غچهل حديث نبویبرای خانواده ها

تهيه و ترتيب:قريب الله مطيع

برای خانواده هاصچهل حدیث نبویعنوان کتاب:قریب الله مطیعتهیه و ترتیب:

حدیث و سنت – متون حدیث – احادیثموضوع:نبوی

اول )دیجیتال(نوبت انتشار:

1436شمس--ی، 1394آب--ان )عق--رب( تاریخ انتشار:هجری

www.aqeedeh.comسایت عقیده منبع:

این کتاب از سایت کتابخانۀ) عقیدهدانلود شده است.www.aqeedeh.com

book@aqeedeh.comایمیل:

سایت های مجموعۀ) موحدینwww.mowahedin.comwww.videofarsi.comwww.zekr.tvwww.mowahed.com

www.aqeedeh.comwww.islamtxt.comwww.shabnam.ccwww.sadaislam.com

contact@mowahedin.com

بسم الله الرحمن الرحیممطالبفهرست

أ.........................................فهرست مطالب1....................................................مقدمه

3.بشارت دادن و مباركباد گفتن طفل به والدينش آذان در گوش راسDDت و اقDDامت گفتن درگDDوش چپ

3......................................................نوزاد4...........ماليدن خرماى جويده شده به كام كودک

4...............................تراشيدن موى سر نوزاد5..........................................نامگذارى نوزاد

6......................................دادن عقيقۀ) نوزاد7........................................ختنه كردن نوزاد

.اولين كلمۀ) كه بايد به كودكان تعليم داده شود . .7 مسئوليت پدران و مادران در قبDال بنDاى اعتقDادى

8...................................................كودكان8............وجوب عدالت و مساوات ميان فرزندان

8.................................مژده براى دختر داران9.................................پاداش سرپرستى يتيم

9...............................امركردن اطفال به نماز آويزان كDDردن شDDالق در مDDنزل بDDه خDDاطر تDDربيت و

10.......................................انضباط خانواده10....................بايد به ادب فرزندان توجه شود

11.......................ميانه روى در محبت فرزندان11....................................شفقت بر كودكان

12........فرزندان را از همنشينان بد دور نگهداريد12.............................خانه هایان را وقايه كنيد

برایغچهل حدیث نبویبخانواده ها

13............................حفاظت كودكان در شب13..................عادت دادن اطفال به روزه گرفتن

14............آموختن آداب طعام خوردن به كودكان.دروغ گفتن به كودكان آموختن دروغ به آن هاست .

1516...................................آداب اجازه خواستن

16........................................آداب سالم دادن17........................بر فرزندانتان دعاى بد نكنيد

يگانDDه يDDار و مDDددگار و مشكل گشDDا اللDDه سDDبحانه و17............................................تعالى است

.فرزندان بايد از حقوق همسايگان آگاه شوند . .1819................فضيلت نفقه و مصرف بر خانواده

19....كودكان را از خصلت هاى زشت بر حذر داريد20.........فضيلت صبر و شكيبايى در مردن فرزند

21..............هر مسلمان مسؤليتى به دوش دارد22......................فرزند نيک صدقۀ) جاريه است

پسران بايد بDه مDرد صDفتى و بردبDارى عDادت داده22....................................................شوند

23........آگاه ساختن فرزندان از حقوق پدر و مادر

مقدمه-ا الم على نبين الة والس-- الحم-د لل-ه رب الع-المين، والص--

حابهجمحم--د --ه وأص-- المبع--وث رحم--ة للع--المين، وعلى آلومن دعا بدعوته إلى يوم الدين.

أما بعد: دین اسالم در ق--دم اول خ--انواده را مس--ئول فط--رت سلیم کودکان شمرده است و مصدر هرگونه انحراف و گم--راهى را قب--ل از هم--ه پ--دران و م--ادران و آنع--ده مربیانى که قائم مقام آنان هستند دانس--ته اس--ت، زی--را کودک با فطرت پاک و سلیم وارد این جهان می ش--ود و این که می گوییم )خ--انواده مس--لمان( ب--دیهى اس--ت ک--ه مقصود و مرام ما خانواده اى است که شریعت و قانون

را در هم---ه ابع---اد زندگی ش---انأالهى و رض---امندی او مراعات می نمایند پس طفلى ک--ه درچ--نین فض--ا ب--زرگ می شود بدون تردید مسلمان صالح و خیراندیش به ب--ار خواهد آمد چون از حرکات و سکنات پدر و م--ادر مت--أثر شده و آن--ان را تقلی--د می نمای--د. بن--اء مس--ئولیت ب--زرگ بدوش والدین است تا جگر گوشه هایش--ان را از زی--ان و خسران و آتشی که در انتظار هر انسان بی ایمان است

نگهدارند. این مسئولیت در عصر حاضر اهمیت بیشتر دارد زیرا بعض--ى ازعناص--ر زن--دگی اجتم--اعی ک--ه خ--ارج م--نزل و مسجد اس--ت اک--ثرا مواف--ق و م--وازى ب--ا اه--داف تربی--ه اسالمی نبوده نتیجه بد و ن--اگوار را بب--ار می آورد مانن--د: رادی---و، تلفزی---ون، افالم، کانال ه---ای فض---ائی، س---ینما، مجله های هرزه و فاسد و قصه و حکایات دور از حیاء و گستاخانه و خیالى و بیه--وده ک--ه ش--اید روزى در اختی--ار کودکان ق--رار گ--یرد. پس اگ--ر پ--دران و م--ادران بی--دار و

هوشیار و آگاه از اح--وال فرزندان ش--ان خ--ارج از م--نزل نباشند، نمی توانند فرزندان ش--ان را از چنگ--ال ش--یاطین انس و جن نج----ات دهن----د و روزى در ورط----ه گ----اهى قرارخواهند گرفتند که بیرون آوردن آنه--ا ک--ارى دش--وار

خواهد بود. راجاین مجموعه اى گرانبها از احادیث رس--ول اک--رم

جم--ع آورى نم--وده تق--دیم وال--دینأبع--د از توفی--ق الله-- عالیقدر می کنم تا سرمشق واندرزى ب--رای خ--انواده ه--ا باشد تا اطف--ال خ--ویش را بس--وى تربی--ه ع--الى و اخالق نیک سوق داده، از آنها افراد سالم و س--ودمند ک--ه هم--ه

وروشج و پی--امبرش أکردار آنان موافق با فرامین اللهپیشگامان صدر اسالم باشد به جامعه تقدیم نمایند.

