• • • ORYANTALIZMI YENIDEN OKUMAK

BATl'DA · iSLAM <;ALI~MALARI

SEMPOZYUMU 11-12-MAYIS-2002-ADAPAZARI

TERTiPLEYEN T.C. BA$BAKANLIK

DIYANET i$LERi BA$KANLIGI VE SAKARYA ONiVERSiTESi iLHIYAT FAKOLTESi

Ankara - 2003

BA~LANGI<;TAN GiJNUMUZE ORY ANTALiST BATI iSLAM ARA~TIRMALARJNDA HIR.iSTiYAN POLEMiGi

Dr. Bilal GoKKIR·

Bat1 diBerinde ilk defa 17. yy'da telaffuz edilmeye ba~lanan 'Orientalism' ve 'Orientalist' terlmlerinin etimolojisi Latince 'Orient' (=Dogu) kokenine dayanrr. Kelirnenin islam literati.irilndeki kar~1hg1 olan 'isti§rak' ve 'miiste§rik' terimleri de benzer ~ekilde '§ark' ( =Dogu) kelimesinden ti.iretilmi~tir. 'Orientalism', Bat1 'da, Dogu ilzerine yapilan dini, killtilrel, sosyal vs. 9ah~malar1 kapsayan bir bilim olup, k1saca 'Dogu Bilimciligi' ~eklinde ifade edilir. Buradaki Dogu cografi anlamda gilniimilzde Tiirkiye'den ba~lay1p Japonya'ya kadar uzamr ve hatta Afrika'y1 da i9ine ahr. Biz bu ara§tirmam1zda Batt Islam ara~tmnalanmn Htristiyan polemigini gilnilmilze kadar hangi boyutlarda silrdtirdilgti dti§ilncesi iizerinde duracagtz.

1- Hiristiyan Kilisesinde ilk <;ah~malar Bugiinkil sekiller ve modern goziiken yap1smm aksine ba§lang1cmdan itibaren

hep Hrristiyan kilisesi ve teolojisiyle irtibath bir geli§me gostermi§ olduguna inand1gtm1z Oryantalizm'in ilk temelleri 12-13. asirlarda Kilise'de atilrn1~ ve Oryantalist Ban islarn ara§tlrmalan ilk tirilnlerini kilis~ de vermi§tir.

ilk don em, Batt A vrupa'mn Hiristiyanltl<la ilk tam§tl<llk doneminin akabine rastlar. Bu donem ha9h seferlerinin yogun oldugu donernlerdir. Orta Asya'dan gelen Tiirk g69leriyle Anadolu Tiirkle§me ve dolay1s1yla da Islamla~maya ba§larken Htristiyanhk da ingiltere irlanda ve Kuzey Bat1 Avrupa'da tesirini gostererek yay1lmaktayd1. Anadolu'ya ve bugiinkil Filistin ba~ta olmak iizere Islam topraklarma Ha9h seferleri_J 1-13. asrrlarda yogunla§IDI§tl.

Bu donemlerde Kilise siyasi miicadele i9inde oldugu milslilmanlara kar~1 bilgi donammrna da ihtiya9 hissetmi§ olmah ki, Peter the Venerable ilk Latince Kur'an tercilmesini yapmas1 i9in Ingiliz Robert of Ketton'1 gorevl~ndirmi~ ve Robert terciimesini 1143 de tamamlam1§tl.1 Y akla§lk _iki aslf sonra 1312 de ise Viyana Kilise Konsiilii tarafmdan baz1 dogu dilleri iizerine Paris, Oxford ve diger A vrupa merkezlerinde kilrsiiler kurulmas1 karar1 almd1gmda ibrani, Siiryani ve Grek dillerinin yamslfa Arap9a'mn da ayn bir kiirsil ile temsili kararla§ttnlm1§t1.2

