Ġġ saĞliĞi ve gÜvenlĠĞĠ ĠÇ yÖnetmelĠĞĠ taslaĞi · fiziksel risk etmenleri fiziksel...
TRANSCRIPT
Ġġ SAĞLIĞI ve GÜVENLĠĞĠ ĠÇ YÖNETMELĠĞĠ
TASLAĞI
Mustafa C. AKPINAR
ĠĢ Güvenliği Uzmanı
Haziran-2011
ADANA SU ve KANALĠZASYON ĠDARESĠ
TC.
ADANA BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ
ASKĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ĠÇĠNDEKĠLER
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar 1
İKİNCİ BÖLÜM
Hak ve Yükümlülükler
ĠĢverenin yükümlülükleri 2
ĠĢçilerin hak ve yükümlülükleri 3
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları
Kapalı Ortamlarda ÇalıĢma 3
Kapalı ortamlarda oluşabilen gazlar 3
Kapalı Ortamlarda Çalışmalarda Alınacak Korunma Önlemleri 5
Bakım onarım ĠĢlerinde Güvenlik
Bakım Onarım işlerinde alınacak güvenlik önlemleri 6
Elektrikle ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği
Elektrikle Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenlik Önlemleri 8
Kaynak iĢlerinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği
Kaynak işlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri 11
Kimyasallarla ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri
Kimyasallarla Çalışmalarda Risk Değerlendirmesinin yapılması 13
Kimyasallarla Çalışmalarda Genel Önlemler 14
Kimyasallarla Çalışmalarda Özel Koruyucu ve Önleyici Tedbirler 14
Kimyasallarla Çalışmalarda Biyolojik izleme- ortamın izlenmesi 15
Kimyasallarla Çalışmalarda İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi 15
Fiziksel Risk Etmenleri
Fiziksel Risk Etmenleri Önlemleri 15
Biyolojik Risk Etmenleri
Biyolojik Risk Etmenleri Önlemleri 16
Hijyen ve Kişisel Korunma 16
ĠĢ Ekipmanlarında Güvenlik
İş ekipmanlarında Alınacak Asgari Güvenlik Tedbirleri 17
İş Ekipmanın Kontrolü 18
Özel Risk Taşıyan İş Ekipmanı 19
İş Ekipmanlarının Kullanımında İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Eğitimi 19
Kendinden Hareketli veya Bir Başka Araç Vasıtasıyla Hareket Edebilen İş
Ekipmanları İçin Asgari Güvenlik Gerekleri 20
Forkliftlerin Kullanımında Güvenlik 20
Yüklerin Kaldırılmasında Kullanılan İş Ekipmanları İçin Asgari Gerekler 20
Halat Kullanarak Yapılan Çalışmalarla İlgili Hükümler 22
Ekranlı Araçlarla ÇalıĢmalarda Sağlık ve Güvenlik
Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri 22
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Birimler, Komisyonlar
Birimler
İş Güvenliği Birimi 24
İşyeri Sağlık Birimi 25
Komisyonlar 27
Güvenlik Komisyonu 28
Sağlık Komisyonu 29
Çevre Komisyonu 29
BEŞİNCİ BÖLÜM
Uygulamalar,Eğitimler
Uygulamalar
Genel Emniyet Prosedürleri 29
İş Sağ. ve Güv. Yönünden Yapılması Gereken Kont. ve Düzenlenecek Belgeler 30
Yazılı iş izinleri 33
Eğitimler
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri 34
ALTINCI BÖLÜM
Sorumluluk, Denetleme, Cezai Hükümler,Yürürlük, Yürütme,Diğer Hükümler
Sorumluluk 36
Denetleme 36
Cezai Hükümler 36
Yürürlük 37
Yürütme 37
Diğer Hükümler 37
TC.
ADANA BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ
ASKĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Taslağı
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı; İş ve çalışma hayatını düzenleyen yasalar, tüzükler,
yönetmelikler ve ilgili mevzuatın tüm hükümlerine ilaveten, ASKİ Genel Müdürlüğü faaliyet
alanlarındaki çalışmalarda iş kazalarının önlenmesi, çalışanların, çalışmalardan etkilenebilecek
vatandaşların, tesislerin emniyeti ve çevrenin olumsuz etkilenmemesini sağlamak için alınacak
tedbirleri ve bu tedbirleri uygulama esaslarını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.
Kapsam
Madde 2- Bu Yönetmelik, ASKİ Genel Müdürlüğü birimlerinde görevli 4857 sayılı Yasaya
tabi işçiler, 657 sayılı Yasaya tabi memurlar ve 5393 sayılı Yasaya tabi sözleşmeli personele
uygulanacaktır.
Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanunu, Çalışma Hayatını düzenleyen yasalar, 1475
sayılı eski iş kanununa bağlı olarak çıkarılmış ve yürürlükte olan 11.01.1974 tarih 14765 sayılı İşçi
Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili Yönetmelikler, 27.11.2010 tarihli
R.G. yayımlan. 27768 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği, İş Güvenliği Uzmanının
Görev ve Yetkileri Yönetmeliği, İşyeri Hekiminin Görev ve Yetkileri Yönetmeliği, 25426 sayılı İş
Sağlığı ve Güvenliği Kurullar Hakkında Yönetmeliklerin maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu yönetmelikte geçen:
Birimler: Şeflik, Şube Müdürlükleri ve Daire Başkanlıklarını,
İdare: ASKİ Genel Müdürlüğünü,
İSG: İş Sağlığı ve Güvenliği
İSGB(İşyeri sağlık ve güvenlik birimi) : İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere
işyerinde kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimi,
1
İSG Kurulu( İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu): Sanayiden sayılan, devamlı olarak en az 50 işçi
çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri
konusunda kararlar alan kuruldur.
İş güvenliği uzmanı: İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça
belgelendirilmiş mühendis, mimar veya teknik elemanı,
İşyeri hekimi: İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça
belgelendirilmiş hekimi,
Kişisel Koruyucu Donanımlar: Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği
etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu
amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları, ifade eder.
Risk: Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya
maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin
birleşimi.
Risk değerlendirmesi: Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut
kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek için
kullanılan prosesi,
Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında
kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri ile çalışma ortam ve
şartlarıyla ilgili diğer hususlar dikkate alınarak az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olarak belirlenen
ve işyerinin yer aldığı tehlike sınıfını,
İKİNCİ BÖLÜM
Hak ve Yükümlülükler
ĠĢverenin yükümlülükleri
Madde 5 – İdare işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi
almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmakla yükümlüdür.
İdare, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek,
işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve
sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek
zorundadır.
İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ve eğitimleri işçilere mali yük getirmeyecek şekilde ve
dinlenme süreleri dışında düzenlenir. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.
İdare; her işçinin çalıştığı yere ve yaptığı işe özel bilgi ve talimatları da içeren sağlık ve güvenlik
eğitimi almasını sağlamak,
2
Sağlık ve güvenlikle ilgili konularda işçilerin görüşlerinin alınmasını ve katılımlarını sağlamak,
İşçilerin kişisel sağlık dosyalarını işten ayrılma tarihinden itibaren 10 yıl süreyle saklamakla
yükümlüdür.
İdare ve alt işverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek
hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili Bölge Müdürlüğüne bildirmek durumundadır.
Bu yönetmelikte yer alan hükümler, alt işverenler ve stajyer öğrencilere de uygulanır.
ĠĢçilerin hak ve yükümlülükleri
Madde 6 – işçiler iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla
yükümlüdürler.
İşçiler, sağlık ve güvenliklerini etkileyebilecek tehlikeleri iş sağlığı ve güvenliği kuruluna,
kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işveren veya işveren vekiline bildirerek durumun tespit
edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasını talep etmekle,
İşçiler, işverene karşı yükümlülükleri saklı kalmak şartıyla işyerinde sağlık ve güvenliğin
korunması ve geliştirilmesi için;
a) İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, işveren veya işveren vekili tarafından verilen iş sağlığı ve
güvenliğiyle ilgili talimatlara uymakla,
b) İş sağlığı ve güvenliği konularına ilişkin çalışmalara, sağlık muayenelerine, bilgilendirme ve
eğitim programlarına katılmakla,
c) Makine, tesisat ve kişisel koruyucu donanımları verilen talimatlar doğrultusunda ve amacına
uygun olarak kullanmakla yükümlüdürler.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları
Kapalı Ortamlarda ÇalıĢma
Madde 7- Kapalı ortamlarda oluşabilen gazlar:
Kapalı ortam: Tamamen veya kısmen kapatılmış sınırlı bir hacmi olan, içerisinde sınırlı miktarda
hava bulunan ve çalışma yeri olarak tasarlanan alanlar ‘’kapalı ortam’’ (kapalı alan) olarak adlandırılır.
Kapalı ortamlar potansiyel olarak tehlikeli veya zararlı seviyede gaz, toz, buhar veya duman ihtiva
eder.
2 mt. den derin muayene bacaları, insanların girebileceği kanalizasyon ve yağmur suyu hatları,
kutu kanallar, gaz çıkışına maruz kalabilecek atıksu arıtma tesislerinde odalar, tanklar ve fosseptik
kuyular kapalı ortam sınıfına girerler.
3
Karbondioksit (CO2): Renksiz, kokusuz basit boğucu gazdır. Yoğunluğu havadan fazladır. Bu
nedenle kapalı ortamda tabanda birikir. Ortamda % 10’dan fazla bulunduğunda narkotik etki başlar.
Korunma: Ortam havalandırması sağlanır. Ortamın oksijen miktarı ölçümü yapılır, takip edilir.
Solunum cihazları kullanılır. Etkilenme görüldüğünde, hasta açık havaya çıkarılır, oksijen verilir. Suni
solunum yaptırılır.
Metan gazı(CH4): Havadan hafif, renksiz, kokusuz ve parlayıcı bir gazdır. Havaya oranla daha
hafif olduğundan dolayı, bulunduğu kapalı ortamın tavan kısımlarında toplanır. Havada, %4-15
oranlarında bulunduğundan patlayıcıdır. Metan gazı %10’u geçmesi durumunda O2 yüzdesi %16’nın
altına düşeceğinden, havasız kalma neticesi ölüm meydana gelebilir.
Karbon Monoksit (CO): Renksiz, kokusuz, tahriş etkisi olmayan çok zehirli gaz olarak
tanımlanır. Özgül ağırlığı 1.255 kg/m3 olup, havanınkine çok yakındır. Hava ile % 13-75
oranlarındaki karışımı patlayıcı özelliğe sahip olup en tehlikeli patlama konsantrasyonu % 30
civarındadır.
Havada %0,2 (2000 ppm) konsantrasyonda solunduğunda, derin bir şuursuzluk, nabız ve
solunum zayıflaması görülür. Ölümle neticelenebilir.
Kronik zehirlenme : Düşük konsantrasyonlarda uzun süreli aylar veya yıllarca etkilenme
sonucunda yorgunluk, baş ağrıları, mizaç değişikliği, uyku bozuklukları, kalp ve mide bozuklukları
hafıza bozukluğu görülür.
Korunma : İşyeri havasındaki miktarı kontrol edilir. Sigara yasaklanır. Kısa süreli çalışmalar
uygulanır, gerekirse maske kullanılır.
Tedavi : Etkilenen biri derhal temiz havaya çıkarılır oksijen verilir. Beyin ödemine karşı gerekli
tedavi hipertonik çözeltiler uygulanır.
Hidrojen Sülfür (H2S) : Renksiz, havadan ağır kendine özgü çürük yumurta kokusu olan,
kanalizasyon hatları ve muayene bacaları, fosseptik çukurlar ve Atıksu Arıtma Tesislerinin bir çok
bölümünde sıkça bulunur.
Yanıcı bir gaz olup hava içerisinde % 6 oranında bulunduğunda patlayıcı özelliğe sahiptir.
Zehirleyici bir gazdır. Ortamda tabana çökelmiş vaziyette bulunur.
Etkisi: Zehirlenme belirtileri 200 cc/m3 te başlar, 600 cc/m
3 te kısa süre içinde ölüm hadisesi
bulunur.
Korunma: Havadaki miktarı kontrol edilmeli, çevre tedbirleri ile birlikte, kişisel koruyucular
kullanılmalıdır. Tehlikenin fazla olduğu yerlerde periyodik muayenelerle sinirsel bozukluklar
aranmalıdır. Zehirlenme halinde; suni solunum yaptırmalı. %5 CO2 içeren oksijen (Karbojen)verilmeli,
gözler iyice yıkanmalıdır.
Madde 8- Kapalı Ortamlarda Çalışmalarda Alınacak Korunma Önlemleri:
a) Kapalı alanlarda asla yalnız çalışılmamalı, mutlaka ikinci kişiler kapalı alan dışında gözlemci
ve yardımcı olarak bulunmalıdır.
b) Kuyu ve diğer yer altı tesislerinde yapılacak bakım ve onarım işlerinde zararlı, zehirleyici,
boğucu veya parlayıcı gaz veya sıvıların tehlikeli bir şekilde birikebileceği göz önünde bulundurularak
gerekli ve yeterli güvenlik önlemleri alınmalıdır.
Ortama girilmeden önce yazılı iş izin formu düzenlenmeli ve ortamın gaz ölçümü gaz dedektörü
ile yapılmalıdır.
4
Bu gibi yerlerde, tecrübeli ve usta işçiler çalıştırılmalı, bunlara uygun kişisel koruyucu donanım
verilmeli ve tecrübeli bir veya birden fazla gözlemci görevlendirilmelidir.
c) Tehlikeli maddelerin taşındığı boru ve kanalların onarım işleriyle görevlendirilen işçilere,
taşınan maddelerin özelliklerine uygun kişisel korunma donanımları verilmelidir.
