บทท�� 8วั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั�และการแปรร�ป

วั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั�และการแปรร�ป

ในบทน��น�กศึ�กษาจะไดิ!เร�ยนร�!เก��ยวัก�บวั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั�ท��ใช้!เป%นอาหารสั�ตวั�เคี้��ยวัเอ'�อง การแบ)งประเภทของวั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั� การปร�บปรงคี้ณภาพ การเก.บร�กษา และการแปรร�ปวั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั� รวัมถุ�งสัารพ�ษหร'อสัารต!านโภช้นะท��สั1าคี้�ญในอาหารสั�ตวั�เคี้��ยวัเอ'�อง

วั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั�คี้'ออะไร

คี้'อ สัารต)างๆ ท��สัามาถุน1ามาใช้!เป%นอาหารสั�ตวั� (feed) ไดิ! เน'�องจากม�โภช้นะท��เป%นประโยช้น�ต)อ

สั�ตวั� ในอาหารสั�ตวั�อาจประกอบดิ!วัยวั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั�

เพ�ยงช้น�ดิเดิ�ยวัหร'อมากกวั)า 1 ช้น�ดิมาผสัมรวัมก�น เพ'�อให!ม�โภช้นะต)างๆตามคี้วัามต!องการของสั�ตวั�ไดิ!

วั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั�แต)ละช้น�ดิจะม�โภช้นะเป%นสั)วันประกอบในปร�มาณท��แตกต)างก�นไป

องคี้�ประกอบทางเคี้ม�ของอาหาร

อาหาร

น1�า

วั�ตถุแห!ง

อน�นทร�ย�สัาร

โปรต�นคี้าร�โบไฮเ

ดิรตไขม�น

ไวัตาม�นเถุ!า

อ�นทร�ย�สัาร

หน!าท��ของโภช้นะ

แหล)งพล�งงาน

ไม)ให!พล�งงาน

โภช้นะ

หน!าท��คี้าร�โบไฮเ

ดิรต โปรต�นไขม�นน1�า แร)

ธาตไวัตาม�น

การเก�ดิปฏิ�ก�ร�ยาทางเคี้ม�ในร)างกาย

ดิ1ารงช้�พ เจร�ญเต�บโตให!

ผลผล�ตสั'บพ�นธ�

วั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั�ม� 2 ประเภท1.อาหารหยาบ (roughage) : วั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั�

หร'ออาหารสั�ตวั�ท��ม�ล�กษณะฟ่9าม (bulky) ม�ปร�มาตรสั�ง แต)ม�น1�าหน�กน!อย ม�ปร�มาณเย'�อใย (crude fiber) สั�งกวั)า % 18 และ ม�โภช้นะท��ย)อยไดิ!ต1�า เช้)นหญ!า และถุ��วัอาหารสั�ตวั�

2.อาหารข!น (concentrate) : วั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั�หร'ออาหารสั�ตวั�ท��ม�เย'�อใยต1�ากวั)า 18% หร'อไม)เก�น 18

% และม�โภช้นะท��ย)อยไดิ!สั�งเช้)น ร1าละเอ�ยดิ ม�นเสั!น กากถุ��วัเหล'อง

อาหารผสัมเสัร.จ (total mixed ration, TMR) คี้'ออาหารผสัมท��น1าอาหารข!นรวัมก�บอาหารหยาบ ม�ข!อจ1าก�ดิอะไรบ!าง

อาหารหยาบแบ)งออกเป%น 3 ประเภท

อาหารหยาบสัดิ (pasture and greenforage)เช้)นหญ!าและถุ��วัอาหารสั�ตวั�

อาหารหยาบแห!ง (dry forage and roughage) เช้)น หญ!าแห!ง ฟ่างข!าวั(กล)มของ

วั�สัดิเศึษเหล'อทางการเกษตร ) ม�คี้ณคี้)าทางอาหารต1�า ม�เย'�อใยโดิยเฉพาะสั)วันของผน�งเซลล�สั�ง

อาหารหยาบหม�ก (silage) เช้)นข!าวัโพดิหม�ก หญ!าหม�ก

อาหารหยาบสัดิ (pasture and green forage)คี้'ออะไรพ'ช้อาหารสั�ตวั�ช้น�ดิต)างๆ ท��งท��

ต�ดิสัดิมาให!ก�น หร'อพ'ช้อาหารสั�ตวั�ท��อย�)ในแปลงหญ!า(pasture) ท��สั�ตวั�เข!าไปแทะเล.มเอง

Soilage ไม)ใช้) silage แปลงหญ!าหร'อท)งหญ!า ม� 2

ช้น�ดิ: แปลงหญ!าธรรมช้าต�(natural pasture) : แปลงหญ!าท��ปล�กสัร!างข��นมา (cultivated pasture)

แปลงหญ!าก�นน�

หญ!าหร'อถุ��วัท��ปล�กคี้วัรม�คี้ณสัมบ�ต�อย)างไร

1.เป%นพ'ช้ท��สั�ตวั�ช้อบก�น 2.ขยายพ�นธ�ไดิ!เร.วัหร'อหลายวั�ธ� เช้)นขยายพ�นธ�

ดิ!วัยเมล.ดิ และใช้!ท)อนพ�นธ�3.ม�คี้ณคี้)าทางอาหารสั�ง : ม�CPสั�ง และ ADF

และ ADL ต1�า4.เป%นพ'ช้ท��ให!ผลผล�ตต)อพ'�นท��สั�ง5.ม�คี้วัามทนทานต)อการเหย�ยบย1�าไดิ!ดิ� แตกต�วัเร.วั

จะใช้!ประโยช้น�จากอาหารหยาบสัดิอย)างไร 1.ปล)อยให!สั�ตวั�เข!าแทะเล.มในแปลงพ'ช้อาหารสั�ตวั� (grazing)

จะใช้!ประโยช้น�จากอาหารหยาบสัดิอย)างไร 2. ต�ดิพ'ช้อาหารสั�ตวั�จากแปลงเพ'�อน1ามาให!สั�ตวั�ก�นใน

คี้อก เก��ยวัหญ!า ต�ดิหญ!าดิ!วัยเคี้ร'�องม'อช้น�ดิต)างๆ

การต�ดิหญ!าในแปลงดิ!วัยเคี้ร'�องจ�กร

โคี้ท��เล��ยงข�งรวัมในคี้อก

จะใช้!ประโยช้น�จากอาหารหยาบสัดิอย)างไร

3. เก.บถุนอมพ'ช้ไวั!ใช้!ในช้)วังท��ขาดิแคี้ลน เช้)นท1าหญ!า แห!ง หร'อหญ!าหม�ก

พ'ช้อาหารสั�ตวั�ท��เก��ยวัเพ'�อเตร�ยมใช้!ท1าหญ!าแห!ง

อาหารหยาบแห!ง (dry forage and roughage)คี้'ออะไร

พ'ช้อาหารสั�ตวั�ท��น1ามาท1าแห!งดิ!วัยวั�ธ�ต)างๆ เร�ยกวั)าหญ!าแห!ง (hay)

รวัมถุ�งเศึษเหล'อจากการเกษตร เช้)น ฟ่างข!าวั ต!นข!าวัโพดิหล�งเก.บเมล.ดิ ซ�งข!าวัโพดิ เปล'อกฝั>กถุ��วัเหล'องต!นถุ��วัเหล'อง ต!นถุ��วัล�สัง เป%นต!น

จะใช้!อาหารหยาบแห!งท��ม�คี้ณภาพต1�าให!เก�ดิประโยช้น�อย)างไร

1 การปร�บปรงคี้ณคี้)าทางอาหารของอาหารหยาบแห!ง

2.การเสัร�มแหล)งแหล)งพล�งงานให!จล�นทร�ย�ในการเพ��มประช้ากร เช้)นการเสัร�มกากน1�าตาล ร1าละเอ�ยดิ อาหารข!น

3.การเสัร�มแหล)งโปรต�น หร'อการเสัร�มโปรต�นไหลผ)าน (bypass protein) เช้)นใบกระถุ�น ใบกระถุ�นเทพา หร'อเสัร�ม NPN

การปร�บปรงคี้ณคี้)าทางอาหารของอาหารหยาบแห!ง

ก.วั�ธ�กล (mechanical treatment) เช้)นท1าให!