Kilisede ba§layan, istam, Kur'an ve Peygamberle ilgili ilk donem Bat1h 9ah~ma ve yorumlarda yogun bir husumet ve polemik temel ozelliklerden biri olmu§tur. Bu donemin degerlendirmelerinde, Islam ve hatta Htristiyanhk dJ§I diger ti.im dinler ya '§eytani gii9lerin iiriinil veya 'tanrmm orijinal dininden zarnanla dejenerasyonla koprnu§' §ekilde yorumlanmt§ttr. Bu H1ristiyan yakla§Immda, is lam' da ve diger Htristiyanhk d1§1 dinlerdeki Htristiyanhga paralel dogrular ise

• Si.ileyman Demirel Oniversitesi ilfilliyat Fakilltesi Ara~tl.I1lla Gorevlisi 1 Watt, Bell's Introduction to the Qur'an, s.173 2 Said, (1978), Orientalism, s.50

391

yine 'dejenerasyon'la veya rum insanhkta var·olan oyle veya boyle bir yUce yaratan tann anlay1~ma ula~trran 'bag1ms1z ruhsal kapasite' ile aiy1klamr. Ancak herhaliikarda, bu donem Hiristiyan yorumunda bu dinler inany ve amel noktasmda kesinlikle Hlristiyanllktan ~ag1dadrr.3 ·

Ozellikle is!am, Kur'an ve peygamber anlay1~1111 ele alacak olursak, gUntimUz baz1 Hiristiyan oryantalistlerinin de kendi ifadelerinde, ilk donem Bat1 istam iyah~­malannda Hai;:h zihniyetinin tam bir yans1masm1 gorUrUz. islam bir din olarak ha­kikatin- ki kilisenin dilinde bu hakikat hiiy ~Gphesiz Hiristiyanhkt1r- ~uurlu bir 9ar­p1tLlmasmm sonucu olup ~iddet ve k1h9 dinidir. Peygamber ise ~eytanm gUdtimtin­de sahte bir peygamber (impostor) ve isa kar~1ti (anti-Christ) olarak nitelendirilir.4

Ktsaca ifade etmek gerekirse ilk donem hem dini hem de siyasi anlamda haiyh zihniyetinin hakim oldugu donemdir ve dolay1s1yla genelde istamla ilgili iyah~ma ve yakl~1mlar da bu ha9h zihniyetinin golge ve te~vikinde ~ekillenmi~tir.

2- Ronesans, Reform ve Kolonyalizm 'in Getirdigi A~1hmlar Bati'da islam'a yakla~unlarda ikinci a~ama 16. yy. Ronesans ve ~eform'un

akabinde geli~ir. Ronesans ve Reform Bah dU~Uncesine genelde yeni a91hmlar geti.rmi~, ozelde de dini dti~Unceye farkh yakla~tmlar kazandmm~tir. Bu donemde Martin Luther oncGIUgtinde ortaya 91kan Protestanhk, kilisenin (Katolik) hiyerar~ik dtizen ve hegemonyasma kar~1 Kitab-1 Mukaddesi on plana iyekerek Kilisenin ve Papanm ytizy11larca Avrupa'da stiregelen mutlak hakimiyetine meydan okumu~tur.

Protestanhk iki astr i9inde ttim Bat1 ve Kuzey Avrupa'y1 etkisine alm1~hr. Bu donem Batt dti~Gncesinde bir ba~ka geli~me genel din anlay1~mda gortiltir

ve 18. as1rda din olgusuna deist yakla~1mlarm kendini gostermesiyle ba~lar. 'Vahyedilen din' meflrnmu yerine, deist ·yakla~tm 'tabii din' anlay1~m1 vurgulam1~ ve 1755 de David Hume'm yaymlad1g1 Natural History of Religion ile sesini daha belirgin ~ekilde duyurmu~tur. Gene! itibariyle ise bu donemde Bat1 din dU~Gnce­sinde sekUlerle~meye Iaikle~meye dogru bir kayma sozkonusudur.