ç) Kuyu ve muayene bacası gibi derin yerlerde çalıştırılacak işçilere güvenlik kemeri ve sinyal
ipleri gibi uygun koruyucu donanım verilmelidir. Gerekli durumlarda, bu gibi çalışma yerlerine temiz
hava sağlanmalıdır.
d) Ortamda oksijenin olmama ihtimali yüksek olduğu için temiz hava beslemeli maskeler,
solunum seti kullanılmalıdır. Bu maskelere temiz hava sağlanma işlemi dalgıçlarda olduğu gibi tüple
veya temiz hava pompasından (hava geçiş ayarı bulunan) sağlanmalıdır.
e) Çeşitli gazların hava ile patlayıcı bir karışım meydana getirebileceği ortamlarda, metan gazı
üretim tesis ve hatlarında alev sızdırmaz (exproof) cihazlar kullanılmalı, yetkili servis garantisinde
malzeme temin edilmeli ve yine yetkili servis garantisinde tamir ve bakımı yapılmalıdır. Satın alma
taleplerinde bu durum açıkça belirtilmelidir.
f) Çalışanlar, pis su, gaz ve dumanların bulunduğu depolara ancak deponun iyice havalandırılıp
temizlendiğine emin olunduktan sonra sokulmalı ve çalıştığı süre boyunca depo havası denetim altında
bulundurulmalıdır.
g) Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebileceği tank veya depolar içinde yapılacak
bakım ve onarım işlerinde, işçilere maskeler, solunum cihazları ile emniyet kemerleri gibi uygun
kişisel korunma donanımı verilerek ve iş süresince tank veya depo ağzında bir gözlemci
bulundurulmalıdır.
ğ) Onarılacak depo veya tanklar, başka depo veya tanklarla bağlantılı olduğunda, bağlantı
borularının vanaları güvenli bir şekilde kapatılmalı veya bu borular sökülerek bağlantı ağızları, kör
tapa veya kapaklarla kapatılmalıdır.
h) Gömlekli veya çift cidarlı veya kapalı kaplarda ısı veya kaynak işleri yapılmadan önce bunlar
iyice havalandırılmalı ve kaynak işlerinin yapıldığı sürece hiçbir şekilde oksijen verilmemelidir.
ı) Kazı sırasında, zehirli ve boğucu gaz bulunduğu anlaşıldığı hallerde, çalışanlar derhal oradan
uzaklaştırılmalı, gaz çıkışı önlenmeli ve biriken gaz boşaltılmadıkça kazı işlerine başlanılmamalıdır.
i) Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı özellikteki çeşitli kimyasal maddelerin ortam havasında
bulunan miktarları, belli ve gerekli zaman aralıkları içinde ölçülerek bu miktarların, kimyasal
maddelerin ortam havasında bulunmasına izin verilen ve orada çalışanların sağlığını bozmayacak olan
en çok miktardan (mak. değer) fazla olup olmadığı ölçülerek tespit edilmeli ve havalandırma tesisatı
yeterlilik bakımından yetkili elemanlarca kontrol edilmelidir.
j) Parlayıcı veya patlayıcı maddeler taşınmış olan kaplara, üzerinde kaynak veya oksijenle kesme
işi yapılmadan önce, bunlar buharla veya diğer bir usul ile temizlenecek, zararlı veya tehlikeli gazların,
kap içinde kalıp kalmadığı kontrol edilecek ve kaplar, karbon dioksit veya azot veya asal gazlar veya
benzerleri ile doldurulacak, oksijenle kesme işleri yapıldığı sürece bu gazlardan biri, yavaş yavaş
verilecektir.
Bakım onarım ĠĢlerinde Güvenlik
Madde 9- Bakım Onarım işlerinde alınacak güvenlik önlemleri : Bakım ve Onarım işlerinde en
fazla kazalar işe başlamadan önce ve işin bitiminde meydana gelmektedir. Her birim bakım ve onarım
5
işleri için güvenlik talimatları ve yönergeler hazırlamalı, tebliğ ve ilan etmelidir. Çalışma ortamlarında,
araçlarda, ilan panolarında askıda olmalıdır. Tehlike riski taşıyan her iş, iş izin formuna bağlanmalıdır.
a) İşyerinde çalışanlar; bina veya bina eklenti kısmında, inşaatta, makinada, tesisatta, alette ve
edavatta göreceği noksan veya tehlikeli durumu, amirine veya bakım ve onarım işleriyle görevli
olanlara hemen bildirecek ve birim amirleri de bu kusurları en kısa zamanda ve uygun şekilde
giderecektir.
b) Bakım ve onarım işlerinin yapılabilmesi için, koruyucu tertibatın kaldırılması gerektiği
hallerde, bunlar makine durdurulduktan ve onarım işlerinden sorumlu olanlardan izin alındıktan sonra
kaldırılacak ve onarım işlerinden sorumlu kişi, onarılan makina, cihaz veya tesisatın çalışmasına izin
vermeden önce, koruyucu tertibatın uygun şekilde tekrar yerlerine konulup konulmadığını kontrol
edecektir.
c) Bakım ve onarım işlerinde, uygun ve yeterli bir aydınlatma sağlanacak ve gerektiğinde özel
aydınlatma yapılacak, bakım ve onarım işleriyle görevli işçilere, alev geçirmez el lambaları
verilecektir.
ç) Trafiğin yoğun olduğu ana cadde ve bulvarlardaki bakım onarım çalışmalarında trafik
güvenliği önlemleri alınacaktır. Şeritleme, reflektörlü panolar, ikaz levhaları, gerektiğinde ışıklı
uyarmalar, çalışma alanına en az 150 mt geride yol bölme işaret hunileri (şeytan külahı vs.),
gerektiğinde eli bayraklı uyarıcı personel gibi trafik güvenliği araçları kullanılacaktır.
d) Kazı işlerinin yapılacağı yerlerde, elektrik kabloları, telekominikasyon hatları, gaz boruları,
su yolları, kanalizasyon ve benzeri tesisatın bulunup bulunmadığı önceden araştırılmalı ve duruma
göre gereken önlemler alınmalıdır.
Kazı işini yapan operatör ehliyetli olmalıdır.
e) Derin kazı çalışmalarında (2mt ve daha derin) zeminin dolgu ya da ana zemin olduğu, göçme
tehlikesi bulunup bulunmadığı, kazı alanında su olup olmadığı önceden tespit edilecektir. Göçük
tehlikesi için geniş ve kademeli kazı, iksalama, panolama gibi tedbirler alınacak, kazı alanına inecek
işçiler için, baret, paraşüt tipi kemer ve halat bağlama, kurtarıcı vinç desteği gibi güvenlik önlemleri
alınacaktır. Bu tür çalışmalara yetkili amir kontrolünde, iş izin formları düzenlendikten ve
imzalandıktan sonra başlanacaktır.
f) İş bitiminde kazı alanı mutlaka dolgu ve tesviyesi yapılacak, zorunlu hallerde reflektörlü sac
panolarla güvenliği sağlanacaktır. Geceleri ilaveten gerekiyorsa ışıklı uyarma cihazları konulacaktır.
g) Basınçlı kazanlar ve kaplar, basınç altında iken onarılmayacaktır.
ğ) Tehlikeli sıvıların bulunduğu tank ve depolar, en geç yılda bir defa kontrol edilecek ve
onarımda bunlar tamamen boşaltılacak, bağlantı boruları sökülecek veya uygun kör tapalarla tıkanacak
veya vanaları kapatılacaktır.
Dışarıdan temizlenemeyen büyük depolara işçilerin girmesi gerektiği hallerde, bu işçilere; çizme,
eldiven, gözlük, elbise veya temiz hava maskesi gibi uygun kişisel korunma araçları verilecek ve depo
ağzında, işin süresince bir gözlemci bulundurulacaktır. İçinde işçilerin çalışmakta olduğu küçük depo
veya kapalı yerlere, gerektiğinde sürekli olarak ve uygun şekilde temiz hava verilecektir.
h) Kanalizasyon Muayene Bacalarına 2mt. derinlikten itibaren girilmeden önce muayene
bacasının gaz ölçümü yapılacaktır. Zararlı gazlar sınır değerlerinin altında ise, baca havalandırıldıktan
sonra paraşüt tipi kemer ve halat donanımı ile muayene bacasına inilebilecektir.
Kanalizasyon hatlarına, kutu kanallara, yağmur suyu hatlarına zorunlu durumların dışında
girilmeyecektir. Zorunlu hallerde işçilerin kanala girişleri, solunum seti, paraşüt tipi kemer ve halatı,
6
çekme vinci gibi Kişisel Koruyucu Donanımlar kullandırıldıktan sonra, yetkili amir kontrol ve
gözleminde iş izin formlarının imzalanması sonrası mümkün olabilecektir.
ı) Çalınan veya tahrip olan muayene baca kapakları ve ızgaralar, tamir edilinceye kadar geçici
bir kapakla yeni bir tehlike oluşturulmayacak şekilde kapatılacaktır.
i) Yol müdürlüğü çalışmaları ile kaydırılan veya tahrip edilen kapakların yerine hazır geçici
kapaklar monte edilecek, yol bitimi sonrası orijinal muayene baca kapağı montajı yapılacaktır.
j) Kanalizasyon, Atık Su Arıtma Tesislerindeki atık su ile temas halindeki çalışmalarda maske
ve su sızdırmaz eldiven, çizme, antibakteriyel su sızdırmaz ancak havalandırmalı iş elbisesi
kullandırılmalıdır
k) Kişisel Koruyucu Donanımlar her ekipte araçlarında veya yanlarında hazır bulunmalıdır.
l) İçmesu bakım onarımlarında PVC boru kesimlerinde maske kullandırılmalı, PVC tozlarının
solunması önlenmelidir.
m) Su içinde çalışmalarda çizme, tulum gibi Kişisel Koruyucu Donanımlar kullanılmalıdır
n) Korkuluklu platformlarla çalışılması imkanı sağlanamayan ve 3 metreden fazla yüksekliği
bulunan binaların dış kısımlarında, çatılarında ve benzeri yüksek yerlerde, bakım veya onarım işleriyle
her türlü bina sökme ve yıkma işlerinde gerekli güvenlik tedbirleri alınacak ve çalışan işçilere, uygun
baret, emniyet kemerleri ve bağlam ipleri gibi kişisel korunma araçları verilecek ve işçiler bunları
kullanacaklardır.
Elektrikle ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği
Madde 10- Elektrikle Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenlik Önlemleri:
a) Elektrik tesisatı cins ve hacmine göre ehliyetli elektrikçiler tarafından tesis edilerek bakım ve
işletmesi sağlanmalıdır.
b) Elektrik tesisatının, cihazlarının veya çıplak iletkenin daima gerilim altında bulunduğu kabul
edilmeli, gerilim altında elektrik onarımı yapılmamalıdır.
c) Zorunlu hallerde gerilim altında elektrik devrelerinin, elektrik makinalarının bakım ve
onarımı ehliyetli teknik elemanlarının gözetimi altında 2. ehliyetli teknik elemanlarca yapılmalıdır.
ç) Yalıtkan eldivenler ve sapı yalıtkan aletler kullanılmalıdır.
d) Yalıtkan bir malzeme üzerinde durularak çalışma yapılmalıdır.
e) Çıplak iletkenler civarında çalışırken baret, yalıtkan altlıklı iş ayakkabısı ve iş elbisesi
giyilmelidir.
f) Akım kesen şalter ve anahtarlarda kilitleme tertibatı bulunmalı veya çalışma yapıldığını
gösteren ikaz levhaları asılmalıdır.
g) 50 V’tan yukarı olan doğru akımlı bölümleri devreleri yalıtılmış olmalı ya da doğrudan
doğruya dokunmaya karşı korunmuş olmalıdır.
ğ) Motor koruma panosu ve AG panosu kumanda butonları dışarıda olmalı, pano kapağı ayrıca
kilitli olmalıdır. Pano kapağı yetkili ve ehliyetli olmayanlar tarafından açılmamalıdır.
h) Kesici ve ayırıcının her fazının açık olduğu gözle ve araç ile teker teker kontrol edilmelidir.
Kesici ve ayırıcılar açık durumda kilitlenmelidir.
ı) Akım kesen şalter ve anahtarlarda kilitleme tertibatı bulunmalı veya çalışma yapıldığını
gösteren ikaz levhaları asılmalıdır.
i) Elektrik tesislerinde uygun yerlere işletme ile ilgili kısa talimatlar asılmalıdır.
7
j) Çalışma yeri, gerektiğinde levha, bayrak, flama ve bariyerler gibi işaretlerle
sınırlandırılmalıdır.
k) Ezilmiş ve izolasyonu hasar görmüş kablolar kullanılmamalıdır.
l) Kaçak akım röleleri kullanılmalıdır.
m) Tevzi Tabloları: Gerilimi 1000 voltu geçmeyen dağıtım tabloları, bakımı ve ayarı gerektiren
her kısmı kolayca erişilebilecek, iletkenler kolayca izlenebilecek, şalter veya kumanda cihazları
tablonun önünden idare edilebilecek ve bütün ölçü ve kontrol aletleri ile sinyalizasyon cihazları
tablonun ön cephesinden kolayca görünebilecek şekilde düzenlenmelidir.
Gerilimi1000 volttan fazla olan ana dağıtım tabloları, hücreler ve yüksek gerilimle çalışan bütün
aletlerin metal koruyucuları topraklanmış olmalı veya bunlar uygun şekilde izole edilmeli ve bütün
metal kollar ile diğer bütün metal bağlantılar topraklanmalıdır. Bunların kontrolünde, bakım ve
onarımında akım kesilmeli ve kontrol bakım veya onarımı yapılan tablo veya hücre diğerlerinde bir
paravana veya bölme ile ayrılmalıdır.
n) Transformatör ve Kondansatörler:Transformatör, kondansatör ve benzerlerinin bulunduğu
ortamlar yeteri kadar havalandırması sağlanmalı ve duvarları ile kapıları yangına dayanıklı olmalıdır.
Transformatör, kondansatör ve benzerleri şarj kalıntılarını önleyecek şekilde bağlanmış ve
kontrol edilmiş olmalı ve bu teçhizatın bulunduğunu bildiren ve bunlara dokunulmadan önce alınması
gereken tedbirleri açıklayan levhalar uygun yerlere koyulmalıdır.
Transformatörler ve kondansatörler merkezlerindeki diğer yüksek gerilim cihazları, parmaklıklı
veya kafes telli kapılar ile kapalı özel hücrelere yerleştirilmiş olmalıdır. Yüksek gerilim hücrelerinde
yalıtılmış tabure, kauçuk eldivenler, neon lambalı ıskantalar, manevra çubuğu, yangın söndürme
cihazları, topraklama – kısa devre teçhizatı ve manevra talimatı haiz tabela vb. bulundurulmalıdır.
o) Akümülatör Tesisleri: Kurşun asitli sabit akümülatör tesisleri, tabanı aside dayanıklı
malzemeden yapılmış, iyi havalandırılmış ve özel yapılmış odalarda veya hücrelerde
bulundurulmalıdır. Akümülatör odaları kuru havalı, serin ve sarsıntısız olmalı, sıcaklık
değişmelerinden korunmalıdır. Akümülatör odalarına açık alevli araçlarla girilmemeli ve sigara
içilmemelidir. Kıvılcım çıkaran elektrik aletleri ve cihazlar akü odalarının dışına koyulmalıdır.
