ศาสนากบการดำ รงชวต

จดทำ�โดย : น.ส.ชนกพร ตนกล�ย และ น.ส.ชนมพร แพรญ�ต

ทปรกษ� : ผศ.ดร.โสพล มเจรญ

ศ�สน�ต�งๆ 1

หลกธรรมนำ�คว�มสข 6

เรยนรสงทด_____________ _________ 15

ศ�สนกชนทดและศ�สนพธน�ร___________ 19

ศาสนาตางๆ

1

1 ความสำาคญของพระพทธศาสนา คนไทยกบพระพทธศาสนามความสมพนธใกล

ชดกนมานาน คนไทยสวนใหญนบถอพระพทธ

ศาสนาและนำาหลกธรรมคำาสอนในพระพทธ

ศาสนามาเปนแนวทางในการดำาเนนชวต ดงนน

พระพทธศาสนาจงมความสำาคญตอคนไทยและ

ชาต ดงน1. พระพทธศ�สน�เปนเอกลกษณของช�ต

จากการทคนไทยนบถอพระพทธศาสนามาเปนระยะ

เวลายาวนานทำาใหวถชวตของคนไทยไดรบการผสม

ผสานเปนอนหนงอนเดยวกนกบพระพทธศาสนา ไม

วาจะเปนพระราชพธ กจกรรมทางสงคม จะมพธกรรม

ทางพระพทธศาสนาเขามาเกยวของดวย อกทงลกษณะ

นสยของคนไทย เชน ความเมตตากรณา ความกตญญ

กตเวท ความเสยสละ เปนตน ลวนไดรบการหลอหลอม

มาจากหลกธรรมทางพระพทธศาสนา

2. พระพทธศ�สน�เปนร�กฐ�นและมรดกท�ง

วฒนธรรม

วฒนธรรมไทยเปนสงทแสดงใหเหนถงวถการดำาเนน

ชวตของคนไทยทถายทอดสบตอกนมา และจากการ

ทคนไทยมความผกพนกบพระพทธศาสนา ทำาใหหลก

ธรรมทางพระพทธศาสนาสอดแทรกอยในวถชวตจน

กลายเปนรากฐานทางวฒนธรรมไทยในดานตางๆ เชน

1) ศลปะท�งสถ�ปตกรรม

ประตม�กรรมและจตรกรรม

2) ประเพณ

3) ภ�ษ�และวรรณคด

3. พระพทธศ�สน�เปนศนยรวมจตใจ

พระพทธศาสนาเปนศนยรวมจตใจของชาวพทธ โดย

มวดเปนศนยกลางในการอบรมสงสอนจรยธรรมของ

คนในสงคม เปนบอเกดของศลปวทยาการตางๆ และ

เปนสถานทใชประกอบพธกรรมในเทศกาลสำาคญมพระ

สงฆเปนผเผยแผหลกธรรมใหประชาชนไดรบทราบ

และนำาไปเปนหลกปฏบต ดงนน พระสงฆจงมบทบาท

สำาคญในการเปนผนำาทางจตใจของประชาชนใหดำาเนน

ชวตไดอยางถกตองและมความสข

4. พระพทธศ�สน�เปนหลกในก�รพฒน�ช�ตไทย

การพฒนาชาตไทยจะตองอาศยการพฒนาทางดาน

จตใจควบคไปกบการพฒนาทางดานวตถ ซงหลกธรรม

ทางพระพทธศาสนานนจะเปนเครองชวยทำาใหการ

พฒนาถกตอง เหมาะสม เชน พระพทธศาสนามหลก

ธรรมโอวาท3 ทสอนใหละเวนความชว ทำาความดและ

ทำาจตใจใหบรสทธ เมอเราปฏบตตามหลกธรรมโอวาท3

จะสงผลใหเปนคนดมศลธรรม เมอเปนคนดแลวกจะอย

รวมกบผอนไดอยางมความสข เมอคนในชาตมความสข

ประเทศกจะพฒนาอยางยงยนตอไป

2 ประวตศาสดาของศาสนาตางๆ ศ�สด� คอ ผกอตงศาสนา ศาสดาของแตละ

ศาสนานนมประวตทนาสนใจและควรศกษา เพอนำามา

เปนแบบอยางในการดำาเนนชวตของเรา

1. พทธประวต

1) ทรงปลงพระชนม�ยสงข�ร

นบจากทพระสทธตถะตรสรเปนพระพทธเจา

พระองคไดเสดจสงสอนประชาชนตามแวนแควนมา

เปนเวลา 45 ป ทำาใหพระพทธศาสนาเผยแผออกไป

มาบดนถงพรรษาสดทายของพระองค คอ ในพรรษา

ท 45 พระพทธเจาจำาพรรษาทเมองเวสาล ระหวางน

ทรงอาพาธหนก เมอออกพรรษาแลวจงไดเสดจไปยง

ปาวาลเจดย เมองเวสาล ในวนขน 15 คำา เดอน 3 ทรง

ปลงพระชนมายสงขารวาพระองคจะปรนพพานในอก

3 เดอนขางหนา

พระพทธเจาทรงปลงพระชนมายสงขาร ณ เมงเวสาล ในวนขน 15 คำ เดอน 3

2

2) ปจฉมส�วก

ไดเสดจเทยวจารกสงสอนประชาชนเรอยไปจนถง

สาลวโนทยานซงตงอยทเมองกสนารา พระองคตรสสง

พระอานนทใหจดทประทบระหวางตนสาละทง 2 ตน

แลวบรรทม ขณะนนสภททปรพาชกเมอไดทราบขาว

จงรบเดนทางไปเพอเขาเฝาทลถามความสงสยแตใน

ตอนแรกพระอานนทไดคดคาน

สภททะออนวอนขอเขาเฝาใหได พระพทธเจาทรง

ไดยนจงตรสอนญาตใหสภททะเขาเฝา โดยตรสแก

พระอานนทวา “หากสภททะไดถามขอสงสยและได

ฟงเนอความแลวจะสามารถรทวถงไดโดยฉบพลน”

สภททะไดเขาเฝาและทลถามขอสงสย พระพทธเจา

ไดตรสตอบขอสงสยนน จากนนพระองคทรงเทศนา

อรยมรรค 8 ประการ วาเปนหนทางอนประเสรฐทำาให

บคคลธรรมดาสามารถเปนพระอรหนตได

สภททะไดฟงแลวกเกดความเลอมใส จงทลขอ

อปสมบทภายหลงจากนนพระสภททะไดปฏบตธรรม

ดวยความเพยรพยายามจนสำาเรจเปนพระอรหนตในคน

วนนน จงนบเปนปจฉมสาวก ทสำาเรจเปนพระอรหนต

กอนทพระพทธเจาปรนพพาน

3) ปรนพพ�น

ขณะใกลจะปรนพพาน พระพทธเจาไดตรสเตอน

เหลาภกษทเฝาแวดลอมดอาการพระประชวรของ

พระองค ถอเปนปจฉมโอวาทวา “ภกษทงหลาย บดน

เราขอเตอนพวกเธอวาสงขารทงหลายมความเสอมไป

เปนธรรมดา พวกเธอจงยงประโยชนตนและประโยชนผ

อนใหถงพรอมดวยความไมประมาทเถด” และหลงจาก

นน พระพทธเจาจงไดเสดจดบขนธปรนพพาน ในวนท

15 คำา เดอน 6 ขณะพระชนมายได 80 พรรษา

4) ก�รถว�ยพระเพลง

พระเถระผใหญไดรวมกนประกอบพธถวายพระเพลง

พระพทธสรระ โดยจดพธเหมอนพระศพของพระเจา

จกรพรรด ซงจดขนทมกฏพนธนเจดย กรงกสนารา จด

ตงพระพทธสรระไวใหประชาชนไดสกการบชาเปนเวลา

7 วน ไดถวายพระเพลงในวนแรม 8 คำา เดอน 6 เรยก

วา “วนอฏฐมบชา”