Bu donemin Bat1'nm is!am'a ve diger dinlere yakla~1mm1 etkileyecek en onemli siyasi geli~melerinin ba~mda ise Batt Kolonyalizmi yani Bat1 somiirgecilik hareketi gelir. Ctinkti bu donemin somtirgeci Battst kolonize ettigi Asya ve Afrika topraklarmda, 9ogunlukla Mtis!Uman ol~, Asyah ve Afrikah insanla s1cak temasa girmi~ ve onun din ve ktiltUrUnti de yakmdan gozlemleme imkam bulmu~tu. Bu donem ba~ta Hindistan olmak Gzere miisltiman Glkeler ve Afrika Ulkelerine Batmm siyasi hakimiyet gostermeye ba~ladtg1 donemdir.

Batt somiirgeciliginin bu yerlerdeki siyasi hakimiyetini gii9lendirmek i9in iki onemli Bat1h kuruma ·siyasi destek verdigini gorUyoruz. Misyonerlik ve Oryantalizm: Batt somtirgeciligi bir yandan misyonerlik faaliyetleriyle yerli insanm Hiristiyanl~tinlmas1 9abasm1, diger yandan Oryantalist uzmanlarca ktilttir,

3Paden, (1988), Religious Worlds, s.17-25 4 Watt, (1972), Tire influence of Islam, s.73; K!lng, (1987), Christianity and World

Religions, s.20

392

I

·I 1

din ve toplum olarak yerli insant taiuma ve yorumlama 9abasm1 kolonilerdeki giici.ini.in devam1 is;in gerekli gormli§ttir.

Kolonyalizmin hakim oldugu bu donemde Oryantalizm ilk donemlere nispeten kiliseden bag1ms1z. ama kiliseyle destekli; ilk donemin aksine dogrudan kilisenin amas;larma degil, daha s;ok siyasi ve ekonomik gtici.i elinde bulunduran somtirgeci gii~lerin hedefleri.ne hizmet etmektedir. Oryantalizm, kolonyalist, somiirgeci politik giis;ler tarafmdan finanse edilmi§ kar§1hgmda da bilgi desteginde bulunmu§tur.5

Misyoner kurumlar da kolonyalizmin en onemli yard1mc1s1 olmu§tur. Ancak somilrge Ulkelerindeki Batih somilrgeci gi.is;lerle Hrristiyan misyonerin i§birligi sadece siyasi olarak Batih somilril gtici.ini.in degil, aym zamanda misyoner Hiristiyanhgm da i§ine · yaramt§tir. Hlristiyanhk somiirgeciligin Asya ve Afrika'daki kolonilerinde kendi i§lerini kolayla~t1rd1g1run farkmdaydtlar. Ozellikle Asya ve Afrika'daki istam iilkelerinde somi.irge gi.i9lerinin istam'm siyasi otoritesini y1pratmas1 misyoner kurumlar i9in hayli onemliydi. <;iinkii, Tibawi'nin de ifadesiyle, misyoner luristiyanm anlayt§ma gore eger isiam'm politik glicil zay1flarsa ya da sars1hrsa bu bolgelerdeki mi.isliimanlarm Hiristiyanhga girmesi ka9m1lmaz bir son olacakti.6

. . ·

Burada ozellikle §U noktay1 vurgulam.akta fayda var: Dikkat edilirse bu donemde bir yandan <linden ozellikle de kat1 Hiristiyanhk hegemonyasmdan kur­tulmaya 9ah~1yor goriinen Batt, ote yandan somiirdUgU topraklarda Hlristiyanhkla i§birligi i9indedir. Bu Batmm bir paradoksu olarak gorUlebilir. Ancak belirtmemiz gereken husus §Udur: Batt sekiilerle§me ile ~inden kendini tamamen, soyutlama 9abasmda olmam1~ sadece daha once Htristiyanhgm yani kilisenin elinde bulun­durdugu politik ekonomik gii9 el degi~tirmi§tir. Oryantalizmi bunun 1~1gmda yo­rumlayacak olursak §Unu soyJemek mi.imki.indiir: SomUrgeci donemde Oryantalizm sadece efendi degi§tirmi§tir. Once dogrudan siyasi glicli elinde bulunduran kiliseye hizmet ederken ikinci donemde siyasi glicU eline alan somlirge gi.i~lerine hizmet vermeye ba§lam1~tir.