به آرزوی موفقیت خانواده ها در راه رضامندی وخوشنودی آفریدگار جهانیان

ھ١٤٢٧مدینۀ) منوره

بشارت دادن و مباركباد گفتن طفل بهوالدينش

يى﴿می فرماید: أ الله مه ي رك بغلم ا نبش ا إن ح�يزكري ۥ ح� ﴾ٱ.[7]مریم:

ای زکریا! ما تو را به پسرى که نامش یح--یى اس--ت».«مژده می دهیم

ه﴿همچن--ان می فرمای--د: لل يم إن --ة يم ملئك ق--الت ٱإ ح� ح ٱ حيم ن م ى يح عيس-- مس-- مه ه رك بكلم م ح�يبش-- ح� ٱ ح ٱ ح� ٱ ح� ]آل ﴾ة

.[45عمران: فرشتگان گفتند: اى مریم! الله تو را ب--ه کلمه اى از»

ج--انب خ--ود بش--ارت مى ده--د ک--ه ن--ام او مس--یح اس--ت.«عیسى فرزند مریم

را بش--ارت† که پیامبرانأپس با تأسى به مالئکۀ  الله فرزند داده اند باید ب--ه وال-دین بش--ارت و ته-نئت مهم--ان جدی---د داده ش---ود زی---را دین اس---الم هیچ مناس---بتى را نگذاشته اس--ت مگ--ر اینک--ه پ--یروانش را ب--ه هم--دردى و همبستگى درهم--ه برنامه ه--اى خوش--ى وغم ام--ر نک--رده

باشد تا بناى جامعه اسالمی قوی و پایدار باقی بماند.

آذان در گوش راست و اقامت گفتندرگوش چپ نوزاد

ج - عن أبي راف--ع عن أبي--ه ق--ال: »رأيت رس--ول الل--ه۱-----ه فاطم-----ة أذن في أذن الحس-----ن بن علي حين ولدت

.(1)بالصالة« و١٠٧/ ۵(, و الترم--ذی ٥١٠۵, و اب-و داود ) ٩/ ٦- مس-ند احم--د 1

گفت: این حدیث صحیح است.

ل روایت است که: هنگامیکه فاطمه--س»از ابی رافع در گوش---ش آذانج را تول---د ک---رد آنحض---رت سحسن

فرمودند قسمیکه براى نماز آذان گفته می شود«. در گوش راست نوزاد آذان و در/وعمر بن عبدالعزیز.(1)چپش اقامت می گفت

کماليدن خرماى جويده شده به كام كود--د لي غالمسعن أبي موس--ى األش--عري -2 ق--ال: »ول

فسماه إبراهيم فحنكه بتم--رة و دع--ا ل--هجفأتيت به النبي .(2)بالبركة و دفعه«

روایت اس--ت ک--ه فرم--ود:س»ازابی موسى األشعرى خداوند برایم فرزندى عطا نم-ود، او را ن-زد رس-ول الله

ب--ردم، ن--امش را اب--راهیم نهادن--د س--پس خرم--اى راج جویدند و بر دهنش گذاشتند و برایش دعاى خیر کرده و

دوباره بدستم دادند«.

تراشيدن موى سر نوزادنج ق--ال: »ع--ق رس--ول الل--ه س- عن علي3 عن الحس--

عره --ة ش-- بشاة و قال يا فاطمة احلقي رأسه وتصدقي بزن.(3)فضة قال فوزنته فكان وزنه درهما أو بعض درهم«

ج روایت است که فرمودن-د: رس--ول الل--ه س»از على گوس--فندى را عقیق--ه دادن--د و فرمودن--د: اىساز حسن

فاطمه! سرش را بتراش و به ان--داز وزن م--ویش نق--ره ( و در شرح الس--نة٧٩٨۵- نزد عبد الرزاق در مصنف- شمار ) 1

.٧٣/ ١١از بغوی - متفق علیه.2

.7960-صحیح الجامع الصغیر4/237-حاکم1656- ترمذی3

5فهرست مطالب فرمودند مویش را وزن نمودم که ب-هسصدقه کن، علی

انداز درهم یا مقدارى از درهم وزن داشت«. قال: »نهى رس--ول الل--ه ص--لى الل--هب- عن ابن عمر4

.(1)عليه وسلم عن القزع« روایت است که فرم--ود: رس--ول اللهب»از ابن عمر

از قزع منع نموده اند«. یعنی قسمتی از م--وی س--ر راجتراشیدن و قسمتی را گذاشتن.

نامگذارى نوزاد : إن أحب أس--مائكمج ق--ال: ق--ال س- »عن ابن عمر5

.(2)إلى الله عبد الله وعبد الرحمن« روایت اس--ت ک-ه فرمودن-د:ب»از عب-د الل-ه بن عمر

فرمودن--د: خوش آین-دترین نام هاىت--ان ن-زدجرسول الل--ه خداوند عبدالله و عبدالرحمن است«.

