ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ | Σκουφά 64 106 80 Αθήνα | Τηλ. 210 3814 939 Fax 210 3803 327 | e-mail: odvima@otenet.gr | www.odvima.gr | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΤΕΥΧΟΣ 112

Ηθική και δεοντολογία αποτελούν δύο έννοιες άμεσα συνυφασμένες μετην ατομική ευθύνη και την επαγγελματική ακεραιότητα των επαγγελμα-τιών όχι μόνο στο χώρο της υγείας, αλλά σε κάθε πεδίο ανθρώπινηςδραστηριότητας. Η ενσωμάτωση της ηθικής φιλοσοφίας στον χώρο τηςιατρικής δεν αποσκοπεί στη διαμόρφωση μιας κίβδηλης καθηκοντολο-γίας, αλλά φιλοδοξεί να αποτελέσει το πλαίσιο των απαντήσεων σταδιάφορα ιατρικά διλήμματα που συναντά ο ιατρός στην καθημερινή κλι-νική πράξη. Ωστόσο, η υπέρβαση των ιατρικών διλημμάτων δεν μπορείνα συντελείται με γνώμονα τη συνείδηση του κάθε οδοντιάτρου, χωρίςτην ύπαρξη ενός πλέγματος κανόνων ηθικής και δεοντολογίας, καθώςκάτι τέτοιο θα έθετε ζητήματα αυθαιρεσίας. Στο σημερινό άρθρο θα επιχειρήσουμε μια ανασκόπηση της εξέλιξηςτης οδοντιατρικής δεοντολογίας, από την σκοπιά της ηθικής ευθύνηςμε την οποία δεσμεύει τους κοινωνούς του οδοντιατρικού επαγγέλμα-τος, στοχεύοντας σε μια αξιολόγηση του υπάρχοντος δεοντολογικούπλαισίου ως προς τον ρόλο που καλείται να επιτελέσει ο οδοντίατροςστο σύγχρονο κοινωνικό περιβάλλον. Σελ. 10-13

ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΗ εξέλιξη του Κώδικα Δεοντολογίας των Οδοντιάτρων

•Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε το 53ο Ετήσιο Συνέδριοτης Στοματολογικής Εταιρείας της Ελλάδος.................................................................................. Σελ. 32-33

•Παγκόσμιο Οδοντιατρικό Συνέδριο της FDI:Μια αφορμή για να «σκεφτείς έξω από το κουτί»...................................................................................Σελ. 34-36

•Aνταύγειες Λόγου και ΤέχνηςΤου Γεράσιμου Δουβίτσα Αναπλ. Καθηγητή ΕΚΠΑ .................Σελ. 40-41

«Η Μυθολογία του Νάρθηκα»Στο παρόν άρθρο ο Καθηγητής ΕΚΠΑ, κ. ΒύρωνΔρούκας, η Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια κ. Αικατε-ρίνη Λιναρδάκου και ο Αναπλ. Καθηγητής κ. Μι-χαήλ Τζάκης παρουσιάζουν μια κριτική ανασκό-πηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τη χρήση τουνάρθηκα. Οι συνεχώς παρατηρούμενες επιπλο-κές από την τοποθέτηση ναρθήκων σε ασθενείςμε δυσλειτουργία του Στοματογναθικού Συστή-

ματος, που δεν πληρούν τις προβλεπόμενες ερ-γαστηριακές προδιαγραφές αφ’ ενός και τα δια-γνωστικά κριτήρια αφ’ ετέρου, καθώς και η επι-κράτηση της ατυχούς άποψης που υποστηρίζειτην θεραπευτική πανάκεια του ενδοστοματικούνάρθηκα για το σύνολο των επώδυνων δυσλει-τουργικών συνδρόμων αποτέλεσαν το έναυσμαγια την συγγραφή του παρόντος άρθρου. Όπως

επισημαίνουν οι συγγραφείς, η επιλογή κατά πε-ρίπτωση του ενδεδειγμένου θεραπευτικού σχή-ματος πρωτίστως είναι προϊόν της σωστής διά-γνωσης, η οποία μεταξύ άλλων θα οδηγήσει καιστη σωστή επιλογή του τύπου νάρθηκα, εάν καιεφ’ όσον αυτός θα αποτελέσει μέρος της θεραπεί-ας ή ο-η ασθενής θα παραπεμφθεί σε άλλη οδον-τιατρική ή ιατρική ειδικότητα. Σελ. 4-8

Το 36ο Πανελλήνιο Οδοντιατρικό Συνέ-δριο με κεντρικό θέμα «Συνθέτοντας Επι-στήμη και Τεχνολογία στην Ιατρική τουΣτόματος» θα διεξαχθεί από 10 έως 12 Νο-εμβρίου 2016 στο Διεθνές ΣυνεδριακόΚέντρο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών,φιλοδοξώντας να αποτελέσει πόλο έλξηςγια περισσότερους από 3.000 συνέδρους.Με πλούσια επιστημονική θεματολογία,ομιλητές εγνωσμένου κύρους, αλλά καιπολλές καινοτομίες στην δομή και το περιε-χόμενό του, το 36ο Π.Ο.Σ. υπερασπίζεταιεπάξια τον τίτλο του, ως συνέδριο-«θεσμός»στην δια βίου εκπαίδευση των Ελλήνωνοδοντιάτρων.

21ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ενδοδοντίας21-22 Ιανουαρίου 2017 στο ξενοδοχείο «THE MET», στη Θεσσαλονίκη

Ο Συντονιστής της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, ΕπίκουροςΚαθηγητής ΑΠΘ, κ. Γιώργος Μικρογεώργης μιλά στο «ΟΒ» για τη φετινήδιοργάνωση, παρουσιάζοντας τα θέματα, τη δομή αλλά και τους ομιλητές

του φετινού συνεδρίου. Με ηχηρά ονόματα από την εγχώρια, αλλά και διεθνή οδοντιατρική κοινό-τητα, πλούσιο επιστημονικό πρόγραμμα, πλήθος κλινικών σεμιναρίων, καθώς και παράλληλες κοι-νωνικές δραστηριότητες, το 21ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ενδοδοντίας αναμένεται να αποτελέσειμια από τις πιο επιτυχημένες επιστημονικές εκδηλώσεις της χρονιάς. Σελ. 28-29

2η Διημερίδα Εμφυτευματολογίας της ΕΕΣΓΠΧ27-28 Ιανουαρίου 2017 στο Πολεμικό Μουσείο στην Αθήνα

Η Ελληνική Εταιρεία Στοματικής & Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής(ΕΕΣΓΠΧ) μετά τη μεγάλη επιτυχία της αντίστοιχης περσινής εκδήλω-σης, διοργανώνει την 2η Διημερίδα της με αντικείμενο την Εμφυτευμα-

τολογία, η οποία θα λάβει χώρα στις 27-28 Ιανουαρίου 2017 στο Πολεμικό Μουσείο στην Αθή-να. Η Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής της 2ης Διημερίδας Εμφυτευματολογίας τηςΕΕΣΓΠΧ, κα. Βερόνικα Παπακώστα, μιλά στο «ΟΒ» για τη δομή και τη θεματολογία της φετινήςδιοργάνωσης. Σελ. 30

Χρήση οστικών μοσχευμάτωνγια την αποκατάσταση μεγάλων

ελλειμμάτων της φατνιακής ακρολοφίας

Στο παρόν τεύχος, η στήλη της ΙΤΙ φιλοξενεί τους στοματικούς και γναθο-προσωπικούς χειρουργούς κ.κ. Γεώργιο Βήλο και Χαράλαμπο Αποστολί-δη, οι οποίοι περιγράφουν την αποκατάσταση των διαστάσεων της ελ-λειμματικής, νωδής φατνιακής ακρολοφίας με οστικά μοσχεύματα. Για τονσκοπό αυτό χρησιμοποιούνται ευρέως οστικά υποκατάστατα, όπως ξενο-μοσχεύματα, αλλομοσχεύματα, καθώς και αλλοπλαστικά βιοϋλικά, ενώγια την αποκατάσταση ευμεγέθων ελλειμμάτων, η χρήση αυτογενών οστι-κών μοσχευμάτων εξακολουθεί να αποτελεί τη χρυσή σταθερά, ιδίως ανπρόκειται για σύνθετα, οριζόντια και κάθετα ελλείμματα (ατροφίες τάξηςIV, V και VI κατά Cawood - Howell). Εξίσου σημαντικές για την προβλέψι-μη επίτευξη επιτυχών αποτελεσμάτων είναι οι τεχνικές της καθοδηγούμε-νης οστικής ανάπλασης (K.O.A.) με τη βοήθεια απορροφήσιμων και μηαπορροφήσιμων μεμβρανών. Σελ. 14-16

Κριτήρια επιλογής LaserMπορούν να αναβαθμίσουν τα Laser τις παρεχόμενες οδοντοστοματολο-γικές θεραπείες; Η Laser οδοντιατρική στηριζόμενη στην επιστημονική τεκμηρίωση μετέ-τρεψε το φως του Laser σε ένα σύγχρονο εργαλείο στα χέρια του οδον-τιάτρου με πολύ θετική ανταπόκριση τόσο στην βελτίωση των θεραπειών,όσο και στην ανακούφιση των ασθενών. Στη σημερινή του παρουσίασηπου αποσκοπεί στην κατανόηση των laser θεραπειών, ο χειρουργόςοδοντίατρος, κ. Αντώνης Καλλής, παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά και τηβιοφυσική των laser, τα οποία πρέπει να γνωρίζει ο οδοντίατρος για ναμπορέσει να ελέγξει επιτυχώς την αλληλεπίδρασή τους με τους ιστούς καινα έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σελ. 18-19

Πομφολυγώδηαιμορραγική

κυνάγχη ή νόσοςΗ πομφολυγώδης αιμορραγική κυνάγ-χη ή νόσος είναι μια σχετικά σπάνια καιαμφιλεγόμενη οντότητα που εμφανίζε-ται κυρίως σε άτομα μέσης ηλικίας. Ηακριβής αιτιολογία είναι συζητήσιμη ανκαι η εισπνοή από το στόμα κορτικο-στεροειδών και ο μηχανικός τραυματι-σμός θεωρούνται υπεύθυνα για τις βλά-βες. Στο παρόν άρθρο, ο Αν. Καθηγη-τής Στοματολογίας της Ιατρικής Σχολήςτου Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Γιώρ-γος Λάσκαρης παρουσιάζει τις κλινικέςεκδηλώσεις της νόσου, για τις οποίες οΣτοματολόγος πρέπει να είναι ενήμε-ρος, καθώς πρόκειται για νόσημα πουαπαντά αποκλειστικά στο στόμα καιεγείρει έντονο πρόβλημα διαφορικήςδιάγνωσης από άλλα πομφολυγώδη νο-σήματα. Σελ. 22

BHMA112 17/10/2016 12:18 μ.μ. Page 1

2 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

√¢√¡Δπ∞Δƒπ∫√ μ∏ª∞ ¢ÈÌËÓÈ·›· ŒÎ‰ÔÛË

¢È¢ı˘ÓÙ‹˜: ŸıˆÓ·˜ °ÎfiÙÛ˘

™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ŒÎ‰ÔÛ˘: ∫·ÙÂÚ›Ó· ∫Ô˘ÓÙÔ˘ÚÈÒÙË-

∫·ÚηÙ˙Ô‡ÏË

™‡ÓÙ·ÍË: ∏ÏÈ¿Ó· °È·ÓÓÔ‡ÏËAÁÁÂÏÈ΋ §·ÌÚÔÔ‡ÏÔ˘

∫ˆ‰ÈÎfi˜ 016446

Federation International of Periodical Press

π‰ÈÔÎÙ‹Ù˘: √¢√¡Δπ∞Δƒπ∫√ μ∏ª∞ ª.∂.¶.∂.

π‰Ú˘Ù‹˜: °È¿ÓÓ˘ ∫·ÚηÙ˙Ô‡Ï˘

™ÎÔ˘Ê¿ 64 106 80 ∞ı‹Ó· ΔËÏ. 210 3814 939 Fax 210 3803 327 e-mail: odvima@otenet.grwww.odvima.gr

Η καχεξία του αστικού στοιχείου, η αδυναμία δηλαδή δόμησης ενός εγχώριου, στέρεου

και ώριμου πολιτισμικού παραδείγματος, έχει θεωρηθεί ως το υπόβαθρο της σύγχρονης

εξαμβλωματικής πραγματικότητας. Η αναγωγή των παραπάνω στον ημέτερο ακαδη-

μαϊκό χώρο, έχει παρομοίως και πολλαπλώς σχολιασθεί και από εμάς. Η εξ αποστάσε-

ως όμως κριτική θέαση των τεκταινομένων μας εγκλωβίζει στην παγίδα των γενικοτή-

των. Η γενικότητα είναι ο εύκολος τρόπος αποφυγής των διλημμάτων της ζωής και της

ατομικής ευθύνης. Μπορεί βέβαια μια γενικότητα να συμβάλλει στη διαμόρφωση του

νοηματικού κελύφους μιας πραγματικότητας (π.χ. τι είναι παιδεία, πανεπιστήμιο, πο-

λιτική κ.λπ.), απουσιάζει όμως από αυτήν η προσωπική βιωματική συμμετοχή και ευ-

θύνη. Η καθημερινή μάχη του καθενός μέσα στο χώρο δράσης του, προσδίδει ένα προ-

σωπικό πρόσημο στις ευρύτερες αυτές έννοιες, καθορίζει όμως και ένα ποσοστό ευθύ-

νης στη διαμόρφωση του αποτελέσματος, της τελικής δηλαδή εικόνας που κριτικάρου-

με. Για παράδειγμα η κατακριτέα έννοια του πελατειακού συστήματος που αδιάκοπα

αναμασάται ως αιτία του κακού από ιδρύσεως του νεώτερου ελληνικού κράτους, είναι

προϊόν που διαμορφώθηκε με τη μαζική συμμετοχή και συμβολή των πάντων, λαού και

πολιτικού συστήματος.

Η ρητορική με την οποία οι άν-

θρωποι λένε τα προβλήματά τους

και αντιλαμβάνονται τη σχέση

τους με την εξουσία θεσμίζοντας

αυτό το θλιβερό κράτος συναλ-

λαγής, αποτυπώνεται γλαφυρά

και στο εν πολλοίς ανέκδοτο υλι-

κό των γενικών αρχείων του κρά-

τους. Αντιπροσωπευτική η επι-

στολή τοπικού κομματάρχη προς

τον Κων. Τρικούπη τον Αύγου-

στο του 1950: Σε παρακαλώφρόντισε να τον τακτοποιήσεις σε καμιά θεσούλα ή σε εργοστάσιο… Πάρτονε (sic) υπότην άμεσον σου προστασίαν είναι χρηστός νέος αλλά πτωχός… Η σχιζοφρενική στάση

της ταυτόχρονης κριτικής αλλά και συμμετοχής στην διαμόρφωση του πελατειακού συ-

στήματος, αναδεικνύει αν μη τι άλλο ένα έλλειμμα ωριμότητας και μια ευαλωτότητα

στον λαϊκισμό και στη δημαγωγία. Όλοι αενάως βγάζουν την Ελλάδα από το τέλμα,

καταπολεμούν την διαφθορά, ανακτούν την εθνική ανεξαρτησία και ανακατανέμουν

επί το δικαιότερον τον εθνικό πλούτο, αλιεύοντας κάθε φορά ανέξοδα και αποτελε-

σματικά τις απαραίτητες ψήφους. Ο λαός δυστυχώς δεν έχει πάντα δίκιο. Τα ιστορικά

δεδομένα της αμφιθυμικής λαϊκής βούλησης ατέλειωτα (από την καταστροφική Σικελι-

κή εκστρατεία των Αθηναίων το 415 π.Χ., μέχρι τις μοιραίες εκλογές του λαοφιλούς Βε-

νιζέλου το 1920, μηδέ εξαιρουμένου και του πρόσφατου δημοψηφίσματος), η αιτία

όμως της κακοδαιμονίας και της τραγικής κατάληξης των επιλογών μας πάντα εντοπί-

ζεται μακριά από εμάς … στους άλλους. Και όμως η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά σε

εκείνον ο οποίος επιλέγει. Οὐχ ὑμᾶς δαίμων λήξεται, ἀλλ’ ὑμεῖς δαίμονα αἱρήσεσθε. ….Αιτία ελομένου, θεός αναίτιος. Ας κάνουμε την αυτοκριτική μας...

Ηρακλής ΚαρκαζήςΑναπληρωτής Καθηγητής Κινητής Προσθετικής ΕΚΠΑ

Αιτία ελομένου· θεός αναίτιος www.odvima.gr

Διαβάστε τα τελευταία τεύχητης εφημερίδας

«Οδοντιατρικό Βήμα»

Αποκτήστε άμεση και έγκαιρη πληροφόρηση για όλες

τις επιστημονικές εκδηλώσεις και σεμινάρια

Mάθετε τα σημαντικότερα νέα του οδοντιατρικού κλάδου

Πραγματοποιήστετις αγορές σας με πιστωτική

κάρτα και άτοκες δόσεις απ’ ευθείας από

τον υπολογιστή σας

Ενημερωθείτε για όλα τα βιβλίατων εκδόσεών μας

με δυνατότητα πλοήγησης στα περιεχόμενα και στις περιλήψεις τους

και βρείτε πληροφορίες για όλα τα ξενόγλωσσα

βιβλία των εκδόσεων«Quintessence»

Ηνίοχος. Παράσταση σε Σικελικό νόμισμα περίπου400 π.Χ.

Καρκαζής Η. Ακαδημαϊκά τεκταινόμενα με προνεωτερικές αποχρώσεις στη χώρα του υπαρκτού σουρεαλισμού. Οδοντιατρικό Βή-μα. Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2015.

Πλάτων. Μύθος του Ηρώς. Πολιτεία 617CΕ.Αρχεία, πολίτες και πολιτικοί. Μια αντίστροφη ανάγνωση της πολιτικής. Γενικά Αρχεία του Κράτους. Ελληνική Αρχειακή Εται-

ρεία. Αθήνα 2013.Π. Κονδύλης. Οι αιτίες της παρακμής της σύγχρονης Ελλάδας. Θεμέλιο. 2011.

À‡ı˘ÓÔ˜ ÏÔÁÈÛÙËÚ›Ô˘:°ÈÒÚÁÔ˜ ∫¿ÓÙ˙Ô˜

¡ÔÌÈÎfi˜ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜:§¿ÌÚÔ˜ ∞Ó‰Ú. ΔÛÔÚ¿˜

À‡ı˘ÓÔ˜ Δ˘ÔÁÚ·Ê›Ԣ:pressious arvanitidis A.E.B.E.78fi ¯ÏÌ. ∂ıÓÈ΋˜ √‰Ô‡ ∞ıËÓÒÓ §·Ì›·˜ΔËÏ. 226 100 5100

BHMA112 17/10/2016 12:18 μ.μ. Page 2

BHMA112 17/10/2016 12:18 μ.μ. Page 3

4 • Επιστημονικά Θέματα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Διαχρονικά η καθ’ ύλην αρμόδια Πανεπιστη-μιακή Κλινική μέσω της συνεχιζόμενης εκπαί-δευσης, σεμιναρίων σε Επιστημονικές Εταιρεί-ες, ημερίδων υπό την αιγίδα των Οδοντιατρι-κών Συλλόγων του κέντρου και της Περιφέρει-ας επισημαίνει, αναλύει και σηματοδοτεί τουςνόμους και τους ρυθμούς που καταρτίζουν ταθεραπευτικά πρωτόκολλα που ακολουθούνταικαι εφαρμόζονται σε ασθενείς με παρόμοιεςδιαταραχές.Έχει επίσης επισημανθεί και οριοθετηθεί τοεπεμβατικό πλαίσιο μέσα στο οποίο με ασφά-λεια μπορεί να επιχειρεί ο γενικός οδοντία-τρος.Η αμφίδρομη θεώρηση σύμφωνα με την οποία:Δυσλειτουργία του Σ.Σ. = Νάρθηκας καιΝάρθηκας = Δυσλειτουργία του Σ.Σ., είναι επι-εικώς αφελής, αντιεπιστημονική και εν τέλειεπιβλαβής για τον ασθενή και τον ιατρό.Ας τρέξουμε λοιπόν μαζί για να συναντήσουμετα πώς και τα γιατί!!!Η τρέχουσα έρευνα έχει ήδη ενισχύσει τηνάποψη ότι η Δυσλειτουργία του ΣΣ είναι μιαμορφή μυοσκελετικής διαταραχής, με προβλή-ματα ετερογενούς φύσεως και πολυπαραγοντι-κής αιτιολογίας.Η γνώση μας αυτή, δικαιολογεί τα επιτυχή απο-τελέσματα που προκύπτουν από την εφαρμογήδιαφορετικών θεραπευτικών σχημάτων με αντι-στρεπτά μέσα (φάρμακα, φυσικές μέθοδοι θε-ραπείας κ.λπ).Η θεραπεία των Κρανιογναθικών διαταραχώναποβλέπει σε τρεις κυρίως στόχους.Α) στον έλεγχο του πόνου και της δυσανεξίας

του Σ.Σ. γενικότερα.Β) στην ελάττωση του άγχους και της υπερέν-

τασης.Γ) στην αποκατάσταση τυχόν υπάρχουσας δυ-

σαρμονίας μεταξύ τοπικών παραγόντων (π.χ.σύγκλειση) και των Κροταφογναθικών Διαρ-θρώσεων (ΚΓΔ).

Το σύνολο του θεραπευτικού φάσματος χωρίςαυστηρώς προκαθορισμένα όρια, θα μπορούσενα ταξινομηθεί ως ακολούθως:1) Οδοντιατρικές μέθοδοι θεραπείας2) Φυσικές μέθοδοι θεραπείας3) Θεραπεία βασιζόμενη σε ψυχολογικά σχή-ματα4) Φαρμακοθεραπεία5) Χειρουργική θεραπεία1,32,33,34

Στην πρώτη ομάδα υπάγονται:Α) οι Ενδοστοματικοί Νάρθηκες (Ε.Ν.) οι οποί-

οι αποτελούν το κύριο αντικείμενο της ανα-σκόπησης.

Β) η Συγκλεισιακή εξισορρόπηση.Γ) η Προσθετική αποκατάσταση.Δ) η Ορθοδοντική θεραπεία.Στο σημείο αυτό θα πρέπει εμφαντικά να επιση-μάνουμε ότι εκτός των ενδοστοματικών ναρθή-κων, όλες οι υπόλοιπες οδοντιατρικές μέθοδοιθεραπείας σε καμία απολύτως περίπτωση δεναποτελούν πρωταρχική επιλογή για τη θερα-

πεία των λειτουργικών διαταραχών του Σ.Σ.2

Εφ’ όσον στον δυσλειτουργικό ασθενή συνυ-πάρχουν ή συνοδοιπορούν Προσθετικά, Ορ-θοδοντικά, Συγκλεισιακά προβλήματα ή άλλεςοδοντιατρικής φύσεως διαταραχές, αντιμετω-πίζονται σε δεύτερο κυρίως επίπεδο και ανε-ξαρτήτως από τα θεραπευτικά πρωτόκολλα αν-τιμετώπισης κρανιοπροσωπικών αλγών καισυνδρόμων.Στη δεύτερη ομάδα των φυσικών μεθόδων θε-ραπείας, εντάσσονται:Α) Κινησιοθεραπεία (μυϊκές ασκήσεις)Β) Διαδερματικές Ηλεκτρικές Νευρικές Διε-

γέρσεις. (Transcultaneous Electrical NerveStimulation T.E.N.S.)

Γ) ΔιαθερμίαΔ) ΙοντοφόρησηΕ) ΒελονισμόςΗ τρίτη ομάδα βασίζεται σε ψυχολογικά σχήμα-τα και περιλαμβάνει:Α) Βιοανάδραση (Biofeedback)Β) Μέθοδος κατ’ επανάληψη άσκησηςΓ) Αυτοπαρακολούθηση και έλεγχοςΔ) Τεχνική της αντιστροφήςΕ) Μέθοδος της απώθησηςΗ τέταρτη ομάδα (φαρμακοθεραπεία) ανήκειστα μέσα καταστολής του πόνου που εστιάζε-ται στο Σ.Σ. γενικότερα, βοηθώντας επίσης στηδιαφορική διάγνωση και στον έλεγχο των τοπι-κών και συστηματικών βλαβών.Η χορήγηση των φαρμάκων και ιδιαιτέρως σεπεριπτώσεις μυοπροσωπικού πόνου και πόνουστις ΚΓΔ θα πρέπει να γίνεται υπό τις εξής προ-ϋποθέσεις:Α) αναγνώριση του πόνου που μπορεί να οφεί-

λεται σε τραυματισμό, ψυχοκοινωνικά αγ-χωτικά ερεθίσματα, φυσιολογικούς ιδιοσυ-στατικούς παράγοντες.

Β) εντόπιση των πρωτοπαθών εστιών του πό-νου, οπότε η αγωγή διαφοροποιείται και

Γ) εξακρίβωση του σταδίου βλάβης (αν δηλαδήο πόνος είναι οξύς ή χρόνιος)3

Οι ομάδες φαρμάκων που χρησιμοποιούνταιείναι οι ακόλουθες:1) Τοπικά αναισθητικά2) Αναλγητικά3) Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη4) Στεροειδή5) Αγχολυτικά6) Αντικαταθλιπτικά7) ΜυοχαλαρωτικάΗ χειρουργική θεραπεία αποτελεί την πέμπτηομάδα του θεραπευτικού φάσματος η οποία εί-ναι η δυναμική και μη αντιστρεπτή μορφή θε-ραπείας, εφαρμοζόμενη μόνο σε ειδικές καιεπιλεγμένες περιπτώσεις.Η πολυπλοκότητα των χειρουργικών τεχνικών,οι ψυχολογικοί παράγοντες που σχετίζονται μετων προσωπικότητα του ατόμου, οι ενδεχόμε-νες επιπλοκές και τέλος η δυνατότητα εφαρμο-γής συντηρητικών και αντιστρεπτών μεθόδωνθεραπείας στη συντριπτική πλειοψηφία των πε-

ριπτώσεων, περιορίζουν σημαντικά την εφαρ-μογή της.2

Χωρίς περαιτέρω σχόλια για τις ενδείξεις, αν-τενδείξεις, επιπλοκές και συμβάματα, αναφέ-ρουμε τις κλασσικότερες χειρουργικές τεχνικέςπου είναι:- Η αρθροτομή- Η μηνισκεκτομή ή δισκεκτομή- Η κονδυλεκτομή- Η κονδυλοτομή και η- Επανατοποθέτηση του διάρθριου δίσκουΝεότερες χειρουργικές τεχνικές (κλειστού τύ-που) παρέμβαση στις ΚΓΔ, είναι η αρθροσκό-πηση και αρθροκέντηση.33,34

Η ποικιλομορφία των θεραπευτικών μέσωνπου περιγράψαμε καθιστά ίσως προβληματικήτην επιλογή του θεραπευτικού σχήματος. Άμε-σα λοιπόν καταρρίπτεται η μοναδικότητα τουνάρθηκα ως η μόνη θεραπευτική προσέγγισηασθενών με δυσλειτουργία του Σ.Σ. Αλλά, ας υποθέσουμε ότι η συνδυασμένη επι-λογή μέρους των περιγραφέντων θεραπευτι-κών σχημάτων, προβλέπει μεταξύ άλλων καιτην χρήση, κατασκευή και τοποθέτηση ΕΝ.Στην περίπτωση αυτή ενσκήπτουν διάφοραερωτήματα όπως, οι ενδείξεις τοποθέτησης, οτύπος του νάρθηκα κ.λπ., τα οποία στη συνέ-χεια και διεξοδικά θα αναλύσουμε ένα προς ένα. Στη διεθνή βιβλιογραφία οι ΕΝ είναι γνωστοίμε διάφορα ονόματα όπως:• Συγκλεισιακοί νάρθηκες• Πλάκες δήξεως• Νυκτερινοί φύλακες κλπΟ όρος ΕΝ είναι ο πλέον δόκιμος και στις πε-ρισσότερες περιπτώσεις δεν σχετίζεται με τησύγκλειση.Οι ΕΝ έχουν μακρά παράδοση στην Οδοντια-τρική, ήδη από το 1910 όταν ο Karolyi παρου-σίασε ένα ΕΝ κατασκευασμένο από καουτσούκμε σκοπό να θεραπεύσει τη φατνιακή πυόρροιαη οποία αποδόθηκε σε βρυγμό.Ήδη όμως από το 1881 ο Goodwillie περιέγρα-ψε τη θεραπεία ασθενούς με ΕΝ. Σύμφωνα μετην περιγραφή του, επρόκειτο μάλλον γιαασθενή με μετατόπιση του διαρθρίου δίσκουτης ΚΓΔ.Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιώνένας σημαντικός αριθμός ερευνών υποστηρίζειτα επιτυχή θεραπευτικά αποτελέσματα από τηχρήση ΕΝ σε ποσοστά κυμαινόμενα από 74-100% με μέσο όρο 87%.Η εντυπωσιακή ερμηνεία των θεραπευτικώναποτελεσμάτων οφείλεται στο ότι διαφορετικοίτύποι ΕΝ δρουν με διαφορετικούς μηχανι-σμούς ή συνδυασμούς μηχανισμών, οι οποίοιέχουν θετικά αποτελέσματα στην πλειονότητατων ασθενών.32,33,34

Πιθανοί Μηχανισμοί Δράσεως των ΕΝ• Αυξάνουν τη σταθερότητα μεταξύ των δυογναθών, με αποτέλεσμα ισότιμη κατανομή των

μηχανικών φορτίων στο ΣΣ, ελάττωση τωνυποκειμενικών σημείων και συμπτωμάτων δυσ-λειτουργίας και κατάργηση τυχόν υπαρχουσώνσυγκλεισιακών παρεμβολών, οι οποίες σε ορι-σμένους ασθενείς είναι αιτιολογικής σπουδαι-ότητας.• Placebo δράση όπως έχει αποδειχθεί από τονCassisi και συν.4 και επίσης από τους Green καιLaskin5 οι οποίοι στην κλασική τους εργασίααναφέρουν ότι 40% των ασθενών παρουσίασεβελτίωση των συμπτωμάτων μετά την τοποθέ-τηση υπερώιας ακρυλικής πλάκας που δεν επη-ρέαζε καθόλου τη σύγκλειση.• Ελάττωση της ηλεκτρομυογραφικής δραστη-ριότητας των ανασπώντων της κάτω γνάθουμυών κατά τη διάρκεια του ύπνου και ελάττωσητων φορτίων που δέχονται οι ΚΓΔ και οι μύες.Ενδεικτικές βιβλιογραφίες ανάμεσα σε πληθώ-ρα αναλόγων είναι:6,7,8

• Αλλαγή της κάθετης διάστασηςΟι Mans και συν.9 απέδειξαν ότι ο βαθμός αύ-ξησης της κάθετης διάστασης σχετίζεται ση-μαντικά με το βαθμό της ελαττωμένης ηλεκτρο-μυογραφικής δραστηριότητας με αποτέλεσματην γρήγορη αποδρομή των κλινικών σημείωνδυσλειτουργίας.• Ορθοπεδική επίδραση στις ΚΓΔ ιδιαίτερα σεασθενείς που θεραπεύονται για μετατόπισητων διαρθρίων δίσκων.

Είδη Ενδοστοματικών ΝαρθήκωνΟι πλέον σημαντικοί παράγοντες για ένα θετι-κό αποτέλεσμα, είναι η ακριβής διάγνωση,όπως ήδη έχουμε επισημάνει και η οποία προ-κύπτει από την εξοικείωση του οδοντιάτρου μετον ΕΝ, εξασφαλίζοντας έτσι τη ανάγκη τουασθενούς για την άνετη χρήση του νάρθηκα.

ΝΑΡΘΗΚΑΣ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣΕίναι ο περισσότερο χρησιμοποιούμενος (εικ.1) και ως εκ τούτου ο καλύτερα τεκμηριωμένοςστην Οδοντιατρική βιβλιογραφία από την άπο-ψη της ελάττωσης ή και της εξαφάνισης του πό-νου σε ποσοστό 70-90%.10

Ο κίνδυνος επιπλοκών όπως υπερέκφυση ή εμ-βύθιση των δοντιών δεν υφίσταται, όπως επίσηςκαι ο κίνδυνος πρόσθετων συμπτωμάτων απότους μασητήριους μυς ή τις ΚΓΔ, με την προϋπό-θεση ότι ακολουθούνται αυστηρώς οι εργαστη-ριακές προδιαγραφές κατασκευής που θα περι-γράψουμε στη συνέχεια της ανασκόπησης.

«Η Μυθολογία του Νάρθηκα»Δυο κυρίως λόγοι οδήγησαν στην κριτική ανασκό-πηση της σχετικής, με το θέμα, βιβλιογραφίας. Οισυνεχώς παρατηρούμενες επιπλοκές, ιδιαιτέρωςτα δυο τελευταία χρόνια από την τοποθέτησηναρθήκων σε ασθενείς με δυσλειτουργία του Στο-ματογναθικού Συστήματος (Σ.Σ.), που δεν πλη-ρούν τις προβλεπόμενες εργαστηριακές προδια-γραφές αφ’ ενός και τα διαγνωστικά κριτήρια αφ’ετέρου είναι ο πρώτος λόγος.Ο δεύτερος είναι η ατυχής άποψη που υποστηρί-ζει την θεραπευτική πανάκεια του ενδοστοματικούνάρθηκα (αορίστως και ανεξαρτήτως τύπου, εν-δείξεων κλπ) για το σύνολο των επώδυνων δυσ-λειτουργικών συνδρόμων.

Προφανώς, παραβλέπεται το αξίωμα σύμφωνα μετο οποίο η Παθολογία του Σ.Σ., θεραπευτικώς δενσυμποσούται στο «μασελάκι» όπως γραφικά ονο-μάζει τον νάρθηκα σημαντική μερίδα ασθενών,ενδεχομένως από εσφαλμένη πληροφόρηση καιπεριγραφή. Η επιλογή κατά περίπτωση του ενδε-δειγμένου θεραπευτικού σχήματος πρωτίστωςείναι προϊόν της σωστής διάγνωσης, η οποία με-ταξύ άλλων θα οδηγήσει και στη σωστή επιλογήτου τύπου νάρθηκα, εάν και εφ’ όσον αυτός θααποτελέσει μέρος της θεραπείας ή ο-η ασθενής θαπαραπεμφθεί σε άλλη οδοντιατρική ή ιατρική ει-δικότητα. Η παράκαμψη των ανωτέρω αρχών, συ-νεπάγεται ιατρογενείς βλάβες.

Βύρων Δρούκας Καθηγητής ΕΚΠΑ

Αικατερίνη Λιναρδάκου Master ΣτοματοπροσωπικούΠόνου, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Β’ Κύκλου Σπουδών

Μιχαήλ ΤζάκηςΑναπληρωτής ΚαθηγητήςΔιευθυντής Κλινικής Αντιμετώπισης Στοματοπροσωπικού Πόνου ΕΚΠΑ

Εικ. 1: Νάρθηκας Σταθεροποίησης. Πρόσθια ά -ποψη.

BHMA112 17/10/2016 12:18 μ.μ. Page 4

BHMA112 17/10/2016 12:18 μ.μ. Page 5

6 • Επιστημονικά Θέματα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Ο νάρθηκας σταθεροποίησης είναι γνωστόςκαι με άλλα ονόματα όπως:• Νάρθηκας ολικής επικάλυψης• Επίπεδος νάρθηκας• Συγκλεισιακό επίπεδο δήξεως• Νάρθηκας του Michigan εξ’ αιτίας της εκτε-νούς περιγραφής και ένθερμης υποστήριξηςαπό τους Ramfiord και Ash.11

Ενδείξεις• Ασθενείς με οξεία ή χρόνια συμπτώματα απότους μασητήριους μυς και τις ΚΓΔ.• Ασθενείς με σοβαρό βρυγμό χωρίς όμως υπο-κειμενικά συμπτώματα με σκοπό την αποφυγήπεραιτέρω απώλειας οδοντικής ουσίαςΤεχνικές προδιαγραφές• Τοποθέτηση στην άνω ή στην κάτω γνάθοΤα θεραπευτικά αποτελέσματα είναι παρόμοια.Επιλέγεται η γνάθος που παρέχει τη μεγαλύτε-ρη συγκλεισιακή σταθερότητα π.χ. στη γνάθομε τον μικρότερο αριθμό εναπομεινάντων δον-τιών. Εάν δεν υφίσταται παρόμοιο πρόβλημαεπιλέγουμε την άνω γνάθο για λόγους μεγαλύ-τερης άνεσης. Στην κάτω γνάθο παρεμβάλλε-ται η γλώσσα, το κάτω χείλος κλπ με αποτέλε-σμα την μη αναπαυτική θέση.• Καλυπτόμενη περιοχήΟ ΕΝ πρέπει να καλύπτει όλα τα δόντια καθώςκαι τις νωδές περιοχές εφ’ όσον σύστοιχα προςαυτές υπάρχουν δόντια στην αντίθετη γνάθογια καλύτερη συγκλεισιακή σταθερότητα.• Συγκράτηση του ΕΝΗ συγκράτηση επιτυγχάνεται με την κάλυψηδοντιών από τα ελεύθερα χείλη του ακρυλικούκατά 0,5 – 1,0 mm κάτω από τη μέγιστη περί-μετρο των δοντιών. (εικ.2)• Ύψος ΕΝ

Στις περισσότερες περιπτώσεις το ύψος στηνπρόσθια περιοχή θα πρέπει να είναι 3-4 mm.Σε περιπτώσεις σοβαρού βρυγμού μπορεί να εί-ναι αυξημένο κατά 1-2 mm.• Συγκλεισιακή σχέσηΡυθμίζεται στην κεντρική σχέση με έναν βαθμόελευθερίας μεταξύ της σχέσεως αυτής και τηςμέγιστης συγγόμφωσης της τάξεως του 0,5-1,0 mm (εικ. 3).

• Επαφές κατά την προολίσθηση και τις πλαγιο-λισθήσειςΔεν υφίσταται τεκμηριωμένη άποψη κατά τηνοποία η ομαδική συνέργεια να πλεονεκτεί τηςκυνοδοντικής προστασίας, όπως απεδείχθηηλεκτρομυογραφικώς. Άλλοι συγγραφείς υπο-στηρίζουν ότι η κυνοδοντική προστασία υπε-ρέχει της ομαδικής συνέργειας, επειδή καθιστάευκολότερη τη ρύθμιση του νάρθηκα και στοεργαστήριο και στην κλινική. Επιπλέον με τηναπόδοση σχήματος κυνοδοντικής προστασίαςπαρεμποδίζονται ευκολότερα οι συγκλεισιακές

παρεμβολές, οι οποίες ασφαλώς είναι ανεπιθύ-μητες για την λειτουργία του ΕΝ. Συνεπώς η ενλόγω σχεδίαση θα πρέπει να προτιμά-ται.12,13,14,15,32,34 (εικ. 4α,β)

Παραλλαγή του νάρθηκα σταθεροποίησης εί-ναι ο νάρθηκας υποστήριξης (εικ. 5).

Τοποθετείται στη γνάθο με εκτεταμένες νωδέςπεριοχές ιδιαιτέρως σε περιπτώσεις αμφοτερό-πλευρης έλλειψης των δοντιών υποστήριξηςγια προφανείς λόγους.• Μέθοδος κατασκευήςΕπειδή οι ΕΝ χρησιμοποιούνται για μεγάλοχρονικό διάστημα και επειδή τα ασκούμενα μη-χανικά φορτία είναι εξαιρετικά υψηλά, εξαιτίαςτων παραλειτουργικών έξεων, είναι λογικό νακατασκευάζονται από υλικό άριστης ποιότη-τος. Αυτό σημαίνει ακρυλική ρητίνη εν θερμώπολυμεριζόμενη. Είναι περισσότερο ομοιογε-νής, σταθερή κα ακριβής σε αντίθεση με τηναυτοπολυμεριζόμενη.16 Επιπλέον η αυτοπολυ-μεριζόμενη ρητίνη προσροφά χρωστικές καιυγρά από το στοματικό περιβάλλον αποκτών-τας βραχυπρόθεσμα δυσάρεστη όψη και οσμή.

ΠΛΑΚΑ ΤΟΥ SHOREΟ νάρθηκας αυτός φέρει το όνομα του κατα-

σκευαστή του.17

Αποτελεί τροποποίηση του νάρθηκα σταθερο-ποίησης. Τμήμα του νάρθηκα επεκτείνεταιστην υπερώα (εικ.6).

Χρησιμοποιείται σε ειδικές περιπτώσεις καιακόμα ως συμπληρωματικός του νάρθηκα στα-θεροποίησης. Η επέκταση της ακρυλικής πλά-κας στην υπερώα, τον καθιστά ιδανικό και ιδιαί-τερα αποτελεσματικό στη θεραπεία ασθενώνμε υποκειμενικά συμπτώματα, οφειλόμενα σεπαραλειτουργία της γλώσσας όταν αυτή συμ-πιέζεται στο πτυχωτό τμήμα της υπερώας.

Η λεία ακρυλική επιφάνειά του ελαχιστοποιείτα μηχανικά φορτία που δέχεται η γλώσσα απότη συμπίεση, εξαλείφοντας ή περιορίζοντας τασυμπτώματα του ασθενούς. Η πλάκα του Shoreσυγκρατείται στη θέση της με τη βοήθεια αγκί-στρων, τα οποία τοποθετούνται στους πρώτουςγομφίους, καθιστώντας περιττή την επέκτασητου ακρυλικού στην προστομιακή επιφάνειατων δοντιών. Ο τρόπος κατασκευής του, τονκαθιστά κατάλληλο για ημερήσια χρήση επει-δή είναι δύσκολα ορατός.Άλλη μια σημαντικότατη ένδειξη χρήσεως αυ-τού του τύπου νάρθηκα, είναι οι ασθενείς μεεξεσημασμένη κάθετη ή οριζόντια πρόταξητων δοντιών. Στην πρώτη περίπτωση το «κλεί-δωμα» της σύγκλεισης μπορεί να απελευθερω-θεί χωρίς αύξηση της κάθετης διάστασης, όσοθα χρειαζόταν, εάν είχε χρησιμοποιηθεί ο νάρ-θηκας σταθεροποίησης (εικ. 7,8,9).

Στην περίπτωση της εξεσημασμένης οριζόν-τιας πρόταξης η τοποθέτηση της πλάκας τουShore παρέχει μεγαλύτερη άνεση στην πρό-σθια περιοχή σε αντίθεση με τον νάρθηκα στα-θεροποίησης.32 (εικ. 10,11)

ΝΑΡΘΗΚΑΣ ΑΝΑΠΑΥΣΗΣΟ τύπος αυτός του νάρθηκα ονομάζεται Ha-

wley ή Dessner από τα ονόματα των οδοντιά-τρων που τον περιέγραφαν, κατασκεύασαν καιχρησιμοποίησαν.18,19,20

Είναι παρόμοιος με την πλάκα του Shore. Κα-λύπτει την υπερώα και συγκρατείται με άγκι-στρα, τα οποία εφαρμόζουν στους πρώτουςγομφίους. (εικ. 12)

Οι συγκλεισιακές του επαφές περιορίζονταιστους τομείς και στους κυνόδοντες της κάτωγνάθου. Τα υπόλοιπα δόντια δεν έχουν επαφέςμε τους ανταγωνιστές. (εικ. 13)

Ο τύπος αυτός του ΕΝ χρησιμοποιείται μόνονσε αυστηρά επιλεγμένες περιπτώσεις, όπου τοπρόβλημα είναι αμιγώς μυϊκό και όχι σε ασθε-νείς με υποκειμενικά ενοχλήματα πόνου ή ευαι-σθησία κατά την ψηλάφηση των ΚΓΔ.Η χρήση του ενέχει τον κίνδυνο αρνητικών επι-πτώσεων στη σύγκλειση με τη μορφή υπερέκ-φυσης των μέσων και οπισθίων δοντιών και τηνεμβύθιση των τομέων και κυνοδόντων, λόγωτης ανοιχτής δήξης που δημιουργείται.Συνεπώς, προς αποφυγή των ανωτέρω συμβα-μάτων, η χρήση του δεν θα πρέπει να ξεπερνάτις 8-10 ώρες ημερησίως και ο έλεγχος σύγ-κλεισης να γίνεται τακτικά. Ο νάρθηκας ανά-παυσης αποτελεί παρακαταθήκη στο θεραπευ-τικό οπλοστάσιο και ιδιαιτέρως σε περιπτώσειςασθενών των οποίων η παραλειτουργική δρα-στηριότητα δεν αντιμετωπίζεται με τη χρήσηδιαφορετικού τύπου νάρθηκα .7

Λόγω της κατασκευής του ο νάρθηκας ανάπαυ-σης καθιστά αδύνατο το σφίξιμο των δοντιώνσε αντίθετη με το νάρθηκα σταθεροποίησης.21

ΜΑΛΑΚΟΙ ΝΑΡΘΗΚΕΣΚατασκευάζονται από μαλακό υλικό μετά απόκατάλληλη θερμική δοκιμασία.Τοποθετούνται κατά προτίμηση στην κάτωγνάθο.22 (εικ. 14)

Η επέκταση του υλικού γλωσσικά πρέπει να γί-νεται κατά το δυνατόν βαθύτερα. Χρησιμοποι-είται κυρίως σε παιδιά με νεογιλή ή μικτή οδον-τοφυΐα, όταν ενδείκνυται η θεραπεία με ΕΝ.Στις περιπτώσεις αυτές ο ΕΝ που είναι κατα-σκευασμένος από ακρυλική ρητίνη δεν πρέπεινα εδράζεται κανονικά λόγω της συνεχούς ανά-πτυξης των δοντιών και των γνάθων ή ακόμηχειρότερα να παρεμποδίζει την ανάπτυξη.Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε ασθενείςμε οδοντοστοιχίες ή σε προσθετικές εργασίες

Εικ. 2: Η συγκράτηση επιτυγχάνεται με την επέ-κταση του ακρυλικού 0,5-1,0 mm, κάτω από τημέγιστη περιφέρεια του δοντιού.

Εικ. 3: Σχηματική απεικόνιση των επαφών στηνκεντρική σχέση καθώς επίσης και σε ακτίνα 0,5-1,0 mm εμπρός από τις επαφές (ελευθερία στηνκεντρική).

Εικ. 4: (α) Κυνοδοντική προστασία στην εργαζό-μενη πλευρά κατά την πλαγιολίσθηση. Πλάγιακαι πρόσθια άποψη. (β) Αμφοτερόπλευρη κυνο-δοντική προστασία κατά την προολίσθηση.

4α

4β

Εικ. 5: Νάρθηκας υποστήριξης.

Εικ. 6: Η πλάκα του Shore. Συγκλεισιακή άποψη.Η συγκράτηση επιτυγχάνεται με τη βοήθεια αγ-κίστρων στους πρώτους γομφίους της άνω γνά-θου.

Εικ. 7: Εκσεσημασμένη κάθετη πρόταξη χωρίςτην πλάκα του Shore.

Εικ. 8: Η πλάκα του Shore τοποθετημένη στοστόμα, με εμφανές το « ξεκλείδωμα» της σύγκλει-σης.

Εικ. 9: Απεικόνιση της πλάκας του Shore.

Εικ. 10: Εκσεσημασμένη οριζόντια πρόταξη μετην πλάκα του Shore τοποθετημένη στο στόμα.

Εικ. 11: Συγκλεισιακή άποψη. Στην πρόσθια πε-ριοχή του νάρθηκα έχει δοθεί το κατάλληλοεύρος προσθιοπίσθια για τη δημιουργία τωνσυγκλεισιακών επαφών.

Εικ. 12: Νάρθηκας ανάπαυσης. Συγκλεισιακήάποψη.

Εικ. 13: Νάρθηκας ανάπαυσης πλάγια άποψη.

Εικ. 14: Μαλακός Νάρθηκας. Πρόσθια άποψη.

BHMA112 17/10/2016 12:18 μ.μ. Page 6

Επιστημονικά Θέματα • 7ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

που στηρίζονται σε εμφυτεύματα.Φθείρεται γρήγορα και συνεπώς η χρήση τουπεριορίζεται σε μικρό χρονικό διάστημα θαπρέπει επίσης να έχει υπ΄ όψιν του ο κλινικόςότι η χρήση των μαλακών ναρθήκων, προκαλείεπιδείνωση του βρυγμού.32

ΝΑΡΘΗΚΑΣ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗΣΟ τύπος αυτός του νάρθηκα, υπήρξε δημοφι-λής κυρίως κατά τη δεκαετία του ’70, όταν οιπαλιές θεωρίες σχετικά με την μετατόπιση τωνδιαρθρίων δίσκων επανήλθαν στο προσκήνιοαπό τον Farrar 23 και από άλλους.Η χρήση του περιορίζεται σε ασθενείς με μετα-τόπιση του διάρθριου δίσκου με επαναφορά.Η θεωρία πάνω στην οποία βασίζεται η αξίατου, έγκειται στο ότι τοποθετεί τη γνάθο σε τέ-τοια θέση, ώστε η κεφαλή του κονδύλου να βρί-σκεται σε σωστή σχέση με τον διάρθριο δίσκοαποβλέποντας στην επανατοποθέτηση του.Τοποθετείται στην άνω γνάθο. Για την επανα-τοποθέτηση του δίσκου στη φυσιολογική τουθέση, η κάτω γνάθος πρέπει να τοποθετηθεί σεπρόσθια θέση.Αυτό επιτυγχάνεται με την δημιουργία επικλι-νούς επιπέδου στη συγκλεισιακή επιφάνεια τουνάρθηκα. Η παρεμπόδιση του δίσκου επιτυγ-χάνεται με την κατασκευή ενός αντίστροφουεπικλινούς επιπέδου στην πρόσθια περιοχήτου νάρθηκα. (εικ. 15,16)

Τα οφέλη από την τοποθέτησή του είναι αμφι-λεγόμενα. Οι ένθερμοι θιασώτες του υποστηρί-ζουν την υψηλή θεραπευτική του αξία σε ασθε-νείς με σημειολογία δυσλειτουργίας σε συνδυα-σμό με πρόσθια μετατόπιση του δίσκου με επα-ναφορά σε σύγκριση με την τοποθέτηση νάρ-θηκα ολικής επικάλυψης.10,24,25,26,32,33,34

Ακραίες απόψεις συνιστούν τη χρήση του σε24ωρη βάση, ακόμα και κατά τη διάρκεια τωνγευμάτων. Αυτή όμως η τακτική ενέχει τον κίν-δυνο μη αντιστρεπτών μεταβολών στη σύγ-κλειση.27

Προγενέστερα ορισμένοι συγγραφείς συνι-στούσαν την προσθετική αποκατάσταση στηνκαινούργια θέση της κάτω γνάθου, άποψη ηοποία παντελώς ξεφεύγει από κάθε λογική καιεπιστημονική θεώρηση.28

Το κύριο όμως ερώτημα που παραμένει είναιεάν μετά από όλη αυτή τη διαδικασία, ο διάρ-θριος δίσκος παραμένει στη θέση του.Η αρθρογραφία των ΚΓΔ σε πολλές περιπτώ-σεις απέδειξε ότι ο δίσκος παρέμενε μετατοπι-σμένος.29

Μακροχρόνιες έρευνες απέδειξαν ότι στηνπλειονότητα των ασθενών τα συμπτώματα επα-νέρχονται τρία χρόνια αργότερα.Είναι επίσης γνωστό ότι η προσαρμοστική ικα-νότητα των ΚΓΔ είναι πολύ υψηλή και στις πε-ριπτώσεις μετατόπισης του δίσκου μεταβολές

στα ινίδια και στις περιοχές της υαλίνης που πε-ριέχονται στα κύτταρα του δίσκου θα αναπτυχ-θούν στην οπίσθια προσκόλληση του.30

Σύμφωνα με την προσωπική μας άποψη ο νάρ-θηκας εκλογής σε ασθενείς με μετατόπιση τουδίσκου με επαναφορά και ασφαλώς σε ασθενείςμε μετατόπιση του δίσκου χωρίς επαναφορά ,είναι ο νάρθηκας σταθεροποίησης σε συνδυα-σμό βέβαια με το κατάλληλο πρόγραμμα κατάπερίπτωση, κινησιοθεραπείας.32,33,34

ΣυζήτησηΗ ευρύτητα του θέματος επιτρέπει μόνον τη σύ-νοψη των βασικών αρχών σχεδίασης, κατα-σκευής, τοποθέτησης και ενδείξεων των ΕΝ.Από την αρχή του κειμένου γίνεται αντιληπτήστον αναγνώστη η ποικιλομορφία, οι κατα-σκευαστικές διαφορές και οι διαφορετικές εν-δείξεις καθενός νάρθηκα ξεχωριστά. Ως εκ τού-του η αοριστολογική χρήση, ΕΝ χωρίς τεκμη-

ριωμένη διάγνωση κατ’ ελάχιστον οδηγεί στοπουθενά.Μεταξύ άλλων θα πρέπει να επισημάνουμε ότιδεν υπάρχουν γενικές οδηγίες για την καθημε-ρινή θεραπεία με ΕΝ επειδή κάθε ασθενής μεπροβλήματα δυσλειτουργίας, όπως επίσης καικάθε μορφή θεραπευτικής προσέγγισης είναιεξατομικευμένα.Ο κάθε ασθενής με ειδικά προβλήματα αντιμε-τωπίζεται ανάλογα.Ιδιαιτέρως η χρήση ΕΝ είτε από μόνη της, είτεσε συνδυασμό με άλλα είδη θεραπείας που πε-ριγράψαμε, καθώς επίσης και ο χρόνος χρήσε-ως του, ποικίλει από μερικές εβδομάδες μέχριμερικούς μήνες.Επισημάνθηκαν επίσης οι κίνδυνοι, οι οποίοιενέχονται από τη χρήση ορισμένων τύπων ναρ-θήκων όπως ο νάρθηκας ανάπαυσης και ο νάρ-θηκας μετατόπισης κ.α.Οι επιπλοκές που μπορούν να επισυμβούν από

παρατεταμένη ή και λανθασμένη χρήση οποι-οιδήποτε τύπου νάρθηκα, συμπεριλαμβάνουν :Τερηδόνες, φλεγμονές των ούλων, δυσκολίεςστην ομιλία και γενικότερα στην εκφορά τουλόγου, αλλαγές ή μεταβολές στη σύγκλεισητων δοντιών, ψυχολογική εξάρτηση.Σοβαρότερες επιπλοκές μη αντιστρεπτές στηλειτουργία αλλά και στην ανατομική μορφολο-γία των κροταφογναθικών διαρθρώσεων απόπαρατεταμένη χρήση, προκαλούν ιδιαιτέρωςοι νάρθηκες μερικής επικάλυψης. Μια σημαντι-κή παράμετρος που αφορά την κατασκευή καιδιαμόρφωση του νάρθηκα, είναι εκείνο πουτον καθιστά κατάλληλο, ώστε ο ασθενής ναμπορεί να τον ανέχεται και να τον χρησιμοποι-εί. Ένας μεγάλος και ογκώδης νάρθηκας θα εί-ναι χωρίς αμφιβολία σε κάποιο συρτάρι και όχιστο στόμα του ασθενούς με αποτέλεσμα οι πι-θανότητες να μειωθούν τα συμπτώματα δυσλει-τουργίας, εξ’ αντικειμένου να μειώνονται. Μια

Εικ. 15: Νάρθηκας μετατόπισης. Στην εικόνα απει-κονίζεται το πρόσθιο αντίστροφο επικλινές επί-πεδο.

Εικ. 16: Σταθεροποίηση της κάτω γνάθου σεθέση προς τα εμπρός.

ΘΑ ΜΑΣ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΟ

36o ΠΟΣ

10-12 ΝOEΜΒΡΙΟΥ | ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ 76

ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

BHMA112 17/10/2016 12:18 μ.μ. Page 7

8 • Επιστημονικά Θέματα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

σκέψη που θα πρέπει να κάνουμε πριν δώσου-με τον νάρθηκα στον ασθενή μας, είναι το εάνθα μπορεί να κοιμηθεί με αυτόν.Χαρακτηριστικά παραδείγματα προς επίρρω-σιν των γραφομένων, είναι οι εικόνες που ακο-λουθούν. Υποτιθέμενος νάρθηκας ολικής επικάλυψης ήσταθεροποίησης. Η εικόνα 17α απεικονίζειτην εσωτερική του επιφάνεια και η 17β τηνεξωτερική μασητική επιφάνεια του νάρθηκα.

Στην εικόνα 18, ο νάρθηκας τοποθετημένοςστο στόμα της ασθενούς.

Στην εικόνα 19α απεικονίζονται τα δόντια τηςκάτω γνάθου να συγκλείνουν με την μασητικήεπιφάνεια του νάρθηκα στην υποτιθέμενη θέ-ση μέγιστης συγγόμφωσης. Στις εικόνες 19βκαι 19γ απεικονίζεται η προσπάθεια της ασθε-νούς να επιτελέσει προσθιοπλάγια κίνηση αρι-στερά – δεξιά.

Η κίνηση στο σύνολό της καθίσταται ανέφικτηεπειδή τα βαθειά εντυπώματα στη μασητική

επιφάνεια του νάρθηκα, εμποδίζουν την πλα-γιολίσθηση, «κλειδώνοντας» τα φύματα τωνδοντιών της κάτω γνάθου στα βαθειά εντυπώ-ματα της μασητικής επιφάνειας του νάρθηκα.Άμεση επίπτωση, η επιδείνωση των υποκειμε-νικών συμπτωμάτων δυσλειτουργίας της ασθε-νούς, λόγω ελαττωματικής λειτουργίας των έξωπτεροειδών αμφοτερόπλευρα. Κατά την ετερό-πλευρη σύσπαση του μυός ο κόνδυλος και οδιάρθριος δίσκος της σύστοιχης πλευράς φέ-ρονται προς τα κάτω έσω και εμπρός αναγκά-ζοντας την κάτω γνάθο να κινηθεί προς την αν-τίθετη πλευρά.Η αμφοτερόπλερη σύσπασητων δυο μυών φέρει την κάτω γνάθο προς ταεμπρός. Η λειτουργία των δυο μοιρών (άνω καικάτω) του έξω πτερυγοειδούς είναι διαφορετι-κή. Η άνω μοίρα λειτουργεί ως συνεργός μυςτων άνωθεν του υοειδούς οστού μυών, ενώ ηκάτω λειτουργεί ως συνεργός των ανασπώντωνμυών της κάτω γνάθου.31

Επιπροσθέτως και βραχυπρόθεσμα τα συμπτώ-ματα επεκτείνονται στις κροταφογναθικέςδιαρθρώσεις δημιουργώντας «αγκυλωτικά»φαινόμενα και αναπλαστικές ανακατατάξεις.Στην εικόνα 20α, απεικονίζεται η εσωτερικήεπιφάνεια του «νάρθηκα σταθεροποίησης»,ενώ στις εικόνες 20β και 20γ απεικονίζονται ηπρόσθια και πλάγια άποψη του νάρθηκα σταεκμαγεία του μικρού ασθενούς.

Ενδοστοματικός «νάρθηκας» ολικής επικάλυ-ψης – σταθεροποίησης τοποθετήθηκε στοστόμα νεαρού εφήβου με προφανές και εξεση-μασμένο ορθοδοντικό πρόβλημα, υποκειμενι-κά συμπτώματα επώδυνης δυσλειτουργίας καιπρόσθιας μετατόπισης των διαρθρίων δίσκωναμφοτερόπλευρα με επαναφορά. Πριν τηνέναρξη της ορθοδοντικής θεραπείας «κρίθηκε»(αντικειμενικά ορθώς) η λειτουργική αποκατά-σταση του Στοματογναθικού Συστήματος καιτων προβλημάτων που περιγράψαμε με τηνχρήση του νάρθηκα της εικόνας τοποθετημένοστα εκμαγεία του νεαρού ασθενούς.Η ανταπόκριση στο προταθέν «θεραπευτικόσχήμα», υπήρξε σχεδόν άμεση μια εβδομάδαμετά την έναρξη της «θεραπείας» με παρατετα-μένη κόπωση, σπασμό και πόνο των μασητή-ρων αφοτερόπλευρα, της πρόσθιας και μέσηςμοίρας των κροταφιτών αμφοτερόπλευρα, ιδι-αιτέρως της μέσης μοίρας, για να ακολουθήσειπάραυτα η πλήρης σχεδόν αναστολή των λει-τουργικών κινήσεων της κάτω γνάθου.Ταυτόχρονα σχεδόν προσετέθη κεφαλαλγίαέντονη και καθημερινή, με τα χαρακτηριστικάτης κεφαλαλγίας, τύπου τάσεως.

Κατά την άποψή μας ένας επιπλέον παράγωνεπιδείνωσης της κεφαλαλγίας ήταν η προφα-νής όπως φαίνεται στα εκμαγεία αδυναμία πε-ραιτέρω αύξησης του ελεύθερου μεσοφραγμα-τικού χώρου, λόγω εξεσημασμένης, απότομηςκαι αυθαίρετης αύξησης της κάθετης διάστα-σης, που με τη σειρά της προκάλεσε επίτασητης κόπωσης και του σπασμού των περικρανια-κών μυών. Εκτός όμως από τις σοβαρές επιπτώσεις είτε εν-δοστοματικά, είτε στην ευρύτερη περιοχή τουΣτοματογναθικού Συστήματος που είναι και οισυνηθέστερες, υπάρχει και άλλη μια σημαντι-κότερη διάσταση του προβλήματος που εξετά-ζουμε, δηλαδή, η αλόγιστη τοποθέτηση ενδο-στοματικών ναρθήκων, ακόμη και αν είναι κα-τασκευασμένοι με τις προβλεπόμενες σωστέςπροδιαγραφές, σε παθολογικό υπόβαθρο μεσημειολογία μη συμβατή με δυσλειτουργία τουΣτοματογναθικού συστήματος.Αναφέρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.Πρόσφατη έναρξη κεφαλαλγίας σε ασθενή μεχρόνιο και παρατεταμένο βρυγμό.Η απόδοση της κεφαλαλγίας στην τάση τωνπερικρανιακών μυών λόγω βρυγμού, ενδεχομέ-νως να οδηγήσει στην τοποθέτηση ΕΝ, κίνησηφαινομενικώς ορθή. Είναι όμως ενδεχόμενο ηπρόσφατη έναρξη κεφαλαλγίας να αποτελείπροοίμιο δευτερογενούς κεφαλαλγίας οφειλό-μενης σε ενδοκρανιακές διεργασίες π.χ. ενδο-κρανιακοί όγκοι εισερχόμενοι από τα τρήματατης βάσεως του κρανίου ή άλλες παθολογικέςκαταστάσεις του ΚΝΣ όπως σκλήρυνση κατάπλάκας κλπ.Στο προηγούμενο φύλλο του Οδοντιατρικούβήματος, περιγράψαμε πλειάδα γενικότερωνπαθολογικών καταστάσεων οι οποίες δυνατόνσε κάποια φάση της διαδρομής του (πχ μεθερ-πητική νευραλγία, κροταφική αρτηρίτις κ.α.) ναυποδύονται εικόνα κρανιογναθικών διαταρα-χών χωρίς όμως αιτιοπαθογενετική τεκμηρίω-ση δυσλειτουργίας του Στοματογναθικού συ-στήματος. Η ανενδείαστη, αναιτιολόγητη καιμη τεκμηριωμένη διάγνωση και αλόγιστη τοπο-θέτηση ενδοστοματικού νάρθηκα δεν αποτελείθεραπευτική λύση σε υποτιθέμενη ή πραγματι-κή ύπαρξη δυσλειτουργίας του στοματογναθι-κού συστήματος.Η αποδεδειγμένη παρουσία βρυγμού ασυμ-πτωματικού από πλευράς σημειολογίας τουστοματογναθικού συστήματος, που επινέμεταιπροκαλώντας αποτριβές και διαβρώσεις στηνοδοντική ουσία, κατάγματα και εν γένει κατα-στροφές στις πάσης φύσεως επανορθωτικέςεργασίες, αποτελεί ασφαλές πεδίο κατασκευήςκαι τοποθέτησης ενδοστοματικού νάρθηκααπό τον γενικό οδοντίατρο, τηρουμένων βεβαί-ως όλως των προϋποθέσεων που προβλέπον-ται στην ορθή κατασκευή του.32,33,34

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1) Zarb GA, Speck JE. The treatment of mandibular

Dysfunction. In : Zarb GA, Carlsson GE (eds). Tem-poromandibular Joint. Function and Dysfunction.Munksgaard 373-96, Copenhagen 1979.

2) Okesson JP. Orofacial pain. Guidelines for Asses-ment Diagnosis and Management. Quites nssence155-56, 1996.

3) Gregg JM και Rugh DJ. Pharmacological therapy.In: Mohle ND, Zarb GA, Carlsson GE, Rugh JD(ends). A textbook of occlusion Chicago: Quintes-sence 351-7.1978.

4) Cassisi JE, Mc Glynn FD, Mahan PE. Occlusal splinteffects on nocturnal braxism an emerging paradigmand some early results. J Craniomandib Pract, 5:64-8.1987.

5) Green CS, Laskin DM. Splint therapy for the myofa-cial pain – dysfunction (MPD) syndrome: a compar-ative styde. J Am Dent Assoc, 84:624-8.1972.

6) Solberg WK, Clark GT, Rugh JD. Nocturnal elec-tromyographic evaluation of bruxism patients un-dergoing short term splint therapy. J Oral Rehabil 2:215-23, 1975.

7) Clark GT, Beemsterboer PL, Solberg WK, Rugh JD.Nocturnal electromyographic evaluation of myofa-cial pain dysfunction in patients undergoing occlusalsplint therapy. J Am Dent Assoc 99-607,1979.

8) Sheikholeslam A, Holmgren K, Riise C. Therapeu-tic effects of the plane occlusal splint of signs and

symtoms of craniomandibular disorders in patienswith nocturnal bruxism. J Oral Rehabil, 20:473-82,1993.

9) Manns A, Mirelles R, Santander H, Veldivia J. Influ-ence of the vertical dimension in the treatment ofmyofacial pain – dysfunction syndrome. J ProsthetDent 50:700-9.1983.

10) Clark GT, A critical evaluation of orthopedic inte-rocclusal appliance therapy: design, theory andoverall effectiveness. J Am Dent Assoc 108:364-70, 1984.

11) Ramfiord SP, Ash MM. Reflections on the Michi-gan occlusal splint. J Oral Rehabit 21:491-500,1994.

12) Vallon H, Christersson D, Hansson T, NordstromB. Inverkan av bettskenans ocklusala utforksing pamuskelaktiviteten. Tandlakartidn 75:530-3,1981.

13) Rugh JD, Graham GS, Smith JC, Ohrbach RK. Ef-fects of canine versus molar occlusal splint guidanceon nocturnal bruxism and craniomandibular symp-tomatology. J Craniomandib Disord Facial OralPain, 3:201-10, 1989.

14) Williamson EM, Lundqvist DO. Anterior guidance:its effects on the electromyo graphic activity of thetemporal and masseter muscles. J Prosthet Dent49: 816-23,1983.

15) Shape RJ, Mohamed SE, Christensen LV etal. Ef-fects of occlusal guidance on jam muscle activity. JProsthet Detn 51:811-8,1987.

16) Steele JG, Wassell RW, Walls AWG. A comparativestudy of the fit and retension of interocclusal splintsconstructed from heat – cured and autopolymeriredpoly methylmethacry late. J Prosthet Detn 67: 328-30,1994.

17) Shore NA. A mandibular antorepositioning appli-ance. JA DA 75:908-11,1967.

18) Hawley G. A removable retainer. Int J Orthod5:291-5,1919.

19) Sved A. Changing the occlusal level and a newmethod of retension. Am J Orthod and Oral Surgery30:527-32,1994.

20) Dessner L. Ortopedisk terapimot bruxism. OdontTidskr 67:616-25,1959.

21) Dahlstrom L, Haraldsson T. bite plates and stabili-ration splints in mandibular dysfunction. A clinicaland electromyographic comparison. Acta OdontolScand 43:109-14,1985.

22) Wright EF. An easily fabricated occlusal splint. JA-DA 117:757-8,1988.

23) Farrar WB. Differentiation of temporomandibularjoint dysfunction to simplify treatmen. J ProsthetDent 28:629-36,1972.

24) Andersson GC, Schulte JK, Goodkind RJ. Com-parative study od two treatments methods for inter-nal derangement od the temporomandibular joint. JProsthet Dent, 53 :392-6, 1985.

25) Lundh H, Westesson PL, Kopp S, Tillstrom B. An-terior repositioning splint in the treatment of tem-poromandibular joints with reciprocal clicking :comparison with a flat occlusal splint and an untreat-ed control group Oral Surg 60:131-6,1985.

26) Le Bell Y, Kirveskari P. Treatment of reciprocalclicking the temporomandibular join with reposi-tioning appliance and occlusal adjustment results af-ter four to six year. Proc Finn Dent Soc 86-15-21,1990.

27) Kai S, Kai H, Tabata O, Tshiro H. The significanceof prosterior open bite after anterior repositioning s-plint therapy for anteriorly displaced disk of the tem-poromandibular join. J Craniomandib Pract11:146-52,1993.

28) Westesson PL, Lundh H. Temporomandibularjoint disk displacemtent : Arthrographic and tomo-graphic follow – up after 6monts treatment with diskrepositiong onlays. Oral Surg Oral Med Oral Pathol,66:271-8,1988.

29) Moloney F, Howard JA. Internal derangements ofthe temporomandibular join III. Anterior reposi-tiong splint therapy. Austr Dent J 31:30-9,1986.

30) Blaustein Dl, Scapino RP. Remodeling of the tem-poromandibular joint disc and posterior attache-ment in disc displacement specimen in relation toglucosaminoglycan content. J Plastic and Recon-struct Surg 78:756-64,1986.

31) Willard D, Mc Call Jr. The musculature. InQ Mohl– Zard, Carlsson, Rugh (eds). A text book of occlu-sion. Publ Quintessence Co Inc, 97-114, 1988.

32) Magnusson T. Οδοντιατρικές Μέθοδοι ΘεραπείαςΕνδοστοματικοί Νάρθηκες. Στο: Λειτουργία καιΔυσλειτουργία του Στοματογναθικά Συστήματα. Γ’Εκδ. Βύρων Δρούκας (εκδ.) Επ. Εκδόσεις Γ. Παρι-σιάνου Αθήνα 2008.

33) Βύρων Χ. Δρούκας Δυσλειτουργία του Στοματο-γναθικού συστήματος. Επ. Εκδόσεις Γ. ΠαρισιάνουΑθήνα 2008.

34) Μιχαήλ Γρ. Τζάκης Φυσιολογία του Στοματογναθι-κού Συστήματος & Σύγκλειση, Β’ Έκδοση, Οδοντια-τρική Σχολή ΕΚΠΑ 2014.

Οι εικόνες του άρθρου είναι από το αρχείο τουΒύρωνα Δρούκα

17α

Εικ. 17: Υποτιθέμενος νάρθηκας ολικής επικάλυ-ψης ή σταθεροποίησης. Η εικόνα 17α απεικονίζειτην εσωτερική του επιφάνεια και η 17β την εξω-τερική μασητική επιφάνεια του νάρθηκα.

17β

Εικ. 18: Ο νάρθηκας τοποθετημένος στο στόματης ασθενούς.

19α

19β

19γ

Εικ. 19: α. Απεικονίζονται τα δόντια της κάτω γνά-θου να συγκλείνουν με την μασητική επιφάνειατου νάρθηκα στην υποτιθέμενη θέση μέγιστηςσυγγόμφωσης. Στις εικόνες β και γ απεικονίζεταιη προσπάθεια της ασθενούς να επιτελέσει προ-σθιοπλάγια κίνηση αριστερά – δεξιά.

20α

20β

20γ

Εικ. 20: Στην εικόνα 20 α, απεικονίζεται η εσωτε-ρική επιφάνεια του «νάρθηκα σταθεροποίησης»,ενώ στις εικόνες 20 β και γ απεικονίζονται η πρό-σθια και πλάγια άποψη του νάρθηκα στα εκμα-γεία του μικρού ασθενούς.

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 8

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 9

10 • Θέμα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Το σύνολο των ηθικών κανόνων και δεοντολο-γικών κανονισμών που πρέπει να ρυθμίζουντην άσκηση της οδοντιατρικής έχει απασχολή-σει διεθνώς τον κλάδο. Ο προβληματισμός πά-νω σε ζητήματα ηθικής αποτελεί τον ακρογωνι-αίο λίθο προκειμένου να οικοδομηθεί μια άρ-ρηκτη σχέση εμπιστοσύνης, μεταξύ οδοντιά-τρων και κοινωνίας, γεγονός που αποτυπώνε-ται και στις συζητήσεις σχετικά με την ανα-γκαιότητα της ενίσχυσης της διδασκαλίας μα-θημάτων ηθικής στις Οδοντιατρικές Σχολές(Πέρρος, & Αντωνίου, 2008, σ. 105-106). Τα προβλήματα ηθικού περιεχομένου «γεννι-ούνται» μέσα από τις ίδιες τις κοινωνίες. Ωστό-σο, το θέμα της τήρησης των ηθικών δεσμεύ-σεων αποτελεί προσωπική επιλογή για τον κα-θένα. Όπως παρατηρεί σε κείμενό του ο Ανα-πληρωτής Καθηγητής της Οδοντιατρικής Σχο-λής Θεσσαλονίκης, Σ. Κάλφας «Οι συνεχείςαλλαγές στις κοινωνικές δομές, καθώς και στονεπαγγελματικό χώρο, κρατούν επίκαιρες τις συ-ζητήσεις σχετικά με το δεοντολογικό πλαίσιοπου αρμόζει σε θέματα περίθαλψης και νοση-λευτικών παροχών γενικά. Αν και η ηθική/δε-οντολογική θεώρηση της σχέσης ανάμεσα σενοσηλευτικό προσωπικό και τον ασθενή είναιδιαχρονική, η άσκηση της οδοντιατρικής σανεφαρμογή συγκεκριμένων τρόπων περίθαλψηςεπηρεάζεται και από άλλους παράγοντες, όπωςοι συντρέχουσες υποδομές υγειονομικής περί-θαλψης και οι οικονομικές δυνατότητες. Κατάσυνέπεια, οι αλλαγές που επέρχονται σε αυτούςτους παράγοντες επιφέρουν μεταβολές στοντρόπο άσκησης του επαγγέλματος, που όμωςγια κανέναν λόγο δεν θα πρέπει να έρχονται σεσύγκρουση με τις ηθικές αρχές που διέπουντην παροχή οδοντιατρικής περίθαλψης».

Προσδιορίζοντας την έννοιατης ηθικής Ο ίδιος ο ορισμός της ηθικής έχει αποδειχθείένα δύσκολο εγχείρημα, καθώς συχνά το περιε-χόμενο της έννοιας, όπως και τα κριτήρια αξιο-λόγησης των ηθικών πράξεων, μεταβάλλονταιαπό εποχή σε εποχή και από κοινωνία σε κοι-νωνία. Ο Wittgenstein εκτιμά ότι η ηθική είναιυπερβατολογική, υποστηρίζοντας ότι κάθεπροσπάθεια νοηματοδότησής της προσιδιάζειστη ματαιότητα του εγχειρήματος να αποδώσεικανείς σαφές περίγραμμα σε εικόνες συγκεχυ-μένες και ασαφείς. Σύμφωνα με τον Αυστριακόφιλόσοφο, οι ηθικές αντιλήψεις πρέπει να με-λετώνται ως εκδηλώσεις προσωπικών στάσεων

σε συγκεκριμένες περιστάσεις σε σχέση μεσυγκεκριμένα «μοτίβα ζωής», μη εκπορευόμε-νες από προαποφασισμένες ηθικές αρχές, κα-ταλήγοντας ουσιαστικά σε «μια ηθική χωρίς αρ-χές» (Μοσχονάς, 2000). Κατά τον Αριστοτέλη (στον οποίο ανήκει η πα-τρότητα του όρου «ηθική») η ηθική γεννάταιαπό τη συνήθεια («το έθος»), υποδηλώνονταςότι οι ιδέες σχετικά με το καλό και το κακό, τοδίκαιο και το άδικο, το έντιμο και το ανέντιμοδιαμορφώνονται κατά την πορεία της ζωήςμας. Οι ηθικές αρετές δεν είναι ούτε φυσικέςούτε αφύσικες για τον άνθρωπο, μας διδάσκει οΣταγειρίτης φιλόσοφος, και ισχυρίζεται ότιενυπάρχει στον καθένα από εμάς η ικανότητανα τις αποκτήσει, αλλά η πραγμάτωσή τους κα-θίσταται εφικτή μόνο δια του εθισμού. Με άλλαλόγια, μέσα από την επαναλαμβανόμενη εκτέ-λεση ενάρετων πράξεων διαπλάθουμε σταδια-κά το ήθος μας και φθάνουμε στην ευδαιμονία.Στη θεωρία του ηθικού εγωισμού, ως ηθικήπράξη εκλαμβάνεται κάθε ενέργεια που συμ-βάλλει στην ευδαιμονία του πράττοντος. Συνε-πώς σε βασική αρχή για την θέσπιση ηθικώνκανόνων ανάγεται η εξυπηρέτηση του προσω-πικού συμφέροντος, με αποτέλεσμα η ηθικήσυμπεριφορά να αποκτά έναν καθαρά ιδιοτελι-κό χαρακτήρα. Στον αντίποδα, η θεωρία τουωφελιμισμού, όπως διατυπώθηκε από τον κύ-

ριο εκφραστή της, τον John Stuart Mill, υπο-στηρίζει ότι οδηγός της ηθικής των πράξεώνμας πρέπει να είναι εκείνο που προάγει την ευ-δαιμονία του συνόλου. Υπό το πρίσμα αυτήςτης ηθικής θεώρησης, οι πράξεις είναι ορθέςστο βαθμό που τείνουν να μεγιστοποιούν τηνευτυχία όχι του δρώντος, αλλά του κοινωνικούσυνόλου.Από την πλευρά του, ο Immanuel Kant παρου-σιάζει μια δεοντοκρατική θεώρηση της ηθικής,υποστηρίζοντας ότι η ηθικότητα στηρίζεταιστην επιδίωξη του δέοντος ως αυτοσκοπού,ανεξαρτήτως κάθε υπολογισμού προσωπικήςωφέλειας. Η ηθική του Kant συνοψίζεται στηνέννοια της «κατηγορικής προσταγής», που δενείναι άλλη από την εκούσια συμπόρευση τουανθρώπου με τον Πρακτικό Λόγο. Και εδώακριβώς έγκειται η συμβολή της καντιανής θε-ώρησης, αφού πρεσβεύει ότι ο άνθρωπος ωςέλλογο ον δεν μπορεί παρά να αυτοδεσμεύεταιστις ηθικές αρχές. Στο πλαίσιο του ηθικού νό-μου αυτού ενυπάρχει και η αρχή να χρησιμοποι-είται ο άνθρωπος ως σκοπός και όχι μόνο ωςμέσον.Το αν υπάρχουν εν τέλει διαχρονικές αξίες πουμπορούν να χρησιμοποιούνται ως «φάρος» ηθι-κής είναι ένα ερώτημα το οποίο παραμένει με-τέωρο στη συζήτηση περί ηθικής και ανοιχτόσε πολλαπλές αναγνώσεις. Όπως εξίσου δια-

χρονική και αναντίρρητη παραμένει και η υπο-χρέωση του ιατρού να σέβεται την αξία της αν-θρώπινης ζωής, χωρίς το καθήκον αυτό να επη-ρεάζεται από παράγοντες κοινωνικού, οικονο-μικού, φυλετικού ή οποιουδήποτε διαχωρι-σμού.

Οδοντιατρική Δεοντολογία:Από το χθες στο σήμεραΌπως παρατηρεί ο Ομότιμος ΚαθηγητήςΟδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Φώτης Μή-τσης, η ηθική διάσταση της Οδοντιατρικής, οιυποχρεώσεις, τα καθήκοντα και η συμπεριφο-ρά των επιστημόνων οδοντιάτρων, τόσο στιςμεταξύ τους σχέσεις, όσο και στις σχέσεις μετους ασθενείς τους, καθώς και η διαμόρφωσηενός κοινώς αποδεκτού πλέγματος κανόνωνσυμπεριφοράς για να αποκτήσει το οδοντιατρι-κό επάγγελμα κοινωνική αποδοχή, άρχισαν έν-τονα να προβληματίζουν τον οδοντιατρικό κό-σμο μετά τη δεκαετία του 1920, παράλληλα μετην επιστημονική αναβάθμιση της Οδοντιατρι-κής. Μέχρι τότε, η όλη προσπάθεια κατευθυνό-ταν στην κατοχύρωση του επαγγέλματος καιστην δίωξη των όσων παρανόμως ασκούσαν τοεπάγγελμα (1993, σ.59).Στο ομώνυμο βιβλίο «Αναδρομές και Μνήμες.Από το Οδοιπορικό της Ελληνικής Οδοντια-τρικής» ο Ομότιμος Καθηγητής Οδοντιατρι-κής, αναδιφώντας τη βιβλιογραφία σχετικά μετην οδοντιατρική δεοντολογία κάνει ειδικήμνεία στο άρθρο του Π. Πανταζή του 1925, τοοποίο αποτελεί μια πρώιμη προσπάθεια σκια-γράφησης των αρετών που πρέπει να πληροί οοδοντίατρος, αλλά και του δεοντολογικούπλαισίου εντός του οποίου καλείται να λειτουρ-γήσει. Ανάλογες προσπάθειες ανιχνεύονταισύμφωνα με τον Καθηγητή Φώτη Μήτση και σεάρθρα των Θ. Θεοδωρή και Κ. Χαριτάκη, ενώμια ακόμη σημαντική παρέμβαση έρχεται στοφως της δημοσιότητας το 1935, αυτή τη φοράαπό τον φοιτητή, Πρόεδρο του Συλλόγου,Ιωάννη Σιδερή, ο οποίος στο πλαίσιο διάλεξήςτου σε επιστημονική εκδήλωση των φοιτητώνΟδοντιατρικής, έκανε λόγο με γενικότητες στα«καθήκοντα των αυριανών επιστημόνων» καιστη συνέχεια ανέπτυξε τα καθήκοντα των φοι-τητών σε ό, τι αφορά «τινα άτοπα συμβαίνονταεν τη Σχολή ημών και τα οποία απάδουσι προςτην αξιοπρέπειαν ημών ως φοιτητών και ως αν-θρώπων μεταμορφωμένων» (Μήτσης, 1993,σ.60-61).Το 1947 ο Ι. Ζούκος σε δημοσίευμά του, ανα-

ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ

Η εξέλιξη του Κώδικα Δεοντολογίαςτων Οδοντιάτρων

Ηθική και δεοντολογία αποτελούν δύο έν-νοιες άμεσα συνυφασμένες με την ατο-μική ευθύνη και την επαγγελματικήακεραιότητα των επαγγελματιών όχι μόνο

στο χώροτης υγείας,

αλλά σε κάθε πεδίο ανθρώπινης δραστη-ριότητας. Η ενσωμάτωση της ηθικής φιλο-σοφίας στον χώρο της ιατρικής δεναποσκοπεί στη διαμόρφωση μιας κίβδη-λης καθηκοντολογίας, αλλά φιλοδοξεί νααποτελέσει το πλαίσιο των απαντήσεωνστα διάφορα ιατρικά διλήμματα που συ-ναντά ο ιατρός στην καθημερινή κλινική

πράξη. Η οδοντιατρική, όπως και όλες οιεπιστήμες υγείας που θέτουν στο επίκεν-τρό τους τον άνθρωπο, είναι στον πυρήνατης ηθική, είναι φιλοσοφία, είναι αγάπη γιατην επιστημονική έρευνα της αλήθειας, μεμοναδικό σκοπό την ανακούφιση από τονστοματικό πόνο.Ωστόσο, η υπέρβαση των ιατρικών διλημ-μάτων δεν μπορεί να συντελείται με γνώ-μονα τη συνείδηση του κάθε οδο -ντιάτρου, χωρίς την ύπαρξη ενός πλέγμα-τος κανόνων ηθικής και δεοντολογίας,καθώς κάτι τέτοιο θα έθετε ζητήματα αυ-θαιρεσίας. Οι ηθικές και δεοντολογικές

διαστάσεις των επαγγελμάτων της υγείαςεκφράζονται μέσα από τους κώδικες δε-οντολογίας, που συνήθως αποτυπώνον-ται ως νόμοι του κράτους. Στο σημερινόάρθρο θα επιχειρήσουμε μια ανασκό-πηση της εξέλιξης της οδοντιατρικής δεον-τολογίας, από την σκοπιά της ηθικήςευθύνης με την οποία δεσμεύει τους κοι-νωνούς του οδοντιατρικού επαγγέλματος,στοχεύοντας σε μια αξιολόγηση τουυπάρχοντος δεοντολογικού πλαισίου ωςπρος τον ρόλο που καλείται να επιτελέσειο οδοντίατρος στο σύγχρονο κοινωνικόπεριβάλλον.

Tης Ηλιάνας Γιαννούλη δημοσιογράφου

∏ ËıÈ΋ ÂÓfi˜ ·ÓıÚÒÔ˘Ú¤ÂÈ Ó· ‚·Û›˙ÂÙ·ÈÛÙË Û˘Ì¿ıÂÈ·, ÛÙËÓ ·È‰Â›·,ÛÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ.∫·ÌÈ¿ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ıÂÌÂÏ›ˆÛË ‰ÂÓ ̄ ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È (…)

ÕÏÌÂÚÙ ∞˚ÓÛÙ¿ÈÓ

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 10

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 11

12 • Θέμα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

φέρεται στην Οδοντιατρική Δεοντολογία καικατατάσσει τα καθήκοντα του οδοντιάτρου σετέσσερις ενότητες, ήτοι εκείνα που αφορούν:την αξιοπρέπεια και την επιστήμη του, τη συμ-περιφορά του προς τους συναδέλφους, τους ια-τρούς και τα παραϊατρικά επαγγέλματα, τη συμ-περιφορά του προς τους πελάτες του και τιςυποχρεώσεις του προς την πολιτεία και το κρά-τος (Μήτσης, 1993, όπ.π).Βλέπουμε λοιπόν, ότι μετά το1925, ξεκινά νααναπτύσσεται η συζήτηση περί ανάγκης δημι-ουργίας βασικών κατευθυντήριων γραμμώνπου θα πρέπει να διέπουν την άσκηση τουοδοντιατρικού επαγγέλματος, συζήτηση ηοποία αρχίζει και αποκρυσταλλώνεται στα τέλητης δεκαετίας του 1930.Νομικό έρεισμα για την έκδοση του πρώτουΚώδικα Οδοντιατρικής Δεοντολογίας ήταν οαναγκαστικός νόμος 1565/1939(ΦΕΚΑ΄16/1939 «περί κώδικος ασκήσεως του Ια-τρικού Επαγγέλματος»), οι διατάξεις του οποίουεπεκτάθηκαν και στους οδοντιάτρους («Περίεπεκτάσεως διατάξεων τινών του υπ` αριθ.1565/1939 Αναγκ. Νόμου ‘‘περί κώδικοςασκήσεως του Ιατρικού επαγγέλματος’’ και επίτων Οδοντιάτρων»). Με βάση τον νόμο αυτόανατέθηκε στον Πανελλήνιο ΟδοντιατρικόΣύλλογο η κατάρτιση ενός δεοντολογικού κα-νονισμού των επαγγελματικών καθηκόντων καιυποχρεώσεων των οδοντιάτρων, «περιέχοντακαι άλλους κανόνες ικανούς να περιφρουρή-σουν την τιμή και την αξιοπρέπεια του οδοντια-τρικού επαγγέλματος» (Αυλογιάρη κ.α, 2012).Έντεκα χρόνια μετά την ψήφιση του ως άνω νό-μου θα εκδοθεί το Β.Δ της 11.7/5.8.1950(ΦΕΚ Α΄ 169/1950) «Περί Δεοντολογικού κα-νονισμού Οδοντιάτρων». Το βασιλικό αυτόΔιάταγμα ήταν ένα από τα πρώτα ολοκληρωμέ-να εγχειρήματα θέσπισης επαγγελματικού κώ-δικα δεοντολογίας. Βασικό είναι το πρώτο άρ-θρο του Κανονισμού, το οποίο ορίζει τα ακό-λουθα:Άρθρο 1.Έκαστος Οδοντίατρος, ασκών το έργον αυτού,συμφώνως προς τους κειμένους νόμους και εντω πνεύματι των ηθών και εθίμων της συγχρό-νου Ελληνικής κοινωνίας, πρέπει, κατά τηνάσκησιν του επαγγέλματός του, να αποφεύγειπάσαν πράξιν ή παράλειψιν, δυναμένη να πα-ραβλάψη την τιμήν και αξιοπρέπειαν του Οδον-τιατρικού επαγγέλματος, και να κλονίση την πί-στιν του κοινού προς αυτό.Σε γενικές γραμμές, ο Δεοντολογικός αυτόςΚανονισμός των Οδοντιάτρων αποτελούσε τονκαταστατικό χάρτη για την άσκηση του οδον-τιατρικού επαγγέλματος, ρυθμίζοντας τις σχέ-σεις μεταξύ των οδοντιάτρων. Ωστόσο, στηνπρώτη αυτή απόπειρα συστηματικής καταγρα-φής της οδοντιατρικής δεοντολογίας, απουσιά-ζει κάθε αναφορά στις σχέσεις οδοντιάτρου-ασθενούς, αλλά και στον γενικότερο ρόλο τουοδοντιάτρου στην κοινωνία.Οι σύγχρονες επιστημονικές και κοινωνικέςμεταβολές που σημειώθηκαν τις τελευταίες δε-καετίες επέβαλαν τη δημιουργία νέων κανόνωνπου θα συμβάδιζαν με τις επιταγές του σήμερα.Το 1992 ο νομοθέτης στο πλαίσιο του Νόμουγια τον «Εκσυγχρονισμό και Οργάνωση του Συ-στήματος Υγείας» (ΦΕΚ Α΄ 123/1992), ανήγα-γε το οδοντιατρικό επάγγελμα σε λειτούργημα,προβλέποντας τον καθορισμό νέου κώδικα δε-οντολογίας, ο οποίος θα διέπει «το οδοντιατρι-κό λειτούργημα, τις σχέσεις μεταξύ των λει-τουργών της υγείας και τις σχέσεις αυτών μετους ασθενείς».( Ν. 2071/1992, αρ. 62,παρ.1,2). Έτσι περίπου 15 χρόνια μετά, οδη-γούμαστε στην έκδοση του Προεδρικού Δια-τάγματος 39/2009 (ΦΕΚ Α΄55/2009) «Κώδι-κας Οδοντιατρικής Δεοντολογίας» που απόκοινού με τον Ν.1026/1980(ΦΕΚ Α΄48/1980), ο οποίος είναι ο βασικός νόμος πουδιέπει τη λειτουργία των Οδοντιατρικών Συλ-λόγων και της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομο-

σπονδίας, συνθέτουν το νομικό πλαίσιο άσκη-σης του οδοντιατρικού επαγγέλματος μέχρι καισήμερα.

Σύντομη επισκόπησητου Π.Δ. 39/2009Με βάση το άρθρο 1 του ΠΔ. 39/2009 «το λει-τούργημα του οδοντιάτρου αποσκοπεί στηνεξασφάλιση της στοματικής υγείας του ανθρώ-που, δηλαδή στην πρόληψη, διάγνωση, θερα-πεία και ανακούφιση από τον πόνο των ανωμα-λιών και ασθενειών των οδόντων, του στόμα-τος, των γνάθων και των γύρω ιστών. Η άσκη-ση του λειτουργήματος πρέπει να γίνεται σύμ-φωνα με τους γενικά αποδεκτούς κανόνες τηςεπιστήμης και να χαρακτηρίζεται από απόλυτοσεβασμό στη ζωή και την ανθρώπινη αξιοπρέ-πεια». Στο άρθρο 2 του ΚΟΔ που ακολουθείαναλύεται διεξοδικά η ενδεδειγμένη συμπερι-φορά του οδοντιάτρου, όπως αυτή πηγάζει απότον ρόλο του και καθορίζεται στο συγκεκριμέ-νο νομικό κείμενο.Πέραν όμως του ιατρικού του έργου, ο νέοςΚΟΔ προβλέπει για τον οδοντίατρο έναν διευ-ρυμένο ρόλο στο κοινωνικό πλαίσιο εντός τουοποίου λειτουργεί και ασκεί τα καθήκοντά του.Σύμφωνα λοιπόν, με το άρθρο 20 του ΠΔ39/2009 «ο οδοντίατρος οφείλει να ενεργείκατά τρόπο, ώστε να μη διακυβεύεται η τιμή καιη υπόληψη του οδοντιατρικού επαγγέλματος»,γεγονός το οποίο ερμηνεύεται στις παραγρά-φους που ακολουθούν και οι οποίες μεταξύ άλ-λων ορίζουν ότι ο «οδοντίατρος πρέπει να συμ-μετέχει κατά το μέτρο των αρμοδιοτήτων καιτων δυνατοτήτων του στη σταθερή βελτίωσητης ποιότητας των φροντίδων με την έρευνα, ήτη διαρκή τελειοποίηση του τρόπου προσφο-ράς τους στον ασθενή, οι οποίες είναι σύμφω-νες με τα δεδομένα της επιστήμης».Δεν θα πρέπει στο σημείο αυτό να ξεχάσουμε νααναφερθούμε και στο κεφάλαιο Η΄ του ΚΟΔ, τοοποίο αφορά στην οδοντιατρική έρευνα καιστους κανόνες που θα πρέπει να τη διέπουν,διασφαλίζοντας την προστασία του ατόμου ωςερευνητικού υποκειμένου, διευθετώντας τησχέση μεταξύ οδοντιάτρου και συμμετέχοντοςστην επιστημονική έρευνα (Άρθρο 45).Στο άρθρο 4 του ΚΟΔ ορίζεται ρητά η υποχρέ-

ωση του οδοντιάτρου να παρέχει τις υπηρεσίεςτου με την ίδια ευσυνειδησία σε όλους τουςασθενείς αδιακρίτως, «ανεξάρτητα από την οι-κονομική κατάσταση, την εθνικότητα, τη φυ-λή, τις θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις ήάλλες ιδιαιτερότητες».Ωστόσο, στο άρθρο 5 του ίδιου νομοθετήμα-τος τίθεται το ζήτημα της δυνατότητας άρνησηςτου οδοντιάτρου να παράσχει τις υπηρεσίεςτου. Πιο συγκεκριμένα, αναγνωρίζεται στονοδοντίατρο το δικαίωμα της άρνησης παροχήςυπηρεσιών σε περιπτώσεις που «υπάρχουν σχέ-σεις με τον ασθενή, που εμποδίζουν την ευσυ-νείδητη και απρόσκοπτη παροχή των υπηρε-σιών του» υπό την ρητή προϋπόθεση ότι δενσυντρέχει περίπτωση κατεπείγουσας ανάγκηςγια τη ζωή του ασθενούς ή περίπτωση ταύτηκατά την οποία θα παρέβαινε τα ανθρωπιστικάτου καθήκοντα.Στο ίδιο μήκος κύματος η παράγραφος 2 τουιδίου άρθρου προβλέπει ότι «ο οδοντίατροςέχει το δικαίωμα να διακόψει την παροχή τωνυπηρεσιών του προς τον ασθενή για τους λό-γους, που αναφέρονται ανωτέρω, εφόσονόμως εξασφαλισθεί, ότι θα προσφερθούν στονασθενή οδοντιατρικές υπηρεσίες από άλλονοδοντίατρο».Αναντίρρητα μια από τις σημαντικές καινοτο-μίες του ΚΟΔ είναι η ρητή κατοχύρωση του δι-καιώματος της ενημερωμένης συναίνεσης τουασθενούς. Πέρα από την υποχρέωση του ασθε-νούς να ενημερώνει τον οδοντίατρο για τη γενι-κή κατάσταση της υγείας του, γεννάται πλέονκαι το καθήκον του οδοντιάτρου για πλήρηενημέρωση του ασθενούς (Άρθρο 6, παρ. 3).Με το επίθετο πλήρης τονίζεται η υποχρέωσητου οδοντιάτρου να παράσχει στον ασθενή κά-θε στοιχείο, το οποίο αν το γνώριζε ο ασθενήςθα επηρέαζε την απόφασή του να συναινέσει ήόχι στην οδοντιατρική πράξη. Η σημασία τηςσυναίνεσης στη βάση της πλήρους ενημέρω-σης του ασθενούς αποδεικνύεται και από το γε-γονός ότι ο Νομοθέτης θέλησε να δώσει τονορισμό της συναίνεσης: Με τον όρο συναίνεσηνοείται ότι ο ασθενής έχει ενημερωθεί, έχει κα-τανοήσει όσον το δυνατόν περισσότερο καιέχει αποδεχτεί όλα όσα αναφέρονται στην πα-ράγραφο 2 του άρθρου 6.

Από την διάταξη αυτή συνάγεται ότι η ενημέ-ρωση του ασθενούς δεν γίνεται με κριτήριο τονμέσο ασθενή, αλλά ο οδοντίατρος οφείλει ναπεριγράφει και να αναλύει στον ασθενή όλες τιςαπαραίτητες πληροφορίες με απλό και κατα-νοητό λόγο, χωρίς να χρησιμοποιεί εξειδικευ-μένη ιατρική γλώσσα, σύμφωνα πάντοτε με τοεπίπεδο και την ικανότητα κατανόησης που χα-ρακτηρίζει τον ασθενή (Αυλογιάρη και συν,2012).Η ενημέρωση του ασθενή και η συναίνεσή τουδεν αφορούν μόνο στη νομική κατοχύρωσητου θεράποντος ιατρού, καθώς εξασφαλίζουντην νομιμοποίηση κάθε επεμβατικής οδοντια-τρικής πράξης, αλλά πολύ περισσότερο συμ-βάλλουν στην ανάπτυξη μιας σχέσης εμπιστο-σύνης και καλής επικοινωνίας μεταξύ τουοδοντιάτρου και του ασθενή κατά τέτοιον τρό-πο, ώστε ο πρώτος να ενημερώνεται για τιςαπόψεις του δεύτερου, να κατανοεί τις προσ-δοκίες του και ο ασθενής, από την πλευρά του,να γίνεται σύμμαχος του οδοντιάτρου στηνπροσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματοςυγείας του. Είναι αυτονόητο ότι προϋπόθεσητης έγκυρης συναίνεσης του ασθενούς είναι ότιο ασθενής έχει ικανότητα για συναίνεση. Στοάρθρο 8 του ΚΟΔ αναφέρεται ότι ο ασθενήςπου δεν έχει υπερβεί το 16ο έτος της ηλικίαςτου αδυνατεί να συναινέσει για τη διενέργειαοδοντιατρικών πράξεων και συνεπώς κρίνεταισκόπιμη και αναγκαία η συναίνεση του γονέα ήτου κηδεμόνα του.Σε γενικές γραμμές μπορεί να ειπωθεί ότι με ταάρθρα 6,7,8 του ΚΟΔ καλύπτεται το κενό νό-μου που υπήρχε για χρόνια στην ελληνική νο-μοθεσία σχετικά με τις έννοιες «συγκατάθεση»και «ενημέρωση» του οδοντιατρικού ασθενή,ρυθμίζοντας ρητά και με σαφήνεια τα σχετικάζητήματα.Ο νέος κώδικας οδοντιατρικής δεοντολογίαςκαταφέρνει να οριοθετήσει όλα τα ζητήματαπου αφορούν στην άσκηση του οδοντιατρικούεπαγγέλματος. Σε αντίθεση με το Β.Δ. του1950, με το Προεδρικό Διάταγμα 39/2009, οΚώδικας Οδοντιατρικής Δεοντολογίας εκσυγ-χρονίζεται και δεν αποτελεί μόνο ένα εργαλει-ακό νομοθέτημα που ορίζει τις σχέσεις τωνοδοντιάτρων μεταξύ τους καθώς και τον τρόποάσκησης του οδοντιατρικού επαγγέλματος.Τουναντίον, πρόκειται για ένα σύγχρονο νόμο,ο οποίος ρυθμίζει όλες τις εκφάνσεις της επαγ-γελματικής ζωής του οδοντιάτρου. Είναι χαρα-κτηριστικό ότι ο νέος ΚΟΔ επιφυλάσσει ένανπιο ενεργό ρόλο για τον οδοντίατρο στο κοινω-νικό σύνολο, στο πλαίσιο της επιστημονικήςπροσφοράς του. Η ρύθμιση των σχέσεων τουοδοντιάτρου με το κοινωνικό σύνολο αποτελείαναμφισβήτητα καινοτομία για έναν κώδικα δε-οντολογίας, ο οποίος κινείται προς την κατεύ-θυνση της εναρμόνισης με τα σύγχρονα δεδο-μένα της κοινωνικής και επιστημονικής εξέλι-ξης. Μάλιστα, όπως παρατηρούν οι Αυλογιάρης καισυν. (2012) η «ανακούφιση του ασθενούς απότον πόνο που προκαλείται από τις ασθέ -νειες των οδόντων, του στόματος, των γνάθωνκαι των γύρω ιστών, ανήχθη, δυνάμει του άρ-θρου 1 του Π.Δ. 39/2009, σε καθήκον καιυποχρέωση του οδοντιάτρου. Λαμβάνονταςυπ’ όψιν ότι ο πόνος του ασθενούς είναι ιδιαίτε-ρα οξύς στα οδοντιατρικά περιστατικά, η καινο-τόμος αντιμετώπιση αυτού από τον Κ.Ο.Δ ωςαυτοτελούς υποχρέωσης του οδοντιάτρου,ανεξάρτητης από την θεραπεία, αποδεικνύειγια ακόμη μία φορά, τον προσανατολισμό αυ-τού, στον άνθρωπο και στα συναισθήματά του».Την ίδια στιγμή, όμως εξακολουθούν να υπάρ-χουν κάποιες ελλείψεις στο σώμα του Κώδικα,οι οποίες αφορούν στην απουσία ρητής αναφο-ράς στη δέσμευση του οδοντιάτρου να προ-σφέρει τις υπηρεσίες του σε συγκεκριμένες κα-τηγορίες ασθενών. Σε χώρες του εξωτερικού, ονομοθέτης λαμβάνοντας υπ’ όψιν περιστατικά

∫·Ù¿ ÙÔÓ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË (ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ó‹ÎÂÈ Ë ·ÙÚfiÙËÙ·

ÙÔ˘ fiÚÔ˘ «ËıÈ΋») Ë ËıÈ΋ ÁÂÓÓ¿Ù·È

·fi ÙË Û˘Ó‹ıÂÈ· («ÙÔ ¤ıÔ˜»), ̆ Ô‰ËÏÒÓÔÓÙ·˜

fiÙÈ ÔÈ È‰¤Â˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Î·Ïfi Î·È ÙÔ Î·Îfi, ÙÔ ‰›Î·ÈÔ

Î·È ÙÔ ¿‰ÈÎÔ, ÙÔ ¤ÓÙÈÌÔ Î·È ÙÔ ·Ó¤ÓÙÈÌÔ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È

ηٿ ÙËÓ ÔÚ›· Ù˘ ̇ ˆ‹˜ Ì·˜.

~

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 12

άρνησης οδοντιατρικής φροντίδας σε οροθετι-κούς ασθενείς, έσπευσε να επισημάνει ότι η άρ-νηση παροχής οδοντιατρικής φροντίδας σεασθενείς με AIDS και άλλα αιματογενώς μετα-διδόμενα νοσήματα αντίκειται στο ήθος τουοδοντιατρικού επαγγέλματος.Ο δεοντολογικός κώδικας της ΑμερικανικήςΟδοντιατρικής Ομοσπονδίας (ADA), εδώ καιχρόνια κάνει ρητή αναφορά στην υποχρέωσητων οδοντιάτρων να προσφέρουν τις υπηρε-σίες τους σε ασθενείς με ΑΙDS. Πιο συγκεκρι-μένα, ο δεοντολογικός κανονισμός της ΑDAπροβλέπει ότι: «Ο οδοντίατρος έχει την υπο-χρέωση να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε αυ-τούς που το έχουν ανάγκη. Η απόφασή του ναμη προσφέρει οδοντιατρική φροντίδα σε ένανασθενή επειδή είναι φορέας του HIV, ηπατίτι-δας Β, ηπατίτιδας C και άλλων αιμοτογενώς με-ταδιδόμενων νοσημάτων, αντίκειται στο επαγ-γελματικό ήθος του οδοντιάτρου (..)» (ADA,2012, σ.8-9).Είναι χαρακτηριστικό, ότι τις ίδιες ελλείψειςεπισημαίνει ήδη από το 1991, ο ΚαθηγητήςΦώτης Μήτσης, μιλώντας σε ημερίδα τωνοδοντιάτρων για το ΑIDS. Είναι χαρακτηριστι-κό ότι ακόμα και στον Κώδικα Δεοντολογίαςγια τους Οδοντιάτρους στην Ευρωπαϊκή Ένω-ση (ΣΕΟ, 2007) μολονότι γίνεται αναφοράστην υποχρέωση του οδοντιάτρου «να περι-φρουρεί την υγεία των ασθενών και να αποφεύ-γει τις διακρίσεις εναντίον οποιουδήποτε ασθε-νούς ατομικά ή ομάδας ασθενών» δεν γίνεταιπουθενά ρητά μνεία για αυτή την ευαίσθητη κα-τηγορία ασθενών.Δεδομένου ότι ακόμα δεν έχει βρεθεί θεραπείαγια το AIDS είναι πιθανό ένας οδοντίατρος κά-ποια στιγμή στη ζωή του να κληθεί να θεραπεύ-σει ασθενή με HIV. Ο οδοντίατρος όπως και τοβοηθητικό υγειονομικό προσωπικό θα πρέπεινα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τα περιστα-τικά αυτά με τον κατάλληλο τρόπο, διασφαλί-ζοντας τόσο την προστασία της υγείας τουασθενούς όσο και τη δική τους. Οι ηθικές αρχές που τίθενται στον ΚΟΔ, θαπρέπει να τηρούνται από τον οδοντίατρο, όχιγιατί του επιβάλλονται, αλλά γιατί έχουν γίνειαναπόσπαστο κομμάτι του προσωπικού τουήθους. Και στην διάπλαση αυτού του προσωπι-κού ήθους, το δικαίωμα κάθε ασθενούς στηνπρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας θα πρέπει νααποτελεί υπέρτατο καθήκον ιατρών και οδον-τιάτρων.Αξίζει να θυμηθούμε τα λόγια του μεγάλου Δα-σκάλου της Οδοντιατρικής, του ΚαθηγητήΦώτη Μήτση, ο οποίος κατόρθωσε μέσα σε λί-γες γραμμές να αποτυπώσει την ουσία τηςοδοντιατρικής επιστήμης, ιδωμένης από τηνηθική σκοπιά του λειτουργήματος.«Ας μην ξεχνάμε ότι η ανθρωπιά και η ηθική εί-ναι μέσα στο επάγγελμά μας και δεν μπορούμενα την απομονώσουμε.Για την καλύτερη ασφάλειά μας το μόνο πουπρέπει να κάνουμε είναι ενημέρωση, προσέγγι-ση, προφύλαξη.Αυτή θα είναι η προστασία μας. Ας παραμείνουμε ως εκπρόσωποι του κοινωνι-κού ανθρωπισμού -ακόμη κι αν είμαστε τελευ-ταίοι- για να έχουμε την ικανοποίηση ότι αμ-βλύνοντας τον ανθρώπινο πόνο- σωματικό καιψυχικό- τροφοδοτούμε την ίδια μας τη ζωή καιτην ψυχή μας». (Μήτσης, 1991).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΑρβανιτάκης, Μ. «Η ιατρική ως ηθική φιλοσοφία».

Ιατρικά Θέματα, Τεύχος 35, σ.σ.18-19.Αυλογιάρη, Ε., Ζησιού I. & Τανισκίδου, A.M.

(2012). «Νομική Διάσταση του Κώδικα Οδοντια-τρικής Δεοντολογίας». Lawnet.gr, 5 Iουνίου, δια-θέσιμο σε http://www.lawnet.gr/news/nomiki-diastasi-tou-kodika-odontiatrikis-deontologias-26625.html, Προσβάσιμο: Φεβρουάριος 2015.

Κάλφας, Σ., «Ηθική και Δεοντολογία κατά την άσκη-ση της Οδοντιατρικής», προσβάσιμο στην ηλ. δι-εύθυνση:http://www.oskarditsas.gr/a_old_si-

te/pages/enthiaferontaKeimena/HellenicSto-matologicalReview_v45is1-2.pdf, (ΗμερομηνίαΠρόσβασης: Μάιος, 2016).

Μήτσης, Φ.Ι., (1993). Αναδρομές και Μνήμες: Απότο Οδοιπορικό της Ελληνικής Οδοντιατρικής.Αθήνα: ΟΜΝΙ PRESS.

Μοσχονάς, Σ. Α. (2000). «Μια Ηθική χωρίς ηθικέςαρχές». Καθημερινή, 8 Οκτωβρίου, σ. 58.

Πέρρος, Π., & Αντωνίου, Α.Σ. (2008). «Οδοντια-τρική και Επαγγελματική Ηθική: Υγεία και Αισθη-τική με κοινωνική ευθύνη- Εισαγωγή σ’ ένα αξιο-λογικό σύστημα αγαθών και προτεραιοτήτων».Στο Αντωνίου.Α.Σ. (επιμ.), Ηθική των Επιχειρή-σεων, Business Ethics, σ.171-186. Αθήνα: Εκδ.Σάκκουλα.

Ρουμάνη Θ. & Γκιζάνη Σ. (2010). «Ηθικά και νομικάζητήματα στην άσκηση της Παιδοδοντιατρικής».Παιδοδοντία, Τόμος 24 (3), σ.σ. 125-131.

Τσούνης, Α. & Σαράφης, Π. (2012). «Ηθική και δε-οντολογία στην κλινική πράξη: το ιατρικό απόρ-ρητο και η προστασία των προσωπικών δεδομέ-νων στη σύγχρονη πραγματικότητα». Διεπιστημο-νική Φροντίδα Υγείας, Τόμος 4(2),σ.σ. 63-70.

Θέμα • 13ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

√È ËıÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ô˘ Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙÔÓ ∫√¢, ı· Ú¤ÂÈ

Ó· ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔÓ Ô‰ÔÓÙ›·ÙÚÔ, fi¯È ÁÈ·Ù›

ÙÔ˘ ÂÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·È, ·ÏÏ¿ ÁÈ·Ù› ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ

ÎÔÌÌ¿ÙÈ ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ‹ıÔ˘˜.

∫·È ÛÙËÓ ‰È¿Ï·ÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ‹ıÔ˘˜,

ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· οı ·ÛıÂÓÔ‡˜ ÛÙËÓ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙȘ ̆ ËÚÂۛ˜

˘Á›·˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÙÂÏ›

˘¤ÚÙ·ÙÔ Î·ı‹ÎÔÓ È·ÙÚÒÓ Î·È Ô‰ÔÓÙÈ¿ÙÚˆÓ.

~

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 13

14 • Επιστημονικά Θέματα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Χρήση οστικών μοσχευμάτων για την αποκατάσταση μεγάλωνελλειμμάτων της φατνιακής ακρολοφίας

Χαράλαμπος ΑποστολίδηςΣτοματικός & Γναθοπροσωπικός ΧειρουργόςITI Fellow and Registered Speaker

Γεώργιος ΒήλοςΣτοματικός & Γναθοπροσωπικός ΧειρουργόςITI Fellow and Registered Speaker

Από το 1998 η ΙΤΙ έχει υποστηρίξει με την παροχή εκπαιδευτι-κών κέντρων και χρηματοδότηση, περισσότερους από 300υπότροφους από 50 διαφορετικές χώρες. Στόχοι του Προ-γράμματος Υποτροφιών ΙΤΙ είναι να ενισχύσει και να αναβαθ-μίσει περαιτέρω την εκπαίδευση εξειδικευμένων οδοντιάτρωνστην οδοντική εμφυτευματολογία, να υποβοηθήσει τη διεθνήανταλλαγή επιστημονικού προσωπικού και την επαγγελματικήδικτύωση ως μέρος μιας συνολικότερης διαδικασίας διεύρυν-σης της γνωσης και να συμβάλλει στη δημιουργία μελλοντι-κών ηγετικών μορφών στο χώρο της εκπαίδευσης και στην ΙΤΙ.Η ΙΤΙ χορηγεί μέχρι 25 Υποτροφίες κάθε χρόνο. Το πρόγραμμαεπιτρέπει στους υπότροφους ΙΤΙ να αποκτήσουν εμπειρία καιβαθύτερη γνώση στη διαμόρφωση σχεδίων θεραπείας, χει-ρουργική εμφυτευμάτων, προσθετική αποκατάσταση καθώςκαι στην έρευνα και διδασκαλία. Οι Υποτροφίες έχουν διάρ-κεια ενός έτους και γίνονται σε Πανεπιστημιακές κλινικές ή τμή-

ματα με την ευθύνη και υπό την επίβλεψη καταξιωμένων κα-θηγητών με μακροχρόνια παρουσία στην ΙΤΙ ως Fellows.Τα κέντρα Υποτροφιών ΙΤΙ έχουν επιλεγεί με βάση την ικανό-τητα να παρέχουν ποιοτική εκπαιδευτική εμπειρία εναρμονι-σμένη με τη φιλοσοφία ΙΤΙ, η οποία συμπυκνώνει τηνεπιστημονική τεκμηρίωση με την υπεύθυνη φροντίδα προςτον ασθενή. Κάθε κέντρο Υποτροφίας έχει ανεξάρτητο και δια-φορετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που καθορίζει ο υπεύθυ-νος καθηγητής. Οι ενδιαφερόμενοι υποψήφιοι, μπορούν ναβρουν πληροφορίες σχετικά με τους όρους και τις λεπτομέ-ρειες του προγράμματος μέσα από την ιστοσελίδαwww.iti.org/The-Program.Η έρευνα αποτελεί τομέα ύψιστης σπουδαιότητας και πρω-ταρχικής σημασίας για την ΙΤΙ σε βαθμό τέτοιο που έχει θεμε-λιωδώς κατοχυρωθεί στην καταστατική της διακήρυξη. Η ΙΤΙεπιχορηγεί ερευνητικά πρωτόκολλα, ύστερα από αδιάβλητη

και αυστηρή διαδικασία κρίσης και επιλογής, με την προ-οπτική δημοσίευσης των εργασιών σε επιστημονικά περιοδικάυψηλής απήχησης. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται η αν-ταλλαγή γνώσης στη παγκόσμια κοινότητα και πιστοποιείταιη ερευνητική συμβολή της ΙΤΙ στην κλινική εμφυτευματολογία. Από το 1988 μέχρι σήμερα περισσότερα από 400 ερευνητικάπρωτόκολλα έχουν χρηματοδοτηθεί από την ΙΤΙ, με συνολικόποσό επιχορήγησης 45 εκ. ελβετικά φράγκα. Αναγνώριση τηςερευνητικής σπουδαιότητας αποτελεί και η απονομή του βρα-βείου Andre Schroeder κάθε χρόνο σε ανεξάρτητο επιστή-μονα με δράση που προάγει την οδοντιατρική έρευνα.Περιλαμβάνει χρυσό μετάλλιο και χρηματικό έπαθλο 10 χιλ.ελβετικών φράγκων και αποτελεί κορυφαία αναγνώριση τηςυψηλής ερευνητικής δράσης. Πληροφορίες για τη διαδικασίααιτήσεων συμμετοχής στα ερευνητικά προγράμματα ΙΤΙ υπάρ-χουν στο σύνδεσμο www.iti.org/Priority-Research-Areas.

ΠΡΟΛΟΓΟΣΗ αποκατάσταση των διαστάσεων της ελλειμ-ματικής, νωδής φατνιακής ακρολοφίας με οστι-κά μοσχεύματα παίζει πρωτεύοντα ρόλο στηνολοκλήρωση προσθετικά καθοδηγούμενωνσχεδίων θεραπείας στη σύγχρονη εμφυτευμα-τολογία. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνταιευρέως οστικά υποκατάστατα, όπως ξενομο-σχεύματα, αλλομοσχεύματα, καθώς και αλλο-πλαστικά βιοϋλικά, ενώ για την αποκατάστασηευμεγέθων ελλειμμάτων, η χρήση αυτογενώνοστικών μοσχευμάτων εξακολουθεί να αποτε-λεί τη χρυσή σταθερά, ιδίως αν πρόκειται γιασύνθετα οριζόντια και κάθετα ελλείμματα(ατροφίες τάξης IV, V και VI κατά Cawood - Ho-well). Εξίσου σημαντικές για την προβλέψιμηεπίτευξη επιτυχών αποτελεσμάτων είναι οι τε-χνικές της καθοδηγούμενης οστικής ανάπλα-σης (K.O.A.) με τη βοήθεια απορροφήσιμωνκαι μη απορροφήσιμων μεμβρανών.

ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣH ελάχιστη απαιτούμενη παρειοϋπερώια ή πα-ρειογλωσσική διάσταση της υπολειπόμενηςφατνιακής ακρολοφίας που επιτρέπει την τοπο-θέτηση ενός οδοντικού εμφυτεύματος χωρίς νααπαιτούνται επιπλέον αναπλαστικές τεχνικές,μπορεί να υπολογιστεί αν στην ενδοστική διά-μετρο του εμφυτεύματος (π.χ. 4,1 mm) προ-στεθούν 1 mm πάχους για το προστομιακόφλοιώδες οστικό πέταλο και 1 mm πάχους γιατο υπερώιο ή το γλωσσικό πέταλο (δηλαδή 4,1+ 1 + 1 = 6,1 mm). Μάλιστα, το απαιτούμενοπάχος του φλοιώδους πετάλου χειλικά ενός εμ-φυτεύματος στην αισθητική ζώνη της άνω γνά-θου πρέπει να φτάνει τα 2 mm, αν επιθυμούμεαξιόπιστα να εξασφαλίσουμε σταθερά αποτε-λέσματα σε βάθος χρόνου. Σε περιπτώσεις πουαυτή η διάσταση είναι μικρότερη εξαιτίας οστι-κής απώλειας, το σχέδιο θεραπείας πρέπει υπο-χρεωτικά να συμπεριλάβει Κ.Ο.Α.Το κύριο κριτήριο που θα καθορίσει αν ταοδοντικά εμφυτεύματα θα τοποθετηθούν ταυ-τόχρονα με την αποκατάσταση του απωλε-σθέντος φατνιακού οστού ή θα τοποθετηθούνμετά την ολοκλήρωση της ανάπλασης της φατ-νιακής ακρολοφίας, είναι η δυνατότητα επίτευ-ξης ικανοποιητικής πρωτογενούς σταθερότη-τας κατά την τοποθέτηση του εμφυτεύματος.Μικρά ελλείμματα σε οριζόντιο επίπεδο επι-τρέπουν τη σταθερή και προσθετικά καθοδη-

γούμενη τοποθέτηση του εμφυτεύματος, ταυ-τόχρονα με την εφαρμογή του οστικού μοσχεύ-ματος και της μεμβράνης Κ.Ο.Α. Μεγαλύτεραελλείμματα σε οριζόντιο και κατά μείζονα λόγοσε κατακόρυφο επίπεδο απαιτούν χειρουργικήπροσέγγιση σε 2 φάσεις. Πρώτα αποκαθίστα-ται ο φατνιακός όγκος και στη συνέχεια, μετάτην πάροδο άλλοτε άλλου χρονικού διαστήμα-τος, τοποθετείται το οδοντικό εμφύτευμα (Ει-κόνα 1). Το χρονικό διάστημα που απαιτείται

να μεσολαβήσει μεταξύ των δύο παραπάνω φά-σεων, ώστε να ωριμάσει το αναπλασθένοστούν και να αποκτήσει τις απαιτούμενες ιδιό-τητες προκειμένου να ενσωματώσει το εμφύ-τευμα στη συνέχεια, κυμαίνεται από 4 ως και12 μήνες και εξαρτάται από το είδος του οστι-κού μοσχεύματος που έχει χρησιμοποιηθεί στηφάση της ανάπλασης.Οι δύο πλέον χρήσιμες και βιβλιογραφικά τεκ-μηριωμένες χειρουργικές τεχνικές για την οστι-κή ανάπλαση ευμεγέθων ελλειμμάτων με στόχοτη μεθύστερη τοποθέτηση εμφυτευμάτων είναιη οριζόντια και η κάθετη ανάπλαση με αυτογε-νή σπογγοφλοιώδη blocks από την κάτω γνά-θο, καθώς και η ανοικτή ανύψωση της μεμβρά-νης του ιγμορείου. Ο συνδυασμός των τεχνι-κών αυτών μπορεί να επιλύσει την πλειοψηφίατων προβλημάτων με προχωρημένη ανεπάρ-κεια οστικού υπόβαθρου που παρουσιάζονταιστην κλινική πράξη.Στην παρούσα δημοσίευση θα αναλυθεί η απο-κατάσταση ελλειμματικών φατνιακών ακρολο-φιών χρησιμοποιώντας αυτογενή οστικάblocks, κοκκώδες ξενομοσχευματικό υλικό

(βόειος υδροξυαπατίτης) και απορροφήσιμεςμεμβράνες κολλαγόνου. Ακόμα και στις ημέρεςμας εξακολουθούν να υπάρχουν επιφυλάξειςστην επιστημονική κοινότητα σχετικά με τοβαθμό στον οποίο τα αυτογενή blocks μπορούννα ενσωματωθούν βιολογικά στη δέκτρια θέσητους και κατά πόσον μπορούν να διατηρήσουνσταθερές τις διαστάσεις τους μακροπρόθεσμα.Στο σημείο αυτό αξίζει να τονίσουμε, ότι ασφα-λή συμπεράσματα σχετικά με την κλινική αξίατης χρήσης των αυτογενών οστικών blocksμπορούν να εξαχθούν μόνο μετά από ανασκό-πηση της πιο πρόσφατης βιβλιογραφίας κι όχιαπό ανασκόπηση εργασιών που έχουν δημοσι-ευθεί πριν από το 2000 με 2005, όταν ταblocks προέρχονταν ως επί το πλείστον απότην πρόσθια λαγόνια ακρολοφία (με σαφώς με-γαλύτερη προδιάθεση για απορρόφηση σεσχέση με τα blocks από την κάτω γνάθο ή τοέξω οστικό πέταλο του κρανιακού θόλου) ήεφαρμόζονταν χωρίς καμία προστασία απόμεμβράνες Κ.Ο.Α. και χωρίς να περιβάλλονταιαπό ξενομοσχευματικό υλικό. Λαμβάνονταςυπόψη τη σύγχρονη βιβλιογραφία, καθώς και

την 20ετή εμπειρία από την κλινική εφαρμογήτων αυτογενών οστικών blocks, παραθέτουμετις κατά την άποψή μας, σημαντικές προεγχει-ρητικές, διεγχειρητικές και μετεγχειρητικές λε-πτομέρειες που εξασφαλίζουν την επιτυχία μετη χρήση των blocks.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΠροεγχειρητικά χρειάζεται να έχει μελετηθείλεπτομερώς η εκάστοτε κλινική περίπτωση μετη βοήθεια υπολογιστικής τομογραφίας κωνι-κής δέσμης, που λαμβάνεται με τον ασθενή ναφέρει τον απαραίτητο ακτινογραφικό οδηγό. Οτελευταίος κατασκευάζεται μετά από αντιγρα-φή της μεταβατικής προσθετικής αποκατάστα-σης (κινητής ή ακίνητης) που ικανοποιεί τις λει-τουργικές και αισθητικές ανάγκες του ασθε-νούς (Εικόνες 2α, 2β, 2γ). Άλλες προεγχειρητι-κές προετοιμασίες περιλαμβάνουν την ικανο-ποιητική εξυγίανση της στοματικής κοιλότηταςμε περιοδοντική θεραπεία, ώστε να ελαττωθείτο μικροβιακό φορτίο και να δημιουργηθεί έναφιλόξενο περιβάλλον για την αναπλαστικήεπέμβαση, καθώς και τον πολύ προσεκτικό

Εικ. 1: Προχωρημένη απορρόφηση της νωδήςφατνιακής ακρολοφίας που δεν επιτρέπει τηντοποθέτηση οδοντικού εμφυτεύματος στηνπροσθετικά επιθυμητή θέση με επαρκή πρω-τογενή σταθερότητα. Επιβάλλεται προσέγγισησε 2 φάσεις.

Εικ. 2α: Περίπτωση ασθενούς που επιθυμεί ολική αποκατάσταση στην άνω και στην κάτω γνάθο.Στην πανοραμική ακτινογραφία διακρίνεται κατακόρυφη ένδεια οστού αμφοτερόπλευρα στις οπί-σθιες περιοχές της άνω γνάθου.

Εικ. 2β: Ακίνητη μεταβατική ακρυλική γέφυρα με ενισχυτική μεταλλική δοκό που στηρίζεται στα ενα-πομείναντα δόντια της άνω γνάθου, καθώς και στα γναθιαία κυρτώματα. Η αντιγραφή της θα εξα-σφαλίσει την προσθετικά καθοδηγούμενη τοποθέτηση των οστικών μοσχευμάτων και τωνοδοντικών εμφυτευμάτων.

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 14

έλεγχο των όμορων δοντιών προς τη νωδή πε-ριοχή, ώστε να μην προκύψουν ενδοδοντικάπροβλήματα και περιακρορριζικές φλεγμονέςπου θα μπορούσαν να επεκταθούν προς τηναναπλασθείσα περιοχή κατά τη φάση της επού-λωσης των μοσχευμάτων.Διεγχειρητικά, μετά τη λήψη του block από τηγενειακή σύμφυση ή την κλαδογωνιακή χώρα(Εικόνα 3), αυτό τοποθετείται στη δέκτρια θέ-ση στην περιοχή που μας καθορίζει ο χειρουρ-

γικός οδηγός και ακινητοποιείται προσωρινάμε χρήση οστεάγρας. Για να εξασφαλίσουμετην όσο το δυνατόν καλύτερη επαφή μεταξύτου block και της δέκτριας θέσης, μπορεί ναχρειαστεί να τροποποιήσουμε τη μορφολογίατου block με ακιδοτόμο, ώστε αυτό να ταιριάζεικαλύτερα στο έλλειμμα της ακρολοφίας. Η ορι-στική ακινητοποίηση του block γίνεται με βίδεςκράματος τιτανίου, ενδοστικής διαμέτρου 1.5mm ή μικρότερης, εφαρμόζοντας την τεχνικήσυμπιεστικής οστεοσύνθεσης (lag screw oste-osynthesis). Σύμφωνα με την τεχνική αυτή, ηκεφαλή της βίδας οστεοσύνθεσης συμπιέζει τοblock στη δέκτρια θέση. Συνήθως απαιτούνται2 συμπιεστικές βίδες για την πλήρη ακινητο-ποίηση του block επί της υπολειπόμενης ακρο-λοφίας, όταν η μορφολογία του block είναι πα-ραλληλεπίπεδη και το μέγεθός του αρκετά με-γάλο (Εικόνα 4). Η απόλυτη ακινητοποίηση τουblock με τις βίδες οστεοσύνθεσης είναι ο καθο-ριστικός παράγοντας για την επιτυχή έκβασητης ανάπλασης, καθώς και για το χαμηλό ποσο-στό των μετεγχειρητικών επιπλοκών με αυτήντην τεχνική. Γύρω από το block μπορούμε ναστιβάξουμε κοκκώδες ξενομόσχευμα ή αλλο-μόσχευμα ή αυτομόσχευμα σε μορφή ξεσμάτωνή αναμίξεις αυτών. Η προσθήκη βόειου υδρο-ξυλαπατίτη (ξενομοσχεύματος) σε αυτό το μο-σχευματικό υλικό, θεωρείται απαραίτητη ώστε

η αποκατάσταση να είναι ογκομετρικά σταθερήμακροπρόθεσμα (Εικόνα 5). Ακολουθεί η κάλυ-ψη των μοσχευμάτων με βραδέως απορροφού-μενη μεμβράνη κολλαγόνου (διάρκεια 5 ως 6μήνες). Η μεμβράνη ακινητοποιείται με καρφί-δες τιτανίου και ενδεχομένως με απορροφήσι-

μα ράμματα 4/0. Η επέμβαση ολοκληρώνεταιμε την κάλυψη των μοσχευμάτων και των μεμ-

βρανών με βλεννογόνιους κρημνούς χωρίς τά-ση, ώστε να αποφεύγεται η μετεγχειρητική διά-σπαση των κρημνών και η έκθεση των παραπά-νω υλικών στη στοματική κοιλότητα. Για το λό-γο αυτό, σε όλες τις περιπτώσεις διατέμνεται τοπεριόστεο στη βάση του προστομιακού κρη-μνού, από το άπω προς το εγγύς κάθετο σκέλοςτης τομής. Ιδιαίτερη προσοχή και επιδεξιότητααπαιτείται στην περιοχή των κάτω προγομ-φίων, για την αποφυγή τρώσης των κλάδωντου γενειακού νεύρου, ενώ και στην προγομ-φιακή χώρα της άνω γνάθου μπορεί να απαντη-θούν κλαδίσκοι του υποκογχίου νεύρου. Κά-ποιες φορές απαιτείται επιπλέον αμβλεία παρα-σκευή των μαλακών υποδόριων ιστών της πα-ρειάς ή του χείλους με ψαλίδι παρασκευήςιστών ή με τα σκέλη κυρτής αιμοστατικής λαβί-δας. Η συρραφή του τραύματος στη δέκτρια θέ-ση των μοσχευμάτων γίνεται με μη απορροφή-σιμα μονόκλωνα, διακεκομμένα, οριζόντια

Επιστημονικά Θέματα • 15ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

Εικ. 2γ: Στην υπολογιστική τομογραφία κωνι-κής δέσμης είναι εμφανής η κατακόρυφη έν-δεια οστού στις οπίσθιες περιοχές, καθώς καιη προχωρημένη οριζόντια ατροφία στις πε-ριοχές των προγομφίων και στην πρόσθια πε-ριοχή

Εικ. 3: Λήψη ευμεγέ-θους σπογγοφλοι-ώδους block από τηνέξω λοξή γραμμή τηςδεξιάς κάτω γνάθου.

Εικ. 4: Σταθερήακινητοποίησητων blocks επίτης ατροφικήςακρολοφίας τηςάνω γνάθου μεσυμπιεστ ι κέςβίδες οστεο-σύνθεσης δια-μέτρου 1.5 mm.

Εικ. 5: Μετεγχειρητική πανοραμική ακτινογρα-φία. Διακρίνονται αμφοτερόπλευρα οι ανυψώ-σεις της μεμβράνης των ιγμορείων και οικόκκοι του ξενομοσχεύματος γύρω από ταεπένθετα blocks στις περιοχές των προγομφίωντης άνω γνάθου, καθώς και στην πρόσθια πε-ριοχή. Επίσης, διακρίνονται 2 συμπιεστικέςβίδες οστεοσύνθεσης ανά block, καθώς και οιδότριες θέσεις των blocks κατά μήκος των έξωλοξών γραμμών της κάτω γνάθου.

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 15

16 • Επιστημονικά Θέματα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

mattress ράμματα 4/0 ή με απορροφήσιμαράμματα. Η οριζόντια mattress ραφή επιβάλλε-ται, ώστε να υπεγείρονται τα χείλη του τραύμα-τος, κάτι που μειώνει δραματικά την πιθανότη-τα μετεγχειρητικής διάσπασης.Μετεγχειρητικά είναι πολύ σημαντικό η περιο-χή της ανάπλασης να μη δέχεται πίεση από τη

μεταβατική προσθετική εργασία. Επομένως, ηχρήση κινητών μεταβατικών αποκαταστάσεωνιστικής στήριξης πρέπει να αποφεύγεται κατάτο δυνατόν. Αντίθετα, είναι σαφώς προτιμότε-ρη η χρήση μεταβατικών αποκαταστάσεων πουστηρίζονται σε φυσικά δόντια, εμφυτεύματα ήσε προσωρινά εμφυτεύματα πολύ μικρής ενδο-στικής διαμέτρου (2 mm), τοποθετημένων σταγναθιαία κυρτώματα ή στα οπισθογόμφια προ-σκεφάλαια. Η επανείσοδος για την τοποθέτη-ση των οδοντικών εμφυτευμάτων προγραμμα-τίζεται ιδανικά στους 6 μήνες μετεγχειρητικά.

Η χειρουργική διαχείριση των μαλακών πε-ριεμφυτευματικών ιστών μπορεί να γίνει στοστάδιο αυτό, αν οι περιστάσεις επιτρέπουν δια-βλεννογόνιο πρωτόκολλο επούλωσης ή σεαπώτερο στάδιο, αν απαιτείται υποβλεννογό-νια επούλωση των εμφυτευμάτων (Εικόνες 6α,6β, 6γ, 6δ, 6ε, 6στ).

ΕΠΙΛΟΓΟΣΤα αυτογενή blocks από το γένειο και την έξωλοξή γραμμή επιτυγχάνουν εκτεταμένες ανα-πλάσεις της φατνιακής ακρολοφίας με τον πιο

προβλέψιμο τρόπο. Ευνόητο είναι ότι πρέπεινα εξαντλούνται οι δυνατότητες λήψης από εν-δοστοματικές δότριες θέσεις, προτού να προ-τείνεται στους ασθενείς η λήψη αυτομοσχεύμα-τος από τη λαγόνιο ακρολοφία ή τον κρανιακόθόλο. Προς το παρόν δεν μπορούν να προτα-θούν για ευρεία εφαρμογή ξενογενή και αλλο-γενή blocks, επειδή η χρήση τους συνοδεύεταιαπό υψηλό ποσοστό μετεγχειρητικών επιπλο-κών.

EΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣΕυχαριστούμε θερμά τον προσθετολόγο κο Μι-χάλη Πάτρα, ITI Fellow και Registered ITI Spe-aker, για τη φροντίδα του στην προετοιμασία,τη μεταβατική και τελική αποκατάσταση τουασθενούς, που παρουσιάζεται στις κλινικέςφωτογραφίες.

Εικ. 6α: Χειρουργικός οδηγός στηριζόμενοςστα δόντια #13, 23 και στα γναθιαία κυρτώ-ματα αμφοτερόπλευρα προκειμένου να τοπο-θετηθούν οδοντικά εμφυτεύματα στιςστρατηγικές θέσεις #16, 14, 12, 22, 24 και #26.

Εικ. 6β: Επανείσοδος 6 μήνες μετά την αναπλαστική επέμβαση για την αφαίρεση των συμπιεστικών βιδών οστεοσύνθεσης και την τοποθέτηση των οδον-τικών εμφυτευμάτων.

Εικ. 6γ: Πανοραμική ακτινογραφία μετά την το-ποθέτηση των οδοντικών εμφυτευμάτων.

Εικ. 6δ: Εικόνα της τελικής ωρίμανσης των μα-λακών περιεμφυτευματικών ιστών κατόπιν καιτων εξαγωγών των #13 και #23 προ των δια-δικασιών της τελικής αποτύπωσης.

Εικ. 6ε: Διατοξική, κοχλιούμενη, τελική προσθε-τική αποκατάσταση.

Εικόνα 6στ: Τελική πανοραμική ακτινογραφία.

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 16

Επιστημονικά Θέματα • 17ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

ΙστορικόΑσθενής 65 ετών, προ-σήλθε αιτιώμενη ενόχλη-ση στη γλώσσα καθόλη τηδιάρκεια της ημέρας πουδεν την εμπόδιζε όμωςστην λήψη τροφής, αλλα-

γή γεύσης και μια ενόχληση στην κατάποσηπου δεν μπορούσε να προσδιορίσει. Επίσης εί-χε παρατηρήσει ότι η γλώσσα της είχε μια καφε-τί χρώση. Από το ατομικό αναμνηστικό ανέφε-ρε λήψη αντικαταθλιπτικών λόγω κατάθλιψηςσυνεπεία απώλειας συγγενούς και χρόνια σιδη-ροπενική αναιμία. Η ασθενής ήταν νωδή καιδεν χρησιμοποιούσε ολικές οδοντοστοιχίες.Κατά την κλινική εξέταση παρατηρήθηκε επι-μήκυνση των τριχοειδών θηλών της γλώσσας,εντοπισμένη κυρίως στην οπίσθια περιοχή(μπροστά από το γευστικό λάμδα) και οι πλέονεπιμηκυμένες είχαν καστανόφαιο χρώμα.(Φω-τογραφία)ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΑΣ

ΑπάντησηΗ ασθενής εμφάνιζε τυπι-κή κλινική εικόνα τριχωτήςγλώσσας. Με τη χρήση ει-δικής βούρτσας για τον κα-θαρισμό της γλώσσας κα-θημερινά η γλώσσα της

επανήλθε στο φυσιολογικό σε λίγες εβδομά-δες. Ο όρος τριχωτή γλώσσα χρησιμοποιείται για ναπεριγράψει μια ανώμαλη επίστρωση στην ραχι-αία επιφάνεια της γλώσσας. Είναι μια σχετικάσυχνή, προσωρινή, και αθώα κατάσταση πουεμφανίζεται σε ποσοστό 13% του πληθυσμού.Τριχωτή γλώσσα μπορεί να εμφανιστεί σε οποι-αδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνή στη με-γαλύτερη ηλικία. Απαντάται πιο συχνά στουςάνδρες από τις γυναίκες και εξίσου μεταξύ ατό-μων διαφόρων εθνικοτήτων και φυλών. Φυσιο-λογικά η ραχιαία επιφάνεια της γλώσσας είναικαλυμμένη με τριχοειδείς θηλές. Η τριχωτήγλώσσα οφείλεται σε ελαττωματική αποβολήτης κερατίνης των τριχοειδών θηλών της γλώσ-σας. Συνήθως αυτές οι θηλές είναι 1 χιλιοστόπερίπου σε μήκος και πάχος. Η τριχωτή γλώσ-σα είναι συνέπεια συσσώρευσης κερατίνης καισε ακραίες περιπτώσεις, το μήκος των τριχοει-δών θηλών μπορεί να γίνει αρκετά μεγάλο δί-νοντας τη χαρακτηριστική εικόνα στη ραχιαίαεπιφάνεια της γλώσσας. Μεταξύ των θηλώντρόφιμα, βακτήρια, και μερικές φορές μύκητεςμπορεί να συσσωρεύονται. Αυτές οι συσσω-ρεύσεις οδηγούν σε διαφορετικούς χρωματι-σμούς στην επιφάνεια της γλώσσας. Η τριχωτήγλώσσα μπορεί να εμφανιστεί καφέ, λευκή,πράσινη ή ροζέ, ανάλογα με παράγοντες, όπωςκάπνισμα, κατάχρηση σε στοματικά διαλύματαυπερβολική κατανάλωση καφέ ή ακόμη και απόκαραμέλες. Ορισμένα είδη βακτηρίων και μυ-κήτων μπορεί ακόμη να δώσουν στη γλώσσαμια μαύρη εμφάνιση, που αναφέρεται ως «μέ-λαινα τριχωτή γλώσσα».Η τριχωτή γλώσσα μπορεί να προκύψει απότην κακή στοματική υγιεινή, τη χρήση φαρμά-κων, π.χ. χρόνια χρήση αντιβιοτικών όπως ημετρονιδαζόλη, η θεραπεία με ακτινοβολίαστην περιοχή κεφαλής και τραχήλου, η υπερ-βολική κατανάλωση αλκοόλ ή καφέ και τσάι, ήαπό τη χρήση καπνού. Μπορεί επίσης να ανα-πτυχθεί σε άτομα χωρίς δόντια, επειδή η δια-τροφή με μαλακά τρόφιμα δεν βοηθά στη φυ-

σιολογική αποβολή της κερατίνης. Επίσης ση-μαντικός επιβαρυντικός παράγοντας είναι τοχρόνιο στρες και η ψυχική καταπόνηση.Συνήθως δεν έχει συμπτώματα, αλλά περιστα-σιακά υπάρχει μια αίσθηση καψίματος επί τηςγλώσσας που ίσως οφείλεται σε εγκλωβισμένα

βακτήρια ή συσσωρεύσεις μυκήτων. Τα άτομαμε τριχωτή γλώσσα μπορεί επίσης να παραπο-νούνται για αίσθημα ξένου σώματος στην κατά-ποση ή σαν να γαργαλάει η μαλακή υπερώα κα-τά την κατάποση. Κακοσμία ή μη φυσιολογικήγεύση μπορεί επίσης να αναφέρεται. Η διάγνωση τίθεται με βάση την κλινική εμφά-νιση. Στις περισσότερες περιπτώσεις η καλήστοματική υγιεινή με μια οδοντόβουρτσα ήγλωσσοκαθαριστή τύπου ξέστρου ή με τριχωτήκεφαλή, θα έχει ως αποτέλεσμα την εξάλειψητης τριχωτής γλώσσας σε λίγες εβδομάδες. Ταάτομα με επίμονο πρόβλημα μπορούν να συμ-βουλευτούν στοματολόγο/οδοντίατρο για θε-ραπεία με χρήση κερατολυτικών. Εξυπακούεταιότι όπου είναι εφικτό αίρονται πιθανοί επιβα-ρυντικοί παράγοντες (διακοπή καπνίσματος,στοματοπλυμάτων, αντιβιώσεων, αποκατάστα-ση νωδότητας). Η καλή στοματική υγιεινή συμ-περιλαμβανομένου του βουρτσίσματος της

γλώσσας είναι το καλύτερο μέτρο πρόληψηςυποτροπής της τριχωτής γλώσσας.

Ενδεικτική βιβλιογραφίαΛάσκαρης Γ.Κλινική Στοματολογία: Διάγνωση –

Θεραπεία, ISBN:978-960-372-189-5 Έτοςέκδοσης: 2012, Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας

Radfar L and the AAOM Web Writing Group,http://www.aaom.com/hairy-tongue, 2016

Aλλαγή χρώματος της γλώσσας

H ÛÙ‹ÏË Ù˘ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ

Ελένη Α. ΓεωργακοπούλουΣτοματολόγος, Ιατρός, ΟδοντίατροςΔιδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑΦωκαίας 4, Νέα Ιωνία, τ. 2107794553Email: egddsmd@yahoo.gr

Για επικοινωνία:

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 17

18 • Επιστημονικά Θέματα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Στην οδοντιατρική χρησιμοποιούνται τα Laserολοένα και περισσότερο σε όλο το φάσμα τωνοδοντοστοματολογικών εφαρμογών με υψηλάποσοστά επιτυχίας.Μεγάλη βοήθεια στην καθιέρωση των θεραπει-ών με Laser έχει δώσει η επαρκής επιστημονι-κή τεκμηρίωση μέσα από την πολύ καλή συνερ-γασία των ερευνητικών κέντρων των εταιρειώνανάπτυξης laser με τα πανεπιστήμια.Όπως κάθε καινοτομία για να περάσει από ταερευνητικά κέντρα παραγωγής στην ευρείαχρήση απαιτείται όχι μόνο χρόνος αλλά κυρίωςκατανόηση και προώθηση των εφαρμογώνlaser και της αποτελεσματικότητάς τους. Γιατην κατανόηση των laser θεραπειών θα πρέπεινα προσδιορίσουμε τα χαρακτηριστικά του La-ser που θα χρησιμοποιήσουμε για να μπορέ-σουμε να ελέγξουμε την αλληλεπίδρασή του μετους ιστούς που θα θεραπεύσουμε ή θα αποκό-ψουμε. Η αλληλεπίδραση Laser-ιστών είναι τοκλειδί για το σχέδιο θεραπείας (σχ. 1).Σε κάποιες θεραπείες, μας χρειάζεται έντονηαπορρόφηση στον υδροξυαπατίτη, σε άλλεςστην μελανίνη, στο νερό κτλ. Από τον πίνακααπορρόφησης (σχ. 2) βλέπουμε τα διάφοραLaser σε ποιά στοιχεία απορροφούνται.Ξεκινώντας τις θεραπείες με Laser πρέπει ναπροσδιορίσουμε το μήκος κύματος και τα χαρα-κτηριστικά της ακτίνας Laser.

Τα Laser δεν είναι μαλακών και σκληρώνιστών. Είναι συγκεκριμένου μήκους κύματοςκαι τρόπου λειτουργίας παλμικού ή συνεχούςλειτουργίας (CW).Στην οδοντιατρική χρησιμοποιούνται τα παλ-μικά Laser Er:YAG 2940nm, Er,Cr:YSGG2780nm, Nd:YAG 1064nm και τα συνεχούςλειτουργίας (CW) που είναι: 1) τα διοδικά La-ser 810nm, 940 nm, 980nm, 1064nm κ.α.και 2) τα Laser CO2Τα διοδικά Laser είναι πολύ περισσότερο δια-δεδομένα στην οδοντιατρική λόγω του χαμη-λού κόστους απόκτησης. Έχουμε όμως παρα-δόξως και τα μεγαλύτερα ποσοστά αποτυχίαςκαι αδυναμίας χρήσης.Οι εμπορικές εταιρίες τα προωθούν ως καινο-

τόμα Laser που είναι ό,τι καλύτερο στη σύγ-χρονη οδοντιατρική κτλ., ενώ στις πιο πολλέςπεριπτώσεις δεν γνωρίζουν οι ίδιοι οι πωλητέςτι μήκος κύματος και τι χαρακτηριστικά έχει τομηχάνημά τους. Αγοράζοντας ένα laser πρέπεινα γνώριζουμε το μήκος κύματος, τον τρόπολειτουργίας, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τιςπαραμέτρους που καθορίζουν την εκπεμπόμε-νη ενέργεια του laser. Αναφέρουν επίσης ότι έχουν και την επιλογήνα είναι παλμικά. Τα διοδικά είναι όλα συνε-χούς λειτουργίας (CW) και η «παλμικότητά»τους είναι η διακοπτόμενη ροή ενέργειας μεένα κλείστρο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν ηεπιλεχθείσα ισχύς για μια θεραπεία συνεχούςροής είναι 2W θα παραμείνει 2W για όσο χρό-νο δουλεύουμε (σχ. 3).Αν επιλέξουμε διακοπτόμενη ροή ενέργειας,«παλμική» και κάθε διακοπή της ροής είναι 0,2sec στο τέλος της θεραπείας μας η συνολικήενέργεια που θα εναποτεθεί στους ιστούς δενθα είναι η ίδια.Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια κατα-

σκευής διοδικών Laser με πραγματικούς παλ-μούς αλλά μέχρι στιγμής τα αποτελέσματα δενείναι ικανοποιητικά. Η μέγιστη ισχύς των παλ-μών δεν ξεπερνά τα 25-30W όταν αντίστοιχαστα παλμικά Laser η ισχύς του παλμού ξεπερνάτα 1000W και 2000W.Η επιλογή του κατάλληλου μήκους κύματοςστα διοδικά Laser είναι σημαντική γιατί άλλησυμπεριφορά έχει το μήκος κύματος που απορ-ροφάται στο νερό και άλλη συμπεριφορά έχειτο μήκος κύματος που απορροφάται στην μελα-νίνη ή αιμοσφαιρίνη.Η οπτική ίνα είναι το μέσο μεταφοράς της ενέρ-γειας από τη συσκευή στο σημείο θεραπείας.Ιδιαίτερη σημασία έχει η επιλογή της κατάλλη-λης διαμέτρου της οπτικής ίνας για την θερα-πεία που θέλουμε, καθώς επίσης και η ποιότητακατασκευής. Οι κακής ποιότητας οπτικές ίνεςπολλές φορές κατά την διάρκεια της θεραπείαςυπεθερμαίνονται και καίγονται με δυσάρεστααποτελέσματα (σχ. 4).Τα Laser διοξειδίου του άνθρακα (CO2) έχουντην πιο μεγάλη ισχύ από τα Laser συνεχούς λει-

Κριτήρια επιλογής LaserΜπορούν τα Laser να αναβαθμίσουν τις παρεχόμενεςοδοντοστοματολογικές θεραπείες;Η Laser οδοντιατρική στηριζόμενη στην επιστημονικήτεκμηρίωση μετέτρεψε το φως του Laser σε ένα σύγ-χρονο εργαλείο στα χέρια του οδοντιάτρου με πολύθετική ανταπόκριση, τόσο στην βελτίωση των θερα-πειών, όσο και στην ανακούφιση των ασθενών.Στην κατεύθυνση της εξέλιξης και αναβάθμισης τηςοδοντιατρικής οι έρευνες στοχεύουν στην βελτίωσηαποκοπής και θεραπείας των σκληρών ιστών και μεί-

ωση του μικροβιακού φορτίου. Το Laser αναμφίβολαυπόσχεται πολλά στην εξέλιξη της οδοντιατρικής,ωστόσο για να εξατομικεύσουμε κάθε θεραπευτικόσχήμα και περιστατικό απαραίτηση προυπόθεση είναιη εκπαίδευση όχι στη χρήση της συσκευής, αλλά σταχαρακτηριστικά και στη βιοφυσική των Laser και στιςοπτικές ιδιότητες των ιστών.Laser είναι μια γενικευμένη έννοια που μπορεί να δη-λώνει χρήση σε εκτυπωτές, μετρητές απόστασης, θερ-μόμετρα, φωτισμό, βιομηχανία κ.λπ.

Aντώνης ΚαλλήςΧειρουργός ΟδοντίατροςMSc., υποψ. διδάκτωρ Εργαστήριο ΟδοντικήςΧειρουργικής, ΑΠΘemail: akallis@den.auth.gr

Σχ. 2: Πίνακας απορρόφησης Laser σε στοιχεία των ιστών

Σχ. 3

XΡΗΣΙΜΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗΠΡΑΞΗ. Η ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΑΙ

ΟΙ ΜΙΚΡΟΕΚΡΗΞΕΙΣΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

ΧΡΗΣΙΜΕΥΟΥΝ ΣΤΗΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΙΚΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗ

ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΗΞΗ

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΙΔΙΟΤΗΤΑΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝ ΤΩ

ΒΑΘEI ΙΣΤΩΝΉ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ

ΧΩΡΙΣ BΛΑΒΗΣΤΟΥΣ ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟΥΣ

ΙΣΤΟΥΣ

Σχ. 1

• Κόβει τόσο κάθετα όσο και οριζόντια

• Εξαιρετικά ανθεκτική

• Διατίθεται αποστειρωμένη

Φρέζα Κοπής Μετάλλου

AΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

2,10€ 2,10€

Από 5€ τώρα 4€€€€€

SUPERΠΡΟΣΦΟΡΑ

3+1 ΔΩΡΟΤΕΛΙΚΗ ΤΙΜΗ ΦΡΕΖΑΣ

3€

Στι

ς τι

μές

δεν

συ

μπ

εριλ

αμ

βά

νετα

ι Φ.Π

.Α

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 18

Επιστημονικά Θέματα • 19ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

τουργίας (CW) και χρησιμοποιούνται για χει-ρουργικές εφαρμογές στην στοματική κοιλότη-τα με πολύ καλή αιμόσταση.Τα παλμικά Laser εκπέμπουν την παραγόμενηενέργεια ανά παλμούς και για την κατανόησήτους, παραθέτω τα χαρακτηριστικά και την ορο-λογία που πρέπει να γνωρίζουμε για να αξιολο-γήσουμε συγκεκριμένα πρωτόκολλα εργασίας.1. Επιλογή κατάλληλου μήκους κύματοςΑπό τον πίνακα απορρόφησης βρίσκουμε ποιόμήκος κύματος έχει τη καλύτερη απορρόφησηκαι σε ποιό στοιχείο, ώστε αν μας ενδιαφέρει ηαποκοπή σκληρών ιστών θα επιλέξουμε μήκοςκύματος που απορροφάται στο νερό και όχι στονυδροξυαπατίτη. Για βακτηριοκτόνο δράση θαεπιλέξουμε μήκος κύματος που απορροφάταιστη μελανίνη κτλ (σχ. 2).2. Διάρκεια παλμού. Είναι το πιo σημαντικό χα-ρακτηριστικό γιατί είναι αυτό που προσδιορίζειτην μέγιστη ισχύ ενός παλμού. Η επίδρασηενός παλμού με ενέργεια Ε=300mJ σε χρονικόδιάστημα 50μs θα έχει κοπτική (αφαιρετική)δράση στην αδαμαντίνη (P=E παλμού/t παλ-μού) (σχ. 5). Αντιθέτως αν η διάρκεια του παλ-μού είναι 600μs ή 1000μs καμία αφαιρετικήδράση δεν θα έχει στην επιφάνεια της αδαμαν-τίνης P=E παλμού/t παλμού. Επιδιώκουμε μι-κρότερο χρόνο παλμού για να αποφεύγουμεανεπιθύμητες θερμικές βλάβες (σχ. 6).Καλό είναι να υπάρχει δυνατότητα επιλογής τηςδιάρκειας του παλμού για να ελέγχουμε όσο γί-νεται την επίδραση της ενέργειας του Laser.3. Συχνότητα επανάληψης των παλμών F σε Hzείναι ο αριθμός των παλμών στη μονάδα τουχρόνου. Π.χ. Συχνότητα F 10Hz, σημαίνει 10παλμούς ανά δευτερόλεπτο.4. P (μέγιστη ισχύς)=E/T=E x FΣυνήθως την επιλέγουμε απο τη οθόνη του μη-

χανήματος.5. Τ=χρόνος μεταξύ των δύο παλμών6. D= διάμετρος εκπεμπόμενης ακτίνας (spotsize)7. E= ενέργεια του παλμού: Επιλέγεται από τομηχάνημα8. ΕD= Πυκνότητα ενέργειας (fluence). Hενέργεια που αποδίδεται στην μονάδα επιφά-νειας ΕD=E/ (π.x. D2/4)Γνωρίζοντας τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστι-κά κάθε μήκους κύματος μέσα απο μια σωστήεκπαίδευση μπορούμε να επιλέξουμε το κατάλ-ληλο Laser που θέλουμε για συγκεκριμένεςεφαρμογές στο ιατρείο μας ή να κάνουμε ένασυνδυασμό Laser για να καλύψουμε όλο το φά-σμα της Laser οδοντιατρικής.Προϋπόθεση για σωστή χρήση των Laser χω-ρίς προβλήματα είναι η κατάλληλη εκπαίδευ-ση. Η επιλογή των σεμιναρίων εκπαίδευσης ήworkshops για laser πρέπει να γίνεται με πολλήπροσοχή και κυρίως να επιλέγετε τους φορείςπου σας παρέχουν πιστοποίηση.Σε ένα σεμινάριο με πιστοποιημένη εκπαίδευ-ση από ανθρώπους που γνωρίζουν την laserοδοντιατρική, θα είστε σε θέση να χρησιμοποι-ήσετε το δικό σας Laser με ασφάλεια και σωστήχρήση κάνοντας τις θεραπείες που μπορούν ναπραγματοποιηθούν από το δικό σας μηχάνημα.Όπως έχουμε εξηγήσει κάθε Laser (μήκος κύ-ματος) έχει συγκεκριμένες εφαρμογές. Επιπλέον θα αποκτήσετε την ευχέρεια να επι-λέγετε και να κρίνετε άρθρα και παρουσιάσειςσχετικά με τα Laser, εάν είναι προϊόν επιστημο-νικής τεκμηρίωσης ή προώθησης εμπορικώνπροϊόντων.

Σχ. 4: Η κακής ποιότητας οπτική ίνα μετά απόσυνεχή λειτουργία υπερθερμαίνεται και επι-βαρύνει θερμικά τους ιστούς.

Α) Κακής ποιότηταςοπτική ίνα

Β) Καλήςποιότηταςοπτική ίνα

Σχ. 5: Όσο μικρότερης διάρκειας είναι οι παλ-μοί στα παλμικά Laser τόσο η ικανότητα απο-κοπής αυξάνει.

Σχ. 6: Με μικρότερης διάρκειας παλμούς επι-τυγχάνουμε μεγαλύτερη ταχύτητα αποκοπήςκαι λιγότερη θερμική επιβάρυνση των ιστών.Αντιθέτως με μεγαλύτερης διάρκειας παλ-μούς η ταχύτητα αποκοπής μειώνεται και αυ-ξάνει η θερμική επίδραση.

Παρασκευή κοιλότητας με Er:YAG Laser 2940nm.

Εκτομή χαλινού της γλώσσας Nd:YAG Laser 1064nm.

Εκτομή χαλινού άνω χείλους με Er:YAG Laser2940nm.

ΠΡΙΝ

ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ 15 ΗΜΕΡΕΣ ΜΕΤΑ

ΠΡΙΝ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ 15 ΗΜΕΡΕΣ ΜΕΤΑ

BHMA112 17/10/2016 12:19 μ.μ. Page 19

20 • Επιστημονικά Θέματα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Ιστορικό κλινικού περιστατικούΣτην περίπτωση αυτή, ένας άρρεν ασθενής, 9ετών, στη χρονική στιγμή του ατυχήματος, υπέ-φερε από πρόσθιο οδοντικό τραύμα λόγω τηςπτώσης του από ποδήλατο. Κατά το ατύχημα, οασθενής εμφάνισε αυξημένη κινητικότητα του21 δοντιού. Δεν βρέθηκαν άλλα τραύματα.Επειδή το ατύχημα συνέβη κατά τη διάρκειατων διακοπών του ασθενή, το περιστατικό αντι-μετωπίστηκε από κάποιο τοπικό οδοντίατρο.Τη χρονική αυτή στιγμή, ο υγιής ασθενής είχετην φυσιολογική μικτή οδοντοφυϊα που αντι-στοιχούσε στην ηλικία του.Μια ενδοστοματική ακτινογραφία (Εικ.1) βγή-κε κατά τη διάρκεια της αρχικής αντιμετώπισηςτου περιστατικού. Η ενδοστοματική ακτινογραφία που εστιάστη-κε στο τραυματισμένο δόντι, #21, έδειξε ατελήανάπτυξη της ρίζας και τραυματισμό της αδα-μαντίνης στο κοπτικό άκρο της μύλης του δον-τιού. Η ακτινογραφία δεν έδειξε κάποιο σημείοκατάγματος της ρίζας ή του φατνίου στο τραυ-ματισμένο δόντι.Αφού δεν υπήρχαν επιπλέον παράπονα και κα-τόπιν δεν εμφανίστηκαν περαιτέρω επιπλοκές,ο ασθενής δεν προσήλθε για επανέλεγχο στονοδοντίατρο της περιοχής του.Δύο χρόνια αργότερα, ο ασθενής παρατήρησεαξιοσημείωτο πρήξιμο στην περιοχή του άνωδεξιά χείλους του. Δεν είχε πόνο ή ευαισθησίαστη μάσηση. Μ’αυτή την κατάσταση, αρχικάπροσήλθε στην Πολυκλινική της Επανορθωτι-κής Οδοντιατρικής στο Πανεπιστημιακό Νο-σοκομείο του Μύνστερ. Αφού πάρθηκε λεπτο-μερές ιστορικό και κλινική εξέταση, έβγαλανμια καινούργια ενδοστοματική ακτινογραφία(Εικ.2).

ΕυρήματαΗ ενδοστοματική ακτινογραφία δείχνει το 21δόντι με ακόμη ατελή την ανάπτυξη της ρίζαςκαι εκτεταμένη ακρορριζική οστεόλυση. Αν

συγκριθεί με την κατάλληλη ηλικιακή ανάπτυ-ξη της ρίζας του 11 δοντιού, το μήκος της ρίζαςτου τραυματισμένου δοντιού ήταν κοντύτερο.Επίσης ο αυλός του ριζικού σωλήνα εμφανίζε-ται διευρυμένος σε πλάγια σύγκριση.Ύστερα από εκτενές συμβούλιο και λεπτομερήσυζήτηση των ευρημάτων, οι επιλογές θεραπεί-ας και οι εναλλακτικές επεξηγήθηκαν λεπτομε-ρώς στον ασθενή. Λόγω της ηλικίας του, η πιοατραυματική και ήπια πιθανή προσέγγιση ανα-ζητήθηκε. Ο ασθενής συμφώνησε στην προ-σπάθεια διατήρησης του δοντιού με ανάστρο-φη έμφραξη του ριζικού σωλήνα και έτσι να γί-νει αρχικά συντηρητική θεραπεία. Ο σκοπόςήταν να κλειστεί η ρίζα και να θεραπευτεί ηακρορριζική οστεόλυση στο 21 δόντι από επα-ναλαμβανόμενες εφαρμογές σκευασμάτων αλ-καλικού υδροξειδίου του ασβεστίου. Επιπρό-σθετα στην πιθανότητα ότι η προγραμματισμέ-νη θεραπεία μπορεί να μην ήταν επιτυχής, οασθενής είχε ενημερωθεί ρητά για την αναμε-νόμενη διάρκειά της.

ΘεραπείαΟ τρυπανισμός και η ορατότητα του αυλού τουριζικού σωλήνα έγινε δίχως καμιά δυσκολία.Επιπλέον στην ήπια μηχανική επεξεργασία τωντοιχωμάτων του ριζικού σωλήνα με εργαλείαχειρός, έγινε και χημική απολύμανση με 1%διάλυμα υποχλωριώδους νατρίου και (ακολού-θησε άμεσα διακλυσμός με ισοτονικό διάλυμαφυσιολογικού ορού) εφαρμόστηκε διάλυμαχλωρεξιδίνης (2%) με τους υπερήχους. Έπειτατο δόντι θεραπεύτηκε με ένθετο υδροξειδίουτου ασβεστίου (Calciumhydroxid pro analysi,Merck, Darmstadt), και το άνοιγμα από τοντρυπανισμό αντιμετωπίστηκε με εμφρακτικόυλικό που προστατεύει από τα βακτήρια (έμ-φραξη σύνθετης ρητίνης που συγκολλάταιστην οδοντίνη).Ακόμη και 10 μήνες μετά την έναρξη της θερα-πείας, όπου ένθετα υδροξειδίου του ασβεστίου

τοποθετήθηκαν σε καθαρό ριζικό σωλήνα σεχρονικό διάστημα των 4-6 εβδομάδων, ο ασθε-νής δεν εμφάνιζε παράπονα, αλλά ο ριζικόςσωλήνας δεν θα μπορούσε να είναι στεγνός. Γιαυτό το λόγο, πάρθηκε μια άλλη ενδοστοματι-κή ακτινογραφία για περαιτέρω διάγνωση(Εικ.3).Αν συγκρίνουμε την αρχική ακτινογραφία στηνέναρξη της θεραπείας, η ενδοστοματική ακτι-νογραφία δείχνει ελάττωση στην ακρορριζικήοστεόλυση και της ακτινοσκιερότητας. Αυτήπάρθηκε για να φανεί η πρόοδος της επούλω-σης με οστική αναγέννηση. Ύστερα από άλ-λους 12 μήνες, έγινε ήπιος καθαρισμός καιαπολύμανση όπως περιγράφηκε προηγουμέ-νως σε διαστήματα τεσσάρων με έξι εβδομά-δων, και η επηρεασμένη περιοχή αντιμετωπί-στηκε πάλι με ένθετα υδροξειδίου του ασβεστί-ου και εμφρακτικά υλικά που προστατεύουναπό τα βακτήρια. Η είσοδος του υγρού διαμέ-σου του ακρορριζικού τρήματος μειώθηκε κατάτην πορεία της θεραπείας, αλλά ο ριζικός σω-λήνας ακόμη δεν ήταν στεγνός στους 22 μήνεςμετά την έναρξη της θεραπείας. Στην περίπτω-ση αυτή δεν ολοκληρώνεται η έμφραξη της ρί-ζας με σκληρό ιστό. Η ενδοστοματική ακτινο-γραφία (Εικ.4) πάρθηκε ύστερα από 22 μήνεςκαι έδειξε σχεδόν ολοκληρωτική αναγέννησητης ακρορριζικής οστεόλυσης που υπήρχεστην έναρξη της θεραπείας. Η εμφάνιση οστι-κών δοκίδων στον προηγούμενο αυλό του ριζι-κού σωλήνα δείχνει την εξομάλυνση του οστι-κού ελλείμματος. Καμία ανάπτυξη στο μήκος ήστο πάχος της ρίζας δεν είναι ορατή.Αν λάβουμε υπόψη την προϋπάρχουσα θερα-πεία, δεν είναι σίγουρο αν επιπλέον θεραπείεςμε υδροξείδιο του ασβεστίου θα φέρουν ωςαποτέλεσμα το ολοκληρωτικό κλείσιμο τουακρορριζίου. Γι αυτό το λόγο, η ακρορριζικήέμφραξη με βιοενεργή, αλκαλική κονία από τηSeptodont, θεωρείται μια αξιόλογη λύση. Κάτωαπό το χειρουργικό μικροσκόπιο, το Biodenti-

neTM μπορεί να εισαχθεί εμφανώς και να προ-σαρμοστεί χωρίς τη δημιουργία φυσαλίδων.Το ακρορριζικό τριτημόριο του ριζικού σωλή-να εμφράσσεται με BiodentineTM. Ύστερα απότην περίοδο πολυμερισμού περίπου για 15 λε-πτά, ο υπόλοιπος αυλός του ριζικού σωλήνα εμ-φράσσεται με σύνθετη ρητίνη συγκολλούμενηστην οδοντίνη και η κλινική μύλη ανασχηματί-ζεται. Η σύνθετη ρητίνη , η οποία επεκτείνεταιακρορριζικά πάνω από το επίπεδο του οστού,έχει ως σκοπό τη σταθεροποίηση της ρίζας, ηοποία ήταν εξασθενισμένη λόγω της έλλειψηςτου σκληρού ιστού για να αποφευχθούν τα κα-τάγματα. Η τελική ακτινογραφία (Εικ.5) δείχνει την έμ-φραξη του αυλού του ριζικού σωλήνα με στενάόρια και δίχως την παρουσία φυσαλίδων. Ηακτινογραφία πάρθηκε 25 μήνες μετά τηνέναρξη της θεραπείας. Αν τη συγκρίνουμε μετην προηγούμενη ακτινογραφία, μπορούμε νααντικρίσουμε περαιτέρω επούλωση και αυξη-μένη ακτινοσκιερότητα στην περιοχή όπουπροηγουμένως υπήρχε ακρορριζική οστεόλυ-ση. Ο ασθενής δεν εμφάνισε κανένα σύμπτωμακαθόλη τη διάρκεια της θεραπείας. Συνδυάζον-τας την κλασική θεραπεία ακρορριζίου με ένθε-τα υδροξειδίου του ασβεστίου – τα οποία δενπροκάλεσαν τη δημιουργία φραγμού σκληρούιστού στην περίπτωση αυτή – και την ακρορρι-ζική έμφραξη με το αλκαλικό BiodentineTM,βλέπουμε ακτινογραφικά την οστική αναγέν-νηση της εκτεταμένης ακρορριζικής οστεόλυ-σης. Η τελική επανόρθωση των ελλειπόντωνσκληρών ιστών με την τεχνολογία ρητινώνσυγκόλλησης επιτρέπει το δόντι να διατηρηθείμε συμβατικές μεθόδους. Σε μια κλινική επανε-ξέταση περίπου στους 12 μήνες μετά την ολο-κλήρωση της ενδοδοντικής θεραπείας, το δόν-τι κλινικά ήταν συμβατικό, αφού ο έλεγχος επί-κρουσης και ψηλάφησης ήταν αρνητικός. Λό-γω της ηλικίας του ασθενή, η επιθυμητή ακτι-νογραφία επανελέγχου δεν έγινε, αφού οι γο-

Θεραπεία ακρορριζικήςοστεόλυσης μετά από πρόσθιοοδοντικό τραύμα σε μικτή οδοντοφυϊα

OA [Senior Physician] Dr. Markus Kaup, Μύνστερ

Εικ. 1: Ενδοστοματική ακτινογρα-φία την ημέρα του ατυχήματος:ασθενής 9 ετών, μετατραυματικήκατάσταση στην άνω πρόσθιαπεριοχή.

Εικ. 2: Δόντι 21 με εκτεταμένηακρορριζική οστεόλυση 24 μήνεςμετά το ατύχημα.

Εικ. 3: 10 μήνες μετά την έναρξητης θεραπείας και την εφαρμογήτου υδροξειδίου του ασβεστίου:Μείωση της ακρορριζικής οστεό-λυσης.

Εικ 4.: Σχεδόν ολοκληρωμένηοστική αναγέννηση του οστικούελλείμματος στους 22 μήνες ύ -στερα από την έναρξη της θερα-πείας και την εφαρμογή τουυδροξειδίου του ασβεστίου.

Εικ. 5: Η κατάσταση μετά τηνακρορριζική έμφραξη με Bioden-tineTM και επανόρθωση τηςμύλης με σύνθετη ρητίνη.

Dr. Markus KaupΣπούδασε οδοντιατρική τηχρονική περίοδο 1989-1994στο Westphalian WilhelmsΠανεπιστήμιο, στο Μίνστερ.Είναι ερευνητής στην Πολυ-κλινική της ΕπανορθωτικήςΟδοντιατρικής του West-phalian Wilhelms Πανεπι-στημίου, στο Μίνστερ από το1994. Είναι υπεύθυνος κα-θηγητής από το 2006 στηνΠολυκλινική της Επανορθω-τικής Οδοντιατρικής τουWestphalian Wilhelms Πα-νεπιστημίου, ειδικός στην Εν-δοδοντία και Τραυματολο-γία (DGET) της ΓερμανικήςΚοινότητας της Επανορθωτι-κής Οδοντιατρικής (DGZ)από το 2007.

BHMA112 17/10/2016 12:20 μ.μ. Page 20

Επιστημονικά Θέματα • 21ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

νείς ήθελαν να τον προστατέψουν από περαιτέ-ρω έκθεση σε ακτινοβολία.

ΣυζήτησηΤο κλινικό περιστατικό που παρουσιάστηκεαποτελεί μια δύσκολη αρχικά περίπτωση εκτε-ταμένης ακρορριζικής οστεόλυσης σε νεανικάδόντια με αδιάπλαστο ακρορρίζιο. Οι κλασικέςτεχνικές της προετοιμασίας του ριζικού σωλή-να με το ακρορριζικό στοπ και την έμφραξη μεγουταπέρκα δεν είναι εφικτό λόγω του ευρέος,ανοιχτού ακρορριζικά ριζικού τρήματος. Τα λε-πτά, εύθρυπτα τοιχώματα οδοντίνης, τα οποίαείναι επικίνδυνα στο να σπάσουν, καθιστούντην αρχική κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη.Η θεραπεία επιλογής για την προγραμματισμέ-νη ακρορριζική θεραπεία περιελάμβανε τιςεπαναλαμβανόμενες εναποθέσεις σκευασμά-των υδροξειδίου του ασβεστίου ώστε να προ-άγουν τη δημιουργία φραγμού από σκληρόιστό ακρορριζικά, η οποία τελικά θα επέτρεπετην καθολική έμφραξη του ριζικού σωλήνα δί-χως την πίεση του εμφρακτικού υλικού1. Από το 1999, οι Torabinejad et al. έχουν προ-τείνει τη χρήση της αλκαλικής κονίας του Port-land (ΜΤΑ) ως τεχνητού ακρορριζικού φραγ-μού σε τέτοιες περιπτώσεις2. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα αυτής της θερα-πευτικής μεθόδου είναι η ταχύτατη πορεία τηςθεραπείας με- γενικά- μόνο λίγες συνεδρίες.Δεν μπορεί να γίνει οριστική δήλωση για τηνπροτεινόμενη θεραπεία σ’αυτές τις περιπτώ-σεις. Μια αξιολόγηση των διαθέσιμων μελετώνκαι ανάλυσή τους φανερώνει μια θεραπευτικήαναλογία 95% σε πολυάριθμα κλινικά περιστα-τικά και μερικά μακρόχρονα αποτελέσματα κλι-νικών μελετών για τη χρήση του υδροξειδίουτου ασβεστίου. Στην περίπτωση του ΜΤΑ (τρο-ποποιημένη κονία Portland), οι ίδιοι συγγρα-φείς διαμαρτύρονται για την ύπαρξη σπάνιωνδεδομένων, ιδιαιτέρως σε μακρόχρονες μελέ-τες. Οι μελέτες που αξιολογήθηκαν, περιγρά-φουν μια μέση αναλογία θεραπείας 89%. Γι’αυ-τό το λόγο, σύμφωνα με τη γνώμη των Baklandκαι Andreasen, δεν έχουν γίνει οριστικές προ-τάσεις υπέρ της χρήσης των βιοενεργών, αλκα-λικών κονιών αντί του υδροξειδίου του ασβε-στίου γιατί είναι διαθέσιμα τόσα λίγα κλινικάδεδομένα. Μακρόχρονες κλινικές μελέτες θαπρέπει να διεξαχθούν πριν γίνουν οι οριστικέςπροτάσεις επιλεγόμενης θεραπείας3.Επιπλέον ανάλυση με σκοπό την κλινική επιτυ-χία και τη δημιουργία ενός ακρορριζικού φραγ-μού που συγκρίνει την εφαρμογή του υδροξει-δίου του ασβεστίου με το ΜΤΑ δεν δείχνει στα-τιστικά σημαντικές αλλαγές μεταξύ των μεθό-δων4,5.Όταν το υδροξείδιο του ασβεστίου χρησιμο-ποιείται, ευθρυπτότητα της οδοντίνης, και συ-νεπώς αυξημένη επικινδυνότητα κατάγματοςτων ριζικών σωλήνων όπου σ’αυτές τις περι-πτώσεις έχει ήδη καταστραφεί και εξασθενή-σει, είναι γνωστή6,7. Με την αλκαλικά τροπο-ποιημένη κονία τύπου Portland, αυτό έχει περι-γραφεί με αμφιλεγόμενες απόψεις. Επίσης με-ρικοί συγγραφείς παρατηρούν εξασθένιση τηςακρορριζικής οδοντίνης8,9, ενώ άλλοι δεν τοεπιβεβαιώνουν βασιζόμενοι στις εξετάσειςτους10.Κατ’αυτό τον τρόπο, επίσης τα κλινικά δεδομέ-να είναι σπάνια όσο αφορά τη χρήση του Bio-dentineTM. Επίσης επειδή είναι μια αλκαλική,βιοενεργή κονία η οποία απελευθερώνει υδρο-ξείδιο του ασβεστίου, επί του παρόντος υποτί-θεται ότι ο τρόπος δράσης και η βιοσυμβατότη-τά της είναι συγκρίσιμα11.Στην περίπτωση αυτή, η κλασική μέθοδος θε-ραπείας του ακρορριζίου με υδροξείδιο τουασβεστίου συνδυάστηκε με την εφαρμογή αλ-καλικής, βιοενεργής κονίας μετά από 22 μήνεςθεραπείας. Η θεραπεία θα μπορούσε να συντο-μευθεί αν είχε χρησιμοποιηθεί νωρίτερα τοBiodentineTM, αφού δεν επηρέασε αρνητικά το

επιθυμητό αποτέλεσμα της θεραπείας. Χρησι-μοποιώντας το BiodentineTM στην ακρορριζικήπεριοχή, οι κλινικοί οδοντίατροι ελπίζουν νααποκτήσουν μια σταθερότητα στα κατεστραμ-μένα τοιχώματα του ριζικού σωλήνα. Σύμφωναμε τις γνώσεις του συγγραφέα, που αφορούναδημοσίευτες μελέτες, το BiodentineTM φέρειμια συγκολλητική δύναμη στην οδοντίνη, γιαυτό και μελετάται σε σχέση με τις υαλοϊονομε-ρείς κονίες. Η αξιολόγηση της συγκολλητικήςικανότητας του ΜΤΑ ήταν σημαντικά χαμηλό-τερη.Για τους ίδιους λόγους, ούτε θεραπεία με κώ-νους γουταπέρκας έγινε. Για να πραγματοποι-ηθεί η ανακατασκευή του μυλικού τμήματοςτης ρίζας και της κλινικής μύλης, οι κλινικοίοδοντίατροι αναζητούν μια λειτουργική, στα-θερή αποκατάσταση του δοντιού. Στην περί-πτωση αυτή μακρόχρονος επανέλεγχος, με αν-τινογραφίες, είναι επιθυμητός.

Βιβλιογραφία1. Frank A L. Therapy for the divergent pulpless to-

oth by continued apical formation, J Am DentAssoc 1966, 72: 87–93.

2. Torabinejad M, Chivian N. Clinical applicationsof mineral trioxide aggregate. J Endod 1999, 25:197–205.

3. Bakland L K, Andreasen J O. Will mineral trioxi-de aggregate replace calcium hydroxide in trea-ting pulpal and periodontal healing complica-tions subsequent to dental trauma? A review.Dent Traumatol 2012, 28: 25–32.

4. Chala S, Abouqal R, Rida S. Apexification of im-mature teeth with calcium hydroxide or mineraltrioxide aggregate: systematic review and meta-analysis. Oral Surg Oral Med Oral Pathol OralRadiol Endod 2011, 112: 36–42.

5. Tate A R. Calcium Hydroxide or mineral trioxideaggregate may be used for the apexification ofimmature teeth. J Evid Based Dent Pract 2012,12: 24–25.

6. Cvek M. Prognosis of luxated non-vital maxillaryincisors treated with calcium hydroxide and filledwith gutta percha. Endod Dent Traumatol 1992,

8: 45–55.7. Al-Jundi S H. Type of treatment, prognosis and

estimation of time spent to mange dental traumain late presentation cases at a dental teaching ho-spital: a longitudinal and retrospective study.Dent Traumatol 2004, 20: 1–5.

8. White J D, Lacefield W R, Chavers L S, Eleazer PD. The effect of three commonly used endodon-tic materials on the strength and hardness of rootdentin. Endod J 2002, 28: 828–830.

9. Twati W A, Wood D J, Liskiewicz T W, Willmott NS, Duggal M S. An evaluation of the effect of non-setting calcium hydroxide on human dentine: apilot study. Eur Arch Paediatr Dent 2009, 10:104–109.

10. Hatibovic-Kofman S, Raimundo L, Zheng L,Chong L, Friedman M, Andreasen J O. Fractureresistance and histological fi ndings of immatureteeth treated with mineral trioxide aggregate.Dent Traumatol 2008, 24: 272–276.

11. Laurent P, Camps J, de Méo M, Déjou J, AboutI. Induction of specifi c cell responses to aCa3SiO5-based posterior restorative material.Dent Mater 2008, 24: 1486–1494

Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΑ-ΟΡΘΟ∆ΟΝΤΙΚΑΜιχαλακοπούλου 157, Γουδή 115 27, Τηλ.: 210 7716.416, 210 7751.000, Fax: 210 7711.100e-mail: info@tsaprazis.gr, www.tsaprazis.gr

1 2 3 4

Ελαχιστοποιείταιο κίνδυνος για μικροβιακή

διείσδυση

Μειώνεται η μετακίνηση των υγρών στο εσωτερικό των οδοντινοσωληνάριων

Απελευθέρωση υδροξειδίου του ασβεστίου

εμποδίζει την ανάπτυξητων βακτηρίων

Προάγει την επούλωσητου πολφού και ενεργοποιεί

την ασβεστοποίησητης οδοντίνης

Ελαχιστοποιείταιο κίνδυνος για εμφάνιση

δευτερογενούςτερηδόνας

Ελαχιστοποιείταιο μετεμφρακτικός

πόνος³

Ελαχιστοποιείταιο κίνδυνος εμφάνισης

δευτερογενούς τερηδόνας

Αποφεύγεται η περιττή ενδοδοντική

θεραπεία²

Ελαχιστοποιείταιο κίνδυνος για μικροβιακή

διείσδυση

Διατηρεί τη μεσόφαση οδοντίνης/BioRoot/

γουταπέρκας ακέραιη

Απελευθέρωση υδροξειδίου του ασβεστίου

εμποδίζει την ανάπτυξητων βακτηρίων

Προάγει την περιρριζική επούλωση

Εξαίρετη έμφραξη-δε χρειάζεται η χρήση της εν θερμώ τεχνικής

από εδώ και πέρα

Εξαίρετη έμφραξη-δε χρειάζεται η χρήση της εν θερμώ τεχνικής

από εδώ και πέρα

Μειώνει τον κίνδυνο αποτυχιών

στις ενδοδοντικές θεραπείες

Μειώνει τον κίνδυνο αποτυχιών

στις ενδοδοντικές θεραπείες

Καταπληκτικές ιδιότητες έμφραξης

Δενσυρρικνώνεται

Προάγει την κυτταρική αναγέννηση

Αντιμικροβιακές ιδιότητες

¹ Εσωτερικός επιστημονικός φάκελος² Σε περίπτωση μη αναστρέψιμης φλεγμονής του πολφού θα πρέπει να προχωρήσετε στην ενδοδοντική θεραπεία.

³ Koubi et al Clin.Or.Investig013 Jan; 17(1): 243-9.

Τι σημαίνουν για την BiodentineΤΜ;

Τι σημαίνουν για το BioRootΤΜ RCS;

Εξοικονόμισηοδοντικού ιστού, χρόνουκαι κόστους

Εξαίρετη έμφραξηκαι πολλά περισσότερα

Η πατενταρισμένη τεχνολογία του πυριτικού τριασβεστίου από τη Septodont-υψηλής καθαρότητας, υψηλής βιοσυμβατότητας¹-

ΕΝΕΡΓΗ ΒΙΟΠΥΡΙΤΙΚΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΠΠΠΠΑΑΝΝΝΩΩΩ ΑΠΟΟΟΟΟ

ΔΔΔΗΗΗΜΜΜΟΟΟΣΙΕΕΕΥΥΥΥΣΣΣΕΕΙΙΙΣΣΣΔΔΙΙΕΕΘΘΝΝΩΩΣΣ

Συσκευασία: 15 gr σκόνης φιάλη και 35 μονές δόσεις υγρού

Συσκευασίες: Kουτί των 15 καψουλών και 15 αμπουλών μονών δόσεων

Kουτί των 5 καψουλών και5 αμπουλών μονών δόσεων

ΘΑ ΜΑΣ ΒΡΕΙΤΕΣΤΟ

36ο ΠΟΣ10-12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥΠΕΡΙΠΤΕΡΟ70

BHMA112 17/10/2016 12:20 μ.μ. Page 21

22 • Επιστημονικά Θέματα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Η πομφολυγώδης αιμορραγική κυνάγχη ή νό-σος, αποτελεί αμφιλεγόμενη οντότητα που χα-ρακτηρίζεται από δημιουργία πομφολύγωνπου περιέχουν αίμα. Για την εμφάνιση των βλα-βών έχουν ενοχοποιηθεί, κυρίως, η επανειλημ-μένη χρήση κορτικοστεροειδών με τη μορφήαεροσόλ από το στόμα, για θεραπεία παθήσε-ων του αναπνευστικού, καθώς και ο μηχανικόςτραυματισμός από σκληρές και αδρές τροφές,φαγητά σε υψηλές θερμοκρασίες, αιμορραγικήφαρμακευτική διάθεση κ.α.Κλινικά παρατηρούνται ασυμπτωματικές αι-μορραγικές πομφόλυγες μονήρεις ή πολλα-πλές, που εντοπίζονται κυρίως στη μαλακήυπερώα, στην παρειά και σπάνια στα ούλα (Εικ.1, 2). Στη συνέχεια οι πομφόλυγες σπάζουν κα-ταλείποντας επιφανειακή έλκωση, η οποίαεπουλώνεται σε διάστημα 5-10 ημερών. Είναιπιο συχνή σε άτομα 50-60 ετών. Η διάγνωσηστηρίζεται στο ιστορικό και την κλινική εικόνα.Σε περίπτωση υποψίας πομφολυγώδους νόσουεπιβάλλεται η διενέργεια βιοψίας.Η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει τα νοσή-ματα που βρίσκονται ταξινομημένα στον Πίνα-κα 1.

Εργαστηριακές εξετάσεις συνήθως δεν είναιαπαραίτητες. Ιστολογικά παρατηρείται υποεπι-θηλιακή πομφόλυγα που περιέχει αίμα (Εικ. 3).Ο άμεσος και έμμεσος ανοσοφθορισμός είναιαρνητικοί.Συνήθως η βλάβη υποχωρεί αυτόματα σε 4-6ημέρες. Σε περιπτώσεις πολλών βλαβών η συ-στηματική χορήγηση κορτικοστεροειδών, π.χ.πρεδνιζολόνη 15-20 mg/ημέρα για 5-8 ημέ-ρες, βοηθά στην ταχύτερη επούλωση των ελ-κώσεων. Η διακοπή ή όχι των εισπνοών κορτι-κοστεροειδών πρέπει να γίνει σε συνεργασίαμε τον ιατρό που τα έχει χορηγήσει.Συμπερασματικά, η πομφολυγώδης αιμορραγι-

κή κυνάγχη ή καλύτερα πομφολυγώδης αιμορ-ραγική νόσος, αποτελεί ένα εξόχως ενδιαφέ-ρον στοματολογικό πρόβλημα, γιατί: α) εντοπί-ζεται αποκλειστικά στο στόμα, β) η αιτιολογίατου είναι ασαφής, και γ) δημιουργεί έντονοπρόβλημα διαφορικής διάγνωσης. Για όλουςαυτούς τους λόγους απαιτείται βαθιά γνώση καιεμπειρία στην Παθολογία του στόματος. Οόρος κυνάγχη είναι αδόκιμος γιατί παραπέμπεισε βλάβες στη σταφύλη, μαλακή υπερώα καιπαρισθμία. Είναι πιο σωστός ο όρος πομφολυ-γώδης αιμορραγική νόσος, γιατί βλάβες εμφα-νίζονται και στις παρειές και τα ούλα.

Δ· ª˘ÛÙÈο ÙÔ˘ ™ÙfiÌ·ÙÔ˜...°ÈÒÚÁÔ˜ Ã. §¿ÛηÚ˘™ÙÔÌ·ÙÔÏfiÁÔ˜. π·ÙÚfi˜ - √‰ÔÓÙ›·ÙÚÔ˜ ∞Ó. ∫·ıËÁËÙ‹˜ ™ÙÔÌ·ÙÔÏÔÁ›·˜ π·ÙÚÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ¶·Ó. ∞ıËÓÒÓ ∂ÈÛΤÙ˘ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ¶·Ó. §ÔÓ‰›ÓÔ˘π‰Ú˘Ù‹˜ & ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ™ÙÔÌ·ÙÔÏÔÁÈÎÔ‡ ΔÌ‹Ì·ÙÔ˜ ¡ÔÛ. «∞. ™˘ÁÁÚfi˜» (1971-2008)AÓÙÈÚfi‰ÚÔ˜ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ ∫ÏÈÓÈ΋˜ ™ÙÔÌ·ÙÔÏÔÁ›·˜

∂ÈÎÔÈÓˆÓ›·:ÙËÏ. 210-72.91.667e-mail: glaskari@yahoo.grsite: www.georgelaskaris.gr

Πομφολυγώδης αιμορραγική κυνάγχη ή νόσος Η πομφολυγώδης αιμορραγική κυνάγχηή νόσος είναι μια σχετικά σπάνια και αμ-φιλεγόμενη οντότητα που εμφανίζεταικυρίως σε άτομα μέσης ηλικίας. Η ακρι-βής αιτιολογία είναι συζητήσιμη αν και ηεισπνοή από το στόμα κορτικοστεροει-

δών και ο μηχανικός τραυματισμός θεω-ρούνται υπεύθυνα για τις βλάβες. Κλινικά παρατηρούνται αιμορραγικέςπομφόλυγες που σπάζουν καταλείπονταςεπώδυνη επιφανειακή έλκωση. Η μαλακήυπερώα και η παρειά αποτελούν τις πιο

συχνές θέσεις εμφάνισης. Το νόσημα εν-διαφέρει έντονα τον Στοματολόγο γιατίαπαντά αποκλειστικά στο στόμα και εγεί-ρει έντονο πρόβλημα διαφορικής διά-γνωσης από άλλα πομφολυγώδηνοσήματα.

Εικ. 1: Ευμεγέθης αιμορραγική πομφόλυγα στημαλακή υπερώα.

Εικ. 2: Πολλαπλές αιμορραγικές πομφόλυγες στοβλεννογόνο της παρειάς.

Εικ. 3: Ιστολογική εικόνα, παρατηρείται αποκόλ-ληση του επιθηλίου και αιμορραγικά στοιχεία με-ταξύ επιθηλίου και χορίου

Πίνακας 1Διαφορική διάγνωση

• Πεμφιγοειδές των βλεννογόνων

• Πομφολυγώδες πεμφιγοειδές

• Γραμμική IgA νόσος

• Επίκτητη πομφολυγώδης επιδερμόλυση

• Πέμφιγα

• Αμυλοείδωση

• Αυτοάνοση θρομβοκυτοπενική πορφύρα

• Πομφόλυγα μηχανικής αιτιολογίας

• Αντιπηκτική αγωγή σε συνδυασμό με μη-

χανική πίεση

Διατίθεται από τις εκδόσεις «Οδοντιατρικό Βήμα». Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 3814 939

ΝΕΑ ΤΙΜΗ

€150

BHMA112 17/10/2016 12:20 μ.μ. Page 22

BHMA112 17/10/2016 12:20 μ.μ. Page 23

24 • Επιστημονικά Θέματα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Διατοξικές επιεμφυτευματικές αποκαταστάσειςμπορούν να κατασκευαστούν με διάφορες μεθό-δους. Ανάλογα με την ποιότητα του οστού καιτον αριθμό των εμφυτευμάτων, στον ασθενή εί-ναι δυνατό να τοποθετηθεί ακίνητη ή κινητήεπιεμφυτευματική αποκατάσταση. Αν ενδείκνυ-ται η ακίνητη αποκατάσταση, η επιεμφυτευματι-κή κατασκευή μπορεί να είναι συγκολλούμενη ήεναλλακτικά να κοχλιωθεί επάνω στο εμφύτευ-μα. Στο περιστατικό που περιγράφεται εδώ,έχουμε επιλέξει μια κοχλιούμενη γέφυρα απόοξείδιο του ζιρκονίου. Στην περιοχή των οπι-σθίων τοποθετήσαμε μονολιθικές στεφάνες.Στην περιοχή των προσθίων, ακολουθήθηκανγια τις στεφάνες τεχνικές σταδιακής αφαίρεσης(cut back) και επικάλυψης. Ημιδιαφανές οξείδιοτου ζιρκονίου (Zenostar® Τ, Wieland Dental)χρησιμοποιήθηκε για τον σκελετό και IPS®

e.max Ceram για την επικάλυψη των προσθίων.Τα υλικά αυτά εξασφαλίζουν επιθυμητή αντοχήκαι αισθητική.

Αρχική κατάστασηΌταν η ασθενής ήρθε σε μας, φορούσε μια κλα-σική ολική οδοντοστοιχία στην άνω γνάθο.Ήταν δυσαρεστημένη με την αισθητική εμφάνι-ση, τα λειτουργικά χαρακτηριστικά και τη χαλα-ρή εφαρμογή της οδοντοστοιχίας της. Η κατά-σταση του στόματος εκτιμήθηκε με ψηφιακή το-μογραφία (DVT) για να επιβεβαιώσουμε ότιυπήρχε η κατάλληλη ποσότητα οστού για τηναγκύρωση των εμφυτευμάτων. Παρά το γεγονόςότι η τοποθέτηση τεσσάρων εμφυτευμάτων θαεξασφάλιζε επαρκή σταθερότητα για μια κινητήοδοντοστοιχία, η ασθενής επιθυμούσε μια ακί-νητη διατοξική ολοκεραμική αποκατάσταση.Έχοντας συζητήσει μαζί της τις θεραπευτικέςεπιλογές, εγκαταλείψαμε την ιδέα της επιεμφυ-τευματικής οδοντοστοιχίας που στηρίζεται σε 4εμφυτεύματα, με τη φιλοσοφία «All-on-4» καιαντ’ αυτού επιλέξαμε μια ακίνητη επιεμφυτευμα-τική γέφυρα. Ο σκελετός κατασκευάστηκε απόοξείδιο του ζιρκονίου και τα πρόσθια δόντια επι-καλύφθηκαν εξατομικευμένα.

Φάση τοποθέτησης εμφυτευμάτωνκαι επούλωσηςΜε βάση την εξέταση DVT, σχεδιάστηκαν καιτοποθετήθηκαν επτά εμφυτεύματα (ReplaceCC, Nobel Biocare). Επιτύχαμε μια επαρκή αρ-χική σταθερότητα από 30 έως 35 Ncm. Κατά τηφάση επούλωσης, η ασθενής φορούσε τηνυπάρχουσα οδοντοστοιχία, στην οποία είχε γί-νει αναγόμωση με μαλακή σιλικόνη. Μετά απόμια περίοδο επούλωσης έξι μηνών, επιτεύχθηκεένα ικανοποιητικό επίπεδο οστεοενσωμάτω-σης, χωρίς οποιαδήποτε σημάδια οστικής απορ-

ρόφησης ή φλεγμονής. Ακολούθως, πραγματο-ποιήθηκε αποκάλυψη των εμφυτευμάτων και το-ποθέτηση στηριγμάτων επούλωσης. Δύο εβδο-μάδες αργότερα, έγινε λήψη αποτυπώματος γιατη μεταφορά της θέσης των εμφυτευμάτων στοοδοντοτεχνικό εργαστήριο. Μετά την κατα-σκευή του εκμαγείου, επιλέχθηκαν τα κατάλλη-λα στηρίγματα και προσαρμόστηκαν για να επι-τύχουμε φορά ένθεσης της γέφυρας (Εικ. 1).Η ψηφιακή τεχνολογία χρησιμοποιήθηκε γιατην κατασκευή της προσωρινής γέφυρας. Τομοντέλο σαρώθηκε χρησιμοποιώντας έναν ερ-γαστηριακό σαρωτή Zenotec® D800 (WielandDental) και η προσωρινή γέφυρα σχεδιάστηκεμε οδοντιατρικό λογισμικό σχεδιασμού3Shape. Το φρεζάρισμα έγινε σε μονάδα φρε-ζαρίσματος Zenotec select S2 (Wieland Dental)χρησιμοποιώντας ένα υλικό PMMA (Telio®

CAD).

Κατασκευή σκελετούΚαθώς η ασθενής ήταν ικανοποιημένη με τοσχήμα και τη λειτουργία της προσωρινής απο-κατάστασης, αυτή χρησιμοποιήθηκε ως βάσηγια τον σχεδιασμό της τελικής αποκατάστασης.Οι φυσικές φασέτες αποτριβής που σχηματίζον-ται κατά τη διάρκεια της περιόδου των προσωρι-νών πρέπει να αντικατοπτρίζονται στην τελικήαποκατάσταση. Έγινε λήψη ενός συμβατικούαποτυπώματος του στόματος. Στο εργαστήριο,προετοιμάστηκαν και σαρώθηκαν το εκμαγείοκαι η μάσκα ούλων. Αρχικά, ψηφιοποιήθηκαντο εκμαγείο εργασίας, μαζί με την προσωρινήγέφυρα. Στη συνέχεια, σαρώθηκε το εκμαγείομαζί με τα στηρίγματα, το εκμαγείο των ανταγω-νιστών και η καταγραφή. Τέλος, σαρώθηκαν ταστηρίγματα ένα προς ένα, επειδή τα όρια τουςβρίσκονταν υποουλικά και ως εκ τούτου δεν θαμπορούσαν να σαρωθούν με ακρίβεια μαζί με τουπόλοιπο εκμαγείο (Εικ. 2α και β).

Κατασκευή CADΑρχικά, η θέση του ψηφιοποιημένου εκμαγείουορίστηκε στο λογισμικό σχεδιασμού σύμφωναμε την κοινή φορά ένθεσης των κολοβωμάτων.Στο δεύτερο στάδιο, τα αυχενικά όρια των στη-ριγμάτων σημάνθηκαν και καθορίστηκε το εύ-ρος του χώρου της κονίας. Η γραμμή του αυχένααντιπροσωπεύει το «όριο της παρασκευής» γιατην αποκατάσταση. Στο συγκεκριμένο περιστα-τικό, θέσαμε ως σχισμοειδή χώρο τα 0,2 χιλ καιως χώρο της κονίας τα 0,4 χιλ. Ο σχισμοειδήςχώρος στο όριο ορίστηκε σε 0,1 χιλ. Σύμφωναμε την εμπειρία μας, οι ρυθμίσεις αυτές οδηγούνσε εξαιρετική ακρίβεια προσαρμογής της αποκα-τάστασης στο εκμαγείο και στο στόμα του ασθε-νούς, εξαλείφοντας την ανάγκη για μετέπειτα

διορθώσεις. Στο τέλος, ελέγχθηκε ο σχεδια-σμός της αποκατάστασης για μια ακόμη φοράσύμφωνα με τις εξατομικευμένες παραμέτρουςσχεδιασμού. Αν το πάχος του τοιχώματος είναιμικρότερο από το ελάχιστο αποδεκτό, το λογι-σμικό θα εκδώσει μια προειδοποίηση και θαενεργοποιήσει ένα αυτοματοποιημένο στάδιοαποκατάστασης.Η τελική αποκατάσταση σχεδιάστηκε χρησιμο-ποιώντας ως βάση την ολικής επικάλυψης μετα-βατική αποκατάσταση. Το πλήρες περίγραμματων δοντιών #13 έως 23 μειώθηκε κατά 0,9 χιλ.στην προστομιακή πλευρά, ώστε να προκύψειχώρος για τις τμηματικές όψεις (Εικ. 3α και β).Το κοπτικό όριο έμεινε πλήρως διαμορφωμένο,αφού ένας μεγάλος αριθμός λειτουργικών κινή-σεων διενεργείται σε αυτή την περιοχή. Τα πλή-ρως ανατομικό σχήμα των οπισθίων δοντιών καιοι υπερώιες επιφάνειες των προσθίων δοντιώνδεν μεταβλήθηκαν για να εξασφαλιστεί μέγιστοεπίπεδο αντοχής στην τελική αποκατάσταση.Υπήρχε ο κίνδυνος τα στηρίγματα να φαίνονταισαν γκρίζες ζώνες. Για τον λόγο αυτό, αποφασί-σαμε να χρησιμοποιήσουμε ημιδιαφανές οξεί-διο του ζιρκονίου. Το πάχος του στρώματος φαί-νεται να είναι επαρκές για την κάλυψη των στη-ριγμάτων.

ΦρεζάρισμαΤο ολοκληρωμένο σχέδιο CAD χωρίζει τονσκελετό μιας στεφάνης σε 18.000 έως 20.000συντεταγμένες και δημιουργεί αρμονική επιφα-νειακή υφή και άριστη οριακή εφαρμογή. Τοολοκληρωμένο σχέδιο μεταφέρεται στη μονάδαCAM. Χρησιμοποιούμε την έκδοση V3 CAM, ηοποία μας δίνει τη δυνατότητα να επιλέξουμεανάμεσα σε διαφορετικές μορφές. Η μορφήZenocam® 3.2 είναι η επιλογή που προτιμάμεεπειδή, σε αντίθεση με την ανοιχτή μορφή STL,παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον καθορι-σμένο σχισμοειδή χώρο της κονίας, τους άξονεςτων εμφυτευμάτων και τα όρια της αποκατάστα-σης. Το λογισμικό CAM χρησιμοποιεί αυτές τιςπληροφορίες για να υπολογίσει τις παραμέτρουςφρεζαρίσματος που διαφοροποιούνται ανάμεσαστις διαφορετικές περιοχές της αποκατάστα-σης. Για παράδειγμα, κατά το φρεζάρισμα τωνορίων της αποκατάστασης η μονάδα μειώνει τηνταχύτητα και τον ρυθμό τροφοδοσίας για τηνπρόληψη θραύσης των λεπτών ορίων της στε-φάνης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, ακόμη καιεξαιρετικά λεπτά όρια με πάχος μόλις 0,1χιλ ναμπορούν να φρεζαριστούν με αξιοπιστία και νααπαιτούν μόνο μικρές διορθώσεις μετά τη διαδι-κασία πυροσυσσωμάτωσης. Σε λιγότερο ευαί-σθητες περιοχές, η μονάδα χρησιμοποιεί υψη-λότερη ταχύτητα φρεζαρίσματος. Μετά τον κα-θορισμό της μορφής εξόδου, επιλέγεται η στρα-τηγική φρεζαρίσματος. Στο συγκεκριμένο περι-στατικό, επιλέχθηκε μια στρατηγική φρεζαρί-σματος με φρέζες 2,5 χιλ., 1,0 χιλ. και 0,7 χιλ.από τον κατασκευαστή της γέφυρας. Δεν επι-λέχθηκε η χρήση φρέζας 0,3χιλ, δεδομένου ότιδεν ήταν απαραίτητη για την αποκατάσταση.Στη συνέχεια, η εργασία τοποθετήθηκε σε ένα

εικονικό Zenostar® blank (Εικ. 4). Αποφασίσαμενα χρησιμοποιήσετε ένα ημιδιαφανές, προχρω-ματισμένο δίσκο οξειδίου του ζιρκονίου Zenos-tar Τ σε απόχρωση Τ sun, επειδή τα οπίσθιαδόντια #14-16 και #24-26 επρόκειτο να απο-κατασταθούν με μονολιθικό οξείδιο του ζιρκονί-

Η τεχνολογίασυναντά την δεξιοτεχνίαΠροσθετική αποκατάσταση με εμφυτεύματα σε νωδή άνω γνάθο, με χρήση οξειδίου του ζιρκονίουΔρ Dario Žujic´, DT Velimir Žujic´, both Rijeka/Κροατία, και DT Dragan Stolica, Maribor/Σλοβενία

O M A Δ Ι Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α

Πολλοί νωδοί ασθενείς επιθυμούν να αποκαταστήσουν τις λειτουργίες του στόματός τους με τη βοήθεια μιας ακίνητης αισθητικής αποκατάστασης. Μπορούμε να ανταποκριθούμε στο αίτημα αυτό συνδυάζοντας την εμφυτευματολογία με την οδοντιατρική τεχνολογία CAD/CAM.

Εικ. 1: Tα επτά εμφυτεύματα στη νωδή γνάθοθα συνδεθούν με την κατασκευή ακίνητης γέ-φυρας από οξείδιο του ζιρκονίου.

Εικ. 2α και β: Το ψηφιοποιημένο εκμαγείο μετις μεταβατικές αποκαταστάσεις (από πάνω)και τα στηρίγματα (από κάτω).

Εικ. 3α και β: Αρχικά, η αποκατάσταση σχεδιά-στηκε με πλήρη μορφολογία και στη συνέχειαεφαρμόστηκε τεχνική cut back στην ορατή αι-σθητική περιοχή.

Μια μεταβατική γέφυρα τοποθετήθηκε για να βοηθήσει στηναξιολόγηση των λειτουργικών και αισθητικών παραμέτρων, πουπρέπει να πληρούνται, ώστε να εξασφαλίζεται η κλινική επιτυχίατης τελικής αποκατάστασης. Εικ. 4: Εγκατάσταση του σκελετού της γέφυρας

στο λογισμικό CAM.

BHMA112 17/10/2016 12:20 μ.μ. Page 24

Επιστημονικά Θέματα • 25ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

ου. Η ζεστή, κοκκινωπή απόχρωση αυτού τουδίσκου ταιριάζει με το επιλεγμένο χρώμα τουδοντιού και επιτρέπει στις αποχρώσεις Α-D νααναδιαμορφωθούν αποτελεσματικά και με επα-ναληψιμότητα. Στη συνέχεια, μια πυροσυσσω-ματωμένη υποστηρικτική δομή σχεδιάστηκε γιανα επιτρέψει στην αποκατάσταση να υποστείσύντηξη σε όρθια θέση στον φούρνο Progra-mat® S1. Το πλαίσιο σύντηξης ελαχιστοποιείτην παραμόρφωση κατά τη διάρκεια της πυρο-συσσωμάτωσης και διαδραματίζει καθοριστικόρόλο στην επίτευξη υψηλής ακρίβειας εφαρμο-γής σε αντικείμενα μεγάλης έκτασης. Τέλος, τοπρόγραμμα υπολόγισε τα δεδομένα φρεζαρί-σματος σε μια διαδικασία που χρειάστηκε λιγό-τερο από τρία λεπτά για να ολοκληρωθεί.Στη συνέχεια, άρχισε η λειτουργία φρεζαρίσμα-τος. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιήθηκε σεμια μονάδα φρεζαρίσματος Zenotec select S2που διαθέτει λειτουργία 5 αξόνων και εναλλα-γής 8 δίσκων υλικού (Wieland Dental). Η απόλυ-τη ακρίβεια με την οποία λειτουργεί η συγκεκρι-μένη μονάδα είναι εμφανής στα εξαιρετικά απο-τελέσματα φρεζαρίσματος που λαμβάνονταιστις μασητικές και υπερώιες επιφάνειες και στακοπτικά άκρα (Εικ. 5).

Χαρακτηρισμός σκελετούΜόλις ολοκληρώθηκε το φρεζάρισμα, ο σκελε-τός και η υποστηρικτική δομή διαχωρίστηκαναπό τον δίσκο. Στο επόμενο βήμα, η μη πυρο-συσσωματωμένη γέφυρα εξατομικεύτηκε μευγρά χρωματισμού, χρησιμοποιώντας τεχνικήδιήθησης. Το φάσμα των υγρών Zenostar ColorZr είναι ιδανικό για τον σκοπό αυτό. Τα υγρά αυ-τά παρέχονται στις τυποποιημένες αποχρώσειςτου χρωματολογίου Α-D. Επιπλέον, διατίθενταιπέντε αποχρώσεις Effect για εξατομίκευση πε-ραιτέρω. Χρησιμοποιήσαμε Zenostar Color Zrσε αποχρώσεις Α2 και Α3, καθώς και την από-χρωση γκρι-βιολέ Effect. Προκειμένου να κατα-στεί ορατή η διήθηση των χρωματικών υγρών,τα σχεδόν άχρωμα υγρά αναμίχθηκαν με οπτι-κοποιητή (Zenostar VisualiZr). Αρχικά, διηθή-θηκαν οι εσωτερικές επιφάνειες και η βασικήεπιφάνεια των στεφανών; Ακολούθησε περίπου1χιλ στην αυχενική περιοχή, οι σχισμές και ηκεντρική περιοχή των υπερώιων επιφανειών. Ηδιήθηση όλων αυτών των περιοχών επιτεύχθηκεμε Zenostar Color Zr Α3 αναμεμειγμένο με κί-τρινο Zenostar VisualiZr (Εικ. 6). Ακολούθως, ηπεριοχή της οδοντίνης μέχρι το κοπτικό τριτη-μόριο διηθήθηκε με απόχρωση Α2 αναμεμειγ-μένη με κόκκινο υγρό VisualiZr. Η κοπτική πε-ριοχή των προσθίων δοντιών και τα φύματα τωνοπισθίων εξατομικεύτηκαν με ένα αραιωμένογκρι-βιολετί Effect και Zenotec Color Optimizerαναμεμειγμένο με μπλε υγρό VisualiZr liquid(Εικ. 7). Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείται ξε-χωριστό πινέλο για κάθε απόχρωση. Αφού αφέ-θηκε να στεγνώσει για δύο ώρες, ο σκελετός πυ-ροσυσσωματώθηκε σε φούρνο Programat S1.Μετά τη διαδικασία πυροσυσσωμάτωσης, ηαποκατάσταση παρουσίασε εξαιρετική ακρίβειαεφαρμογής, χωρίς να απαιτείται καμία προσαρ-μογή με τροχισμό, π.χ. στο εσωτερικό των στε-φανών. Τα πλεονεκτήματα του ημιδιαφανούςοξειδίου του ζιρκονίου που χρησιμοποιήθηκεήταν εμφανή σε αυτό το στάδιο. Λόγω τωνυγρών χρωματισμού, οι περιοχές της οδοντίνηςκαι οι αυχενικές περιοχές ήταν όμορφα τονισμέ-νες. Οι κοπτικές περιοχές εμφάνισαν μια ελα-φρά γκριζωπή-διάφανη γυαλάδα, η οποία διευ-κόλυνε τη διαδικασία διαστρωμάτωσης πουακολούθησε. Η Εικ. 8 δείχνει την ομαλή μετά-βαση των αποχρώσεων. Η προσομοίωση στηνΕικ. 9 δείχνει πόσο δύσκολο θα ήταν για μας ναεπιτύχουμε την επιθυμητή απόχρωση των δον-τιών, αν είχαμε χρησιμοποιήσει αδιαφανές λευ-κό οξείδιο του ζιρκονίου για τον σκελετό. Παράτην υψηλή ημιδιαφάνεια του οξειδίου του ζιρκο-νίου, τα στηρίγματα τιτανίου δεν φαίνονται μέσααπό τον σκελετό.

Τροποποιήσεις για εξατομίκευσησκελετούΈνα βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα επιτυγχά-νεται μόνο εάν η αποκατάσταση παρουσιάζειιδανικές οπτικές ιδιότητες. Μια ελεγχόμενη τιμήφωτεινότητας, επαρκής κορεσμός και διαφάνειακαι ελαχιστοποιημένη αντανάκλαση του φωτόςείναι σημαντικά για να επιτύχουμε ένα ευχάρι-στο αισθητικό αποτέλεσμα. Εάν αυτές οι παρά-μετροι δεν ληφθούν υπόψη, το αποτέλεσμα δενθα είναι ποτέ ικανοποιητικό, ακόμη και αν ηαποκατάσταση είναι επενδεδυμένη με κεραμι-κά. Το αποτέλεσμα θα είναι απλώς μια αποκατά-σταση που δείχνει ικανοποιητική στο εκμαγείο,αλλά φαίνεται πολύ φωτεινή στο στόμα.

Πρόσθια περιοχήΟ χρωματισμός του οξειδίου του ζιρκονίου πριναπό τη σύντηξη είναι το πρώτο μέτρο για ναελέγξουμε τα αποτελέσματα της αντανάκλασηςτου φωτός. Το δεύτερο μέτρο είναι η εφαρμογήβάσης. Η γέφυρα επενδύθηκε με IPS® e.maxCeram. Ενώ στον σκελετό που είχε ήδη ένα ευ-χάριστο βασικό χρώμα, εφαρμόσαμε ένα μίγμαIPS e.max Ceram ZirLiner Clear και Incisal(70:30). Το ZirLiner Incisal μειώνει την αντανά-κλαση του φωτός του οξειδίου του ζιρκονίου;Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί Liner4. Για την ανάμιξη των χρωμάτων χρησιμοποι-ήθηκε υγρό IPS e.max ZirLiner Build-Up Liq-uid. Το αποτέλεσμα ήταν ένα μίγμα με επιθυμη-τή σύσταση, που εξασφάλισε ομοιόμορφη επι-κάλυψη. Μετά τη διαδικασία όπτησης, η αποκα-τάσταση είχε ομοιογενή επιφάνεια και ικανοποι-ητικό επίπεδο φθορισμού.Για τη βασική όπτηση μεγάλων αποκαταστάσε-ων, προτιμούμε την τεχνική διαστρωμάτωσης.Η τεχνική διαστρωμάτωσης εξασφαλίζει καλύ-τερη πρόσφυση και οπτικές ιδιότητες (όπτησηαδιαφάνειας: Deep Dentin Α2, Α1, DA2, Α1και T-Neutral) (Εικ. 10). Οι επιμέρους προστο-μιακές επιφάνειες μπορούν εύκολα να καλυ-

φθούν. Δόθηκε το σχήμα των δοντιών και χρη-σιμοποιήθηκε ο σκελετός ως η βασική απόχρω-ση (επικάλυψη: Dentin Α2, Α1, T- Neutral,ΟΕ1, ΟΕ2, I1) (Εικ. 11). Αφού ολοκληρώθηκεη διαδικασία όπτησης, η φωτεινότητα, ο κορε-σμός και η αντανάκλαση του φωτός έδειχνανικανοποιητικά. Το χρωματικό αποτέλεσμα τηςαποκατάστασης είναι ίδιο σε έντονο φως, σε κα-νονικό φως και σε απόχρωση και ταιριάζει μετην επιλεγμένη απόχρωση του χρωματολογίουA-D.

Υάλωση των μονολιθικών περιοχώνΟι χρωματικοί χαρακτηρισμοί (Shades, Stains)έγιναν στις μονολιθικές περιοχές πριν την όπτη-ση της οδοντίνης. Συνεχίσαμε να εφαρμόζουμελεπτές «μαλακές» στοιβάδες χρώματος και χρη-σιμοποιήσαμε IPS e.max Glaze Fluo για τη δια-δικασία υάλωσης.

Ολοκλήρωση της αποκατάστασηςΜετά την τελική όπτηση, η αποκατάσταση εμ-φάνιζε αρμονική χρωματική απόδοση. Η γέφυ-ρα ικανοποιούσε όλα τα λειτουργικά και αισθη-τικά κριτήρια. Τα μονολιθικά τμήματα δεν έδει-χναν φωτεινότερα από τα μέρη της επικάλυψης(Εικ. 12). Στην τελική φάση, γυαλίσαμε τη γέφυ-ρα και εξασφαλίσαμε ότι πληρούνται οι προϋπο-θέσεις για βέλτιστη στοματική υγιεινή. Οι λείεςεπιφάνειες είναι απαραίτητες ώστε να μην περιο-ρίζεται η εξαιρετική βιοσυμβατότητα του οξειδί-ου του ζιρκονίου και να αποφεύγεται η ανεπιθύ-μητη φθορά των ανταγωνιστών. Μετά από τοντελικό έλεγχο, η αποκατάσταση στάλθηκε στοοδοντιατρείο (Εικ. 13).

ΣυμπέρασμαΜετά την προετοιμασία, η γέφυρα συγκολλήθη-κε. Η κεραμική αποκατάσταση έδειχνε τρισδιά-στατη. Ακόμη και χωρίς διαστρωμάτωση, τα

οπίσθια δόντια εμφάνιζαν ένα φυσικό βάθοςχρώματος. Με τις ζωντανές εσωτερικές χρωμα-τικές εναλλαγές και τη φυσική, ζεστή διαφά-νεια, τα πρόσθια δόντια είχαν εντυπωσιακές αι-σθητικές ιδιότητες (Εικ. 14). Ο συνδυασμός τηςτεχνολογίας αιχμής στο φρεζάρισμα και τα υψη-λής ποιότητας κεραμικά επικάλυψης εξασφαλί-ζουν μια αποτελεσματική οδό για την επίτευξηθεραπευτικού αποτελέσματος που χαρακτηρίζε-ται από υψηλή αισθητική, αξιοπιστία και μακρο-βιότητα. Ο στόχος της προσθετικής ομάδας εί-ναι να δει έναν ευτυχισμένο ασθενή με όμορφο,φυσικό χαμόγελο (Εικ. 15)!

DT Velimir ΖujicPrivatni zubotenicki laboratorijVelimir ZujicFranje Belulovica 1551000 RijekaCroatia velimirzujic@yahoo.comvelimir@indentalestetica.hr

Λεπτομέρειες επικοινωνίας:

Dr Dario ZujicIn Dental Estetica dentalni centarFranje Belulovica 1551000 RijekaCroatiadario@indentalestetica.hr

Εικ. 5: Μετά το φρεζάρισμα: αποτέλεσμα υψη-λής ακρίβειας με εξαιρετική αυχενική εφαρ-μογή (κοπτικά, μασητικά).

Εικ. 6: Χρωματισμός των εσωτερικών και τωνβασικών επιφανειών των στεφανών.

Εικ. 7: Ο εξατομικευμένος σκελετός πριν τησύντηξη.

Εικ. 8: Μετά τη σύντηξη: ομαλή χρωματική με-τάβαση και ιδανική βασική απόχρωση για τηνολοκλήρωση της γέφυρας.

Εικ. 9: Σύγκριση μεταξύ του λευκού αδιαφα-νούς οξειδίου του ζιρκονίου (ένθεση προσο-μοίωσης στο άνω όριο) και του σκελετούZenostar Zr.

Εικ. 10: Μετά τη βασική όπτηση…

Εικ. 11: ... οι προστομιακές επιφάνειες τωνπροσθίων καλύφθηκαν εξατομικευμένα.

Εικ. 12: Μετά την τελική όπτηση: οι μονολιθι-κές στεφάνες δεν δείχνουν φωτεινότερες απότις στεφάνες με επικάλυψη.

Εικ. 13: Ολοκληρωμένη γέφυρα: αρμονικόχρωματικό αποτέλεσμα και ομοιογενής επιφα-νειακή υφή.

Εικ. 14 και 15: Η συγκολλημένη γέφυρα ικανοποιεί με την όμορφη φυσική εμφάνιση της και καλύπτει τις λειτουργικές και αισθητικές απαιτήσεις.

DT Dragan StolicaZobotehnicki laboratorij”Popovic Dragan”Zolgarjeva ulica 72000 MariborSloveniastolica.d@gmail.com

BHMA112 17/10/2016 12:20 μ.μ. Page 25

26 • Επιστημονικά Θέματα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

∂§§∏¡π∫∏™ ¶∂ƒπ√¢√¡Δ√§√°π∫∏™ ∂Δ∞πƒ∂π∞™H ÛÙ‹ÏË Ù˘

«Η Οδοντιατρική στο κέντρο της Ιατρικής: Επίδρασηστοματικών λοιμώξεων στη γενική υγεία»

Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2016

Ημερίδα του Οδοντιατρικού Συλλόγου Πειραιά και της Ελληνικής Περιοδοντολογικής Εταιρείας

Με τη συνεργασία

Ελληνικής Μαιευτικής & Γυναικολογικής ΕταιρείαςΕλληνικής Διαβητολογικής ΕταιρείαςΕλληνικής Καρδιολογικής ΕταιρείαςΕλληνικής Νεφρολογικής Εταιρείας

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

08.30 – 09.00

09.00 – 09.15

09.15 – 09.30

Εγγραφές. Παραλαβή υλικού.

Χαιρετισμοί

Περιοδοντική νόσος: ένας χρόνιος συστημικός στρεσογόνος παράγοντας

Πρόεδροι, Συντονιστής

Καθ. Φ. Μαδιανός

09.30 – 09.45

09.45 – 10.00

10.00 – 10.15

Σακχαρώδης Διαβήτης

Λοίμωξη/Φλεγμονή και Σ. Διαβήτης

Περιοδοντική νόσος και Σ. Διαβήτης

Aν. Καθ. Ν. Παπάνας

Αν. Καθ. Κ. Μακρυλάκης

Δρ. Π. Κορομάντζος

Περιοδοντική νόσος και Σακχαρώδης Διαβήτης

10.15 –10.30

10.30– 10.45

10.45 – 11.00

11.00 – 11.30

Επιπλοκές κύησης και παράγοντες κινδύνου

Λοίμωξη/Φλεγμονή και Επιπλοκές Κύησης

Περιοδοντική νόσος και Επιπλοκές Κύησης

Συζήτηση

11.30 – 12.00 Διάλειμμα – καφές

Καθ. Δ. Λουτράδης

Αν. Καθ. Ν. Σαλάκος

Επίκ. Καθ. Γ. Μπομπέτσης

Περιοδοντική νόσος και Εγκυμοσύνη

12.00 – 12.15

12.15 – 12.30

12.30 – 12.45

Αθηροσκλήρωση – Καρδιαγγεικά νοσήματα

Λοίμωξη/Φλεγμονή και Αθηροσκλήρωση

Περιοδοντική νόσος και Αθηροσκλήρωση.

Αν. Καθ. Κ. Τσιούφης

Αν. Καθ. Χ. Βλαχόπουλος

Καθ. Φ. Μαδιανός

Περιοδοντική νόσος και Αθηρωματική Καρδιαγγειακή νόσος

12.45 – 13.00

13.00 – 13.15

13.15 – 13.30

13.30 –14.00

Νεφρική νόσος

Λοίμωξη/φλεγμονή και Νεφρική νόσος

Περιοδοντική νόσος και Νεφρική νόσος

Συζήτηση – Συμπεράσματα – Λήξη ημερίδας

Δρ. Θ. Αποστόλου

Καθ. Δ. Γούμενος

Υπ. Δρ. Σ. Κουρής

Περιοδοντική νόσος και Νεφρική νόσος

Χώρος διεξαγωγής της ημερίδας

Πολυχώρος Απόλλων, Πειραιάς

Συντονιστής

Καθ. Φοίβος Μαδιανός

Με ιδιαίτερη χαρά η Ελληνική Περιοδοντολογική Εταιρεία και ο Οδοντιατρικός ΣύλλογοςΠειραιά σας προσκαλούν στην επιστημονική ημερίδα με τίτλο: «Η Οδοντιατρική στο κέν-τρο της Ιατρικής: Επίδραση στοματικών λοιμώξεων στη γενική υγεία». Ο στόχος της ημερί-δας είναι η ευρύτερη ενημέρωση ιατρών και οδοντιάτρων για το ρόλο τηςπεριοδοντικής/στοματικής φλεγμονής σαν επιβαρυντικό παράγοντα σε συστηματικά νοσή-ματα. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες υπάρχει πληθώρα επιστημονικών δεδομένων που ανα-δεικνύουν τη στοματική υγεία σαν ένα σημαντικό ρυθμιστικό παράγοντα στην υγεία όλουτου σώματος. Στην ημερίδα θα παρουσιαστούν όλα τα νεότερα δεδομένα που αφορούν τησυσχέτιση της περιοδοντικής νόσου με τον σακχαρώδη διαβήτη, τις επιπλοκές κυήσεως,τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τη χρόνια νεφρική νόσο.Οι ομιλητές είναι καταξιωμένοι κλινικοί και ερευνητές, τόσο από τον ιατρικό, όσο και τονοδοντιατρικό χώρο. Γιά πρώτη φορά μάλιστα μια επιστημονική εκδήλωση που οργανώνε-ται από οδοντιατρικούς φορείς τίθεται υπό την αιγίδα τεσσάρων κορυφαίων ιατρικών επι-στημονικών εταιρειών, επιβεβαιώνοντας την σημαντικότητα της θεματολογίας και συμβάλ-λοντας ουσιαστικά στην αναζήτηση της αριστείας στον χώρο μας. Επίσης, η συνδιοργάνω-ση της ημερίδας από έναν οδοντιατρικό σύλλογο και μία επιστημονική οδοντιατρική εται-ρεία με την συμμετοχή και στήριξη της πανεπιστημιακής κοινότητας υπογραμμίζει την ανάγ-

κη συνεργασίας επαγγελματικών και επιστημονικών φορέων στην αξιόπιστη ενημέρωση ια-τρών και οδοντιάτρων. Ειδικά γιά τους οδοντιάτρους, η ημερίδα αυτή συμπίπτει με την έναρξη της υλοποίησης τουπρογράμματος συνεχούς επαγγελματικής επιμόρφωσης από την Ελληνική ΟδοντιατρικήΟμοσπονδία και θα υπαχθεί στις μοριοδοτούμενες εκδηλώσεις. Ο Οδοντιατρικός Σύλλο-γος Πειραιά επέλεξε να σηματοδοτήσει τα 90 χρόνια λειτουργίας του, ως συνδιοργανωτήςσε αυτή την ημερίδα, αναδεικνύοντας το ειδικό βάρος που έχει η Οδοντιατρική στο σύνολοτων επιστημών υγείας.

Καθηγητής Φοίβος Μαδιανός Συντονιστής και Επιστημονικός Υπεύθυνος

Δρ. Μαρία ΜενενάκουΠρόεδρος Οδοντιατρικού Συλλόγου Πειραιά

Δρ. Πέτρος Δαμουλής Πρόεδρος Ελληνικής Περιοδοντολογικής Εταιρείας"

BHMA112 17/10/2016 12:20 μ.μ. Page 26

Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια • 27ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

θα μας βρείτε στο περίπτερο 73αίθουσα Banquet

με νέα είδη και... ΠΟΛΛΕΣ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ!

10-12 NOEMBΡΙΟΥ | ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

Ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Κορινθίας διοργα-νώνει το Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2016 ημερίδαμε θέμα «Εξαγωγές δοντιών-διατήρηση μετεξα-κτικών ιστών- Σύγχρονες προσεγγίσεις καιπροβληματισμοί».Η εξαγωγή ενός δοντιού αποτελεί ένα ενδιάμε-σο στάδιο στη θεραπεία, το τελικό στάδιο τηςοποίας είναι η αποκατάσταση της μασητικήςλειτουργίας και της αισθητικής του ασθενή.Η όσο το δυνατόν ατραυματική εξαγωγή, δη-λαδή η διατήρηση της αρχιτεκτονικής των μα-λακών ιστών και του όγκου της φατνιακήςακρολοφίας μετά από αυτή, είναι απαραίτητηπροϋπόθεση για μια επιτυχή αποκατάσταση.Στην Ημερίδα αυτή θα παρουσιαστεί ό,τι νεώ-τερο υπάρχει γύρω από τις τεχνικές ατραυματι-κής εξαγωγής και θα γίνει προσπάθεια να απαν-τηθούν ερωτήματα όπως:• Είναι απαραίτητη η κατευθυνόμενη οστικήανάπλαση στο μετεξακτικό φατνίο; Ποιες εί-ναι οι ενδείξεις και οι αντενδείξεις της μεθό-δου;

• Πού και πότε χρησιμοποιούνται τα διάφοραοστικά υποκατάστατα;

• Ποιος είναι ο ενδεικνυόμενος χρόνος για το-ποθέτηση εμφυτεύματος στο μετεξακτικόφατνίο;

• Ποια είναι η επίδραση της άμεσης τοποθέτη-σης εμφυτεύματος στη διατήρηση του όγκουτου μετεξακτικού φατνίου;

• Ποιες είναι οι ενδείξεις και αντενδείξεις τηςχρήσης αυξητικών παραγόντων στην επούλω-ση του μετεξακτικού φατνίου και στην άμεσητοποθέτηση εμφυτεύματος;

• Ποια είναι τα δεδομένα και οι κλινικές παρά-μετροι που θα οδηγήσουν στην απόφαση γιαάμεση φόρτιση του άμεσου εμφυτεύματος;

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δεν ενδια-φέρουν μόνο τους συναδέλφους, οι οποίοιέχουν ενσωματώσει τα εμφυτεύματα στην κα-θημερινή τους πρακτική αλλά και εκείνους οιοποίοι πραγματοποιούν απλές και χειρουργι-κές εξαγωγές στα πλαίσια της Γενικής Οδοντια-τρικής.Ομιλητές: Δ. Καλύβας, Αναπληρωτής Καθηγητής Χει-ρουργικής Στόματος ΕΚΠΑΜ. Λεβέντης, Δρ. ΕΚΠΑ, Ειδική ΧειρουργικήΣτόματοςΚ. Μανταλενάκης, Δρ. ΕΚΠΑ, Στοματικός καιΓναθοπροσωπικός ΧειρουργόςΛ. Ποδαρόπουλος, Δρ. ΕΚΠΑ, ΜSc στη Χει-ρουργική Στόματος Παν/μίου Sheffield UKA. Σπανού, Δρ Παν/μίου Freibοurg, Χειρουρ-γός Στόματος Ειδικευθείσα στο Παν/μιο τουFreibourg DE Συντονιστής: Αν. Καθηγητής Δήμος ΚαλύβαςΓια περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστεμε τον κ. Επαμεινώνδα Κατσούλα, τηλ. 27430 28233

Στις 23 Σεπτεμβρίου 2016 πραγματοποιήθηκε στην Οδοντιατρική ΣχολήΑθηνών για τέταρτη συνεχή χρονιά, η τελετή βράβευσης των «ΑριστείωνHeraeus-Kulzer» με χορηγό την εταιρία «Οδοντιατρικά Αποστολίδη». Όλοι οι συμμετέχοντες μεταπτυχιακοί φοιτητές του 2ου και 3ου έτους τωνπρογραμμάτων Οδοντικής Χειρουργικής των Πανεπιστημίων ΑΠΘ καιΕΚΠΑ παρουσίασαν τις εργασίες τους σε κατάμεστη αίθουσα, ενώπιον τηςεπιτροπής. Η τελική βαθμολογία, αποτέλεσμα της αρχικής βαθμολόγησηςτων περιστατικών αλλά και της παρουσίασης αυτών, ανέδειξε τους νικητές.Φέτος, το βραβείο έλαβε για 2η συνεχόμενη χρονιά ο νικητής του 2015,κύριος Δημήτρης Σπαγόπουλος!Αριστείο Heraeus-Kulzer:1ο Βραβείο μεταπτυχιακών φοιτητών, και δωροεπιταγή 700 ευρώ: κ. Δη-μήτρης Σπαγόπουλος από το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.Θερμά συγχαρητήρια σε όλους όσους συμμετείχαν στον διαγωνισμό καιεδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι το επίπεδο των περιστατικών, των απο-καταστάσεων και των παρουσιάσεων κάθε χρονιά είναι και πιο υψηλό. Η εταιρεία «Οδοντιατρικά Αποστολίδη» απευθύνει ιδιαίτερες ευχαριστίες

στις διευθύντριες των εργαστηρίων Οδοντικής Χειρουργικής, καθηγήτριεςΑφροδίτη Κακάμπουρα και Ευγενία Κολινιώτου, που οδηγούν τις προσπά-θειες των φοιτητών, καθώς και στους προέδρους των δύο ΟδοντιατρικώνΣχολών για την αρωγή τους στην όλη προσπάθεια. Επίσης, θα ήθελε να ευ-χαριστήσει την εταιρία Heraeus-Kulzer για τη σημαντική στήριξή της.

«Αριστεία Heraeus-Kulzer» 2016Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2016

«Εξαγωγέςδοντιών-διατήρηση

μετεξακτικών ιστών.Σύγχρονες προσεγγίσεις

και προβληματισμοί»

Ο νικητής για το 2016κ. Δ. Σπαγόπουλος

www.odvima.gr

Κάντε κλικ στην ηλεκτρονική μας διεύθυνση

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 27

28 • Συνέντευξη ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Κύριε Μικρογεώργη, το 21ο ΠανελλήνιοΣυμπόσιο Ενδοδοντίας που φέτος θα λάβειχώρα στην Θεσσαλονίκη έχει ως τίτλο

«Σύγχρονη Ενδοδοντία: Βιολογικές και Τε-χνολογικές Παράμετροι-Προσεγγίσεις-Αντιπαραθέσεις». Ποια ακριβώς ζητήματα

θα αναπτυχθούν υπό την σκέπη αυτού τουκεντρικού θέματος;

Μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της Οργανωτικής

Επιτροπής καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπά-θεια, ώστε να προετοιμαστεί ένα ενδιαφέρονεπιστημονικό πρόγραμμα, προκειμένου να δο-

θούν τεκμηριωμένες απαντήσεις σε ενδοδοντι-κά κλινικά διλήμματα και προβληματισμούςπου αντιμετωπίζει καθημερινά ο μαχόμενοςοδοντίατρος, με βάση τις σύγχρονες σημαντι-κές επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Πιο συγκεκριμένα τα ζητήματα στα οποία θαεστιάσουν οι εργασίες του 21ου ΠανελλήνιουΣυμποσίου Ενδοδοντίας είναι τα ακόλουθα:• Διαγνωστικά και θεραπευτικά διλήμματαστην Ενδοδοντία.

• Σύγχρονη διαγνωστική μεθοδολογία και μέ-σα, όπως οι ψηφιακές ακτινογραφικές απει-κονιστικές τεχνικές και η Limited Cone-Be-am Computed Tomography (CBCT).

• Τεχνικές και μέσα προπαρασκευής ριζικώνσωλήνων.

• Μέσα και υγρά διακλυσμών.• Τεχνικές και υλικά έμφραξης ριζικών σωλήνων.• Αναγεννητική Ενδοδοντία.• Το χειρουργικό μικροσκόπιο στην ενδοδον-τική θεραπεία.

• Αποκατάσταση των ενδοδοντικά θεραπευμέ-νων δοντιών.

• Διαγνωστικά σημεία και κλινική διαχείρισητων καταγμάτων ρίζας.

• Εμφύτευμα ή Ενδοδοντική Θεραπεία;

Ποια θα είναι η δομή του φετινού συνεδρί-ου; Θα υπάρξουν καινοτομίες στο πλαίσιοτης φετινής διοργάνωσης;

Το κύριο επιστημονικό πρόγραμμα θα έχει τηνκλασική δομή του κατευθυνόμενου και τουελεύθερου. Στο κατευθυνόμενο έγινε προσπά-θεια να έχουμε εισηγήσεις αναγνωρισμένωνδιεθνώς, για το επιστημονικό και κλινικό έργοτους, ξένων και Ελλήνων ομιλητών πάνω σταζητήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Επί-σης θα γίνουν δύο στρογγυλά τραπέζια, ένα μεμέλη ΔΕΠ του Εργαστηρίου Ενδοδοντολογίαςτου ΑΠΘ και ένα με μέλη ΔΕΠ του Εργαστηρί-ου Ενδοδοντολογίας του ΕΚΠΑ, στα οποία θασυζητηθούν κάποια από τα σύγχρονα Ενδο-δοντικά διλήμματα. Στο δε ελεύθερο επιστη-μονικό πρόγραμμα θα υπάρχουν παρουσιάσειςεργασιών συναδέλφων με τη μορφή ελεύθερωνανακοινώσεων διάρκειας 10 λεπτών, ή e-po-ster. Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι οι συνάδελ-φοι που ενδιαφέρονται να ανακοινώσουν εργα-σίες τους στο πλαίσιο του Συμποσίου θα πρέπεινα υποβάλουν τις περιλήψεις των εργασιώντους με e-mail, ως συνημμένο αρχείο του Mi-crosoft Word, στη Γραμματεία του Συμποσίου(mtsami@otenet.gr), όχι αργότερα από τις 30Νοεμβρίου 2016. Αναλυτικές οδηγίες για τησυγγραφή και την υποβολή των περιλήψεωνυπάρχουν στην ιστοσελίδα του Συμποσίου, ηοποία είναι αναρτημένη τόσο στον ιστότοποτης Ελληνικής Ενδοδοντικής Εταιρείας(http://www.endodontics.gr/), όσο και σε αυ-τόν της Γραμματείας του Συμποσίου(http://diaskepsis.gr/).

21ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ενδοδοντίας21 και 22 Ιανουαρίου 2017 στο ξενοδοχείο «THE MET», στη Θεσσαλονίκη

Το 21ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ενδοδοντίας θαλάβει χώρα στις 21 και 22 Ιανουαρίου 2017 στο ξε-νοδοχείο «THE MET», στη Θεσσαλονίκη. Ο Συντο-νιστής της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου,Επίκουρος Καθηγητής Εργαστηρίου Ενδοδοντολο-γίας ΑΠΘ, κ. Γιώργος Μικρογεώργης μιλά στο «ΟΒ»για τη φετινή διοργάνωση, παρουσιάζοντας μας ταθέματα, τη δομή αλλά και τους ομιλητές του φετι-

νού συνεδρίου. Με ηχηρά ονόματα από την εγχώ-ρια, αλλά και διεθνή οδοντιατρική κοινότητα, πλού-σιο επιστημονικό πρόγραμμα, πλήθος κλινικώνσεμιναρίων καθώς και παράλληλες κοινωνικέςδραστηριότητες, το φετινό 21ο Πανελλήνιο Συμπό-σιο Ενδοδοντίας αναμένεται να αποτελέσει μια απότις πιο επιτυχημένες επιστημονικές εκδηλώσεις τηςχρονιάς.

Συνέντευξη στην Ηλιάνα Γιαννούλη δημοσιογράφο

Γιώργος Μικρογεώργης Επίκουρος Καθηγητής Ενδοδοντολογίας ΑΠΘ

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 28

Φυσικά παράλληλα με το κυρίως επιστημονικόπρόγραμμα θα υπάρχουν τα καθιερωμένα πιαπρακτικά σεμινάρια (hands on). Καινοτομία στοφετινό Συμπόσιο θα είναι η διοργάνωση γιαπρώτη φορά Κλινικών σεμιναρίων, ανεξάρτητααπό το κυρίως επιστημονικό πρόγραμμα. ΤαΚλινικά αυτά σεμινάρια θα προηγηθούν των ερ-γασιών του Συμποσίου, θα έχουν τη μορφήφροντιστηρίου και θα τα κάνουν διεθνώς ανα-γνωρισμένοι εισηγητές. Θα πραγματεύονται δεφλέγοντα ζητήματα τόσο ενδοδοντικά, όσο καιευρύτερου ενδιαφέροντος, π.χ. ζητήματα οικο-νομικής διαχείρισης Οδοντιατρείου. Τέλοςστο πλαίσιο του φετινού Συμποσίου, αλλά ανε-ξάρτητα των εργασιών αυτού, θα πραγματοποι-ηθούν και Σεμινάρια Οδοντιατρικής Ορολο-γίας. Θέλω να τονίσω ότι η συμμετοχή σε όλατα παραπάνω Σεμινάρια (hands on, Κλινικά Σε-μινάρια και Σεμινάρια Οδοντιατρικής Ορολο-γίας) θα είναι δωρεάν αλλά θα τηρηθεί αυστη-ρώς σειρά προτεραιότητας με βάση το χρόνοεγγραφής στο Συμπόσιο. Γι’ αυτό καλώ τουςσυναδέλφους να σπεύσουν να προεγγραφούνστο Συμπόσιο, ώστε να μπορέσουν να παρακο-λουθήσουν δωρεάν και τα πολύ ενδιαφέροντααυτά Σεμινάρια.

Μπορείτε να μας ανακοινώσετε κάποια απότα ονόματα των ομιλητών που θα καλύψουντο κατευθυνόμενο μέρος του συνεδρίου;

Ναι, όπως ανέφερα και προηγουμένως στο κα-τευθυνόμενο μέρος του επιστημονικού προ-γράμματος του Συμποσίου θα έχουμε εισηγή-σεις διακεκριμένων ομιλητών τόσο από την Ελ-λάδα όσο και από το εξωτερικό. Επειδή το επι-στημονικό πρόγραμμα βρίσκεται στη φάση τηςτελικής διαμόρφωσής του, μπορώ να ανακοι-νώσω τα ονόματα των ομιλητών των οποίων ησυμμετοχή έχει οριστικοποιηθεί μέχρι αυτή τηστιγμή. Έτσι ξεκινώ από δύο Έλληνες οδον-τιάτρους που διαπρέπουν στο εξωτερικό και θαμας κάνουν την τιμή να μας παρουσιάσουν τιςαπόψεις τους και μέρος των ερευνητικών τουςεργασιών πάνω σε σύγχρονα ενδοδοντικά ζη-τήματα, τον κ. Βασίλειο Καΐτσα, Καθηγητή Εν-δοδοντίας στην Οδοντιατρική Σχολή της Τζέ-νοας, και τον κ. Χρήστο Μπουτσιούκη, Επί-κουρο Καθηγητή του Εργαστηρίου Ενδοδον-τολογίας του ACTA στο Άμστερνταμ. Επίσηςθα έχουμε τη χαρά να συμμετάσχουν με εισηγή-σεις τους ο κ. Francesco Mannocci, Καθηγη-τής Ενδοδοντολογίας στο King's College τουΛονδίνου, η κ. Olga Onay, Αναπληρώτρια Κα-θηγήτρια Ενδοδοντολογίας στην Οδοντιατρι-κή Σχολή της Άγκυρας και ο κ. Julian Webber,διακεκριμένος κλινικός Ενδοδοντιστής, οοποίος έχει δώσει πλήθος διαλέξεων και κλινι-κών σεμιναρίων ανά τον κόσμο πάνω στις σύγ-χρονες τεχνικές προπαρασκευής και έμφραξηςτων ριζικών σωλήνων.

Στο μήνυμά σας για το συνέδριο κάνετε ιδι-αίτερη μνεία στη σημασία της συμμετοχήςτων συνέδρων στην συζήτηση των θεμάτωνπου θα παρουσιαστούν. Ποιος εκτιμάτε ότιείναι ο ρόλος της αμφίδρομης επικοινωνίαςομιλητών-συνέδρων στην επιτυχία μιας επι-στημονικής εκδήλωσης;

Είναι πολύ σημαντικός και αποφασιστικός ορόλος αυτής της αμφίδρομης επικοινωνίας.Θεωρώ ότι η απλή παράθεση ερευνητικών δε-δομένων και συμπερασμάτων είναι ως ένα βαθ-μό στείρα και δεν κεντρίζει το ενδιαφέρον καιτην κριτική σκέψη των συμμετεχόντων σε μιαεπιστημονική εκδήλωση. Το ιδανικό θα ήταν,και αυτός είναι ο βασικός στόχος μας σε αυτό τοΣυμπόσιο, η θεματολογία και ο τρόπος παρου-σίασης των θεμάτων που θα καλυφθούν να κερ-δίζει το ενδιαφέρον των συναδέλφων και ναπροκαλεί την ενεργό συμμετοχή τους στη συ-ζήτηση και αντιπαράθεση. Εκτιμώ πως μόνο ανκαταφέρουμε οι συμμετέχοντες στις επιστημο-νικές εκδηλώσεις να παρακινηθούν σε μια δια-δικασία κριτικής αντιπαράθεσης και συζήτησηςτων θεμάτων που παρουσιάζονται, επιτυγχάνε-

ται ο επιμορφωτικός σκοπός αυτών των εκδη-λώσεων. Έτσι στόχος μας είναι η θεματολογίααυτού του Συμποσίου, εστιάζοντας στην αντι-μετώπιση και συζήτηση σύνθετων και ιδιαίτε-ρων κλινικών περιστατικών και προβλημάτων,να αποτελέσει ερέθισμα για γόνιμη αντιπαρά-θεση και ανταλλαγή απόψεων με τους διακε-κριμένους Έλληνες και ξένους προσκεκλημέ-νους ομιλητές.

Το κοινωνικό πρόγραμμα του συνεδρίου τιθα περιλαμβάνει;

Και το κοινωνικό πρόγραμμα του Συμποσίου εί-ναι υπό διαμόρφωση. Καταβάλουμε προσπά-θεια ώστε παράλληλα των επιστημονικών ερ-γασιών του Συμποσίου να προετοιμαστεί έναευχάριστο κοινωνικό πρόγραμμα που θα δώσειτην ευκαιρία στους συμμετέχοντες να θυμη-θούν ή να γνωρίσουν τις γεύσεις και τις ομορ-φιές της μαγευτικής Θεσσαλονίκης. Το μόνο

σίγουρο και ανακοινώσιμο μέχρι στιγμής είναιτο πάρτυ του Συμποσίου το βράδυ του Σαββά-του, στο χώρο διεξαγωγής του Συμποσίου, στοξενοδοχείο ΤΗΕ ΜΕΤ, μοντέρνας αρχιτεκτονι-κής και υψηλής ποιότητας υπηρεσιών.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το βασικό κίνητρογια να έρθουν οι οδοντίατροι στο συνέδριόσας; Τι θα κερδίσουν από την διοργάνωση;

Όπως ανέφερα και προηγουμένως βασικόςστόχος μας είναι η θεματολογία αυτού του Συμ-ποσίου, εστιάζοντας στην αντιμετώπιση καισυζήτηση σύνθετων κλινικών περιστατικών καιπροβλημάτων, να αποτελέσει ερέθισμα γόνι-μης αντιπαράθεσης και ανταλλαγής απόψεωνμε τους διακεκριμένους Έλληνες και ξένουςομιλητές, ώστε να επιτευχθεί κατά το μέγιστο οεπιμορφωτικός σκοπός του Συμποσίου. Θεω-ρώ ότι στους ιδιαίτερα δύσκολους καιρούς πουζούμε είναι πολύ σημαντικές τέτοιες επιστημο-

νικές εκδηλώσεις, γιατί είναι υπαρκτός ο κίνδυ-νος επιστημονικής και σε επίπεδο τεχνογνω-σίας υποβάθμισης των συναδέλφων. Δυστυχώςο Έλληνας οδοντίατρος μπορεί να μείνει μα-κριά από τις διεθνείς επιστημονικές και τεχνο-λογικές εξελίξεις που τρέχουν με γοργό ρυθμό,λόγω της ζοφερής οικονομικής κατάστασηςπου όλοι βιώνουμε. Επίσης τέτοιες επιστημονι-κές εκδηλώσεις δίνουν την ευκαιρία στους συ-ναδέλφους να βγουν από τους ερμητικά κλει-στούς τοίχους του ιατρείου, την «γυάλα» όπωςτην αποκαλώ, δίνοντάς τους τη δυνατότητα ναενημερωθούν επιστημονικά αλλά και να ξανα-βρεθούν με παλιούς φίλους, να κάνουν και-νούργιους φίλους, να ανταλλάξουν απόψεις,να μοιραστούν προβληματισμούς, να πάρουντεκμηριωμένες απαντήσεις πάνω σε κλινικά ζη-τήματα που τους απασχολούν.

Kύριε Μικρογεώργη σας ευχαριστούμε καισας ευχόμαστε καλή επιτυχία.

Συνέντευξη • 29ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 29

30 • Συνέντευξη ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Κυρία Παπακώστα, η 2η Διημερίδα Εμφυ-τευματολογίας της ΕΕΣΓΠΧ στο ΠολεμικόΜουσείο στις 27-28 Ιανουαρίου 2017 εί-ναι πλέον γεγονός. Ποια ήταν τα μηνύματαπου λάβατε από την διοργάνωση της 1ηςΔιημερίδας Εμφυτευματολογίας που πραγ-ματοποιήθηκε ακριβώς πριν ένα χρόνοστον ίδιο χώρο και τι σας ώθησε να επανα-λάβετε μια ανάλογη εκδήλωση;

Η συμβολή των Οδοντικών Εμφυτευμάτωνστην αποκατάσταση της ολικής ή μερικής νω-δότητας και την αποκατάσταση του Προσώπουσυνολικά είναι τεκμηριωμένη και αδιαμφισβή-τητη. Η ΕΕΣΓΠΧ, ως ένας από τους κύριουςΕπιστημονικούς φορείς της τοποθέτησης τωνΕμφυτευμάτων, όπως είχε επισημάνει και οΠρόεδρός της, Καθηγητής κος Ιατρού Ιωάν-νης, στοχεύει στη συνεχή επιμόρφωση τωνΣτοματικών και Γναθοπροσωπικών Χειρουρ-γών και των Οδοντιάτρων και τη γόνιμη ανταλ-λαγή απόψεων και ιδεών και στον τομέα τηςΕμφυτευματολογίας.Η 1η Διημερίδα, είχε μεγάλη επιτυχία, και δεναναφέρομαι μόνο στο μεγάλο αριθμό εγγρα-φών, αλλά στην κατάμεστη αίθουσα καθ’ όλητη διάρκεια της, δηλαδή στην με αμείωτο εν-διαφέρον παρακολούθηση όλων των εργασιώντου Συνεδρίου από τους Συμμετέχοντες Στομα-τικούς και Γναθοπροσωπικούς Χειρουργούς,τους Οδοντιάτρους και τους Φοιτητές. Αυτόκαι μόνο μας έκανε να σκεφτούμε ότι αξίζει τονκόπο να δεχτούμε την πρόκληση και να διορ-γανώσουμε τη 2η Διημερίδα Εμφυτευματολο-γίας, σε πείσμα των καιρών.Η 2η Διημερίδα Εμφυτευματολογίας θα γίνεικαι πάλι στο Πολεμικό Μουσείο, ένα χώρο στο

Κέντρο της Αθήνας με εύκολη πρόσβαση καιπολύ καλή υποδομή, στον οποίο φέτος θαυπάρχει και δεύτερη Αίθουσα Σεμιναρίων, γε-γονός που μας παρέχει τη δυνατότητα ενός πιοπλούσιου παράλληλου προγράμματος.

Μπορούμε πλέον να μιλάμε για έναν νέο«θεσμό» στο πρόγραμμα επιστημονικώνδράσεων της ΕΕΣΓΠΧ;

Αυτή είναι μία ερώτηση που δεν μπορώ να σαςτην απαντήσω στην παρούσα φάση. Το ενδια-φέρον από την Επιστημονική Κοινότητα και ηανάλογη επιστημονική επιτυχία της 2ης Διημε-ρίδας μπορεί να οδηγήσουν στην καθιέρωσηαυτών των Διημερίδων ως «θεσμού» στο πρό-γραμμα των επιστημονικών δράσεων τηςΕΕΣΓΠΧ.

Η Διημερίδα ποιους θεματικούς άξονες θαπεριλαμβάνει;

Η Οργανωτική Επιτροπή έχει καταβάλει κάθεπροσπάθεια, ώστε να καταρτιστεί ένα πρό-γραμμα υψηλού επιστημονικού επιπέδου καιενδιαφέροντος, με αξιόλογες Εισηγήσεις καιΔιαδραστικές Συνεδρίες από διακεκριμένους

και καταξιωμένους Έλληνες και Ξένους ομιλη-τές, καθώς και ενδιαφέροντα Μasterclasses καιΠρακτικά Σεμινάρια, που θα αφορούν τόσο αυ-τούς που είναι στην αρχή της ενασχόλησή τουςμε τα Εμφυτεύματα, όσο και εκείνους με εμπει-ρία στην προχωρημένη Χειρουργική των Εμφυ-τευμάτων.Θα υπάρχουν συνεδρίες που θα αφορούν στοαμφιλεγόμενο θέμα της Περιεμφυτευματίτιδαςπου τόσο ταλανίζει τα τελευταία χρόνια όσουςασχολούνται με τα εμφυτεύματα, την ΙστικήΑναγέννηση των Γνάθων προς τοποθέτηση εμ-φυτευμάτων, τις νεότερες εξελίξεις στην Καθο-δηγούμενη Εμφυτευματολογία και την Προ-σθετική επί των εμφυτευμάτων, καθώς και δια-δραστικές συνεδρίες για την κατάρτιση ενόςολοκληρωμένου σχεδίου θεραπείας στα εμφυ-τεύματα από όλες τις σκοπιές,ακόμη και για τηδυσάρεστη πλευρά των εμφυτευμάτων, δηλα-δή τις αποτυχίες τους.Επειδή, το ενδιαφέρον της ΕΕΣΓΠΧ εστιάζε-ται στη συνολικότερη Aποκατάσταση τουΠροσώπου, φροντίσαμε να συμπεριληφθούνστο πρόγραμμα της Διημερίδας και δύο ενδια-φέρουσες Εισηγήσεις πάνω σε αυτό το θέμα,που θα πραγματοποιηθούν από δύο εκλεκτούςσυναδέλφους, τον Στοματικό & Γναθοπροσω-πικό Χειρουργό, κύριο Thau Henri και τονΠλαστικό & Επανορθωτικό Χειρουργό, κύριοIon Lucian.Επιπρόσθετα, θα δοθεί η δυνατότητα στουςΣυνέδρους να παρουσιάσουν τη δουλειά τους,αλλά και την έρευνά τους, σε ό,τι σχετίζεται μετον τομέα των Εμφυτευμάτων μέσω των ηλε-κτρονικών posters (e-posters), τα οπoία φέτοςθα παρουσιαστούν και σε ειδική συνεδρία, γιαπεραιτέρω συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων.

Υπάρχουν μέχρι στιγμής κάποια ονόματαομιλητών που μπορείτε να ανακοινώσετε;Θα υπάρχουν προσκεκλημένοι ομιλητέςκαι από το εξωτερικό;

Το πρόγραμμα πέρυσι είχε καλυφθεί κατά κύ-ριο λόγο από ιδιαίτερα αξιόλογους και καταξιω-μένους Έλληνες ομιλητές. Φέτος, σε μια προ-σπάθεια και η θεματολογία να είναι διαφορετι-κή και η Διημερίδα να έχει άλλο χαρακτήρα, οιομιλητές, στην πλειονότητά τους, θα προέρ-χονται από το Εξωτερικό. Τώρα που η απόφα-ση για ένα επιστημονικό ταξίδι στο εξωτερικό

είναι πιο δύσκολη, τόσο για οικονομικούς, όσοκαι κοινωνικούς λόγους, θεωρούμε ότι είναιπολύ σημαντικό να προσφέρουμε στους Έλλη-νες Στοματικούς και Γναθοπροσωπικούς Χει-ρουργούς και τους Οδοντιάτρους τη δυνατότη-τα να παρακολουθήσουν στη χώρα τους ομιλη-τές διεθνούς κύρους και να συζητήσουν μαζίτους για τους προβληματισμούς και τις εμπει-ρίες τους στα Εμφυτεύματα.Είναι ιδιαίτερα τιμητικό για την ΕΕΣΓΠΧ ότι θαέρθουν ως προσκλεκλημένοι ομιλητές, ο Κα-θηγητής Περιοδοντολογίας και πρωτοπόροςΕρευνητής στην Ιστική Αναγγένηση του Στό-ματος με εκατοντάδες σχετικές δημοσιεύσειςυψηλού επιστημονικού κύρους παγκοσμίως,κύριος Jan Lindhe, ο Στοματικός και Γναθο-προσωπικός Χειρουργός, Καθηγητής Chiapa-sco Matteo με τις αμέτρητες δημοσιεύσεις καιδιεθνείς ομιλίες για τις Αναπλαστικές Τεχνικέςκαι την Προχωρημένη Εμφυτευματολογία, οΣτοματικός και Γναθοπροσωπικός Χειρουρ-γός, Καθηγητής Schramm Alexander με τηνπολύ ενδιαφέρουσα και εμπεριστατωμένη επι-στημονική δουλειά στην περιοχή της Υπολογι-στικά Καθοδηγούμενης Χειρουργικής στοΣτόμα και το Πρόσωπο.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις συμμετοχήςστην 2η Διημερίδα Εμφυτευματολογίας τηςΕΕΣΓΠΧ;

Η μοναδική προϋπόθεση είναι Σύνεδροι μεδιάθεση για ενεργό συμμετοχή και ελεύθερηεπικοινωνία, που προσβλέπουν στη συνεχήενημέρωσή τους και τη γόνιμη ανταλλαγή από-ψεων στον τομέα της Εμφυτευματολογίας.Η 2η Διημερίδα Εμφυτευματολογίας τηςΕΕΣΓΠΧ δεν απευθύνεται μόνο στους Στομα-τικούς και Γναθοπροσωπικούς Χειρουργούς,αλλά και σε Οδοντιάτρους, εξειδικευμένους ήμη, σε Φοιτητές προπτυχιακού και μεταπτυχια-κού επιπέδου, σε Νοσηλευτές, ΒοηθούςΟδοντιάτρων και Οδοντοτεχνίτες, καθώς καισε Ιατρούς συναφών Ειδικοτήτων.

Ποιοι είναι οι στόχοι που έχετε θέσει γιατην φετινή διοργάνωση; Τι πιστεύετε ότι θακερδίσουν οι σύνεδροι που θα την παρακο-λουθήσουν;

Στόχος μας είναι η 2η Διημερίδα Εμφυτευματο-λογίας να είναι άρτια οργανωτικά και θεματικά,με μεστές Συνεδρίες με χρόνο για γόνιμη καιουσιαστική συζήτηση, από ομιλητές με ζωντα-νή εμπειρία στα Εμφυτεύματα.Φιλοδοξούμε να αναδείξουμε τις δυνατότητεςκαι τα επιτεύγματα της Εμφυτευματολογίας,που προκύπτουν από τη συνεργασία συναδέλ-φων διαφόρων ειδικοτήτων, καθώς και τις απο-τυχίες της, στοχεύοντας στην έγκυρη ενημέρω-ση των συμμετεχόντων, ώστε να ανταπεξέλ-θουν στις προκλήσεις, αλλά και τις ευκαιρίεςπου συνεχώς παρουσιάζονται.

Κυρία Παπακώστα, σας ευχαριστώ πολύγια αυτή την συζήτηση.

Κι εγώ σας ευχαριστώ θερμά.

2η Διημερίδα Εμφυτευματολογίας της ΕΕΣΓΠΧ27-28 Ιανουαρίου 2017 στο Πολεμικό Μουσείο

Η Ελληνική Εταιρεία Στοματικής & Γναθοπροσωπι-κής Χειρουργικής (ΕΕΣΓΠΧ) διοργανώνει σε συνέ-χεια της περσινής επιτυχημένης εκδήλωσής της, την2η Διημερίδα της με αντικείμενο την Εμφυτευματο-λογία, η οποία θα λάβει χώρα στις 27-28 Ιανουα-ρίου 2017 στο Πολεμικό Μουσείο. Το «ΟΒ» έχει τηντιμή και την χαρά να φιλοξενεί την Πρόεδρο της Ορ-γανωτικής Επιτροπής της 2ης Διημερίδας Εμφυτευ-ματολογίας της ΕΕΣΓΠΧ, κα. Βερόνικα Παπακώστα,

η οποία μας μίλησε για τη δομή και τη θεματολογίατης φετινής διοργάνωσης.

Bερόνικα Παπακώστα Στοματικός & Γναθοπροσωπικός Χειρουργός, MD, DDS, PhD, Επιμελήτρια Α', ΠΓΝ Αττικόν

Συνέντευξη στηνAγγελική Λαμπροπούλου δημοσιογράφο

Οστική ανάπλασηστην οδοντιατρικήεμφυτευματολογία

Μετάφραση:

Ευστάθιος K. Καρατζογιάννης Oδοντίατρος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης

Επιστημονική επιμέλεια:

Νικήτας Σ. Συκαράς Επίκουρος Καθηγητής Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟ ΒΗΜΑΣκουφά 64, 106 80 Αθήνα, Τηλ. 210 3814 939, www. odvima.gr, e-mail: odvima@otenet.gr

Έκδoση: «ΟΒ». ©2013. Σελίδες: 536

ννης Χαϊδελβέργης

χολής ΕΚΠΑ

180€

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 30

Η Στοματολόγος-Οδοντίατρος Ελεάνα Στου-φή, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Κλινι-κής Στοματολογίας, μετά από πρόσκληση τουΠανεπιστημίου Harvard μετέβη στην Ρουάν-τα Αφρικής επί τρίμηνο, μετέχοντας στο πρό-γραμμα HRH. Επέστρεψε στην Αθήνα έχον-τας αποσπάσει τις καλύτερες κριτικές για τοεκεί έργο της, καθώς και τιμητική διάκρισηαπό το Υπουργείο Υγείας της Ρουάντα.Το πρόγραμμα HRH (human resources forhealth) είναι ένα 7ετές πρόγραμμα, που διεξά-γεται με συνεργασία του υπουργείου Υγείαςτης Ρουάντα και της κυβέρνησης των ΗΠΑ,από την οποία και χρηματοδοτείται, με σκοπόνα δημιουργηθούν πανεπιστημιακά ιατρικάιδρύματα (ιατρική, οδοντιατρική και νοσηλευ-τική σχολή), καθώς και να δημιουργηθεί ένασύστημα υγείας για τον λαό που θα παρέχει ια-τρική περίθαλψη υψηλού επιπέδου.Για τον σκοπό αυτό συνεργάζονται 22 κορυ-φαία αμερικανικά ιδρύματα των ΗΠΑ, με ταΠανεπιστήμια του Harvard και Maryland να

έχουν αναλάβει την δημιουργία, οργάνωσηκαι εκπαίδευση διδακτικού προσωπικού καιφοιτητών της Οδοντιατρικής Σχολής τηςΡουάντα.Η κ. Ελεάνα Στουφή είναι επισκέπτρια Λέ-κτωρ στην Οδοντιατρική Σχολή του Harvardόπου έχει ειδικευθεί στην Στοματολογία, καιέχει λάβει και το πτυχίο Master of Science.Κατά την παραμονή της στην Ρουάντα συμμε-τείχε στην δημιουργία του τμήματος Στοματο-λογίας στην νεοσύστατη Οδοντιατρική Σχολήπου διανύει τον τρίτο χρόνο λειτουργίας τηςκαι οι πρώτοι οδοντίατροι της χώρας θα απο-φοιτήσουν μετά από δυο χρόνια. Πιο συγκεκριμένα οργάνωσε το μάθημα τηςΣτοματολογίας, οριοθέτησε την ύλη τηνοποία ετοίμασε σε μορφή power point πουανέβηκε στην διδακτική πλατφόρμα της Σχο-λής. Επιπλέον εκπαίδευσε το διδακτικό προ-σωπικό της Σχολής να μπορέσει να διδάξειτους 40 περίπου φοιτητές την ύλη του μαθή-ματος. Οργάνωσε την Κλινική Στοματολογίαςκαι εγκατέστησε συνεργασία του τμήματος μετα τρία μεγαλύτερα νοσοκομεία της χώρας(Rwanda Military Hospital, CHUCK Hospitalκαι King Feisal Hospital), ώστε να εκπαιδευ-τούν οι τεταρτοετείς φοιτητές στα Οδοντιατρι-κά τμήματα, τις κλινικές HIV, τα Γναθοχει-ρουργικά και ΩΡΛ τμήματα των νοσοκομείων. Έβαλε τα θεμέλια να οργανωθεί μια κλινικήΣτοματολογίας – Ογκολογικό κέντρο Κεφα-

λής και Τραχήλου, που δεν υπάρχει στηνΡουάντα, που θα αποτελέσει κέντρο αναφο-ράς και ηλεκτρονικής καταγραφής περιπτώσε-

ων όλης της χώρας. Το διάστημα που οι φοι-τητές ήταν στην κλινική τούς παρακολούθησεκαι καθοδήγησε την πρακτική τους εξάσκη-

ση. Ακόμη οργάνωσε πρόγραμμα συνεχιζόμε-νης εκπαίδευσης Οδοντιάτρων-Ιατρών καιΝοσηλευτών και επίσης συμμετείχε σε προ-γράμματα προληπτικής οδοντιατρικής καιενημέρωσης μαθητών στα σχολεία. Τέλοςέκανε ομιλίες στους ειδικευόμενους Παθολό-γους των Νοσοκομείων με αντικείμενο τηνΣτοματολογία.Η Στοματολόγος Ελεάνα Στουφή επί τριάντακαι πλέον χρόνια ασκεί το λειτούργημά μαςστην Αθήνα, ενώ τα τελευταία 10 χρόνια είναιστενή συνεργάτις στο ιδιωτικό Ιατρείο τουΚαθ. Στοματολογίας Γιώργου Λάσκαρη.Η συμμετοχή της στο άνω πρόγραμμα τουHarvard που λαμβάνει χώρα στην Ρουάντα, τι-μά την επιστημονική κοινότητα της χώραςμας. Ο.Β.

Τιμητική επιλογή και διάκριση στη Στοματολόγο Ελεάνα Στουφή

Στο φωτογραφικό στιγμιότυπο διακρίνουμε απόαριστερά την Παθολόγο από το Πανεπιστήμιοτης Καλιφόρνια Dr. Miller, την Υπουργό Υγείαςτης Ρουάντα Dr. Agnes και της Στοματολόγο Ε.Στουφή.

Με τον Κοσμήτορα της Σχολής Dr. Mumena καιεπισκέπτες οδοντιάτρους από τις ΗΠΑ.

Η κα Στουφή μαζί με φοιτητές στην κλινική τουΠανεπιστημίου.

Σε σχολείο κατά τη διάρκεια διδασκαλίας μαθη-τών για τη στοματική υγιεινή.

Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια • 31ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

36o Π.Ο.Σ.ΣΑΒΒΑΤΟ 12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥΩΡΑ 13.30-14.30ΚΛ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ | ΑΙΘΟΥΣΑ MC2

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 31

32 • Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Κύριε Μελακόπουλε, η ΣΕΕ παρά τις αντίξο-ες καιρικές συνθήκες που επικράτησαν στηνΚαλαμάτα τις παραμονές του Συνεδρίου κα-τόρθωσε να παρουσιάσει ένα ακόμη επιτυ-χημένο συνέδριο με αθρόα προσέλευσηοδοντιάτρων. Ποιο πιστεύετε ότι ήταν το«κλειδί» της επιτυχίας της φετινής διοργάνω-σης;

Κατ’ αρχάς παίρνοντας αφορμή από αυτό που εί-πατε, θα ήθελα να πω ότι οι άνθρωποι στην Κα-λαμάτα και γενικότερα στην Μεσσηνία έχουναποδείξει πολλές φορές ότι μπορούν να αντιμε-τωπίσουν με αξιοζήλευτο σθένος ακόμη και τιςπιο δύσκολες συνθήκες, όπως άλλωστε έκανανκαι με τον σεισμό του 1986, κατορθώνοντας όχιμόνο να σταθούν στα πόδια τους και να ξαναχτί-σουν την πόλη τους, αλλά να την κάνουν ακόμηκαλύτερη. Πρέπει να σας πω ότι οι εικόνες που αντίκριζεκανείς εκείνες τις μέρες θύμιζαν πλάνα απότσουνάμι. Η θάλασσα είχε γίνε κυριολεκτικά κα-φέ και ήταν γεμάτη με δέντρα, εικόνες κατα-στροφής παντού. Εκφράζοντας την αμέριστησυμπαράσταση της Εταιρείας μας στους δοκιμα-ζόμενους κατοίκους της Μεσσηνίας, θα ήθελανα τονίσω ότι τόσο ο Ο.Σ. Μεσσηνίας όσο και ητοπική κοινωνία και το προσωπικό του ξενοδο-χείου ξεπέρασαν όλες τις αντιξοότητες και μαςπαρείχαν απλόχερη και θερμή φιλοξενία, γεγο-νός για το οποίο θα ήθελα και δημόσια να τουςευχαριστήσω. Οι δύσκολες αυτές καιρικές συν-θήκες μας δημιούργησαν αναμφισβήτητα κά-ποια προβλήματα. Προσωπικά ο ίδιος έγινα δέ-

κτης δεκάδων κλήσεων από συναδέλφους, οιοποίοι βλέποντας τα πλάνα στην τηλεόρασηρωτούσαν να μάθουν τι γίνεται, αν τελικά θαπραγματοποιηθεί το συνέδριο. Ωστόσο, μπορέ-σαμε μέσα από τα social media να ενημερώσου-με τους ενδιαφερόμενους και να αμβλύνουμε ταπροβλήματα που ανέκυψαν κυρίως αναφορικάμε τις εγγραφές της τελευταίας στιγμής. Αξίζεινα σημειώσουμε σε αυτό το σημείο ότι όσοι σύ-νεδροι είχαν προεγγραφεί, όλοι έδωσαν το «πα-

ρών» στην διοργάνωση, αψηφώντας τα όσα με-τέδιδαν τα ΜΜΕ.Παρόμοια ήταν και η στάση των εκθετών πουσυνέβαλαν με την παρουσία τους στην λειτουρ-γία μιας πολύ επιτυχημένης έκθεσης που λει-τούργησε παράλληλα με το Συνέδριό μας. Κα-νένας από τους εκθέτες δεν ακύρωσε την συμμε-τοχή του, κι αυτό ήταν πολύ τιμητικό για εμάς.Μέσα από όλα αυτά, νομίζω ότι αυτό που καθί-

σταται σαφές είναι ότι οι δύο παράγοντες πουουσιαστικά εξασφαλίζουν την επιτυχία ενός συ-νεδρίου, σύνεδροι και εκθέτες επιβεβαίωσαντην εμπιστοσύνη τους προς την ΣΕΕ. Αυτό εκτι-μώ ότι είναι και το «κλειδί» της επιτυχίας για τιςδιοργανώσεις μας. Είμαστε από τις εταιρείεςπου έχουμε πάντα έγκαιρη προετοιμασία μεπρότυπο τα διεθνή συνέδρια, το συνέδριο μαςανακοινώνεται πάντα έγκαιρα κι αυτό δημιουρ-γεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στους συ-ναδέλφους, οι οποίοι μας τιμούν με τη συμμετο-χή τους. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να τονίσωότι η επιτυχία του φετινού συνεδρίου οφείλεταικαι στην πραγματικά άρτια συνεργασία μας μετον Οδοντιατρικό Σύλλογο Μεσσηνίας καιδράττομαι της ευκαιρίας να ευχαριστήσω απόκαρδιάς την Πρόεδρο του Δ.Σ. του ΟΣΜ, κ. Τζί-να Θεοδωροπούλου καθώς και όλα τα μέλη τουΔ.Σ. για την στήριξη που μας προσέφεραν καιγια την υπέροχη φιλοξενία.

Τι νομίζετε ότι κέρδισαν οι συμμετέχοντες

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκετο 53ο Ετήσιο Συνέδριο της ΣΕΕ

Παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες που επικράτησανστην ευρύτερη περιοχή της Μεσσηνίας, το 53ο Ετήσιο Συ-νέδριο της Στοματολογικής Εταιρείας της Ελλάδας σε συ-νεργασία με τον Οδοντιατρικό Σύλλογο Μεσσηνίας,πραγματοποιήθηκε στην Καλαμάτα από τις 8 έως 11 Σε-πτεμβρίου 2016 με απόλυτη επιτυχία και αθρόα προσέ-λευση οδοντιάτρων.Εισηγήτρια της τελετής έναρξης ήταν η κ. Μαρία Τσουλά-κου, Αρχαιολόγος της εφορίας αρχαιοτήτων του Υπουρ-γείου Πολιτισμού & Αθλητισμού Μεσσηνίας. Η ομιλία τηςείχε θέμα: «Μία περιήγηση σε τοπία, μνημεία και μνήμεςτης Μεσσηνίας». Στην εναρκτήριο συνεδρία απηύθυνανχαιρετισμό ο Πρόεδρος της Στοματολογικής Εταιρείας Ελ-λάδος, κος Μελακόπουλος, η πρόεδρος του Οδοντιατρι-

κού Συλλόγου Μεσσηνίας, κα Θεοδωροπούλου, ο Σεβα-σμιότατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ.κ. Χρυσόστομος, οΠρόεδρος της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας, κοςΚατσίκης, ενώ την έναρξη των εργασιών κήρυξε ο Δήμαρ-χος Καλαμάτας, κος Νίκας.Κύριο θέμα του συνεδρίου ήταν οι αποτυχίες και επιπλο-κές στην κλινική πράξη και η αντιμετώπισή τους. Το επιστη-μονικό πρόγραμμα του συνεδρίου περιελάμβανεπολυάριθμες εισηγήσεις και ελεύθερες ανακοινώσεις, μετις οποίες καλύφθηκε το φάσμα των ειδικεύσεων τηςΟδοντιατρικής, καθώς και Πρακτικά Σεμινάρια και Masterclass, με το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων να είναι συ-νεχώς αυξανόμενο. Ιδιαίτερα ζωηρή ήταν η συζήτησηπου πραγματοποιήθηκε στη συνεδρία των Κλινικών Μυ-

στικών, επιβεβαιώνοντας την επιτυχία αυτής της καινοτο-μίας, ενώ συνεχίστηκε για δεύτερη χρονιά η συνεδρία τωνe-poster, στην οποία βραβεύθηκαν κατόπιν κρίσης τρειςεργασίες.Ο τελικός απολογισμός του Συνεδρίου υπήρξε εξαιρετικάθετικός αφήνοντας απόλυτα ικανοποιημένους συνέδρους,ομιλητές και εκθέτες, η συμμετοχή των οποίων ξεπέρασεκαι τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις.Το «ΟΒ» συνάντησε τον Πρόεδρο της ΣτοματολογικήςΕταιρείας Ελλάδας τον Στοματικό και ΓναθοπροσωπικόΧειρουργό, κ. Ιωάννη Μελακόπουλο, σε μια συζήτηση-αποτίμηση της φετινής διοργάνωσης του Ετήσιου Συνε-δρίου της ΣΕΕ, ενώ παράλληλα μας αποκάλυψε πού θαλάβει χώρα το επόμενο Συνέδριο της ΣΕΕ.

Στο πλαίσιο του Συνεδρίου, ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Μεσ-σηνίας πραγματοποίησε δράσεις όπως ενημέρωση και στομα-τολογική εξέταση με σκοπό την προαγωγή της στοματικήςυγείας του πληθυσμού στους τροφίμους του ΑλεξανδρακείουΓηροκομείου Καλαμάτας και στα μέλη των Α & Β ΚΑΠΗ Κα-λαμάτας μαζί με μέλη της Σ.Ε.Ε.. Η ενημέρωση και η στοματο-λογική εξέταση των μελών του Συλλόγου Διαβητικών Μεσση-νίας «Η Γλυκιά Μεσσηνία» έλαβε χώρα στο Συνεδριακό Κέντροτου Elite City Resort. Επιπροσθέτως, πραγματοποιήθηκαν πα-ράλληλα δρώμενα από τον Ο.Σ.Μ. τόσο για τους οδοντιά-τρους, όσο και για τα συνοδά μέλη. Δυστυχώς όμως, λόγω τηςκακοκαιρίας δεν μπόρεσαν να υλοποιηθούν όλες οι δράσειςπου ο Σύλλογος είχε προγραμματίσει. Πιο συγκεκριμένα από τις δράσεις του ΟΣΜ πραγματοποιήθη-καν:1. Διοργάνωση αγώνων αντισφαίρισης (τένις) 2. Επίσκεψη στην Έκθεση «Κειμήλια σύγχρονων Ολυμπιακών

Αγώνων» που φιλοξενεί σε ειδικά διαμορφωμένες αίθουσεςτο ξενοδοχείο Elite City Resort, η οποία άφησε τις καλύτε-ρες εντυπώσεις στους συμμετέχοντες. Στο τέλος της επίσκε-ψης, δόθηκε άλμπουμ με φωτογραφίες.

3. Έκπληξη με μουσική παρέμβαση από το μουσικό συγκρότη-

μα «Μπάντα Κουράγιο».Δυστυχώς από τις προγραμματισμένες δράσεις ακυρώθηκαν: 4.Βόλτα στο Μεσσηνιακό κόλπο με το πλοίο ALBAΤROS

διάρκειας 2 ωρών.5. Επίσκεψη στην Αρχαία Μεσσήνη. 6. Ξενάγηση στην Παλαιά Καρδαμύλη με τους αναστηλωμέ-

νους πύργους (Πύργος του Μούρτζινου, ναός του Αγίου Σπυ-ρίδωνος και το σπίτι του συγγραφέα Πάτρικ Λη Φέρμορ).

7. Επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας - Περιή-γηση στο ιστορικό κέντρο Καλαμάτας.

Στους ομιλητές του Συνεδρίου, στους συνέδρους και στους εκ-θέτες δόθηκε τσάντα με τοπικά προϊόντα (λάδι, σπιτική μαρμε-λάδα, ξερά σύκα, παστέλι κ.ά.) προκειμένου να γνωρίσουν καινα γευτούν τα παραδοσιακά προϊόντα της Καλαμάτας. Η κίνη-ση αυτή τους ενθουσίασε, τα δε σχόλιά τους ήταν εγκωμιαστι-κά. Ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Μεσσηνίας απέδειξε για μιαακόμη φορά τι εστί Mεσσηνιακή φιλοξενία και συνέβαλε καθο-ριστικά στην διεξαγωγή άλλης μιας άρτια επιστημονικής εκδή-λωσης, όπως άλλωστε μας έχει συνηθίσει τα τελευταία χρόνια.

Πλούσιο πρόγραμμα κοινωνικών και πολιτιστικών δράσεων από τον Ο.Σ. Μεσσηνίας

Συνέντευξη στην Ηλιάνα Γιαννούλη δημοσιογράφο

Φωτογραφία από την επίσκεψη στην Έκθεση «Κειμήλια σύγχρο-νων Ολυμπιακών Αγώνων» του ξενοδοχείου Elite City Resort.

Για άλλη μια φορά τα πρακτικά σεμινάρια σε θε-ματολογία αιχμής συγκέντρωσαν το υψηλό εν-διαφέρον των συνέδρων.

Αθρόα ήταν η προσέλευση των συνέδρων, οιοποίοι αψήφησαν τις δύσκολες καιρικές συνθή-κες και συνέβαλαν με την συμμετοχή τους στηνεπιτυχία του φετινού συνεδρίου.

Η Πρόεδρος του ΟΣΜ κ. Τζίνα Θεοδωροπούλου κατά την τελετή έναρξης του Συνεδρίου.

Αναμνηστικό στιγμιότυπο με τα Μέλη του ΟΣΜ και το Προεδρείοτου Συλλόγου Διαβητικών «Η Γλυκιά Μεσσηνία».

Η Πρόεδρος του ΟΣΜ με τον Πρόεδρο της ΣΕΕκ. Γ. Μελακόπουλο, την Πρόεδρο του ΟΣ Μαγνη-σίας κ. Τ. Κλάρα και την Αντιπρόεδρο του ΟΣ Κο-ρινθίας κ. Λ. Παπαγεωργίου κατά τη διάρκεια τουμουσικού διαλείμματος στο συνέδριο.

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 32

Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια • 33ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

από την παρακολούθηση του συνεδρίου;Πιστεύετε ότι υπήρξαν συνεδρίες που ξεχώ-ρισαν από άποψη συμμετοχής συνέδρων;

Νομίζω ότι ένα δείγμα του επιτυχημένου επιστη-μονικού προγράμματος του συνεδρίου μας ήτανοι κατάμεστες αίθουσες, ακόμη και κατά τις πα-ρουσιάσεις ελεύθερων ανακοινώσεων. Η καινο-τομία μας όσον αφορά στην δομή του προγράμ-ματος, την οποία εφαρμόσουμε για δεύτερηχρονιά φέτος είναι οι ελεύθερες ανακοινώσειςνα συνοδεύονται από εισηγήσεις σχετικές με τοθέμα των ανακοινώσεων. Αυτό είχε το εξής πλε-ονέκτημα για τον ακροατή: αφενός να ακούσεικαι να μάθει καινούρια πράγματα πάνω σε ένασυγκεκριμένο αντικείμενο της οδοντιατρικήςκαι αφετέρου, στο τέλος αυτής της συνεδρίας,να έχει τη δυνατότητα να ακούσει δύο εικοσάλε-πτες παρουσιάσεις από καταξιωμένους ομιλη-τές, ώστε να αποκτήσει μια ολοκληρωμένη εικό-να για την εκάστοτε θεματική ενότητα. Προσπα-θήσαμε λοιπόν, να αντικαταστήσουμε τους τε-ράστιους μονολόγους με αρκετές μικρότερεςομιλίες, οι οποίες δεν κουράζουν το κοινό καιπάνω σε αυτή την καινούρια γνώση να έρθουνως επιστέγασμα οι μεγαλύτερες χρονικά εισηγή-σεις από καταξιωμένους συναδέλφους. Πάντα, το ενδιαφέρον των συνέδρων είναι συ-νάρτηση της ενδιαφέρουσας θεματολογίας. Φέ-τος, επιχειρήσαμε να εστιάσουμε στα λάθη πουκάνουμε και μέσα από την παρουσίαση τους , ναδούμε πώς μπορούμε να τα διορθώσουμε μεγνώμονα το καλύτερο αποτέλεσμα για τον ασθε-νή μας. Εκτιμώ ότι η συγκεκριμένη συνεδρία κα-τόρθωσε να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον τωνσυναδέλφων. Παράλληλα, και η συνεδρία πουήταν αφιερωμένη σε επαγγελματικά θέματα δε-οντολογίας και μάρκετινγκ, αποτέλεσε μια πάραπολύ καλή ευκαιρία για συζήτηση μεταξύ ομιλη-τών και ακροατηρίου.Είχαμε μάλιστα την μεγάλη χαρά στη συνεδρίααυτή να βρίσκονται στο ακροατήριο και τη συζή-τησή μας εκτός από πολλοί προέδροι Οδοντια-τρικών Συλλόγων, ο Πρόεδρος της ΕλληνικήςΟδοντιατρικής Ομοσπονδίας κ. Α. Κατσίκης, καιτα μέλη του ΔΣ της ΕΟΟ κ. Ν. Δέδες , κα Μ. Με-νανάκου, κ. Φ. Τζέρμπος, κ. Ι. Τράπαλης, και κ.Α.Υφαντής. Όπως καταλαβαίνετε, έγινε μια συ-ζήτηση εξαιρετικά εποικοδομητική, η οποία πι-στεύω υπήρξε χρήσιμη και για τους συναδέλφουςαλλά και για τους εκπροσώπους μας στα ανώτατασυνδικαλιστικά όργανα.