Yine burada §Unu ifade etmek gerekir ki, kolonyalizmin hakim oldugu donemde Oryantalizm ile kilisenin ili§kisi kopmaytp aksine geli§me gostermi§tir. Zira misyonerligin somilrgeci gU9lerden gelecek politik destek kadar oryantalist­lerden gelecek yerel ve kiiltiirel bilgi destegine de ihtiyac1 vardir. Bu nedenle bu donemde yeti§en pek s:ok misyonerin oryantalist s:ah§malarmm oldugunu diger yandan ise peks:ok oryantalistin de misyoner:amas:h s:ah§ma ve iirUn serdettigini gozlemleriz. Bu donemin bu anlamda en karakteristik §ahsiyetlerinden biri kolonyalist, oryantalist ve misyoner kimli~in tiimilni.i kendinde barmdtran iskoc astlh ingiliz Sir William Muir (1819-1905) olmu~tur. Zira kolonyalist, misyoner ve oryantalist fayda agmm en onemli temsilcilerinden biri olarak Muir doneminde

5 Edward Said bu hususu Napolean'un M1s1r i~galinde Arap ve islam uzmaru Oryantalistleri yamnda bulundurmas1yla omeklendirir bkz. Said, Orientalism, s. 82 6 Tibawi, (1964), 'English-Speaking Odentalists', s.28

393

onemli bir nilfuza sahip olmu~r. Muir, Ingiliz devlet gorevlisi olarak hizmete b~lad1g1 Hindistan'da,

somtirgeci ingiliz hilktimetine yonelik ytkan mtisltiman ayaklanmalarma kar~t hem silah1yla bizzat milcadele vermekle kalmam1~, kalemiyle de Hindistan alt k1tasmda Hiristi-yanla§tmna ve Hrristiyanh.k propagandasma da hizmet etmi§tir. Yazd1g1 ve yaym-lad1g1 9ah§malarmda Milsliimanlar1 Hrristiyanbga davet etmi§tir.7 Batt dillerinde orijinal islami kaynaklardan istifade ile Hz Peygamber'in hayat1 ilzerine yaz1lm1§ ilk eser olmas1 itibariyle Muir'in Life" of Mahomet (1858-1861) adh eseri hayli iti-bar gormii~ sonraki pek 9ok akademik ve misyoner cah§masma da kaynakllk etmi§-tir

Bat1 isJam ara§tlrmalan literatiiriinde islam'a, Kur'an'a ve Peygambere pole­mik ve apolojetik sert ifadeleriyle bilinen Muir eserlerinde islam'1, H1ristiyanhgm korkulacak (formidable), belirgin (undisguised) tek dil~mam ilan eder. Muir'e gore pasif §ekilde salt karanhk sergileyen diger tiim dinlerin incil'in 1~1g1 kar§1smda yok olmalar1 ka9mdmazdtr. Ancak islam Muir' in anlay1~mda Hrristiyanhk iyin 'aktifve gii9lii bir dil~man'd1r.8

Bu donemde kullamlan metodolojiler a91smdan bakacak olursak, Bat1'nm aym husumetle ve polemikle fakat daha miicehhez bir §ekilde isJam, Kur'an ve Peygamber'e saldmyor oldugunu gorilrUz. <;iinkii reform ve ronesans bareketlerini ilmi ve felsefi geli§meler takip etmi§ 19.y.y.'da Darwinci-Evrimci anlay1§ sosyal ve be~eri bilimlerde de etkisini gostermi§ Bah tarih felsefesi ve bilim felsefesi yeni boyutlar kazanm1~tJ.