ö) Elektrik Motorları: Parlayıcı, patlayıcı maddelerin üretildiği, kullanıldığı ya da elden
geçirildiği yerlerle, çalışmalar sırasında parlayabilen ve patlayabilen gaz, buhar, toz veya benzerlerinin
çıktığı yerlerde bulunan elektrik motorların besleme kablolarının başlıca kumanda tertibatı ile termik
starterleri, akım kesicileri, komütatörleri, röleleri, dirençleri ve benzeri tertibatı ateşe dayanıklı ve izole
edilmiş oda veya hücreler içine yerleştirilmelidir.
Ark ve kıvılcım çıkaran elektrik motorları parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı madde bulunan
ortamlarda kullanılmamalıdır.
p) Statik Elektrik: Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerle bu maddelerin
yakınındaki yerlerde statik elektrik yüklerinin meydana gelmesine karşı nemlendirme, topraklama,
iyonizasyon, vb. gibi uygun tedbirler alınmalıdır. Statik elektriği iletmeyen malzemelerin
kullanılmasından mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır.
Parlayıcı sıvıların konulduğu bütün depolar ve boru donanımları, boru bağlantıları statik
elektriğe karşı uygun şekilde topraklanmalıdır. Depoların parlayıcı sıvılarla doldurulması ve
boşaltılmasında araç ile depo arasında topraklama hattı bağlantısı yapılmalı statik elektriğe karşı
tedbirler alınmalıdır.
8
Lastik tekerler üzerinde hareket eden tankerler yüklü oldukları statik elektrikten tamamen
arındırılmadıkça dolum yerlerine sokulmamalıdır.
Statik elektrik birikmelerine karşı, gerekli yerlere statik elektrik yük gidericileri ve
nötralizatörler konulmalı veya uygun diğer tedbirler alınmalıdır.
r) Alev Sızdırmaz (exproof) techizat: Parlayıcı maddelerin bulunduğu işyerlerindeki elektrik
motorları alev sızdırmaz tam kapalı tipten olmalıdır. Parlayıcı gaz veya buharların havaya karışması ile
patlama tehlikesi bulunan yerlerdeki elektrik alet ve techizatı tehlikeli alanın dışına kurulmalı veya bu
alet ve techizat alev sızdırmaz tipte olmalıdır. Alev geçirmez cihazların kullanılmasından önce imalatçı
ve satıcı müesseselerden bu cihazların gerektiği gibi olduklarına dair belgeler alınmalıdır. Alev
geçirmez cihazların üzerinde herhangi bir onarım veya değişiklik iş izin formu düzenlenerek ve bu
cihazların ilk güvenlik durumlarını bozmayacak veya azaltmayacak şekilde yetkili servislerce
yapılmalıdır.
s) Techizatın Korunması: Mekanik bir etkiye maruz kalması muhtemel olan yerlerdeki kablolar
zırhlı olmalıdır.
Besleme hattının tehlikeli bölgeye zırhlı veya madeni kılıflı kablolarla uzatılması gerektiği
hallerde bütün madeni kılıflar birbirleriyle irtibatlanmalı ve etkili şekilde topraklanmalıdır.
Parlayıcı bir ortamda akım kesici tertibat, kumanda ettiği makine veya cihazın hemen bitişiğinde
bulunmadığı hallerde bunların kontrol, bakım veya onarım sırasında beklenmedik bir anda gerilim
altında kalmasını önlemek için gerekli tedbirler önceden alınmalıdır. Akım kesicilerde kontrol
edildiğini belirten uygun etiketler bulundurulmalıdır.
Parlayıcı, patlayıcı ortamlarda sigortalar daima tehlike bölgesi dışına konulmalıdır. Ancak bunun
sağlanamadığı hallerde bunlar alev geçirmez kutular içinde bulunmalı ve bu kutular gerilim
kesilmeden açılmamalıdır. Bu gibi kutular üzerinde bu hususu belirten ikaz yazıları bulunmalıdır.
Parlayıcı, patlayıcı tehlikeli ve zararlı maddeler bulunan yerlerde, aydınlatma devresi de dahil
olmak üzere elektrik tesisatı bir yılı geçmeyen süreler içinde muntazam ehliyetli elemanlar tarafından
kontrol ve bakıma tabi tutulmalıdır.
Parlayıcı, patlayıcı ortamlarda suni aydınlatma tesisleri ancak alev sızdırmaz armatürlerle
yapılmalı, aksi halde ortam dışına yerleştirilmiş lambalardan yararlanılmalıdır.
Parlayıcı, patlayıcı ortamlardaki bütün madeni bölme ve çatı kısımları ile makine ve techizat
uygun şekilde topraklanmalıdır.
Aşırı akımlara ve kısa devrelere karşı korunmak üzere faz iletkeni ile toprak arasında bir kaçak
olması halinde devreye otomatik olarak akım kesen bir cihaz konulmalı ve bu akımın %10 artması
halinde harekete geçmelidir.
ş) Yıldırımdan Korunma: Çıplak hava hatları tehlike alanına girmeden son bulmalı ve bu
uçlarda dış aşırı gerilim yükselmelerine karşı uygun koruyucu parafudr gibi cihazlar
bulundurulmalıdır.
Parlayıcı, patlayıcı, yanıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı
yerler, yağ, boya veya diğer parlayıcı sıvıların bulunduğu binalar, yüksek bacalar, yüksek binalar ile
üzerinde direk veya sivri çıkıntılar yahut su depoları gibi yüksek yerler bulunan binalar, yıldırıma karşı
yürürlükteki mevzuatın öngördüğü sistemlerle donatılmalıdır. Hava hatları ise uygun kapasitedeki
parafudrlar ile korunmalıdır. Tamamen çelik konstrüksiyon binalarla saç ve borulardan imal edilmiş
tank ve benzeri çelik depoların yeterli bir topraklamaya tabi tutulması bu hususun yetkili teknik
eleman tarafından kontrol edilerek yeterliliğinin belgelendirilmesi zorunludur. Paratonerler ve
9
yıldırıma karşı alınan diğer koruyucu tertibat en az yılda 1 defa ehliyetli elektrikçiye kontrol
ettirilmeli, düzenlenen belge işyerinde bulundurulmalıdır.
t) Topraklama: Alternatif ve doğru akımla çalışan çıplak metal kısımlı elektrik cihazları uygun
şekilde topraklanmalıdır. Topraklama tesisatı, Topraklamalar Yönetmeliği ve Elektrik İç Tesisleri
Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak yapılmalı ve işletilmelidir.
Kontrolü: Topraklama tesisatı periyodik olarak en az yılda bir, yer değiştirebilen işletme
elemanları için altı ayda bir defa yetkili teknik elemanlar tarafından muayene ve ölçümleri
yapılmalıdır. Yapılan muayene, ölçüm ve kontrol sonucu düzenlenecek belge, işyerinde
bulundurulmalıdır. Kontrol, ölçüm ve muayenelerde ölçüm noktaları, motor güçleri, çalışma gerilimi,
motor nominal akımı, sigorta açma akımı, iletken tertibi, ölçülen topraklama direnci, hesaplana
topraklama direnci ve sonuçlar belgede açıkça belirtilmelidir.Kontrol, ölçüm ve muayeneler, Elektrik
Tesislerinde Topraklama Yönetmeliğinin Madde 7/Ek- P hükümleri çerçevesinde yapılmalıdır.
Elektrik üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin topraklama tesisatı, hatlar hariç 2 yılda bir, enerji
nakil ve dağıtım hatlarının topraklamaları ise en geç 5 yılda bir muayene, ölçme ve denetlemeye tabi
tutulmalı, ölçüm sonuçları kaydedilmelidir.
Toprak hatları kolay muayene edilecek şekilde çekilmiş olmalıdır. Toprak bağlantı hatları açık
çekildiği taktirde mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olmalıdır
u) Koruma İletkeni :Taşınabilir çıplak metal kısımlı elektrikli el aletlerinin topraklanması,
topraklama elemanı bulunan fiş ve prizlerle yapılmalı, yüksek amperajlı prizler üzerinde ayrıca bir
şalter bulundurulmalı, bunlara akım sağlayan kablolar dağınık bulundurulmamalı, geçitlerde yüksekten
geçirilmelidir.Aletler, besleme kablosu içinde bulunan özel topraklama iletkeni ile topraklanmalıdır.
Koruma iletkeni bir koruma sisteminde kullanılan elektrikli araçlar topraksız prizlerden ve
koruma düzeni olmayan tesisattan beslenmemelidir.
Kaynak iĢlerinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği
Madde 11- Kaynak işlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri:
a) Kaynakçı ustalık belgesine haiz olmalıdır.
b) İyi izole edilmiş kuru deri eldiven, kolluk, tozluk, deri önlük veya elbise giyilmelidir.
c) Altı kalın lastikli ayakkabılar giyilmelidir.
ç) Kaynak yapılan metalik zemine teması engelleyen lastik ya da tahta altlıklar
kullanılmalıdır.
d) 20-80 Amper için açık gözlük camı, 200-500 Amper için koyu gözlük camı kullanılmalıdır.
e) Enfraruj ışınları ısı verir, bu ısıdan korunmak için koruyucu elbise giyilmelidir.
f) Koruyucu techizatlara yönelik uyarı işaretleri ilgili yerlere asılmalıdır.
g) Kapalı mekanlarda yapılan kaynaklarda (kazan ve depoların içinde vs.) ortam aspiratörlerle
havalandırılmalıdır.
ğ) Normal atölyelerde her kaynakçı için ortalama 100 m3’
lük bir hacim olmalıdır.
h) Kapalı dar alanlarda ortamın havalandırma imkanı olmadığı durumlarda hortumlu solunum
cihazları ya da tüplü solunum cihazları kullanarak kaynak yapılmalıdır.
ı) Ortamda yanıcı ve parlayıcı malzemeler bulunmamalıdır.
i) Gaz tüpleri düşmeye karşı kelepçe ya da zincir ile sabitlenmelidir. Taşıma işlemleri araba ile
yapılmalıdır.
j) Gaz tüpleri ısı kaynağından uzakta olmalıdır.
k) Hortumlar ve kablolar ezilmeye karşı korunmalıdır. Ezilmiş ve örselenmiş hortum ve kablolar
kullanılmamalıdır.
10
l) Bütün elektrik tesisatının ve kaynak makinasının topraklanması tam olmalıdır.
m) Gaz tüpleri üzerindeki manometreler sık sık kontrol edilmelidir.
n) Kaynak pensleri akımı geçirmeyecek şekilde iyi izole edilmiş olmalıdır.
o) Tüpler, yangına dayanıklı ve uygun havalandırması olan depolarda ve yanıcı, yakıcı tüpler
olarak ayrı ayrı olarak stoklanmalıdır. Boş tüplerde dolu tüplerden ayrı bir yerde toplanmalıdır.
p) Tüpler güneş ışınlarına, ısı radyasyonuna ve direk ısınmalara karşı korunacak depolarda
stoklanmalıdır.
r) Yanıcı gaz tüplerinin depolandığı yerlerde ateş ve ateşli maddeler bulundurulması
yasaklanmalıdır.
s) Oksi-Asetilen kaynak ve kesme işlerinde Alev geri tepmesini önleyen emniyet valfleri
kullanılmalıdır. Emniyet valfleri alev tutucu bir sistem ile çek-valfin bileşimidir. Gaz girişine konan
bir çek-valf vasıtası ile herhangi bir gaz geri akışı önlenir. Normal koşullarda gelen gaz hassas yayı
iterek sistemden geçer ve şalomaya ulaşır. Herhangi bir şekilde oluşan gaz geri tepmesi hassas yayı
ters yönde iterek gaz akışını her iki yönde de keser. Tekrar tekrar kullanılabilir.
ş) Her çeşit basınçlı gaz silindirleri dik bir konumda, koruyucu kapakları kapalı ve üzerlerinden
bağlı bir şekilde depolanmalıdırlar. Basınçlı silindirler bir yerden bir yere ulaşım araçları ile
nakledilirken de dik, manometreler çıkarılmış ve koruyucu kapak yerine takılı bir vaziyette
taşınmalıdır.
t) Oksi-Asetilen kaynağında yakıcı gaz temininde kullanılan oksijen tüpleri, yanıcı gaz
tüplerinden ve kolay yanabilen malzemelerden en az 6 m uzaklıkta, eğer aralarında en azından yangına
60 dakika dirençli malzemelerden bir bariyer bulunuyorsa en az 1,5 m uzak bir yerde
depolanmalıdırlar.
Kimyasallarla ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri
Madde 12- Kimyasallarla Çalışmalarda Risk Değerlendirmesinin yapılması:
Birim amirleri ve alt işverenler; işyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığını tespit
etmek ve tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde, işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden olumsuz
etkilerini belirlemek üzere, risk değerlendirmesi yapmakla ve Yönetmelikte belirtilen önlemlerden
hangilerinin alınmış olduğunu belirlemekle yükümlüdür.
Risk değerlendirmesi yazılı belge haline getirilerek, istenildiğinde yetkili kişilere gösterilmek
üzere işyerinde bulundurulacaktır.
İşveren, tedarikçiden veya diğer kaynaklardan risk değerlendirmesi için gerekli olan ek bilgileri
sağlar. Bu bilgiler, kullanıcılara yönelik olarak, varsa kimyasal maddelerin yürürlükteki mevzuatta yer
alan özel risk değerlendirmelerini de içermelidir.
Risk değerlendirmesi yapılarak, bu Yönetmelikte belirtilen önlemler alınmadan tehlikeli
kimyasal maddelerle çalışılması yasaktır.
a) Risk değerlendirmesi, aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınarak yapılır:
1) Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları,
2) İmalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak malzeme güvenlik bilgi formu,
3) Maruziyetin türü, düzeyi ve süresi,
4) Kimyasal maddenin miktarı, kullanma şartları ve kullanım sıklığı,
5) Bu Yönetmelik eklerinde verilen mesleki maruziyet sınır değerleri ve biyolojik sınır değerleri,
11
6) Alınan ya da alınması gereken önleyici tedbirlerin etkisi,
7) Varsa, daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları.
b) Risk değerlendirmesi aşağıdaki hallerde yenilenecektir:
1) Risk değerlendirmesinde belirlenen sürelerde,
2) Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olduğunda,
3) Ortam ölçümleri ve sağlık gözetimlerinin sonuçlarına göre gerektiğinde,
4) Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduğunda,
5) En az beş yılda bir defa.
c) Risk değerlendirmesi, tamir ve bakım işleri de dahil olmak üzere kimyasal maddelerle
çalışılan tüm işleri kapsayacaktır.
d) Birden fazla kimyasal madde ile çalışılan işlerde, bu maddelerin her biri ve birbirleri ile
etkileşimleri dikkate alınarak risk değerlendirmesi yapılacaktır.
e) Tehlikeli kimyasal maddeler içeren yeni bir faaliyete ancak risk değerlendirilmesi yapılarak
belirlenen her türlü önlem alındıktan sonra başlanacaktır.