Η νέα συνεδρία που εγκαινιάσετε τα «Κλινι-κά Μυστικά», τι απήχηση είχε;

Πηγαίνοντας σε ένα συνέδριο σίγουρα θέλεις ναακούσεις εμπεριστατωμένες μελέτες που ναέχουν ανάλογη δομή και επιστημονική τεκμη-ρίωση. Ωστόσο, σε αυτή τη συνεδρία επιχειρή-σαμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό, θελήσαμενα κάνουμε αυτό ακριβώς που λέει και ο τίτλος,να δώσουμε μερικά κλινικά μυστικά, κάποια«tips», τα οποία μπορεί να είναι χρήσιμα, μπορείκαι όχι, αλλά γι’ αυτό υπάρχει ένα προεδρείο νατα σχολιάσει. Στην ουσία είναι κάποιες δοκιμα-σμένες πρακτικές στην καθημερινή κλινική μαςπράξη, τις οποίες μπορεί να υιοθετήσει ο οδον-τίατρος- πάντα με κριτική προσέγγιση- και να τιςεντάξει στην αντιμετώπιση των ασθενών του.Ζητήθηκε, δηλαδή, από τους συμμετέχοντες ναδείξουν κάτι έξυπνο, το οποίο εφήρμοσαν καιτους έβγαλε από κάποια δύσκολη θέση, χωρίςνα μπορούν απαραίτητα να το τεκμηριώσουν βι-βλιογραφικά. Προσπαθήσαμε να δώσουμε κάποιες επαγγελ-ματικές συμβουλές πάνω στη δουλειά μας καινομίζω ότι ήταν μια απόλυτα επιτυχημένη συνε-δρία, την οποία θα επαναλάβουμε και του χρό-νου γιατί προσφέρει κλινική πληροφορία, τηνοποία και ζητάει ο οδοντίατρος. Προσφέρει, ανθέλετε, σε πιο έτοιμη μορφή, αυτό που περιμέ-νει κανείς από τη συζήτηση που γίνεται μετάαπό κάθε κλινική συνεδρία, όπου ο καθέναςρωτάει για κάποιο συγκεκριμένο περιστατικόπου αντιμετώπισε. Σε αυτή την συνεδρία η πλη-

ροφορία ήταν πιο «έτοιμη», πιο καθορισμένη.Δε θα ήταν σωστό να παραλείψω την μεγάληαπήχηση που είχαν τα πρακτικά σεμινάρια καιτα «master classes» που γίνονταν παράλληλα μετο κύριο πρόγραμμα του συνεδρίου, αλλά και ησυνεδρία των e-posters με την πολύ ενδιαφέ-ρουσα συζήτηση των περιπτώσεων που παρου-σιάστηκαν.

Έχετε ξεκινήσει ήδη τις προετοιμασίες γιατην επόμενη διοργάνωση του Ετήσιου Συ-νεδρίου σας; Υπάρχει κάτι που μπορείτε ναανακοινώσετε στην παρούσα φάση;

Όπως ξέρετε, με μια μικρή εξαίρεση, πάντα επι-λέγουμε ως τόπο διεξαγωγής του Ετήσιου Συνε-δρίου μας την ελληνική επαρχία, δεν κάνουμεσυνέδρια στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη- αυ-

τό προβλέπεται και στους σκοπούς της εταιρεί-ας. Το Ετήσιο Συνέδριο της ΣΕΕ, το 2017, θαλάβει χώρα στη Δράμα. Έχουν γίνει ήδη συνεννοήσεις με τον Πρόεδροτου Οδοντιατρικού Συλλόγου της Δράμας πουμε χαρά δέχτηκε να φιλοξενήσει το 54ο συνέ-δριό μας. Η Δράμα είναι ένα μέρος, «παρεξηγη-μένο»- ας μου επιτραπεί ο όρος- γιατί αν και απο-τελεί μια πόλη εξαιρετικής ομορφιάς, δεν φιλο-ξενεί συχνά μεγάλες επιστημονικές διοργανώ-σεις. Κι αυτό εκτιμώ ότι αδικεί τόσο την πόλη,όσο και τους συναδέλφους της περιοχής πουπάντα «αγκαλιάζουν» τις επιστημονικές δράσεις. Στις ίδιες πάντα ημερομηνίες και σε ένα μέρος-έκπληξη στη Δράμα, περιμένουμε τους «πι-στούς» συναδέλφους που εδώ και χρόνια μας τι-μούν με την συμμετοχή τους, αλλά και τους συ-ναδέλφους από όλη την Ελλάδα, ιδιαίτερα απότη Μακεδονία και τη Θράκη, ώστε να υλοποι-ηθεί ένα ακόμη επιτυχημένο συνέδριο της ΣΕΕ.

Για δεύτερη χρονιά συνεχίστηκε με μεγάλη επι-τυχία η συνεδρία των e-poster, στην οποία βρα-βεύθηκαν οι τρεις καλύτερες εργασίες.

Δυναμική και η παρουσία των εκθετών, οιοποίοι τίμησαν με την εμπιστοσύνη τους και τηνσυμμετοχή τους ένα ακόμη συνέδριο της ΣΕΕ.

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 33

34 • Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Το ετήσιο συνέδριο της FDI, το οποίο πραγμα-τοποιήθηκε φέτος στην Πολωνία από τις 7 έως10 Σεπτεμβρίου ήταν για εμάς η έξοδος από «τοκουτί», η αναζήτηση της επιστημονικής αλήθει-ας, μιας αλήθειας που συνέχεια αλλάζει και πουδιαρκώς αναζητάμε με στόχο την βελτίωση τηςυγείας του ανθρώπου. Όλα τα γνωστικά αντικεί-μενα της Οδοντιατρικής ήταν, όπως πάντα, πα-ρόντα με ανατροπές παλαιών ιδεών και δημι-ουργία νέων. Ο κ. Κ. Demirel στην ομιλία του για τις αρχέςτης περιοδοντικής θεραπείας αναφέρθηκε στησημασία της ενδελεχούς στοματικής υγιεινής. Οκαθαρισμός της γλώσσας θεωρείται απαραίτη-τος για την απομάκρυνση των περιοπαθογόνωνβακτηρίων.Βασική παράμετρος της διάγνωσης είναι η τα-κτική εξέταση με την περιοδοντική μύλη τωνασθενών μας. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των εμ-φυτευμάτων θα πρέπει η μέτρηση των θυλάκωννα γίνεται χωρίς την προσθετική αποκατάσταση(άρα, οι εργασίες θα πρέπει να είναι αφαιρούμε-νες). Θα πρέπει πάντοτε να λαμβάνεται υπ’ όψινη διαφορά δοντιού και εμφυτεύματος και συνε-πώς η διαφορά στην φλεγμονή, λόγω του υλι-κού κατασκευής, της διφασικής τους δομής, τουβιολογικού φραγμού που διαφέρει από τα φυσι-κά δόντια, του σχήματος (κυλινδρικά) αλλά καιτης ύπαρξης του σπειρώματος. Ο Demirel συ-στήνει σε περιστατικά που τα εμφυτεύματαέχουν περιορισμούς να επιλέγουμε συμβατικέςλύσεις με στηρίγματα φυσικά δόντια (BI Tx-θε-ραπεία προ των εμφυτευμάτων). Γενικά, οι προ-διαγραφές μας για την εμφυτευματική αποκατά-σταση δεν θα πρέπει να παραβιάζονται. Έτσι τοοστούν θα πρέπει να είναι ιδεώδες και έστω μιαελάχιστη ζώνη κερατινοποιημένων ούλων πα-ρούσα. Η εμφύτευση ακολουθεί πάντα την πλή-ρη περιοδοντική θεραπεία.Σε μελέτες Hirschfel L. et al (1985) και Wilson T(1989) φαίνεται ότι τα φυσικά δόντια ακόμη καιπεριοδοντικά μπορούν να θεραπευθούν με έγ-καιρη θεραπεία και το αποτέλεσμα να διατηρη-θεί εφόσον έχουμε τακτική συντήρηση τουασθενούς.Οι Demirel et al (1995) όμως έδειξαν ότι το61,8% δεν συνεχίζουν την υποστηρικτική θε-ραπεία, καθώς εφησυχάζονται από την επιτυχίατης περιοδοντικής θεραπείας. Έτσι φαίνεται ότιη περιοδοντική θεραπεία έχει μεγάλες πιθανό-τητες βελτίωσης εφόσον κινητοποιήσουμε τουςασθενείς μας. Ιδιαίτερα όσο αυξάνεται η απώ-λεια του περιοδοντίου στα δόντια θα πρέπει να

θεωρείται υποχρεωτική η συνεργασία του ασθε-νούς. Στα εμφυτεύματα το μήκος και η διάμε-τρος του εμφυτεύματος διαφοροποιούν τηναξιολόγηση της περιεμφυτευματικής βλάβης. Οιπροδιαθεσιακοί παράγοντες (κάπνισμα, διαβή-της, λήψη φαρμάκων, αλλά και κοινωνικο-οικο-νομικοί παράγοντες θα πρέπει να αξιολογούνταιπροσεκτικά.Για τα laser τόνισε ότι δεν συμβάλλουν, ούτεβελτιώνουν το τελικό αποτέλεσμα στην περιο-δοντική θεραπεία και είναι μόνο ένα marketingtrick.O κ. G. Debelian σε μια άλλη ασφυκτικά γεμάτηαίθουσα παρουσίασε νέες εξελίξεις στα μηχανι-κά συστήματα ενδοδοντίας. Ιδιαίτερα το XPSέχει πλεονεκτήματα, μικρότερη κωνικότητα (λι-γότερα κατάγματα) εύκολο στη χρήση και συμ-βάλλει στον καλύτερο καθαρισμό του ρ.σ.Ο κ. J. Conejo αναφέρθηκε στην προσθετικήαποκατάσταση με συσκευές CAD-CAM στο ια-τρείο. Η ποιότητα της παρασκευής είναι θεμε-λιώδους σημασίας ακόμη και στις CAD-CAMαποκαταστάσεις, για την τελική ακρίβεια τηςεφαρμογής (< 60 mm).Με την ευκολία και την ακρίβεια παρασκευής μετις συσκευές CAD-CAM, αλλά και τις δυνατότη-τες του bonding οι αισθητικές αποκαταστάσειςτείνουν να γίνουν πολύ περισσότερο συντηρητι-κές και η διατήρηση περισσότερης οδοντικήςουσίας το ζητούμενο. Το θέμα των καταγμάτωντων «ελάχιστα επεμβατικών» αποκαταστάσεωναπαιτεί καλύτερη μελέτη σε θέματα σύγκλεισης,πρόσθιας και κυνοδοντικής οδήγησης. Σε περί-πτωση που αυτά έχουν απολεσθεί λόγω αποτρι-βής ή καταγμάτων τότε θα πρέπει να αποκαθί-στανται κατά την φάση του διαγνωστικού κερώ-ματος. Ο Belser U. (2008) έθεσε τις παραμέ-τρους του διαγνωστικού κερώματος, αποκαθι-

στώντας 1) το μασητικό επίπεδο, 2) την κάθετηδιάσταση και 3) την πρόσθια οδήγηση. Το DSD(Coachman) χρησιμεύει για την μεταφορά καιεπικοινωνία με τον ασθενή σχετικά με το σχέδιοαποκατάστασης.Ο κ. G. Alcoforado αναφέρθηκε σε εξελίξειςστην θεραπεία του περιοδοντίου. Σήμερα, ησυντηρητική θεραπεία κερδίζει έδαφος σε σχέ-ση με τη χειρουργική. Πιστεύει ότι η χρήση αν-τιβιοτικών βοηθά και βελτιώνει την αντίδρασητων ιστών του περιοδοντίου στην φλεγμονή καιτην επούλωση. Έδειξε περιστατικά προχωρημένης περιοδοντί-τιδας, τα οποία σε διάστημα 10 ετών είχαν κέρ-δος σε πρόσφυση και οστούν χωρίς κανένα χει-ρουργείο. Έτσι φαίνεται ότι η περιοδοντίτιδα εί-ναι διαχειρίσιμη νόσος. Οι Zittman & Berglun-dh (2008), Gurel et al. (2010) αναφέρουν ποσο-στά 28% περιεμφυτευματίτιδας. Ιδιαίτερα σεηλικιωμένους ασθενείς, η πιθανότητα κινητικώνδιαταραχών ή και άνοιας που θα καθιστούσε τηνυγιεινή δύσκολη θα πρέπει να λαμβάνεται σοβα-ρά υπ’ όψιν, οδηγώντας μας σε ελαχιστοποίησητου αριθμού των εμφυτευμάτων και απλοποίησητων προσθετικών εργασιών.Στη συνεδρία με θέμα «παγκόσμια στρατηγικήγια την περιοδοντική και γενικότερη υγεία» ομι-λητές ήταν οι κ.κ. Li-Jiandin, Soren Jepsen & F.Graziani. H τερηδόνα ακόμη και σήμερα είναι ηπιο διαδεδομένη νόσος στους ενηλίκους και η10η στα παιδιά. Τα τελευταία 25 χρόνια μάλι-στα, η αύξηση των περιστατικών σε ορισμένακράτη έφθασε το 45%. Η περιοδοντίτιδα σήμε-ρα ευθύνεται για το 75% των εμφυτευμάτων.Ο κ. Μ. Wieckiewitz αναφέρθηκε σε προβλήμα-τα της ΚΓ και στις υπάρχουσες θεραπευτικές λύ-σεις. Από τους νάρθηκες αναφέρθηκε ιδιαίτεραστους νάρθηκες Michigan.

Συνήθως εφαρμόζονται στην άνω γνάθο και τοδιάστημα χρήσης είναι μέχρι έξι μήνες. Σε περι-πτώσεις που ο δίσκος έχει εκτοπισθεί, ενδεδειγ-μένος νάρθηκας είναι ο νάρθηκας επανατοποθέ-τησης. Εφαρμόζεται στην κάτω ή άνω γνάθο καιχρησιμοποιείται για14-24 ώρες την ημέρα γιαόσο το δυνατόν μικρότερο χρονικό διάστημα.Έχει ακρυλική επιφάνεια που οδηγεί την κάτωγνάθο εμπρός. Άλλος νάρθηκας είναι ο νάρθη-κας αποσυμπίεσης. Είναι κι αυτός ακρυλικός καιεπειδή αυξάνει την κάθετη διάσταση θα πρέπεινα χρησιμοποιείται για μικρό χρονικό διάστημα.Για την κατασκευή των ναρθήκων είναι απαραί-τητη η σωστή ανάρτηση στον αρθρωτήρα. Αρχι-κά βρίσκουμε την κεντρική σχέση, δηλαδή τηνθέση που οι κόνδυλοι εκτελούν μόνο περιστρο-φή και όχι άλλες κινήσεις (πχ προλίσθηση, πλα-γιολίσθηση) κατά την διάνοιξη της κάτω γνάθου(J. Prosth, Dent, 2005). O τρόπος που τηνανευρίσκουμε είναι: 1) ο κλασικός (χωρίς συ-σκευές), παθητικός (Dawson, Lauritzen) καιενεργητικός (Slavicek) 2) με συσκευές καταγρα-φής όπως με ύψη κηρού (νωδοί) ή τεχνική Gysiμε το γοτθικό τόξο, κονδυλογραφία (δυναμικόπροσωπικό τόξο- Gerber- και αξονογραφία (AR-CU Soligma II- Kavo)Τους νάρθηκες συνοδεύει θεραπευτικά και ηφυσικοθεραπεία του μασητήρα και του κροταφί-τη (κυκλικές κινήσεις και δακτυλική πίεση, τρι-βή και έκταση σε όλο το μήκος του). Τέλος, σεπολλές περιπτώσεις σκόπιμη είναι η φαρμακευ-τική θεραπεία για 10-15 ημέρες με NSAID (π.χ.ibuprofen 400-800 mg/day) και μυοχαλαρωτι-κά.Ακολούθησε η κ. J.Janke με θέμα τον βρουξι-σμό και την αποφρακτική άπνοια ύπνου. Οβρουξισμός είναι συχνό πρόβλημα, αλλά συχνάπαραμένει αδιάγνωστος. Έτσι ένα καλό ερωτη-ματολόγιο μπορεί να μας δώσει στοιχεία για νααντιληφθούμε το πρόβλημα:1. Σας έχει κάποιος επισημάνει ότι σφίγγετε τα

δόντια σας κατά τον ύπνο;2. Ροχαλίζετε;3. Έχετε ξηρό στόμα όταν ξυπνάτε;4. Αισθάνεστε κούραση ή πόνο στα δόντια,

στους μύες ή τις γνάθους όταν ξυπνάτε;5. Αισθάνεστε κουρασμένος όταν ξυπνάτε;Ακολουθεί κλινική εξέταση πρώτα των δοντιών(για αποτριβές) και κατόπιν των μυών (ιδίως μα-σητήρα και κροταφίτη).Σήμερα ο βρουξισμός διαγιγνώσκεται και με συ-σκευές όπως το bruxcore, bruxchecker, bitestrip,Grindcare, Polysomnograpghy. Διάγνω-

7-10 Σεπτεμβρίου 2016, Poznan- Πολωνία

Παγκόσμιο Oδοντιατρικό Συνέδριο της FDI:Μια αφορμή για να «σκεφτείς έξω από το κουτί»

Ο Πλάτων στην αλληγορική ιστορία του σπη-λαίου (Δημοκρατία, 7ο βιβλίο, 380π.Χ.) έθετετο ζήτημα των δυνατοτήτων της ανθρώπινηςφύσης να προσεγγίσει την αληθινή γνώση,προβάλλοντας τον ρόλο της παιδευτικής δια-δικασίας στην αποδέσμευση του ανθρώπουαπό το σκοτάδι της άγνοιας. Όπως οι δεσμώ-τες στην αλληγορία του Πλάτωνα, περνούντην ζωής τους παρατηρώντας τις σκιές τωνπραγμάτων, πιστεύοντας ότι τα ομοιώματαείναι η πραγματικότητα, έτσι πολλοί άνθρω-ποι περνούν την ζωή τους εγκλωβισμένοι στα«δεσμά» των ατομικών τους ψευδαισθήσεωνκαι προκαταλήψεων, αποκτώντας μια εσφαλ-

μένη αντίληψη για τον κόσμο γύρω τους.Στον διάλογο του Σωκράτη με τον Γλαύκο,αναφέρεται ότι πρέπει να προσπαθήσουμενα βγούμε από το σπήλαιο, να συνηθίσουμετο φως, και έτσι να γνωρίσουμε την πραγμα-τικότητα. Με την άποψη αυτή συμφωνούν

ακόμη και σύγχρονοι στοχαστές και επιστή-μονες όπως ο M.Tegmark, M.Minsky, G.Smoot, N.Bostrom. Για εμάς τους οδοντιάτρους, το σπήλαιο είναιτο ιατρείο μας και ο μονοσήμαντος τρόποςσκέψης και εργασίας. Αν αποφασίζαμε νασκεφτούμε «out of the box» θα ανακαλύ-πταμε ότι υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμοςεκτός του ιατρείου μας με νέες ιδέες και λύσειςαπό διάφορα γνωστικά αντικείμενα της επι-στήμης μας, που θα μας έκανε να αναθεω-ρήσουμε και να βελτιώσουμε πολλά από τηνεπιστημονική μας σκέψη, αλλά και την δου-λειά μας.

Ο κ. Χ. Κωνσταντινίδης στο συνεδριακό χώρο της FDI.

Γράφει ο Χρήστος Κωνσταντινίδης Οδοντίατρος - M.Sc (Προσθετ.)

Mε τον φίλο της Ελλάδας, κ. Κ. Demirel.

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 34

Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια • 35ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

ση βρουξισμού θετική τίθεται αν συμβαίνουνάνω των 25 επεισοδίων σύσφιξης των δοντιώνανά ώρα και διακρίνεται σε φασικούς τονικούςκαι μεικτούς.Οι Lobbezo F. et al. (2012), Johanson A. et al.(2011) και Okeson Je (1998) θεωρούν ότι συ-χνά ο βρουξισμός σχετίζεται με την σύγκλειση.Άλλοι, Cohayon MM. et al.( 2001) Hublin C.,(1998) πιστεύουν ότι σχετίζεται περισσότερο μεγενετικούς παράγοντες. Τελευταία όμως με την εξέλιξη των απεικονιστι-κών μεθόδων του εγκεφάλου ο Lobbezo F. et al(1997) πρωτοεισήγαγε τον βρουξισμό σαν εγκε-φαλική λειτουργία που σχετίζεται με νευροδια-βιβαστές όπως νορεπινεφρίνη, σεροτονίνη,ντοπαμίνη, διάφορα κέντρα του εγκεφάλου(υποθάλαμος) και των μασητήριων μυών.Έτσι πολλοί νευρολόγοι βλέπουν τον βρουξισμόσαν μια αντίδραση άμυνας του οργανισμού στοστρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο βρουξι-στής φέρει νάρθηκα η υπερλειτουργία της αμυ-γδαλής παύει.Ο G.J. lavigne et al. (2007) πιστεύει μάλιστα ότιο βρουξισμός είναι προστατευτική (αρχικά) αντί-δραση του οργανισμού, γιατί έτσι λιπαίνεται ηστοματική κοιλότητα, ανοίγει η αεροφόροςοδός και πέφτουν οι καρδιακοί παλμοί.Η φθορά όμως των δοντιών καθώς και της TMJέχει ως αποτέλεσμα ο βρουξισμός να εκλαμβά-νεται από οδοντιατρική σκοπιά, σαν επικίνδυνηπαραλειτουργία.Η άπνοια ύπνου (5 περιστατικά άπνοιας/ ώραύπνου) υπάρχει στο 14% των παιδιών, 8% τωνενηλίκων και 3% των ατόμων άνω των 60 ετών.Συχνά συνυπάρχει με υπνηλία και έλλειψη συγ-κέντρωσης.Συσκευές θεραπείας είναι οι ΜΑΑ με υφιστάμε-νους νάρθηκες, ώστε να παραμένει ανοικτό τοστόμα (κίνδυνος αλλαγής κάτω τριτημορίου τουπροσώπου του προσώπου) αλλά και οι CPAP μεδιοχέτευση οξυγόνου και μάσκα. Σε μελέτες fMRI βρέθηκε ότι στους ασθενείς μεΟSA ακολουθεί ο βρουξισμός προστατευτικά. Ο κ. G. Tehini αναφέρθηκε σε προβληματι-σμούς στην εμφυτευματική θεραπεία. Σήμεραείναι δεδομένο ότι τα εμφυτεύματα τοποθετούν-ται πάντα μετά από προεγχειρητικό σχεδιασμό.Σε περιπτώσεις έντονων συγκλεισιακών ανωμα-λιών η λύση είναι η ορθογναθική.Έτσι, σε μια τετράγωνη άνω γνάθο, 2 εμφυτεύ-ματα αρκούν ενώ σε μια γωνιώδη χρειάζονται 4για επένθετη οδοντοστοιχία. Ανάλογη μελέτητης απόστασης μεταξύ των εμφυτευμάτων καιιδίως μεταξύ των πλέον πρόσθιων και των πλέονοπισθίων είναι απαραίτητη για τον καθορισμότου μήκους των οπίσθιων προβολών. Έτσι σεμια κάτω γνάθο τριγωνική ευνοείται η ύπαρξημεγαλύτερων προβολών σε σχέση με την τετρά-γωνη (για τοποθέτηση εμφυτευμάτων μεταξύτων γενειακών).Τα σχέδια θεραπείας πρέπει να αποφεύγουν τιςυπέρμετρες δυνάμεις στα εμφυτεύματα για απο-φυγή ξεβιδωμένων ή σπασμένων εξαρτημάτων.Έτσι στην κάτω γνάθο λόγω μεγάλων τάσεων καιστρέβλωσης της γνάθου στην περιοχή των γομ-φίων (>1,5 mm) θα πρέπει σε ολική νωδότητα οαριθμός και η θέση των εμφυτευμάτων να μηνοδηγούν σε μια ενιαία γέφυρα. Ο καθορισμόςτου μήκους κάθε προβόλου γίνεται με βάση τονσυντελεστή 1,5 και την απόσταση μεταξύ τωνεμφυτευμάτων.Ο κ. Μ. Ζarow αναφέρθηκε στην οδοντιατρικήαναισθησία. Για αποφυγή αύξησης της υδρο-στατικής πίεσης εγχέουμε πάντα σιγά το αναι-σθητικό. Πρέπει να έχει την θερμοκρασία τουσώματος η σύριγγα και η φύσιγγα. Συσκευές,όπως η Onpharma έχουν την δυνατότητα τρο-ποποίησης του PH (μείωση του πόνου).Η θέσητης λοξοτομής της βελόνας, η επιλογή της βελό-νας, η οποία πρέπει να είναι άκαμπτη (ανεπιθύ-μητη κάμψη της βελόνας μπορεί να οδηγήσεικατά την τεχνική Gow Gates σε αναισθητοποί-ηση του προσωπικού) και καλυμμένη με Teflon,

είναι παράγοντες που ο κλινικός οφείλει να λαμ-βάνει υπ’ όψιν. Η συμβατότητα της φύσιγγας μετην σύριγγα αναρρόφησης είναι επιβεβλημένη.Σε περιπτώσεις παιδιών, μπορούμε να χρησιμο-ποιήσουμε επένδυση της σύριγγας (π.χ. κροκό-δειλος). Αφού στεγνώσουμε τον βλεννογόνοτοποθετούμε τοπικό αναισθητικό (Denti patch ή

κρέμα) και επιδιώκουμε πλήρη ορατότητα καιέλεγχο του βάθους έμπαρσης, προσπαθώνταςνα αποσπάσουμε την προσοχή του ασθενούςαπό την διαδικασία και την θέα της σύριγγας. ΟMalamed (2012) συνιστά πολύ αργή έγχυση(2ml σε ένα λεπτό).Το σύστημα WAND έχει μικρή, άκαμπτη βελόναπου ενδείκνυται και για ενδοσυνδεσμική αναι-σθησία, αποφεύγοντας την στελεχιαία . Ανάλο-γα συστήματα είναι το sleeper one (DHT), τοCalaject (Ronvig), CCS ( Dentsply), Anaeject(Septodont),Orastar (Shava). To QuickSleeper5 (DHT) είναι ηλεκτρικό-ηλεκτρονικό. Άλλεςσυσκευές ενδοσυνδεσμικής αναισθησίας είναιτο Χ-Τip intraflow, Anesto, Citoject, (Dentsply),Syrijet, Madajet. Tα Injex δεν έχουν καθόλουβελόνα, αλλά χρησιμοποιούνται μεταξύ των2ων γομφίων. Ο Μalamed F. το 2015 συνέστη-σε την ενδορρινική αναισθησία της άνω γνά-θου. Tο σύστημα (ΚΟVANAZE) χρησιμοποιεί

3% tetracaine και ψεκάζει τo spray ενδορρινι-κά. Ενδείκνυται για αναισθησία από το #16-26. Ο κ. Α. Κantarci (Τουρκία) αναφέρθηκε στηνενεργοποίηση και αντιμετώπιση της περιοδον-τικής φλεγμονής.Η περιοδοντική νόσος διακρίνεται σε τέσσεριςφάσεις που ξεκινά από την επιθηλιακή και αγγει-ακή αντίδραση στις βακτηριακές εναποθέσεις,κατόπιν εγκαθίσταται η φλεγμονή, ενεργοποιεί-ται το ανοσοποιητικό σύστημα και ακολουθεί ηκαταστροφή του περιοδοντίου. Η υποξία σχετί-ζεται με την περιοδοντίτιδα και με συστηματικάνοσήματα. Με την υποξία έχουμε ενεργοποίησηHIF-1a , αντίδραση των ουδετερόφιλων πολυ-μορφοπύρηνων και δημιουργία ιδεώδους περι-βάλλοντος για πρώιμο αποικισμό του θυλάκουαπό το Fusobacterium nucleatum.Σήμερα, γεννάται το δίλημμα να προλάβουμε,να εμποδίσουμε ή να θεραπεύσουμε τη φλεγμο-νή;

3ης Σεπτεμβρίου 35, Αθήνα 104 32, Τηλ.: 210 5225 043 - 210 5225 044, Fax: 210 5229 952, e-mail: info@firippis.com

Ότι κι αν συμβεί με τη είστεπάντα προετοιμασμένοι

€2.670=WI-75 E/KM

Στις τιμές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.

+

€2.870=WS-75

+

€1.530=WG-56A

+

€1.680=+TG-98 L RM

€1.250=+TG-98 L RMWG-56 LT

€1.630=+WI-75 E/KM WS-92

ΘΑ ΜΑΣ ΒΡΕΙΤΕΣΤΟ

36o ΠΟΣ10-12 ΝOEΜΒΡΙΟΥ 2016

ΠΕΡΙΠΤΕΡΟΝο 66

Στιγμιότυπο από το πρόγραμμα της τελετήςέναρξης.

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 35

36 • Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Η πρόληψη όμως της φλεγμονής έχει σοβαρέςεπιπλοκές συνεπώς το βάρος σήμερα δίνεταιστην θεραπεία της φλεγμονής, έτσι ώστε να δη-μιουργηθεί αναγέννηση περιοδοντικού ιστού.Στην εκδήλωση της Colgate o κ. P. Brockle-hurst αναφέρθηκε στην πρόληψη. Σήμερα έχειαυξηθεί το προσδόκιμο και ο μέσος όρος ζωήςκαι έχει μειωθεί η νωδότητα στην 3η ηλικία στο27% (συνεπώς μικρότερη ανάγκη για εμφυτεύ-ματα).Έτσι οι νέες ανάγκες των ηλικιωμένων για περισ-σότερη οδοντιατρική θεραπεία θα πρέπει να αν-τιμετωπιστούν με την δημιουργία συνθηκών κα-λύτερης πρόσβασης και την απλοποίηση και συ-στηματοποίηση της στοματικής υγιεινής. Οι νε-ότερες γενιές έχουν καλύτερο επίπεδο στοματι-κής υγείας, αλλά η οδοντιατρική έχει καταστείακριβή και οι παροχές της είναι υψηλότερου επι-πέδου στα υψηλότερα στρώματα.Ο κ. J.Nicholson αναφέρθηκε στα φθοριούχασκευάσματα. Το SDF (Silver Diaminefluoride)είναι ένα σκεύασμα που μαζί με το SnF2 και ΝaFενισχύουν την αδαμαντίνη ως προς την τερηδό-να. Η περιεκτικότητα φθορίου έχει αρχίσει σή-μερα να αυξάνεται όχι μόνο στα σκευάσματα,αλλά και στο πόσιμο νερό.Tα ορθοδοντικά θέματα ήταν πολλά και επίκαι-ρα.Ο κ. Y.Park παρουσίασε τεχνικές για εμβύθισηκαι γλωσσική μετακίνηση των προσθίων σεγλωσσική ορθοδοντική. Σε όλες τις περιπτώσειςπου δεν θέλει να αλλάξει την οπίσθια σύγκλεισητοποθετεί mini-implants για anchorage.Παρουσίασε το Double Retractor. Τα mini-im-plants τοποθετούνται 5-6 mm ακρορριζικότεραμεταξύ των #5 και #6. Μειονέκτημα της τεχνι-κής είναι η εμβύθιση μόνο του #3 κατά την άπωμετακίνηση. Το πρόβλημα αυτό ελέγχεται μετην συσκευή Α-P Lingual Retractor με τηνοποία διατηρείται το επίπεδο των προσθίωναφού συνδεθούν με τα 3 οπίσθια (#5,6,7). Εν-δείκνυται για ουλικό χαμόγελο, ανοικτή δήξη. Ηεμβύθιση των προσθίων είναι ακόμη πιο έντονη,αν δοθεί γωνία στον σωληνίσκο της συσκευής(στους γομφίους). Ο κ. R. Hickel παρουσίασε τα πλεονεκτήματατων νέων bulkfill ρητινών που δεν χρήζουν δια-στρωμάτωσης λόγω πολύ χαμηλής συστολήςπολυμερισμού.Ο κ. Η. Luckel (Γερμανία) αναφέρθηκε στις τε-χνικές διάγνωσης της τερηδόνας. Η δημιουργίαstandardized bite wings δίνει την δυνατότητασυστηματικού ελέγχου των όμορων επιφανει-ών. Η αλλαγή χρώματος και οπτικής διαπερατό-τητας (πιο επικίνδυνες οι κιτρινόφαιες κηλίδεςσε σχέση με τις λευκές). Σε αρχόμενη τερηδόνατο πεπτίδιο P11-4 (Curodent) δημιουργεί έναπλέγμα με την απασβεστιωμένη ουσία του δον-τιού.Ο κ. L. Lenvin (Canada) αναφέρθηκε στο φλέ-γον θέμα της περιεμφυτευματίτιδας. Το 28%των εμφυτευμάτων σε 10 χρόνια πάσχουν απόπεριεμφυτευματίτιδα. Η κακή στοματική υγιεινήαυξάνει τον κίνδυνο αυτό κατά 14,2 φορές, τοιστορικό περιοδοντικής νόσου 3-4,7 φορές, τοκάπνισμα 3,4-4,6 φορές, το ίδιο και ο διαβήτης.Η αδρή επιφάνεια και οι σπείρες ευνοούν τηνπεριεμφυτευματίτιδα. Η θεραπεία είναι με ανοι-κτό κρημνό, λείανση και όπου ενδείκνυταιGBR.O κ. J.Cochet αναφέρθηκε στις εξελίξεις στηνενδοδοντία. Σήμερα επιδιώκουμε την ζωτικότη-τα του πολφού στις πιο πολλές άσηπτες αποκα-λύψεις. Σε αιμορραγία και ελαφρά επιμόλυνση,το laser (Εr-Yag) χρησιμοποιείται επικουρικά. Hκάλυψη γίνεται με ΜΤΑ και biodentine.Έδειξε περιστατικά αναγέννησης του πολφού μεπλασματοκύτταρα και αυξητικούς παράγοντες. Ο κ. G.Meyer αναφέρθηκε στην θεραπεία τωνπροβλημάτων της Κ.Γ (TMD). To Grindcare όχιμόνο καταγράφει αλλά μειώνει και τα περιστατι-κά βρουξισμού. Τόνισε ότι η σωστή θέση ανα-φοράς του κονδύλου είναι η κεντρική σχέση.

Λόγω της ύπαρξης τασεοϋποδεοχέων στα δόν-τια (επαφές >20 μm) οι πρόωρες επαφές μπορείνα δημιουργήσουν κινητικές αντιδράσεις στουςμυς της γνάθου, οδηγώντας στον βρουξισμό καιπροβλήματα στις Κ.Γ.Δ.Σε αντίθεση με την ομιλία της J. Janieka, oι Kor-dabet et al. (2000) και οι Troeltzsch M. Et al(2011) αναφέρουν ότι τα κυρίως συγκλεισιακάπροβλήματα οδηγούν σε MTD και τελικά σε πο-νοκεφάλους.Στο Συμπόσιο της Ακαδημίας Οστεοενσωμάτω-σης, ο κ. T. Linkevicius αναφέρθηκε στην επί-δραση των υλικών στην πρόγνωση της προσθε-τικής εργασίας.Το μέταλλο και η ζιρκονία υπερέχουν της πορ-σελάνης σε υποουλική προσθετική εργασία. Τουποουλικό τμήμα των εργασιών πρέπει να είναιπολύ καλά γυαλισμένο και το επιδιωκόμενο υλι-κό επαφής να είναι ζιρκονία. Αναφορικά με τοZrO, το 25% σε διάστημα 6 ετών είχαν σπάσιμομιας και ο δεσμός πορσελάνης–ZrO (120ΜpAvs 1300MPa η ΖrO) είναι 3 φορές ασθενέστε-ρος σε σχέση με δεσμό μετάλλου –πορσελάνης. Ο κ. A.Jokstad αναφέρθηκε στην επιεμφυτευ-ματική αποκατάσταση στην αισθητική ζώνη.Το 2005 εισήλθαν διάφοροι δείκτες αξιολόγη-σης των εμφυτευμάτων στην αισθητική ζώνη,όπως το Pink Aesthetic score (furhauser,2005), το 2009 ο πλέον τεκμηριωμένος μέχρισήμερα PES/WES (Belser et al.) και το 2010 τοCEI (Complex Esth. Index, Wang et al.). Kάνο-ντας ανασκόπηση σε όλα τα πρωτόκολλα κατέ-ληξε ότι είναι σκόπιμη η τοποθέτηση 4-8 εβδο-μάδες (επούλωση μαλακών ιστών) μετά την εξα-γωγή με κλειστή επούλωση (8-12 εβδομάδες)διφασικού εμφυτεύματος και αν χρήζει μοσχεύ-ματος, αυτομόσχευμα μαζί με ξενομόσχευμα καιμεμβράνη κολλαγόνου.Τελευταίος μίλησε ο κ. H. Antoun με θέμα«Αποκατάσταση στην ατροφική οπίσθια περιο-χή της κάτω γνάθου». Η εξαγωγή ακολουθείταιμε απορρόφηση όπου τα 2/3 λαμβάνουν χώρα1-3 μήνες μετά την εξαγωγή και ολοκληρώνεταιστο 1 χρόνο ακολουθώντας και 2-4 mm κάθετηαπορρόφηση.O κ. G. Meyer μίλησε για την θεραπεία του πο-νοκεφάλου από οδοντιατρικής πλευράς. Η ημι-κρανία τάσης είναι ένα βασικό σύμπτωμα ατό-μων με TMD (Franco Al et al 2010).Η διάγνωση τίθεται με ψηλάφηση των μασητη-ρίων μυών. Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες εί-ναι ορθοπεδικά προβλήματα, ψυχολογικοί πα-ράγοντες, stress, περιβαλλοντικοί παράγοντες,μεταβολικοί παράγοντες, τραύμα, όγκοι κλπ. Οοδοντίατρος δίνει οδηγίες για χαλάρωση καιεξετάζει την σύγκλειση και τις παραλειτουργίες(βρουξισμός) διότι ως γνωστόν τα δόντια ως τα-σεοϋποδοχείς ενεργοποιούν την λειτουργίατων μασητηρίων μυών.H κ.M.Feres αναφέρθηκε στην συμβολή της συ-στηματικής χορήγησης αντιβιοτικών στην πε-ριοδοντική θεραπεία.Το κλασικό αντιβιοτικό σχήμα αμοξυκιλλίνη(500 mg) και μετρονιδαζόλη (250-500 mg) για7-14 ημέρες (Silva et al 2011, Μatarazzo et al.2008, Cosgarea et al. 2016) δημιουργεί τις λι-γότερες παρενέργειες (διάρροια, μεταλλική γεύ-ση, γαστρίτιδα κλπ.), κρατά τα παθογόνα συμ-

πλέγματα, τον Α.α και κάποια προτεολυτικά πα-θογόνα που θα είχαν αρνητική επίδραση στηνεπούλωση σε χαμηλά επίπεδα .Στην εκδήλωση της Pierre Fabre ομιλητές ήτανη κ. M. Doriniak, και ο κ. Σπ. Συλβέστρος με θέ-μα «Φαρμακευτική θεραπεία στην εμφυτευματο-λογία» .Οι κ.κ. L. Levin και M. Marshall Galland είχανστρογγυλό τραπέζι με θέμα «Περιοδοντολογίαvs Εμφυτευματολογία».Ο κ. Galland αναφέρθηκε στις εξελίξεις τηςGBR που δίνει νέα δυναμική στην εμφυτευματο-λογία. Έτσι οι νέες, πυκνού PTFe μεμβράνες(μπορούν να λειτουργήσουν ακόμη και αποκα-λυμμένες, δίνοντας πλέον δυνατότητα για μεγα-λύτερες αναγεννήσεις σε όγκο (ιδίως οι Ti ενι-σχυμένες) και περισσότερο κερατινοποιημέναούλα. Ο κ. Galland πιστεύει ότι 1 mm οστών γύ-ρω από το εμφύτευμα είναι αρκετό, αλλά συνι-στά μήκος >_ 9mm ελάχιστη απόσταση 1,5mαπό τα δόντια και 3,5mm μεταξύ τους. Συνιστάνα αποφεύγονται οι συγκολλούμενες εκτός αν οάξονας και η θέση του εμφυτεύματος δεν επιτρέ-πει κοχλιούμενη. Επίσης αντένδειξη είναι ταπρόβολα και η ύπαρξη άνω των δύο ενδιαμέ-σων.Ο κ. B. Dorney αναφέρθηκε στο οδοντικό τραύ-μα. Σε περίπτωση εκγόμφωσης του δοντιού, βα-σική παράμετρος είναι η διατήρηση σε γάλα (ιδε-ώδες) ή φυσιολογικό ορό (όχι ιδεώδες). Συνιστά-ται η ταχύτατη (-20 λεπτά) επανατοποθέτηση καιναρθηκοποίηση ώστε να έχουμε 66% αναδημι-ουργία του περιοδοντικού συνδέσμου σε 2εβδομάδες. Αρχικά η αναγέννηση του πολφούδεν περιλαμβάνει τις νευρικές ίνες (αρνητική δο-κιμασία πολφού). Αν το δόντι μολυνθεί τότε σκό-πιμη είναι η φαρμακευτική αγωγή.Μετά τους 6 μήνες συνήθως έχουμε ενασβε-στίωση του πολφού.Η δύναμη και η διεύθυνση αυτής καθορίζει τοντύπο και την βαρύτητα της παρεκτόπισης. Ανσυνυπάρχει και κάταγμα του φατνίου, πρέπει ναπιέσουμε παρειακά το φατνίο μαζί με την επανα-τοποθέτηση του δοντιού στον φραγμό. Η τα-χεία (-1h) επανατοποθέτηση και ναρθηκοποί-ηση εξασφαλίζει διατήρηση της ζωτικότηταςστο 75%. Γενικά επειδή συχνά σε τραύμα υπάρ-χει ακρορριζική αναδιαμόρφωση που δίνει εικό-να αλλοίωσης ακτινογραφικά θα πρέπει να είμα-στε προσεκτικοί πριν προβούμε σε ενδοδοντικήθεραπεία. Σε κάταγμα αδαμαντίνης επανατοπο-θετούμε τα σπασμένα τμήματά της (διατήρησησε υγρασία). Σε αποκάλυψη πολφού αν προβού-με σε πολφοτομή (<1 h) επιτυγχάνουμε στο98% διατήρηση της ζωτικότητας αυτού.Ο κ. Χ. Κωνσταντινίδης μίλησε για την «Διά-γνωση σύνθετων ενδοδοντικών περιστατικώνμε CBCT».Ανάλογο θέμα είχε και ο κ. J. Cochet που ανα-φέρθηκε στις ενδοδοντικές βλάβες, διάγνωσηκαι θεραπεία. Το CT στην ενδοδοντία χρησιμο-ποιείται από τις αρχές του 1990.Συνιστά διακλυσμούς με ενεργοποίηση (με υπε-ρήχους ή Er-YAG laser). Σε περίπτωση πολφο-τομής ή αδιάπλαστου ακρορριζίου χρησιμοποι-ούμε φυσιολογικό ορό και όχι NaOCl.Ο κ. R. Convissor αναφέρθηκε στα laserστην Οδοντιατρική. Εκτός από τα Er-YAG laser

θα υπάρξει και CO2 για την διαχείριση σκληρώνιστών. Ρυθμίζοντας τον χρόνο, το mode (συνε-χές, παλμικό) την ένταση, τον χρόνο μεταξύ τωνπαλμών και την επιφάνεια δράσης μπορούμε ναέχουμε μια πληθώρα εφαρμογών.Χαμηλώνουμε το Hz για αιμόσταση και αυξά-νουμε για χειρουργείο (αντιστρόφως ανάλογαμε το χρώμα των ιστών). Ανάλογα με τις ανάγκεςμας ρυθμίζουμε και το εύρος πεδίου και την πυ-κνότητα ενέργειας. Στο στρογγυλό τραπέζι της γεροδοντολογίας μί-λησαν οι: κ. H.Miyazaki, S. Hyde, C. Benz καιM. Schimmel και κατέληξαν στην σημασία πουέχει γι’ αυτή την κοινωνική ομάδα, η προηγηθεί-σα καλή στοματική υγεία και η διατήρηση τωνφυσικών δοντιών.Ο κ. A. Tolmeijer αναφέρθηκε σε τρόπους απο-δοτικής διαχείρισης στο ιατρείο. Συνέστησε νασυμμετέχουμε ενεργά σε όλα τα στάδια οργάνω-σης, αλλά ταυτόχρονα να κάνουμε τον ασθενήνα αισθάνεται σημαντικός για το ιατρείο.Ο κ. R. Frankenberger μίλησε για το διαχρονικόθέμα της συντηρητικής αντιμετώπισης της τερη-δόνας. Γενικά, θα πρέπει να αντιμετωπίζουμετην τερηδόνα σε όσο το δυνατόν πρώιμα στάδιακαι να παρέχουμε κατά το δυνατόν συντηρητικό-τερες λύσεις.Ο κ. M. Jaglelak παρουσίασε εντυπωσιακές ορ-θογναθικές επεμβάσεις σε απορροφημένες καιδυσμενείς για αποκατάσταση νωδές γνάθους μεεμφυτεύματα.Η LeFort I οστεοτομία στην άνω γνάθο έχει τηνδυνατότητα αύξησης της κάθετης διάστασης καισυνήθως και χειλικής προώθησης (1η τάξη). Εί-ναι όμως βαριά επέμβαση ιδίως για τους ηλικιω-μένους. Στην απορροφημένη οπίσθια κάτω γνά-θο συνιστά την τεχνική του παρειακού φακέλουμε τοποθέτηση block. Ακόμη αναφέρθηκε στηνμετάθεση του κάτω φατνιακού νεύρου. Έχειόμως επιπλοκές (π.χ. κατάγματα, υπαισθησίες). Πιο κοντά στις πραγματικές ανάγκες της τρίτηςηλικίας ήταν η ομιλία του κ. M. Schimmel πουμίλησε για γρήγορες και ανώδυνες αποκαταστά-σεις για αυτήν την ηλικία.Με τα νέα CAD-CAM συστήματα κατασκευήςοδοντοστοιχιών (IVOCLAR) η δυνατότητα γρή-γορης κατασκευής της οδοντοστοιχίας κάνειτην θεραπεία ηλικιωμένων πιο φιλική. Ο κ. T. Gedrange είχε την τελευταία ομιλία τουΣυνεδρίου με θέμα «Ορθοδοντική αντιμετώπισητων TMD».Έτσι έφθασε στο τέλος του το συνέδριο της FDIστο υπερσύγχρονο συνεδριακό κέντρο του Poz-nan. Το συνέδριο είχε πολύ καλές ομιλίες καιδομή θεμάτων, η δε έκθεση ήταν πολύ μεγάληκαι ενημερωμένη. Όμως η παρουσία μόλις4.400 οδοντιάτρων ήταν απογοητευτική. Αιτίαμάλλον είναι η ατυχής επιλογή του Poznan ωςμέρος για την διεξαγωγή του συνεδρίου. Χωρίςνα είναι τουριστικός ή διεθνής προορισμός, μεκακή αεροπορική πρόσβαση, το Poznan δεν κα-τόρθωσε να προσελκύσει την παγκόσμια οδον-τιατρική κοινότητα σε μια πολυήμερη διοργάνω-ση που αναμφισβήτητα αποτελεί ορόσημο γιατην Οδοντιατρική.Σημειώνεται ότι το επόμενο συνέδριο του FDIθα πραγματοποιηθεί στην Μαδρίτη 29/8-1/9/2017.

Η πάντα επίκαιρη και προσεγμένη θεματολογία του FDΙ συγκέντρωσε γιαακόμη μια φορά το αμείωτο ενδιαφέρον των συνέδρων.

Στην Έκθεση του συνεδρίου οι σύνεδροι είχαν την δυνατότητα να ενημε-ρωθούν για τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις στην οδοντιατρική αγορά.

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 36

Ο

BHMA112 17/10/2016 12:21 μ.μ. Page 37

38 • Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Το Σάββατο, 1 Οκτωβρίου 2016 πραγματοποι-ήθηκε η τελετή απονομής διπλωμάτων του 3ουετήσιου Μετεκπαιδευτικού Προγράμματος Εμ-φυτευματολογίας της Επιστημονικής ΕταιρείαςΧειρουργικής Στόματος (Ε.Ε.Χ.Σ.) στο εκπαι-δευτικό κέντρο της Εταιρείας, στην Πλάκα. Στην εκδήλωση έδωσαν το «παρών» σημαντι-κές προσωπικότητες από τον χώρο της οδον-τιατρικής κοινότητας. Ο Πρόεδρος της ΕΕΧΣ,κ. Φραγκίσκος Φραγκίσκος στην εναρκτήριαομιλία της τελετής απονομής συνεχάρη τουςσυμμετέχοντες, τους ευχήθηκε καλή σταδιο-δρομία και ενημέρωσε το κοινό για τις φετινέςδραστηριότητες της Εταιρείας. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι βρίσκονται σε εξέ-λιξη Μετεκπαιδευτικά Μαθήματα Χειρουργι-κής Στόματος, ενώ ήδη είναι προγραμματισμέ-νη για τις 19 Νοεμβρίου 2016 η έναρξη του4ου ετήσιου Μετεκπαιδευτικού Προγράμμα-τος Εμφυτευματολογίας και για τον Φεβρουά-ριο του 2017 η ετήσια Ημερίδα της Εταιρείας. Ο κ. Φραγκίσκος δεσμεύτηκε για την διαρκή,με ήθος και ποιότητα, μελλοντική συμμετοχήτης ΕΕΧΣ στην συνεχιζόμενη εκπαίδευση τωνοδοντιάτρων και υποσχέθηκε ότι η Εταιρείαπάντα θα βρίσκεται στο επίκεντρο των οδον-τιατρικών εξελίξεων.Στο πλαίσιο της εκδήλωσης ανακοινώθηκε επι-σήμως από τον Πρύτανη της ΑμερικανικήςΟδοντιατρικής Σχολής Virginia Commonwe-alth University (VCU), κ. David Sarrett, η δημι-ουργία του πρώτου ιδιωτικού οδοντιατρικούκολλεγίου στην Ελλάδα, με την ονομασία Ath-ens Dental College (ADC).Το αμερικανικό πανεπιστήμιο VCU σε αγαστήσυνεργασία με το αντίστοιχο υπό ίδρυση ADC,θα παρέχουν πλήρη ευθύνη για την ποιότητα

των προγραμμάτων σπουδών και την αξιολόγη-ση των μελλοντικών, νέων οδοντιάτρων μετάαπό πενταετή φοίτηση.Και τα δύο μέρη (VCU, ADC) αποδέχονταιπλήρως τα προγράμματα σπουδών τους, με ταεκπαιδευτικά αποτελέσματα να είναι ουσιαστι-κά ισοδύναμα. Η προσπάθεια ίδρυσης τουADC τελεί υπό την επιστημονική διεύθυνσητου Αν. Καθηγητή της Οδοντιατρικής ΣχολήςΕΚΠΑ, κ. Φραγκίσκου Φραγκίσκου.

Τελετή απονομής διπλωμάτων της Ε.Ε.Χ.Σ. –Ίδρυση Ιδιωτικού Οδοντιατρικού Κολλεγίου στην Αθήνα

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Σάββα-το, 17 Σεπτεμβρίου 2016 η ημερίδα με θέ-μα «Εφαρμογές της 3D Εκτύπωσης στηνΙατρική» στο Αμφιθέατρο Φυσιολογίας «Γε-ώργιος Κοτζιάς» της Ιατρικής Σχολής Αθη-νών.Τόσο ο επιστημονικός υπεύθυνος τηςημερίδας, κ. Π. Διαμαντόπουλος όσο καιοι υπόλοιποι ομιλητές της ημερίδας (Α.Παράσχης, Περιοδοντολόγος, Δ. Τρικε-ριώτης, Γναθοχειρουργός, Π. Παπαγγε-λόπουλος, Καθηγητής Ορθοπαιδικής ΕΚ-ΠΑ, Κ. Τούτουζας, Aν.Καθηγητής Καρ-διολογίας και Γ. Σαρρής, Παιδοκαρδιοχει-ρουργός) παρουσίασαν μέσα από παρα-δείγματα και κλινικά περιστατικά τις εφαρ-μογές της τρισδιάστατης υπολογιστικήςσχεδίασης και εκτύπωσης στις ειδικότητεςτης Οδοντιατρικής, της Γναθοχειρουργι-κής, της Ορθοπαιδικής, της Καρδιολογίαςκαι της Παιδοκαρδιοχειρουργικής αντί-στοιχα.

Μέσα από τις ομιλίες φάνηκε ότι οι εφαρ-μογές της 3D εκτύπωσης στην ιατρικήέχουν αλλάξει σε σημαντικό βαθμό τοντρόπο διάγνωσης και χειρουργικής θερα-πείας σε πολλές ειδικότητες και αναμένε-ται στο μέλλον να αποτελέσουν ένα ση-μαντικό πεδίο εξέλιξης με στόχο την προ-σφορά καλύτερων αποτελεσμάτων στονασθενή.Αξίζει να σημειωθεί ότι στο ΕργαστήριοΦυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πα-νεπιστημίου Αθηνών με πρωτοβουλία τουΚαθηγητή Μιχάλη Κουτσιλιέρη έχουνήδη αρχίσει οι προσπάθειες για να στηθείμια ομάδα προσφοράς εκπαίδευσης, γνώ-σεων αλλά και υπηρεσιών πάνω στο αντι-κείμενο της «Τρισδιάστατης εκτύπωσηςστην Ιατρική». Την επιστημονική ευθύνητου εγχειρήματος έχει αναλάβει ο κ. Πανα-γιώτης Διαμαντόπουλος.

O Av. Καθ. κ. Φραγκίσκος με τον Πρύτανη τηςΑμερικανικής Οδοντιατρικής Σχολής VirginiaCommonwealth University (VCU), κ. Sarrett

Εφαρμογέςτης 3D Τεχνολογίας

στην Ιατρική:Μια επιτυχημένη

ημερίδα με τοβλέμμα στο μέλλον…

Οι ομιλητές της ημερίδας σε μια αναμνη-στική φωτογραφία. Από αριστερά προςδεξιά: Κ. Τούτουζας, Γ. Σαρρής, Π. Παπαγγε-λόπουλος, Δ. Τρικεριώτης, Π. Διαμαντόπου-λος, Α. Παράσχης.

Αυτό το βιβλίο βοηθά τους επαγγελματίες της στοματικής υγείας να περιηγηθούν με επιτυχία σε κάθε στάδιο της ενδοδοντικής επαναθεραπείας ξεκινώντας από την κατανόηση των ενδείξεων για την επανάληψη της θεραπείας και φτάνοντας στην βέλτιστη επανέμφραξη του ριζικού σωλήνα. Έχοντας την υπογραφή μιας ομάδας έμπειρων ειδικών, αυτό το εξαιρετικό βιβλίο διερευνά τις διάφορες επιλογές και προσεγγίσεις επαναθεραπείας και βασίζεται σε στοιχεία από τη βιβλιογραφία και την εμπειρία από την κλινική πράξη για να κάνει συστάσεις για τα πιο προβλέψιμα πρωτόκολλα και τεχνικές. Οι συγγραφείς αναλύουν τις παραμέτρους για την αρχική επιτυχία στην ενδοδοντική θεραπεία και παρουσιάζουν τα νέα υλικά και εργαλεία, καθώς και τα τεχνολογικά μέσα που είναι διαθέσιμα για την επανάληψη της ενδοδοντικής θεραπείας. Καλύπτουν τη διαχείριση των επιπλοκών κατά την πρώτη θεραπεία, με έμφαση στη σωστή εκ νέου πρόσβαση στους ριζικούς σωλήνες, ακόμη και όταν αυτοί είναι ενασβεστιωμένοι.

Επιστημονική επιμέλεια - Mετάφραση: Μαρία Γεωργοπούλου Αναπληρώτρια Καθηγήτρα ΕΚΠΑ

Αλέξανδρος Προύντζος DDS, MSc Eνδοδοντίας

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟ ΒΗΜΑΣκουφά 64, 106 80 Αθήνα, Τηλ. 210 3814 939, www. odvima.gr, e-mail: odvima@otenet.gr

Eπανεπέμβασηστην Ενδοδοντία

ΣΕΛΙΔΕΣ: 334, TIMH: €150

Πωλείται πανοραμικόκαι κεφαλομετρικόGendex Orthoralix

Πανοραμικό και κεφαλομετρικό GendexOrthoralix σε άριστη κατάσταση πωλούν-ται μαζί με αυτόματο εμφανιστήριο καισκοτεινό θάλαμο Durr. Τιμή ευκαιρίας.Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτενα επικοινωνείτε στο e-mail:christos.konstantinides@gmail.com ήστο τηλ. 210 6747124

BHMA112 17/10/2016 12:22 μ.μ. Page 38

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε το 2ο ΔιεθνέςΣυνέδριο Εμφυτευμάτων που διοργάνωσε οΟδοντιατρικός Σύλλογος Δωδεκανήσου σε συ-νεργασία με την Ιατρική Σχολή Αθηνών και τηνΕμφυτευματολογική Ακαδημία Βιέννης. Το συ-νέδριο έλαβε χώρα στο ξενοδοχείο «Rodos Pa-lace», στη Ρόδο, από τις 7 έως και 9 Οκτωβρίου2016 και είχε προσκεκλημένους ομιλητές κο-ρυφαίους καθηγητές από την Γερμανία, την Αυ-στρία και από την Ελλάδα.Το συνέδριο αποτέλεσε πόλο έλξης για πλήθοςσυνέδρων από όλη την χώρα, ενώ η επιστημο-νική ενημέρωση που προσέφερε και τα αποτε-λέσματα των συνεδριών του ήταν θεμελιώδουςσημασίας, τόσο γα την περαιτέρω επιμόρφωσητων οδοντιάτρων που ασχολούνται με τη μέθο-δο των εμφυτευμάτων, όσο και για τη μύησηαυτών που ενδιαφέρονται να ξεκινήσουν τηνενασχόληση τους με αυτόν τον τομέα.Υποστηρικτής και αρωγός στην επιτυχή διεκ-περαίωση του συνεδρίου, υπήρξε ο ΔήμαρχοςΡόδου, κ. Φώτης Χατζηδιάκος, ο οποίος τηνΠαρασκευή 7 Οκτωβρίου παρέθεσε δεξίωσηστις Πηγές Καλλιθέας, προκειμένου να χαιρε-τήσει το συνέδριο και να καλωσορίσει τους συ-νέδρους. Τη δεξίωση πλαισίωσαν οι ήχοι τηςφιλαρμονικής του δημοτικού διαμερίσματοςΚαλλιθέας και το χορευτικό του πολιτιστικούΣυλλόγου Γυναικών Κοσκινού.O κ. Χατζηδιάκος στην εναρκτήρια ομιλία τουσυνεχάρη τον Πρόεδρο, κ. Νίκο Διακογεωργί-ου και τα μέλη του Οδοντιατρικού ΣυλλόγουΔωδεκανήσου για την πρωτοβουλία τους ναδιοργανώσουν το 2ο Διεθνές ΟδοντιατρικόΣυνέδριο Εμφυτευμάτων με τη συμμετοχή ομι-λητών διεθνούς κύρους από ΠανεπιστημιακάΙδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού. «Τονησί μας αποτελεί έναν παγκόσμιο ασφαλήτουριστικό προορισμό, διαθέτοντας τις υποδο-μές να διοργανώνει και να φιλοξενεί μεγάλεςεπιστημονικές διοργανώσεις και ιατρικά συνέ-δρια υψηλού επιπέδου, μεταξύ των οποίωνσυγκαταλέγεται και το σημερινό. Ευελπιστού-με προσπάθειες σαν αυτές του ΟδοντιατρικούΣυλλόγου να αποτελέσουν οδηγό για παρόμοι-

ες και στο μέλλον», δήλωσε χαρακτηριστικά οίδιος.Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του ΟΣΔ, Νί-κος Διακογεωργίου, τόνισε ότι είναι ιδιαίτερα

σημαντικό που διοργανώνεται στη Ρόδο το 2οΣυνέδριο Εμφυτευμάτων, διότι δίνεται η ευκαι-ρία σε οδοντίατρους από τα Δωδεκάνησα ναεπενδύσουν εύκολα και αποτελεσματικά στη

δια βίου μάθηση και να επιμορφωθούν πάνωστις τελευταίες απόψεις και εξελίξεις στον χώ-ρο των εμφυτευμάτων από διεθνούς κύρους μέ-λη της ακαδημαϊκής κοινότητας. Αφού εξέφρασε τις ευχαριστίες του για την στή-ριξή του στον Δήμαρχο του νησιού, καλωσόρι-σε τον Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπήςτου Συνεδρίου Καθηγητή Ελευθέριο Βαϊρα-κτάρη και τον ευχαρίστησε για τη συμβολή τουστην επιστημονική επιτυχία του συνεδρίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του συνε-δρίου τιμήθηκαν μετά από απόφαση του Δ.Σ.του Οδοντιατρικού Συλλόγου Δωδεκανήσου οΚαθηγητής του Πανεπιστημίου της Βιέννης, κ.George Watzek και ο Ομότιμος καθηγητής τηςΟδοντιατρικής Σχολής Αθηνών κ. ΧρήστοςΜάρτης για τη συμβολή τους στη πρόοδο τηςεπιστήμης και στην εκπαίδευση γενικότερα.

Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια • 39ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το 2ο Διεθνές Συνέδριο Εμφυτευμάτων στη Ρόδο

Στις φωτογραφίες διακρίνουμε από αριστερά τον Δήμαρχο Ρόδου, κ. Φώτη Χατζηδιάκο, τον Πρόεδροτου ΟΣ Δωδεκανήσου, κ. Νίκο Διακογεωργίου και τον Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής του Συ-νεδρίου, Καθηγητή κ. Ελευθέριο Βαϊρακτάρη.

Ο Diego Gabathulerνέος Senior Directorτης Ιvoclar Vivadent

Aπό την 1η Οκτωβρίου 2016 ο DiegoGabathuler ανέλαβε την ευθύνη της Νό-τιας και Δυτικής Ευρώπης, της Εγγύς καιΜέσης Ανατολής καθώς και της Αφρικής,στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης του δι-κτύου πωλήσεων.Ο κ. Gabathuler είχε υπηρετήσει κατά τοπαρελθόν σε ηγετικές θέσεις στον τομέατου marketing και των πωλήσεων στηνΕυρώπη και πιο πρόσφατα στις ΗΠΑ.Από το 2002 έως το 2007 εργάστηκε ωςProduct Manager στην Ivoclar Vivadent.Η ευρύτερη γεωγραφική περιοχή που τε-λεί υπό την ευθύνη του περιλαμβάνει τιςακόλουθες αγορές: Γαλλία, Ιταλία, Ισπα-νία, Πορτογαλία, Ελβετία και την Ελλά-δα, καθώς και άλλες χώρες της Εγγύς καιΜέσης Ανατολής και της Αφρικής.Η Ivoclar Vivadent αναδιοργάνωσε το δί-κτυο διανομής για την Ευρώπη, την Εγ-γύς και τη Μέση Ανατολή και την Αφρικήνωρίτερα αυτό το έτος, με στόχο να βρί-σκεται ακόμη πιο κοντά στους πελάτεςτης και τους συνεργάτες διανομής.

BHMA112 17/10/2016 12:22 μ.μ. Page 39

Καλωσόρισμα της συντονίστριας της εκδήλωσης, κα. Μαρίας ΛάμπρουΠανοσιολογιότατε, εκπρόσωπε του Σεβασμιο-τάτου Μητροπολίτου Χαλκίδος, Ιστιαίας καιΒ.Σποράδων.Αιδεσιμότατε Πατέρα Ιωάννη.Κύριοι Αντιδήμαρχοι του Δήμου Χαλκιδέων.Κε Πρόεδρε του Ομίλου Οδοντιάτρων Λογο-τεχνών Καλλιτεχνών.Αξιότιμοι εκπρόσωποι φορέων και πολιτιστι-κών οργανισμών του Νομού μας.Εκλεκτοί προσκεκλημένοι μας.Καλησπέρα σας.Σας καλωσορίζουμε στην 1η πανελλήνια εκδή-λωση του Ομίλου μας και στην πόλη της Χαλκί-δας, για να απολαύσουμε μια ξεχωριστή, δια-φορετική πλευρά των Οδοντιάτρων, αυτή πουμιλά στην ψυχή και την αισθητική.Ό,τι μας ένωσε πέρα από το κοινό μας επάγγελ-μα, η αγάπη και η ενασχόληση μας με τις καλέςτέχνες και την λογοτεχνία.Ευχαριστούμε τον Δ.Ο.Α.Π.ΠΕ.Χ. για την φι-λοξενία στο γραφικό αυτό θέατρο (του οποίουτο όνομα έχει πάρει από τον Χαλκιδαίο μουσικόΠαναγιώτη Κωτσόπουλο), με θέα τον ΒόρειοΕυβοϊκό και το Κόκκινο Σπίτι, παλαιό αρχοντι-κό της οικογενείας Νικολάου Μάλλιου, όπουφιλοξενείται πλέον η Εστία Γνώσης Χαλκίδαςκαι λαμβάνουν χώρα τόσο στο εσωτερικό όσοκαι στον κήπο του, εκδηλώσεις πολιτισμού.Ιδιαιτέρως ευχαριστούμε τον Αντιδήμαρχο κα-θαριότητας κ. Βασίλη Τουχτίδη τόσο για τηνπαρουσία του, όσο και γιατί επιμελήθηκε προ-σωπικά την εικόνα του χώρου.Το εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας, για την ευγε-νική παραχώρηση αντικειμένων όπως τα καβα-λέτα στα οποία εκτίθενται τα ζωγραφικά καιφωτογραφικά έργα των μελών μας.Ευχαριστούμε θερμά τους ομιλητές μας κ. Γιάν-νη Ζιώγα και κ. Κώστα Μπαϊρακτάρη για τις ει-σηγήσεις τους, αντίστοιχα, στο καλλιτεχνικόκαι το λογοτεχνικό έργο των μελών μας. Τουςμουσικούς μας Κατερίνα και Γιώργο Ρούσσο.Και βεβαίως όλους εσάς που μας τιμάτε με τηνπαρουσία σας.

Η Ομιλία του ΠροέδρουΜάκη ΔουβίτσαΦίλες και φίλοιΗ ποίηση είναι το είδος του γραπτού λόγου πουαπευθύνεται σε ένα περιορισμένο απαιτητικόκοινό. Δημιουργεί σύνθετες σκέψεις και συναι-σθήματα, όπου ο αναγνώστης πρέπει να διαθέ-σει χρόνο, προκειμένου να εξοικειωθεί με τιςέννοιες και τους συμβολισμούς της γλώσσας.Η ερμητική γλώσσα του ποιήματος απαιτεί προ-

σοχή και συγκέντρωση και ξεδιπλώνεται μονά-χα σ’ αυτούς που είναι έτοιμοι να καταβάλουντην πνευματική προσπάθεια που χρειάζεται,ώστε να αποκωδικοποιηθούν οι συμβολισμοί.Η ποιητική δημιουργία μπορεί να ιδωθεί σεδύο κατευθύνσεις.Από τη μια μεριά έχουμε τον ποιητή να διαθέτειμια αυξημένη ετοιμότητα στη λήψη των μηνυ-μάτων μιας ολοένα αποκαλυπτόμενης αλήθει-ας, κι από την άλλη τον ποιητή – εκφραστή τουανθρώπινου πάθους. Δηλαδή αυτόν που μιλάειγια τον πόνο, τη χαρά, τους καημούς, τις έγνοι-ες, τις ελπίδες, την απογοήτευση, την αγωνία,τον έρωτα και με τον στίχο του, μας μεταφέρεισ΄ ένα κλίμα συγκινησιακών εμπειριών καιιδρύει ένα είδος τάξης στον κόσμο.Έτσι, παραφράζοντας τον Ελυάρ, θα έλεγα ότι,τα καλύτερα ποιήματα είναι αυτά που αρέσουνστον εαυτό σου.Κατά κανόνα, όλα του τα ποιήματα γράφονταιαποκλειστικά για την ικανοποίηση της δική τουεσωτερικής ανάγκης, για δική του ευχαρίστη-ση. Γράφοντας και τυπώνοντας αυτά σ’ ένα χαρ-τί, είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος γνωριμίας μετον εαυτό του.Ανεξάρτητα από το πόσο τα καταφέρνει, πόσοπιστά αποδίδει τα συναισθήματά του και πόσοαυτά τα ποιήματα ενδιαφέρουν, αν έστω και λί-γο επιτυγχάνεται η απόδοση των συναισθημά-των του μέσω αυτών, τότε μπορεί να επικαλε-στεί τον Αριστοτέλη, ο οποίος λέει: Εκ φύσεωςόλοι μας απολαμβάνουμε κάθε μίμηση, ή κάθεαναπαράσταση και βρίσκουμε ευχαρίστηση σ’αυτά, γιατί σύμπασα η γνώση είναι κατά φυσικό

τρόπο ευάρεστη, όχι μόνο στον φιλόσοφο, αλ-λά και στην ανθρωπότητα εν γένει. Αυτή ακριβώς είναι η βάση της αγάπης μας γιατην ποίηση.Φυσικά, όταν πρόκειται για ποιητική αναπαρά-σταση, τότε κάτι επιπλέον απαιτείται. Πρέπειόχι μόνο να ενδιαφέρει, αλλά και να εμπνέει καινα τέρπει τον αναγνώστη. Πρέπει να κομίζειμαγεία και να επιχέει χαρά. Ολόκληρη η τέχνη, λέει ο Σίλλερ, είναι αφιε-ρωμένη στη χαρά και δεν υπάρχει ανώτερο καισοβαρότερο πρόβλημα, από το πώς να κάνειτους ανθρώπους ευτυχισμένους.Αληθινή τέχνη είναι μόνο αυτή που προκαλείτην ύψιστη ευχαρίστηση. Η τέχνη είναι ένα φαινόμενο που, από την εμφά-νισή της εξελίσσεται βαθμιαία κάτω από την επί-δραση των κοινωνικών και πνευματικών αλλα-γών, καθώς και των ανακατατάξεων και επανα-στάσεων, που συνόδευσαν την μετάβαση απότον παραδοσιακό στον σύγχρονο κόσμο μας. Ο διαφωτισμός, η Γαλλική επανάσταση, η νέακοινωνική πραγματικότητα, ο Ρομαντισμός, ηπρώτη βιομηχανική έκρηξη, ο Ρεαλισμός, ηνέα τεχνολογία της εικόνας, η φωτογραφία καιφυσικά ο νέος ρόλος του καλλιτέχνη, καθόρι-ζαν κάθε φορά το επίπεδο αλλά και τα όρια τηςτέχνης, μέχρι τη σύγχρονη εποχή μας.Ένα Λογοτεχνικό κείμενο, ένα Ποίημα, έναΈργο Τέχνης, τι άλλο μπορεί να είναι, έκτοςαπό μια περιπέτεια του μυαλού, που ξεκινά μετη σύλληψη μιας ιδέας, και στη συνέχεια ανα-πτύσσεται μια απόλυτα σαφή αντίληψη γι’ αυ-τό, προκειμένου ν’ αρχίσει η υλοποίησή του.

Γι’ αυτό το στάδιο της ανάπτυξης της απόλυτασαφούς αντίληψης, ο Ανρί Ματίς στις σημει-ώσεις του για τα σχέδια της σειράς «Θέματα καιΠαραλλαγές», γράφει: «Όταν ξεκινώ ένα πρώτο σχέδιο, η πορεία πουακολουθεί το μολύβι μου πάνω στο φύλλο τουχαρτιού, είναι εν μέρει κάτι ανάλογο με τη χει-ρονομία ενός ανθρώπου που ψάχνει ψηλαφητάτο δρόμο του μέσα στο σκοτάδι. Πηγαίνω απόένα σημείο σε ένα άλλο, το οποίο το βλέπωπάντα ανεξάρτητο από τα άλλα σημεία του σχε-δίου, στα οποία θα κατευθυνθεί στη συνέχειατο μολύβι μου. Αυτό σημαίνει ότι καθοδηγού-μαι μόνο από μια εσωτερική ενόρμηση».

Φίλες και φίλοιΜε δεδομένο τις λογοτεχνικές και καλλιτεχνι-κές ανησυχίες ενός σημαντικού ποσοστού αν-θρώπων που εργάζονται στον ευρύτερο οδον-τιατρικό χώρο, μια μικρή ομάδα 21 ατόμων ξε-κίνησε πριν από τρία περίπου χρόνια, την ίδρυ-ση του Ομίλου Οδοντιάτρων ΛογοτεχνώνΚαλλιτεχνών, και έφθασε να αριθμεί σήμεραπερισσότερα από 70 μέλη. Ιδρύσαμε αυτόν τον Όμιλο με το σκεπτικό νααποτελέσει για μας το θεμέλιο οικοδόμησηςμιας συνείδησης σε διαρκή εγρήγορση και σεόλα τα πεδία. Μέσα από τις δράσεις του επιδιώ-κουμε την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, τηςαισιοδοξίας, αλλά και όλων των απαραίτητωνεργαλείων για να γνωρίσουμε καλλίτερα τουςεαυτούς μας και τον κόσμο. Αυτός ο Όμιλοςσηματοδοτεί την προσπάθειά μας να ασχολη-θούμε, και στο μέτρο του δυνατού, να φωτίσου-με πλήθος θεμάτων που μας απασχολούν καιαγγίζουν τη ψυχή μας.Δεν ξεχνάμε ότι, απλοί υπηρέτες είμαστε τουχώρου της υγείας όμως, προβληματισμένοι,σκεπτόμενοι, και ιδιαίτερα ευαίσθητοι, που σεκαμιά περίπτωση δεν θέλουμε να αποσπάσου-με τις ψυχές μας από τα σώματά μας, για να βρε-θούμε σ’ ένα αυτάρκη κόσμο του πνεύματος καιτης τέχνης, κυριαρχούμενοι από έναν αυτάρε-σκο ναρκισσισμό, που καθηλώνεται σε απολι-θωμένα σχήματα.Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι, όπως συμβαίνει καισε άλλα πεδία της κοινωνικής παραγωγής, έτσικαι στη λογοτεχνία και στις τέχνες, τα πράγμα-τα δεν είναι εξομοιωμένα. Γνωρίζουμε επίσης

40 • Τέχνες - Γράμματα - Λογοτεχνία ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Του Γεράσιμου Δουβίτσα Αναπληρωτή Καθηγητή Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

∞ÓÙ·‡ÁÂȘ §fiÁÔ˘ Î·È Δ¤¯Ó˘∞ÓÙ·‡ÁÂȘ §fiÁÔ˘ Î·È Δ¤¯Ó˘Μουσικο – Ποιητική εκδήλωση

του Ομίλου Οδοντιάτρων Λογοτεχνών Καλλιτεχνών Το Σάββατο 17 Σεπτεμβρίου 2016 πραγματοποι-ήθηκε η μουσικο-ποιητική εκδήλωση του ΟμίλουΟδοντιάτρων Λογοτεχνών Καλλιτεχνών.Η εκδήλωση έγινε στην Χαλκίδα και συγκεκριμέναστο πανέμορφο και με μπαλκόνι στην θάλασσα,υπαίθριο πέτρινο θέατρο του Παναγιώτη Κοτσόπου-λου.Περισσότερα από εβδομήντα άτομα απόλαυσαν την

έκθεση ζωγραφικής, φωτογραφίας, γλυπτικής και κο-σμήματος με έργα των μελών του Ομίλου μας, καιπαρακολούθησαν την εκδήλωση.Το πρόγραμμα περιελάμβανε την παρουσίαση τουAlbum με έργα των μελών μας που κυκλοφόρησε το2015, από τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου ΔυτικήςΜακεδονίας Γιάννη Ζιώγα και του βιβλίο Ποίησηςκαι Πεζογραφίας, επίσης με έργα των μελών, που κυ-

κλοφόρησε τον Ιούλιο του 2016, από τον Φιλόλογο– Συγγραφέα Κώστα ΜπαΪρακτάρη. Ποιήματά τους διάβασαν μέλη του Ομίλου μας, ενώτην κεντρική ομιλία έκανε ο Πρόεδρος του ΟμίλουΜάκης Δουβίτσας.Η όλη εκδήλωση ήταν πλαισιωμένη με την εξαίρετημουσική και τα τραγούδια της Κατερίνας και τουΓιώργου Ρούσσου.

Άποψη του υπαίθριου θεάτρου

Ο Καθηγητής Γιάννης Ζιώγας

Ο Φιλόλο-γος–Συγ-γραφέας

ΚώσταςΜπαϊρα-

κτάρης

Ο Πρόεδρος του ΟμίλουΜάκης Δουβίτσας

Η Συντονίστρια της εκδήλω-σης Μαρία Λάμπρου

Ο Λευτέρης Μπεκιάρης Η Σταυρούλα Ζώρζου Ο Γιώργος Σταθόπουλος

BHMA112 17/10/2016 12:22 μ.μ. Page 40

ότι, η αναζήτηση της διαφοράς και του διαφο-ρετικού είναι αυτό που συνιστά την απόστασημεταξύ του έντεχνου και του άτεχνου, μεταξύτου ωραίου και του ακαλαίσθητου, μεταξύ τουσπουδαίου και του μέτριου ή ασήμαντου. Θέλουμε, λοιπόν, στο μέτρο του δυνατού, ναπροσεγγίζουμε την πολυπλοκότητα της λογο-τεχνίας, της ποίησης, του θεάτρου και των ει-καστικών τεχνών, αλλά και το απροσδόκητοβάθος τους, και η κάθε προσέγγιση και ανάλυ-ση αυτών, να μας γεμίζει ικανοποίηση, να μαςπροσφέρει απόλαυση και να δίνει νόημα στηζωή μας.Παράλληλα με την προσπάθεια να φέρνουμεστο προσκήνιο τις διαμορφωμένες και κατατε-θειμένες απόψεις των μεγάλων λογοτεχνών καικαλλιτεχνών, θέλουμε να δοκιμάσουμε και τιςδικές μας δυνατότητες για τη λογοτεχνία και τιςτέχνες, ελπίζοντας ότι, έτσι θα συμβάλουμεστην ανατάραξη των κοινών τόπων, της κατε-στημένης καθημερινότητας του χώρου μας.Θέλουμε να φυτέψουμε και να στολίσουμε τουςδικούς μας κήπους με φαντασία, με όνειρα, μεζωγραφιές και ιστορίες, και με εργαλεία τη λο-γική, τη συνείδηση, τη γλώσσα, τις αισθήσεις,

τα χρώματα, τη μουσική. Θέλουμε να προσεγ-γίσουμε, όσο το δυνατόν περισσότερο, το θέα-τρο, τη λογοτεχνία την ποίηση.Αυτός ο Όμιλος, λοιπόν, είναι καρπός συνερ-γασίας μιας ομάδας φίλων, που νοιώθουμε ίδι-οι, αλλά συγχρόνως και διαφορετικοί. Που,διανοίγουμε και οριοθετούμε έναν χώρο οι-κειότητας αλλά και έντασης, διαλόγου και κρι-τικής, έναν χώρο που προσφέρει ιδέες, προ-κλήσεις, αισθήματα, ευαισθησίες, καθώς καιτην απόλαυση μιας κοινής προσπάθειας. Στα τρία περίπου χρόνια της ζωής μας, έχουμεήδη οργανώσει την έκθεση εικαστικών έργων,που έγινε στο πλαίσιο του 35ου ΠανελληνίουΟδοντιατρικού Συνεδρίου, τον Οκτώβριο του2015 στην Ρόδο.Έχουμε διοργανώσει μια σειρά πρακτικών σεμι-ναρίων γλυπτικής για τα μέλη μας την περίοδοΦεβρουαρίου – Μαΐου του 2016. Έχουμε εκδόσει δύο βιβλία:

Ένα Album με έργα των μελών, μια πολυτελήέκδοση των 165 σελίδων, η οποία θα επανα-λαμβάνει την κυκλοφορία της κάθε δύο χρόνιαμε νέα έργα και ένα τόμο Ποίησης και Πεζο-γραφίας, ο οποίος επίσης θα επαναλαμβάνειτην κυκλοφορία του κάθε δύο χρόνια.Επιπλέον από τον Απρίλιο του 2016, δώδεκαέργα ζωγραφικής καλλιτεχνών-μελών του Ομί-λου μας, κοσμούν τους χώρους της κοσμητείαςκαι τους χώρους διδασκαλίας της Οδοντιατρι-κής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονί-κης.Τέλος, από την ίδρυση του Ομίλου μας, το2014 και μέχρι σήμερα, στη εφημερίδα «Οδον-τιατρικό Βήμα» και στην στήλη του Ομίλου μαςμε τίτλο «Ανταύγειες Λόγου και Τέχνης», δημο-σιεύονται ανελλιπώς κείμενα για τον πολιτι-σμό. Η σημερινή εκδήλωση αποτελεί την πρώτη δη-μόσια εμφάνισή μας.

Επιλέξαμε γι αυτή την πρώτη μας δημόσια εκ-δήλωση την όμορφη και φιλόξενη πόλη τηςΧαλκίδας για δύο λόγους. Πρώτον για να τιμήσουμε μια πόλη της περιφέ-ρειας που γέννησε και γεννά ακόμη και σήμεραμεγάλους λογοτέχνες και καλλιτέχνες, αλλάκαι σημαντικούς λογοτεχνικούς και καλλιτεχνι-κούς φορείς. Και δεύτερον γιατί ήταν αδύνατο το Δ.Σ. τουΟμίλου μας να απορρίψει την πρόταση ενόςαπό τα πλέον δραστήρια μέλη μας, της συνα-δέλφου Μαρίας Λάμπρου.Η Μαρία υπήρξε Αντιπρόεδρος στο πρώτοΔ.Σ. του Ομίλου, είναι σήμερα μέλος του Δ.Σ.και σήκωσε στις πλάτες της το μεγάλο βάροςτης διοργάνωσης αυτής εδώ της εκδήλωσης,και όπως διαπιστώνεται, με απόλυτη επιτυχία.Προσωπικά και εκ μέρους του Δ.Σ. θα ήθελανα την συγχαρώ και να την ευχαριστήσω γι΄ αυ-τή της την συνεισφορά.

Τέχνες - Γράμματα - Λογοτεχνία • 41ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

Μπορείτε να τις βρείτεστις εκδόσεις «Οδοντιατρικό Βήμα»Σκουφά 64, 106 80 Αθήνα, Τηλ.: 210 3814939

Οι εκδόσεις τουΟι εκδόσεις τουΟΜΙΛΟΥΟΜΙΛΟΥ

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΩΝΟΔΟΝΤΙΑΤΡΩΝΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ

Οι εκδόσεις τουΟΜΙΛΟΥ

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΩΝΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ

€20

€10

BHMA112 17/10/2016 12:22 μ.μ. Page 41

42 • Ειδήσεις - Εκδηλώσεις - Συνέδρια ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 | ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΒΗΜΑ

Συμβόλαιο τεχνικήςυποστήριξης μεταξύ

των εταιρειώνΠΑΝΤΕΛΙΔΗΣ ΕΠΕ

και BIEN AIRΟι εταιρείες ΠΑΝΤΕΛΙΔΗΣ ΕΠΕ καιBIEN AIR (Ελβετία) ανακοίνωσαν ότιεχουν συνάψει συμβόλαιο τεχνικής υπο-στήριξης. Η εταιρεία ΠΑΝΤΕΛΙΔΗΣΕΠΕ αναλαμβάνει τις επισκευές των χει-ρολαβών και άλλων συσκευών BIEN AIR,καθως εκπληρώνει τους όρους τεχνικούεξοπλισμού και ειδικής εκπαίδευσης τε-χνικού.Περισσότερα εταιρικά νέα για την εταιρείαΠΑΝΤΕΛΙΔΗΣ ΕΠΕ, μπορείτε να βρείτεστην ηλεκτρονική διεύθυνση: www.pandental.eu

Με την Smart Dentin GrinderTM, οι οδοντία-τροι μπορούν να μετατρέψουν τα εξαγόμεναδόντια σε αυτογενές οστικό μόσχευμα. Η χρή-ση του μοσχεύματος της οδοντίνης απλοποιείτη θεραπεία, μειώνει το χρόνο της συνεδρίας,μειώνει το κόστος θεραπείας και σώζει τονασθενή από το χρόνο αποκατάστασης. Επίσηςτα σωματίδια οδοντίνης προσφέρουν το πλεο-νέκτημα διατήρησης της μηχανικής σταθερό-τητας, επιτρέποντας την άμεση φόρτιση μετάτην τοποθέτηση του μοσχεύματος. Αφού η χη-μική σύνθεση της οδοντίνης είναι παρόμοια μεεκείνη του οστού, η οδοντίνη είναι πιο συμπα-γής και γι αυτό δίνει μεγαλύτερη σταθερότητατης φατνιακής ακρολοφίας.Η Smart Dentin GrinderTM σε συνδυασμό μετην νεοεισαχθείσα κλινική διαδικασία, μπορεί

τώρα να παράγει Αυτογενή Οστικά Μοσχεύμα-τα στο ιατρείο σας, σε μια μόνο συνεδρία, ακο-λουθώντας τα εξής εύκολα βήματα:1. Εξαγωγή του δοντιού2. Κονιορτοποίηση και διαλογή3. Καθαρισμός των σωματιδίων της οδοντίνης4. Τοποθέτηση μοσχεύματοςΜε την Smart Dentin GrinderTM και μερικά

σύντομα βήματα, εύκολα μεταμορφώνεται τοεξαγόμενο δόντι σε σωματίδια οδοντίνης κα-θαρά από βακτήρια, έτοιμα προς μεταμόσχευ-ση. Συνολικά η διαδικασία διαρκεί 15 λεπτά.Χρήση• Αποκατάσταση οστικών απωλειών, π.χ. στοσημείο της εξαγωγής• Σταθεροποίηση εμφυτευμάτων• Αύξηση φατνιακής ακρολοφίας• GBR (ελεγχόμενη οστική αναγέννηση)Σημείωση: Τα δόντια που είναι ενδοδοντικάθεραπευμένα δεν είναι κατάλληλα προς χρή-ση.Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτεστην εταιρεία Τσαπράζης Ιωάννης ΑΕτηλ: 210-7716416 ή στο website: www.tsaprazis.gr

Kometa Bio. Smart Dentin GrinderTM

Διαδικασία Μηχανικής Ιστών στα Οστικά Μοσχεύματα

Το μη αλκοολούχο στοματικό διάλυμαCervitec Liquid από την Ivoclar Viva-dent βοηθά στην αναστολή της ανάπτυ-ξης των βακτηρίων και έχει ευχάριστηγεύση.

Το έτοιμο προς χρήση, αντιμικροβιακό στομα-τικό διάλυμα Cervitec Liquid από την IvoclarVivadent συμβάλλει στον αποτελεσματικόέλεγχο των βακτηρίων: Περιέχει 0,1% χλωρε-ξιδίνη, ξυλιτόλη και αιθέριο έλαιο. Επιπλέον,το Cervitec Liquid είναι μη αλκοολούχο και συ-νεπώς κατάλληλο για ευαίσθητα άτομα πουπρέπει να αποφεύγουν το αλκοόλ για λόγουςπου έχουν να κάνουν με το γήρας, υπαγο-ρεύονται από πολιτιστικούς και θρησκευτικούςπεριορισμούς ή σχετίζονται με την υγεία. Ένααπό τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του CervitecLiquid είναι η ευχάριστη γεύση του, η οποίασυμβάλλει στη συστηματική χρήση του προ-ϊόντος. Η ευχάριστη γεύση ενθαρρύνει τις στο-ματικές πλύσεις με το προϊόν και μάλιστα χωρίςνα απαιτείται άμεσο ξέπλυμα του στόματος με-τά την εφαρμογή του. Αυτό έχει ως αποτέλε-σμα όλες οι δραστικές ουσίες που περιέχονταιστο στοματικό διάλυμα να έχουν τον απαιτού-μενο χρόνο για να δράσουν.Κατάλληλο για πολλές χρήσειςΗ στοματική έκπλυση είναι ιδιαίτερα κατάλλη-λη ως παράλληλη φροντίδα για την πρόληψηφλεγμονών στα ούλα, τον βλεννογόνο και τουςπεριοδοντικούς ιστούς, και λοιμώξεων στηστοματική κοιλότητα. Επιπλέον, το CervitecLiquid αποδεικνύεται αποτελεσματικό πριν καιμετά τις εμφυτευματικές και περιοδοντικέςεπεμβάσεις καθώς και στην οδοντιατρική καιορθοδοντική χειρουργική. Εξίσου σημαντικήείναι και η συμβολή του στις περιπτώσεις υψη-λού κινδύνου εμφάνισης τερηδόνας, κακήςστοματικής υγιεινής ή δυσοσμίας του στόματος(χαλίτωση). Το Cervitec Liquid συνιστάται σταοδοντιατρεία προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυ-νος από τις συσκευασίες αεροζόλ.

Στοματικό διάλυμαμε ευχάριστη γεύση

BHMA112 17/10/2016 12:22 μ.μ. Page 42

LightWalker

Πατρ. Ιωακείμ 3 • Ν. Ερυθραία 146 71 Τηλ.: 210 6251547 • Fax: 210 6254856e-mail:fotodieg@otenet.gr • www.fotodiegersi.gr

Η Τελειότητα στη Laser Οδοντιατρική

Το μοναδικό μηχάνημα που ενσωματώνει δύο Laser Er:YAG & Nd:YAG για βέλτιστα κλινικά αποτελέσματα

Παρασκευή κοιλοτήτων όλων των ομάδων

TwinLight® ενδοδοντικές και περιοδοντολογικές θεραπείες

Εμφυτευματολογία

Χειρουργική μαλακών ιστών

TwinLight® θεραπείες περιεμφυτευματίτιδων

Καθαρισμός ριζικών σωλήνων από smear layer

Μείωση μικροβιακού φορτίου

TouchWhite® Laser Λεύκανση χωρίς ευαισθησίες

Low Level Laser θεραπείες

NightLase® Θεραπεία Ροχαλητού και άπνοιας

Αισθητικές εφαρμογές

Aπεριόριστες Εφαρμογές

LightWalker ST-Er:YAG 2940nm

Φως στη Laser Οδοντιατρική

Διεθνή σεμινάρια workshops στην Laser Οδοντιατρική

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣΠΕΡΙΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ

Τεχνολογία που παρέχει αποτελεσματικότητακαι ασφάλεια στις θεραπείες σας

Ταχύτητα αποκοπής σκληρών ιστών μεγαλύτερητου τροχού

Το ιδανικό Laser για παρασκευή

κοιλοτήτων και χειρουργική στόματος

Ξεκινήσαμε την εκπαίδευση στα Laser και συνεχίζουμε. Συνεργασία με τη Laser & Health Academy και AALZ. Κλινική εκπαίδευση στο ιατρείο σας και συνεχής υποστήριξηκαι αναβάθμιση της laser εκπαίδευσης σας με νέα πρωτόκολλα και θεραπείες.

Οθόνη αφής με εύκολο μενού και οδηγίεςστα ελληνικά

Εγκατεστημένα πρωτόκολλα και θεραπείες

Aφαίρεση σπίλου

Aποτρίχωση Ανόρθωση άνω χείλους

Ευρυαγγείες

BHMA112 17/10/2016 12:22 μ.μ. Page 43

KAI 2D KAI 3D CONE BEAMORTHOPHOS SL

CEREC CAD/CAM... σύνδεση με ...

VOLUME 5x5.5, 8x8, 11x10

NE

ME

KAI 2D KAI 3D CONύ δ ...ύνδεση με ...

KAI 2D KAI 3D CON

VOLUM

ΙNTEGO

Έφτασε το μηχάνημα που ξεπερνά κάθε προσδοκία!!

Έμφασηστην υγιεινή

Tεχνολογία +Γερμανική Ποιότητα

Η Δύναμη της Ανανέωσης

ME KOΡΥΦΑΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ & ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΗ ΤΙΜΗαπό €250 τον μήνα!

Αθήνα: Φειδιππίδου 32 & Τετραπόλεως, τηλ.: 210 7488 333Θεσσαλονίκη: Τέλογλου 7, τηλ.: 231096 0441 • Χανιά: Ακρωτηρίου 70, τηλ.: 28210 94637

www.dentica.gr

Service stations σε όλη την Ελλάδα

Μικροσκόπιο

Εγκαινιάζοντας ένα νέοπρότυπο στηνοδοντιατρική φροντίδα.

ΦωτισμόςLED

Aποχρωματισμένοοπτικό σύστημα

«Γαλιλαίος»

EργονομικόΚΙΤ

επέκτασης«Λεπτού Λαιμού»

Έξυπνηεπιλογή για κάθε

επαγγελματίαοδοντίατρο

ΣύστημαεστίασηςNuVar™

Όλες οι θεραπείες στην πιο μικρή συσκευή της αγοράς.

Η επιτυχία στο ιατρείο σαςπαίρνει πλέον

ες διαστάσεις!!

94637

ζοντας ένα νέοστηνρική φροντίδα.

ΦωτισμόςLED

Aποχρωματισμένοοπτικό σύστημα

«Γαλιλαίος»

EργονομικόΚΙΤ

επέκτασηςΛεπτού Λαιμού»

Έξυπνηεπιλογή για κάθε

επαγγελματίαοδοντίατρο

ύστηματίασης

uVar™ Aυτο-λιπαινόμενεςαρθρώσεις

Επισκευθείτε μας

στo 36o ΠΟΣ10-12 ΝOEΜΒΡΙΟΥ 2016ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

BHMA112 17/10/2016 12:22 μ.μ. Page 44