اس6 يتف--اءل ج »ك--ان رس--ول الله ق-ال: ب- عن ابن عبر ويعجبه االسم الحسن« .(3)وال يتطي

روایت است که فرمود: رسول الل--هب»از ابن عباس فال نیک می گرفتند و بدفالى )بدش--گونی( نمی کردن--دج

و نام خوب را می پسندیدند«.رج- عن عائشة رضي الله عنه--ا: »أن الن--بي ٧ ك--ان يغي

.(4)االسم القبيح« ج روایت اس--ت ک-ه فرمودن-د: آنحض--رت ل»ازعائشه

نام قبیح را به نام خوب عوض می نمودند«.

دادن عقيقۀ) نوزاد- متفق علیه.1.2/1229 ابن ماجه3/1682- مسلم2.1/257- مسند احمد3.8/128- ترمذی4

برایغچهل حدیث نبوی6خانواده ها

- عن أم ك--رز الكعبي--ة رض--ي الل--ه عنه--ا أنه--ا س--ألت٨ رسول الل-ه ص-لى الل-ه علي-ه وس-لم عن العقيق-ة، فق-ال: »عن الغالم شاتان وعن األنثى واح--دة وال يض--ركم ذكران--ا

.(1)كن أم إناثا« »از ام کرز الکعبیه روایت است که او از رسول الل--ه

در بارۀ  عقیقه پرسید، فرمودند: از پسر دو گوسفند وج از دختر یک گوسفند ذبح شود، نر باشد یا ماده زیانی به

شما ندارد«. :ج ق--ال: »ق--ال رس--ول الل--ه س- عن سمرة بن جندب٩

ابع و يس--مى --وم الس-- --ه ي --ذبح عن --ه ي الغالم م--رتهن بعقيقت.(2)ويحلق رأسه«

جروایت است که رسول الله س»از سمرة بن جندب عقیق--ۀ  خ--ود اس--ت در روز(3)فرمودن--د: پس--ر گروگ--ان

هفتم برایش ذبح شود و نامگذارى کنند و سرش ت--راششود«.

ختنه كردن نوزاد ق--ال: »خمس منج عن النبي سعن أبي هريره--- 10

--ف الفط--رة: الخت--ان، واالس--تحداد، وتقليم األظف--ار، ونتارب« .(4)اإلبط، وقص الش

/3- ابوداوود1 صحیح گفته و ام--ام4/238-مستدرک حاکم262 ذهبی با او موافق است.

و گفت5/113 – ترمذی 3/260 - ابوداوود 7 /5- مسند احمد2این حدیث صحیح است.

- از علم--اء در تفس--یر این جمل--ه )پس--ر گروگ--ان عقیق--ه خ--ود3 است( روایات زیاد است لیکن بهترین تفسیر آن است که اگ--ر نوزاد در طفلى بمیرد و از وى عقیقه داده نش--ود وال--دینش از شفاعت او در روز قیامت محروم می گردن--د. ش--رح الس--نة از

(.٦٨/ ١١بغوى )- متفق علیه.4

7فهرست مطالب ج روایت ش--ده ک--ه رس--ول الل--ه س»از ابی هری--ره

فرمودن--د: پنج خص--لت اس--ت ک--ه از فط--رت ب--ه ش--مار می رود: ختنه ک--ردن، تراش--یدن م--وی زیرن--اف، گ--رفتن

ناخن ها، کندن موی زیر بغل و کوتاه نمودن بروت«.

اولين كلمۀ) كه بايد به كودكان تعليم دادهشود

ق--ال: »افتح--واج- عن عبدالله ابن عباس عن النبي ١١ على ص--بيانكم أول كلم--ة بال إل--ه إال الل--ه، ولقن--وهم عن--د

.(1)الموت الإله إال الله« ج روایت شده که رسول الله ب»از عبدالله بن عباس

فرمودن--د: »اولین کلم--ه را ک--ه ب--ه کودکان ت--ان تعلیم می دهید به ال إله إال الله آغاز کنید و هنگام مردن ال إل--ه

إال الله را به آنان تلقین کنید«.

مسئوليت پدران و مادران در قبال بناىاعتقادى كودكان

ما منج قال: »قال رسول الله س- عن أبي هريرة١٢رانه أو --ه أوينص-- مولود إال يولد على الفط--رة ف--أبواه يهودان

.(2)يمجسانه« ج روایت ش--ده ک--ه رس--ول الل--ه س»از ابی هری--ره

فرمودن---د: هیچ ن---وزادى نیس---ت مگراینک---ه برفط---رت )اسالم( متولد می شود ولى پدر و مادرش او را یه--ودى

یا نصرانى یا مجوسى می گردانند«.

.18/166- شعب االیمان بیهقی 1.1359- بخاری2

برایغچهل حدیث نبوی8خانواده ها

وجوب عدالت و مساوات ميان فرزندانير رض--ي الل--ه عنهم--ا:١٣ عمان بن بش-- - و في حديث الن

قوا الله واعدلو بين أوالدكم«: جلله قال رسول ا .(1)»فات آمده است که رسولب»به روایت ازنعمان بن بشیر

فرمودند: از خداوند بترسید و میان فرزندان خودجالله عدالت کنید«.

