiiاس بر زیiiiرا است

کشاورزی بخش های یارانه دیگر سوی شود. از می برآورد بیشتری چه هر انکه ضiiمن ، یابد می تخصiiیص مiiذکور اطالعiiات پایه پر نiiیز بهiiتر ، باشد باالتر اطالعات این دقت و درستی ، اطمینان درجه قدرنمود. جلوگیری احتمالی های استفاده سوء از توان می

مiiورد یارانه مiiیزان و محصول برآورد از اعم اقتصادی های بررسی ایجiiاب را کشiiاورزی بنiiدی قطعه هiiزار صدها بندی دسته لزوم نیاز و دوری از سiiنجش هiiای روش گiiیری کiiار به بiiدون که نماید می

128

امکiiان موجiود شiرایط تحلیل جهت جغرافیiiایی اطالعiiات سیسiiتم سiiنجش هiiای داده از اسiiتفاده در منظور این باشد. برای نمی پذیر

LISS-IV همچiون ای سiنجنده ، هزینه رعایت با و دور از , PAN( LISS-IVتفکیک توان باشد.( دارای می بیشتری تفکیک توان دارای

، این از (.یشKlien Gebbinck and schouten , 1996باشد) می کافی فرایند یک در طیفی کالس یک به ها پیکسل از یک هر تعلق از پس

و شد می شiiمارش کالس هر در موجiiود هiiای پیکسل ، بندی طبقه یک مسiiاحت در ها پیکسل تعiiداد کiiردن باضiiرب کالس مسiiاحت

ها پیکسل از برخی میان این گردد. در می مشخص ، تصویر پیکسل می بنiiiدی طبقه نادرست طiiiور به یا و شiiiدند نمی بنiiiدی طبقه یا

گردیدند. بنiiدی ناحیه فرایند یک انجام پیشنهادی روش ، مشکل این حل برای(.Janssen , 1994) است تصویر بندی طبقه از قبل

بنiiدی طبقه یک آوردن بدست به منجر ، بندی ناحیه فرایند یک انجام که شود می تصویر از کلی مرکزی های پیکسل ، روش این در طبعا

پیکسل بنiiدی طبقه ولی شiiوند می بنiiدی طبقه بهتر زراعی اراضیبرخوردارند. قطعیت عدم از همچنان مرزی های

, Horwitz (Horwitz طیفی اختالط خطی تجزیه روش از استفاده با

Nalepka ; به بخشiiید بهبiiود را بنiiدی طبقه دقت تiiوان می( 1995 کالس چند به متفiiاوت هiiای سiiهم با مختلط هiiای پیکسل که نحiiوی

پiiردازش در کنiiون تا طیفی تجزیه یابد. روش می اختصاص مختلفcrossاسiiت. ) شiiده گرفته کiiار به زیادی های , settle ; ) ( و1991

foody , cox ; 1994و بندی ناحیه روش مزایای از مندی بهره ( برای عضو موضعی انتخاب برای روشی ، طیفی تجزیه روش طور همین

129

انجام1996 سال در ها ( , klein Gebbinck and schoutenگرفت.

سiiازی شبیه تصاویر مورد در که بود شده پیشنهاد آن در ( که1996است. گردیده ارزیابی موفق بسیار شده

قiiiiوچ روسiiiiتای زراعی منطقه با رابطه در تحقیق از بخش این در ماهواره تصاویر برای عضوها موضعی انتخاب ری شهرستان حصار

هiiای روش توانمنiiدی این بر عالوه گiiیرد می قرار ارزیابی مورد ای و گردیiiده بررسی کشiiاورزی اراضی باریک مرزهای شناخت متعدد

به ، شوند شناسایی و پردازش تر صحیح مرزها این قدر هر بنابراینشوند. می زده تقریب تر دقیق اراضی مساحت میزان همان

4-2-1 کار انجام روش

تصiiویر که است الزم نکته این کر تحقیق از مرحله این شiiروع قبلIRSنجندهiiس PANال در کهiiده گرفته2003 سiiارایی فاقد شiiک

سiiنجندهIRS تصویر ولی باشد می طیفی اختالط روش در مناسبLISS-IVال در کهiiده گرفته2008 سiiابلیت این از شiiوردار قiiبرخ

در ، تحقیق این موضiiوعی هiiای انiiالیز و محاسبات کلیه و باشد میاست. گرفته صورتARC GIS محیط

پیکسل در پوشش نوع یک از بیش طیف اختالط4-2-1-14-2-1-1-1

مختلط های پیکسل بهiiتر ، مختلط هiiای پیکسل بنiiدی طبق و سiiازی جiiدا بحث از قبل

کiiنیم. یک مiiرور را ان ایجiiاد چگونگی و مختلط پیکسل پدیده است از شiiده دریiiافت انiiرژی که پیکسiiلی از است عبارت مختل پیکسل

باشiiد. موضiiوع یا عارضه یک از بیش از تiiاب باز سنجنده توسط آن

130

مکiiانی تفکیک وان به بسiiته دور از سiiنجش تصiiاویر همه در عموما وجiiود مختلط پیکسل تiiوجهی قابل تعiiداد ، اسiiتفاده مورد سنجنده

در مختلط پیکسل یک آومiiدن وجiiود به بiiاعث که مiiواردی3دارد. را آنها از تعiiدادی که است ای ویiiژه هiiای موقعیت ، میوشود تصویر

: دهیم می شرح ذیل در اختصار به شiiایع است. مiiورد بزرگ های عارضه های لبه ، آن مورد ترین رایج مکiiانی تفکیک توان از عارضه ابعاد که مواردیست به مربوط ، دیگر

جiiاده و رودخانه نظiiیر خطی هiiای عارضه هم است. یعiiنی کوچکتر نظiiیر هiiایی عارضه هم و کوچکترند پیکسل ابعiiاد از بعد یک در که

کوچکiiتر پیکسل ابعiiاد از تواند می بعد دو هر در آنها ابعاد که میادین یک از کوچکتر سطحی مراتب به که ابر کوچک های لکه باشد. البته

محتوای که مواردیست ویزه سوم کند. مورد می اشتغال را پیکسل پیکسل ، نیز مجاور پیکسل انرژی از بخشی ولی است خالص تقریبا

) ( و1385 ، اسiiت)مباشiiری داده قiiرار تiiأثیر تحت را آن محتiiویCross , settle , Drake , and paivinen 1991.)

کند. می ارائه مذکور موارد از شماتیک طراحی4-4 شکل ، کاربری های نقشه تولید های روش در های پیکسل از یک هر عموا

می بنiiدی طبقه خاص کالس یک در ها پیکسل سایر مانند را مختلط کالس یک از از بیش به مختلط پیکسل که است حiiالی در کننiiد. این

سiiازی جiiدا به قiiادر پیکسiiلی بنiiدی طبقه هiiای دارد. روش تعلقنیستند. مختلط های پیکسل

4-2-1-2طیفی( اختالط )تجزیه پیکسلی زیر بندی طبقه های روش

131

تجزیه و پیکسiiلی زیر بنiiدی طبقه بiiرای متنiiوعی های روش تاکنون اثر بررسی به اینجا اسiiiiiت. در شiiiiiده پیشiiiiiنهاد طیفی اختالط

بندی طبقه از حاصل نتایج بر جوی تصحیحات تجزیه روش از صiiرفاشود. می استفاده طیفی اختاتط

4-2-1-2-1 طیفی اختالط خطی تجزیه روش

گفته پیشiiتر که آمiiاری مiiدل کiiردن معکوس با مختلط های پیکسل خطی ، طیفی اختالط شiiود. مiiدل تجزیه تواند می ، شد به معمiiوال

: شود می نوشته زیر ماتریس صورتx= mf + e( : 1) رابطه

و است پیکسل در عضiiiوها سiiiهم ضiiiریبf بiiiردار رابطه این دراست. متفاوت های پوشش میانگین بازتابm ماتریس آید میe خطiiای بiiردار در عضiiوها تابنiiدگی بiiاز احتمiiالی تغیiiیرات

تiiرتیب به گیاهی های پوشش نوع و طیفی باندهای تعداد اگر مجدداnو cشوند فرض ، xاد با پیکسل ستونی بردارiiابع n 1ان یاiiهم

استc1 ابعاد با وزنی ضریب بردارf و است طیفی چند مشاهدهابعiiاد باm میدارد. ماتریس بیان را زمینی پوششهای انواع وزن که

c nدگیiiامل را ها عضو از یک هر طیفی بازتابنiiود. می شiiش آماری نوسانات کردن مدل برایn 1 ابعاد باe خطای بردار نهایتا که شiiود می رود.فiiرض می کiiار بهmf=(f)m میiiانگین مقدار حول

، واریiiiiانس مiiiiاتریس و صiiiiفر میiiiiانگین با نرمiiiiال توزیع یک مطرح که اختالطی باشد. معادالت داشته وجودn(f) محورواریانس

شد جiiواب یک ، معادله آنکه بiiرای و هسiiتند همراه قید2 با معموال واحد شiiوند. قید تiiأمین باید متود این ، باشد داشته منحصر و صریح

132

توسط کامل طiiور به پیکسل زمiiانی دارد می بیان که مجموع شدن در اجiiزاء وزنی هiiای سiiهم مجموع که است شده شناخته اجزایش

شود: واحد ، پیکسل آن. fi =1°( : 2) ربطه

که دیگری قید بیiiان است. که شده مثبت قید شود تأمین باید الزاما در توانند نمی مختلط پیکسل اجiiiiiiiiiiiزاء وزن از یک هیچ دارد می

باشد.( داشته منفی سهم و )ضریب شوند ظاهر منفی مجموعfio for i=1,….,c( 3) رابطه

، دوم قید شدن تأمین روش اعمiiال به نیiiاز و است دشiiوار معمiiوال معiiادالتی ، هم با شده ذکر متیود و اختالط دارد. معادالت ویژه های

، مختلط پیکسل هر تجزیه بiiرای یسiiتی با که دهند می تشiiکلیل را m اشiiتن شiiود. با حل توأمiiا , x(تا1) طریق از و (ای3iiبرداره ) آید. می دست به e خطای وf وزنی ضریب

4-2-1-3مساحت تخمین دقت ارزیابی

وجiiوود گزینه مسiiاحتچند تخمین صiiحت و دقت ارزیiiابی منظiiور به: دارد با شiiiiiده زده تخمین مسiiiiiاحت پیکسل به پیکسل مقایسهأ-

واقعی. مساحت مساحت با شده زده تخمین مساحت زمین به زمین ب- مقایسه

واقعی. کالس( مسiiiاحت به )کالس محصiiiول به محصiiiول ت- مقایسه

واقعی. مساحت با شده زده تخمین

133

به طیفی اختالط تجزیه و بندی طبقه اطمینان درجه ث- محاسبهپیکسل. به پیکسل صورت

ای ویiiژه مiiزیت فiiوق گزینه چهiiار از کiiدام هیچ اینکه رغم علی به تواند می تغیiiiیر کمی با دوم روش ولی ندارند بقیه به نسiiiبت کiiار به مسiiاحت تخمین ارزیiiابی بiiرای پروژه این حل راه عنوان تخمین مسiiاحت مقایسه جiiای به که تفiiاوت این شiiود. با گرفته

تخمین مسiiاحت بایسiiتی ، یکدیگر با ها زمین واقعی و شده زدهکنیم. مقایسه یکدیگر با را قطعات واقعی مساحت و شده زده