Madde 13- Kimyasallarla Çalışmalarda Genel Önlemler:
Tehlikeli kimyasal maddelerin risklerinin önlenmesi ve bu Yönetmelikte belirtilen risk
değerlendirmesi ile ilgili hususların uygulanmasındaki genel prensipler aşağıda belirtilmiştir:
a) İşveren tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalarda işçilerin sağlık ve güvenliğini korumak
üzere bu Yönetmelikte ve diğer mevzuatlarda yer alan tüm koruyucu önlemleri almakla yükümlüdür.
b) Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalarda işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden riskler
aşağıdaki önlemlerle ortadan kaldırılacak veya en az düzeye indirilecektir:
1) İşyerinde uygun düzenleme ve iş organizasyonu yapılacaktır.
2) Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalar teknolojik gelişmeler de dikkate alınarak uygun
yöntemlerle yapılacak, uygun makina ve ekipman sağlanacaktır.
3) Alınan önlemlerin etkinliğini ve sürekliliğini sağlamak üzere yeterli kontrol, denetim ve
gözetim sağlanacaktır.
4) Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalar, en az sayıda işçi ile yapılacaktır.
5) İşçilerin maruz kalacakları madde miktarları ve maruziyet süreleri mümkün olan en az
düzeyde olacaktır.
6) Üretim alanında yapılan iş için gerekli olan miktardan fazla tehlikeli kimyasal madde
bulundurulmayacaktır.
7) İşyerleri ve eklentileri her zaman düzenli ve temiz bulundurulacaktır.
8) İşçilerin kişisel temizlikleri için uygun ve yeterli şartlar sağlanacaktır.
9) Tehlikeli kimyasal maddelerin, atık ve artıkların en uygun şekilde işlenmesi, kullanılması,
taşınması ve depolanması için gerekli düzenlemeler yapılacaktır.
12
c) Risk değerlendirmesi sonucunda işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden risk bulunduğunun
ortaya çıkması halinde genel önlemlerle beraber Yönetmeliğin Özel Koruyucu ve Önleyici Tedbirler,
Kaza ve Acil Durumlarla ilgili Düzenlemeler ve Sağlık Gözetimi ile ilgili hükümler de yerine
getirilecektir.
Madde 14- Kimyasallarla Çalışmalarda Özel Koruyucu ve Önleyici Tedbirler:
İşveren, alınan önlemlerle koruma ve önlemenin yeterince sağlandığını başka bir şekilde ortaya
koyamadığı hallerde; işçilerin sağlığı için risk oluşturabilecek kimyasal maddelerin düzenli olarak
ölçümünü sağlayacaktır. İşyerinde işçilerin kimyasal maddelere maruziyetini etkileyebilecek
koşullarda herhangi bir değişiklik olduğunda bu ölçümler tekrarlanacaktır. Ölçüm sonuçları, mesleki
maruziyet sınır değerleri dikkate alınarak, değerlendirilecektir.
a) İşyerinde parlayıcı madde miktarının tehlikeli konsantrasyonlara ulaşması ve kimyasal olarak
kararsız maddelerin tehlikeli miktarlarda bulunması önlenecektir. Bu mümkün değilse,
b) İşyerinde yangın veya patlamaya sebep olabilecek tutuşturucu kaynakların bulunması
önlenecektir.
Kimyasal olarak kararsız madde ve karışımların zararlı etki göstermesine sebep olabilecek şartlar
ortadan kaldırılacaktır.
c) Parlayıcı maddelerden kaynaklanan yangın veya patlama halinde veya kimyasal olarak
kararsız madde ve karışımlarının zararlı fiziksel etkilerinden, işçilerin zarar görmesini önlemek veya
en aza indirmek için gerekli önlemler alınacaktır.
d) İş ekipmanı ve işçilerin korunması için sağlanan koruyucu sistemlerin tasarımı, imali ve
temini, sağlık ve güvenlik yönünden yürürlükteki mevzuata uygun olacaktır.
e) Patlama basıncının etkisini azaltacak sistemler bulunacaktır.
f) Tesis, makina ve ekipmanın sürekli kontrol altında tutulması sağlanacaktır.
g) İşyerlerinde, sıvı oksijen, sıvı argon ve sıvı azot bulunan depolama tanklarının
yerleştirilmesinde Yönetmelikte belirtilen asgari güvenlik mesafelerine uyulması zorunludur.
Madde 15- Kimyasallarla Çalışmalarda Biyolojik izleme- ortamın izlenmesi:
a) İş sağlığının hedefi; çalışanların tehlikeli kimyasallara maruziyetinin herhangi bir olumsuz ya
da toksik etkiye neden olmayacak sınırlarda tutmaktır. Bu nedenle işyeri ortamından numuneler
alınarak maruziyetin değerlendirilmesi gerekir.
b) Biyolojik izleme, doku, salgı, dışkı, solunan hava yada bunların kombinasyonundaki madde
yada metabolitlerinin uygun referanslarla karşılaştırmalı olarak maruziyet ve sağlık risklerinin
değerlendirilmesi için ölçülmesi ve değerlendirilmesidir.
c) Biyolojik izlemenin yanı sıra maruziyetin tam olarak değerlendirilmesinin sağlanması için
ortamında izlenmesi yararlı olacaktır
Madde 16- Kimyasallarla Çalışmalarda İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi:
Çalışanlar işyerinde kullandıklar kimyasallar hakkında ve malzeme güvenlik formu ve
etiketlerdeki bilgilere nasıl ulaşacakları ve bu bilgileri nasıl kullanacakları hakkında bilgi sahibi
olmalıdır. Yazılı talimatlar etiketler ve uyarılar çalışanların kolay anlayacağı şekilde olmalıdır. Bunu
13
sağlamak için işverenler malzeme güvenlik formlarından da yararlanarak işyerinde çalışanlara
özel bilgiler hazırlamalıdırlar.
Ayrıca çalışanlar doğru ve etkili önlemler ve mühendislik kontrolleri, kendilerine sağlanan
kişisel koruyucu kullanımı ve bunların önemi, çalışma sistemi ve uygulamaları ve acil durumlar
kimyasallarla çalışma konusunda sürekli eğitime tabi tutulmalıdırlar.
Fiziksel Risk Etmenleri
Madde 17- Fiziksel Risk Etmenleri Önlemleri:
Gürültü: İşyerinde gürültü çıkaran makinaların tabanı titreşimi ve sesi azaltacak malzeme ve
sistemle yapılacaktır. Gürültülü ortamların duvarları, kapıları ve pencereleri ses geçirmeyecek özellikte
yalıtılarak yapılacaktır.
Max. Gürültü düzeyi 80 db (7,5 saat/gün) dür. 80 dB üzerinde kulak tıkaçları kullandırılacaktır.
Gürültülü ortamlarda çalışacak işçilerin sağlık durumları uygun olacaktır.
Titreşim: Çalışma ortamlarındaki titreşim tüm vücut, el ve kol için maruziyet sınır değerlerini
aşmayacaktır.
Titreşimin zarar verme riskini azaltmak için, titreşimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri
donanımlar sağlanacaktır. Maruziyet süresi ve şiddeti sınırlandırılacak işçiye yeterli dinlenme süresi
programı uygulanacaktır
Biyolojik Risk Etmenleri
Madde 18- Biyolojik Risk Etmenleri Önlemleri:
Biyolojik etmenlere maruz kalma riski, bulunan her çalışma, risklerinin belirlenmesi ve
değerlendirilmesine tabi tutulacaktır.
a) İnsan sağlığına zararı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin sınıflandırılması.
b) Biyolojik etkenlerin denetin altına alınması,
c) Ortaya çıkabilecek hastalıklar, alerjik veya toksik etkiler,
d) İşçilerin yaptıkları işlerle doğrudan bağlantılı yakalandığı hastalıklarla ilgili bilgiler risk
değerlendirmelerinde ortaya koyulacaktır.
Biyolojik etkenin ortama yayılmasına ve insanda ciddi enfeksiyona ve/veya hastalığa sebep
olabilecek herhangi bir kaza veya olay derhal ilgili birim amirlerince Çalışma ve Sağlık Bakanlıklarına
bildirilecektir.
Madde 19- Hijyen ve Kişisel Korunma:
Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda aşağıdaki hususlara uyulacaktır:
a) İşverenler, işçilerin biyolojik etkenlerle çalışmaya bağlı sağlık veya güvenlik riskleriyle
karşılaştıkları bütün işlerde, aşağıdaki önlemleri almakla yükümlüdür:
14
1) İşçiler, biyolojik etkenlerin bulaşma riski bulunan çalışma alanlarında yiyip içmeyeceklerdir.
2) İşçilere uygun koruyucu giysi veya diğer uygun özel giysi sağlanacaktır.
3) İşçilere, göz yıkama sıvıları ve/veya cilt antiseptikleri de dahil, uygun ve yeterli temizlik
malzemeleri bulunan yıkanma ve tuvalet olanakları sağlanacaktır.
4) Gerekli koruyucu ekipmanlar, belirlenmiş bir yerde uygun olarak muhafaza edilecektir. Her
kullanımdan sonra ve mümkünse kullanımdan önce kontrol edilip temizlenecektir.
Bozuk koruyucu ekipmanlar, kullanımından önce tamir edilecek veya değiştirilecektir.
5) İnsan ve hayvan kaynaklı numunelerin alınması, işlem yapılması ve incelenmesi yöntemleri
belirlenecektir.
b) Bu maddenin (a) bendinde belirtilen koruyucu elbiseler de dahil, biyolojik etkenlerle
kirlenmiş olabilecek iş elbiseleri ve koruyucu ekipman, çalışma alanından ayrılmadan önce çıkarılacak
ve diğer giysilerden ayrı bir yerde muhafaza edilecektir. İşverence, kirlenmiş bu elbiselerin ve
koruyucu ekipmanın dekontaminasyonu ve temizliği sağlanacak, gerektiğinde imha edilecektir.
c) Bu maddenin (a) ve (b) bentlerine göre alınan önlemlerin maliyeti işçilere yansıtılmaz.
ĠĢ Ekipmanlarında Güvenlik
Madde 20- İş ekipmanlarında Alınacak Asgari Güvenlik Tedbirleri: İş ekipmanlarını seçerken
işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak,
bu ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat edilecektir. İş ekipmanının
çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olması sağlanamıyorsa, riski en aza
indirecek uygun önlemler alınacaktır.
a) İş ekipmanında bulunan ve güvenliği etkileyen kumanda cihazları açıkça görülebilir ve
tanınabilir özellikte olacak ve gerektiğinde uygun şekilde işaretlenecektir.
Kumanda cihazları zorunlu haller dışında, tehlikeli bölgenin dışına yerleştirilecek ve bunların
kullanımı ek bir tehlike oluşturmayacaktır. Kumanda cihazları, istem dışı hareketlerde tehlikeye neden
olmayacaktır.
Operatör ana kumanda yerinden, tehlike bölgesinde herhangi bir kimsenin bulunmadığından
emin olabilmelidir. Bu mümkün değilse makine çalışmaya başlamadan önce otomatik olarak devreye
girecek sesli ve ışıklı ikaz sistemi bulunacaktır.
İş ekipmanının çalıştırılması veya durdurulması sırasında doğabilecek tehlikelere maruz kalan
işçilerin bu tehlikelerden korunabilmeleri için yeterli zaman ve imkanı olmalıdır.
Kumanda sistemleri güvenli olmalıdır. Bunlarda meydana gelebilecek herhangi bir hasar veya
kırılma tehlikeli bir duruma neden olmamalıdır. Kontrol sistemleri güvenli olacak ve planlanan
kullanım şartlarında olabilecek arıza, bozulma veya herhangi bir zorlanma göz önüne alınarak uygun
nitelikte seçilecektir.
İş ekipmanlarının çalıştırılması, bu amaç için yapılmış kumandaların ancak bilerek ve isteyerek
kullanılması ile sağlanacaktır.
Bu kural, işçiler için tehlike oluşturmadığı sürece;
Her hangi bir sebeple ekipmanın durmasından sonra tekrar çalıştırılmasında,
Hız, basınç gibi çalışma şartlarında önemli değişiklikler yapılırken de, uygulanacaktır.
Bu kural otomatik çalışan iş ekipmanının normal çalışma programının devamı süresindeki tekrar
harekete geçme veya çalışma şartlarındaki değişikler için uygulanmaz.
15
b) Bütün iş ekipmanlarında, ekipmanı tümüyle ve güvenli bir şekilde durdurabilecek bir sistem
bulunacaktır. Her bir çalışma yerinde, tehlikenin durumuna göre, iş ekipmanının tamamını veya bir
kısmını durdurabilecek ve bu ekipmanın güvenli bir durumda kalmasını sağlayacak kumanda sistemi
bulunacaktır. İş ekipmanlarının durdurma sistemleri, çalıştırma sistemlerine göre öncelikli olacaktır. İş
ekipmanı veya tehlikeli kısımları durdurulduğunda, bunları harekete geçiren enerji de kesilmiş
olacaktır.
c) İş ekipmanının tehlikesi ve normal durma süresinin gerektirmesi halinde iş ekipmanında acil
durdurma sistemi bulunacaktır.
ç) Parça fırlaması veya düşmesi riski taşıyan iş ekipmanları, bu riskleri ortadan kaldıracak
uygun güvenlik tertibatı ile donatılacaktır.
d) Gaz, buhar, sıvı veya toz çıkarma tehlikesi olan iş ekipmanları, bunları kaynağında tutacak
ve/veya çekecek uygun sistemlerle donatılacaktır.
e) İşçilerin sağlığı ve güvenliği açısından gerekiyorsa, iş ekipmanı ve parçaları uygun
yöntemlerle sabitlenecektir.
f) İşçilerin sağlık ve güvenliği açısından önemli bir tehlike oluşturabilecek, iş ekipmanının
parçalarının kırılması, kopması veya dağılması riskine karşı uygun koruma önlemleri alınacaktır.
g) İş ekipmanının hareketli parçalarıyla mekanik temas riskinin kazaya yol açabileceği hallerde;
iş ekipmanı, tehlikeli bölgeye ulaşmayı önleyecek veya bu bölgeye ulaşılmadan önce hareketli
parçaların durdurulmasını sağlayacak uygun koruyucular veya koruma donanımı ile donatılacaktır.