مژده براى دختر داران - عن أبي سعيد الخدري رضي الله عنه ق--ال: »ق--ال14

--ات أو ثالث أخ--وات أوجرسول الله : من ك--ان ل--ه ثالث بن--ه قى الل--ه فيهن فل حبتهن وات ن ص-- --ان فأحس-- --ان أو أخت ابنت

ة« .(2)الجن روایت است که: رسول اللهس »از ابی سعید الخدرى

فرمودند: کسى که سه دختر یا سه خواهر، یا دودخترج ی--ا دو خ--واهر داش--ته باش--د )سرپرس--تى آنه--ا را ب--دوش داشته باشد( س--پس ب--ا آنه--ا ب--ه خ--وبى روی--ه و برخ--ورد نم--وده و ب--ر آنه--ا ص--بر ک--رد و از خداون--د در م--ورد آنه--ا

ترسید، وارد بهشت خواهد شد«.

پاداش سرپرستى يتيم - عن سهل رضي الله عنه قال: »ق--ال رس--ول الل--ه15

ابةج ب ار بالس-- --ة هك--ذا وأش-- --تيم في الجن --ا وكاف--ل الي : أنج بينهم« .(3)والوسطى وفر

- متفق علیه.1.7/150- ترمذی3/42 مسند احمد121- ابوداوود2.2/375-مسند احمد5304- بخاری 3

9فهرست مطالب فرمودن--د:ج روایت است که رسول الله س»از سهل

»من و سرپرست یتیم، اینگون--ه در بهش--ت می باش--یم و اشاره به انگشت شهادت و وس--طى اش نم--وده آن--دو را

از هم دور گرفتند«.

امركردن اطفال به نمازه--﴿ می فرمای--د: أالله- عل طب لوة و لص-- --ك ب ل م أ ا�و ح� ح� ح� ٱ ٱ ح� ح� �� ﴾ح

.[132]طه: »وخ--انواده ات را ب--ه نم--از فرم--ان ده و خ--ود ب--ر آن

شکیبا باش«. »قال: - عن عمرو بن شعيب عن أبيه عن جده قال16

نينجرسول الله بع س-- مروا أوالدكم بالصالة وهم أبناء س--ق---وا بينهم في ر وفر ---اء عش--- ربوهم عليه---ا وهم أبن واض---

.(1)المضاجع« روایتش»از عم--رو بن ش--عیب از پ--درش از جدش--

»فرزن--دان تان را در فرمودن--د:جاست که رس--ول الل--ه هفت سالگى به نماز امر نمایید و در ده سالگى آنها را به

خاطر ترک نماز بزنید و خوابگاه شان را جدا کنید«.

آويزان كردن شالق در منزل به خاطرتربيت و انضباط خانواده

»قال رسول: - عن ابن عباس رضي الله عنهما قال17ه لهمجالل--ه --راه أه--ل البيت، فإن وط حيث ي ق--وا الس-- عل.(2)أدب«

.1/197-مستدرک حاکم1/334- ابوداوود2/187- مسند احمد1 ( و هیثمی گفت: اس--ناد آن٩٢/ ٣- ن--زد ط--برانی در الکب--یر ) 2

حسن است.

برایغچهل حدیث نبوی10خانواده ها

ج روایت اس--ت ک--ه رس--ول الل--ه ب»از ابن عباس-- فرمودند: شالق را چنان آویزان کنید که همه اه--ل خان--ه

آن را ببینند، زیرا این کار برای آنان ادب است«.

بايد به ادب فرزندان توجه شود »ق--ال رس--ول الله: قالس- عن جابر بن بن سمرة18

جل ولده خير من أن يتصدق بصاع«ج ؤدب الر .(1)ألن ي ج روایت است ک--ه رس--ول اللهساز جابر بن سمره

فرموده اند: »تعلیم دادن م--رد ب--ه فرزن--دش به--تر از ایناست که یک صاع )پیمانه( را صدقه دهد«.

ميانه روى در محبت فرزندان--﴿الل--ه تع--الى می فرمای--د: ن ف --دك ل وأ ولك م--ا أ إن� ة ح� ح� ح� ح� ﴾ح�

.[15]التغابن: »جزاین نیست که ام--وال و اوالد ت--ان فتن--ه اى ب--راى

شما هستند«. »ال ج- عن أنس رض--ي الل--ه عن--ه ق--ال: ق--ال الن--بي ١٩

--ه من وال--ده و ول--ده --ون أحب إلي ى أك --ؤمن أح--دكم حت ياس أجمعين« .(2)والن

فرمودن-د:ج روایت شده که رس-ول الل--ه س»از انس ایمان یکی از شما کامل نمی شود تا آنکه مرا بیش--تر از

پدر و فرزند و همه مردم دوست نداشته باشد«.

شفقت بر كودكان

.4/263-مستدرک حاکم6/83 - ترمذی5/96- مسند احمد1- متفق علیه.2

11فهرست مطالب - عن عائشة رضي الله عنها قالت: »قدم ن--اس من20

بيانكم؟!جاألعراب على رسول الل--ه ل--ون ص-- فق--الوا: أتقبل! فق--ال رس--ول الل--ه ا والله ما نقب فقال: نعم. فقالوا: لكن

حمة!«ج .(1): أو أملك إن كان الله نزع من قلوبكم الر روایت اس--ت ک--ه فرمودن--د: گ--روهى ازل»از عایشه

آم--ده گفتن--د: آی--اجمردمان بادیه نشین نزد رسول الل--ه فرمودن-د:جکودکان ت-ان را بوس-ه می کنی-د؟ آنحض--رت

بلى، آنها گفتند: لیکن ما والله نمى بوسیم، رس--ول الل--ه فرمودن--د: من چ--ه ک--ارى ک--رده می ت--وانم آنگ--اه ک--هج