ม�ขนาดิเล.กลง หร'อแช้)น1�า ข.วั�ธ�ทางเคี้ม�

(chemical treatment) หร'อใช้!สัารเคี้ม�เช้)นแช้)ฟ่างข!าวัในสัารละลายNaOH, KOH, NH4OH การใช้!ก?าซ NH

3 เป%นต!น

การปร�บปรงคี้ณคี้)าทางอาหารของอาหารหยาบแห!ง(ต)อ)

คี้.วั�ธ�กลร)วัมก�บวั�ธ�ทางเคี้ม� (mechanical and chemical treatment)

ง.วั�ธ�ทางช้�วัวั�ทยา (biological treatment) เป%นการใช้!เอนไซม�จากเช้'�อ

รา และเห.ดิในการย)อยพ�นธะของล�กน�นท��เกาะก�บเซลล�โลสัหร'อเฮม�เซลล�โลสั

หญ!าแห!ง หร'อ เฮย� (hay)คี้'ออะไร

พ'ช้อาหารสั�ตวั�ท��ต�ดิมาท1าให!แห!งให!ม�คี้วัามช้'�นเหล'ออย�)ไม)เก�น 15%

ท1าหญ!าแห!งจากหญ!า ถุ��วัหร'อจากหญ!าผสัมถุ��วัก.ไดิ! พ'ช้คี้วัรเป%นพ'ช้ท��ม�ใบมาก ใบม�ขนาดิเล.ก และม�ล1าต!นท��ไม)

อวับน1�า วั�ธ�ในการท1าแห!งม� 3 วั�ธ�คี้'อ

: การต�ดิและตากให!แห!งในแปลง : การต�ดิแล!วัน1ามาผ��งให!แห!งในท��ร)ม : การต�ดิแล!วัน1ามาผ)านลมร!อน

หญ!าหม�ก (silage)คี้'ออะไร

: พ'ช้อาหารสั�ตวั�ท��เก.บเก��ยวัท��อายเหมาะสัม ม�คี้วัามช้'�นพอเหมาะ น1ามาหม�กเก.บร�กษาไวั!ในสัภาพสัญญากาศึภายในถุ�งหม�ก (silo)

หล�กสั1าคี้�ญ คี้'อ - เล'อกพ'ช้ท��ม�คี้วัามช้'�นเหมาะสัม (65-75%) - ม�คี้าร�โบไฮเดิรตท��ย)อยง)ายสั�ง - เก.บร�กษาในท��ท��ไม)ม�อากาศึให!เร.วัท��สัดิ

อาหารหยาบหม�กท��ดิ� คี้'อข!าวัโพดิหม�ก ข!าวัฟ่9างหม�ก และหญ!าหม�ก

อาจเร�ยกหญ!าหม�กวั)าอาหารหยาบหม�ก

Haylage คี้'ออะไร

: อาหารหยาบหม�กจากพ'ช้ท��ม�คี้วัามช้'�น 40 50– %เช้)น ต!นข!าวัโพดิหล�งจากเก.บฝั>ก หร'อเก.บเมล.ดิ

แล!วั ม�วั�ธ�การเช้)นเดิ�ยวัก�บการท1าอาหารหยาบหม�กท��วัไปต�ดิพ'ช้ให!ม�ขนาดิเล.กบรรจลงในถุ�งหม�กท��ม�หร'อถุงพลาสัต�กท1าให!อย�)ในสัภาพสัญญากาศึ เพ'�อให!เก�ดิขบวันการ

หม�กโดิยจล�นทร�ย�

ม�นเสั!น (cassavachips)คี้'ออะไร

คี้'อห�วัม�นสั1าปะหล�งสัดิท��น1ามาสั�บเป%นช้��นเล.กๆ แล!วัตากให!แห!ง

เป%นแหล)งพล�งงานราคี้าถุ�ก การเล'อกซ'�อ :ให!สั�งเกตการ

ปนปลอมจากทราย ก��ง และล1าต!นแห!ง และเช้'�อรา

การใช้!เป%นอาหารโคี้ไม)คี้วัรน1าไปบดิหร'อป9น เน'�องจากจะเป%นฝั9นมาก

ในภาคี้เหน'อก.หาซ'�อไดิ!ยาก

ม�นเสั!น

ม�นอ�ดิเม.ดิ

ใช้!ม�นเทศึ (sweet potato)ในอาหารโคี้ไดิ!หร'อไม)

ใช้!เป%นแหล)งพล�งงานในอาหารโคี้ไดิ! หาซ'�อไดิ!ในเขต ภาคี้เหน'อ

โดิยท��วัไปม�นเทศึจะเป%นอาหารพล�งงานสั1าหร�บ มนษย�

การน1าม�นเทศึมาใช้!เป%นอาหารโคี้ เล'อกช้)วังเวัลาท��ม�ราคี้าถุ�กใช้!ม�นท��ม�ขนาดิเล.ก คี้วัรม�การน1ามาแปรร�ปก)อน เช้)นการน1ามาตากแห!ง

หร'อ หม�ก

ร1า (rice bran หร'อ ricemeal)คี้'ออะไร

ผลพลอยไดิ!จากการสั�ข!าวั เป%นแหล)งพล�งงานท��สั1าคี้�ญ ในการเล��ยงโคี้ในภาคี้เหน'อหาไดิ!ง)าย ม�คี้ณคี้)าทาง

อาหารดิ�พอคี้วัร แบ)งออกเป%น 3 ช้น�ดิคี้'อ ร1าละเอ�ยดิ ร1าหยาบ และร1าสัก�ดิ

น1�าม�น ป>ญหาของการใช้!ร1าในอาหารสั�ตวั� คี้'อ การเหม.นห'นของ

ไขม�น โดิยเฉพาะในร1าละเอ�ยดิท��ไม)ไดิ!สัก�ดิน1�าม�นการเล'อกซ'�อ: เล'อกร1าท��ไม)เป%นรา ร1าท��ไม)เป%นก!อน และ

ไม)ม�กล��นห'น

ข!าวัโพดิ (maize)ใช้!เป%นอาหารโคี้ไดิ!อย)างไร หาซ'�อไดิ!ง)ายในภาคี้

เหน'อ ในอาหารโคี้ : คี้วัรบดิ

ก)อนท��จะใช้! เน'�องจากเมล.ดิย)อยยาก และแป@งข!าวัโพดิม�การสัลายต�วัต1�าในกระเพาะร�เมน แต)ถุ�กย)อยไดิ!ดิ�ในล1าไสั!เล.ก

เป%นแหล)งพล�งงานท��ดิ�สั1าหร�บสั�ตวั�เคี้��ยวัเอ'�องท��อย�)ในระยะการเจร�ญเต�บโตและให!ผลผล�ต เมล.ดิ

ข!าวัโพดิ

ข!าวัฟ่9าง ใช้!เป%นอาหารไดิ!หร'อไม)

เป%นอาหารพล�งงานท��หาซ'�อไดิ!ในภาคี้เหน'อเช้)นก�น แต)ไม)น�ยมใช้!

ข!าวัฟ่9างบางสัายพ�นธ�เช้)นข!าวัฟ่9างท��ม�เมล.ดิสั�แดิง หร'อน1�าตาล ม�สัารพ�ษคี้'อ tannin เป%นสัารท��ม�ผลท1าให!การย)อยไดิ!ของโปรต�นต1�าลง

คี้วัรใช้!ข!าวัฟ่9างเมล.ดิสั�เหล'อง หร'อขาวั และบดิก)อนใช้!เล��ยงโคี้

เมล.ดิข!าวัฟ่9าง

กากน1�าตาล (molasses)คี้'ออะไรผลพลอยไดิ!จากการห�บอ!อยเพ'�อท1าน1�าตาลทรายกากน1�าตาล- ม�ล�กษณะเหน�ยวั ม�น1�าน!อย ม�คี้วัาม

หวัาน ม�กล��นหอม ม� NFE และ K สั�ง แต)ขาดิโภช้นะสั1าคี้�ญ เช้)น S และ N

การใช้!กากน1�าตาล - ไม)คี้วัรใช้!เก�น 25%เน'�องจากจะท1าให!สั�ตวั�เก�ดิอาการท!องร)วัง และจะท1าให!สั�ตวั�ไดิ!ร�บโภช้นะม�เพ�ยงพอต)อคี้วัามต!องการ

การใช้!กากน1�าตาลในอาหารโคี้

ใช้!ผสัมในอาหารข!น ใช้!เสัร�มอาหารในร�ปอ'�นไดิ! เช้)นในร�ปสัารละลายย�เร�ย-

กากน1�าตาล -น1าสัารละลายมาราดิฟ่างข!าวัหร'อวั�สัดิเศึษเหล'อทางการเกษตรอ'�นๆ ท��ม�คี้ณคี้)าทางอาหารต1�า

- ต��งสัารละลายท��งให!สั�ตวั�เล�ยก�นเองในคี้อก - ผสัมก�บแร)ธาตท1าเป%นอาหารก!อนให!สั�ตวั�เล�ยก�น

อย)างอ�สัระ

อะไรคี้'ออาหารท��เป%นแหล)งโปรต�น

อาหารท��เป%นแหล)งโปรต�น (proteinsupplement)เป%นอาหารท��ม�เย'�อใยไม)เก�น 18

%แต)ม�โปรต�นสั�งกวั)า 16% เป%นกล)มอาหารท��ท1าให!ต!นทนคี้)าอาหารสั�ง แบ)งออกเป%น 3 ประเภทคี้'อ

-โปรต�นจากสั�ตวั� -โปรต�นจากพ'ช้ -แหล)งโปรต�นท��เป%นสัารประกอบไนโตรเจนท��

ไม)ใช้)โปรต�น

กากถุ��วัเหล'อง (soybean meal)คี้'ออะไร

คี้'อ ผลพลอยไดิ!จากการสัก�ดิน1�าม�นถุ��วัเหล'อง ใช้!เป%นแหล)งโปรต�นท��สั1าคี้�ญในอาหารสั�ตวั�

ในป>จจบ�นเป%นกากถุ��วัเหล'องท��ผ)านการสัก�ดิน1�าม�นโดิยใช้!สัารละลาย (solvent extract) ม�โปรต�นสั�งแต)ม�ไขม�นต1�ากวั)ากากถุ��วัเหล'องแบบอ�ดิน1�าม�น (extrude extract) และแบบใช้!สัารเคี้ม�สัก�ดิ (chemical extract)

โดิยท��วัไปม�โปรต�นเฉล��ยประมาณ - 4045% การปนปลอม : ปนเปล'อกถุ��วัเหล'อง เปล'อกถุ��วัล�สัง กาก

ถุ��วัล�สัง เมลาม�นและย�เร�ย

ป>ญหาในการใช้!กากถุ��วัเหล'อง

: ม�ราคี้าแพง : ม�การปลอมปน : ม�สัารพ�ษตกคี้!าง - antitrypsin หร'อ

trypsin inhibitor ซ��งย�บย��งการย)อยโปรต�น ท1าให!ต�บอ)อนท1างานมากเก�นไป

- haemagglutenin ท1าให!ม�การตกตะกอนของเซลล�เม.ดิเล'อดิแดิง

กากถุ��วัล�สัง (peanut meal)คี้'ออะไร(ต)อ)

ป>ญหาท��ม�กพบ คี้'อการเหม.นห'น การม�เช้'�อรา และการม�สัารพ�ษalfatoxin

ไม)น�ยมใช้!เป%นสั)วันผสัมในสั�ตรอาหารข!นล�กโคี้ เน'�องจากคี้วัามสัมดิลของกรดิอะม�โนม�น!อยกวั)ากากถุ��วัเหล'อง

เมล.ดิถุ��วัล�สัง

กากถุ��วัล�สังอ�ดิน1�าม�น

กากถุ��วัล�สัง (peanut meal)

เป%นแหล)งโปรต�นท��เป%นผลพลอยไดิ!จากการสัก�ดิน1�าม�น

กากถุ��วัล�สัง ม�ราคี้าถุ�กกวั)ากากถุ��วัเหล'องมาก

ม�ข!อเสั�ยในดิ!านคี้ณภาพ :จากการปนปลอมเปล'อกฝั>ก

: จากขบวันการผล�ตท��ไม)ม�คี้ณภาพ

กากเมล.ดิฝั@าย (cottonseedmeal)

คี้'อผลพลอยไดิ!จากการสัก�ดิน1�าม�น

: ไม)น�ยมใช้!ในอาหารล�กโคี้ เน'�องจากขาดิ methionine, lysi

ne และ cystine :ม�แคี้ลเซ�ยมต1�า

:อาจม�สัารพ�ษ gossypol หลงเหล'อ

ไดิ!แต)สั)วันใหญ)ไม)เป%นพ�ษ

ในสั�ตวั�เคี้��ยวัเอ'�อง กากเมล.ดิฝั@าย

เมล.ดิฝั@าย

ใบกระถุ�น (ipil ipil )ใช้!เป%นอาหารสั�ตวั�ไดิ!หร'อไม)

ใช้!เป%นแหล)งโปรต�นจากพ'ช้ วั�ธ�ใช้! - ต�ดิสัดิมาให!ก�น

- หร'อใช้!ใบแห!งผสัมอาหารข!น

ป>ญหาการใช้!ใบกระถุ�น: การปลอมปนก!าน ก��ง และใบพ'ช้ช้น�ดิอ'�น: ม�สัารพ�ษ mimosine และ tannin

ใบกระถุ�นสัดิ

อาหารท��เป%นแหล)งแร)ธาต (mineral supplement)

คี้'อ อาหารท��เสัร�มแหล)งแร)ธาตให!แก)สั�ตวั�แบ)ง ออกเป%น 2 กล)ม

: อาหารเสัร�มแร)ธาตหล�ก: อาหารเสัร�มแร)ธาตรอง

ในอาหารโคี้สั)วันใหญ)การเสัร�มแร)ธาตน�ยมใช้!- แร)ธาตก!อน- แร)ธาตผง- กระดิ�กป9น ผสัม เกล'อ

กระดิ�กป9น (bone meal) คี้'ออะไรคี้'อผลพลอยไดิ!จากโรงฆ่)าสั�ตวั� โดิยท��วัไปจะม� Caและ Pในอ�ตราสั)วัน 2 1:วั�ธ�การใช้! : ต��งท��งให!เล�ยก�นเองอย)างอ�สัระ

: ผสัมก�บเกล'อเม.ดิหร'อเกล'อป9นในอ�ตราสั)วัน 2 1:

: ผสัมในอาหารข!น ใช้!ในอ�ตรา - 12% : ผสัมก�บแร)ธาตอ'�นแล!วัอ�ดิเป%นก!อนแร)ธาต

การซ'�อกระดิ�กป9นคี้วัรคี้1าน�งถุ�งการปนปลอมเปล'อกหอย ทราย

และ ดิ�น

ก1ามะถุ�นผง (sulphur) ใช้!เป%นอาหารโคี้ไดิ!หร'อไม)

ใช้!เป%นแหล)งของธาตก1ามะถุ�น ในสั�ตวั�เคี้��ยวัเอ'�องท��ไดิ!ร�บอาหารหยาบท��ม�คี้ณภาพต1�า เช้)นฟ่างข!าวั จะช้)วัยท1าให!จล�นทร�ย�สัามารถุสั�งเคี้ราะห�กรดิอะม�โนท��จ1าเป%นไดิ!อย)างเพ�ยงพอต)อคี้วัามต!องการของร)างกาย

การเสัร�มก1ามะถุ�น ใช้!ผสัมในอาหารข!นในอ�ตราสั)วัน - 0102. . %ในสั�ตร

อาหาร ผสัมในแร)ธาตก!อน ผสัมในอาหารท��ม�กากน1�าตาลมากๆ

การแปรร�ปอาหารสั�ตวั�

1. ป@องก�นการเล'อกก�นวั�ตถุดิ�บอาหารสั�ตวั�2. เพ��มคี้วัามน)าก�นของอาหาร เช้)นการเสัร�มกาก

น1�าตาลในสั�ตรอาหารข!นเพ'�อเพ��มรสัช้าต�3. เพ��มคี้วัามหนาแน)นของอาหาร เช้)นการอ�ดิ

อาหารเป%นเม.ดิ4. เพ��มการย)อยไดิ!หร'อการใช้!ประโยช้น�จากโภช้นะ

ในอาหาร เช้)นการสั�บฟ่างข!าวัให!ม�ขนาดิเล.กลง

การแปรร�ปอาหารข!น

ใช้!วั�ธ�การบดิผสัมอาหาร การอ�ดิเม.ดิอาหาร

ประโยช้น� - ช้)วัยเพ��มคี้วัามน)าก�น- เพ��มการใช้!ประโยช้น�จาก

โภช้นะในอาหาร

อาหารหยาบม�การแปรร�ปอย)างไรบ!าง

1.การสั�บและการบดิอย)างหยาบๆ2.การอ�ดิเม.ดิอาหารหยาบ 3.การอ�ดิก!อนอาหารหยาบ เป%นก!อน

สั��เหล��ยมขนาดิคี้วัามยาวัและคี้วัามหนาของก!อนแตกต)างก�นไป

4.การแช้)อาหารหยาบ หร'อการอบอาหารหยาบ เช้)นฟ่างอบย�เร�ย

อาหารหยาบม�การแปรร�ปอย)างไรบ!าง

หญ!าแห!งอ�ดิฟ่9อน

หญ!าแห!งอ�ดิเม.ดิ

ฟ่างอบย�เร�ย

สัารต!านโภช้นะ (antinutritional factor)

คี้'อ กล)มของสัารพ�ษท��อย�)ในอาหารสั�ตวั� หร'อในพ'ช้อาหารสั�ตวั� ท��เก�ดิข��นเองในพ'ช้ตามธรรมช้าต�

สัารต!านบางช้น�ดิจะแสัดิงคี้วัามเป%นพ�ษ เม'�ออย�)ในต�วัสั�ตวั� แต)บางช้น�ดิอาจสัลายต�วัไปไดิ!เองเม'�อถุ�กก�บอากาศึ หร'อต��งท��งไวั!ในอณหภ�ม�ห!อง

สัารต!านโภช้นะท��สั1าคี้�ญไดิ!แก) protease inhibitor , lectin, tannin gossypol, mimosin, alfatoxin, oxalic acid, alkaloids และ hydrocyanic acid เป%นต!น

ไมโมซ�น (mimosin) คี้'ออะไร

คี้'อ สัารพ�ษท��พบมากในใบกระถุ�นไมโมซ�นสัามารถุเปล��ยนเป%น 34, –

Di hydroxypyri di ne ในกระเพาะร�เมน สัารน��ม�ผลท1าให! thyroxi n ลดิลง ต)อมไธรอยดิ�จะม�ขนาดิใหญ)ข��น สั�ตวั�จะก�นอาหารลดิลง การเจร�ญเต�บโตลดิลง และม�อาการขนร)วัง เก�ดิข��น

การท1าลายพ�ษของไมโมซ�น - การท1าให!แห!งการอบท�� 70

๐ซ และ การแช้)น1�า

อ�ลฟ่9าท?อกซ�น(alfatoxin)คี้'ออะไรสัารพ�ษท��เก�ดิจากเช้'�อราหลายช้น�ดิเช้)น Aspergillus

flavus , Aspergilus niger และ Piniciliumcitrinum

พบในถุ��วัล�สัง และข!าวัโพดิท��ม�คี้วัามช้'�นสั�ง สัารพ�ษท1าให!เก�ดิต�บอ�กเสับ หร'อ คี้วัามสัมบ�รณ�พ�นธ�ต1�า

ไดิ!ในสั�ตวั�เคี้��ยวัเอ'�อง หร'อเก�ดิไฟ่โบรซ�สั (fibrosis)ในต�บของโคี้ alfatoxin B1 จะย�บย��งการสั�งเคี้ราะห�โปรต�นในต�บ ท1าให!กรดิอะม�โน %%%%%%% รวัมต�วัก�บกรดิอะม�โนอ'�นเพ'�อเป%นโปรต�นไดิ!น!อยลง

ออกซาเลสั(oxalate)คี้'ออะไร

คี้'อ สัารพ�ษท��พบมากในฟ่างข!าวั

การใช้!ฟ่างข!าวัเป%นอาหารหยาบหล�กนานๆ: สั�ตวั�จะม�อาการกระดิ�กเสั'�อม เน'�องจาก

oxalate จะไปเกาะก�บ Caท1าให!เก�ดิ Ca-oxalate ร)างกายจ�งไม)สัามารถุน1าแคี้ลเซ�ยมจากอาหารไปใช้!ประโยช้น�ไดิ!

: ม�ผลให!สัมดิลของแคี้ลเซ�ยมและฟ่อสัฟ่อร�สัในร)างกายเสั�ยไป

กรดิไฮโดิรไซยาน�ก(HCN)คี้'ออะไร

สัารพ�ษท��พบในม�นสั1าปะหล�ง พบท��งในห�วัม�น ใบม�น และต!น

ม�นสั1าปะหล�งจะให!สัารท��สัามารถุเปล��ยนเป%น HCN ไดิ! 2ช้น�ดิคี้'อ

- linamarin - lotaustralin

สัารท��งสัองช้น�ดิเป%นกล)มของ glucosides ถุ�กเปล��ยนให!เป%น HCN HCN ม�ผลให! O

2 ในเล'อดิไม)สัามารถุถุ�กน1าไปในประโยช้น�ไดิ!