Bu donemin en onemli geli§melerinin b~mda ise dilbilimdeki geli~meler gelir. Ozellikle 17. asrrdan ha§lamak iizere Batt dil anlay1§mda koklil degi§im ve geli~melere §ahit oluruz. 18. yy.a gelin.diginde dil art1k tann vergisi olmaktan 91km1§ men§ei farkh teorilerle a91klanmaya 9ah~1lmaktadrr. Bunun sonucu etimoloji hayli popiiler olmaya ba§la~. Ote yandan protestanhgm Kitab-1 Mukaddes'in ash dilleri meselesinde yapt1g1 vurgunun neticesinde de Sarni diller iizerine yap1lan yah§malar hlz kazanmaya ba§lar. Biltiln bunlarm islam ara§ttrmalarmdaki yansllllalarm1 gormek ise 9ok uzun bir zaman almaz. Sosyal bilimlerde ve bilhassa Ban ilahiyat ve Kitab-1 Mukaddes ara~t1rmalarmda her donemin popiiler metot ve yakla~1mt k1sa zamanda islam ara~tmnalarma yansir.

Bat1h H1ristiyan polemik bu donemde bilhassa bu geli§mi§ bilimsel metodolojilerin ardma s1gmarak saldmsm1 daha da artt1m11~ ve islam aleminin bu hususlardaki zay1flamasm1 kendince firsat bilmi§tir. Saldmlar slogandan 9ikmaya

7 Muir'in en onemli misyonerlik 9ah~malannda.., birisi Kur'an tizerinedir. Bkz. Muir, (1855) The Testimony Bome by the Coran to the Jewish and Christian Scriptures. Agra. Bu 9ah~rna daha sonra The Coran and its Composition a1;d Teaching; The Testi111ony it bears to the Holy Scriptures (1878) ad1 ile yaymlanan diger bir misyoner 9al1~manm par~as1m olu~turm~tur. 8 Muir, (1897), Molza111meda11 Co11troversy, s.2

394

ba§lam1§ artik sozde akademik ve bilimsel ifadelere btiriinmti§ttir. Bunun en anlamh omegini ise polemik yakla§1mm1 Linguistik teorilerin ardma

gizleyen Arthur Jeffery (1893-1959) de gorliriiz. Jeffery hem Batl islam ara§tirmalarmda, hem de islam aleminde Kur'an'daki yabanc1 kelimeler tizerine kaleme ald1g1 The. Foreign Vocabulary of the Qur'an (Baroda 1938) adh eseriyle tanmir. Yakla§ik 325 Kur'an kelimesinin yabanc1 olduklan iddiasmda bulundugu bu eserde, metodoloji olarak hemekadar Etimoloji ve Semantik gibi Dilbilimsel yontemleri ve mukayeseli dilbilim yontemlerini kullan1yor gorilnse de, ashnda kendi doneminde bu kelimeler tizerine spektilasyon ytirilten oryantalistlerin Kur' an terimleri i.izerine soylediklerini almtilamadan ote fazla bir katk1da bulunmam1~tlr.9

Eger bir katk1 olarak degerlendirilirse, Jeffery'nin akademik katk1s1 kendinden once ve kendi doneminde Kur'an'm yevre kiilturlerdeki- ve bilhassa da Hiristiyan Yahudi -temelleri yani orjini, men~ei hususundaki tart1§malan dilbilimsel baglamda desteklemekten ote ge9mez. Jeffery'nin eseri hernekadar linguistik bir ~ah§ma olarak gorlilse bile netice itibariyle eser Bat1 Hiristiyan polemigine onemli bir katk1drr. Btittin bu olumsuzluklara ragmen eser hem Bat! hem de mtislilman dlinyada Kur'an kelimeleri konusunda en onemli eser olma ozelligini muhafaza edegelmistir.

3- Kolonyalizm Sonras1 Giiniimiiz Ban islam ,t\ra§tirmalarmda Son Durum

Bugtin Batlh bir is!am uzrnanma ;. oryantalist ifadesini kullanmak, oryantalizmin somi.irgeci ge9mi§ini 9agn§tiracagmdan oti.iri.i istenmeyen bir isimlendirme §eklini alm1§t1r. Aym §ekilde .Bat1daki pejoratif anlammdan ottirii 'Oriental studies' art1k yerini 'Area_ Studies' (Middle East, Far East, Near East gibi) adlandmnalara brrakmaya ~a§lamt§tlr. Bu nedenle 20.yy'm· ikinci yansmdaki Bat! is!am ara§trrmalannda en 'onemli geli§m~lerinden birincisi Islam'm Oriental 9ah§ma alam i9inde degil de 'Social', 'Humanities' ve 'Area studies' alanlarmda ve ba§hklarmda incelen.meye ba§lamas1d1r. islam'm bu biriml~rde konu edilmesi, yakla§tm ve anlayt§ta ne derece bir degi§im getirdigi, tizerinde dikkatle durulmas1 gereken onemli bir sorudur.

Kolonyalizm sonras1 Batt is!am ara§ttrmalarmda ikinci onemli geli§me ise bu boltimlerin 1slam'la ilgili kiirstilerinde onemli say1da mtisltiman ilim adammm faaliyet gosteriyor olmas1dir. Aym metod ve yakla~1mlara sadtk kalmalar1 beklenen mi.isli.iman akademisyenlerin bu Batt kurunilarmdaki islam ile ilgili kilrsillerde faaliyet gostermeleri bir degi§imin mtijdecisi olabilirler mi?

Miisltiman Batt islam ara§t1rmac1Iarmda genellikle §U ii9 temel ozellik goze ~arpar

1- Batt islam ara§trrmalanndaki yakla§lill ve metotlar1 ilk kaynaklan olan

9Jeffery'nin yakla~IIlllilm detayh tahlili i9in bkz. Bilal Gokktr, (2002), Westenz Attitudes to the Origins of the Qur'an, Theological and Lingusitic Approaches, The University of Mancheser, Yaymlanmrum~ Doktora Tezi

395

sosyal bilimler dilbilim vs. de degilde islami ilimlere uyguland1g1 haliyle gortip alg1lamalan

2- Bat! di.i~i.incesi, Bat1 bilim ve tarih felsefesi hususunda yeterli biriki~in olmay1~1

3- Bunlarm sonucu olarak Batt islam ara~tmnalanndaki metot yakla~1m ve hatta 91karsamalara sempati ve yarg1s1z kabul

Bundan dolay1 mtisltiman Bat! islam ara~t1rmac1smm 9ogu zaman bilimsel kisveye bilrtinmti~ olan Htristiyan polemigini gozden ka91rmas1 ve bu metot ve sonu~lara kucak a9mas1 siradan bir olay olacaktir. Mi.isliiman ara~tmc1y1 pe~inden stiriikleyen metot ve yakl~1mlar 19. yy'dan kalan tarihselci ve yer yer de evrimci anlay1~ olmakla beraber, ozellikle dilbiiim·$el-Iinguistik, philolojik (semantik de dahil) metodolojiler ve 20 asrm sonlarma dogru ve 21 as1rda da edebi (literary) metotlar onde gelmektedir.

Bu noktada biraz daha yakm zamanlara gelecek olursak ozellikle son 10 ytlda Kur'an'm edebi i'caz1 doktrinini de destekleyecek tiirden mtisliiman akademisyeni heyecanland1rabilecek BatJ kaynaklJ 9ah~malar gozlemlenebilir. Bu Batih ilim adamlarmm b~mda Neal Robinson, Angela Neurith, R. Marilyn Waldman ve Brannon M. Wheeler gelmektedir. Bu tilr yakla~1mlar, miislilman bak1~ a91S1yla olumlu birer geli~me sayilabilir. Ancak bu .Q.Oktada Bat1 ile ilk donemlerden bu yana olan tecriibe de gozontine ahnaraktan y~p1lacak bir degerlendirme bize Bat1h yakl~1mlara ihtiyatla yakla~1lmas1 gerektigini gosterir. Bu 9ah~malar1 akademik temelde incelemeye tabi tutmak, mercek altma almak gerekir, fakat bunlar tarafmdan sunulan sonu9lara islam'm, Kur'an'm ve Peygamberin bu 9agda bulmu~ oldugu nihai ve milkemmel yorumlan olarak degerlendirmek zanmmca dogru olmayacakt1r. Zira bu 9ah~malar1, iyi niyetli bir yakla~1mla bile ele alacak olsak sonu9ta bu tiir 9ah~malarm altmda Htristiyan teolojilerinin kokusunu, Bat1 emperyalizminin ve materyalizminin izlerini veya · seki.iler Bat1 di.i~iincesinin etkilerini gormek miimktindtir. ihtiyatla yakl~mak ihmal etmek demek degil sadece Bat1h ilim adammm soylediklerine tedbirle yakla~mak demektir. Nitekim miisltiman ara~t1rmac1, aym edebi tahlil metoduna dayanaraktan Kur'an ve isiam hakkmda farkh yorumlara varan John Wansborough ve Andrew Rippin'i de gozden ka91rmamahdir.

4- Sonu~ Bat1li islam Ara~tmnalannda islam'a ve Kur'an'a uygulanan yeni

metodolojiler Bati'nm islam ve Kur'an anlay1~ ve yakla~1mma bir yenilik getirmi~ midir? Yani bu metodolojilerle yakl~an 20 yy'da hatta 21.yy'da y~ayan Bat1hy1 13. ya da 16. yy'da ya~ayan Batihdan daha farkh bir yakla~tma goti.irmil~ mildi.ir? Batth i9in evet, bu metodolojiler sozde dini hegemonyadan uzak oldugu i9in daha objektiftir. Ancak dt~andan bakan bir milsliiman i9in yorum fark11 olacaktir. Hemekadar 20. yy Batth bilim adam1 bilimsel linguistik ve edebi metodolojilerle islam'1 ve Kur'an'1 ele ahyorsa da yakla~tm a91smdan ilk donem meslekta~lanndan

396

i I

I I I I

·1 I

temelde s:ok farkh bir yakla~1m getirmezler. Ozerinde durdugu'muz tarihsel donemlerin en onemli ortak ozellikleri her

Us:i.intin de belli Bat1-islam miicadelesi baglammda ortaya y1kt1g1dir. ilkinde ha9h ikincisinde kolonyalizm ve emperyalizm ve islam topraklanmn zamanla istilas1 tiyi.inciistinde gi.iniimiizde ise degi~ik istam cografyalarmda veya farkh politik, ekonomik platformlarda hala devam eden isiam-Bat1 miicadelesi. K1sacas1 sorulmas1 gereken soru ~u: isiam bir din olarak Htristiyanhkla olan yan~ta yar1~1 terketti mi? islarn bir sistem olarak Bat1 i9in siyasi, ekonomik vs noktalarmda tabir caiz ise tehdid unsuru olmaktan s:1kt1 m1? Ya da yukar1da soziinii ettigimiz tiylti menfaat ag1 baglammda konu~ursak, Hiristiyan, somilrgeci Bat1, ve bunun oryantalist akademilerinin tiylti menfaat baglar1 koptu mu? Eger cevab1m1z olumsuz ise yani istam Htristiyanhktan farkh ve onunla di.inya ilzerinde soz sahibi olma noktasmda bir yan~ is:inde ise Bat! Hiristiyan diinyasmdan da islarn'a olan yakla~1mda da 9ok fazla bir degi~im olmayacaktir. Zira problemin tabiatmda bir degi~me olmam1~, islam hala Bat1 as:1smdan bir tehdit unsuru olmaktan 91kmam1~tir. Bu Bat1 islam ara~t1rmalarmda islam'a yonelik polemigin akademik kisve i~inde bile devam etmesinin en onemli nedenlerindendir.

KAYNAKLAR Daniel, Norman (1960), Islam and the West-The Making of an Image,

Edinburgh Gokkir, Bilal (2002), Westem A.ttitudes to the Origins of the Qur'an,

Theological and Linguistic Approaches, Manchester University, unpublished Phd.Thesis .

Said, Edward (1978), Orientalism, London Tibawi, A. L., (1964)" 'English-Speaking Orientalists: A Critique of Their

Approach to Islam and Arab Natioanlisrn' rfhe Islamic Quarterly, VDI/1-2, s. 25-45

Rodinson, Maxime, (1974), 'The Western Image and Western Studies of Islam' The Legacy of Islam ed. Joseph Schacht & C. E. Bosworth, Oxford

397