از دل شما رحمت را بیرون کرده باشد«. أخداوند

فرزندان را از همنشينان بد دورنگهداريد

ق--ال:جعن الن--بي سأبي موس--ى األش--عري - عن21وء كحام--ل الح والجليس الس--- م--ا مث--ل الجليس الص-- »إن المسك ونافخ الكير فحامل المسك إما أن يحذيك وإما أنبة ون--افخ الك--ير إم--ا أن تبتاع منه وإما أن تجد منه ريحا طي

.(2)يحرق ثيابك وإما أن تجد ريحا خبيثة« روایت است که آنحضرتس»از ابى موسى األشعرى

فرمودند: مثال همنش--ین خ-وب و همنش--ین ب--د مانن--دج صاحب مش--ک و ک-وره گر )دمه گ--ر، کس--ی ک-ه در ک--ورۀ  آهنگری می دمد( است، صاحب مشک ی--ا ب--رایت مش--ک می دهد و یا از وى خری--دارى می ک--نی و ی--ا اینک--ه از وی ب---وى خ---وش می ی---ابى، ام---ا ک---وره گر ی---ا لباس---ت را

می سوزاند و یا بوى بد او به مشامت می رسد«.

خانه هایان را وقايه كنيد- متفق علیه.1- متفق علیه.2

برایغچهل حدیث نبوی12خانواده ها

أن--ه ق--ال: »غطواج عن رس--ول الل--ه س- عن ج--ابر22راج ف--إن قاء وأغلقوا الباب وأطفئوا الس-- اإلناء و أوكوا السيطان ال يحل سقاء وال يفتح بابا وال يكشف إناء فإن لم الش يجد أحدكم إال أن يعرض على إنائه عودا و يذكر اسم الل--ه

.(1)فليفعل فإن الفويسقة تضرم على أهل البيت بيتهم« فرمودن--د:ج روایت شده که رسول الل--ه س»از جابر

ظرف را بپوشید و دهن مشک آب را ببندید و دروازه را بس--ته کنی--د و چ--راغ را خ--اموش کنی--د، زی--را ش--یطان سرمشک آب را باز نمی کند و دروازه اى را ب--از نمی کن--دو سر ظ--رفى را ب--از نمى نمای--د و اگ--ر کس--ى از ش--ما - چ--یزى- نی--افت ک--ه ب--ر ظ--رفش بگ--ذارد پس چ--وبی را گذاشته و اسم الله را -بسم الله- را ی--اد ک--رده این ک--ار را حتما بکند، زیرا م--وش ب--ر اه--ل خان--ه، خان--ۀ  ش--ان را

آتش می زند«.

حفاظت كودكان در شب جقال: »ق--ال رس--ول الل--ه س- عن جابر بن عبدالله٢٣

بيانكم ف---إن يتم فكفوا ص--- ---ل أو أمس--- إذا ك---ان جنح اللير حينئذ ف---إذا ذهب س---اعة من اللي---ل ياطين تنتش--- الش---

.(2)فخلوهم« روایت شده است ک--ه پی--امبرس»از جابر بن عبدالله

فرمودند: هرگ--اه ش--ب ف--را رس--ید کودکانت--ان راجخدا جلوگیرى کنید - با خود نگهدارید - زی--را ش--یاطین در آن وقت منتش---ر می ش---وند، و هرگ---اه مق---دارى از ش---ب

گذشت آنها را بگذارید«.

.3/355-مسند احمد3/1594- صحیح مسلم1- متفق علیه.2

13فهرست مطالبعادت دادن اطفال به روزه گرفتن

ل24 ع بنت معوذ رضي الله عنها قالت: أرس-- بي - عن الربحجالن--بي وراء إلى ق--رى األنص--ار: »من أص-- غ--داة عاش--

م. ق--الت: ة يومه ومن أصبح صائما فليص-- مفطرا فليتم بقي--ة من عب بياننا ونجع--ل لهم الل وم ص-- ا نصومه بع--د و نص-- فكنى --اه ذاك حت العهن ف--إذا بكى أح--دهم على الطع--ام أعطين

.(1)يكون عند اإلفطار« روایت است که فرمود: رس--ولل»از ربیع بنت معوذ

صبح روز عاش--ورا کس--ی را ب--ه قریه ه--اى انص--ارجالله فرستادند که بگوید:

»کسی که ص--بح خ--ورده اس--ت، باقیمان--دۀ  روزش را روزه بگیرد، و کسی که ب--ه نیت روزه برخاس--ته اس--ت،

روزه خودرا ادامه بدهد. ربیع فرمود: بعد از این واقعه روز )عاش--ورا( را روزه می گرف--تیم، و اطف--ال خ--ود را هم ب--ه روزه گ--رفتن وا می داش--تیم، و برآنه--ا بازیچه ه--اى از پش--م آم--اده ک--رده بودیم تا اگر کدامی از آنها به سبب طعام گریه می ک--رد ب---ا آن بازیچ---ه ت---ا هنگ---ام افط---ار وى را مش---غول

می ساختیم«. * این حدیث رد بر کسانی است که فرزندان ش--ان را تا سن جوانی از روزه گرفتن بازمی دارن--د ب--ه این گم--ان که درنموى آنها خلل وارد خواهد کرد درحالی ک--ه همین کودکان ص--در اس--الم بودن--د ک--ه در ج--وانی ب--ا بازوه--اى آهنین ش---ان اس---الم را درش---رق و غ---رب جه---ان پخش

نمودند.