Koruyucular ve koruma donanımı:
Sağlam yapıda olacak,
İlave tehlike yaratmayacak,
Kolayca yerinden çıkarılmayacak veya etkisiz hale getirilemeyecek şekilde olacak,
Tehlike bölgesinden yeterli uzaklıkta bulunacak,
Ekipmanın operasyon noktalarının görülmesini gereğinden fazla kısıtlamayacak,
Sadece işlem yapılan alana girişi kısıtlayacak, bunlar çıkarılmadan parça takılması, sökülmesi ve
bakım için gerekli işlemlerin yapılması mümkün olacaktır.
ğ) İş ekipmanının çalışılan veya bakımı yapılan bölge ve operasyon noktaları, yapılacak işleme
uygun şekilde aydınlatılacaktır.
h) İş ekipmanının yüksek veya çok düşük sıcaklıktaki parçaları, işçilerin teması veya yaklaşması
riskine karşı korunacaktır.
ı) İş ekipmanına ait ikaz donanımları kolay algılanır ve anlaşılır olacaktır.
i) İş ekipmanı sadece tasarım ve imalat amacına uygun işlerde ve şartlarda kullanılacaktır.
j) İş ekipmanının bakım işleri, ancak ekipman kapalı iken yapılabilecektir. Bunun mümkün
olmadığı hallerde, bakım işleri yürütülürken gerekli önlemler alınacak veya bu işlerin tehlike bölgesi
dışında yapılması sağlanacaktır.
Bakım defteri bulunan makinalarda bakımla ilgili işlemler günü gününe bu deftere işlenecektir.
k) İş ekipmanlarının enerji kaynaklarını kesecek araç ve gereçler kolayca görülebilir ve
tanınabilir olacaktır. Ekipmanın enerji kaynaklarına yeniden bağlanması işçiler için tehlike
yaratmayacaktır.
l) İş ekipmanlarında, işçilerin güvenliğinin sağlanmasında esas olan ikaz ve işaretler
bulunacaktır.
m) İşçilerin üretim, bakım ve ayar işlemleri yapacakları yerlere güvenli bir şekilde ulaşabilmeleri
ve orada güvenli bir şekilde çalışabilmeleri için uygun şartlar sağlanacaktır.
16
n) Bütün iş ekipmanı, ekipmanın aşırı ısınması veya yanmasına veya ekipmandan gaz, toz, sıvı,
buhar veya üretilen, kullanılan veya depolanan diğer maddelerin yayılması riskine karşı işçilerin
korunmasına uygun olacaktır.
o) Bütün iş ekipmanı, ekipmanın veya ekipmanda üretilen, kullanılan veya depolanan maddelerin
patlama riskini önleyecek özellikte olacaktır.
ö) Bütün iş ekipmanı, işçilerin doğrudan veya dolaylı olarak elektrikle temas riskinden
korunmasına uygun olacaktır.
p) Uzaktan kumandalı iş ekipmanı, kontrol sınırlarının dışına çıkması halinde otomatik olarak
hemen duracak şekilde olacaktır.
Madde 21- İş Ekipmanın Kontrolü: İşyerinde kullanılan iş ekipmanının kontrolü ile ilgili
aşağıdaki hususlara uyulacaktır:
a) İş ekipmanının güvenliğinin kurulma şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın
kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde uzman kişiler tarafından
kontrolü yapılacak, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenecektir.
b) İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş
ekipmanının;
1) Uzman kişilerce periyodik kontrollerinin ve gerektiğinde testlerinin yapılması,
2) Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre
kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra,
arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için uzman
kişilerce gerekli kontrollerin yapılması sağlanacaktır.
c) Kontrol sonuçları kayıt altına alınacak, yetkililerin her istediğinde gösterilmek üzere uygun
şekilde saklanacaktır.
İş ekipmanı işletme dışında kullanıldığında, yapılan son kontrol ile ilgili belge de ekipmanla
birlikte bulunacaktır.
Madde 22- Özel Risk Taşıyan İş Ekipmanı:
İşçilerin sağlık ve güvenliği yönünden, özel risk taşıyan iş ekipmanlarının kullanılmasında
aşağıdaki önlemler alınacaktır.
a) İş ekipmanı, sadece o ekipmanı kullanmak üzere görevlendirilen eğitimli ehil kişilerce
kullanılacaktır.
b) İş ekipmanlarının tamiri, tadili, kontrol ve bakımı, bu işleri yapmakla görevlendirilen uzman
kişilerce yapılacaktır.
Madde 23- İş Ekipmanlarının Kullanımında İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Eğitimi:
a) İşçilere kullandıkları iş ekipmanı ve kullanımına ilişkin yeterli bilgi ve uygun olması halinde
yazılı talimat verilecektir. Bu talimat, üretici tarafından ekipmanla birlikte verilen kullanım kılavuzu
dikkate alınarak hazırlanacaktır.
17
Bu bilgiler ve yazılı talimatlar en az;
1) İş ekipmanının kullanım koşulları,
2) İş ekipmanında öngörülen anormal durumlar,
3) İş ekipmanının önceki kullanım deneyiminden elde edilen sonuçlar, ile ilgili bilgileri
içerecektir.
b) İşçiler, kendileri kullanmasalar bile çalışma alanında veya işyerinde bulunan iş ekipmanlarının
kendilerini etkileyebilecek tehlikelerinden ve iş ekipmanı üzerinde yapılacak değişikliklerden
kaynaklanabilecek tehlikelerden haberdar edilecektir.
c) İş ekipmanını kullanmakla görevli işçilere, bunların kullanımından kaynaklanabilecek riskler
ve bunlardan kaçınma yollarını da içeren yeterli eğitim verilecektir.
Madde 24- Kendinden Hareketli veya Bir Başka Araç Vasıtasıyla Hareket Edebilen İş
Ekipmanları İçin Asgari Güvenlik Gerekleri:
a) Üzerinde işçi bulunan iş ekipmanı, ekipmanın bir yerden bir yere götürülmesi sırasında
tekerleklere veya paletlere takılma veya temas etme riski de dahil işçiler için oluşacak bütün riskleri
emniyetli hale gelecek şekilde uygun sistemlerle donatılacaktır.
b) İş ekipmanının çekicisi ile çekilen ekipman veya aksesuarları ya da yedekte çekilen herhangi
bir nesnenin, birbirine çarpma veya sıkışma riskinin bulunduğu durumlarda, bu ekipmanlar çarpma ve
sıkışmayı önleyecek koruyucularla donatılacaktır.
Çarpma veya sıkışma riski önlenemiyorsa, işçilerin olumsuz etkilenmemesi için gerekli önlemler
alınacaktır.
c) Güvenliğin sağlanmasında, sürücünün doğrudan görüş alanının yetersiz kaldığı durumlarda,
görüşü iyileştirmek için uygun yardımcı araçlar kullanılacaktır.
d) Gece veya karanlık yerlerde kullanılmak üzere tasarımlanmış iş ekipmanında, yapılan işi
yürütmeye uygun ve işçilerin güvenliğini sağlayacak aydınlatma sistemi bulunacaktır.
e) İşçileri etkileyebilecek yangın çıkma tehlikesi olan iş ekipmanının kendisinin veya yedekte
taşıdığı ekipmanın kullanıldığı yerin hemen yakınında yangın söndürme cihazları bulunmuyorsa, bu
ekipmanlarda yeterli yangın söndürme cihazları bulunacaktır.
f) Uzaktan kumandalı iş ekipmanı, kontrol sınırlarının dışına çıkması halinde otomatik olarak
hemen duracak şekilde olacaktır.
Madde 25- Forkliftlerin Kullanımında Güvenlik:
Üzerinde bir veya daha fazla işçinin bulunduğu forkliftlerin devrilmesinden kaynaklanan
risklerin azaltılması için;
a) Sürücü için sağlam yapıda kabin olacak ,
b) Operatörlük eğitimi almış yetkili personel tarafından kullanılacaktır.
c) Tüm forklift tehlikelerini içeren kullanma talimatı forkliftte asılı olacaktır.
d) Uyarı etiket ve işaretleri makine üzerinde bulunacaktır.
e) Kaygan ve engebeli zeminde kullanılmamalıdır.
f) Forklift bakım kartı üzerinde olmalıdır.
18
Madde 26- Yüklerin Kaldırılmasında Kullanılan İş Ekipmanları İçin Asgari Gerekler:
Yüklerin kaldırılması için kullanılan makinalarda, kaldırılabilecek maksimum yük açıkça
görülebilecek şekilde işaretlenmiş olacak, makinanın değişik şekillerde kullanımında da maksimum
yükü gösteren levhalar veya işaretler bulunacaktır.
Kaldırma için kullanılan aksesuarlar da güvenli kullanım için gereken özelliklerini gösterecek
şekilde işaretlenmiş olacaktır.
İnsan kaldırmak ve taşımak için tasarlanmamış iş ekipmanları, amacı dışında kullanımını
önlemek için uygun bir şekilde ve açıkça işaretlenecektir.
Sabit olarak kurulan iş ekipmanlarında yükün;
1) İşçilere çarpması,
2) Tehlikeli bir şekilde sürüklenmesi veya düşmesi,
3) İstem dışı kurtulması,
riskini azaltacak şekilde tesis edilecektir.
a) İşçileri kaldırma veya taşımada kullanılan iş ekipmanlarında;
1) Taşıma kabininin düşme riski uygun araçlarla önlenecek,
2) Kullanıcının kendisinin kabinden düşme riski önlenecek,
3) Özellikle cisimlerle istenmeyen temas sonucu, kullanıcının çarpma, sıkışma veya ezilme riski
önlenecek,
4) Herhangi bir olay neticesinde kabin içinde mahsur kalan işçilerin tehlikeye maruz kalmaması
ve kurtarılması sağlanacaktır.
Şayet, çalışma yerinin özelliği ve yükseklik farklılıklarından dolayı taşıma kabininin düşme riski,
alınan güvenlik önlemlerine rağmen önlenemiyorsa, emniyet katsayısı daha yüksek güvenlik halatı ile
teçhiz edilecek ve her çalışma günü kontrol edilecektir.
b) Yük kaldırmada kullanılan iş ekipmanı ile ilgili hükümler:
1) İşin tekniği yönünden zorunlu olmadıkça kaldırılan yükün altında insan bulunmaması için
gerekli tedbir alınacaktır. İşçilerin bulunabileceği korunmasız çalışma yerlerinin üzerinden yük
geçirilmeyecektir. Bunun mümkün olmadığı hallerde uygun çalışma yöntemleri belirlenerek
uygulanacaktır.
2) Kılavuzsuz yükleri kaldırmakta kullanılan iş ekipmanının operatörü doğrudan veya gerekli
bilgileri sağlayan yardımcı cihazlar vasıtasıyla yük yolunun tamamını göremiyorsa, operatöre yol
gösterecek uzman bir kişi görevlendirilecek ve işçiler için tehlike yaratacak yük çarpışmasını
engellemek üzere gerekli düzenleme yapılacaktır.
3) Yükün işçiler tarafından elle bağlanması veya çözülmesi halinde işin güvenlikle yapılabilmesi
için gerekli düzenleme yapılacak, özellikle iş ekipmanının kontrolünün doğrudan ya da dolaylı olarak
işçide olması sağlanacaktır.
4) Bütün yük kaldırma işleri işçilerin güvenliğini korumak için uygun şekilde planlanacak ve
gözetim altında yürütülecektir.
19
5) Özellikle bir yük, kılavuzsuz yükleri kaldırmakta kullanılan iki veya daha fazla iş ekipmanıyla
aynı anda kaldırılacaksa operatörler arasında eşgüdümü sağlayacak düzenleme yapılacak ve
uygulanacaktır.
6) Kaldırma aracı ve aksesuarları(halat, kanca, mandal vb), azami yükün 1,5 katını kaldıracak ve
askıda tutabilecek güçte olmalıdır. Üç ayda bir kere yetkili teknik eleman tarafından kontrol
edilmelidir.
7) Yük kancalarında emniyet mandalı bulunmalıdır.
8) Zincirler kullanılmadan önce mutlaka gözle muayeneye tabi tutulmalıdır. Baklalardaki boyuna
uzama%5’i geçmişse zincir kullanılmamalıdır.
9) Zincirin baklalarında ezilme, aşınma veya çatlaklık varsa zincir değiştirilmelidir. Zincir
baklalarındaki aşınma bakla kalınlığının dörtte birini geçmişse zincir kullanılmamalıdır.
10) Halat yapılan işe ve kaldırılacak yüke uygun olarak seçilmelidir.
11) Keskin kenarlı yük köşelerinde özel tedbirler alınmalıdır.
12) Belirli periyotlarla uygun yağ ile yağlanmalıdır.
13) Kaynak alevi ve ısılarına maruz bırakılmamalıdır.
14) Güvenlik kat sayısı en az 5 olmalıdır.
15) Halat uç bağlantıları uygun olmalıdır.
16) Halat eklemeleri uygun yapılmalıdır.
Madde 27- Halat Kullanarak Yapılan Çalışmalarla İlgili Hükümler:
a) Sistemde en az iki ayrı kancalı halat bulunacak, bunlardan biri, inip çıkmada veya destek
olarak kullanılan çalışma halatı, diğeri ise güvenlik halatı olacaktır.
b) İşçilere, çalışma halatına bağlı paraşütçü tipi emniyet kemeri verilecek ve kullandırılacaktır.
Emniyet kemerinin ayrıca güvenlik halatı ile bağlantısı sağlanacaktır.
c) Acil bir durumda işçinin derhal kurtarılabilmesi için iş uygun şekilde planlanacak ve gözetim
sağlanacaktır.
d) Bu Yönetmeliğin 40’ ıncı maddesi doğrultusunda, işçilere yapacakları işe uygun ve özellikle
kurtarma konusunda yeterli eğitim verilecektir.
Risk değerlendirmesi göz önünde bulundurularak ikinci bir halat kullanılmasının işin yapılmasını
daha tehlikeli hale getirdiği istisnai durumlarda, güvenliği sağlayacak yeterli önlemler alınmak şartıyla
tek bir halatla çalışma yapılabilir.