5) ก�รแจกพระบรมส�รรกธ�ต

เจาผครองนครทงหลายไดสงทตานทตมาขอสวนแบง

พระบรมสารรกธาตเพอนำาไปประดษฐาน ณ เมองตน

ไดนำาพระบรมสารรกธาตไปบรรจสถปเพอสกการบชาท

บานเมองของตน

6) สงเวชนยสถ�น

สงเวชนยสถ�น หมายถง สถานทททำาให

พทธศาสนกชนเกดความระลกถงพระพทธเจา 4 แหง

(1) สถ�นทประสต อยทสวนลมพนวน ตงอย

กงกลางระหวางกรงกบลพสด และกรงเทวทหะ

ปจจบนเรยกวา “รมมนเด” อยในประเทศเนปาล

(2) สถ�นทตรสร ตงอยทอรเวลาเสนานคมปจจบน

เรยกวา “พทธคยา” ตงอยทรฐพหาร ประเทศอนเดย

(3) สถ�นทแสดงปฐมเทศน� อยทปาอสปตน

มฤคทายวน กรงพาราณส ปจจบนอยทสารนาถ

ประเทศอนเดย

(4) สถ�นทปรนพพ�น อยทสาลวโนทยาน ในกรงก

สนารา ปจจบนอยทรฐอตรประเทศ ประเทศอนเดย

3

2. ประวตศ�สด�ของศ�สน�อนๆ

1) ประวตศ�สด�ของศ�สน�ครสต

ศาสดาของศาสนาครสต คอ พระเยซ พระองคเปน

ชาวยว แระสตเมอวนท 25 ธนวาคม ค.ศ. 1 ทหมบาน

เบธเลเฮม แควนยดาย ในดนแดนปาเลสไตน

บดาของพระเยซ เปน

ชางไม ชอวา โยเซฟ สวน

มารดาของพระเยซ ชอวา

มาเรย

ในวยเยาวพระเยซเปนเดก

ทสนใจเรองศาสนาและเปน

ผทมความเฉลยวฉลาดเมอ

พระองคอายยาง 30 ป

มโอกาสไดพบกบนกบญจอหนและไดรบศลลางบาป

หลงจากนนพระองคไดเสดจไปประทบในปาแหงหนง

เพอบำาเพญศลภาวนาและนมสการพระเจา เมอพระ-

องคกลบมาจงไดประกาศหลกคำาสอนเพอนำาไปสการ

อยรวมกนอยางสนตสข

คำาสอนของพระเยซมหลายเรองทตางไปจากคำาสอน

เดมของศาสนายดาห ซงถอวาเปนการประกาศศาสนา

ครสต

ภายหลงทพระเยซประกาศศาสนาไดเพยง 3 ป

นกบวชชาวยวใสความฟองรองตอทางการวา พระเยซ

เปนกบฏทรยศตอบานเมอง จนในทสดพระเยซถกจบ

และถกตดสนใหประหารชวต โดยการถกตรงบนไม

กางเขนจนสนพระชนม

2) ประวตศ�สด�ของศ�สน�อสล�ม

ศาสดาของศาสนาอสลาม คอ นบมฮมมด พระองค

เปนชาวอาหรบ ประสตเมอ ค.ศ. 570 ทเมองเมกกะ

ในประเทศซาอดอาระเบย พระองคเปนบตรของ

อบดลเลาะหและนางอาม

นะฮ พระองคกำาพราตงแต

วยเยาว จงตองอยในความ

อปการะของลง โดยชวยลง

ทำางานตางๆ

ในวยหนม พระองค

ทำางานกบนางคอดญะฮ โดยทำาหนาทชวยควบคมกอง

คาราวานเพอนำาสนคาไปขาย ตอมาทงสองไดแตงงาน

และมบตรธดาดวยกน 6 คน

ในชวงทพระองคถอกำาเนดนน สภาพสงคมของ

อาหรบอยในสภาพทเสอมโทรมมาก ผคนประพฤตผด

หลกศลธรรม งมงายกบการบชารปเคารพ พระองค

จงพยายามแกไขปญหาสงคม จนวนหนงพระองคได

เขาไปหาความสงบในถำาบนภเขาฮรอฮไดมทตสวรรคนำา

โองการของพระเจามาประทานแกพระองค ใหพระองค

เรมประกาศศาสนา คอ บชาพระเจาเพยงองคเดยว

และทำาลายรปเคารพตางๆใหหมดสน การทพระองค

สอนใหทำาลายรปเคารพนเอง ทำาใหเปนอปสรรคในการ

เผยแผศาสนา เพราะขดกบความรสกของคนทวไปท

นบถอรปเคารพ นบมฮมมดประกาศศาสนาได 13 ป

จงสามารถรวบรวมแควนตางๆ เปนอาณาจกรของชาว

อาหรบไวได พระองคถงแกกรรมเมอ ค.ศ. 633 ขณะม

พระชนมาย 63 ป

4

พระเยซ ผเปนศาสนดาของศาสนาครสต

สญลกษณแทนศาสนดาของศาสนาอสลาม

3) ประวตศ�สด�ของศ�สน�พร�หมณ-ฮนด

ศาสนาพราหมณ-ฮนด เปนศาสนาทไมมศาสดา

แตนบถอเทพเจาเปนทสกการบชา ซงในสมยนนคน

อนเดยนบถอเทพเจาประจำาธรรมชาตตางๆ โดยเชอ

วา เทพเจาเหลานสามารถบนดาลใหเกดเหตการณทาง

ธรรมชาตได จงไดมการประกอบพธกรรมตางๆ เพอ

บชาและสรรเสรญเทพเจา

ผทนบถอศาสนาพราหมณ-ฮนดเชอวา เทพเจาผยง

ใหญของศาสนาพราหมณ-ฮนด มอยเพยง 3 องค ไดแก

พระพรหม พระวษณและพระศวะ โดยเทพเจาทง 3

องคน เปนองคเดยวกน แตไดแบงภาคออกเปนสาม

องค เพอทำาหนาทตางกน คอ

(1) พระพรหม เปนผสรางโลกและสรรพสงตางๆ

(2) พระวษณ เปนผรกษาดแลโลก

(3) พระศวะ เปนผทำาลายโลก เมอโลกมคนชวอย

จำานวนมาก

5

4) ประวตศ�สด�ของศ�สน�ซกข

ศาสนาซกขนนมศาสดา

ทงหมด 10 องค ศาสดา

องคทสำาคญทสดคอองค

แรก ไดแก ครน�นก เกด

เมอ ค.ศ. 1469 ทแควนปญจ

าบ ประเทศอนเดย พระองค

มพระบดาชอกาล มมารดา

ชอตฤปตา ครนานกมความ

รเกยวกบศาสนาตงแตวยเยาว จนมความรแตกฉาน

ในคมภรพระเวท รวมทงไดศกษาถงความเปนมาของ

ศาสนาตางๆ จนทำาใหสามารถสนทนาเรองศาสนากบ

คณาจารยตางๆได

ตอมาครนานกบำาเพญสมาธในปาและไดพบพระเปน

เจาในทางจต เมอพระองคกลบมาถงบานไดใหความ

ชวยเหลอคนยากจนและดแลรกษาพยาบาลผทเจบปวย

หลงจากนน พระองคไดเดนทางสงสอนประชาชนไปยง

เมองตางๆทำาใหพระองคมลกศษยทงทเปนมสลม และ

พราหมณ-ฮนด

ศาสนาซกขเปนศาสนาทนบถอพระเจาเพยงพระองค

เดยว ซงเปนพระเจาสำาหรบมนษยชาตทงปวง ผท

นบถอศาสนาซกขและผานพธปาหลตามแบบศาสนา

แลว จะไดนามวา “สงค” ลงทายชอ เมอทำาพธแลว

จะไดรบ “กกะ” ซงไดแก เกศ กงฆา กฉา กรา และ

กรปาน

ครนานก ผเปนศาสนดาของศาสนาซกข

หลกธรรมนำ�ความสข

6

1 หลกคำาสอนสำาคญของ

พระพทธศาสนา หลกคำาสอนสำาคญของพระพทธศาสนาทควรนำา

ไปปฏบต ไดแก 1. พระรตนตรย

แปลวา แกวอนประเสรฐ 3 ประการ ไดแก พระพทธ

พระธรรม และพระสงฆ ชาวพทธทกคนควรมความเชอ

และความเลอมใสในคณของพระรตนตรย หรอเรยกวา

ศรทธาในคณของพระรตนตรย หรอ ศรทธา 4

ศรทธ� 4 หมายถง ความเชอทตงอยบนพนฐานของ

เหตและผล ความมนใจในความจรง ม 4 ประการ คอ

1) เชอว�กรรมมอยจรง

2) เชอว�ผลกรรมมจรง

3) เชอว�สตวมกรรมเปนของตน

4) เชอพระปญญ�และก�รตรสรของพระพทธเจ�

เมอบคคลมความเชอทง 4 อยางนแลว ยอมทำาใหไม

ประพฤตชวทงทางกาย วาจา และใจ เพราะเชอในเหต

และผลของการกระทำา ผลดจงเกด ทำาใหประสบแต

ความสขความเจรญ

1.1 พระพทธ

พระพทธ คอ สมเดจพระสมมาสมพทธเจา ผทสง

สอนหนทางแหงความดบทกขแกมนษย โดยพระองค

ทรงบำาเพญพทธกจ 5 ประการ เปนประจำาทกวน โดย

แบงออกเปน 5 เวลา ดงน

1) ชวงเช� ทรงออกบณฑบาตโปรดสตวและสนทนา

ธรรมกบผทเลงเหนวา สงสอนได

2) ชวงเยน เสดจออกไปแสดงธรรมแกประชาชนใน

ทองถนนน

3) ชวงคำ� ทรงประทานโอวาทแกเหลาภกษสงฆ

4) ชวงเทยงคน ทรงตอบปญหาธรรมและแสดง

ธรรมแกเทวดา

5) ชวงใกลรง ทรงพจารณาเลอกบคคลทจะเสดจไป

โปรดในตอนเชา

1.2 พระธรรม

พระธรรม คอ คำาสงสอนของพระพทธเจาทพระองค

ทรงแสดงและทรงบญญตไว เพอใหพทธบรษทไดยดถอ

มาเปนหลกปฏบตนำาชวตไปสความสขและหลดพนจาก

ความทกข พระธรรมทสำาคญ มดงน

1) อรยสจ 4

อรยสจ 4 แปลวา ความจรงอนประเสรฐ ไดแก

(1) ทกข หมายถง สภาพททนไดยาก สภาพทบบคน

(2) สมทย หมายถง เหตททำาใหเกดทกข คอ ตณหา

หรอความอยาก

(3) นโรธ หมายถง ความดบทกข คอ ภาวะทตณหา

ไดดบสนไป

(4) มรรค หมายถง ขอปฏบตเพอทจะใหถง

ความดบทกข ซงมองคประกอบทงสน 8 ประการ

ไดแก ความเหนชอบ ความดำารชอบ การเจรจาชอบ

การกระทำาชอบ การเลยงชพชอบ ความเพยรชอบ

ความระลกชอบ และความตงมนชอบ

2) หลกกรรม

กรรม หมายถง การกระทำาดวยเจตนา

คำาวา “กรรม” เปนคำากลางๆ จะมงไปในทางดกได

ชวกได ทำาชวเรยกวา “อกศลกรรม” สวนทำาดเรยก

วา “กศลกรรม” ถาเราทำาสงใดทางกาย เรยกวา

“กายกรรม” ทำาดวยวาจาคอการพด เรยกวา

“วจกรรม” ทำาดวยใจนกคด เรยกวา “มโนกรรม”

ตวอยางพทธกจ:พระพทธเจาเสดจไปโปรดองคลมาลเพอไมใหฆามารดาของตน

7

กรรม : ก�ยกรรม

อกศลกรรม

1. ฆาสตว

2. ลกทรพย

3. ประพฤตผดในกาม

กศลกรรม

1. เวนจากการฆาสตว

2. เวนจาการลกทรพย

3. เวนจากการประพฤตผดในกาม

กรรม : วจกรรม

อกศลกรรม

1. พดเทจ

2. พดสอเสยด

3. พดคำาหยาบ

4. พดเพอเจอ

กศลกรรม

1. เวนจากการพดเทจ

2. เวนจากการพดสอเสยด

3. เวนจากการพดคำาหยาบ

4. เวนจากการพดเพอเจอ

กรรม : มโนกรรม

อกศลกรรม

1. โลภอยากได

2. พยาบาทปองราย

3. เหนผดเปนชอบ

กศลกรรม

1. ไมโลภอยากได

2. ไมพยาบาทปองราย

3. ไมเหนผดเปนชอบ

หลกกรรมในทางพระพทธศาสนาเนนเรองปจจบน

เปนสำาคญ พระพทธเจาทรงสงสอนใหเราพจารณา

การกระทำาของตนเอง ทงสวนทดและสวนทชว เพอช

ใหเหนถงสงทตองกระทำาในปจจบน

1.3 พระสงฆ

พระสงฆ คอ สาวกของพระพทธเจาเปนผปฏบต

ตามคำาสงสอน แลวนำาคำาสอนมาเผยแผแกคนทวไป

คว�มสำ�คญของพระสงฆ

- เปนผทปฏบตดปฏบตชอบความพระธรรมวนย

- เปนตวอยางทดในทางศลธรรมและนำาใหประพฤต

ดตาม

- เรยนรพระธรรมแลวนำามาสอนใหบคคลทวไปรตาม

และประพฤตปฏบตตาม

- เปนผททำาหนาทสบตออายของพระพทธศาสนา

2. ไตรสกข�

ไตรสกข� หมายถง ขอปฏบต 3 ประการ

1) ศล คอ การรกษากายและวาจาใหเปนปกต หรอ

ไมใหบกพรอง ซงเปนขอฝกอบรมในดานความประพฤต

ไดแก การไมเบยดเบยนผอนทงกายและวาจา เชน

ประพฤตตนในสงทด พดในสงทดมประโยชน เปนตน

2) สม�ธ คอ ความตงมนแหงจต ซงฝกไดโดย

การเพงสงใดสงหนง หรอทำาใหจตจดจออยกบสงใดสง

หนง เมอจตเปนสมาธแลวจะทำาใหเกดปญญารแจงใน

สงตางๆ

3) ปญญ� คอ ความฉลาด รอบร หรอความกระจาง

ในเหตและผล รและเหนแนวทางการปฏบตทถกตอง

ปญญาทไดกลาวถงในไตรสกขาน เปนปญญาทเกดขน

จากการฝกหดปฏบตอบรม เปนปญญาทเกดขนหลง

จากฝกสมาธ

พระสงฆ เปนผเผยแผหลกธรรมคำ สอนของพระพทธเจา

8

3. โอว�ท 3

โอว�ท 3 คอ หลกธรรมคำาสอนของพระพทธเจา

มทงสน 3 ขอ หรอทเรยกวา โอว�ทป�ฏโมกข ซงถอ

เปนแกนแทหรอหวใจสำาคญของพระพทธศาสนา ไดแก

3.1 ก�รไมทำ�คว�มชว

ก�รไมทำ�คว�มชว คอ การละเวนจากการทำาสงไมด

ซงเปนโอวาทขอท 1 ของพระพทธเจา และมหลกธรรม

ทชวยสนบสนนการไมใหคนทำาชว ม 3 ประการ ดงน

1) เบญจศล

เบญจศล หรอศล 5 เปนธรรมลำาดบแรกในการครอง

ตน เพราะเปนการปองกนตนเองไมใหทำาความชว

ศลขอ 1 งดเวนจากการฆาสตว รวมทงการไมทำาราย

ทรมาน นำาสตวมากกขง

ศลขอ 2 งดเวนจากการลกทรพย การละเมด

กรรมสทธในทรพยสนของผอน

ศลขอ 3 งดเวนจากการประพฤตผดในกาม การ

ลวนลามเพศตรงขาม

ศลขอ 4 งดเวนจากการพดเทจ การเจตนาบดเบอน

ความจรงใหผอนหลงเชอ

ศลขอ 5 งดเวนจากการดมสราและการเสพสงเสพ

ตด อนเปนทตงแหงความประมาท

2) อบ�ยมข 6

การครองตนใหเปนคนดนน ควรจะระวงตนเองไมให

ตกไปสความเสอม สงทเรยกวา ทางไปสความเสอม คอ

อบ�ยมข มอย 6 ประการ ดงน

(1) ดมนำ�เม� หมายถง การดมสรา รวมทงการเสพ

ของมนเมาอนๆ และสงเสพตด เชน บหร ยาบา เปนตน

(2) เทยวกล�งคน เชน เทยวผบ รานคาราโอเกะ

เปนตน ซงเปนสถานททไมควรเขาไป เพราะมสงทไมด

แฝงอยในรปแบบตางๆ เชน สรา ยาเสพตด เปนตน

(3) เทยวดก�รละเลน หมายถง มจตใจตกเปนทาส

ของการเทยวเลน จะเหนการเลนสำาคญกวาการทำางาน

(4) เลนก�รพนน หมายถง การเลนเอาเงนหรอ

สงอนดวย การเสยงโชค เชน เลนไพ เลนพนนบอล

ซอหวย เปนตน

(5) คบคนชวเปนมตร คนเราเมออยใกลกบใครกมโอกาส

จะมพฤตกรรมเชนเดยวกบคนนน

(6) เกยจคร�นทำ�ง�น เมอความเกยจครานครอบงำาจตใจ

ทำาใหเบองาน ในใจเตมไปดวยกเลส มขออางทจะไมใหตนตอง

ทำางาน

การคบเพอนทด ทำ ใหเรามความเจรญ

3) อกศลมล 3

อกศลมล หมายถง ตนเหตแหงความชว ม 3 อยาง

(1) โลภะ หมายถง ความโลภ อยากไดสงตางๆ มา

เปนของตนเองโดยมชอบ เมอคนเรามความโลภกจะ

กลาทำาในสงททจรตผดกฎหมาย

(2) โทสะ หมายถง จตทคดรายตอผอน คอ คดจะ

ทำาใหผอนเปนอนตรายหรอไดรบความเสยหาย เชน

ทำาใหเขาไดรบบาดเจบ ทำาใหเขาเดอดรอน ทำาใหเขา

เสยทรพย เปนตน

(3) โมหะ หมายถง ความหลง ไมรจรง โงเขลาเบา

ปญญา โมหะนถาจะเปรยบกเหมอนความมด ถาความ

มดปกคลมทใด เมอจะทำาอะไรกอาจทำาผดพลาดไดงาย

คนทถกโมหะครอบงำาจตใจกเหมอนกน อาจทำาความ

ผดไดหลายอยาง เชน เขาใจผดกน ทะเลาะววาทกน

หลงทำารายกนดวยวธตางๆ เปนตน

9

3.2 ก�รทำ�คว�มด

1) เบญจธรรม

เบญจธรรม เปนหลกธรรมคำาสอนของพระพทธเจา

เกยวกบขอพงปฏบต 5 ประการ ซงจะคกบเบญจศล

เบญจศลจดเปนขอหาม แตเบญจธรรมคอขอปฏบต

ธรรมขอ 1 ความเมตตากรณา

ธรรมขอ 2 สมมาอาชวะ

ธรรมขอ 3 ความสำารวมในกาม

ธรรมขอ 4 สจจะ

ธรรมขอ 5 การมสตสมปชญญะ

2) กศลมล 3

กศลมล หมายถง ตนเหตของความด ม 3 อยาง คอ

(1) อโลภะ คอ ความไมโลภ ไมปลอยใหจตอยากได

สงของของผอนมาเปนของตน มความพอใจในสงทเปน

ของตนเอง

(2) อโทสะ คอ ความไมโกรธ ไมคดทำารายผอน รจก

การใหอภย อยรวมกบผอนไดดวยความสงบ ผปฏบต

คณธรรมขอน จะตองฝกตนใหมความเมตตากรณา

รจกสงสาร และมความปรารถนาดตอผอน

(3) อโมหะ คอ ความไมหลงเลอะเลอน รจกคด

อยางมเหตผล สามารถแยกแยะวา สงใดด สงใดไมด

3) พละ 4

พละ หมายถง พลง คอธรรมอนเปนพลง 4 ประการ

(1) ปญญ�พละ กำาลงปญญา

(2) วรยะพละ กำาลงความเพยร

(3) อนวชชพละ กำาลง คอ การกระทไมมโทษ

(4) สงคหพละ กำาลงการสงเคราะห คอ การชวย

เหลอเกอกล อยรวมกบผอนดวยด

4) ค�รวะ 6

ค�รวะ หมายถง มความเคารพ และตระหนกใน

ความสำาคญทจะตองปฏบตตอสงตางๆ ใหถกตอง

เหมาะสม

(1) ค�รวะในพระพทธเจ� คอ เคารพในพระคณอน

มอยในพระองค ไดแก ปญญา ความกรณา และความ

บรสทธ อนเปนพทธคณ

10

(2) ค�รวะในธรรม คอ เคารพคำาสอนพระพทธเจา

(3) ค�รวะในพระสงฆ คอ เคารพพระคณความ

ด รจกเลอกปฏบตบำารงพระสงฆทด เพอใหเปนกำาลง

สำาคญตอไป

(4) ค�รวะในก�รศกษ� คอ ตระหนก