آموختن آداب طعام خوردن به كودكان

- متفق علیه.1

برایغچهل حدیث نبوی14خانواده ها

لمة25 ق--ال: كنت في حج--رس- عن عم--ر بن أبي س--حفة فق--ال لي:جرسول الله وكانت يدي تطيش في الص--

.(1)»يا غالم سم الله و كل بيمينك و كل مما يليك« روایت ش--ده ک--ه فرم--ود:ساز عم--ر بن ابى س--لمه

ب--ودمجهنگ--ام ک--ودکى روزى ب--ر زان--وى رس--ول الل--ه )دروقت ن----ان خوردن( دس----تم درگوش----ه هاى کاس----ه

به من فرمودند: اى پسر بس--مجمی گشت، رسول الله الله بگو و با دست راست بخور و از پیشرویت بخور.

دروغ گفتن به كودكان آموختن دروغ بهآن هاست

--رة26 ه ق--ال:ج عن رس--ول الل--ه س- عن أبي هري أن.(2)»من قال لصبي تعال هاك ثم لم يعطه فهي كذبة«

روایت اس--ت ک-ه فرم--ود: رس--ولس»از ابى هری--ره فرمودند: کس--یکه ب--ه ک--ودکى بگوی--د بی--ا - این راجالله

بگیر- سپس چیزى به او نداد پس این دروغ است«. »إنج قال: ق--ال رس--ول الل--ه س- عن ابن مسعود27

ة وإن --ر يه--دي إلى الجن دق يه--دي إلى ال--بر وإن الب الص----ذب ديقا، وإن الك --د الل--ه ص-- ى يكتب عن دق حت جل ليص-- الرار، و إن الرجل يهدي إلى الفجور وإن الفجور يهدي إلى الن

.(3)ليكذب حتى يكتب عند الله كذابا« ج روایت اس--ت ک--ه رس--ول الل--ه س»از ابن مس--عود

فرمودن--د راس--تى ب--ه س--وى نیکى رهنم--ایى می کن--د و نیکویى به س--وى بهش--ت، همان--ا ش--خص ب--ه راس-تگویى خود ادامه می دهد ت--ا اینک--ه ن--زد خداون--د متع--ال ص--دیق )راس--تگو( نوش--ته می ش--ود، و دروغ ب--ه س--وى ب--دکارى

- متفق علیه.1 عراقی فرموده رجالش همه ثقه اند.2/452- مسند احمد 2- متفق علیه.3

15فهرست مطالب رهبرى می کند و ب--دکارى ب--ه س--وى دوزخ. و ش--خص ت--ا جایى دروغ می گوید تا اینکه نزد خداوند کاذب و دروغگو

نوشته می شود«.

آداب اجازه خواستن28 أنه قال: »قال رس--ولس- عن أبي موسى األشعري.(1)اإلستئذان ثالث: فإن اذن لك، و إال فارجع« جالله

روایت اس--ت ک--ه رس--ولس»از ابى موسى األشعرى فرمودند: اجازه خواس--تن ت--ا س--ه ب--ار ج--واز دارد جالله

پس اگر ب--رایت اج--ازه داده ش--د، داخ--ل ش--و ورن--ه ب--ازگرد«.

روایت است که فرمود: مردس»از جابر بن عبد الله بخاطر داخل شدن از پسر، برادر، خ--واهر، پ--در و م--ادر

.(2)خود اجازه می خواهد هرچند کهنسال باشد«

آداب سالم دادنلمج عن الن---بي س- عن أبي هري---رة29 ق---ال: »يس---

--ير و الم--ار على القاع--د و القلي--ل على غير على الكب الص--.(3)الكثير«

ج روایت اس--ت ک--ه رس--ول الل--ه س»از ابى هری--ره فرمودند: خورد سال بر بزرگ، رونده برنشسته و افراد

کم بر بسیار سالم نمایند«.

بر فرزندانتان دعاى بد نكنيد

- متفق علیه.1.1062- األدب المفرد از بخاری2- متفق علیه.3

برایغچهل حدیث نبوی16خانواده ها

- عن أبي هريرة رضي الله عن--ه ق--ال: ق--ال رس--ول30: دع--وةجالل--ه ك فيهن تجابات، ال ش-- »ثالث دع--وات مس--

.(1)المظلوم، و دعوة المسافر، ودعوة الوالد على ولده« روایت شده است که رس--ول الل--هس»از ابى هریره

فرمودند: سه دعا بدون ش--ک قب--ول می ش--ود: دع--اىجمظلوم، و دعاى مسافر، و دعاى پدر بر فرزندش«.

ج قال: ق--ال رس--ول الل--ه س- عن جابر بن عبد الله31--دعوا »ال تدعوا على أنفسكم وال ت--دعوا على أوالدكم وال تأل فيه--ا عط--اء على أموالكم، التوافقوا من الله ساعة يس--

.(2)فيستجيب لكم« فرمودن--د:ج روایت است که رسول الله س»از جابر

بر جان هاىتان و بر فرزندان و اموالتان دعاى بد نکنید ت--ا نشود به ساعتى موافقت کند که خداوند در همان وقت

چون از عطائى سوال شود براى شما اجابت کند«.

يگانه يار و مددگار و مشكل گشا اللهسبحانه و تعالى است

اس32 ج ق--ال: كنت خل--ف رس--ول الل--ه ب- عن ابن عبم--ك كلم--ات- احف--ظ الل--ه ي أعل يوم--ا فق--ال: »ي--ا غالم إنأل الل-ه، يحفظك، احفظ الله تجده تجاهك، إذا سألت فاس-تعن بالل--ه، واعلم أن األمة ل--و اجتمعت و إذا استعنت فاس-- على أن ينفعوك بشيء، لم ينفعوك إال بشيء قد كتبه اللهوك إال ر يء، لم يض-- وك بش-- ر لك، ولو اجتمعوا على أن يض------ك، رفعت األقالم وجفت ----ه الل---ه علي يء ق---د كتب بش----