4-2-1-4 IRS تصویر کمک به مساحت تخمین دقت ارزیابی و مطالعه

مساحت تخمین متفاوت های روش کمی تحلیل و تجزیه با صرفا که نحiiوی اسiiت. به پiiذیر )امکان منطقه نقشه داشتن اختیار در

نقشه دقت این برای باشد تصویر مکانی توان از بیشتر باید حتما در نقشه این که گردید استفاده ( منطقه½000 نقشه از منظور قدرتمند افزارهiiای نiiرم زا یکی کهERDAS افiiزاری نiiرم محیط اسiiتفاده مiiورد باشد می ای مiiاهواره های عکس تحلیل و تجزیه(5-4 است. )شکل گرفته قرار

دقت که وشد می مالحظه ها نقشه مiiiiتری5/0 دقت به توجه با مختصiiاتی اسiiت. ثبت تصiiویر مiiتری15 تفکیک تiiوان برابر چند

، انتقال طریق از که آفاین تبدیل با منطقه همان تصویر به نقشه دهد می انجiiام را تبiiدیل این ، بiiرداری نقشه مقیiiاس و دوران

دقت ، مسiiاحت تخمین دقت ارزیiiابی منظiiور گرفت. به صورت یک واقعی باالست. سiiطح کافی اندازه به موجود½000 نقشه خطای با تواند می زمین اسiiاس شiiود. )بر % برآورد6/2 صرفا

134

هر بiiرای متوسط طiiور به مربع متر500 1600 حدودی سطح زمین هر تiiiiرتیب این به ، نقشه مiiiiتری5/0 خطiiiiای و قطعه

واقعی سiiiطح از ( بیشiiiتر126ص کسر انiiiدازه به کشiiiاورزیشود.( می زده تخمین هiiای زمین هiiای مسiiاحت همگی ، مسiiاحت تخمین هiiای روش

چند و این از ؛ را قطعiiiات نه و گیرند می انiiiدازه را کشiiiاورزی باشiiد. پiiذیر امکان مقایسه این تا شود انجام باید اضافی مرحله

تبiiدیل رسد به بiiرداری نقشه بایسiiتی ، مرحله اولین عنiiوان به تعلق ای قطعه چه به هiiایی پیکسل چه شiiود مشiiخص تا شiiده

کiiار به اراضی تصوری روی بر انطباق برای حاصل دارند. تصویر قطعات مساحت محاسبه متأسفانه رود می کiiردن جمع با صرفا

؛ آید نمی دست به آن در موجiiود کشiiاورزی های زمین مساحت است. لبه هاس کالس جزو ها زمین میان مرز از قسمتی که چراسطح گفتن نظر در با – ساده ضرب یک از بع

در که کشiiاورزی قطعه21 بiiرداری ی نقشه5-4 شiiماره شiiکل شiده سiاخته مرزهiای یا کانiال با قطعiات اند شiده بررسی پروژه

هiiiiای روشiiiiن( جiiiiاده درخت)خاکسiiiiتری ردیفهiiiiای نظiiiiیراند. شده جدا همدیگر )سیاه( از کانال تیره( و خاکی)خاکستری

؟؟؟؟؟؟؟؟؟ از حاصل مسiiاحت تiiوان پیکسiiل- می هر بiiرای مربع متر15×15

مقایسه قطعه آن واقعی مسiiاحت با و آورد بدست را تخمین روشنمود.

135

اختالط تجزیه روش که است مالحظه گردیiiد. قابل بیiiان آنچه بنiiابر سiiطح تخمین بiiرای عضiiوها موضiiعی اسiiتخراج بر مبتiiنی طیفی

انتخiiiiiiiiاب روش خالف بر است بسیارمناسب زمین قطعiiiiiiiiات ها کالس سiiطح تخمین بiiرای بیشتر که طیفی عضوهای سرتاسری

است. مناسب معیiiار یک است بهiiتر سطح، تخمین نتایج مقایسه شدن ساده برایباشیم. داشته ها قطعه سطح تقریب اساس بر واحد هiiای آسiiتانه میiiان از را حiiالت بهiiترین بتواند است الزم آنکه ضمن

برگزیند لبه بiiرای مختلف های کالس همینطور و بندی ناحیه مختلف توسط باشد داشiiته را فiiوق هiiای ویiiژگی که خطا بiiرای پiiارامتری

Gebbinck(klein Gebbinek and Schouten گردیiiده معرفی(1996 است:

تخمین دقت بررسی پiiiiژوهش این در شiiiiد، گفته که همiiiiانطور اختصiiاص مسiiاحت ونه بiiوده نظر مد کشiiاورزی قطعiiات مساحت

بنiiدی طبقه هiiای کالس یعiiنی محصiiوالت مختلف انiiواع به یافته و واقعی مسiiاحت ترتیب به فوق ی رابطه در طیفی،بنابراین،

کسiiری همiiواره هسiiتند نiiام زمین قطعه شده زده تخمین مساحت قطعه مسiiاحت تخمین اضiiافه به منجر قطعه یک مسiiاحت تخمین

دررابطه امر این جiiبران رای2/1 ضiiریب یک گiiردد. لiiذا می دیگر مطالعه مiiورد منطقه که آن دلیل به اسiiت. اما شiده منظiiور فiوق

حاضر تصiiiویر در است کiiiوچکی منطقه تخمین کسiiiری الزامiiiا دیگر قطعه مسiiiاحت تخمین اضiiiافه به منجر قطعه یک مسiiiاحت

136

ضiiریب تiiوان می شiiود. لiiذا جبران زمینه پس در تواند می و نشدهنکرد. منظور را2/1 حضiiور عiiدم و حضiiور مقایسه، بودن نسبی دلیل به که آنجا از ولی آنiiرا نiiدارد، تخمین روش برتری عدم یا برتری در نقشی ضریب این

کنیم. نمی حذف نتایج4-2-2 نشiiان را قطعiiات از آمiiده دست به هiiای ( تقریب1-2-2-4) بخش

دست به بiiرداری ی نقشه از که واقعی مقiiادیر با را آنها و دهد می تحلیل و تجزیه این ( به2-2-2-4) کنiiدبخش می مقایسه است آمده می پردازش مساحت تخمین فرآیند در چگونه مرزها پردازد.که می

پiiژوهش این نتiiایج ارزیiiابی روی بر ( بحث3-2-2-4) بخش و شوندکند. می ارائه را

(RGBکiiiاذب) رنگ تصiiiویر روی بر که بiiiرداری نقشه6-4 شiiiکلاست. شده ظاهر سفید رنگ به زمینها است. مرز شده منطبق

؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ مقایسه مساحت محاسبه شده از نقشه ی بiiرداری بiiا3-4جدول

نتیجه به دسiiت آمiiده از روش هiiای طبقiiه بنiiدی و تجزیiiه طیفی، واحد ارقام پیکسل می باشد. نام قطعات بر اساس نوع پوششiiی که بیشترین سطح قطعه را به خiiود اختصiiاص داده انتخiiاب شiiده

است.iiiپوش

شزمین

ی

مسiiiiiiiاحت بر قطعه

نقشه اساسبرداری

اختالط تجزیه روش هiiiiiiiای پیکسل طیفی

مختلط

در با بنiiدی طبقه روش لخت خiiاک گرفتن نظر

ی عارضه یک عنوان بهمرزی

بدون بندی طبقه روش خiiiiاک نظرگiiiiرفتن در

یک عنiiiiiiiiوان به لخت مرزی ی عارضه

137

انحراف مساحتقطعهمعیار

انحراف مساحتمعیار

انحراف مساحتمعیار

ذرتiiعلوف

ای ه

800/473658

015/473670

337/12

618/473665

500/7618/473665

500/7

304/8295گندم19

371/829534

574/3683/829523

817/4683/829523

817/4

019/4558 گندم51

841/455822

996/5-

276/455855

683/4276/455855

383/4

خiiاکلخت

639/150537

019/150544

018/7820/150509

601/30-

820/150550

499/14

ذرتiiعلوف

ای ه

701/126620

962/126632

487/13

286/126628

344/8286/126828

344/8

348/2303گندم57

958/230361

071/5569/230382

743/27-

569/230382

743/27-

خiiاکلخت

253/519868

962/519848

220/10-

147/519792

717/83-

147/519827

217/45-

ذرتiiعلوف

ای ه

414/509061

653/509061

263/0859/509059

711/1-

859/509074

790/14

486/2140یونجه60

050/214069

420/9444/214019

146/45-

444/214019

146/45-

044/4260148/4260086/2334/4260881/1334/4260881/1 ذرت

138

iiعلوف ای ه

6664-645-455-

784/8251گندم5

296/82519

863/3410/82527

789/12

085/82531

831/16

خiiاکلخت

487/291230

671/291234

602/4702/291214

364/17-

702/291264

637/37

خiiاکلخت

575/1297353

205/1297353

407/17-

674/1297310

191/47-

674/1297334

791/20-

146/6202یونجه01

398/620202

377/1255/620203

320/2255/620203

320/2

خiiاکلخت

734/227862

900/227867

683/5127/227827

168/39-

127/227857

168/6-

901/4767گندم32

786/476732

127/0-

956/476740

861/8956/476740

861/8

خiiاکلخت

617/4697885

972/467883

810/1-

811/467844

887/44-

811/467875

787/10-

خiiاکلخت

429/964898

639/964884

169/15-

270/964844

575/59-

270/964874

575/26-

747/7158یونجه33

617/715831

043/2-

552/715840

786/7552/715850

786/18

خiiاکلخت

028/694519

872/694528

428/6-

933/694487

205/34-

933/694506

305/13-

563/2817 یونجه52

674/281755

422/3798/281762

259/11

798/281762

259/11

139

701/65771/257968/180

باشد. ( میM2) مربع متر حسب بر ها مساحت به نمونه ماههiiای در یونهجه مزرعه چند طیفی منحiiنی7-4 شiiکلهیستوگرام همراه

؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟کشاورزی قطعات مساحت تقریب4-2-2-1

بiiiرداری ی نقشه از که زمین قطعه21 مسiiiاحت3-4 جiiiدول در بندی طبقه روش توسط که آنها نظیر مقادیر با است شده محاسبه

مiiرزی هiiای اسiiت. کالس آمiiده شiiده، زده تخمین طیفی تجزیه و که بودند هایی پوشش انواع از ی همه استفاده قطعات( مورد )مرز

علوفه ذرت بiiرای مرزی عوارض از غیر به شد داده شرح بیشتر در خیلی کالس چند برای مساحت خطای شد می موجب که گندم و ای

است701/65 طیفی اختالط تجزیه بiiرای مسiiاحت خطای باالرود، اسiiiت. با بنiiiدی طبقه بiiiرای771/257 چهiiiارم یک به قiiiریب که

می مشiiاهده جداگانiiه، طiiور به کشiiاورزی قطعه هر نتایج مالحظه بهiiتری نتیجه طیفی اختالط تجزیه روش قطعiiه،16 بiiرای که شود اند. داده جواب شکل یک به روش دو هم مورد2 برای و کرده ارائه نشiiان را کمiiتری صiiحت طیفی اختالط تجزیه روش مورد3 در تنهادارد. وجود اتفاق این برای توجیهی مورد هر مشاهده با که دهد می

طبقه درروش آن واقعی مقiiدار از بیشiiتر1 شiiماره قطعه سiiطح تخمین طیفی تجزیه روش در واقعی مقiiدار از بیشiتر خیلی و بنiدی

در که است هiiایی پیکسل موضiiوع این اصلی است. علت شده زده است ترکیiiبی ها آن طیف هسiiتند. و واقع قطعه غiiربی شiمال مرز

که دیگiiری کالس و1 شiiماره قطعه پوشش نوع کانال، آب ازطیف

140

قطعه کشت هم که آنجا باشiiد. از می1 قطعه محدوده از خارج در ای علوفه ذرت ،1 قطعه از خiiارج های زمین از یکی کشت هم1 و

عنiiوان به را ها پیکسل آن تمiiام طیفی، تجزیه روش باشد. لiiذا می ابهiiام دلیل به بندی طبقه دیگر سوی است. از کرده فرض1 قطعه به آنها شiiiباهت اینکه و ها پیکسل از دسiiiته این در موجiiiود طیفی با ها پیکسل میانگین فاصله و است کم بسیار ای علوفه ذرت طیف

زیاداست، ای علوفه ذرت کالس میانگین را آنها از کمی تعداد صرفا داده تخصiiیص1 قطعه به کمی فقط حاصiiله تخمین اسiiت. نتیجتiiا

است. واقعی مقدار از بیشتر این خiiالص هiiای پیکسل از بسiiیاری شiiود. لiiذا می فر لبه کالس

به یابند اطالق قطعه خiiiود به آنکه جiiiای به است ممکن قطعiiiات می طیفی تجزیه دیگر سوی از شوند بندی طبقه آن مرزهای عنوان چiiنین ی عهiiده از و کند شناسiiایی هم را ظریف اختالفات این تواند

را بنiiدی طبقه نظریiiه، این صiiحت از اطمینان آید. برای بر مواردی روش دادیم. نتiiایج انجiiام هم لخت خاک کالس گرفتن نظر در بدون دهد می اسiiت. نشiiان آمiiده جدول آخر ستون دو در که بندی طبقه

مiiیزان به لخت خاک از پوشیده قطعات برای ها مساحت تقریب که ،351/203 ازeA مسiiاحت یابiiد. خطiiای می بهبiiود تiiوجهی قابل

خطiiiiای برابر دو از همچنiiiiان چند یابiiiiد. هر می تقلیل136/127 نتiiایج حال هر است. در بزرگتر طیفی اختالط تجزیه روش مساحت روش از تر دقیق مiiورد16 در طیفی کنiiد. تجزیه نمی تغیiiیر چنiiدان مiiورد2 در است، بندی طبقه کنiiد) می ارائه یکسiiانی نتیجه تقریبiiا

دقت مiiورد3 در شد اشiiاره بیشiiتر که دالیلی به + پیکسiiل( و1 مiiیزان به ها کالس میiiان از لخت خاک حذف دهد می نشان کمتری

141

و دارد منفی تأثیر مساحت تخمین دقت بر توجهی قابل محiiرز کامالشود. لحاظ باید حتما و است مرزی لبه نوع یک لخت خاک که است

کشاورزی قطعات مرز پردازش4-2-2-2 تعiiiیین در مرزها پایiiiان و شiiiروع قرارگiiiیری مiiiوقعیت از آگiiiاهی

اکثر پهنای که اینجاست اساسی دارد. مشکل مهمی نقش مساحت می نiiیز آنها جنس پیکسiiل( و یک از اسiiت)کمiiتر کم خیلی مرزهای

ای باریکه و کانiiال که آسiiفالته جiiاده نظiiیر باشد پیچیده خیلی تواند این آن تنiiوع نiiیز و انiiدازه کiiوچکی علت به باشد آن کنiiار نiiیز چمن

در هم معمiiوال و شiiوند نمی ترسiiیم ها نقشه در معمiiوال عiiوارض ترسiiیم و برداشت آن در عiiوارض این که ای نقشه داشiiتن اختیiiار

چiiنین اگر دارد. حiiتی زمیiiنی کiiار از زیادی حجم به نیاز باشد، شده بر مختصiiات ثبت حین که کمی دلیل شiiود. به فiiراهم هم ای نقشه و کیفی بررسی بiiرای نiiدارد. اما سiiودی . چندان داریم تصویر روی

تiiوان می کشiiاورزی هiiای زمین بiiرای که هiiایی لبه نiiوع شناسiiایی زده تخمین سiiطح بiiرای را اطالعات یکسری توان می شد، متصور

واقعی سiطح از بیشiتر کمی بنiدی، طبقه روش در10 قطعه شده از کمiiتر زیiiادی مiiیزان به طیفی تجزیه روش بiiرای ولی است آن

ی نقشه است. که آن فاحش اختالف این است. علت واقعی مقدار که همiiانطور دارد زمیiiنی های واقعیت با کمی خیلی تطابق برداری

10 قطعه شiiود می مالحظه4 شiiکل در ای علوفه ذرت از صiiرفا جنiiوب ضiiلع در هم لخت خiiاک از بiiاریکی نiiوار بلکه نشiiده پوشیده

سiiطح از صiiحیحی و دقیق تقریب هر دارد. بنابراین وجود آن غربی ای، علوفه ذرت از پوشiiiiیده واقعی مقiiiiدار با مقایسه در قطعiiiiا

بود. خواهد کوچکتری تخمین برداری ی نقشه از شده محاسبه

142

طیفی تجزیه روش مسiiاحت تخمین خطiiای که هiiایی قطعه آخرین و13 هiiای قطعه اسiiت، بیشiiتر بنiiدی طبقه روش از آنها مiiورد در

مقiiدار از بیشiتر را آنها مسiاحت مقiiدار روش دو هر باشiند می15 حiiدود طیفی تجزیه روش تخمین مقدار ولی اند، زده تخمین واقعی

شد. می تصور اول وهله در آنچه خالف است. بر بیشتر پیکسل10است. طیفی تجزیه روش باالتر دقت نشانه خطا مقدار این دارد وجiiود هiiایی پیکسل از نوار یک قطعه این شرق شمال ضلع در و یونجه از پوشiiیده دیگiiر، طiiرف قطعه هستند، کانال به متعلق که

با ها پوشش این اختالط طیفی، ابهiiام دلیل به است بiiاتالقی زمین می ایجiiاد15 و13 قطعه لخت خiiاک طیف مشiiابه طیفی یکدیگر،

زده تخمین واقعی مقiiدار از بزرگiiتر قطعه این سiiطح بنابراین کنند خiiاک طیف از اختالطی که قطعه مiiرزی هiiای پیکسل این شود می

بنiiدی طبقه روش دارنiiد. در را کانiiال وطیف لخت عنiiوان به کiiامال تقiiریب خطای شدن کمتر باعث این و اند شده بندی طبقه آسفالت

آنکه علت به شود می بود زده تخمین واقعیت از بیشتر را سطح که کنiiiiد، می پiiiiردازش تر دقیق را ها پیکسل این طیفی تجزیه روش

خطiiای و داده اختصiiاص15 و13 قطعه به را آنها سطح از قسمتیشود. می بزرگتر برداری ی نقشه مقدار به نسبت مساحت تخمین

حد در که هiiایی زمین همه مسiiاحت که شود می مالحظه جدول در از کمiiتر تiiوجهی قابل میزان به هستند، لخت خاک از پوشیده وسیع

شiiiده زده تخمین بنiiiدی طبقه روش توسط آنها واقعی مسiiiاحت تر ساده تشخیص عنوان به لخت خاک که آنست امر این علت است

صورت به اینکه مثiiال عنiiوان کiiرد. به اضافه نقشه به توضیح صرفاخیر. یا دارند وجود کانال و آسفالته جاده درخت، از نواری آیا

143

کالس به1 قطعه با7 و6 قطعiiiات مiiiرز در درخت هiiiای پیکسل که شدند تجزیه جنگلی همخiiوانی بiiرداری نقشه اطالعiiات با دقیقiiا

اند یافته اختصiiاص آب کالس به2 قطعه مiiرزی هiiای دارد. درخت طیفی تجزیه دیگiiiری ی گونه به اینجا در درختها همiiiان اینکه علت

حالیکه در است لخت خiiiiاک7 قطعه پوشش که اینست اند شiiiiدهاست. ای علوفه ذرت8 قطعه پوش

نiiوع این کنiiار در اختالط )ابهiiام( طیفی، سiiردرگمی دلیل به ظاهراگردد. می تجزیه اشتباه طور به پوشش،

حiiتی سازی آشکار توانایی بندی طبقه روش شد مشاهده هنگامیکه هم طیفی تجزیه روش رفت می انتظار ندارد، هم را آب پیکسل یک طیفی تجزیه شiiود. اما مشiiکل دچار عارضه این طیف تشخیص در

را13 و4 قطعiiات شiiمال ضiiلع کانال های پیکس آب مهم توانست آب عنوان به2 و1 قطعات غرب مرزی های کند. پیکسل شناسایی

قطعه شiمال از قسiمتی در کانiال ضiلع های پیکسل شدند شناخته طیفی ابهiiام دلیل به بiiاز که شiiدند شناسiiایی درخت عنiiوان به13

است.مساحت ارزیابی برروی بحث4-2-2-3

21 مسiiiاحت، تخمین در طیفی تجزیه روش دقت ارزیiiiابی بiiiرای در طیفی تجزیه روش گردیiiد. در انتخiiاب کشiiاورزی زمین قطعه

دقت با قطعه16 مسiiاحت پیکسiiلی، بنiiدی طبقه روش با مقایسه دقت طیفی تجزیه که نiiیز دیگر قطعه5 آمد. برای دست به باالتری

در مشiiکل گردیiiد. یک ارائه مiiوجهی دالیل داد می نشiiان را کمی یک عنiiوان به لخت خiiاک بiiود. اگر لخت خiiاک بنiiدی، طبقه روش

از پوشیده که قطعاتی سطح تخمین شود، نظرگرفته در لبه عارضه

144

آیiiد. می دست به آنها واقعی سiiطح از باشiiند. کمiiتر لخت خiiاک نظر در مiiiرزی عارضه یک عنiiiوان به را پوشش این اگر همینطiiiور

بزرگتر واقعی مقدار اراضی،از از برخی سطح تخمین نتیجه نگیریم گiiiiiiiرفتن نظر در با طیفی تجزیه روش که آنجا از آید می دست به

اراضی اکiiثر بiرای را تiری مطلiوب نتیجه لبiiه، عنوان به لخت خاک به بندی طبقه روش با مقایسه در طیفی، تجزیه روش کند می ارائه

آیiiiد. می شiiiمار به مسiiiاحتها تخمین در تiiiری دقیق روش عنiiiوان به دستیابی کمتر، مساحت با های زمین برای که کرد اشاره بایستی

دست به بiiرای مسiiاحت حداقل چون ندارد تضمینی هم نتایج همین کند ارائه مناسiiبی آمiiاری توزیع بتواند که مطلوب تقریب یک آوردن

است. نشده محاسبه پژوهش این در و آسiiفالته هiiای جاده درختکاری های ردیف یعنی اصلی عارضه سه

و بنiiدی طبقه هiiای روش توسط مرزی عوارض عنوان به آب کانال قطعات حاشیه باریک نهرهای اند. ولی شده شناسایی طیفی تجزیه اصلی عوارض این شناسایی در روش دو نبودند. هر شناسایی قابل عملکiرد طیفی تجزیه روش از مجمiوع در ولی داشiته ضiعف کمی

گردید. مشاهده بهتری لخت خاک طیف شباهت مرزها، عوارض شناسایی در عمده اشکال

کالس تعلق باعث و نموده طیفی ابهام ایجاد که بود آسفالته جاده و عiiوارض گردیiiد. همچiiنین می لخت خiiاک مرزهای به آسفالته جاده

شدند. نمی شناسایی نیز آب دارای بسiiیارجدی بنiiدی طبقه روش بiiرای طیفی ابهام مشکل مجموع در مختلط هiiای پیکسل بنiiدی، طبقه روش در زیرا رسد می نظر به تر

به کالسی هر تعلق آنکه شiiوند. حiiال می گرفته نظر در خiiالص هم

145

هیچ چند هر حiiال این کند. با می ایجاد بزرگی خطای پیکسل آن کل می ولی ندارنiiد، مرزها شناسiiایی در زیiiادی توانایی روش دو از یک

ویiiژه های روش برای اطالعات از خوبی کمکی منبع عنوان به تواندباشند. تصویر از جاده استخراج

و ازدور سiiنجش های تکنیک و ای ماهواره تصاویر کابرد تلفیق4-3(GIS) جغرافیایی اطالعات سیستم

کشاورزی توسعه محیطی زیست اثرات بینی پیش در

اجiiزای بر پiiروژه هiiای وفعiiالیت کشاورزان توسعه اثرات بین پیش باشiiد. مiiیزان می زیست محیط ارزیiiابی ازارکiiان زیست محیط

توسiiعه امر بیشiiتر اعتبiiار مiiوجب ها بیiiنی پیش بiiاالی درسiiتی بود خواهد کشاورزی

کیفی است ممکن تغییرات اندازه بینی پیش روشهای حاضر درحال افiiزار نiiرم در ها گiiیری انiiدازه این تحقیق این در که باشiiند کمی یا

. است گرفته صورتARCGIS قدرتمند کمی وروشiiهای کارشناسی داوری به وابسته بسیار کیفی روشهای تحقیق این . در باشiiند می ریاضی گسiiترده هiiای مiiدل به وابسiiته ها آن ی تهیه دلیل به ای مiiiiاهواره ازتصiiiiاویر اسiiiiتفاده هiiiiدف

توسiiعه اثiiرات بیiiنی پیش بiiرای اسiiتفاده قابلیت زمانی دردوسری نیiiاز کشiiاورزی توسiiعه اثرات بینی پیش . جهت دارند را کشاورزی

توسiiعه اجiiزای همiiراه به زیست محیط از فاکتوری های داده است سiiالهای ای مiiاهواره تصiiاویر از هسiiتند گiiزار تiiاثیر محیط بر که

روابط از اسiiiiتفاده با بعد مرحله . در شiiiiوند اسiiiiتخراج مختلف . نکته گiiردد می تهیه توسعه اثرات بینی پیش های مدل رگرسیونی

اسiiتخراج مختلف سiiالهای ای مiiاهواره تصiiاویر دربکiiارگیری مهم

146

هiiای مiiدل رگرسiiیونی روابط از اسiiتفاده با بعد . درمرحله شiiوند کiiارگیری به در مهم . نکته گiiردد می تهیه توسiiعه اثiiرات بینی پیش

باید که است این زمiiiانی هiiiای سiiiری در ای مiiiاهواره تصiiiاویر ارزش . مقiiادیر گiiیرد صiiورت آنها بiiرروی متریک رادیو تصiiحیحات

سiiطح از بازتابش نسبی مقدار بیانگر سنجنده در شده ثبت رقومی است زمین در شiiده ( ثبتDN) رقومی ارزشهای از میتوان معموال

کاربریهiای بiرای ای مiiاهواره تصiاویر پiردازش بiرای های سنجنده زیiiرا نیست اشiiکال از خiiالی کiiاربرد این که کiiرد اسiiتفاده مختلف

، معین پدیiiده یک از ها سiiنجنده توسط شده ثبت رقومی ارزشهای آب شiiiرایط ، خورشiiiید زاویه و مiiiوقعیت دیiiiد، زاویه تiiiاثیر تحت

. باشد می متفiiاوت مختلف زمانهiiای ودر میگیرد و.... قرار وهوایی بiiرای ای مiiاهواره تصاویر پردازش در که است مفید بسیار بنابراین

به را رقiiiiومی ارزشiiiiهای ، کیفی و کمی مختلف هiiiiای کiiiiاربری در ها پدیiiده واقعی بازتiiاب و شiiوند تبiiدیل طیف بازتiiاب واحiiدهای

عبiiارت تبدیل این . مزیت قرارگیرد استفاده مورد ها وتحلیل تجزیه بین ها پدیده طیفی بازتاب مختلف مقادیر مقایسه امکان i : الف از

از گiiیری بهiiره ایجiiاد iii . ب(Mather.1999) زمiiانی چند تصiiاویر iii . ج ها پدیiiده واقعی بازتiiاب و زمیiiنی ها پدیiiده طیفی کتابخانه واقعی بازتiiاب مقiiادری اسiiاس بر گیاهی های شاخص ایجاد اساسا(.1383، مهر )فرزاد باشد می زمینی های پدیده

رادیومiiتری تصiiحیحات و اتمسiiفری آثiiار حذف با پرایس و کوفمان مقiiادریIRS مiiاهواره سiiنجنده کالیبراسiiیون ضiiرایب به مربiiوط

که داشiiته بیiiان و نمiiوده تبiiدیل طیفی بازتiiاب به را رقiiومی ارزش با را بهiiتری روابط وضiiوح به تبiiدیل این از حاصل هiiای شiiاخص

147

تر دقیق پiiiiiاالیش و سو یک از زراعی پوشش کمی پارامترهiiiiiای نمiiوده ارائه مختلف های زمان در زراعی پوشش دارای های عرصه

(1383مهر، است. )فرزاد وسiiیله به زراعی پوشش بر کشiiاورزی تویععه اثرات تحقیق این در

هiiای شiiاخص . از گiiرفت قiiرار بررسی مiiورد ای مiiاهواره تصاویر ای مiiاهواره تصiiاویر هiiای بازتاب وسیله به زراعی و گیاهی پوشش

پوششiiهای به نسiiبت گیiiاهی هiiای . شiiاخص است شiiده اسiiتفاده که میدهند نشiiان را متفiiاوتی هiiای العمل عکسل زراعی و گیiiاهی

( . Anderson et al ,1992) باشد می مشکل روابطب این کمی بیان ، خورشiiید تiiابش زاویه چiiون عiiواملی تiiاثیر تحت روابط این زیiiرا و... گیiiاهی رشد مراحل ، سایه ، ها پدیده بازتاب ، اتمسفری جذب محقیقن هiiای پiiژوهش نتiiایج اسiiاس این . بر باشد می پiiذیر تغیiiیر

دور از سiنجش هiای تکنیک کiاربرد به ارتبiاط در گروه3 در تاکنون ، مهر )فiiرزاد است ذکر قابل زراعی و گیiiاهی پوشش مطالعات در

1383.) و گیiiاهی هiiای مشخصه بین را مشخصی و روشن ارتباط اول گروه

) اند نمiiوده بیiiان ضعیف را ارتباط این یا و نیافته گیاهی شاخصهایMoleele et al , 2001و ) (Waller et al , 1980)

مشخصه و گیiiاهی های شاخص بین را داری معنی ارتباط دوم گروهhardisky) اند نمiiوده گزارش گیاهی های et al ، )ارزانی و(1984,

1376 .) محیطی شiiرایط به بسiiتگی فiiوق ارتبiiاط که معتقدند سiiوم گiiروه نقاط ودر دار معنی نقاط ربرخی د ارتباط انی است ممکن و داشته ، گیiiاهی پوشش بiودن نiاهمگن چiون عiواملی تاثیر علت به مجاور

148

یiiابی ضiiعیف وغیره خاک آثار ، گیاهی پوشش تاج درصد بودن پایین(.1381 ومتقی، باشد)سپهری معنی

کار - روش4-3-1

ای ماهواره تصاویر سازی آماده و - تهیه4-3-1-1

زیرمجموعه از یکی که زراعی تولیiiدات تغییرات روند بررسی برای اثiiرات باشiiد. پیشiiبینی می کالن سiطح در کشiiاورزی توسiiعۀ£ های

استفادهIRS ای ماهواره تصاویر از تحقیق این در کشاورزی توسعه 2008و2003 های سال ای تصاویرماهواره منظور همین گردید. به مطالعه مراحل و گردیده تهیه مسلح نیروهای جغرافیایی ازسازمان

از قبل کiiاری روند بررسی . بiiرای است گرفته صiiورت آنها بiiرروی افزار نرم از محیطی در تصاویر این که است احتیاج دیگری هرعمل

،بiiدین پiiذیرد رصiiورت کا این نماید تصiiحیح را آن است قiiادر که شiiد. اسiiتفاده تصiiاویر تصحیح برای ERDAS افراز نرم از منظور PAN,LISS-IV ی سنجنده نوع دو به مربوطه تصاویر

ای تصاویرماهواره - تصحیح4-3-1-2

ای مiiاهواره تصاویر فایلهای همره به حiiاوی فایلجانبیکه یک معمiiوال در که گردد می ارائه باشد می تصویر مختصات به مربوط اطالعات

مختصiiات دارد. این وجiiود ای ماهواره تصاویر تقریبی مختصات آن و بوده مطالعه مورد منطقه ای ماهواره های داده توجیه جهت فقط

باشد. نمی داده های پیکسل واقعی مختصات گوناگون دالیل به معموال که خطاهایی شدن برطرف جهت همچنین

. گiiیرد انجام تصویر روی تصحیحاتی باید آید، می وجود به تصویر در می هندسی تصiiحیح و متریک رادیو تصiiحیح شiiامل تصiiحیحات این

باشند.

149

4-3-1-2-1هندسی تصحیح

گونه این طوریکه هسiiتندبه انحرافهiiایی رقiiومی تصiiاویر معمiiوال . قرارگیرند اسiiiتفاده مiiiورد تقشه عنiiiوان به توانند تصiiiاویرنمی

سiiکوی وسiiرعت ارتفاع در تغییرات به میتوان انحرافها این ازجمله . کiiرد اشiiاره وبلنiiدی پسiiتی و جابجiiایی ، زمین ی ،انحنا سiiنجنده

. انحرافهاست جبران هندسی زتصحیح ا منظور صورتیکه به دور از سنجش تصویر یک وتبدیل تغییر نحوه به واقع در

می گفته هندسی تصiiحیحات تصویرشiiود سیسiiتم و مقiiایس دارایشود. دو طی در شiiده ،حiiادث تغیiiیرات گیری واندازه بررسی هدف چون

دوتصiiویر مقیاس و تصویر سیستم باشد، می برداری تصویر مرحله باشiiiد. )نجفی یکسiiiان باید زمiiiان اسiiiتثنای پارامترهابه وسiiiایر

(1377، دسیخانی . تصiiاویر است شiiده استفادهGeomatioca ازنرمافزار تکار این برا

IRSرای لذا داربودند، مختصاتiiابق بiiاویر هندسی تطiiود الزم تصiiب منطقه موجiiiiود توپiiiiوگرافی25000/1 نقشه با تصiiiiاویر این که

نقiiاط توپiiوگرافی نقشه روی بر که صiiورت شiiوند. بiiدین تصiiحیح بiiرروی مشiiابه نقiiاط کiiردن مشiiخص با و شود می انتخاب کنترلی

سیسiiتم ، کiiامپیوتری هiiای برنامه واجiiرای ای مiiاهواره تصiiاویر . ) سیسiiتم کنند می پیiiدا انطبiiاق بiiاهم تصویرونقشه مختصiiات(UTMمختصات خطiiای با زمیiiنی کنiiترل نقiiاط از استفاده روش به تصاویر بنابراین مرحله ودر شiiدند هندسی ( تطiiابقRMS=0/5) پیکسل نیم هندسی

150

بiiرداری نمونه روش از اسiiتفاده تصاویربا هندسی تصحیح برای بعد نظرهندسی از تصiiاویر کلیه تا شiiدندGeo-coding تصiiاویر ، مجiiدد

. آورند بدست را یکسانی شرایط و کنند پیدا تطابق باهم یک متر رادیو - تصحیح4-3-1-2-2

زاویه با و هسiiتند مختلف دوزمiiان به مربiiوط تصiiاویر که زآنجایی ا است نیiiاز ، باشiiند می مختلف تهیه طرق و تصحیحات با و ارتفاعی

نیاز . لذا گیرد صورت تصاویر برروی وجوی یک رادیومتر تصحیحات د که معین پیکسل یک از شiiده ثبت(DN ii) مرقiiومی ارزش است

و خورشiiید زاویه و مiiوقعیت ، دید تاثیرزاویه ،تحت مختلف دوسiiال انجام گردد. برای رفع آن خطاهای گیرد می قرار اتمسفری شرایط طیفی تiiابش به رقiiومی ارزشiiهای گام اولین در رادیومتری تصحیح کالیبراسiiیون زضiiرایب ا اسiiتفاده با عمل این . که شiiود می تبدیل

مهر . ) فiiرزاد میگیرد صورت زیر ی رابطه از استفاده با و سنجنده، 1383 )

رقiiiiومی ارزشDN ، طیفی تiiiiابشL آن در که سiiنجنده کالیبراسiiیون ضiiرایبoffset وGain ( و255 تا0) پیکسل

طیفی تiiابش مقiiدار زیر ی رابطه با مطابق بعد . درمرحله میباشند) ( وRichards,J.A.,1998. ) میشiiiiiود تبiiiiiدیل طیفی بازتiiiiiاب به

Lillesand,T.M.et al,1994 )

تایک صفر بین واحد بدون طیفی = بازتاب

=3/14Lسنجنده دریچه در طیفی = تابش

151

سiiتاره واحiiدهای اسiiاس بر خورشiiید و زمین فاصiiله = مجذور خورشید =ارتفاعESUN شناسی

Szماهواره تصویر ضبط زمان در تابش هنگام در خورشید = زاویه ای

تغیiiیر به مربiiوط آثiiار طیفی بازتاب به طیفی تابش مقادیر تبدیل با روی وهiiوایی آب شiiرایط ، جغرافیiiایی عiiرض ، لiiورذهی شiiرایط است شiiده اسiiتاندارد نسiiبتا حاصل ونتیجه گردد می حذف تصاویر

ویک مختلف تصiiاویر بین ها پدیiiده بازتiiاب مقایسه جهت مسiiتقیما در فوق مراحل . کلیه است کاربرد قابل متفاوت دردوزمان تصویر

8-4 شکل در هندسی تصiiحیح بعiiداز باند چهار در شده سازی شبیه پیکسلهای

ERSAS افزار نرم

152

تصiiاویر پiiردازش افiiزار نرم ای ماهواره تصاویر پردازش افزار نرم. گرفت صورت ERDAS ای ماهواره

ای ماهواره تصاویر بارزسازی4-3-1-2-3

مiiاهواره تصiiاویر از زراعی پوشش مساحت تغییرات بررسی جهت کشiiاورزی ی توسiiعه اثiiرات بین پیش رگرسiiیونی مiiدل تهیه و ای

آید. بدست گوناگون سالهای مختلف های کاربری تا بود الزم ابتدا با مiiاهواره تصiiاویر از اطالعات استخراج جهت فعالیتها مجموعه به

تحقیق این در که بارزسiiازی روشiiهای از ، میشiiود گفته رزسiiازیمیباشد. کاذب رنگی تصاویر از استفاده شد استفاده

تiiرکیب این2008 و2003 سiالهای تصiiاویر بiiرای که تiiرتیب بiiدین مختلف هiiای کاربری مراحل این گردید. بعداز تهیه کاذب رنگی های

بنiiدی طبقه و چشiiمی بندی طبقه از استفاده با حصار قوچ روستای هiiای نقشه کمک با بنiiدی طبقه گردیiiد. در تعiiیین نشiiده نظiiارت

میiiدانی ومطالعات ارتش جغرافیای سازمان25000/1 توپوگرافی ومiiورد مiiرزی نقiiاط و است گرفته صiiورتGPS دستگاه وسیله به

گردیiiد. تصiiحیح توپوگرافی های ونقشه میدانی بازدیدهای با تردید( 1-4 )شکل

ها کiiاربری بنiiدی طبقه بiiرای نیز نشده نظارت بندی طبقه روش از امر به کمک جهت متد این از تiiرتیب . بiiدین است شiiده اسiiتفاده

به آموزشی منiiiاطق از روش . دراین گردید اسiiiتفاده بنiiiدی طبقه روش این در عبiiارتی به شود نمی استفاده بندی طبقه مبنای عنوان . شود می ایجاد ها پیکسل طیفی تشابه براساس حاصل ای خوشه

) شامل کشاورزی اراضی طبقه تصاویر این از آمده بدست طبقات

153

) منiiاطق شiiده ساخته اراضی طبقه ( ، آیش و شده کشت اراضیباشد. ( می صنعتی و مسکونی همiiراه به4-4 جiiدول در شده ذکر طبقات از آمده بدست مساحت

. است گردیده ارائه اطالعات سایر پوشش بیومiiاس و تiiاجی پوشش درصد جنبه دو از زراعی پوشش می که جهت آن از کمی دوشiiiiاخص این شد بررسی نiiiiیز زراعیشدند. انتخاب ، باشند گیاه پوشش کیفی وضعیت کننده بیان توانند

بیiiان بیومiiاس مiiیزان که چiiرا است مهمی بسiiیار فiiاکتور بیومiiاس زراعی برپوشش اسنانسiiاخت و طiiبیعی عوامل تiiاثیر نتیجه کننiiده پوشش تغیiiiiیرات بین پیش رگرسiiiiیونی مiiiiدل تهیه . جهت است

زمiiانی هiiای سiiری در ای مiiاهواره تصiiاویر از است نیiiاز ، زراعی بررسی جهت تحقیق این . در کiiرد زمiiانی( اسiiتفاده )دردوسiiری

مiiدل یک به رسiiیدن و زراعی پوشش بیوماس تاجیو پوشش درصد صد در بر کشiiاورزی توسiiعه اثiiرات بیiiنی پیش جهت رگرسiiیونی

SAVI,NDVI گیiiiاهی هiiiای شiiiاخص از بیومiiiاس و تiiiاجی پوشش

گiiرفت قرار استفاده مورد جهت آن ازSAVI شد. شاخص استفاده 40 تا30 )درحiiدود بiiود پiiائین منطقه در زراعی پوشش تiiراکم که

پوشش شiiاخص میزان برتعیین خاک بازتاب حالت این ( . در درصد تغیiiیرات از ناشی طیفی واریانس شاخص . این میگذارد اثر زراعی بiiرای خiiاک تنظیم . فiiاکتور رسiiاند می حiiداقل به را زمینه خiiاک

. شود گرفته نظر در زمینه خاک تغییرات زراعی پوشش بررسی بiiرای که دیگiiری گیiiاهی پوشش شiiاخص

با شiiiاخص این استNDVI است گرفته قiiiرار اسiiiتفاده مiiiورد

154

نزدیک قرمز مiiادون باند ( و3 قرمز)باندشiiماره باندهای از استفاده(NIRتصاویر ) گردد می تهیه

NDVI= ( NIR-Red)/( NIR+RED)

SAVI=(NIR-RED)(1+L)/(NIR+Red+L)

Lمیباشد خاک تصحیح : فاکتور . NIRنزدیک قرمز مادون باند در : بازتاب

REDقرمز طیفی باند در : بازتاب

155

مشخصات و کاربری اراضی روستای قوچ حصار 4-4)جدول

سiiiiiiiiiiالمیالدی

جمعیتروستا

جiiاده طولکیلومتر به

سiiiiiiiiiطح اراضی

تحت کشiiiاورزی

هکتار به

تولید ) انiiiiiiدازه

( تن گیری

2/510052987/20 نفر200342532/51000322/21 نفر20084399

صحرایی گیریهای - اندازه4-3-1-2-4

اراضی سiiطح در بیومiiاس و زراعی پوشش درصiiدتاج گیری اندازه در بiiرداری نمونه گiiرفت . صiiورت است زراعی پوشش دارای که

مiiورد زوم و شiiده بندی طبقه تصادفی صورت به پیکسل35 قالب ی انiiدازه به مسiiاحتی پیکسل هر که گردیiiده انتخiiاب طiiوری نظر

30m. 30m 30 های مربع از هرکی داخل در ، برمیگیرد در راm.30m

بصiiورت تiiاجی پوششIRS ای مiiاهواره تصiiویر در پیکسل یک که . میiiانگین شiiده ثبت و گiiیری انiiدازه مربع اقطiiار وبرروی تصادفی در آن دادن تعمیم با مiiiربعی مiiiتر یک پالک درهر بیوپiiiاس مقiiiادیر نظر در پیکسل درهر بیوپiiاس مiiیزان عنوان یه 30m.30m مساحت

شد. گرفته در مiiiتر1.1 پالت ) ده محیط در بiiiرداری نمونه هiiiای پالت نمiiiای

( هرپیکسل 30

156

رابطه تا گiiیرد می صiiورت جهت آن از صiiحرایی هiiای گیری اندازه شاخص مقادیر (با زراعی تاجی وپوشش )بیوپاس گیاه های شاخص

تا آید بدستNDVI.SAVI ای مiiاهواره تصiiاویر با شiiده تهیه هiiای بیومiiاس بین رگرسiiیون و همبسiiتگی آوردن بدست با تiiرتیب بiiدین

بیومiiاس ، ای مiiاهواره تصiiاویر زراعی و گیاهی تاج پوشش ودرصد. آید بدست مطالعه مورد منطقه کل در تاجی پوشش ودرصد

رگرسیونی - روابط4-3-1-3 با زراعی پوشش بر کشiiاورزی توسiiعه اثiiرات بیiiنی پیش بiiرای

و مiiدل از ای مiiاهواره تصiiاویر از آمده بدست اطالعات از استفاده بیiiنی پیش بتiiوانیم ترتیب بدین . تا گردید استفاده رگرسیون روابط

. آوریم دست به را زراعی پوشش بر کشiiiاورزی توسiiiعه اثiiiرات ( ازy) وابسiiته متغیiiیر بیiiنی پیش رگرسiiیون ازاهiiداف یکی چراکه

رگرسiiیونی رابطه بتiiوان اینکه . بiiرای ( استx) مستقل متغیرهای دیگiiری متغیرهای بود نیاز ، آوریم بدست را زراعی پوشش تغییرات

رادر بگiiiiiiiiذارد اثر تواند می زراعی پوشش کیفیت و کمیت بر که. آوریم بدست مطالعه مورد سالهای

157

فiiرض منطقی طiiور به که متغیرهiiایی سایر4-4 جدول مطابق لذا تعیین ، باشد تاثیرگذار زراعی پوشش تغییرات در توانند می گردیده واطالعiiات آمiiاری هiiای سiiالنامه از شiiده ذکر اطالعات . که گردید تهiiران اسiiتان ریiiزی برنامه و مiiدیریت سiiازمان توسط شد ارائه

گردید. تهیه کشاورزی جهاد ووزارت شروع از سال تصویر( وتعداد تولیدهر )سال میالدی سال متغیرهای

مستقل متغیرهای عنوان به تا اند شده استفاده جهت آن از بررسی اسiiتفاده توسiiعه اثiiرات بینی پیش ودر شوند رگرسیونی مدل وارد

. است اثرات بینی پیش در مهم متغیرهای از زمان که . چرا شوند در اسiiتفاده مiiورد دگرسiiیونی رابطه شiiده ذکر مطiiالب به توجه با

باشد: می پارامتر چند با خطی رگرسیونی تحقیق این

SPSS11.5.0 آمiiiiاری افiiiiزار نiiiiرم از تحقیق این در ذکراست قابل

صiiورتیکه . به است شiiده اسiiتفاده رگرسiiیونی روابط تهیه جهت کارهiiای و ای مiiاهواره تصiiاویر از آمiiده دست به اطالعiiات تمiiام

بنiiامY مدل . در است گردیده افزار نرم این داخل آماری و میدانی یا مسiiتقل متغiiیرx متغیرهiiای و میشود گفته پاسخ یا وابسته متغیرمیشوند. عنوان کننده بینی پیش

بحث و - نتایج4-3-2

گیاهی پوشش مساحت تغییرات رگرسیونی مدل4-3-2-1

رگرسiiیونی روابط4-4 جiiدول در شiiده وارد متغیرهiiای براسiiاس تهیه هکتiiار500 حiiدود مسiiاحت به زراعی پوشش کمی تغیiiیرات

زمان ،مدت میالدی :سال عبارتنداز استفاده مورد گردید. متغیرهای

158

به جiiاده طل ، نفر به ،جمعیت اطالعاتی الیه اولین تاریخ از سال به. هکتار به کشاورزی اراضی سطح ، کیلومتر

نiiرم وسiiیله به رگرسiiیونی رابطه یا مiiدل به شiiده وارد متغیرهiiای تiiاریخ از زمiiان مiiدت و کشاورزی اراضی سطح شاملSPSS افزار

مiiیزان براسiiاس انتخiiاب باشiiد. این می سiiال به مطالعه شiiروع بین همبسiiتگی ،مiiیزان وابسiiته و مستقل متغیرهای بین همبستگی

نشiiان نتiiایج که است متغiiیر هر مشiiاهدات وتعداد مستقل متغیرها کننiiده بیiان که است یک ( مقدار پیشین ) ضریب میزان میدهد

متغiiیر تغیiiیرات تمiiام که معنی . بدین باشد می قوی رگرسیون یک مسiiتقل متغیرهiiای به ( وابسiiته زراعی پوشش )سiiطحy وابسiiته تهیه متغیرها سiایر با دیگiiری متعدد باشد. رگوسیونهای می انتخابی

اراضی سiiiiطح ، میالدی سiiiiال با رگوسiiiiیونهای جمله آن .از شدگردید. تهیه هکتار به کشاورزی در ای مiiاهواره تصiiاویر بنiiدی طبقه جهت مiiیزان تعiiیین4-3-2-2

GIS محیط

مiiاتریس از ای مiiاهواره تصiiویر بندی طبقه دقت میزان تعیین برای مiiاتریس شiiد. در اسiiتفاده جغرافیiiایی اطالعات سیستم در تداخل شiiود می مقایسه زمین حقیقی اطالعات با بندی طبقه نتایج تداخل

ومiiیزان بنiiدی طبقه خطاهای تعیین در تداخل ماتریس یک . توانایی از پiiژوهش این در بنiiدی طبقه دقت بررسی باشiiد. بiiرای می آن

به1383 سiiال در25000/1 مقیiiاس به ارتش توپiiوگرافی نقشه طبقه نتiiایج با و گردید اسiiتفاده حقیقی و صiiحیح اطالعiiات عنiiوان

تهیه سال با همزمان تقریبا که2003 سال ای ماهواره تصویر بندیشد. ،مقایسه است توپوگرافی های نقشه

159

: گرفت صورت زیر شرح به اقداماتی ی رسته صورت به ای هتصویرماهواره شد بندی طبقه ( نقشه الف

گردید تهیه جغرافیایی اطالعات سیستم در مشخص خصوصیات با و.

خصوصiiیات با و ی رسiiته صورت به آزمون مجموعه نقشه ب( یک این گردیiiد. در تهیه ای مiiاهواره تصiiاویر بنiiدی طبقه نقشه مشiiابه به ارتش جغرافیiiایی سiiازمان25000/1 توپiiوگراف نقشه رابطه اسiiتفاده حقیقی و صiiحیح های داده و آزمون مجموعه نقشه عنوانشد.

آزمون مجموعه نقشه در ای ماهواره تصاویر بندی طبقه پ( نقشهگردید. ضرب با که آید می بدست تالقی جiiiiiiدول فiiiiiiوق نقشه دو تالقی ت( از

. یiiافت دست تiiداخل مiiاتریس به میتiiوان جiiدول این از اسiiتفاده ، زراعی و گیiiاهی پوشش با اراضی شiiامل بررسی مiiورد طبقiiات مiiاتریس هسiiتند. در کشاورزی ( و )ساختمانی شده ساخته اراضی

. میدهند نشiiiان را زمین حقیقی نقشه طبقiiiات ها ردیف تiiiداخل طبقه نتیجه کالسiiهای کننiiده بیiiان ها سiiتون ( و نمونه ) مجموعه

عنiiiوان تحت سiiiتونی . در هسiiiتند ای مiiiاهواره تصiiiاویر بنiiiدیACCURACYای پیکسل درصدiiiiده تهیه نقشه کالس هر هiiiiکه ش

برابر متوسط صiiحت . میزان گردیده ارائه شده بندی طبقه درستسiiiتون در مقiiiادیر مجموعه کننiiiده بیiiiان که است درصد10/84

ACCURACYدادiiiiون مجموعه در ها کالس برتعiiiiباشد می آزم . بیiiان کل باشiiد. صiiحت می درصد51/86 مقiiدار کل صحت میزان تعiiداد بر تقسiiیم صحیح شده بندی طبقه های پیکسل مجموع کننده

160

حاصل تiiداخل مiiاتریس نتiiایج اسiiاس باشiiد. بر می ها پیکسل کل تصiiiاویر بنiiiدی طبقه دقت زمینه در محقیقن سiiiایر که ونتiiiایجی مناسب ای مiiاهواره تصiiاویر بنiiدی : طبقه اند گرفته ای مiiاهواره

( و1379 ، صiiفت )درویش ( و1377 ، صفت ) درویش است بوده(1379 ، پناه ) علوی

بیومiiاس بر کشiiاورزی توسiiعه اثiiرات رگرسiiیون نتiiایج4-3-2-3 زراعی پوشش

ودرصد زراعی پوشش بیومiiiاس بر توسiiiعه اثiiiرات بررسی جهت به آید دست به نمونه صورت به موارد این ، است نیاز تاجی پوشش

تiiاجی پوشش ودرصد بیوماس از نمونه عدد35 تعداد منظور همین ، ) رضiiiائی پiiiرت هiiiای نمونه ازحiiiذف پس و گردید تهیه منطقه

(ii 1377، عبدالمجید مiiدل یک آوردن بدست بiiرای آنها عiiدد30 اسiiتفاده تiiاجی پوشش ودرصد بیومiiاس بiiرآورد بiiرای رگرسiiیونی

باشند می SAVI,NDVI استفاده مورد زراعی های . شاخص گردید ارائه2008 و2003 هiiای سiiال بiiرای تiiرتیب به رگرسیونی . نتایج

به بیومiiاس میزان بین2003 سال رگرسیونی . نتایج است گردیده شاخصiiهای با گیiiاه تiiاجی پوشش درصد و پیکسل درهر کیلiiوگرم

SAVI,NDVI گردید. بررسی SAVI شiiاخص و بیومiiاس مiiیزان بین همبسiiتگی ضریب ترین قوی

ضiiریب و538/0 مiiیزان به2003 سiiال ای مiiاهواره تصiiویر برای در همبسiiتگی ضiiریب مقiiدار است. این298/0 مقدار به تبیین

معiiنی . بiiدین میگiiیرد قiرار درصد1 ی اندازه به داری معنی سطح وجiiود متغiiیر2 این بین همبسiiتگی چنین99/0 احتمال به که است. دارد

161

مiiiیزان وSAVI شiiiاخص بین رگرسiiiیونی مiiiدل2008 درسiiiال بیوماس متغiiیر2 این بین همبسiiتگی . ضiiریب است مناسب نسبتا می داری معiiنی درصد10 ی انiiدازه به سiiطح در که است310/0باشد.

ای ماهواره تصاویر اساس بر بیوماس برآورد4-3-2-4

غیرمعiiنی و ضiiعیف نتiiایج آمده بدست رگرسیونی روابط اساس بر,SAVI های شاخص بین داری NDVIاجی پوشش ودرصدiiبدست ت رگرسیونی روابطSAVI,NDVI ها شاخص و بیوماس بین ولی آمده پوشش درصد برآورد دلیل همین . به است شده حاصل داری معنی نگرفت صورت شاخص این برای اثرات بینی پیش مدل تهیه و تاجی

آورد بر رگرسiiiیونی روابط تحقیق واهiiداف ها فiiرض . براسiiاس. گردید تهیه بیوماس میزان

به ای ماهواره تصویر هرپیکسل در بیوماس ، رگرسیونی روابط در . گردیiiده تهیه کیلiiوگرم برحسب میزان به 30m.30m اندازه برSAVI,NDVI هiiای باشiiاخص بیومiiاس رگرسiiیونی هiiای مiiدل

شiiرح به بیومiiاس مiiیزان بiiرآورد بiiرای آمiiده بدست نتiiایج اسiiاس. زیراست

2003 ( سال الفy= 163/664+13180/912(SAVI) یزانiiاس )مiiوگرم به بیومiiکیل

درهرپیکسل( 2008 ب( سال

y=365/439+1851/378(NDVI)یزانiiiاس )مiiiوگرم به بیومiiiدر کیل ( هرپیکسل

162

سیستم افزار درنرم NDVI 2008,SAVI 2008 مرحله این از پس داده قiiرار فiiوق رگرسیونی دررابطهARCGIS جغرافیای اطالعات

آید. بدست ذکرشده سالهای در زراعی پوشش بیوماس تا شد قبیل از توسiiiعه عوامل عنiiiوان به مسiiiتقل متغیرهiiiای باداشiiiتن مدل به نفر به جمعیت ، کیلومتر به ارهها طول ، هکتار به کشاورزی

توسعه اثرات تا داده کشاورزی توسعه اثرات بینی پیش رگرسیونی بیومiiiاس ازنظر زراعی برپوشش را آن اثiiiرات تا داده کشiiiاورزی

برحسب بیومiiiاس مiiiیزان بین رگرسiiiیونی . روابط آوریم بدست در توسiiعه اجiiزای عنiiوان به مستقل متغیرهای و هکتار در کیلوگرم تحت توسiiعه اجiiزای ی . کلیه شiiود می آورده گiiیری نتیجه قسمت

میالدی سiiال ، سال برحسب مطالعه شروع از نهان مدت عنوانهای کشiiاورزی اراضی سiiطح ، کیلومتر به جاده طول ، روستا جمعیت ،

. نماییم می SPSS در رگرسیونی ای رابطه وارد هکتار به وابسته متغیر و باشند ( میx) مستقل متغیرهای عنوان به اجزا این

درهکتار کیلوگرم به بیوماس میزان

. است ری شهرستان حصار قوچ روستای در رگرسiiiیون ، زراعی پوشش بر توسiiiعه اثiiiرات بیiiiنی پیش بiiiرای

قسiiمت این . در شد تهیه مسiiتقل متغیرهiiای اسiiاس بر گونiiاگونی سیستم و شدند رگرسیون مدل وارد مستقل متغیرهای ی کلیه ابتدا

برحسب مطالعه شiiروع از زمiiان مiiدت را متغیرها این از عiiدد3 دست به را جiiاده طiiول و هکتiiار به کشاورزی اراضی سطح ، سال این در چه شiiده انجiiام محاسiiبات ی کلیه است ذکر به . الزم آورد

و محاسiiبهspss افزار نرم ی وسیله به قبل مراحل در چه و مرحله افiiزاز نiiرم این و گiiردد معiiرفی ARCGIS افزار نرم به آن جداول

163

اطالعات پایان وار انجام را الزم های پردازش و ها تحلیل ، قدرتمند بخش همین پایiiان در که آورد بدست ما بiiرای جداولی صورت به را. گردد می ارائه کامل صورت به جداول تحقیق از

؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ پیشنهاد و گیری نتیجه4-3-3

بر کشiiاورزی ی توسiiعه اثiiرات رگرسiiیون هiiای مiiدل4-3-3-1 سطح نظر از زراعی پوشش

هiiای رگرسiiیون تحقیق در رفته کار به مستقل متغیرهای اساس بر دارای که رگرسiiیون هiiای مدل قسمت این در ، گردید تهیه متعددی . هسiiتند تبیین ضریب وR اساس بر داری معنی سطح باالترین

ارائه صiiورتی به ، شiiده ارائه رگرسiiیون هiiای مدل ، اند شده ارائه. باشند توسعه اثرات بینی پیش نیازهای دربرگیرنده که شدند

زمiiان و نمایند بیiiنی گیش آینده در ا ر اثرات بتوانند که این جمله از. دارد اساسی نقش آن در: داشت اشاره زیر موارد به توان می ها رگرسیون این ی جمله از

i+ 978/1828896 i= y 629/5( کیلومتر به های جاده ) طول

هکتار( به زراعی پوششی ) سطح – 463/903( میالدی ) سال زراعی پوشش ) سطحi= y 1/1197751-1/582میالدی( ) سال

هکتار( به ی بiiازه گiiرفت قرار بررسی مورد تحقیق این در که میالدی سالهای. باشد می2008 – 2003

کشiiاورزی توسiiعه اثiiرات بینی پیش رگرسیون های مدل4-3-3-2 بیوماس نظر از زراعی پوشش بر

164

بیومiiاس و فiiوق تحقیق در رفته کار به مستقل متغیرهای اساس بر پوششی تغیiiیرات رگرسiiیونی مiiدلهایspss در آمiiده دست به های

است ذیل شiiرح به کشاورزی توسعه اثر بر بیوماس نظر از زراعی .

تعداد– 209/6جاده( ) طول i+ 007/1621 001/0جمعیت( ) =yهکتار( در کیلوگرم به گیاهی پوشش ها ) بیوماس

– 208/6کیلومiiتر( به جiiاده + ) طiiول483/32میالدی( ) سiiال

8/62865 = - yهکتار( در کیلوگرم به گیاهی پوشش ) بیوماس ای مiiاهواره تصاویر از توان می که شد ثابت پژوهش این اساس بر بیiiنی پیش درGIS هiiای تحلیل همچiiنین و مختلف زمانی مقاطع در

که . فاکتورهiiایی کرد استفاده محیطی فاکتورهای بر توسعه اثرات بینی گیش . اینگونه هستند استحصال قابل دور از سنجش طریق از حiiدس و کارشناسی صiiورت به محیطی زیست هiiای ارزیابی در ها

کiiار به ابتکارهای و شده ذکر راهکار با ولی است پرفته می صورت امکiiان کمی صiiورت به اثiiرات تعiiیین ها بینی پیش از بسیاری رفته. است پذیر

: پنجم فصل فرضیات آزمون خالصه

پیشنهادات و نتایج

تصiiiiiاویر تحلیل و تجزیه با تا دارد آن بر سiiiiiعی ، تحقیق این5-1 اطالعات سیستم و(RS) دور ار سنجش از استفاده با ، ای ماهواره

،(GIS) جغرافیiiایی تصiiاویر ار ) اسiتفاده جدید فنiiاوری این تiiاثیر حصiiار قوچ روستای در کشاورزی توسعه و رشد بر ای( را ماهواره

. دهد قرار ارزیابی و بررسی مورد ری شهرستان

165

هiiای آوری فن از اسiiتفاده ، علiiوم پیشرفت با امروزه که آنجائی از مiiiiاهواره( و طریق ) از ها داده پiiiiردازش و دریiiiiافت مانند جدید

مiiدیریت و کشiiاورزی توسiiعه در مهمی نقش ، ای ماهواره تصاویر عنiiوان به ، ای مiiاهواره تصiiاویر ، دارند خiiاک و آب محiiدود منiiابع ، کشاورزی مدیریت و کنترل ، نظارت و ارزیابی در مناسب ابزاری بر مiرور به و شiده گرفته کiار به زیست محیط و خiاک و آب منiابع. است گردیده افزوده آن کاربری وسعت ی دامنه

عرصه در ای مiiاهواره تصiiاویر ار اسiiتفاده گسiiتردگی دلیل به ، لذا این در تا شد آن بر محقق ، توسعه و رشد و کشاورزی مختلف های

توسiiiiعه جهت در ، عرصه سه در را اسiiiiتفاده این تiiiiاثیر تحقیق بررسی منظiiور به بنiiابراین ، دهد قiiرار بررسی مiiورد کشiiاورزی

: شدند ساخته هایی فرضیه ، تحقیق عنوان به ،GIS جغرافیایی اطالعات سیستم ، رسد می نظر - به1

سiiبکه در آب تخصiiیص مiiدیریت منظiiور به ، مکiiانی مiiدیریت ابزار تiiاثیر کشiiاورزی جهت در ای مiiاهواره تصiiاویر کمک به آبیiiاری های

. دارند ای مiiاهواره تصiiاویر و دور از سنجش فناوری ، رسد می نظر - به2

جهت در ، کشiiاورزی اراضی هiiای مسiiاحت دقیق بiiرای تواند می. بنماید را توجهی قابل کمک کشاورزی توسعه

از ، کشiiاورزی توسiiعه محیطی ریست اثرات ، رسد می نظر - به3. باشد می بینی پیش قابل ای ماهواره تصاویر

) توپiiوگرافی های نقشه شامل نیاز مورد های داده بعد ی مرحله در اسiiiکن اسiiiکنر ی وسiiiیله به و شد آوری جمع ( منطقه250001

در و شiiدندUTM به تبiiدیل و شده داده مختصات آن از پس ، شدند

166

روستای مرز به توجه با شده ذکر های نقشه ، شدند موزاییک نهایت افiiزار نiiرم در مراحل این تمiiام ، شiiدند زده بiiرش حصiiار قiiوچ

ERDASشد انجام . ERDAS افiiزار نiiرم در منطقه ای مiiاهواره تصiiاویر بعiiدی گام در

شiiدند زده برش ، منطقه مرز به توجه با و شدند بازرسی و تصحیح هiiiای سیسiiiتم ورودی همیشه ای مiiiاهواره تصiiiاویر آنجائیکه . از

برداشت از پس و دهند می تشiiکیل را(GIS) جغرافیiiایی اصالعات استفاده مود و پردازش ، ذخیره ،GIS در آنها ، ای ماهواره تصاویر از مiiاخوذه ای مiiاهواره تصiiاویر روی بر بنiiابراین ، گیرند می قiiرار

2008 و2003 سiiالهای به مربiiوط ، ارتش جغرافیiiایی سiiاطمان از حاصل نتiiایج رقiiومی تحلیل و تجزیه چiiون و گرفت صورت آنالیز

اطالعiiات ارزشiiهای باید ، بiiوده نظر مiiورد ای مiiاهواره تصiiاویر ، نتiiایج اسiiتخراج تا گرفته قiiرار توجه مiiورد سازنده عناصر رقومی

. باشد سودمندتر و تر دقیق ، آب مصiiرف بiiاالرفتن بiiاعث جمعیت افزایش از که آنجایی از حال مسiiاله ، شiiیرین آب منابع بودن محدود دلیل به و است شرب قابل

اکiiثر و ایiiران در مسائل مهمترین از یکی به مصرف این مدیریت ی کشiاورزی بخش آنجائیکه از . و است شiده تبدیل جهان کشورهای در مصiiرف مiiدیریت ، است ایiiران در آب کننiiده مصرف بزرگترین

این مiiدیریت . بiiرای است برخiiوردار بسiiیاری اهمیت از بخش این،GIS و ای مiiاهواره تصاویر از استفاده ، موضوع ابiiزار عنiiوان به

دیگر سiiوی . از است ناپiiذیر اجتنiiاب ، مکiiانی اطالعiiات مiiذیریت آب تخصiiیص مiiدیریت در سiازی بهینه نiوین هiای روش ار استفاده. رسد می نظر به ضروری

167

بهGIS در مختلف الگوریتمهiiای ار استفاده نحوه به ، تحقیق این در شiده پرداخته آبیiiاری هiiای شiبکه در آب تخصiiیص مiiدیریت منطور و آیبiiاری شiiبکه یک کiiردن مدل نحوه به ابتدا ، راستا این . در است نیiiاز بiiرآورد ادامه . در است شiiده پرداخته آن نیiiاز مiiورد های داده

تامین آب مقدار همچنین و شبکه نیازهای دیگر و کشاورزی زمینهای . است گرفته قiرار بحث مiiورد زمیiiنی زیر و سطحی آبهای از شده

در الگو جسiiتجو روش هiiای الگiiوریتم ار اسiiتفاده نحiiوه نهiiایت در اولiiویت اسiiاس بر آمiiده دست به نتiiایج و بهینه کشت سiiطح تعیین گرفته قiرار بررسی مiiورد کارشناسiان طiiرف از شiده تعiیین های

مختلف محصوالت بین موجود آب عادالنه توزیع ، آن هدف که است. باشد می

. گرفت قرار آزمون و بررسی مورد اول فرض ترتیب بدین مشخصiiات تمiiایز روش از دوم فiiرض تحقیق جهت در همینطiiور

طبقه امکان که گردید استفاده مختلف عوارض و ها گوشش طیفی. سازد می فراهم کاربران برای را تصویر بندی کالس یک به تنها را پیکسل هر که پیکسiiiiiiلی بنiiiiiiدی طبقه روش

هiای روش و شiده منسiوخ زیiاد خطiای علت به دهد می اختصاص شiده آن جiiایگزین طیفی اختiiاالل تجزیه و پیکسiلی زیر بندی طبقه. است هiiای پیکسل بiiرای ، عضiiوها موضiiعی انتخiiاب روش ارزیiiابی برای

که کiiاربری نقشه با کشiiاورزی بلiiوک21 بiiرای روش این ، مختلط . و گiiرفت قiiرار آزمiiون مiiورد ، داد می ارائه را آنها دقیق مساحت

روش با مقایسه در روش این دقت که بiiود آن از حاکی نهایی نتیجه بلiiوک21 بیiiان از بلiiوک16 بiiرای تصiiویر معمiiولی بنiiدی طبقه

168

فiiرض تiiرتیب . بiiدین دهد می دست به را باالتری دقت ، کشاورزی در که یiiافتیم دست نتiiایجی به و گiiرفت قرار بررسی مورد هم دوم

. گردید ارائه مفصل طور به4 فصل توسعه محیطی زیست اثرات بینی پیش در سوم فرض با ارتباط در

تحقیق نسزGIS و دور از سiiنجش فنiiون ار اسiiتفاده با کشiiاورزی. گرفت صورت بiiوده ری شهرسiiتان حصiiار قiiوچ روسiiتای ، مطالعه مiiورد منطقه. است

بر کشiiاورزی توسiiعه اثiiرات بیiiنی پیش که محیطی زیست فiiاکتور بiiوده مطالعه مورد روستای زراعی تولیدات گرفت صورت آن روی

نظر از زراعی تولیiiدات بر منطقه کشiiاورزی توسعه . اثرات است ی . تهیه گiiرفت قiرار بررسی مiiورد بیومiiاس مiiیزان و تولید سطح

اسiiتفاده با مختلف سالهای در زراعی تولیدات های وارده اطالعات از اسiiتفاده با بعد ی مرحله . در شد انجiiام ای مiiاهواره تصiiاویر از

توسiiعه اثiiرات بیiiنی پیش هiiای مدل ، رگرسیون های مدل و روابط. گردید تهیه زراعی تولدات بر کشاورزی

زیست محیط اجزای از بسیاری برای آمده دست به نتایج به توجه با ، است برداشت قابل ای مiiاهواره تصiiاویر توسط آنها اطالعiiات که

رگرسiiیون روابط وسiiیله به توسعه اثرات بینی پیش های مدل تهیه. گردد می پیشنهاد و است اجرا قابل: فرضیات آزمون5-2

مجiiiزا طiiiور به کiiiدام هر که شد ارائه فرضiiiیه سه تحقیق این درگرفت: قرار آزمون

169

عنوان به ،GIS جغرافیایی اطالعات سیستم ، رسد می نظر - به1 شiiبکه در آب تخصiiیص مiiدیریت منظiiور به ، مکiiانی مiiدیریت ابزار کشiiاورزی توسiiعه جهت در ای ماهواره تصاویر کمک یه آبیاری های. دارند تاثیر

مصiiرف بزرگiiترین کشiiاورزی بخش آنجائیکه : از1 فiiرض آزمiiون اهمیت از بخش این در مصiiرف مدیریت و است ایران در آب کننده

ار اسiiتفاده ، موضوع این مدیریت برای لذا است برخوردار بسیاری مکiiانی اطالعات مدیریت ابزار عنوان بهGIS و ای ماهواره تصاویر

روش باGIS و ای ماهواره تصاویر ترکیب همچنین و ناپذیر اجتناب ، می شiiکه مiiدیریت در آن قiiدرت رفتن بiiاال بiiاعث سازی بهینه های

رعiiiایت با مختلف کشiiiتهای بین در آب تقسiiiیم نحویکه به ، گiiiردد و شiود می انجiام کارشناسiان طiرف از شiده تعiیین های اولویت

می مواجه کشت سiiطح در ، کسiiری کمiiترین با ارزش با کشiiتهای. شود مب رعایت آب توزیع در عدالت و شوند

مiiاهواره تصiiاویر و دور از سiiنجش اوری فن ، رسد می نظر - به2 در کشiiاورزی اراضی مسiiاحتهای دقیق تعiiیین بiiرای تواند می ای

. بنماید را توجهی قابل کمک کشاورزی توسعه جهت زراعی و کشiiاورزی اراضی مساحت دقیق : تخمین2 فرض آزمون

مiiیزان ، اطالعiiات اسiiاس بر زیiiرا است برخوردار باالیی اهمیت از یارانه دیگر سiiوی . از شiiود می بiiرآورد بیشiiتری دقت با محصiiول

، یابد می تخصیص مذکور اطالعات پایه بر نیز کشاورزی بخش های اطالعiiات این دقت و درسiiتی ، اطمینان درجه چقدر هر آنکه ضمن جلوگیری احتمالی های استفاده سوء از توان می بهتر ، باشد باالتر یارانه مiiیزان و محصiiول برآورد از اعم اقتصادی های . بررسی کرد

170

را کشiiاورزی زمین قطعه هiiزار صiiدها بندی دسته لزوم ، نیاز مورد کiiارگیری به بiiدون ، کالن ارزیiiابی منظiiور به که نماید می ایجiiاب

. بنiiابراین باشد نمی پذیر امکانGIS و دوری از سنجش های روش. شود می ثابت فرضیه این بودن مثبت

ار کشiiاورزی توسiiعه محیطی زیست اثiiرات ، رسد می نظر - به3. باشد می بینی پیش قابل ای ماهواره تصاویر اجiiزای بر کشiiاورزی توسiiعه اثiiرات بیiiنی : پیش3 فiiرض آزمiiون . مiiiیزن باشد می زیست محیط ارزیiiiابی ارکiiiان ار زیست محیط

بود خواهد ارزیابی بیشتر اعتبار موجب ، ها بینی پیش باالی درستی است ممکن تغیiiیرات انiiدازه بیiiنی پیش های روش حاضر حال در و

تصiiاویر ار توان می شد ثابت پژئهش این در که باشند کمی و کیفی درGIS هiiای تحلیل همچنین و مختلف زمانی مقاطع در ای ماهواره

کiiرد استفاده کشاورزی ی توسعه محیطی زیست اثرات بینی پیش استحصiiiال قابل دور از سiiiنجش طریق از که فاکتورهiiiایی البته

به محیطی زیست هiiای ارزیiiابی در ها بیiiنی پیش اینگونه و هسiiتند راهکار با ولی است گرفته می صورت حدسی و کارشناسی صورت

تعیین و ها بینی پیش از بسیاری گرفته کار به ابتکارهای ئ شده ذکر فرضiiیه این بiiودن مثبت لذا است پذیر امکان کلی صورت به اثرات. شود می ثابت پیشنهادات و نتایج5-3

روسiiتای که گiiرفت نتیجه تiiوان می شiiده انجام بررسی به توجه با خiiاطر به که باشد می کشiiاورزی مسiiئله نواحی از یکی حصار قوچ

می ، تهiiران شهر کالن همچنین و ری شهرستان به فیزیکی نزدیکی. باشد داشته توجهی قابل پیشرفت تواند

171

و عمiiران ، کشiiاورزی توسiiعه ریiiزی برنامه در صiiحیح مiiدیریت وضiiعیت از دقیق و جiiامع شiiناخت مسiiتلزم سرزمینی های فعالیت. باشد می اراضی استفاده نحوه منطقه اراضی پوشش و طبیعی

اراضی پوشش و طiiiبیعی وضiiiعیت هiiiای نقشه بررسی به توجه با صiiورت هiiای آنiiالیز و منطقه هiiوایی تصiiاویر همچiiنین و کشاورزی

به توجه با ، روسiiiتا جنiiiوبی نیمه ارضی که گردید مالحظه ، گرفته . که باشد می مناسب کشiiاورزی توسiiعه بiiرای طiiبیعی هiiای توان

انجiام قسiمت این در نiیز روسiتائیان کشاورزی های فعالیت عمده . است خوبی بسیار کشاورزی اراضی دارای منطقه این و گیرد می به پاسiiخی روستای و شهری نقاط فیزیکی رشد روند دیگر سوی از

. چنانچه باشد می سکونت و استقرار نظر از ها انسان آتی نیازهای بلعیiiده شiiاهد آینiiده در ، یابد دامه و گiiیرد صiiورت برنامه روند این

همچiiنین و حصiiار قiiوچ روسiiتای کشاورزی حاصلخیز اراضی شدن نحو در بیشiiتری دقت باید . بنiiابراین بود خواهیم اصراف روستاهای

. گیرد صورت روستا در ارضی ار استفاده دور از سiiنجش که کرد اقرار صراحت به توان می ، ویگر ی جنبه از تجزیه و(GIS) جغرافیiiایی اطالعiiات سامانه ، ای ماهواره تصاویر ، ابزارهiiiای مجموعه یک شiiiده تهیه اطالعiiiاتی هiiiای بانک تحلیل و

ریزی برنامه و اراضی اطالعات تحلیل و پردازش برای را قدرتمندی به . که کنند می فiiراهم را اراضی بهiiتر چه هر مiiدیریت منظiiور به

کار به اراضی دادن اختصاص و منابع مدیریت ، ریزی برنامه منظور اسiiتفاده از یک هر بiiرای تناسب میزان به توجه با مناسب های بری

گسiiترده و وسiiیع طiiور به و هسiiتند گرانبها و ارزشمند بسیار خاص منطقه در اراضی مدیریت مختلف سطوح = بین ارزیابی امکان ای

172

کنiiار در محلی . دانش کنند می فiiراهم را درست تصiiمیمات اخذ و چiiiiنین در مiiiiوقیت اصiiiiلی کلید ، آنها پیوسiiiiتگی و علمی دانش

. باشد می دقیق ریزی برنامه و صحیح مدیریت منظور به مطالعاتی: پیشنهادات

به مiiوثر دسترسی برای کشاورزان سازی توانمند برای - آموزش1. بازار اطالعات و تولید فناوری

از بعد هiiای فنiiاوری و تولiiیئ بهبiiود بiiرای موثر توسعه و - تحقیق2. برداشت

. تولید برای نیاز مورد اعتبارات - تامین3 مiiورد ارضی منابع از رقومی اطالعاتی های بانک تعریف و - ایجاد4

اطالعiiاتی هiiای الیه صiiورت به اراضی مiiدیریت و ریزی برنامه نیاز بهنگiiام امکان ، سادگی که نحوی بهGIS های مدل طریق از مرتبط ، لiزوم صiورت در ها داده اطالعات بانک در موجود اصالعات کردن. باشند داشته وجود

رقiiومی های الیه از یک هر برای کامل و دقیق متادیتاهای - تعریف5 و صiiحیح ی اسiiتفاده منظiiور به ، ها داده اطالعiiات بانک در موجود محققین سایر ی ساده

اطالعiiات مختلف هiiای زمینه و اطالعiiات زیiiاد حجم به توجه - با6 زمین ، زراعت ، هواشناسی ، خاکشناسی ، جمله از موجiiiiiiiiiiiiود

به اجiiرایی امiiور در متخصصiiین از ... اسiتفاده و اقتصiiاد ، شناسی می نظر به الزم ، آمiiده دست به اطالعiiات دقت افiiزایش منطiiور

. رسد و ، زراعین ، مiiiiiiiiiiروجین ، محققین بین تنگاتنگ - ارتبiiiiiiiiiiاط7

. سیاستگزاران

173

و تولید افiiزایش مiiوجب که معقiiول و پiذیر انعطiاف - سیاستهای8. گردد می محصوالت بازار به دسترسی برای امکانات ایجاد

174