ในความสำาคญของการศกษา หมน

หาความรใสตว ชวยบำารงการศกษา

(5) ค�รวะในคว�มไมประม�ท คอ ตระหนกในการ

ควบคมสตของตน ไมเผอเรอในการปฏบตงานทกอยาง

(6) ค�รวะในก�รตอนรบปฏสนถ�ร คอ ตระหนก

ในการตอนรบ ไมวาใครกตามเมอมาหาเรายงบานหรอ

ททำางานของเราตองใหความสนใจตอนรบปราศรยด

5) กตญญกตเวทตอพระมห�กษตรย

หมายถงการรคณและยงรวมถงการตอบแทนคณของ

พระมหากษตรย พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพล

อดลยเดช รชกาลท 9 ทรงมพระมหากรณาธคณตอ

พสกนกร เชน

(1) ทรงปกครองแผนดนโดยยดหลกทศพธราชธรรม

(2) พระราชทานพระบรมราชานเคราะหแก

ประชาชน

6) มงคล 38

มงคล หมายถง ความสขและความเจรญ พระพทธ

องคไดทรงแสดงเหตแหงมงคลหรอความเจรญไว 38

ประการ โดยในชนน กำาหนดใหเรยน 3 ประการ ดงน

(1) มวนย หมายถง อยในระเบยบ แบบแผน และ

ขอบงคบ เพอใหสงคมเกดความสงบสข

(2) ก�รง�นไมมโทษ หมายถง งานททำาแลวไมผด

กฎหมาย ไมผดประเพณ ไมผดตอศลธรรม

(3) ไมประม�ทในธรรม หมายถง การไมทำาความชว

เพราะ ขาดความระมดระวง มสตรอบคอบอยเสมอ

3.3 ก�รทำ�จตใหสะอ�ดบรสทธ

นอกจากเราจะไมทำาความชวและทำาความดแลว เรา

ยงตองทำาจตใจใหสะอาดบรสทธ เพอจะไดเปนคนเกง

เปนคนด และกมความสขไปพรอมๆกน ตามหลกของ

พระพทธศาสนา เราสามารถทำาจตใจใหสะอาดและ

บรสทธได ดวยการหมนบรหารจตและเจรญปญญา ซง

ถอเปนสงจำาเปนในชวตประจำาวนของเรา ทงในดาน

การเรยน การทำางานเพอหาเลยงชพและการดำาเนน

ชวต

3.4 ก�รปฏบตตนต�มหลกธรรมของศ�สน�เพอแก

ปญห�อบ�ยมขและสงเสพตด

พระพทธศาสนามหลกทชวยพฒนาตนเองทงทาง

ดานกาย วาจา และจตใจ รวมทงสงเสรมใหละเวนจาก

อบายมขและสงเสพตดตางๆ อบายมขและสงเสพตด

เปนสงทจะนำาไปสความเสอม เมอเราเขาไปเกยวของ

แลวจะทำาความเดอดรอน สรางความเสอมเสย ตลอด

จนเกดโทษทงตอรางกายและจตใจ หลกธรรมทาง

พระพทธศาสนามหลายหลกธรรมทสามารถนำามาใช

ปฏบต เพอแกปญหาอบายมขและสงเสพตด

ผกระทำ ดอยเสมอ เชน ทำ บญตกบาตร ถอวาเปนผไมประมาทในธรรม

3.5 พทธศ�สนสภ�ษต

พทธศ�สนสภ�ษต ถอเปนหลกคำาสอนทางพระพทธ

ศาสนาทมความหมายเปนคตเตอนใจ เมอคนเราไดนำา

ไปปฏบตในชวตประจำาวน ยอมประสบความสำาเรจใน

การทำางานและการศกษาเลาเรยน ซงในชนนกำาหนดให

ศกษา ดงน

1) คนจะไดเกยรตดวยสจจะ

คำ�บ�ล สจเจน กตตปปโปต

อ�นว� สด-เจ-นะ-กด-ตง-ปบ-โป-ต

พทธศาสนสภาษตบทน มความหมายวา คนจะมชอ

เสยง มเกยรตยศ เปนทรจกของคนทวไปนน จะตอง

เปนคนมสจจะ ไมมบคคลใดไดรบการยกยองวาเปนคน

มเกยรตเพราะพดจาเหลวไหล

2) พดเชนไร ทำ�เชนนน

คำ�บ�ล ยถ�ว�ท ตถ�ก�ร

อ�นว� ยะ-ถ�-ว�-ท-ตะ-ถ�-ก�-ร

พทธศาสนสภาษตบทน สอนใหเปนคนซอสตย รกษา

คำาพด รกษาคำามนสญญา ซงจะเกดประโยชนตอตนเอง

ทำาใหมผคนนบถอ เคารพ ยกยอง สรรเสรญ

11

2 หลกคำาสอนสำาคญของศาสนา

ครสต หลกคำาสอนทสำาคญของศาสนาครสต ไดแก 1. หลกคว�มรก

เปนหลกคำาสอนสำาคญของศาสนาครสต ดง

ทพระเยซไดตรสไววา “ทานจะตองรกองคพระ

ผเปนเจา พระเจาของทานสดจตใจ สดวญญาณ

สดสตปญญาของทาน”และ“ทานตองรกเพอน

มนษยเหมอนรกตนเอง” ดงนนครสตศาสนกชน

จงดำาเนนชวตดวยความมเมตตา มความเสยสละ

และชวยเหลอผทไดรบความเดอดรอนอยเสมอ

หลกความรกในศาสนาครสต ม 2 ประการ คอ

1) คว�มรกระหว�งมนษยกบพระเจ� ซงเปรยบ

เหมอนความรกระหวางบดากบบตร

2) คว�มรกระหว�งมนษยกบมนษย พระเยซสอน

ใหรกเพอนบาน(มนษยทงโลก) สอนใหรกศตร รจกการ

ใหอภยและเสยสละ

2. หลกตรเอก�นภ�พ

ตรเอก�นภ�พ หมายถง พระเจาองคเดยว แตม 3

พระบคคล ไดแก

1) พระบด� (พระยะโฮวา) คอ ผสรางโลก และให

กำาเนดแกทกชวต

2) พระบตร (พระเยซ) คอ ผเกดมาเพอไถบาปใหแก

มวลมนษย

3) พระจต (วญญาณศกดสทธของพระบดาและพระ

บตรรวมกน) คอวญญาณอนบรสทธเพอมอบความรก

และชวยใหมนษยประพฤตด

พระเยซถกตรงบนไมกางเขน เพอไถบาปใหมวลมนษย เปนสงทแสดงถงพระเมตตาของพระองค

3. บญญต 10 ประก�ร

บญญต 10 ประการ เปนขอปฏบต 10 ขอ ทพระเจา

ทรงประทานใหกบครสตศาสนกชน มดงน

1) จงนมสก�รพระเจ�พระองคเดยว

2) อย�ออกน�มพระเจ�โดยไมมเหตผล

3) จงถอวนพระเจ�เปนศกดสทธ

4) จงนบถอบด�ม�รด�

5) อย�ฆ�คน

6) อย�ผดประเวณ

7) อย�ลกขโมย

8) อย�พดเทจ

9) อย�คดมชอบ

10) อย�มคว�มโลภในทรพยสนของผอน

ชาวศาสนาครสตศรทธาในพระเยซ

3 หลกคำาสอนสำาคญของศาสนา

อสลาม หลกคำาสอนสำาคญของศาสนาอสลามทถอเปน

วถการดำาเนนชวตของผเปนมสลมทตองนำาไป

ปฏบตอยางเครงครด ไดแก 1. หลกศรทธ� 6 ประก�ร

1) ศรทธ�ตออลเล�ะห มสลมเชอวามพระเจา

พระองคเดยวเปนผสรางสรรพสง ดงนนมสลมตอง

ศรทธาตออลเลาะหเพยงพระองคเดยว

12

2) ศรทธ�ตอเทวทตของอลเล�ะห มสลมตองเชอ

วาเทวทตมจรง เทวทตทำาหนาทในการสอสารถง

ศาสนทต (รสล) และศาสนทตจะนำาคำาสงสอนของ

อลเลาะหมาเผยแผแกมนษย

3) ศรทธ�ตอพระคมภรรทงหล�ย มสลมตองม

ความศรทธาตอพระคมภรทอลเลาะหประทานมาให

ผานมลาอกะฮและรสล เพอเผยแผมายงมนษย

4) ศรทธ�ตอศ�สนทต มสลมตองศรทธาตอ

ศาสนทตซงเปนผทอลเลาะหเลอกสรรแลววาเปนคนด

เหมาะแกการเปนผประกาศศาสนาและนบถอวา

นบมฮมมดเปนศาสนทตองคสดทาย

5) ศรทธ�ในวนพพ�กษ�โลก มสลมตองเชอวาโลก

มวนแตกดบ อลเลาะหจะเปนผพพากษามนษย

6) ศรทธ�ในลขตของอลเล�ะห มสลมตองเชอวา

อลเลาะหเปนผลขตชวตมนษย ความเปนไปตางๆ ลวน

เปนพระประสงคของอลเลาะห

ผเปนมสลมจะละหมาด เพอแสดงความศรทธาตออลเลาะห วนละ 5 เวลา

2. หลกปฏบต 5 ประก�ร

1) ก�รปฏญ�ณตน เปนการประกาศยอมรบดวย

ความศรทธาวา อลเลาะหเปนพระเจาสงสดเพยง

พระองคเดยวเทานน และยอมรบวานบมฮมมดเปน

ศาสนทตของอลเลาะห ในการปฏญาณตน จะตอง

ทำาดวยความบรสทธใจและทำาเมอนมสการพระเจา

(ละหมาด) มสลมตองกลาวปฏญาณวา “ขาพเจาขอ

ปฏญาณวา ไมมพระเจาอนใดนอกจากอลเลาะหและ

มฮมมดคอศาสนทตของพระองค”

2) ก�รละหม�ด เปนการนมสการพระเจาทงทาง

รางกายและจตใจ ผเปนมสลมจะตองละหมาดวนละ

5 เวลา คอ ยำารง กลางวน เยน พลบคำา และกลางคน

ซงกอนทจะทำาการละหมาด จะตองชำาระรางกายให

สะอาด และสำารวมจตใจใหสงบ

3) ก�รบรจ�คซะก�ต เปนการบรจาคทรพยหรอให

ทานแกคนทเหมาะสมตามทศาสนากำาหนด เชน เดก

กำาพรา คนทขดสน ผเผยแผศาสนา เปนตน การบรจาค

ซะกาตถอเปนขอบงคบทจะตองปฏบต ผเปนมสลม

ถอวาเปนหนาททจะตองสละทรพยของตน เพอแบงปน

ใหแกผอนเพอเปนการขดเกลาจตใจใหสะอาด ลดความ

เหนแกตว

4) ก�รถอศลอด เปนการกำาจดอบายมขทงหลาย

ดวยการหยดการกน การดม การเสพ การมความ

สมพนธทางเพศ รวมทงการหยดการดการทำา ตลอดจน

การคดในสงทไมดทงหลาย ตงแตพระอาทตยขนจนถง

พระอาทตยตกเปนเวลา 1 เดอน คอเดอนรอมฎอน

ตามปฏทนของอสลาม

5) ก�รประกอบพธฮจญ เปนการประกอบศาสน

กจทนครเมกกะ ประเทศซาอดอาระเบย มจดมงหมาย

เพอใหมสลมระลกถงพระเจาและไดพบปะพนองมสลม

จากทวไป

การประกอบพธฮจญนนไมไดมการบงคบใหผเปนมสลม

ตองปฏบต แตผเปนมสลมทพรอมดวยกำาลงทรพยและ

กำาลงกาย ควรหาโอกาสไปทำาพธนอยางนอย 1 ครง

ในชวต

13

4 หลกคำาสอนสำาคญของ

ศาสนาพราหมณ-ฮนด 1. หลกธรรม 10 ประก�ร

1) ธฤต ไดแก ความพอใจ ความกลา คอการทม

ความเพยรพยายามจนไดรบความสำาเรจตามหวงไว

2) กษม� ไดแกความอดทน ความอดกลน มความ

เพยรพยายามและมความเมตตากรณาเปนพนฐาน

3) ทมะ ไดแก การขมจตใจของตนเองดวยเมตตา

และมสตอยเสมอ

4) อสเตยะ ไดแก การไมลกขโมย ไมกระทำาการ

โจรกรรม

5) เศ�จะ ไดแก การกระทำาตนใหบรสทธทงรางกาย

และจตใจ

6) อนทรยนครหะ ไดแก การหมนตรวจสอบอนทรย

ทง 10 ประการ ใหไดรบการตอบสนองทถกตอง

7) ธ ไดแก ปญญา สต มต ความคด ความมนคง

ยนนาน มปญญาและรจกระเบยบวธตางๆ

8) วทย� ไดแก ความรทางปรชญา

9) สตย� ไดแก ความจรง คอ การแสดงความ

ซอสตยตอกนดวยความจรงใจ

10) อโกธะ ไดแก ความไมโกรธ เอาชนะความโกรธ

ดวยการไมโกรธ มความอดทน รจกทำาจตใจใหสงบ

2.หลกอ�ศรม 4

หมายถง ขนตอนการดำาเนนชวตเพอยกระดบชวต

ใหสงขนจนบรรลจดมงหมายสงสด คอ หลดพนจาก

สงสารวฏ (การเวยนวายตายเกด) แบงเปน 4 ขนตอน

1) พรหมจ�ร เปนวยทตองศกษาเลาเรยน เดกชาย

ทกคนทเกดในวรรณะพราหมณ กษตรย แพศย เมอ

มอายครบ 5 ป 8 ป และ 16 ป ตามลำาดบ

2) คฤหสถ เปนวยแหงการครองเรอน เมอสำาเรจ

การศกษาชายหนมเหลานกจะกลบคนสบานเรอน เพอ

แตงงานและมบตรไวสบสกล

3) ว�นปรสถ เปนชวงเวลาในการทำาประโยชนเพอ

สงคมและประเทศชาต คอ การออกบวชเขาสปา เพอ

ฝกจตใจใหบรสทธ

4) สนนย�ส เปนชวงเวลาของการออกบวช โดย

การสละชวตคฤหสถเพอออกบวชบำาเพญเพยรตามหลก

ของศาสนา เพอใหตนเองหลดพนจากสงสารวฏ เพอ

บรรลสจดมงหมายของชวต คอ โมกษะ

นกบวชของศาสนาพราหมณ-ฮนด ทพบเหนไดทวไปในประเทศอนเดย

5 หลกคำาสอนของศาสนาซกข หลกคำาสอนของศาสนาซกข จะเนนสอนให

คนเราพบกบความสขทแทจรงและรจกพยายาม

เอาชนะอปสรรคตางๆ ซงมหลกสำาคญ ไดแก 1. หลกคว�มสขอนแทจรง

1) กรรม คอ การกระทำา

2) ปญญ� คอ ความรอบรในทกสงทกอยาง

3) มห�ปต คอ ความอมใจอยในทางธรรม

4) พละ คอ กำาลงจต ทำาใหจตแนวแน มนคง

5) สจจะ คอ ความเคารพอยางจรงใจตอพระเจา

2. หลกวนย

1) วนยท�งก�ย ไดแก การใหบรการคนอนทาง

กาย และทางวาจา เปนการใหทาน

2) วนยท�งศลธรรม ไดแก การหาเลยงชพโดยชอบ

ธรรม

3) วนยท�งจตใจ ไดแก ความเชอนนในพระเจา

พระองคเดยว

นอกจากน หลกคำาสอนทสำาคญอนๆ คอ การสอนให

นบพระเจาพยงองคเดยว สอนใหคนมความเสมอภาค

และมเสรภาพเทาเทยมกน

14

เรยนรสงทด

15

2. ทฆตโกสลช�ดก (ผไมทำ�ล�ยโอว�ท)

ครงหนงพระพทธองคประทบอย ณ พระเชตวน ทรง

ปรารรภถงภกษเมองโกสมพทะเลาะววาทกน ไมปฏบต

ตามโอวาททพระองคทรงใหไว จงไดตรสทฆตโกสล-

ชาดก ดงน

เมอครงอดตกาลพระเจาพรหมทตผเปนกษตรยครอง

กรงพาราณส ทำาศกชนะและไดฆาพระเจาทฆาโกสล

และพระมเหส แตทฆาวกมารซงเปนพระราชโอรสหน

ไปได ตอมาทฆาวกมารเตบโตขน จงไดเขามาถวายตว

เปนทหารรบใชคนสนทของพระเจาพรหมทต

อยมาวนหนงพระเจาพรหมทตออกประพาสปากบ

ทฆาวกมารแลวเผลอบรรทมหลบไป ทฆาวกมารจงได

คดทจะฆาพระเจาพรหมทตแตระลกถงโอวาททบดา

มารดาไดใหไวไดวา เวรยอมระงบดวยการไมจองเวร

จงคดไดวาถงตวตายกไมทำาลายคำาสอนของบดามารดา

ทฆาวกมารบอกความจรงใหพระเจาพรหมทตรวาตน

เปนใครและไมคดประทษรายพระเจาพรหมทตอกตอ

ไป พระเจาพรหมทตกทรงใหสญญาวาจะไมประทษราย

ตอทฆาวกมารเชนกน ตอมาพระเจาพรหมทตจงได

พระราชทานพระธดา แลวมอบพระราชบลลงกให

ทฆาวกมารปกครอง

ครนพระพทธเจาทรงแสดงพระธรรมเทศนาจบลง จง

ตรสวา “พระเจาทฆตโกศลและพระมเหส ไดมาเปน

พระบดาและพระมารดาแหงเรา สวนทฆาวกมารไดมา

เปนเรา ผเปนตถาคตในชาตน”

คตธรรมทไดคอ เวรยอมระงบดวยก�รไมจองเวร

เมออยรวมกนและมเรองขดแยงกน กควรใหอภยกน

และกน

16

1 แบบอยางการทำาความด 1. พระร�ธะ

พระราธะ เดมเปนพราหมณอาศยอยในเมอง

ราชคฤห เมอแกลงถกลกทอดทงจงไปอาศยอยกบวด

ตอมาประสงคจะบวช แตกไมมใครรบบวชใหจงเสยใจ

จนรางกายซบผอม วนหนงพระพทธเจาไดทรงพระ

ดำาเนนอยในบรเวณ

พระวหารและได

ทอดพระเนตรเหน

ราธพราหมณม

รางกายซบผอม ผว

พรรณหมองคลำา

ตรสถามไดความวา

ราธพราหมณอยากจะบวชแตไมมใครบวชใหเมอไมได

บวชสมประสงคจงไดเปนเชนนน พระศาสดาตรสถาม

เหลาภกษวา “ใครทระลกถงอปการะของพราหมณผ

นไดบาง” พระสารบตรระลกไดวา ครงหนงเคยไดรบ

บณฑบาตเปนขาว 1 ทพพ พระพทธเจาจงทรงอนญาต

ใหพระสารบตรบวชใหราธพราหมณดวยวธ

ญตตจตตถกรรม เปนการบวชโดยไดขอมตจากคณะ

สงฆ จงถอวาราธพราหมณไดอปสมบทดวยวธนเปน

บคคลแรก

เมอบวชแลวพระราธะไดเทยวจารกไปกบพระสา-

รบตรไมนานกสำาเรจพระอรหนต ตอมาพระสารบตรได

มาเขาเฝาพระบรมศาสดา พระองคตรสถามถง

พระราธะวาเปนอยางไร พระสารบตรไดกราบทลวา

“เปนคนวานอนสอนงาย เมอแนะนำาสงสอนวา สงน

ควรทำาสงนนไมควรทำา ทานจงทำาอยางนอยาทำาอยาง

นน พระราธะไมเคยโกรธเลย”