.(3)الصحف«

- )١٨٧/ ٢- سنن أبو داود ) 1 ۂ( و البخاری در األب المفرد ش-مار(.٣٤۵/ ٣( و بیهقی ) ١٣٢

.2/185( و سنن أبو داود ٦٣٤/ ٢- صحیح مسلم ) 2

17فهرست مطالب روایت اس--ت ک--ه فرم--ود: روزى درب»از ابن عباس--

ب--ر مرکب ش--ان س--وار ب--ودم ک--هجعقب رس--ول الل--ه فرمودند: اى پسر! سخنان چند ب--رایت می آم--وزم، الل--ه را حفظ کن )ازاوامرش اطاعت کن( تا ترا حف--ظ کن--د، الله را بیاد داشته باش او تعالى را در مقابلت می ی--ابی، اگر چیزى می خ--واهى پس از الل--ه بخ--واه، و اگ--ر ی--ارى وکمک می خواستى از الله بخواه، و ب--دان ک--ه اگ-ر هم-ه مردم ب--اهم جم--ع ش--وند ت--ا ب--ه ت--و نفعى برس--انند، نف--ع

ب--رایت نوش--تهأرسانده نمی توانند مگر آنچه را که الله-- است و اگر هم--ه م--ردم یکج--ا ش--وند ت--ا ب--ه ت--و ض--ررى أبرسانند ضررى رسانده نمى توانند مگر آنچه را که الله-- برایت نوشته است)در تقدیرت( قلم ها برداشته ش--ده و

ورق ها خشک گردیده است«.

فرزندان بايد از حقوق همسايگان آگاهشوند

قال: »والله ال يؤمنج أن النبي س- عن أبي هريرة33 والله ال يؤمن والل--ه ال ي--ؤمن قي--ل: ومن ي--ا رس--ول الل--ه؟

.(1)قال: الذي ال يأمن جاره بوائقه« روایت شده است که رس--ول الل--هس»از ابی هریره

فرمودند: سوگند ب--ه الل--ه م--ؤمن ش--مرده نمی ش--ود،ج سوگند به الله مؤمن شمرده نمی شود، سوگند ب--ه الل--ه مؤمن شمرده نمی شود. گفته شد: چه کسی ی--ا رس--ول

؟ فرمودند: کسی که همس--ایه اش از ش--ر و اذیتجالله او در امان نباشد«.

و فرم--وده این ح--دیث حس--ن ص--حیح7/219- روایت ترم--زی 3است.

- متفق علیه.1

برایغچهل حدیث نبوی18خانواده ها

می فرمایند: »کسی ک-ه ایم--انجهمچنان رسول الله ب--ه الل--ه و روز آخ--رت دارد بای--د ب--ا همس--ایه اش نیکی

.(1)کند«

فضيلت نفقه و مصرف بر خانواده--ارج قال: »قال رسول الل--ه س- عن أبي هريرة34 دين

--ة ودين--ار بيل الل--ه ودين--ار أنفقت--ه في رقب --ه في س-- أنفقت تصدقت به على مسكين ودينار أنفقته على أهلك أعظمه--ا

.(2)أجرا الذي أنفقته على أهلك« ج روایت اس--ت ک--ه رس--ول الل--ه س»از ابی هری--ره

فرمودند: دیناری است که در راه خدا مصرف می ک--نی، و دیناری را در آزادی برده ای صرف می ک--نی، و دین--اری را بر مسکین صرف می کنی، و دیناری اس--ت ک--ه ب--رای خ-انواده ات مص--رف می ک-نی، ث-واب و پ-اداش آنک--ه ب-ر

خانواده ات مصرف می کنی بزرگتر است«.

كودكان را از خصلت هاى زشت بر حذرداريد

بي س- عن عبد الله بن عمرو35 --عج أن الن ق--ال: »أرب من كن فيه كان منافقا خالصا ومن كانت فيه خصلة منهن--دعها إذا اؤتمن خ--ان ى ي ف--اق حت لة من الن ك--انت في--ه خص--

.(3)وإذا حدث كذب وإذا عاهد غدر و إذا خاصم فجر« روایت است که رسول اللهس»از عبد الله بن عمرو

فرمودند: چهار خصلت است که اگر در شخصى یکجاج- صحیح مسلم.1- صحیح مسلم.2- متفق علیه.3

19فهرست مطالب شود او منافق خالص است و اگر یکى از این خص--لت ها در وى موجود باشد در او صفتى از نفاق موج--ود اس--ت تا وقتی که آن را ترک نمای--د: اگ--ر ام--انتى ب--وى س--پرده شود خیانت می کند و چون سخن گوید دروغ می گوی--د و وق--تى عه--د و پیم--ان ببن--دد بى وف--ایى می کن--د و چ--ون

خصومت و جدال کند دشنام می دهد«.

فضيلت صبر و شكيبايى در مردن فرزند ق-ال:ج أن رسول الله س- عن أبي موسى األشعري36

--دي؟ »إذا مات ولد العبد قال الله لمالئكته: قبضتم ولد عب فيقولون نعم، فيقول قبضتم ثمرة ف--ؤاده؟ فيقول--ون نعم، فيقول ماذا قال عبدي؟ فيقولون حمدك واسترجع. فيقول

ة و سموه بيت الحمد« .(1)الله ابنوا لعبدي بيتا في الجن روایت اس--ت ک--ه رس--ولس»از ابى موسى األشعرى

ب--هأ فرمودن--د: چ--ون فرزن--د بن--ده بم--یرد الله--جالل--ه فرشتگانش می فرماید: روح فرزن--د بن--ده م--را گرفتی--د؟ فرشتگان می گویند: بلى سپس می فرماید: می-وه قلبش

می فرمای--د: پسأرا گرفتید؟ می گویند: بلى سپس الله-- بن--ده ام چ--ه گفت؟ فرش--تگان می گوین--د: ت--و را ثن--اء و

»الحم--د لل--ه، إن--ا لل--ه وإن--ا إلی--هس--تایش نم--وده و گفت: اس--ت و م--ا از آنأ یع--نى ثن--ا س--زاوار الله--راجع--ون«

أخدائیم، و ما بسوى او ب--از گردانن--د گ-انیم. س--پس الله- می فرماید: براى بنده ام در بهشت خانه ای س--اخته و آن

را خانۀ  حمد بنامید«.