Ekranlı Araçlarla ÇalıĢmalarda Sağlık ve Güvenlik:
Madde 28- Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri:
a) Monitör: Ekran görüntüsü stabil olacak, görüntünün titremesi ve benzeri olumsuzluklar
bulunmayacaktır.
Parlaklık ve karakterler ile arka plan arasındaki kontrast, operatör tarafından kolaylıkla
ayarlanabilecektir. Kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar önlenecektir.
Bilgisayar ekranı ile göz arasındaki mesafe en az 50 cm olmalıdır. Eller ve kollar için klavyenin
önünde yeterli boşluk olacaktır.
20
Ekran geriye doğru en az 15 derece eğimli olmalıdır. Rahatsız edici göz ve baş hareketleri
ihtiyacını en aza indirecek şekilde yerleştirilmiş ve ayarlanabilir özellikte döküman tutucu
kullanılacaktır.
b) Klavye: El ve kolların yorulmaması ve rahatça çalışabilmesi için ekrandan ayrı ve hareketli
olacaktır. Klavyenin ön tarafında, bileklerin dayanabileceği özel destek konulacaktır. Klavyenin rengi
mat olacak ve ışığı yansıtmayacaktır. Klavye karakterlerinin yerleri kullanımı kolaylaştıracak şekilde
düzenlenmiş olacaktır.
c) Çalışma masası veya çalışma yüzeyi: Çalışma masası veya çalışma yüzeyi; ekran, klavye,
dokümanlar ve diğer ilgili malzemelerin rahat bir şekilde düzenlenebilmesine olanak sağlayacak
şekilde ve yeterli büyüklükte olacak ve yüzeyi ışığı yansıtmayacak nitelikte olacaktır. Çalışanın rahat
bir pozisyonda olması için yeterli alan olacaktır. Masanın altında bacakların üst kısmı ile masa altı
arasında 5-10 cm mesafe kalmalıdır.
ç) Çalışma sandalyesi: Sandalye dengeli ve çalışanın rahat bir pozisyonda oturabileceği ve
kolaylıkla hareket edebileceği şekilde ergonomik olacaktır. Oturma yerinin yüksekliği ayarlanabilir
olacaktır. Sırt dayama yeri öne-arkaya ve yukarı-aşağı ayarlanabilir, sırt desteği bele uygun ve esnek
olacaktır. Koltuğun yüksekliği çalışanın bilekleri ile klavye arasında 15 derecelik bir açı
oluşturabilecek şekilde ve kolların dirsekle ayrılan alt ve üst bölümleri arasındaki açı 90 derece olacak
biçimde ayarlanacaktır. İstendiğinde çalışana uygun bir ayak dayanağı sağlanacaktır.
d) Çalışma ortamı: Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için yeterli alan olacaktır.
Operatörün gereksinimleri ve yapılan işin türü dikkate alınarak uygun aydınlatma şartları
sağlanacak, arka planla ekran arasında uygun kontrast bulunacaktır.
Yapay aydınlatma kaynaklarının yeri ve teknik özellikleri ekrandaki ve diğer ekipmanlar
üzerindeki parlama ve yansımaları önlenecek şekilde olacaktır.
Pencereler, açıklıklar ve benzeri yerler, saydam veya yarı saydam duvarlar ve parlak renkli cisim
ve yüzeylerden ekran üzerine direk ışık gelmeyecek ve mümkünse yansımalar önlenecektir.
Çalışma merkezlerinde kullanılan ekipmanların gürültüsü çalışanların dikkatini dağıtmayacak ve
karşılıklı konuşmayı engellemeyecek düzeyde olacaktır.
Çalışma merkezindeki ekipmanlar çalışanları rahatsız edecek düzeyde ortama ısı vermeyecektir.
Çalışma merkezindeki görünür ışık dışındaki tüm radyasyonların sağlığa zarar vermeyecek
düzeylerde olması için gerekli önlemler alınacaktır.
e) Ergonomik Önlemler: Sürekli ekran önü çalışmalarında kısa ve sık sık verilecek molalarda
yürüyüş tercih edilmeli, rahatlatıcı hareketler yapılmalıdır.
Ekrana bakışlarda her 10 dakikaya bir 10 saniye ara verilmesi dramatik yorgunluğu azaltır, her
saat başı 10 dakika dinlenme uygun görülmüştür.
Klavye kullanımı için ise 45 dakikalık periyotlarda çalışmanın uygun olacağı ve 5 dakikalık ara
verilmesi uygun görülmüştür.
Klavyede çalışırken baş ve omuzlar öne doğru eğilmemelidir.
21
Gözler için her bir saatlik çalışma sonucunda 10 dk. ekrandan başka yerlere bakarak veya gözler
kapanarak dinlendirilmelidir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Birimler, Komisyonlar
Birimler
Madde 29- İş Güvenliği Birimi:
İdare, Sanayiden sayılan işlerde tehlike sınıfına uygun iş güvenliği uzmanı olan bir veya birden
fazla mühendis veya teknik elemanı görevlendirmekle yükümlüdür.
İş güvenliği uzmanının görevleri;
a) Planlama
1) İşyeri hekimi ile işbirliği yaparak yıllık çalışma planını hazırlamak.
2) ASKİ Genel Müdürlüğü hizmetlerinde etüt, planlama, projelendirme, satınalma ve ihale
teknik şartnamelerinde yer alması gereken İSG mevzuatlarını tesbit ederek idareye sunmak.
3) Kurumumuzda yapılan çalışmalar ve yapılacak değişikliklerle ilgili olarak tasarım, makine
ve diğer teçhizatın durumu, bakımı, seçimi ve tesislerde kullanılan maddeler de dâhil olmak üzere
işin planlanması, organizasyonu ve uygulanması, kişisel koruyucu donanımların seçimi, temini,
kullanımı, bakımı, muhafazası ve test edilmesi konularının, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına ve
genel iş güvenliği kurallarına uygun olarak sürdürülmesini sağlamak için rapor tanzim etmek idareye
sunmak.
b) Risk değerlendirmesi
1) ASKİ Genel Müdürlüğü tesis ve çalışma alanlarının tamamında (iş güvenliği uzmanı ile
sözleşmesi bulunan alt yükleniciler hariç) tehlikelerin belirlenmesi, tehlikelere bağlı risk
değerlendirmelerinin yapılmasını sağlamak; gerekli çalışmaları planlayarak alınacak sağlık ve
güvenlik önlemlerini dökümante etmek, idareye teslim etmek.
Alınacak önlemlerin takibini yapmak. Önlemlerle ilgili uygulamaların yeterliliğini rapor etmek.
İş Güvenliği Uzmanı bulunduran alt yüklenicilerin yapmış olduğu tüm çalışmaları incelemek,
eksiklikleri belirlemek ve rapor haline getirmek. İdareye sunmak.
c) Acil durum planlarının yapılması
Acil durumlarla ilgili planlama, prosedür, organizasyon, eğitim ve tatbikatların düzenlenmesi,
uygulanması
Tüm faaliyetlerin kayıt altına alınarak idareye teslim edilmesi.
ç) İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Yapılması Gereken Kontroller ve Düzenlenecek Belgeler:
22
Çalışma Bakanlığı İş Müfettişleri denetimlerinde istenen belgeler, iş sağlığı ve güvenliği
yönünden yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri zamanlayarak tesbit etmek,
planlamak ve idareye sunmak. Belgelendirmede yetkili kurum ve kuruluşlara idareyi yönlendirmek
d) Eğitim, bilgilendirme ve kayıt
1) İş Sağlığı ve Güvenliği Kuruluna, İSG komisyonlarına, birim amirlerine ve işçilere, alt
işveren işçilerine mevzuatların öngördüğü sürede İSG eğitimlerinin yıllık planını yapmak, sunum
hazırlamak , sunmak ve eğitim sunumlarını yazılı ve CD ortamında şirket amblemsiz, isimsiz
idareye teslim etmek.
2) İşçilere yapmış olduğu işlerden kaynaklanacak mesleki riskler ve önlemleri konusunda
eğitim programları düzenlemek ve eğitim vermek
3) İşçilere çalışma ortamlarında ve çalışma anında mesleki riskleri ve önlemleri konusunda
bilgi vermek, eğitmek.
4) Yapılacak tüm eğitim çalışmaları idareye kayıt altına aldırılacaktır.
e) Gözetim ve Kontrol
1) Çalışma ortamının gözetimi ile ilgili çalışmalar, planlamalar yapmak
2) İdarenin oluşturduğu komitelerle çalışma ortamlarının gözetimini yapmak, eksiklikleri rapor
haline getirerek idareye sunmak.
f) İlgili birimlerle işbirliği
İşyeri hekimi ile işbirliği yaparak iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili değerlendirme
yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet
planlarını hazırlamak ve uygulamaların takibini yapmak.
g) Prosedür Çatısı Oluşturma
1) Risk analizleri neticesinde belirlenen tehlikeler ve bu tehlikelerden doğacak risklerle ilgili
uyarılar, tamimler, talimatlar ve iş izin formlarının düzenlenmesi
2) İdaremizin hazırlamış olduğu İç Yönetmeliğe katkı sunmak
3) İzleme ve kontrol sonuçlarının rapor haline getirilerek idareye sunulması
4) Gerekli olan güvenlik işaretlerinin belirlenmesi
5) Yıllık değerlendirme raporunu işyeri hekimi ile işbirliği yaparak hazırlamak. Bakanlığın
uygun gördüğü sürede, elektronik ortamda ve yazılı olarak bildiriminin yapılmasını sağlamak.
ğ) Kaza Araştırmaları ve Raporlanması
İş kazaları kaza mahallinde incelenerek, yetkililerden ve görgü tanıklarından bilgi alınır.
Kazanın oluş şekli, iş güvenliği zafiyetleri sorgulanır. Yeniden risk analizi yapılır. Yapılan tıbbi
müdahele, ilk yardım, iş günü kaybı, sakatlık, iş görememezlik, ölüm, işten kaynaklanmayan kazalar
şeklinde tasnif edilerek rapor haline getirilir.
Madde 30- İşyeri Sağlık Birimi:
23
İdare, işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve
uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, işçilerin ilk yardım ve acil
tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla; bir veya birden fazla işyeri
hekimi ile gereğinde diğer sağlık personelini görevlendirmekle yükümlüdür.
İşyeri Hekiminin görevleri;
a) Rehberlik ve danışmanlık
1) İş sağlığı, hijyen, toplu koruma yöntemleri, Kişisel Koruyucu Donanımların kullanımı
konularında öğretilerde bulunmak.
2) İSG çalışmalarına katılmak, risk değerlendirmeleri çalışmalarına dahil olarak sağlığa zararlı
risklerin değerlendirilmesi ve önlenmesi ile ilgili gereken koruyucu sağlık muayenelerini yapmak.
3) Sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık durumları ile işyerinde olabilecek sağlık tehlikeleri
arasında bir ilişkinin olup olmadığını tespit etmek, gerektiğinde çalışma ortamı ile ilgili ölçümler
yapılmasını sağlayarak, alınan sonuçların işçilerin sağlığı yönünden değerlendirmesini yapmak,
4) İşin yürütümünde ergonomik ve psikososyal riskler açısından işçilerin fiziksel ve zihinsel
kapasitelerini dikkate alarak iş ile işçinin uyumunu sağlamak ve çalışma ortamındaki stres
faktörlerinden korunmaları için araştırmalar yapmaktır.
b) Sağlık Gözetimi
1) Gece postaları da dâhil olmak üzere işçilerin sağlık gözetimini yapmak,
2) İşçilerin işe giriş ve periyodik sağlık muayenelerini iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında
belirtilen aralıklarla ve Ek-7’de verilen örneğe uygun olarak düzenlemek ve işyerinde muhafaza etmek,
3) Sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık durumlarında işe dönüş muayenesi yaparak eski
işinde çalışması sakıncalı bulunanların mevcut sağlık durumlarına uygun bir işte çalıştırılmasını
tavsiye etmek,
4) Hassas risk grupları, meslek hastalığı tanısı veya şüphesi olanlar, kronik hastalığı olanlar,
madde bağımlılığı olanlar, birden fazla iş kazası geçirmiş olanlar gibi işçilerin, uygun işe
yerleştirilmeleri için gerekli koruyucu sağlık muayenelerini yaparak rapor düzenlemek,
5) Bulaşıcı hastalıkların kontrolü için yayılmayı önleme ve bağışıklama çalışmaları yapmak,
portör muayenelerinin yapılmasını sağlamak,
6) Sağlık gözetimi sonuçlarına göre, bulunması halinde iş güvenliği uzmanı ile işbirliği içinde
çalışma ortamının gözetimi kapsamında gerekli ölçümlerin yapılmasını önermek, ölçüm sonuçlarını
değerlendirmek,
7) Sağlık gözetimi konusunda işçileri bilgilendirmek ve onların rızasını almak, sağlık riskleri ve
yapılan sağlık muayeneleri konusunda işçileri yeterli ve uygun şekilde bilgilendirmek,
24
8) Gerekli laboratuar tetkikleri, radyolojik muayeneler ve portör muayenelerini yaptırmak,
bulaşıcı hastalıkların kontrolünü sağlamak, bağışıklama çalışmaları yapmak, işyeri ve eklentilerinin
genel hijyen şartlarını sürekli izleyip denetlemek,
9) Yıllık çalışma planını, bulunması halinde iş güvenliği uzmanı ile işbirliği yaparak hazırlamak,
işyerindeki sağlık gözetimi ile ilgili çalışmaları kaydetmek ve yıllık değerlendirme raporunu
hazırlayarak elektronik ortamda Bakanlığa göndermektir.
c) Eğitim ve Bilgilendirme:
1) İşyerinde ilkyardım ve acil müdahale hizmetlerinin organizasyonu ve personelin eğitiminin
sağlanması çalışmalarını ilgili mevzuat doğrultusunda yürütmek,
2) İş sağlığı, hijyen ve ergonomi alanlarında bilgi ve eğitim sağlanması için ilgili taraflarla
işbirliği yapmak,
3) İşyeri yöneticilerine, iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine, işçilere ve temsilcilerine genel
sağlık konularında eğitim vermek ve bu eğitimlerin sürekliliğini sağlamak,
d) İlgili birimlerle işbirliği:
1) İş sağlığı ve güvenliği alanında yapılacak araştırmalara katılmak,
2) İş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına yakalanan işçilerin rehabilitasyonu konusunda
işyerindeki ilgili birimlerle, meslek hastalığı tanısında yetkili hastaneler ile işbirliği içinde çalışmak,
3) İş kazaları ve meslek hastalıklarının analizi ile iş uygulamalarının iyileştirilmesine yönelik
programların geliştirilmesi çalışmalarına katılmak,
4) Yeni teknoloji ve donanımın sağlık açısından değerlendirilmesi ve test edilmesi gibi mevcut
uygulamaların iyileştirilmesine yönelik programların geliştirilmesi çalışmalarına katılmak,
1) Bulunması halinde iş güvenliği uzmanı ile işbirliği içinde yıllık çalışma planını ve yıllık
değerlendirme raporunu hazırlamak,
2) Yöneticilere, bulunması halinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine ve işçilere genel
sağlık, iş sağlığı ve güvenliği, hijyen, kişisel koruyucu donanımlar ve toplu korunma yöntemleri
konularında bilgi ve eğitim verilmesi için ilgili taraflarla işbirliği yapmak.
Komisyonlar
Dört alt komisyondan oluşmaktadır. Komisyonların görevi; kurumumuzdaki tehlikeli işler ve bu
işlerden kaynaklanan risklerin tespiti, ortadan kaldırılması ya da maruziyet etkin değerlerinin altına
çekilmesi ve kontrol altına alınması amacıyla ilgili birim yetkilileri ile bir araya gelerek güvenlik
önlemlerini belirlemektir.
Komisyonların oluşturulmasında İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında işbirliğine gidilmesi,
İSG kurallarına sahiplenilmesi, İSG uygulamalarının denetlenmesi ve sürdürülebilir iş güvenliği süreci
yaşanmasının sağlanması amaç edinilmiştir.
Komisyonların oluşturulması, üyelerin belirlenmesi veya değiştirilmesi İSG Kurulu tarafından
yapılır.
25
İş Güvenliği uzmanları ve İşyeri Hekiminden görüş alarak çalışırlar.
Komisyonlar toplantı ve birimlerdeki çalışma aralıklarını ihtiyaca göre kendileri belirlerler.
Ayrıca İSG Kurulu da komisyonların çalışma ve denetleme programlarını açıklayabilir.
Komisyonlar almış olduğu kararları, alınacak önlemleri, tutanak ve raporları, ilgili Daire
Başkanlıklarına ve İSG Kuruluna sunarlar.
Komisyonlar, İşçilerin eğitim organizasyonunu yaparlar. Eğitim programlarını İSG Kuruluna ve
Eğitim Şb. Müdürlüğüne verirler.
Komisyonların birimlerdeki İSG uygulamalarını denetleme periyotları, ihtiyaca göre kendileri
veya İSG Kurulunca belirlenir.
Madde 31- Güvenlik Komisyonu
a) Yangın komisyonu: Sivil Savunma Uzmanlığı başkanlığında Atıksı Arıtma Tesisleri, İçmesu
Arıtma Tesisleri ve lüzumunda diğer birimlerden yetkililerinin atanması ile oluşur.
Bu komisyonun görevi; İşyerlerinde yangın tehlikesinin tesbiti ve yangın durumunda yapılması
gerekenler, yangına karşı önlemler, aktif yangın koruma sistemlerinin kurulması, sistemin periyodik
test ve kontrollerinin yapılmasını sağlamak ve yangın eğitimlerini, tatbikatlarını planlamaktır.
Komisyonun raporu, tutmuş olduğu tutanaklar İSG Kuruluna resmi yazı ile bildirilir. Kurul
kararı ile eğitim uygulamaları ve tatbikatlar İSG Birimi personeli ve ilgili birimlerde görevlendirilmiş
acil durum ekiplerince müştereken yürütülür.
b) Elektrik komisyonu : İçme Suyu Dairesi Başkanlığı, İşletmeler Dairesi Başkanlığı ve ilgili
diğer birimlerden elektrik, elektronik mühendisleri ve teknik elemanların atanması ile oluşur.
Bu komisyonun görevi; tüm birimlerde insanların elektrik çarpmasından korunması, elektrik
tesislerinde güvenlik, elektrik iç tesislerinde güvenlik, parlayıcı, patlayıcı ortamlarda elektriksel
güvenlik, topraklama gibi elektriksel çalışmalarda iş güvenliğinin sağlanması konusunda çalışma
yaparlar.
c) Atıksu ile Çalışma, Kapalı Ortamlarda Çalışma ve Kimyasal Maruziyetler Komisyonu: Bu
komisyon Kanalizasyon Dairesi Başkanlığı, Atıksu Arıtma Tesisleri ve İçmesu Arıtma Tesislerinde
görevli yetkili, mühendis ve teknik elemanlardan oluşur.
Atıksulardan kaynaklanan gaz zehirlenmeleri, atıksularla temas ve solunum yolu ile oluşacak
biyolojik maruziyetler, kimyasallar ile çalışmada oluşacak maruziyetler, kapalı ortamda çalışanlarda İş
Sağlığı ve Güvenliği konularında çalışma yaparlar.
ç) Bakım Onarım İşlerinde Güvenlik Komisyonu: İçme Suyu Dai. Bşk., Kanalizasyon Dai. Bşk.,
Su ve Yapı İşl. Dai. Bşk., Kanalizasyon Yatırım Dai. Bşk. ve İşletmeler Dairesi Başkanlıklarında
görevli mühendis ve teknik elemanlardan oluşur.
Komisyonun görevi; Kazı, dolgu, hafriyat, İçmesu ve Kanalizasyon bakım onarım işlerinde iş
güvenliğinin sağlanması için çalışma ortamlarında gözlemler yapmak, iş güvenliği önlemlerini
belirlemek, rapor haline getirmek ve tutanak tutmak, önlemlerin uygulanması konusunda zamanlama
yaparak, ilgili birimlere ve İSG Kuruluna resmi yazı ile bildirmektir.
Madde 32- Sağlık Komisyonu
İşyeri Hekimi, İnsan Kaynakları Dai. Bşk., İçme Suyu Dai. Bşk., Kanalizasyon ve İşletmeler
Dairesi Başkanlıklarında görevli yetkili, mühendis veya teknik elemanlardan oluşur.
26
Çalışma ortamlarında meslek hastalıklarının tesbiti, oluşmasının önlenmesi, takibi, kontrol
altında tutulması yönünde karalar alırlar.
Ergonomi, biyolojik maruziyetler, kimyasallardan korunma, hijyen, gürültü ve sağlığı
ilgilendiren diğer konularda iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için çalışma yaparlar.
Madde 33- Çevre Komisyonu
Bu komisyon çevre mühendislerinden, Atıksu Arıtma, Kanalizasyon İçmesu Arıtma ve çevreyle
ilgili diğer birimlerden görevlendirilecek yetkili, mühendis veya teknik elemanlardan oluşur. İSGB ile
istişareli çalışır.
Kurumumuzun yapmış olduğu faaliyetlerden kurum içindeki ve dışındaki insanların, canlıların
ve çevrenin olumsuz etkilenmemesi için Çevre Kanunu ve ilgili mevzuatlar doğrultusunda çalışma
yaparlar, kararlar alırlar.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Uygulamalar, Eğitimler
Uygulamalar
Madde 34- Genel Emniyet Prosedürleri:
Her birimin kendi yapmış olduğu işler ile ilgili tehlikeler ve bu tehlikelerden doğabilecek
risklerle ilgili yazılı iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri, uyarılar, kurallar ve talimatlardır.
Prosedürler; Birimler, İSG Kurulu, İSGB ve Komisyonlar tarafından hazırlanır. Birimlerin ve
komisyonların oluşturduğu prosedürler; İş Güvenliği Tek. Em. Şb. Müdürlüğünden veya İSGB’ den
görüş alınarak Daire Başkanlıkları ve komisyon imzasıyla, gerekli görülürse İSG Kurulu kararı ile
yürürlüğe girer.
Yayınlanan prosedür, talimatlar ve uyarılar işçilere anlatılır, imza karşılığı tebliğ edilir. İlan
panolarında, çalışma ortamlarında, araçlarda askıya çıkarılır.
İSGB prosedürleri İSG Kurulunca yürürlüğe koyulur. Eski prosedürlerin iptali, yeni
prosedürlerin yayınlanması İSG Kurulunca yapılır.
Yürürlüğe giren her prosedür İSG Kurulu ya da İSGB de arşivlenir.
a) Talimatlar: Birimler; bünyelerinde bulunan her ekibe yaptığı işlerle ilgili tehlikeler,
tehlikelerden doğabilecek riskler ve meslek hastalıkları ile ilgili, alınması gereken güvenlik önlemleri,
kişisel koruyucu donanımların kullanım zorunluluğu ve kullanım şekli, işçilerin anlayabileceği sade bir
dille yazılı ve imzalı talimat haline getirmek durumundadır.
b) Uyarı ve Güvenlik Levhaları: Birimler kendi çalışma ortamlarında, çalışma ortamlarına gidiş
yollarında ve tesislerde işçilerin rahatlıkla görebileceği okunaklı, sabit, İş Sağlığı ve Güvenliği uyarı
ve güvenlik levhalarını bulundurulması gerekmektedir.
Madde 35- İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Yapılması Gereken Kontroller ve Düzenlenecek
Belgeler:
27
Çalışma Bakanlığı İş Müfettişleri denetimlerinde istenen belgeler aşağıda sıralanmıştır.
Kurumumuzun tüm birimleri ve kurumumuzda çalışma yapan alt yükleniciler kendileri ile ilgili
belgeleri hazırlayacak ve arşivleyecektir.
a) Testler, kontroller ve deneyler:
1. İşe giriş Muayene kayıtları (Ağır ve Tehlike İşlerde Çalışacaklara Verilecek Rapor)
2. İş kazaları ve Meslek Hastalıkları İstatistik Kayıtları
3. Sağlık Birimi Yıllık Çalışma Planı
4. Periyodik Sağlık Muayene Raporları
5. Portör Muayeneleri
6. Göğüs Radyografileri
7. Akciğer Fonksiyon Testleri
8. İşitme Testleri
9. Kan ve İdrar Testleri
10. İş Risklerine Göre Özel Testler
11. Vizite Kayıtları
12. Gebe ve Emzikli Kadın İşçilerin sağlık kontrolü
13. Emzirme odaları ve kreşlerle ilgili kayıtlar
14. Gece postalarında çalışacak kadın işçilerin kontrolü
15. Çocuk işçilerin sağlık kontrolü
16. İçme Suyunun Analiz Raporları
17. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurul Kararları
18. İşyeri Ortamlarındaki Gaz ve Toz ölçümlemeleri
19. Emzirme odaları ve kreşlerin kontrolü
20. Ecza Dolaplarının İçerisinde Bulunan Malzemeleri Belirten Liste
21. Yangın Alarm ve Tahliye Denemeleri
22. Alev geçirmez cihazların uygunluk belgeleri
23. Asansör kabinlerinin taşıyabileceği maksimum yük levhası
24. Asetilen jeneratörleri için etiketler
25. Asetilen Tüplerinin Kontrolleri
26. Asma iskelelerinin kontrolü
28
27. Aspirasyon Donanımlarının Kontrolleri
28. Aydınlatma Tesisatının Kontrolü
29. Basınçlı Asit Kaplarının Kontrolleri
30. Basınçlı Gaz tüplerinin Periyodik Kontrol ve Basınç Deneyleri
31. Basınçlı Kapların Etiketleri
32. Basınçlı Kapların Periyodik Kontrol ve Basınç Deneyleri
33. Basınçlı Su ve Hava Tanklarının Periyodik Kontrolü
34. Boru ve donanımlarının kontrolü
35. Buhar ve Sıcak Su Kazanlarının Periyodik Kontrolü
36. Eğitim Kayıtları
37. Elektrik Tesisatının Kontrolü
38. Elektrikli El Araçlarının Kontrolleri
39. Elektrikli Kaynak Makinelerinin Kontrolleri
40. Fırın ve ocakların kontrolleri
41. Gece postalarında çalıştırılacak kadın işçiler için izin belgeleri
42. Gırgır Vinçlerin Kontrolü
43. Günde 7,5 Saat ve Daha Az Çalışma Bildirimi
44. Güvenlik Supaplarının Kontrolleri
45. İnsan ve yük asansörlerinin periyodik kontrolü
46. Kaldırma Araçlarının Periyodik Kontrolü
47. Karpit saklanan kaplar için etiket
48. Kaynak İşleri Sırasında Onarım İzni
49. Kaynakçılar İçin Yeterlilik Belgesi
50. Kazancılar için yeterlilik belgesi
51. Kazanların üzerindeki etiketler
52. Kişisel Koruyucuların Kontrolü
53. Kompresörlerin Periyodik Kontrol ve Basınç Deneyleri
54. Kompresörlerin Üzerindeki Etiketler
55. Kurma izni ve işletme belgeleri için başvuru
56. Marangoz Makinelerinin Kontrolleri
57. Motopompların Periyodik Kontrolü
58. Motorlu Araç ve Römorkların Taşıma Kapasiteleri Etiketi
59. Operatörlük Belgesi
60. Par. Pat. Teh. ve Zar. Madde Kaplarına İlişkin Etiketler
29
61. Paratoner ve Tesisatının Kontrolü
62. Sıvı Tank ve Depoların Kontrolü
63. Taban ve Asma Kat İskelelerinin Kontrolü
64. Tam Yalıtılmış Elektrikli Aygıtların Kontrolleri
65. Topraklama Tesisatlarının Kontrolü
66. Vinçlerin Taşıma Gücünü Belirten Etiketler
67. Vulkanizatör ve Devulkanizatörlerin Periyodik Kontrolü
68. Yangın Hortumlarının Kontrolleri
69. Yangın Söndürme Cihazlarının Periyodik Kontrolü
70. Zımpara Taşının Dönme Hızı ve Özelliklerine İlişkin Etiket
b) Ölçümler, testler ve kontroller:
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN YAPILMASI GEREKEN KONTROLLER VE DÜZENLENECEK BELGELER
Ortam gürültüsünün Ölçümü
Gürültü Kontrol Yönetmeliği
1 yıl Gürültü Yönetmeliği Mad. 5
İsig Tüzüğü Madde 22
Ortam Havasının Ölçümü;toz Parpat 7551 çizelge 3
1 yıl Maden ve Taş ocaklarında
Ortam Havasının Ölçümü;gaz Parlayıcı Patlayıcı Mad. çizelge 1 1 yıl
Çalışma ortamı sıcaklık ölçümleri İSİG Tüzüğü Madde 20 ***
Aydınlatma seviyesinin ölçümü İSİG Tüzüğü Madde 18 1 yıl
Titreşim Ölçümleri Titreşim Yönetmeliği Madde 5 1 yıl
Topraklama Ölçümleri Elektrik Tesis.de Topraklamalar Yönet. 1 yıl
Paratoner genel ve topraklama kont. Radyasyon Tüz. ve Yönet. bağlı TAEK uyg. en az 1 yıl
Elektrik Tesisatı Kontrolü Parpat 7551 Madde 40 1 yıl
Yangın tüplerinin kontrolleri İSİG Tüzüğü/TS862 6 ay
Köpüklü tip yangın söndürücülerin dolumu, İSİG Tüzüğü Madde 128 1 yıl
Kimyasal tip yangın söndürücülerin dolumu İSİG Tüzüğü Madde 128 kullanım.sonra
Yangın motorlu pompa, boru tesis., motopomplar İSİG Tüzüğü Madde 118 6 ay
Lastikli hortumların kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 120 3 ay
Lastikli olmayan hortumların kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 120 kullanım.sonra
Yangın Tüplerinin Basınç Testleri İSİG Tüzüğü 5 yıl
Yangın alarm sistemlerinin kont., Tahliye tatbikatı İSİG Tüzüğü Madde 131 6 ay
Yangın söndürme tatbikatı İSİG Tüzüğü Madde 132 1 yıl
İlk Yardım/İş Kazası Tatbikatı Talimat 1 yıl
Acil durdurma butonlarının kontrolü Talimat 3 ay
Acil durum aydınlatmalarının kontrolü Talimat 6 ay
İş makinesi operatör kullanım belgesi 2918 Say.Karayol.Trafik Kanunu 42. Mad. kişiye özel
Hava tanklarının kontrolü, Basınçlı Kapların kont. İSİG Tüzüğü Madde 223 1 yıl
Kazanların kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 207 1 yıl
Kazanların Basınç Deneyleri İSİG Tüzüğü Madde 209 1 yıl
30
Basınçlı Kapların basınç deneyleri İSİG Tüzüğü Madde 227 1 yıl
Kompresörlerin kontrolü ve basınç deneyleri İSİG Tüzüğü Madde 244 1 yıl
Vinç caraskal kontrolleri, Gezervinç kont. İSİG Tüzüğü Madde 376-378 3 ay
Asansör kontrolleri İSİG Tüzüğü Madde 25
1 yıl Asansör Yönetmeliği
Boru tesisatı periyodik kontrolleri İSİG Tüzüğü Madde 485 1 yıl
Forklift ve kepçe kontrolleri İSİG Tüzüğü Madde 376-378 3 ay
Emniyet gergi telleri İSİG Tüzüğü Madde 157 3 ay
Tüplerin gaz kaçağı kontrollerinin yapılması Talimat 1 ay
Güvenlik ve uyarı levhalarının kontrolü Talimat 1 yıl
Elektrik ekipmanlarının kontrolü Talimat 6 ay
Atölye ekipmanlarının kontrolü Talimat 6 ay
Seyyar lamba, priz, duy, kablo kontrolleri Talimat 3 ay
Çeker ocak ve aspirasyon sistemlerinin kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 200 3 ay
Seyyar merdivenlerin kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 23 3 ay
İskele kontrolü Talimat birimince
Platform kontrolleri Talimat 3 ay
Emniyet kemerlerinin kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 529 1 ay
Maskeler, solunum cihazları İSİG Tüzüğü Madde 533 1 ay
Laboratuar göz duşu ve acil duş kontrolleri Talimat 3 ay
İçme suyu bakteriyolojik kontrolleri TS 266/ Gıda Mad.Tüz.
Her ay
İçme suyu kimyasal kontrolleri 3 ay
İçme suyu fiziksel kontrolleri TS 266/ Gıda Mad.Tüz. 3 ay
İşe giriş muayeneleri İşyeri hekimleri işe girişte
Periyodik Sağlık kontrolleri İşyeri hekimleri
Duş ve tuvaletlerin Kontrolü ve temizliği Talimat Günlük
Su sebillerinin kontrolü ve temizliği Talimat 3 aylık
Araç servis bakım kontrolleri Talimat km
Servis araçlarının kontrolü Talimat
Kişisel koruyucu malzeme sarfiyatı Talimat 1 ay
Sağlık bir. bulunan ilaçların son kul. Tarih. kont. Talimat 1 ay
Madde 36- Yazılı iş izinleri
Daire Başkanlıklarınca yazılı tamim ile belirlenmiş tehlikeli çalışmalara başlamadan evvel,
çalışmayı yapacak yetkililer tarafından düzenlenen ve ilgili amirlerce imzalanan, çalışma izni
formlarıdır.
Tehlikeli işlere başlamadan önce gerekli tüm güvenlik önlemlerinin mevzuata uygun alınması,
yetkili amirin bilgisi dahilinde ve kontrolünde çalışılması amacıyla düzenlenen prosedürlerdir.
Tehlikeli çalışmalar; ilgili birim amirleri, komisyonlar, İSGB ve İSG Kurulu tarafından
belirlenir.
Tehlikeli çalışmalara yazılı iş izin formu düzenlenmeden başlanılamaz.
31
Yazılı İş İzin Formları, çalışmayı yaptıracak yetkili tarafından hazırlanır. Yetkili birim
amirlerinin izin ve imzasıyla çalışma izni alınmış olur.
Örnek formlar ilgili birimler tarafından geliştirilerek uygulanacaktır.
Formlar ilgili birimlerce kayıt altına alınır ve arşivlenir.
a) Kapalı Ortamlara Giriş İzni
Kanalizasyon muayene bacalarına, kutu (box) kanallara, 600 mm ve daha büyük kanallara
girişte, Atıksu arıtma tesislerinde gaz kaçağının oluşabileceği oda ve ortamlara girişte, İçme Suyu
Arıtma Tesislerinde klor gazı kaçağı oluşabilecek oda ve ortamlara girişte, tank ve kazan gibi kapalı
ortamlara giriş yapmadan, çalışmaya başlamadan önce düzenlenecek iş izin formudur.
Risk analizleri neticesinde tehlike arz eden kapalı ortamlara zorunlu olmadıkça girilmeyecek,
varsa diğer alternatifler uygulanacaktır.
Hangi tür kapalı alanlardaki çalışmalara iş izin formu düzenlenmesi gerektiği, Daire
Başkanlıklarınca iç tamim ile ilan edilir.
b) Bakım - Onarım, Kazı - Dolgu, Hafriyat İzni
Kanalizasyon, İçmesu tesislerinde veya diğer tesislerde yapım, bakım-onarım, Kazı-dolgu ve
hafriyat yapan veya yaptıran yetkili tarafından düzenlenen çalışma izni formudur
Çalışma izin formu düzenlenmeden başlanmaması gereken tehlikeli işler, risk analizleri ile tesbit
edilir. Daire Başkanlıkları tarafından yayınlanan iç tamimle iş izni gerektiren çalışmalar ilan edilir.
Çalışmayı yapacak yetkili ve ilgili amirlerin izin ve imzaları ile çalışmaya başlanır.
c) Sıcak İş İzni
Yangın, parlama ve patlama oluşturabilecek her türlü kıvılcım, alevli çalışmalar, tamir ve
tadilatlar için düzenlenen çalışma izni formudur.
Özellikle parlayıcı ve yanıcı kimyasalların bulunduğu bir ortamda, sıcak iş izni diğer tüm
alternatifler kullanılamadığı yada kullanılmasının daha fazla risklere neden olacağı durumlarda verilir.
Risk analizleri neticesinde herhangi bir risk taşımadığı ilan edilen bölgeler dışındaki yerlerde yetkili
imza taşımayan sıcak işe izin verilmez.
Yangın tehlikesi taşıyan ortamlarda, kıvılcım kaynağı üretebilecek her türlü faaliyet Sıcak İş İzni
gerektirir. Kaynak taşlama, yakma, kesme, sıcak lehim, matkap çalışması, ısıl işlemler, motorlu araç
girişi gibi çalışmaları kapsar.
Atıksu Arıtma Tesislerinde metan gazı bulunan tesisat, tank gibi ortamlarda yapılacak elektrik,
kaynak gibi kıvılcım çıkaran tehlikeli tamir ve tadilat işlerinin çalışma izni formuna tabi olduğu, Daire
Başkanlığı tarafından iç tamim ile ilan edilir. Bu işlere başlamadan önce, işi yapan yetkili ve ilgili
amirlerin imzasıyla çalışmaya başlanabilir.
ç) İş Kontrol İzni
32
Daire Başkanlıklarınca kurumumuzun ya da alt işverenlerin, geçici veya sürekli olarak yapacağı,
yaptıracağı her türlü çalışma için düzenlenecek çalışma izin formlarıdır.
Eğitimler
Madde 37- İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri:
Kurumumuzun İSG eğitimleri ve eğitim programlarının tamamı Eğitim Şb. Müdürlüğünce
organize edilir. Eğitimler; kurum içinde yetkili teknik elemanlar, İş Güv. Uzmanları tarafından
yapılabileceği gibi, kurum dışından hizmet satın alınarak da yaptırılabilir. Eğitim kayıtları ve
arşivlendirme İş Güvenliği Tek. Em. Şb. Müdürlüğü ve Eğitim Şb. Müdürlüğünce yapılır.
İdaremiz, çalışanlarına, iş sözleşmesinin türüne bakılmaksızın gerekli İSG eğitimini vermekle
yükümlüdür.
50 ve daha fazla işçi çalıştıran alt yükleniciler de kendi personeli için aşağıda ifade edilen
yükümlülüklerin tamamından sorumludur.
Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, geçici iş ilişkisi ile çalışanlara gerekli İSG eğitimi vermekle
yükümlüdür.
a) Yeni İşe Başlayanlar ve İş Yeri Değiştiren İşçilerin İSG Eğitimi: Kurumumuzda yeni işe giren
ve işyerini değiştiren daimi veya geçici işçiler, işbaşı yapmadan önce İş Sağlığı ve Güvenliği
Biriminde yapacakları işler ile ilgili tehlikeler, mesleki riskler ve korunma yöntemleri hakkında eğitim
aldırılacaktır.
b) Çalışanların İSG Eğitimleri: İdaremiz kurumumuzda çalışan işçi personele, İSG konularında
yasal hak ve sorumluluklarını bildirmek, yapmış olduğu işlerde karşı karşıya kaldıkları mesleki riskler
ve bunlarla ilgili alınması gerekli tedbirler konusunda iş sağlığı ve güvenliği eğitim programlarını
hazırlamak, çalışanların bu programlara katılmasını sağlamak ve verilecek eğitim için uygun yer, araç
ve gereç temin etmekle yükümlüdür.
Eğitimin süresi ve periyotu, çalışma ortamındaki tehlikelerin boyutu ve işçilerin eğitimlerdeki
başarı oranına göre İş Güvenliği Uzmanınca belirlenir.
c) Stajyer öğrenciler ve ziyaretçilerin İSG eğitimi: Stajyer öğrenciler yeni işe başlayan işçilerin
eğitimine tabi tutulurlar. Ziyaretçiler ise, geziye başlamadan önce gezecekleri alandaki tehlikeler ve
dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında yetkililerce ön bir eğitime tabi tutulurlar.
d) Eğitim programlarının konuları:
Çalışanlara verilecek eğitim, işyerinin faaliyet alanı ve işçinin yapmış olduğu işe göre aşağıdaki
ve benzeri konulardan seçilir;
1) Genel iş sağlığı ve güvenliği kuralları,
2) İş kazaları ve meslek hastalıkların sebepleri ve işyerindeki riskler,
3) Kaza, yaralanma ve hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması,
4) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
5) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,
33
6) Yasal mevzuat ile ilgili bilgiler,
7) İşyerinde güvenli ortam ve sistemleri kurma,
8) Kişisel koruyucu alet kullanımı,
9) Ekranlı ekipmanlarla çalışma,
10) Uyarı işaretleri,
11) Kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddelerle ortaya çıkan riskler,
12) Temizlik ve düzen,
13) Yangın olayı ve yangından korunma,
14) Kapalı ortamlarda çalışmalarda,
15) Ergonomi,
16) Elektrik tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
17) İlk yardım, kurtarma.
18) Bakım onarım İşlerinde İSG ve İSG kurul kararları ile belirlenecek yeni eğitim
programlarıdır. Eğitim sonunda bir ölçme değerlendirme yapılır. Eğitim etkin olmamışsa yenilenir.
Başarılı eğitim sonunda belgelendirilir. Ölçme, değerlendirme ve belgelendirme Eğitim Şube
Müdürlüğü ve İş Güv. Tek. Em. Şb. Müdürlüğünce işçinin özlük dosyalarında saklanır.
ALTINCI BÖLÜM
Sorumluluk, Denetleme, Cezai Hükümler
Yürürlük, Yürütme, Diğer Hükümler
Sorumluluk
Madde 38- Tüm birimlerde yapılan çalışmalarda, her çalışan öncelikle kendi güvenliğinden
sorumlu olmakla birlikte sorumluluk zinciri aşağıdaki gibidir.
Kontrol Amiri, Kontrol Mühendisi veya Yapı Denetim Mühendisi, birim şefi, birim Müdürü,
İlgili Daire Başkanı, Genel Müdür Yardımcısı ve Genel Müdür zincirleme sorumludur.
Denetleme
Madde 39- Bu Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili olarak;
a) Olağan çalışma zamanlarında;
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları,
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun belirlemiş olduğu komisyonlar,
İş Sağlığı ve Güvenliği birimi,
İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanları,
İşyeri Hekimi
b) İş kazası olması halinde
34
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları,
İş Güvenliği Teknik Emniyet Şube Müdürlüğü elemanları,
İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri denetimler yapacaktır. Denetleme tutanak ve
raporları İş Sağlığı ve Güvenliği Kuruluna sunularak kayıt altına alınacaktır.
Cezai Hükümler
Madde 40- Bu Yönetmelik hükümlerine uymayan her kademedeki personel hakkında disiplin
işlemi yapılır. Disiplin işlemi İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Başkanı tarafından başlatılır.
Yürürlük
Madde 41- Bu yönetmelik ASKİ Genel Müdürü onayı ve Büyükşehir Belediyesi Genel Kurulu
onayından sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 42- Bu yönetmelik hükümlerini ASKİ Genel Müdürü yürütür.
Diğer Hükümler
Madde 46- Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan durum ve konularda; mevcut yürürlükte
bulunan Yasa, Tüzük, Yönetmelik, Genelge vb. gibi mevzuat hükümlerince işlem yapılacaktır.
35