พระบรมศาสดาตรสสอนใหภกษทงหลายถอเอาเปน

ตวอยางวา “พวกทานทงหลายจงเปนผวานอนสอน

งายอยางราธะ เมออาจารยชโทษและสงสอน อยาถอ

โกรธ” และทรงยกยองพระราธะวา เปนผเลศกวาภกษ

ทงหลายในการรแจมแจงในพระธรรมเทศนา

คณธรรมทไดคอ ผเปนศษยควรเปนผว�นอนสอน

ง�ย ไมถอโกรธอ�จ�รยทตกเตอนสงสอน

2 การพฒนาจตตามแนวทางของ

ศาสนา1. ก�รสวดมนตไหวพระสรรเสรญคณพระรตนตรย

ในฐานะทเราเปนพทธศาสนกชน กอนเรมทำาสง

ใดควรนอมนำาจตระลกถงคณพระรตนตรยอนเปน

ทเคารพสงสด เพอใหเกดสรมงคลแกตนเอง และ

วธทสามารถนำามาใชไดอยางงาย คอ การสวดมนต

ไหวพระ ชวงเวลาทเหมาะสมทสดในการสวดมนต

ไหวพระ คอ ชวงเวลากอนนอน ซงบทสวดมนตท

นยมใชสวด คอ บทสวดสรรเสรญคณพระรตนตรย

2. ก�รแผเมตต�

การแผเมตตาเปนการสงความเมตตาใหกบมนษย

และสตวทงหลายในโลก ใหมความสขและเปนสข

ปราศจากความทกขยากลำาบาก การแผเมตตานจงเปน

สงสะทอนความใจกวางของชาวพทธ ทมไดเจาะจงม

เมตตาตอมนษยเทานน หากแตยงเผอแผไปถงสรรพ-

สตวอกดวย

3. คว�มหม�ยของสต สมปชญญะ สม�ธ

และปญญ�

สต คอ ความระลกได นกได ความไมเผลอ การคม

ใจไวกบกจททำา หรอคมจตไวกบสงทเกยวของ

สมปชญญะ คอ ความรตวทวพรอม ความรชด

ความเขาใจดและรตวอยเสมอวาตนกำาลงทำาอะไร และ

จะเกดผลอยางไร สตสมปชญญะจงเปนสงทอยคกน

ปญญ� คอ ความรอบร ความฉลาด ปญญาเกดได

1) สตมยปญญ� คอ ปญญาทเกดจากการไดยนได

ฟง และการไดอาน เปนปญญาทเกดจากการเลาเรยน

2) จนต�มยปญญ� คอ ปญญาทเกดจากการปฏบต

หรอเกดจากการศกษาอบรม แลวนำามาทดลองปฏบต

จนเกดผลสำาเรจ

3) ภ�วน�มยปญญ� คอ ปญญาทเกดจากการ

ปฏบตหรอเกดจากการศกษาอบรม แลวนำามาทดลอง

ปฏบตจรเกดผลสำาเรจ

4. วธบรห�รจตและเจรญปญญ�

ก�รบรห�รจตและก�รเจรญปญญ� คอ การทำา

สมาธ ซงเปนหนทางทจะชวยทำาใหเกดสตสมปชญญะ

สมาธ และปญญาได ซงมขอควรปฏบต ดงน

1) ตดคว�มกงวลต�งๆออกไป

2) เลอกสถ�นททสงบ

3) ตองไมหวหรออมเกนไป

4) อ�บนำ�ชำ�ระร�งก�ยใหสะอ�ด

การบรหารจตและการเจรญปญญานน ตองอาศย

การประพฤตปฏบตเปนประจำาสมำาเสมอจงจะเกดผลด

อยางเตมท ในระยะแรกนนควรเรมฝกโดยใชเวลานอยๆ

กอน เชน 5 นาท 10 นาท เปนตน แลวจงคอยเพมขน

กอนจะเรมบำาเพญสมาธใหกราบพระรตนตรย 3 ครง

กอนแลวจงคอยเรมนง เมอนงสมาธเสรจใหแผเมตตา

และกรดนำาดวยทกครง เพอขจดความเหนแกตว

17

5. ประโยชนของก�รบรห�รจตและเจรญปญญ�

ตวอยางเชน

1) ทำ�ใหจตใจสบ�ย ไมเครยดหรอวตกกงวล

2) นอนหลบง�ย หลบสนท ไมฝนร�ย

3) มคว�มกระฉบกระเฉงคลองแคลว

4) มประสทธภ�พในก�รเรยนหรอก�รทำ�ง�น

6. วธก�รยน ก�รเดน ก�รนง และก�รนอนอย�งมสต

สตเปนสงสำาคญสำาหรบชวตเรา หากเราขาดสตอาจ

ถงแกความตายได

การฝกสต สามารถทำาไดในทกเวลาและทกสถานท

ซงแลวแตผตองการฝกจะสะดวก การฝกสตอาจเรม

ฝกจากการยน การเดน การนง และการนอน ซงเปน

อรยาบถททกคนคนเคยในชวตประจำาวนอยแลว

1) ฝกก�รยนอย�งมสต ใหกำาหนดรวา ตนเองกำาลง

ยนอยทใดเวลาใด

2) ฝกก�รเดนอย�งมสต ใหกำาหนดรวา ตนเอง

กำาลงเดนอย กาวเทาซายกใหกำาหนดรวาเทาซาย กาว

เทาขวากใหกำาหนดรวาเทาขวา

3) ฝกก�รนงอย�งมสต ใหกำาหนดรวา ตนกำาลงนง

อย ควรนงตวตรง และกำาหนดลมหายใจเขา-ออก อยาง

ชาๆ

4) ฝกก�รนอนอย�งมสต ใหกำาหนดรวา ตนเอง

กำาลงนอนอย การนอนอยางมสต พระพทธเจาทรง

ชแนะใหนอนในทาสหไสยา คอ นอนคะแคงขวา ซง

เปนทานอนทสภาพ 7 วธฝกกำาหนดรความรสก

7. วธฝกใหมสม�ธในก�รฟง อ�น คด ถ�ม และเขยน

การปฏบตหนาทการงาน การศกษาเลาเรยน ตลอด

จนการดำาเนนชวตประจำาวนทวไป จำาเปนตองใชทกษะ

ในการฟง อาน คด ถาม และเขยน การทจะสามารถ

ใชทกษะดงกลาวไดอยางมประสทธภาพจะตองอาศย

สมาธเปนตวชวย ซงสมาธเกดขนไดจากการฝกฝน

ตนเอง ดงน

1) ฝกใหมสม�ธในก�รฟง คอ การตงใจฟงจนทำาให

เกดความรและเขาใจในสงทฟง

2) ฝกใหมสม�ธในก�รอ�น คอ การตงใจอานม

จตใจสงบ ไมคดฟงซาน ทำาใหอานไดเขาใจและอานได

รวดเรว

3) ฝกใหมสม�ธในก�รคด คอ การนำาสงทไดฟงและ

อานมาคดพจารณาหาเหตผลจนเขาใจแจมแจง

4) ฝกใหมสม�ธในก�รถ�ม คอ การถามในสงทนำา

มาคดแลว แตไมเขาใจ ถามดวยความอยากศกษาให

เขาใจ ใชถอยคำาและภาษาทสภาพในการถาม ถามตรง

ประเดน และถามในสงทมประโยชน

5) ฝกใหมสม�ธในก�รเขยน คอ การจดบนทกสง

ทไดฟง อาน คด และถาม เพอไมใหลม โดยตองเขยน

อยางตงใจ และมระเบยบ

การตงใจอานหนงสอ จะทำ ใหจดจำ เรองทอานไดด

18

ศาสนกชนทดและศาสนพธนาร

19

2. ก�รปฏบตตนในขณะฟงธรรม

การฟงธรรม หรอการทเรานยมเรยกกนทวไปวา การ

ฟงเทศน เปนประเพณทมกจะมในงานตางๆ ทงทเปน

งานมงคลและงานอวมงคล การฟงธรรมนนถอเปนการ

เผยแผพระพทธศาสนา เนองจากเปนการนำาธรรมะใน

ทางพระพทธศาสนามาแสดง เพอใหผฟงนำาไปปฏบต

ในชวตประจำาวนอยางถกตอง จงทำาใหเกดความสขทง

ตอตนเอง ตอครอบครว รวมทงสงผลดตอสงคมและ

ประเทศชาต

3. ก�รปฏบตต�มแนวท�งของพทธศ�สนกชนเพอ

ประโยชนตอศ�สน�

1) ก�รศกษ�ห�คว�มร ชาวพทธทดควรศกษา

หาความรทงทางโลกและทางธรรม เพอนำาไปใชในการ

ประกอบอาชพและสามารถปฏบตตนไดถกตองตาม

หลกธรรมของพระพทธศาสนา

2) ก�รปฏบตต�มหลกธรรม ประเพณและพธกรรม

ทางศาสนา การปฏบตตามหลกธรรมสามารถปฏบต

ไดหลายประการ เชน รกษาศล 5 ใหครบถวน เมอพบ

วาตนยงมความบกพรองในศลขอใดกพยายามแกไข

ปรบปรงตนเอง เปนตน

การเขารวมพธกรรมและประเพณทางศาสนา

สามารถปฏบตไดหลายประการ เชน การทำาบญ

ตกบาตรโดยปฏบตอยางสมำาเสมอทกวน การไปทำาบญ

ทวดในวนสำาคญทางพระพทธศาสนา เปนตน

3) ก�รเผยแผศ�สน� พทธศาสนกชนสามารถชวย

เผยแผศาสนาไดดวยวธการตางๆ เชน นำาธรรมะมา

ปฏบตเปนตวอยางแกผอน อธบายธรรมะใหผฟงทยงไม

เขาใจใหเขาใจยงขน บรจาคทรพยตามกำาลงเพอบำารง

พระพทธศาสนา เปนตน

4) ก�รปกปองศ�สน� ศาสนกชนทดควรทำาหนาท

ปกปองพระพทธศาสนา เชน การแจงขาวสารเมอได

พบเหนวามการกระทำาททำาใหพระพทธศาสนาเกด

ความเสยหาย ใหขาวสารและคำาอธบายทถกตองแกผท

ยงเขาใจพระพทธศาสนาไมถกตอง เปนตน

20

1 ศาสนสถาน และการปฏบตตนท

เหมาะสมเมออยในศาสนสถาน1. คว�มรเบองตนเกยวกบสถ�นทต�งๆภ�ยในวด

วดเปนศาสนสถานของพระพทธศาสนา เพราะเปน

ทอยอาศยของพระภกษและสามเณร รวมทงยงเปน

สถานทสำาหรบพทธศาสนกชนมาประกอบพธกรรมทาง

ศาสนา เชน ตกบาตร รกษาศล ฟงธรรม เปนตน วด

ประกอบไปดวยโบสถวหาร ศาลาการเปรยญ หอสวด

มนต กฏ โรงเรยนพระปรยตธรรม หอสมด หอพระ

ไตรปฎก สงกอสรางเหลาน แบงออกเปนเขตพทธาวาส

และเขตสงฆวาส

2. ก�รปฏบตตนทเหม�ะสมภ�ยในวด

1) ก�รแตงก�ย เมอไปวดเราควรแตงกายดวย

เสอผาทมสขาวหรอสออนๆ ไมควรใชสฉดฉาด เนอผา

ตองไมบางจนเกนไป ควรใสเสอผาหลวมๆ เพอสะดวก

ในการกราบหรอทำาสมาธ สตรไมควรนงกระโปรงสน

หรอใสกางเกงขาสน ไมควรแตงกายนำาแฟชนหรอ

ประดบเครองแตงกายมากจนเกนไป

2) ก�รสำ�รวมใจ ขณะพระสงฆกำาลงแสดงพระธรรม

เทศนาหรอใหศล ควรตงใจฟงอยางสำารวมและมสมาธ

3) ก�รสำ�รวมก�ยและว�จ� ไมกระทำาการทจะ

เปนการรบกวน การประกอบศาสนพธของผอน

2 มารยาทของศาสนกชน 1. ก�รถว�ยของแกพระสงฆ

ก�รถว�ยของแกพระสงฆ หรอก�รประเคน คอ

การยกสงของอนควรถวายใหแกพระภกษ

องคประกอบของการประเคน คอ ของทจะประเคน

ตองเปนของทคนเดยวพอยกได ไมหนกมาก หรอม

ขนาดใหญเกนไป ผประเคนควรนงหางประมาณ 1

ศอก พอทจะเออมประเคนของได

การทำ บญตกบาตรเปนการเขารวมพธกรรมทางศาสนา ทชวยสบตออายพระพทธศาสนา

3 พธกรรมสำาคญของศาสนา พธกรรมสำาคญของพระพทธศาสนามหลายพธ 1. ก�รอ�ร�ธน�ศล อ�ร�ธน�ธรรม และอ�ร�ธน�

พระปรตร

ก�รอ�ร�ธน� คอ การกลาวเชอเชญใหพระภกษ

สงฆในพธใหศล สวดพระปรตรหรอแสดงธรรม ซงถอ

เปนธรรมเนยมดงเดมทจะตองมการอาราธนาศลกอน

จงจะทำาการประกอบพธกรรมนน ซงการอาราธนาศล

ทถอเปนธรรมเนยมปฏบต แบงได 3 กรณ ไดแก การ

อาราธนาศล อาราธนาธรรม และอาราธนาพระปรตร

ซงชาวพทธควรฝกปฏบตใหถกตอง เนองจากตองนำามา

ใชปฏบตอยเสมอ

คำ�อ�ร�น�ศล 5

มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะณตถายะ, ตสะระเณนะ

สะหะ ปญจะ สลาน ยาจามะ.

ทตยมป มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะณตถายะ, ตสะ

ระเณนะ สะหะ ปญจะ สลาน ยาจามะ.

ตะตยมป มะยง ภนเต, วสง วสง รกขณตถายะ, ตสะ

ระเณนะ สะหะ ปญจะ สลาน ยาจามะ.

คำ�อ�ร�ธน�ธรรม

พรหมา จะ โลกาธปะต สะหมปะต กตอญชะล อนธ

วะรง อะยาจะถะ สนตธะ สตตาปปะระชกขะชาตกา

เทเสต ธมมง อะนกมปมง ปะชง

คำ�อ�ร�ธน�พระปรตร

วปตตปะฏพาหายะ สพพะสมปตตสทธยา

สพพะทกขะวนาสายะ ปะรตตง พรถะ มงคะลง.

วปตตปะฏพาหายะ สพพะสมปตต สทธยา

สพพะภะยะวนาสายะ ปะรตตง พรถะ มงคะลง.

วปตตปะฏพาหายะ สพพะสมปตต สทธยา

สพพะโรคะวนาสายะ ปะรตตง พรถะ มงคะลง.

2. ก�รบวช

การบวชเปนศาสนาพธทเปนพทธบญญต คอ

พระพทธเจาทรงวางกฎขอบงคบไว ไดแก

1) ก�รบรรพช� หมายถง การบวชเปนสามเณร

ผทจะบวชตองมอายตงแต 7 ปขนไปและมคณสมบต

อนตามทกำาหนดไวอยางครบถวน เมอเขาบรรพชาแลว

ตองประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนยอยางเครงครด

และรกษาศล 10 ขอ

2) ก�รอปสมบท หมายถง การบวชเปนพระภกษ

สงฆ ซงผทจะบวชตองมอายตงแต 20 ปขนไปและ

มคณสมบตอนทกำาหนดไวอยางครบถวน เมอเขา

อปสมบทแลว ตองปฏบตตามพระธรรมวนยและรกษา

ศล 227 ขอ

การบวช ถอเปนการสรางบญกศลอนยงใหญตามหลกความเชอของชาวพทธ

21

3. พธทอดผ�ป�

ผาปา ในสมยพทธกาลเรยกวา ผาบงสกลวจร เปน

ผาเปอนฝนทไมมเจาของ เปนผาทอยตามปาดง ปาชา

ผาเชนนน พระภกษเกบเอามาเยบตอกน นำาไปซกฟอก

แลวยอมดวยนำาฝาด ทำาเปนเครองนงหม เรยกวา

ผาบงสกลจวร

การทอดผาปาสามารถทอดไดตลอดทงป เวลาใด

แลวแตสะดวก โดยมจดมงหมายเพอเปนการบำารง

พระสงฆ บำารงศาสนสถาน และสรางความสามคคของ

คนในชมชน ซงรปแบบการทอดผาปาในประเทศไทยม

หลายแบบ เชน ผาปาสามคค เปนตน

ขนตอนก�รว�งผ�ป� มขนตอนในก�รปฏบตดงน

(1) จดกองผาปาวางไวในทเหมาะสม

(2) นมนตพระภกษ 1 รปขนไป

(3) ทายกเปนผกลาวคำาบชาพระรตนตรย คำา

นมสการ พระรตนตรย และอาราธนาศล

(4) พระภกษใหศล

(5) ผรวมพธสมาทานศล

(6) ทายกกลาวนำาคำาถวายผาปา

(7) พระภกษชกผาปาและสวดอนโมทนา

(8) ประธานในพธทำาการกรวดนำาและรบพร เสรจพธ

4. พธทอดกฐน

คำาวา กฐน แปลวา กรอบไมหรอสะดง สำาหรบขงผา

เยบจวรของภกษ เพราะในสมยพทธกาลภกษจะตองนำา

ผามาตดเยบเปนจวรเอง ไมมสำาเรจรปอยางในปจจบน

ซงการถวายผากฐนเปนพทธานญาตพเศษทโปรดให

ทำาเปนสงฆ เพอขยายเวลาการทำาจวรของภกษใหยาว

ออกไปตามกำาหนด คอ ตงแต วนแรม 1 คำา เดอน 11

จนถงกลางเดอน 12

กฐนมอย 2 ลกษณะ คอ จลกฐน เปนกฐนทตองทำา

ทกอยางใหเสรจภายใน 1 วน มหากฐน เปนกฐนทม

ปจจยไทยธรรมมาก ใชเวลาเตรยมการหลายวน โดยม

เจตนาเพอหาเงนมาพฒนาวด

ขนตอนในก�รทอดกฐน ก�รทอดกฐนควรปฏบตเปน

ขนตอน ดงน

(1) จองกฐนวดราษฎรวดใดวดหนงทตองการทอด

กฐน โดยจะตองไปแจงความประสงคใหทางวดทราบ

พรอมทงประกาศใหคนทวไปทราบ

(2) เมอจองกฐนเรยบรอยแลว จง

เตรยมผากฐนและเครองบรขาร เชน จวร

สงฆาฏ บาตร หมอน มง เสอ เปนตน

(3) จดตงองคกรกฐน กอนถงวนทอด

กฐน 1 วน เจา-ภาพจะตงองคกฐนและ

เชญแขกมารวมงานฉลองการทอดกฐน

22

(4) ขนถวายกฐน พอถงวนทอดกฐน เจาภาพจะตง

องคกฐนและเชญแขกมารวมงานฉลองการทอดกฐน

- ประธานของงานจดธปเทยนบชาพระรตนตรย

- ทายกกลาวอาราธนาศล ประธานและผรวมงาน

สมาทานศล

- ประธานถวายผากฐน โดยกลาวบทนมสการ

พระพทธเจา สามจบ และกลาวคำาถวายผากฐน

- ประธานประเคนผากฐนแกพระสงฆซงนงอยใน

ลำาดบท 2

- ประธานสงฆกลาวเผดยงสงฆ วา ผากฐนของผใด

และพจารณามอบให

- ประธานสงฆไดกลาวอนโมทนา ประธานในพธ

กรวดนำาเพออทศสวนกศล เปนอนเสรจพธ

5. ก�รแสดงตนเปนพทธม�มกะ

การแสดงตนเปนพทธมามกะ เปนสงทชาวพทธทก

คนควรกระทำา เพราะการแสดงตนเปนพทธมามกะ คอ

การประกาศตนวา ยอมรบนบถอพทธศาสนา รวมทง

ยอมรบพระพทธ พระธรรม และพระสงฆ เปนทพง

เปนทยดเหนยว และระลกถง

ชาวพทธทกคนสามารถแสดงตนเปนพทธมามกะไดไม

วาจะเปน คนชรา คนหนมสาว หรอเดกๆ ทสำาคญพระ

มหากษตรยไทยทกพระองค ทรงแสดงพระองคเปน

พทธมามกะดวยเชนกน

1) วตถประสงคของก�รแสดงตนเปนพทธม�มกะ

มดงน

(1) เพอใหมความมนคงในการเปนพทธบรษททด

(2) เพอใหจตมนคงตอหลกธรรมคำาสอน

(3) เพอเปนการชวยปลกฝงนสยชาวพทธทดใหกบเด

กๆ

2) ขนเตรยมก�ร การแสดงตนเปนพทธมามกะ ตอง

ทำาตอหนาพระสงฆหรอในทประชมสงฆ โดยครนำาราย

ชอนกเรยนทเขาพธแสดงตน เปนพทธมามกะพรอม

ดอกไมธปเทยนใสพาน ไปถวายพระอาจารยทเปน

ประธานในพธนน พรอมทงแจงการทำากจกรรมใหทา

นทราบ เพอใหทานจดพระภกษเขาทำาพธ จากนนจง

จดเตรยมอปกรณตางๆ เพอใชในพธ ไดแก โตะหมบชา

พระพทธรป ดอกไมธปเทยน และบตรพทธมามกะทจะ

มอบใหแกผแสดงตน

3) ขนพธก�ร มดงน

(1) นมนตพระสงฆเขาสพธ

(2) ผแทนนกเรยนจดธปเทยนทโตะหมบชา ผเขา

รวมพธทกคนสงบจตสงบใจ ระลกคณของพระรตนตรย

ทกคนกลาวคำาบชาพระรตนตรยตามผแทนนกเรยน

แลวกราบเบญจางคประดษฐ

(3) ผแทนนกเรยนถวายเครองสกการะ และรายชอ

ของผทเขารวมพธแกพระสงฆ

(4) ทกคนกลาวคำานมสการพระพทธเจาสามจบจาก

นนกลาวคำาขอแสดงตนเปนพทธมามกะพรอมๆกน

(5) รบฟงโอวาทจากประธานสงฆ

(6) ผนำานกเรยนกลาวคำาอาราธนาศล 5

(7) พระสงฆสมาทานศล 5 จากนนใหผเขารวมพธ

กลาวตาม เปนตอนๆ

(8) พระสงฆกลาวอานสงสของศล

(9) ผเขารวมพธทกคนรบบตรพทธมามกะจาก

ประธาน-สงฆและถวายเครองไทยธรรมแกพระสงฆ

พระสงฆอนโมทนา ผรวมพธกรวดนำารบพร และกราบ

พระสงฆ 3 ครง เปนอนเสรจพธ

23

6. ระเบยบพธในก�รทำ�บญง�นอวมงคล

พธทำ�บญง�นอวมงคล หมายถง พธททำาใหเกด

ความ-เจรญโดยปรารภเหตไมด เปนการทำาบญเพอ

กลบสงชวรายใหกลายเปนด และใหเกดสรมงคลตอไป

ระเบยบพธก�รทำ�บญในง�นอวมงคล มดงน

(1) งานอวมงคล เชน งานศพ งานทำาบญอฐของผ

ตาย เปนตน การทำาบญเกยวกบงานศพจะมการจด

บรเวณพธเชนเดยวกบงานมงคลแตตางกน คอ ใน

บรเวณนนจะตองจดตงอยตรงกลางใหเหนเดนพอ

สมควร ไมควรจดตงรวมกบทตงพระพทธรปบชา

(2) งานอวมงคล ไมนยมวงสายสญจน รวมทงไม

ตองตงขนนำาพระพทธมนตอยางงานมงคล มแตผา

ภษาโยงหรอใชสายสญจนแทน โดยโยงจากศพหรอ

อฐมาใหพระสงฆพจารณา และทอดผาบงสกลเทานน

(3) การอาราธนาในการสวดมนต เนองจากในงาน

อวมงคลนนมการอาราธนาศล และรบศล แตไมมการ

อาราธนาพระปรตร สำาหรบการทอดผาบงสกลทำาตอน

ทายพธ เมอพระสงฆสวดพระพทธมนตจบหรอฉนเสรจ

แลว ใหทอดสายภษาโยงหรอคลดายสายสญจนทหนา

พระสงฆโดยทไมตองประเคนใหพระสงฆ เมอเสรจแลว

จงประนมมอไหวหนงครง พระสงฆกจะพจารณาและ

ชกผาบงสกลเอง จากนนใหพบผาภษาโยงหรอมวนดาย

สายสญจนกลบท เปนอนเสรจพธ

7. วนสำ�คญท�งพระพทธศ�สน�

ชาวพทธทดควรปฏบตตามหลกธรรมทกวน และใน

วนสำาคญทางพระพทธศาสนาควรประพฤตใหดมากขน

เพอเปนการถวายเปนพทธบชา

วนม�ฆบช�

วนขน 15 คำา เดอน 3

พระพทธเจาทรงแสดงโอวาทปาฏโมกข

วนวส�ขบช�

วนขน 15 คำา เดอน 6

ตรงกบวนประสต ตรสร และปรนพพาน

วนอฏฐมบช�

วนแรม 8 คำา เดอน 6

ถวายพระเพลงพระพทธสรระ

วนอ�ส�ฬหบช�

วนขน 15 เดอน 8

แสดงปฐมเทศนา

วนธรรมสวนะ

วน 8 คำาและ 15 คำา ของทกเดอน

ถอเปนวนประชมฟงธรรม

วนเข�พรรษ�และวนออกพรรษ�

เรมตงแตวนแรม 1 คำา เดอน 8

จนถงวนขน 15 คำา เดอน 11 พระสงฆจำาพรรษา

ก�รปฏบตตนในวนสำ�คญท�งพระพทธศ�สน�

- รกษาศล

- ทำาบญตกบาตร

- ฟงและสนทนาธรรม

- บำาเพญประโยชน

- ตกบาตรเทโว (เฉพาะวนออกพรรษา)

- นงสมาธ

- สวดมนต ระลกถงคณพระรตนตรย

- เวยนเทยน

(วนมาฆบชา วนวสาขบชา และวนอาสาฬหบชา)

- หลอเทยนพรรษาและถวายผาอาบนำาฝน

(เฉพาะวนเขาพรรษา)

24

8. ประโยชนของก�รเข�รวมในศ�สนพธ พธกรรม

และวนสำ�คญท�งพระพทธศ�สน�

การเขารวมในศาสนพธ พธกรรม และวนสำาคญทาง

พระพทธศาสนา มประโยชน ดงน

(1) ชวยขดเกลากเลสในจตใจใหบางเบาลง

(2) เกดความสมครสมานสามคค

(3) เปนแบบอยางทดของพทธศาสนกชน

(4) เปนการชวยทำานบำารงเกอหนนใหพระพทธ

ศาสนามความเจรญรงเรองมนคงยงขน

(5) กอใหเกดความสงบสขในการดำาเนนชวต

ในวนสำ คญทางพระพทธศาสนา ชาวพทธควรไปรวมปฏบตศาสนกจทวด เชน เวยนเทยน เปนตน

4 พธกรรมสำาคญของ

ศาสนาครสต

พธกรรมสำาคญของศาสนาครสต เรยกวา พธรบ

ศลศกดสทธ ซงม 7 ประการ คอ

1. พธศลล�งบ�ปหรอพธศลจม

เปนพธกรรมแรกทผนบถอศาสนาครสตจะตองรบ

เพอแสดงตนเปนชาว

ครสต เปนการลาง

บาปและมลทนตางๆ

เพราะชาวครสตเชอ

วามนษยทกคนมบาป

ตดตวมาแตกำาเนด

2. พธศลกำ�ลง

เปนพธยนยนความเชอและแสดงตนเปนชาวครสต

โดยสมบรณ

3. พธศลแกบ�ป

เปนพธกรรมทชาว

ครสตจะตองไปสารภาพ

บาปกบบาทหลวงใน

ฐานะททานนนเปน

ตวแทนของพระเจา และ

จะเปน ผยกบาปนนให

จากนนจงจะรบศลมหา

สนทได

4. พธศลมห�สนท

เปนพธกรรมทสำาคญ โดยมสญลกษณทสำาคญคอ

แผนปงและเหลาองนทแทนพระกายและพระโลหตของ

พระเยซ ซงศรสตศาสนกชน จะไดรบจากบาทหลวงใน

พธมสซาบชาขอบพระคณ และชาวครสตจะตองไปฟง

มสซาในโบสถทกวนอาทตย

5. พธศลเจมคนไข

เปนพธทจะเจมคนไขดวยนำาเสก โดยมบาทหลวงเปน

ผทำาพธเพอสรางกำาลงใจใหแกผปวย

6. พธศลอนกรมหรอพธศลบวช

เปนพธบวชสำาหรบผทจะเปนบาทหลวง ซงเปนผทได

รบการคดเลอกใหกระทำาหนาทเปนผประกอบพธกรรม

ทางศาสนา

7. พธศลสมรส

เปนพธการแตงงานของหญงและชาย โดยม

บาทหลวงเปนประธาน เปนพยานทางศาสนา และ

เปนผประกอบพธใหในโบสถ สำาหรบพธแตงงาน

เปนเครองหมายแสดงวา พระเจาเปนผกระชบความ

สมพนธของชายหญงคนน พวกเขาจะไมแยกจากกน

จนกวาฝายหนงฝายใดจะสนชวต

25

ศลแกบาป เปนการสารภาพบาปตอบาปหลวง

ครสตศาสนกชนทกคนจะตองรบศลลางบาป ซงสวนใหญจะรบตงแตยงเปนทารก

5 พธกรรมสำาคญของ

ศาสนาอสลาม ศาสนาอสลามนนเปนศาสนาทไมมนกบวช

เปนผประกอบพธกรรมแตมสลมทกคนเปนทง

ฆราวาสและเปนนกบวชอยในคนคนเดยวกนและ

ถอหลกการของศาสนาเปนธรรมนญสงสดในการ

ดำารงชวตพธกรรมสำาคญของศาสนาอสลาม ไดแก 1.ก�รละหม�ด

เปนการแสดงถงความจงรกภกดในความเมตตา

กรณาของอลเลาะห ซงจะตองปฏบตทกวน วนละ 5

เวลา คอ กอนฟาสาง บาย เยน หวคำา และกลางคน

และการละหมาดจะชวยสกดกนความคดและกระทำาท

ไมดไมงามตางๆ อยางเปนระบบตอเนองในรอบวน

2. พธถอศลอด

เปนการละเวนจากการกน การดม การเสพ การ

รวมเพศ การนนทา ตลอดจนการประพฤตทผดบาป

ทกอยาง จะกระทำาในเดอนรอมฎอนเปนเวลา 1 เดอน

ทงนเพอเปนการชำาระจตใจใหบรสทธ ฝกความอดทน

ตอการยวยวนของกเลส

3. พธฮจญ

เปนการไปทำาศาสนกจ ณ นครเมกกะ ประเทศ

ซาอดอาระเบย ซงถอเปนขอกำาหนดประการหนงทอล

เลาะหทรงบญญตไวใหแกมสลม คณสมบตของผทไป

ประ-กอบพธฮจญ คอ ตองเปนมสลม บรรลศาสนภาวะ

มสตปญญาสมบรณ มความสามารถ เชน มทนทรพย

เพยงพอ มสขภาพแขงแรง มการเดนทางทปลอดภย

การละหมาดเปนพธกรรมหนงของศาสนาอสลาม

6 พธกรรมสำาคญของศาสนา

พราหมณ-ฮนด ชาวฮนดจะมพธกรรมแบงเปน 4 หมวด ดงน1. กฎสำ�หรบวรรณะ

1) ก�รแตงง�น จะแตงงานกบคนนอกวรรณะไมได

2) อ�ห�รทรบประท�น จะมขอกำาหนดวาสงใดกน

ไดหรอไมได คนในวรรณะทตำากวาจะปรงอาหารใหคน

วรรณะทสงกวากนไมได

3) อ�ชพ ตองประกอบอาชพตามกำาหนดของแตละ

วรรณะ

4) เคหสถ�นทอย ในกฎเดมหามมถนฐานบานชอง

นอกเขตประเทศอนเดย หามเดนเรอในทะเล แตใน

ปจจบนไมคอยยดถอปฏบตกน

2. พธประจำ�บ�นหรอพธสงสก�ร

เปนพธกรรมททำาใหบรสทธ ซงผทอยใน

วรรณะพราหมณ กษตรย และแพศย จะ

ตองปฏบตตาม มอย 12 อยาง ดงน

พธสงสก�ร

(1) พธตงครรภ

(2) พธเมอเดกมปราณ

(3) พธแยกหญงตงครรภ

(4) พธคลอดบตร

(5) พธตงชอเดก

(6) พธนำาเดกออกไปดดวงอาทตย

(7) พธปอนขาว

(8) พธโกนผม

(9) พธตดผม

(10) พธเรมการศกษา

(11) พธกลบเขาบาน

(12) พธแตงงาน

26

3. พธศร�ทธ

เปนพธทำาบญอยางหนงทลกหลานทำาบญอทศใหแก

บดามารดาหรอบรรพบรษทลวงลบไปแลว จะกระทำา

กนในเดอน 10 ตงแตวนแรม 1 คำา จนถงวนแรม 15

คำา การทำาบญน เรยกวา ทำาปณฑะ ซงหมายถง กอน

ขาวทจะถวายอทศใหแกผทลวงลบ

4. พธบช�เทวด�

ถาเปนผทอยในวรรณะสงจะมพธสวดมนตภาวนา

อาบนำาเพอชำาระรางกาย และสงเวยเทวดาทกวน และ

ในวนศกดสทธจะไปนมสการบำาเพญกศลในเทวาลย แต

ถาเปนผทอยในวรรณะตำาจะปฏบตแตกตางออกไป

7 พธกรรมสำาคญของศาสนาซกข พธกรรมสำาคญของศาสนาซกข ไดแก1. พธสงคต

เปนพธชมนมของผนบถอศาสนาซกข ซงทกคนจะ

มการปฏบตอยางเทาเทยมกน จะไมมใครไดรบการ

ยกเวนเปนพเศษ เชน ตองตกนำาเชดรองเทาดวยตนเอง

เปนตน

27

2. พธอมฤตสงกส�ร

เปนพธในการรบคนเขาสศาสนาซกข ซงจะใชหลก

แหงความเสมอภาคกนและไมรงเกยจกน

3. พธป�หล

เปนพธลางบาป หลงจากผานพธปาหลแลว ผชายจะ

มชอลงทายวา “สงห” หรอ “ซงซ” หมายถง ความเขม

แขงดงเชนสงโต สวนผหญงจะมชอลงทายวา “เการ”

หมายถง เจาหญง เมอเสรจพธแลวจะไดรบ กกะ

กกะ ไดแก สงทขนตนดวยตวอกษร “ก” 5 ประก�ร

ไดแก

เกศ : ตองไวผมยาว โดยไมตดหรอโกนเดดขาด

กงฆ� : ตองมหวตดทผม

กฉ� : ตองสวมกางเกงขาสนชนใน

กร� : ตองสวมกำาไลททำาดวยเหลกไวทขอมอขางขวา

กรป�น : ตองพกกรชตดตว

ศ�สน�พทธ

ศ�สน�ครสต

ศ�สน�อสล�ม

ศ�สน�พร�หมณ-ฮนด

ศ�สน�ซกขลวนแลวสอนใหทกคนเปนคนดของสงคม

ขอขอบคณทม� :

เย�วลกษณ อกษรและคณะ, 2551, หนงสอเรยนร�ยวช�พนฐ�น สงคมศกษ� ศ�สน�และวฒนธรรม ชนประถมศกษ�ปท 6, กรงเทพฯ :

สำ�นกพมพไทยรมเกล�, หน� 3-40.

สเทพ จตรชน และคณะ, 2551, หนงสอเรยนร�ยวช�พนฐ�น สงคมศกษ� ศ�สน�และวฒนธรรม ชนประถมศกษ�ปท 6, กรงเทพฯ : สำ�นก

พมพวฒน�พทนช, หน� 23-41.

จงจรส แจมจนทร, 2551, หนงสอเรยนร�ยวช�พนฐ�น สงคมศกษ� ศ�สน�และวฒนธรรม ชนประถมศกษ�ปท 6, กรงเทพฯ :

สำ�นกพมพไทยรมเกล�, หน� 4-29.