هر مسلمان مسؤليتى به دوش دارد

و این حدیث را حسن خوانده است.1021- ترمذی1

برایغچهل حدیث نبوی20خانواده ها

يقول: سمعت رسول الل--هب- عن عبد الله بن عمر37ته اإلم--ام راعج كم راع وكلكم مسئول عن رعي يقول: »كل

ئول --ه وه--و مس-- ج--ل راع في أهل و مسئول عن رعيته والرئولة عن --ة في بيت زوجه--ا ومس-- عن رعيت--ه والم--رأة راعيده ومس--ئول عن رعيت--ه ي تها والخ--ادم راع في م--ال س-- رعي

.(1)وكلكم راع ومسئول عن رعيته« روایت اس--ت ک--ه فرم--ود: ازب»از عبد الله ابن عمر

شنیدم که می فرمودند: شما همه نگهب--انجرسول الله هس--تید )چوپ--ان( و هم--ۀ  ش--ما مس--ئول رعیت خ--ویش هستید امام )امیر( نگهبان است و مس--ئول رعیت خ--ود است و مرد در خ--انوادۀ  خ--ود نگهب--ان اس--ت و مس--ئول رعیت خود است )افراد خانواده( زن در خانۀ  ش--وهرش نگهبان است و مسئول رعیت خود است خ--ادم در م--ال آقایش نگهبان است و مسئول رعیتش اس--ت پس هم--ۀ شما نگهبانید )چوپانید( و مسئول رعیت خویش هستید.

فرزند نيک صدقۀ) جاريه است قال:ج عن ابي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله 38

--ة، دقة جاري »إذا مات اإلنسان انقطع عمله إال من ثالث: ص--.(2)وعلم ينتفع به، وولد صالح يدعو له«

روایت شده است که رس--ول الل--هس»از ابى هریره فرمودند: هرگاه انسان بمیرد عمل او قط--ع می ش--ودج

ی-ا علمى ک-ه از آن به-ره(3)مگر از سه چیز: صدقۀ  جاریهبرده شود یا فرزند صالحى که براى او دعا کند«.

- متفق علیه.1- صحیح مسلم.2

21فهرست مطالب پسران بايد به مرد صفتى و بردبارى

عادت داده شوند--ة وه--و في﴿ می فرمای--د: أالله ي ح ؤا في حأو من ينش-- ح ٱ

ر مبي ة�خصام غ ح� ح .[18]الزخرف: ﴾١٨ٱ »آیا کسی که در زر و زیور پ--رورده می ش--ود و او در

صف خصومت و دشمنى ظاهر نمی گردد«.اس رضي الله عنهما قال39 »لعن رسول: - عن ابن عبهات من ج الل--ه ب اء والمتش-- س-- ج--ال بالن بهين من الر المتش--

جال« ساء بالر .(1)الن روایت است که فرمود: رسول الل--هب»از ابن عباس

مردانى را که خود را مانند زنها مى سازند، و زنانى راجکه خود را شبیه مردان مى سازند لعنت نموده است«.

آگاه ساختن فرزندان از حقوق پدر و مادر قال: »جاء رجل إلى رسول اللهج- عن أبي هريرة 40

حابتي؟ج ن ص- اس بحس-- فقال: يا رسول الله من أح--ق الن قال: أمك، قال: ثم من؟ قال: ثم أمك. قال ثم من؟ قال:

.(2)ثم أمك. قال ثم من؟ قال ثم أبوك« و في رواية: »ي-ا رس--ول الل-ه من أح--ق الن-اس بحس--ن الصحبة؟ ق--ال: أم--ك ثم أم--ك ثم أم--ك ثم أب--وك ثم أدن--اك

.(3)أدناك« روایت است که فرمود: مردى نزدس»از ابى هریره

آمده گفت: یارسول الل-ه! شایس-ته ت-رینجرسول الله شخصى که با او خوش رفتارى و احس--ان کنم کیس--ت؟

- ص-دقۀ  جاری-ه مانن-د: بن-ای مس-جد، جاری س-اختن نه-ر، بن-ای3مسافرخانه، نهال شاندن، حفر چاه وغیره...

و اصحاب سنن.10/345- صحیح بخاری 1- متفق علیه.2- صحیح مسلم.3

برایغچهل حدیث نبوی22خانواده ها فرمودن---د: م---ادرت. گفت: بع---د از آن؟جآنحض---رت

فرمودن---د بع---د از آن هم م---ادرت. گفت ب---از ک---دام؟ فرمودن-د: م-ادرت، گفت بع-د از آن کیس-ت؟ فرمودن-د:

بعد از آن پدرت. و در روایت دیگ--ر آم--ده اس--ت ک--ه آن م--رد گفت: ی--ا رسول الله! چ--ه کس--ی شایس--تۀ  آن اس--ت ک--ه ب--رایش

فرمودند: مادرت، ب--ازجاحسان و نیکى کنم؟ آنحضرت مادرت، باز مادرت، باز پدرت بعد از آن کسیکه نزدیکتر

و نزدیکتر به توست«.وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمين