مثنوي معنوي - sufism.ir - تصوف...

96
هو121 مثنوي معنوي بلخين مولوي الديلنا ج مو دفتر دوم ، توسطله خاور کيح از نسخه تايپ و تصح" " کردُ حسينوسط سايت صفحه بندي تwww.sufism.ir هيد. گزارش د به سايت زيرفتيد آنرا ياشتباهي اگر اً < لطفا کنيد:ر کپيز سايت زي را ميتوانيد ا اصليلهاي فايwww.guidinglights.org

Upload: doankhue

Post on 14-May-2018

251 views

Category:

Documents


18 download

TRANSCRIPT

Page 1: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

هومثنوي معنوي 121

موالنا جالل الدين مولوي بلخيدفتر دوم

، توسط کالله خاور "تايپ و تصحيح از نسخه حسين کرد "www.sufism.irصفحه بندي توسط سايت

لطفا اگر اشتباهي يافتيد آنرا به سايت زير گزارش دهيد.فايلهاي اصلي را ميتوانيد از سايت زير کپي کنيد:

www.guidinglights.org

Page 2: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

دفتر دوم مثنوي7.............................................................................................................................. مقدمه دفتر دوم1

10.............................................................. هالل پنداشتن آن شخص خيال را در عهد عمر و تنبيه نمودن او را2

11...................................................................... دزديدن شخصي ماري را از مارگيري و گزيدن و کشتن او3

12............................................................ التماس کردن همراه عيسي عليه السالم از او زنده کردن استخوان را4

12....................................................... اندرز کردن صوفي خادم را در تيمار داشت بهيمه و الحول گفتن خادم5

13............................................................................ مشورت کردن خداي تعالي با فرشتگان در ايجاد خلق6

14........................................................... بسته شدن تقرير معني حكايت به سبب ميل مستمعان به استماع ظاهر7

14................................................................................... التزام کردن خادم تيمار بهيمه را و تخلف نمودن8

16.......................................................................... گمان بردن کاروانيان که مگذ بهيمه صوفي رنجور است9

18........................................................................... يافتن پادشاه باز خويش را در خانۀ کمپير و مبتال شدن10

20.............................................................. حلوا خريدن شيخ احمد خضرويه بجهۀ غريمان به الهام حقتعالي11

23....................................................................... ترسانيدن شخصي زاهدي را، که کم گري تا کور نشوي12

23.................................................................... تمامي قصۀ زنده شدن استخوانها به دعاي عيسي عليه السالم13

25................................................................... فروختن صوفيان بهيمۀ صوفي مسافر را بجهت سفره و سماع15

28......................................................................... قصه آن مفلس که در زندان بود و زندانيان ازو در فغان16

29............................................................... شكايت کردن اهل زندان پيش وکيل قاضي از دست آن مفلس17

30...................................................................................................... تتمۀ قصۀ مفلس زنداني با قاضي18

31............................................................................................................................. في المناجات19

33...................................................................................... تمثيل بر حقيقت سخن و اطالع بر کشف آن20

34.................................................................. مالمت کردن مردمان شخصي را که مادر را به تهمت بكشت21

37............................................................................ امتحان کردن پادشاه آن دو غالم را که نو خريده بود22

37............................ براه کردن شاه يكي از آن دو غالم را و از ديگري پرسيدن و باز گفتن او آنچه در وي است23

39....................................................................... قسم غالم در صدق و وفاي يار خود از طهارت ظن خود24

43................................................................................................... باز پرسيدن شاه حال از غالم ديگر25

44................................................................................................... حسد بردن حشم بر آن بنده خاص26

47............................................................................................... گرفتار شدن باز ميان جغدان به ويرانه27

49.................................................................................... کلوخ انداختن تشنه از سر ديوار در جوي آب28

51.................................................... فرمودن والي آن مرد را که آن خار بن را که نشانده اي بر سر راه بر کن29

52........................................................................................................ در بيان معني في التاخير آفات30

2

Page 3: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

56..................................................................................... تمثيل در بيان خواندن آب، آلودگان رابپاکي31

56...................................................................... مدن دوستان بهآ بيمارستان جهت پرسش ذو النون مصري32

58............................................................ فهم کردن مريدان که ذو النون ديوانه نيست و به قصد چنين کرده33

58........................................................................................ رجوع کردن به حكايت ذو النون با مريدان34

59....................................................................................... امتحان کردن خواجۀ لقمان زيرکي لقمان را35

61......................................................................... ظاهر شدن فضل و زيرکي لقمان پيش امتحان کنندگان36

63........................................................................... تتمۀ قصۀ حاسدان بر غالم خاص سلطان و حقيقت آن37

64......................................................... عكس تعظيم پيغام سليمان )ع( در دل بلقيس از صورت حقير هدهد38

بح ماؤکمغ غواررا39 65.......................................................................................... انكار فلسفي در آيه إنغ rصغ

68.................................................................... مناجات کردن شبان با حق تعالي در عهد موسي عليه السالم40

69.................................................................... عتاب کردن حق تعالي با موسي عليه السالم از بهر آن شبان41

70............................................................................. وحي آمدن بموسي عليه السالم از بهر عذر آن شبان42

72...................................................................................... سوال موسي از حق تعالي در سر غلبۀ ظالمان43

74.......................................................................... رنجانيدن اميري خفته اي را که مار در دهانش رفته بود44

76................................................................................. حكايت آن مرد ابله که مغرور بود بر تملق خرس45

78...................................................................... گفتن نابيناي سائل که من، دو کوري دارم، مرا رحم کنيد46

79.................................................................. تتمۀ حكايت خرس و آن ابله که به وفاي او اعتماد کرده بود47

80........................................... گفتن موسي عليه السالم گوساله پرست را، که اين خيال انديشي تو از کجاست48

81.............................................................. ترك کردن آن مرد ناصح بعد از مبالغه، پند آن مغرور خرس را49

82............................................................................... تملق کردن ديوانه جالينوس را و ترسيدن جالينوس50

82..................................................................... سبب پريدن و چريدن مرغي با مرغ ديگر که جنس او نبود51

83.............................................................................. تتمه قصه آنمرد مغرور بر وفاي خرس و هالکت او52

83.................................................................... رفتن رسول خدا بعيادت صحابي رنجور و بيان فائده عيادت53

84................................................................. وحي آمدن از حقتعالي به موسي که چرا به عيادت من نيامدي54

84.......................................................................... جدا کردن باغبان، صوفي و فقيه و علوي را از همديگر55

86..................................................................... رجعت به قصه مريض و عيادت پيغامبر صلي اهلل عليه و آله56

86..... رفتن بايزيد بسطامي به کعبه و در راه به خدمت بزرگي رسيدن و گفتن آن بزرگ که کعبه منم مرا طواف کن57

87...................................................................................................................... حكايت پير و مريد58

88................................................. دانستن پيغمبر که سبب رنجوري آن شخص از گستاخي بوده است در دعا59

91................................................................. عذر گفتن دلقك با سيد که گفت، چرا فاحشه به نكاح کرد؟60

91........................................................ به حيلت در سخن آوردن سائل شيخ بهلول را که خود را ديوانه نمود61

91.......................................................................................................... حمله بردن سگ بر کور گدا62

3

Page 4: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

92............................................................................ خواندن محتسب مستي را به زندان و جواب گفتن او63

93.............................................................. دوم بار به سخن آوردن سايل آن بزرگ را تا حال او معلوم کند64

95.......................................................................................... تتمۀ نصيحت کردن رسول مر آن بيمار را65

96........................................................................................... دکر دشواري عذاب آخرت و سختي آن66

96....................................................................................... ذکر قوم موسي عليه السالم و پشيماني ايشان67

98......................................................................................... مثال در بيان معني يؤمن بالقدر خيره و شره68

99........................................................................... دعا و توبه آموختن رسول صلي اهلل عليه و آله بيمار را69

100............................................................................ بيدار کردن ابليس معاويه را که وقت نماز بيگاه شد70

101........................................................................................................ جواب گفتن ابليس معاويه را71

102......................................................................................... باز تقرير کردن معاويه با ابليس مكر او را72

103.................................................................................................... باز جواب گفتن ابليس معاويه را73

104......................................................................................................... عنف کردن معاويه با ابليس74

104................................................................... ناليدن معاويه به حق تعالي از مكر ابليس و نصرت خواستن75

104................................................................................... باز تقرير کردن ابليس تلبيس خود را با معاويه76

105.................................................................................................... باز الحاح کردن معاويه ابليس را77

106............................................................. شكايت قاضي از آفت قضا و جواب گفتن نايب قاضي مر او را78

106..................................................................................................... به اقرار آوردن معاويه ابليس را79

106......................................................................................... راست گفتن ابليس مكر خود را با معاويه80

107.................................................................... فضيلت حسرت خوردن آن شخص بر فوت نماز جماعت81

107.................................................................................. تتمۀ اقرار ابليس با معاويه مكر و فريب خود را82

107........................................................................................ تصديق کردن معاويه ابليس را در آن قول83

108..................................................................... گريختن دزد از دست صاحب خانه به آواز شخص ديگر84

109......................................................................................... قصۀ منافقان و مسجد ضرار ساختن ايشان85

111................................................................ انديشيدن يكي از اصحاب که چرا رسول خدا ستاري نميكند86

112..................................................................... قصۀ آن شخص که اشتر ضالۀ خود را ميجست و ميپرسيد87

112........................................................... متردد شدن در ميان مذاهب مختلفه و بيرون شدن و مخلص يافتن88

113.................................................................. امتحان هر چيزي تا ظاهر شود خير و شري که در وي است89

114..................................................................................... شرح فايدۀ حكايت آن شخص شتر جوينده90

115............................................................................ در بيان آن که در هر نفسي فتنۀ مسجد ضرار هست91

116............................................. حكايت آن چهار هندو که با هم جنگ ميكردند و از عيب خود بيخبر بودند92

116.................................................................... قصد کردن غزان به کشتن يك مردي تا آن ديگر بترسد93

117................................................................. بيان حال خود پرستان و ناشكران در نعمت وجود انبيا و اوليا94

4

Page 5: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

118............................................................................ شكايت گفتن پيري به پيش طبيب از رنجوري خود95

119........................................................... قصۀ کودکي که در پيش تابوت پدر خود ميناليد و سخن جوحي96

120......................................................... ترسيدن کودکي از شخص صاحب جثه و تسكين او آن کودك را97

121................................................................... قصۀ تير اندازي و ترسيدن او از سواري که در بيشه ميرفت98 . حكايت اعرابي و ريگ در جوال کردن و مالمت دانشمند و تعليم کردن او را که گندم جوال را دو حصه نما که بار99

121....................................................................................................................................عدل آيد

123......................................................................... کرامات ابراهيم ادهم بر لب دريا و تعجب امير مريد100

124..................................................................................... آغاز منور شدن حواس عارف به نور غيب101

126........................................................ طعنه زدن بيگانه اي در شان شيخي و جواب گفتن مريد شيخ او را102

127............................................................................. بقيۀ قصۀ ابراهيم ادهم بر لب دريا و آن امير مريد103

128................................. دعوي کردن آن شخص که خداي تعالي مرا نمي گيرد به گناه و جواب شعيب او را104

129...................................................................................... بقيۀ قصۀ طعنه زدن آن مرد بيگانه در شيخ105

130............... گفتن عايشه پيغمبر صلي اهلل عليه اله و سلم را که تو بي مصال چون است که همه جا نماز ميگذاري106

131.................................................................... کشيدن موش مهار شتر را و متعجب شدن موش در خود107

132................................................................... کرامات آن درويش که در کشتي بدزدي متهمش کردند108

133............................................................. تشنيع کردن صوفيان پيش شيخ بر آن صوفي که بسيار ميگويد109

134..................................................................................................... عذر گفتن فقير با شيخ خانقاه110

135................................................................ بيان آن دعوي که عين آن دعوي گواه صدق خويش است111

136...................................................... سجده کردن مسيح و يحيي عليهما السالم در شكم مادر يكديگر را112

137.................................................................... اشكال آوردن نادانان بر اين قصه و جواب دادن ايشان را113

137....................................................................................... سخن گفتن به زبان حال و فهم کردن آن114

138........................................................................................... پذيرا آمدن سخن باطل در دل باطالن115

138............................................................................ جستن آن درخت که هر که ميوۀ آن خورد نميرد116

139......................................................................... شرح کردن شيخ سر آن درخت را با آن طالب مقلد117

140............................... بيان منازعت چهار کس جهت انگور با همدگر بعلت آنكه زبان يكديگر را نميدانستند118

141........................... برخاستن مخالفت و عداوت از ميان انصار به برکت وجود مبارك پيغمبر خدا عليه السالم119

143................................................................................... قصۀ بط بچگان که مرغ خانگي ميپروردشان120

143.............................. حيران شدن حاجيان در کرامات آن شيخ زاهد که بر روي ريگ گرم صحرا نشسته بود121پايان دفتر دوم

5

Page 6: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

دفتر دوم مثنوي، توسط کالله خاور "تايپ و تصحيح از نسخه حسين کرد "

www.sufism.irصفحه بندي توسط سايت لطفا اگر اشتباهي يافتيد آنرا به سايت زير گزارش دهيد.

فايلهاي اصلي را ميتوانيد از سايت زير کپي کنيد:www.guidinglights.org

. مقدمه دفتر دوم1�اخير شد����������وي ت����������دتي اين مثن���������م�د نو��������و فرزن��������د بخت ت��������ا نزاي�������ت�ان����دين، عن����ام ال����ق حس����ياء الح����ون ض���چ�ود�����ه ب�����ايق رفت�����راج حق�����ه مع�����ون ب����چ�از گشت����احل ب����وي س����ا س����ون ز دري���چ�ود��������يقل ارواح ب��������ه ص��������وي ک�������مثن�ود�������ودا و س�������اريخ اين س�������ع ت������مطل�از گشت���������رفت و ب���������ا ب��������بلبلي ز ينج�اد������از ب������كن اين ب������ه مس������اعد ش�����س�هوت است������������وا و ش�����������آفت اين در ه�ان�����ني عي�����ا بي�����د ت�����ر بن�����ان ب����اين ده�ان دوزخي������ود ده������و خ������ان، ت�����اي ده�اي دون�������وي دني�������اقي، پهل�������ور ب������ن�اط��������امي زني بي احتي��������ون در او گ�������چ�در ذوق نفس��������دم زد آدم ان��������ك ق�������ي�ريخت�����ته ميگ�����و از وي فرش�����و دي����همچ�ود��ته ب��و جس��ه ک��د گن� �و ب��ك م��ه ي��ر چ�گ�ديم���������ور ق���������دۀ ن���������ود آدم دي��������ب�ورت������ردي مش������الت بك������ر در آن ح�����گ�و عقلي جفت شد�������ا عقلي چ�������ه ب������زآنك�ار شد������ون ي������ر چ������ا نفس دگ�����نفس، ب�وي�����دي ش�����و ناهي�����ايي ت�����ون ز تنه����چ�و زود�������دايي را ت�������ار خ�������و ي������رو بج�ر دوختست�����ر ب�����وت نظ�����ر خل�����ه ب����آنك�ار�������د، ني ز ي�������ار باي�������وت از اغي������خل�ود�����ا ش�����ر دو ت�����ل دگ�����ا عق�����ل ب����عق�ود�������دان ش�������ر خن�������ا نفس دگ������نفس ب�كار�����رد ش�����ت اي م�����م توس�����ار، چش����ي�ردي مكن������ان، گ������اروب زب������ه ج�����هين ب�ود�����ومن ب�����ۀ م�����ومن آين�����ه م�����ون ک����چزن ������ان را در ح�����ت، ج�����ه اس�����ار آيين����ي�ود را در دمت���������د روي خ���������ا نپوش��������ت�افت����ار ي����اکي ي����ه خ����اکي، چونك���کم ز خ�ار جفت�����ا ي�����ود ب�����او ش�����تي ک����آن درخ�ار خالف������د او ي������ون دي������زان چ�����در خ�فتن است���������د، بال آش���������ار ب��������گفت: ي�حاب کهف������م از اص�������بم، باش������پس بخس�ود�����انوس ب�����روف دقي�����ان مص�����ه ش����يقظ�ا دانش است�����ون ب�����ت چ�����واب بيداريس����خ�ن زدند����ه در گلش����ان خيم����ه زاغ����ون ک���چ�امش است������ل خ������زار بلب������ه بي گل�����زآنك

�ير شد�����ون ش�����ا خ�����ت ت�����تي بايس����مهل�نو���وش ش���يرين، خ���ير ش���ردد ش���ون نگ��خ�مان ����������د ز اوج آس����������از گرداني���������ب�ود�����كفته ب�����ا نش�����ه ه�����ارش غنچ����بي به�ت ����از گش����ا س����وي ب����عر مثن����گ ش���چن�ود�������تفتاح ب�������تش روز اس�������از گش������ب�ود���ت و دو ب���د و شص���رت ششص���ال هج��س�ت �����از گش�����اني ب�����يد اين مع�����ر ص����به�اد�����از ب�����ق اين در ب�����ر خل�����د ب�����ا اب����ت�ت ���ربت اس���در ش���ربت ان���ا ش���ه اينج��ور ن�ان ����ق و ده����ان، حل����د آن جه����م بن���چش�رزخي �����ال ب�����ر مث�����و ب�����ان، ت����وي جه�ون ����اي خ����وي جوه����افي، پهل����ير ص���ش�ود از اختالط������ون ميش������و خ������ير ت�����ش�وق نفس �����در جنت ط�����راق ص�����د ف����ش�م ريخت؟ �����د آب چش�����اني، چن�����ر ن����به�ود����ته ب����ده رس����و در دو دي����ك آن م���لي�وه عظيم �������ود ک�������ده ب�������وي در دي������م�ذرت ���������تي مع���������يماني نگف��������در پش�د گفت شد�������� �د فعلي و ب���������انع ب��������م�ار شد�����ل و بي ک�����زوي، عاط�����ل ج����عق�وي �����يدي ش�����ار خورش�����ل ي�����ر ظ����زي�ود���و ب���ار ت���دا ي���ردي، خ���ان ک���ون چن��چ�ت ��������ار آموختس��������ر آن را هم ز ي������آخ�ار�������د، ني به�������ر دي آم�������تين به������پوس�ود�����دا ش�����ت و ره پي�����زون گش�����ور اف����ن�ود�����ان ش�����ت و ره پنه�����زون گش����ظلمت اف�اك دار����������اك، او را پ���������از خس و خاش�م را از خس، ره آوردي مكن ������������������چش�ود��������������ودگي ايمن ب�������������روي او ز آل�زن ������ان، دم م������ه، اي ج������ر رخ آيين�����ب�ر دمت �������د ه�������ردن بباي�������رو ب������دم ف�افت �����وار ي�����زار ان�����د ه�����اري ص����از به�كفت ����ا ش����ا پ����ر ت����وش ز س����واي خ���از ه�اف ������ر لح������ر زي������يد او رو و س�����در کش�ت ����ريقم خفتن اس����د، ط����ه او آم����ون ک���چ�ف ����واب که����د خ����انوس باش����ه ز دقي���ب�ود�������اموس ب�������رمايۀ ن�������ان س������خوابش�ت �����ادان نشس�����ا ن�����ه ب�����داري ک����واي بي�دند و تن زدند�������������ان ش������������بلبالن پنه�ت ������داري کش اس������يد بي�����غيبت خورش

6

Page 7: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ني��������ن ک��������رك اين گلش��������ا ت�������آفتاب�ل نيست����������رفت را نق����������اب مع���������آفت�ان سريست�����الي ک�����يد کم�����ه خورش����خاص�كندري������ر اس������مس آي اگ�������ع ش�����مطل�ود�����رق ش�����ا روي مش�����ر ج�����د از آن ه����بع�رب دوان��������وي مغ��������ت س�������حس خفاش�وار�������ت اي س�������ران اس������راه حس، راه خ�ز اين پنج حس�������ت ج�������ي هس������پنج حس�ان ماهرند����������ازار کايش����������در آن ب���������ان�ورد��������وت ظلمت ميخ��������دان، ق�������حس اب�وي غيب��������ها س��������برده رخت حس�������اي ب�رفت�����������اب مع�����������فاتت آفت����������اي ص�وي������ا ش������يد و گهي دري������اه خورش�����گ�ويش����ه آن در ذات خ����ي ن����ه اين باش����و ن���ت�ار�����ت ي�����ا عقلس�����ت و ب�����ا علمس����روح ب�ور������دين ص������ا چن������و اي بي نقش ب�����از ت�د مي کند�����������به را موح�����������ه مش����������گ�تي بوالحسن������د ز مس������و را گوي������ه ت�����گ�ران مي کند��������ويش وي��������اه نقش خ�������گ�تزال�����ذهب اع�����ت م�����م حس را هس����چش�تزال��������ل اع��������د اه��������خرۀ حس ان�������س�د، او معتزليست�������ه در حس مان�������ر ک������ه�ني است���د ز حس، او س���يرون ش���ه ب���ر ک��ه�تي������د آي������دا دي������ه از حس خ������ر ک�����ه�اه را�������وان ش�������دي حس حي�������ر بدي������گ�را������ر ت������ر م������ودي حس ديگ������ر نب�����گ�دي؟���������رم کي ب���������ني آدم مك��������پس ب�ور گفتنت�����������ا مص�����������ور ي����������نامص�ور پيش اوست���������ا مص���������ور ي��������نامص�رج����ر اعمي ح����ت ب����وري نيس����و ک����ر ت���گ�بر�������ده را داروي ص�������اي دي�������رده ه������پ�اك�����افي و پ�����ود ص�����ون ش�����ه دل چ����آين�اش را��������������ني نقش و هم نق�������������هم ببي�ار من������ال ي������د خي������ل آم������ون خلي�����چ�د پديد����ون او ش����ه چ����زدان را ک����كر ي���ش�ريفت��������اهت دلم را ميف��������اك درگ�������خ�ذيرم اين از او�������������وبم پ������������گفتم: ار خ�رم�����ود را بنگ�����ه خ�����د ک�����اره آن باش����چ�ال���������ت و يحب للجم���������ل اس��������او جمي�بين ��������ه للطي��������ر ک��������ات از به�������طيب�وي����اظر ش����و ن����ه ت����يزي ک����ر آنچ���در ه�رد����ذب ک����يزي ج����يز چ����ر چ����ان ه���در جه�اطالن را مي کشد���������ل، ب���������م باط��������قس�اذب اند�������ان را ج�������ر ناري�������ان م������ناري�وند������الب ش������افيان ط������اف را هم ص�����ص�ار�������ند ي�������ان باش�������گ را هم زنگي������زن�رفت����ه گ����را تاس����تي ت����ون بس����م چ���چش�ان کندنيست����و را ج����تي ت����ون بس����م چ���چش�ود�����م ب�����ور چش�����ذب ن�����و ج�����ه ت����تاس�را�����ر ت�����يرد م�����ه گ�����از ار تاس�����م ب����چش�ناس��������م دل ش��������اي دو چش�������آن تقاض�ات�������ور بي ثب�������راق آن دو ن�������ون ف������چ

�ني �����ن ک�����ه تحت االرض را روش�����ا ک����ت�ت �����ل نيس�����ان و عق�����ير ج�����رق او غ����مش�ت ������ردار او روشنگريس������ب ک�����روز و ش�وفري ������ا روي نيك������ر ج������د از آن ه�����بع�ود������ق ش������رقت عاش������ر مش������رقها ب�����ش�رق روان �������وي مش�������ت س������حس در پاش�رم دار������زاحم، ش������و م������ران را ت�����اي خ�و مس ����ها چ����رخ و اين حس����و زر س���آن چ�د؟������ون حس زر کي خرن�����حس مس را، چ�رد���������ابي ميچ���������ان، از آفت��������حس ج�رون آور ز جيب ����ي، ب����ون موس����ت، چ���دس�فت �����ك ص�����ده ي�����رخ بن�����اب چ����و آفت�وي ����ا ش����ه عنق����اف و، گ����وه ق����اه ک���گ�ا و ز بيش بيش ����������زون از وهمه���������اي ف�ار؟����ه ک����رکي چ����ازي و ت����ا ت���روح را ب�يره سر���������د، خ��������به، هم موح��������هم مش�ور ره ميزند����������د را ص����������ه موح���������گ�دن �����ا رطب الب����ن و ي ������غير الس�����ا ص����ي�ان مي کند���������������ه جان��������������از پي تنزي�ال �����ني در وص�����ت س�����ل اس�����دۀ عق����دي�الل ������د از ض�����ني نماين �������ويش را س�����خ�ت ���نيم، از جاهليس �����د س����ه گوي����ر چ���گ�ت ����ويش بس����م حس خ����ل بينش، چش���اه�اعتي ������تر ط�����ت به������ق داش�����ر ح����در ب�ر اهلل را���������او و خ���������دي گ��������پس بدي�وا�������يرون ه�������وان ز ب�������ز حس حي������ج�دي �����رم ش�����ترك مح�����ه حس مش����کي ب�تنت ������ورت رس������د بي ز ص������ل آم�����باط�ت ��د ز پوس��يرون ش��ت و ب��ز اس��ه مغ��او هم�ک�رج ������اح الف������بر مفت������ه رو کالص�����ور ن�در������رح ص������ازد ش������وزد هم بس�����هم بس�اك ������رون از آب و خ������ني ب������ها بي�����نقش�راش را�������������رش دولت را و هم ف������������ف�كن �������ني او بت ش�������ورتش بت، مع������ص�ود بديد������ال خ������ان، خي������الش ج�����در خي�كيفت ���اکت ميش���او ز خ���ر وي ک���اك ب��خ�ت رو����ر من زش����د ب����ود خندي����ه خ���ور ن�رم؟ �����را، من کي خ�����دد م�����ه او خن����ور ن�ير زال �������د پ�������و گزين�������وان ن������کي ج�ذب از يقين�����د ج�����وبي را کن�����وب خ����خ�وي ������ير اي معن������ا جنس س������د ب�����ميكن�رد�����رد س�����يد و س�����رمي را کش�����رم گ����گ�ل رشد����������ند اه����������ان را ميكش���������باقي�الب اند�������ان را ط�������ر نوري�������ان م������نوري�وند ��������اذب ش��������ان ج�������درد را هم تيرگ�ار ��������اد ک��������ان افت��������ا رومي�������روم را ب�كفت؟ ����ور روزن کي ش����م از ن����ور چش���ن�ت ������بر نيس������ور روزن ص������م را از ن�����چش�ور روز زود��������ه ن��������دد ب��������ا بپيون�������ت�ر گشا������تي، ب������م دل ببس������ه چش�����دان ک�اس ������ياء بي قي������د ض������و همي جوي�����ک�مهات �������ادي چش�������ه آوردت گش������تاس

7

Page 8: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�دار����������ور پاي����������راق آن دو ن���������پس ف�رم�������را، من بنگ�������د م�������و مي خوان�����او چ�ت را در پي کند�������������ر لطيفي زش������������گ�ود را؟ اي عجب�����������بينم روي خ����������کي ب�تم بسي��������ويش مي جس�������ان خ�������نقش ج�ت؟������ر چيس������ه از به������ر آين�����گفتم: آخ�راي لونهاست�����������������ه آهن ب����������������آين�ار��������ت اال روي ي��������ان نيس��������ه ج�������آين�ل را بجو����������ه ک����������دل آين���������گفتم: اي�يد�����و رس�����وي ت�����ه ک�����ده ب����زين طلب بن�ده شد�������ون دلم را دي�������و چ�������دۀ ت������دي�ر آوردم ز دود����������������ه کلي ب���������������آين�دم ابد������������را دي������������ه کلي ت������������آين�افتم���������ويش را من ي���������ر خ��������گفتم: آخ�ان�����ت ه�����ال توس�����ان خي����گفت: وهمم ک�و آواز داد��������������م ت�������������نقش من از چش�ير بي زوال���������م من���������در اين چش��������کان�ود������و نقش خ������ير من ت������م غ�����در دو چش�تي در ميكشد����������رمۀ نيس����������ه س���������آنك�دم�����ت و ع�����ال اس�����ه خي�����م او خان����چش�د از ذوالجالل����رمه دي����ون س����م من چ���چش�و پيش چشم������د از ت������و باش������ا يكي م�����ت�ي از گهر����������ه شناس����������م را آنگ���������يش

�اس دار��������ر آن را پ��������ه مي آرد، م�������تاس�رم ������د پيك������ا ب������ذبم، و ي������ق ج�����الي�ر وي کند������ه او ب������د ک������خري باش�����تس�ب ���و ش���ا چ���و روزم، ي���ه رنگم؟ همچ���ا چ��ت�ي ���������م از کس���������ود نقش��������هيچ مي ننم�ت ���ه جنس کيس���ي ک���ر کس���د ه���ا بدان��ت�ت ����نگين بهاس����ان، س����يماي ج����ه س���آين�ار�����د زآن دي�����ه باش�����اري ک����روي آن ي�د ز جو�������ار برناي�������ا، ک�������ه دري������رو ب�يد�������ا بن کش�������ه خرم�������ريم را ب�����درد م�ده شد�������رق دي�������ده غ�������د دل نادي������ص�ود������و ب������ه نقش ت������در آين������دم ان�����دي�ود����و من نقش خ����م ت����در چش����دم ان���دي�افتم ��������ن ي��������مش راه روش�������در دو چش�دان ������ود ب������ال خ������ود را از خي�����ذات خ�اد������ني در اتح������و م������و، ت������ه منم ت�����ک�ال ���������د خي���������ايق راه کي ياب��������از حق�الي دان و رد���������ني آن خي���������ر ببي��������گ�يطان ميچشد���������وير ش���������اده از تص��������ب�رم �������د الج�������ت بين�������تها را هس������نيس�ال �����ه خي�����ت، ني خان�����تي اس�����ه هس����خان�م ����و يش����د چ����وهري باش����الت گ���در خي�بر������ني کلي ع������ود ک������ال خ������ز خي�����ک

. هالل پنداشتن آن شخص خيال را در عهد عمر و تنبيه نمودن او را2�ناس����وهر ش����نو اي گ����ايت بش����ك حك���ي�د عمر����������ت در عه����������اه روزه گش���������م�ال�����������د ف�����������ا هالل روزه را گيرن����������ت�ه را نديد�����مان م�����ر آس�����ر ب�����ون عم����چ�اترم افالك را����������������ه من بين���������������ور ن�ال�����رو بم�����ر اب�����ت و ب�����ر کن دس����گفت: ت�ه نديد����رو، م����رد اب����ر ک����ه او ت����ون ک���چ�ان������د کم������رو ش������وي اب�����گفت: آري م�روي او�����د از اب�����ژ ش�����و ک�����ون يكي م����چ�ود�����ردون ش�����ردۀ گ�����ون پ�����وي کج چ����م�د، او را راه زد�������وئي کج ش�������ه م������چونك�تان���������زات را از راس���������ت کن اج��������راس�رد�������ت ک�������رازو راس�������رازو را، ت������هم ت�نگ شد�����تان هم س�����ا ناراس�����ه ب�����ر ک����ه�اش���������������اء علي الكفار ب د ����������������رو rش�اش�����ير ب�����ون شمش�����ار چ�����ر اغي�����ر س����ب�لند������اران نگس������و ي������يرت از ت������ا ز غ�����ت�پند����ون س����ان چ����ه گرگ����در زن ب���آتش ان�دت ابليس هين���������ا، گوي���������ان باب��������ج�رد������ات ک������ا باب������بيس ب������نين تل�����اين چ�راب���ت اين غ���ت اس���طرنج چس���ر ش���ر س��ب

�اس ������ان را از قي������و عي������داني ت������ا ب�����ت�د آن نفر�������وهي دويدن�������ر ک�������ر س������ب�ك هالل ��������ر، اين�������آن يكي گفت: اي عم�و دميد������ال ت������ه از خي������اين م�����گفت: ک�اك را��������������ون نمي بينم هالل پ�������������چ�وي هالل �����ر س�����ر نگ�����و ب�����ان ت����آن گه�د ناپديد�����ه ش�����ت، م�����ه نيس����گفت: اي ش�ان �����يري از گم�����د ت�����و افكن�����وي ت����س�وي او �����ود آن م�����و نم�����اه ن�����كل م����ش�ود؟���ون ب���د، چ���زات کج ش���ه اج���ون هم��چ�اه زد������د م������وي الف دي������ه دع������ا ب�����ت�تان ������ت، رو ز آن آس������ر مكش از راس�����س�رد������ت ک������رازو کاس������رازو را، ت�����هم ت�گ شد�����������اد و عقلش دن����������در کمي افت�اش �������ار پ�������ر دل داري اغي�������اك ب�����خ�اش ������ير ب������ازي ش������اه ب�����هين مكن روب�دوي اين گلند�������اران ع�������ه آن خ������زآنك�فند�����دوي يوس�����ان ع�����ه اين گرگ����زآنك�و لعين �������دت دي�������ه دم بفريب�������ا ب������ت�رد��������ات ک��������يه رخ، م�������آدمي را آن س�واب ����م نيم خ����ه چش����ازي ب����بين ب����و م���ت

8

Page 9: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�د بسي�������دها دان�������رزين بن�������ه ف������زآنك�الها�����������د خس او س�����������و مان����������در گل�ات���ت آن بي ثب���و هس���د، چ���ال خس باش��م�ني�����ر ف�����دوي پ�����الت ع�����رد م�����ر ب����گ

�ي ����ون خس����ويت چ����يرد در گل����و بگ���ک�اه و مالها�������ر ج�������ت آن خس؟ مه������چيس�ات ���������انع آب حي����������ويت م��������در گل�د ره زني��������������رده باش�������������ره زني را، ب

. دزديدن شخصي ماري را از مارگيري و گزيدن و کشتن او3�رد����������ار ب����������ارگيري م���������دزدکي از م�ار���������ارگير از زخم م���������د آن م��������وارهي�ناختش���������د پس بش���������ارگيرش دي��������م�انم از او���������تي ج���������ا مي خواس��������در دع�ردود شد�����ا م�����ان دع�����ق را ک�����كر ح����ش�ت و هالك�����ان اس�����ان زي�����ا ک����بس دعاه�د او������لحت را دان������ت و مص������لح اس�����مص�ود�������اکي ميش�������ده ش�������ا گوين������وان دع�ويش خواست�������و بالي خ�������د ک������مي ندان

�مرد�����������نيمت مي ش����������ز ابلهي آن را غ�ود را زار زار�������ت آن دزد خ�������ار کش������م�رداختش �������ار من پ�������ان م������گفت: از ج�تانم از او����������ار بس����������ابم م���������کش بي�ود شد���������تم آن س���������ان پنداش��������من زي�اك������زدان پ������نود ي�������رم مي نش�����وز ک�د او �������از ميگردان�������ا را ب�������ان دع������ک�ود ��������د ب��������د و، آن ب��������برد ظن ب�������مي�ت ����اورد راس����دو ن����ق آن ب����رم ح���وز ک

. التماس کردن همراه عيسي عليه السالم از او زنده کردن استخوان را4�ه رفيق�������ي يكي ابل�������ا عيس�������ت ب������گش�ني������������ام س�����������گفت: اي روح اهلل، آن ن�ان کنم�������ا احس�������وز ت�������را آم�������ر م������م�و نيست���ار ت����ه اين ک����امش کن، ک��گفت: خ�اك تر������اران پ������د ز ب������ان نفس خواه�����ک�اك شد�������ادم پ�������ت ک�������ا بايس������عمره�ت راست����ا در دس����تي اين عص����ود گرف���خ�وان������رار خ������تم اس������ر من نيس�����گفت: اگ�ت؟����رار چيس����ارب اين اس����ي: ي���گفت عيس�ار را؟������ت اين بيم������ود نيس������ون غم خ�����چ�ت او�������ا کردس�������ود را ره�������رده خ������م�ار جوست������ر ادب������ار، گ������ق: ادب�����گفت ح�ان������ارد در جه������ار ک������ه تخم خ�����آن ک�ود����اري ش����ف، خ����ه ک����يرد ب����ر گلي گ���گ�قي�����ت آن ش�����ار اس�����ر م�����اي زه����کيمي�ول و فعلش اعتميد������������ر ق�����������هين مكن ب

�ق �������ور عمي�������د در گ�������تخوانها دي������اس�ني �����ده ميك�����رده زن�����و م�����دان ت�����ه ب����ک�ان کنم �������ا ج�������دان ب������تخوانها را ب�����اس�ت �����و نيس�����ار ت�����اس و گفت�����ق انف����الي�االکتر��������������ته در روش چ�������������وز فرش�زن افالك شد����������������ا امين مخ���������������ت�ت؟�����ي از کجاس����تان موس�����ت را دس���دس�تخوان ����ر اس����ام را ب����وان ن����ر خ����و ب���هم ت�ت؟ �����ار چيس�����ه در اين گفت�����ل اين ابل����مي�ردار را؟�����ت اين م�����ان نيس�����ون غم ج����چ�د رفو�����������ه را جوي�����������رده بيگان����������م�ت �����ت اوس�����زاي کش�����ده ج�����ار روئي����خ�تان �����و در گلس�����ان او را مج�����ان و ه����ه�ود������اري ش������اري رود، م������وي ي�����ور س�اي متقي�����������������ر خالف کيمي����������������ب�د �����د بي�����ا نن�����وه اي م�����دارد مي�����و ن����ک

. اندرز کردن صوفي خادم را در تيمار داشت بهيمه و الحول گفتن خادم5�ت در دور افق�������������وفيي مي گش������������صر ببست �������ت در آخ������ه داش������ك بهيم�����ي�ويش�����اران خ�����ا ي�����ت ب�����راقب گش����پس م�رف نيست�������واد ح�������وفي س�������تر ص������دف�ار قلم�������������������مند، آث������������������زاد دانش�كار شد�������وي اش�������يادي س�������و ص������همچ�ور است����و در خ����ام آه����اهش گ����د گ���چن�رد و ره بريد�����ام ک�����كر گ�����ه ش�����ون ک����چ�اف������وي ن������ر ب������نزلي ب������ك م�����رفتن ي�گاه������ا پيش������ر مهي ت������د ه������ير زاه�����س�ع مهتابهاست��������������و مطل�������������آن دلي ک�ان در است����ا ايش����ت و ب����وار اس����و دي����ا ت���ب

�ق ������د قن������اهي ش������بي در خانق������ا ش�����ت�ت ����اران نشس����ا ي���فه ب �����در ص����ه ص���او ب�ار بيش �������ور ي�������د حض�������تري باش������دف�ت ����رف نيس����ون ب����پيد همچ����ز دل اس���ج�دم �������وار ق�������ت؟ ان�������وفي چيس������زاد ص�ار شد������ر آث������د و ب������و دي������ام آه�����گ�ت ���بر اس���و ره���اف آه���ود ن���د از آن خ��بع�يد������امي رس������ام در ک������رم زآن گ�����الج�واف �����ام و ط�����نزل گ�����د م�����تر از ص����به�اه �����ا تخت ش�����ر دمي ت�����ارف ه�����ير ع����س�ت ���������ارف فتحت ابوابهاس���������ر ع��������به�ت ���وهر اس���زان گ���ا عزي���نگ و ب���و س���ا ت��ب

9

Page 10: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ان�������ني عي�������ه بي�������و در آين�������ه ت������آنچ�ود�����الم نب�����اين ع�����د، ک�����ان ان�����ير ايش����پ�تند������������ا بگذاش�����������پيش از اين تن، عمره�ه اند���������ان پذرفت���������تر از نقش، ج��������پيش

�د بيش از آن ������ت بين������در خش������ير ان�����پ�ود�����اي ج�����ود در دري�����ان ب�����ان ايش����ج�تند�������ر برداش�������ت، ب�������تر از کش������پيش�فته اند�������ا س�������ر، دره�������تر از بح������پيش

. مشورت کردن خداي تعالي با فرشتگان در ايجاد خلق6�اد خلق������������ورت مي رفت در ايج�����������مش�دند������انع آن مي ش������ك م������ون مالي�����چ�ت شد�����ه هس�����ر ک�����ر نقش ه�����ع ب����مطل�ده اند��������وان دي��������تر ز افالك، کي�������پيش�رت بدند��������ر از فك��������اغ و دل، پ�������بي دم�رت است����ان فك����ه ايش����بت ب����ان نس���آن عي�اك���ت پ���ور اس���ه ن���ا هم���ه؟ آنج���ر چ��فك�ود�������تقبل ب�������ي و مس�������رت از ماض������فك�ف را����ا کي����ر ب����ف ه����ون بي کي����ده چ���دي�تر از خلقت انگورها���������������������������������پيش�د دي�����������رم مي بينن�����������وز گ����������در تم�ده اند���������������ور مي را دي��������������در دل انگ�ده است������������ور، مي را دي�����������روح از انگ�وش������ه ن������ان جرع������مان در دور ايش�����آس�ار�����ني دو ي�����ع بي�����ان مجتم�����ون از ايش����چ�ان���������ا اعدادش���������ال موجه���������ر مث��������ب�اب جانها������������د آفت������������ترق ش�����������مف�ود يكيست���رص داري، خ���ر ق���ر ب���ون نظ��چ�ود�����������واني ب�����������ه در روح حي����������تفرق�ق رشهرون مهيلع عليهم نوره���������ه ح���������ون ک��������چ�ده است������������اني کنفس واح�����������روح انس�اه نيست������ز اين آگ������ز از رم������ل ج�����عق�ار؟���ه ک���ودا چ���نين س���ا چ���ود ب���ل را خ��عق�ره مالل������ذار اي هم������ان بگ������ك زم�����ي�ال او��������ال خ��������د جم��������ان ناي�������در بي�وبش دم زنم�����ال خ�����ه من از خ�����ون ک����چ�رمن خوشم�����در اين خ�����وري ان�����و م����همچ�ني است�����ك روش�����ه رش�����ذارد آنك����کي گ

�ق ����ه حل����ا ب����درت ت����ر ق����ان در بح���جانش�ك مي زدند������ه خنب������ك خفي������ر مالي�����ب�ت شد���ا بس���ل، پ���اين نفس ک��پيش از آن ک�ده اند������ان دي������ا ن������ه ه������تر از دان�����پيش�رت زدند������ر نص������گ ب������پاه و جن�����بي س�ت ���ه دوران رويت اس���بت ب���ود نس���ه خ��ور ن�اك ���ر اي فكرن���ظ فك���ت اين لف���ر توس��به�ود���ل ش���كل ح���ت مش���ون از اين دو رس��چ�ف را�����حيح و زي�����ان ص�����ده پيش از ک����دي�ورها�������وده ش�������ا و نم�������ورده مي ه������خ�د في ���������مس مي بينن���������عاع ش��������در ش�ده اند��������ي را دي��������اي محض ش�������در فن�ت �����ده اس�����ي را دي�����دوم، ش����روح از مع�وش �������ان زربفت پ�������اب از جودش������آفت�زار�������د ه�������ند و هم ششص������هم يكي باش�ان ���������د بادش���������دد آورده باش��������در ع�دانها����������������������������������در درون روزن اب�ت ���دان در شكيس���وب اب���د محج���ه ش��آنك�ود����������اني ب����������د روح انس���������نفس واح�ور او��������ردد ن��������ز نگ��������ترق هرگ�������مف�ت ������ده اس������فال جام������واني س�����روح حي�ت �������ز اهلل نيس������ر بج ��������ف اين س������واق�ار؟ ��������������رهرون مهيلع مادر زاد را سرنا چك�������������ک�ال ����الي زآن جم����ف خ����ويم وص����ا بگ���ت�ال او�����ت؟ عكس خ�����الم چيس�����ر دو ع����ه�كافد تنم ������ه بش������د ک������ق مي خواه�����نط�م ����اري مي کش����ويش ب����زون از خ����ا ف���ت�ني است����رض و گفت����ه ف����ويم آنچ����ا بگ���ت

. بسته شدن تقرير معني حكايت به سبب ميل مستمعان به استماع ظاهر7�دي کند�������ف پيش آرد و، س�������ر، ک������بح�د مگر�����انع ش�����ه م�����نو چ�����ان بش����اين زم�وفي قنق�������وي ص�������د س�������اطرش ش������خ�ال����������از رفتن زين مق����������د ب���������الزم آم�دار اي عزيز���������ورت مپن���������وفي ص��������ص�ت اي پسر�����ويز اس�����وز و م�����ا ج�����م م����جس�رام حق�������ذري، اک�������در بگ�������و ان������ور ت

�دي کند�����ر، م�����د ج�����د، از بع�����ر کن����ج�اي دگر�������������تمع را رفت دل ج������������مس�ق �����ا عن�����د ت�����رو ش�����ودا ف�����در آن س����ان�ال �����ف ح�����ر وص�����انه به�����وي آن افس����س�ويز؟����وز و م����ا کي از ج����و طفالن، ت���همچ�ذر���در گ���يز ان���ردي، زين دو چ���و م���ر ت��گ�ه طبق��������را از ن��������ر ت��������د م�������بگذران

. التزام کردن خادم تيمار بهيمه را و تخلف نمودن8�انه را�������ورت افس�������ون ص�������نو اکن������بش�تفيد�����������وفيان مس�����������ه آن ص����������حلق

�ه را������دا کن دان������ه ج������ك هين، از ک�����لي�يد����ر رس����رب آخ����د و ط����ه در وج���چونك

10

Page 11: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ان��������ر ميهم��������د به��������وان بياوردن�������خ�رو������ر ب ��������ه: در آخ�������ادم را ک������گفت خ�ت؟���زون گفتن اس���ه اف���ول، اين چ��گفت: ال ح�وش را از نخست���������ر کن آن ج��������گفت: ت�ا؟����ويي مه����ه مي گ����ول، اين چ���گفت: الح�ه پيش پيش��������رو ن��������االنش ف�������گفت: پ�زار������ر اين حكمت گ������ول آخ�����گفت: الح�د از پيش ما�������ه ان�������ي رفت�������ه راض������جمل�رم������������ير گ�����������گفت: آبش ده و ليكن ش�اه کن�����تر ک�����و کم�����و ت�����در ج����گفت: ان�نگ و پشك����روب از س����ايش را ب���گفت: ج�ول کن�������در الح�������ول اي پ������گفت: الح�ار�����ر بخ�����ت خ�����انه پش�����تان ش����گفت: بس�ه ببند��������������ار را کوت�������������گفت: دم افس�ال�����دين من�����در چن�����ول، اي پ����گفت: الح�ل زودتر��������تش فكن ج��������ر پش�������گفت: ب�دين مگو�������در چن�������ول، اي پ������گفت: الح�ود����������تاترم در فن خ����������و اس���������من ز ت�دمت کنم�������ان خ�������ر ميهم�������ق ه������الي�ت چست������ان بربس������ادم اين گفت و مي�����خ�اد��������رد او هيچ ي�������ر نك ��������رفت و از آخ�اش چند���������انب اوب���������ادم ج��������رفت خ�د دراز������ود و ش������ده ب������وفي از ره مان�����ص�ود���ده ب���رگي مان���گ گ���رش در چن���ان خ��ک�ه ماليخولياست����������ول اين چ���������گفت: الح�رو������رش در راه������د آن خ������از مي دي�����ب�اخوش واقعه���������د ن���������ون مي دي��������گونگ�ته اند�����اران جس�����ت؟ ي�����اره چيس����گفت: چ�ان خادمك��������از مي گفت: اي عجب ک�������ب�ف، ولين��������ا وي اال لط��������ردم ب�������من نك�ند������د س������بب باي������داوت را س������ر ع�����ه�ود������ف وج������ا لط������از مي گفت: آدم ب�����ب�رد؟�����ه ک�����ژدم را چ�����ار و ک�����ر م����آدمي م�دن است�����يت بدري�����ود خاص����رگ را خ����گ�د خطاست������ان ب������از مي گفت: اين گم�����ب�وء الظن توست������زم س������تي: ح������از گف�����ب�ان����ر چن����ه، و آن خ����در وسوس����وفي ان���ص�نگ����اك و س����ان خ����كين مي����ر مس���آن خ�ب بي علف��������ه ش��������ته از ره، جمل�������خس�اي اله����ان، ک����ر گوي����ب ذک����ه ش����ر هم���خ�يوخ������ال مي گفت: اي ش������ان ح������ا زب�����ب�ذاب������د از رنج و ع������ر دي������ه آن خ�����آنچ�حر����ا س����ب ت����ت آن ش����و گش����ه پهل���بس ب�اه وجو��������راق ک��������رد از ف��������ه ميك�������نال�وز����������نين در محنت و در درد و س���������همچ�داد��������د بام��������ادم بيام��������د خ�������روز ش�زد�������ه زخمش ب�������انه دو س�������ر فروش������خ�يزي نيش�������ت از ت�������ده گش�������ر جهن������خ

�ان ����������اد آورد آن زم����������ه ي���������از بهيم�اه و جو������ه ک������ر بهيم������ت کن به�����راس�ت ������ار من اس������ا ک������ديم اين کاره�����از ق�ت ��دانهاش سس��ت و دن��ير اس��رك پ��ان خ�ک�د اين ترتيبها������������������������������از من آموزن�ت ريش ������ر پش������ه ب������ل بن�����داروي منب�زار�����د ه�����د ص�����انم آم�����و مهم����جنس ت�ويش ما�����ا و خ�����ان م�����ان ج�����ت مهم����هس�رم �����رفت ش�����وام بگ�����ول از ت����گفت: الح�اه کن ������خن کوت������ول اين س�����گفت: الح�ك ���اك خش���ر وي خ���ز ب���ر، ري���ود ت��ور ب�خن �����و س�����تر گ�����ل کم�����ول اه�����ا رس����ب�دار�����رمي ب�����در ش�����ول اي پ����گفت: الح�د ��������د او ببن��������دن نيف��������ا ز غلطي�������ت�وال ����در ج����رو ان����دين م����ر چن����ر خ���به�نر ����ان ه����ت اي ک����ب سرماس����ه ش���زانك�و �����و مج�����ود، ت�����ير نب�����تخوان در ش����اس�د ������ك و ب������را از ني������د م������ان آي�����ميهم�نم ���ون سوس���ل و چ���ون گ���دمت چ��من ز خ�ت ������و آرم نخس������اه و ج�����گفت: رفتم ک�اد����وفي فت����دان ص����ي ب����واب خرگوش���خ�وفي ريش خند������درز ص������ر ان������رد ب�����ک�راز������م ف������ا چش������د ب������ا مي دي�����خوابه�يربود������ت و رانش م������ا از پش������اره ه�����پ�ت ������فق کجاس������ادم مش�����اي عجب آن خ�ه گو����ه ب����اد و گ����اهي مي فت����ه چ����ه ب���گ�ه ��������ا القارع��������د ب��������ه ميخوان�������فاتح�ته اند�����ا بس�����ه دره�����د و جمل�����ه ان����رفت�ك؟ ���ان و نم���ت هم ن���ا گش���ا م���ه ب��ني ک�ر عكس؟ کين �����د ب�����ا من کن�����را ب����او چ�ا تلقين کند���������يت وف���������ه جنس��������ور ن�ود؟�����رده ب�����وري ک�����ر آن ابليس ج����کي ب�رگ و درد����ر او را م����د م����ه همي خواه���ک�ت ����ن اس����ر روش����ق آخ����د در خل���اين حس�ت؟ �����نين ظنم چراس�����رادر اين چ�����ر ب����ب�ت؟ ��د درس��ت، کي مان��د ظن نيس��ه ب��ر ک�ه�منان ������ز اي دش������ادا ج������ان ب������ه چن�����ک�گ �����ده پالهن�����االن دري�����ده پ�����ژ ش����ک�ف ����ه در تل����دن و، گ����ان کن����اه در ج���گ�اه ���ت ک���ك مش���ردم، کم از ي���ا ک���و ره��ج�وخ ����ام ش����وختم زين خ����ه س����تي ک���رحم�يل آب �����در س�����د ان�����اکي بين�����رغ خ����م�وع البقر����������اره از ج����������ر بيچ���������آن خ�و �������اه و ج�������تياق ک�������تمند از اش������مس�روز ������ا ب������ب ت������رد از ش������ا ميك�����ناله�اد�����تش نه�����ر پش�����ت ب�����االن جس����زود پ�زد���گ مي س���ا س���ه ب���ر آنچ���ا خ���رد ب��ک�ويش؟ ���ال خ���د ح���ر بگوي���ا خ���ان ت���و زب��ک

11

Page 12: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

. گمان بردن کاروانيان که مگذ بهيمه صوفي رنجور است9�د روان����ت و ش����ر نشس����وفي ب����ه ص���چونك�تند������ر مي داش������ق ب������انش خل������ر زم�����ه�خت������د س������ش همي پيچي�����آن يكي گوش�نگ����ت س����ل او مي جس����ر در نع���و آن دگ�ت؟����يخ اين ز چيس����د: اي ش����از مي گفتن���ب�ورد���ول خ���ب الح���ه ش���او ب���ر ک��گفت: آن خ�ود���ول ب���ب الح���ه ش���ر ب���وت خ���ه ق��چونك�و ممتحن��������دارد کس غم ت���������ون ن�������چ�ان���������������د اغلب مردم��������������آدمي خوارن�اي همه��������ت دله��������و اس��������ه دي�������خان�ورد������ول خ������ه او الح������و آنك�����از دم دي�بيس ديو�����ورد تل�����ا خ�����ه در دني�����ر ک����ه�راط�������ول ص�������ر پ�������الم و ب������در ره اس�نيوش هين������د م������ار ب������اي ي������وه ه�����عش�ول آر بين���������زار ابليس الح���������د ه��������ص�ان و دوست�����را اي ج�����د ت�����د گوي����دم ده�يرون کشد�������تت ب�������ا پوس�������د ت������دم ده�اب وار�����و قص�����اي ت�����ر پ�����د ب�����ر نه����س�ويش کن���ود را خ���يد خ���يران، ص���و ش��همچ�ان������ات خس������ادم دان مراع������و خ�����همچ�ه مكن���������������ان خان��������������در زمين مردم�اکي تو����������ه تن خ����������ت بيگان���������کيس�دهي�����يرين مي�����رب و ش�����و تن را چ�����ا ت����ت�ود������ا ش������ك تن را ج������ان مش������ر مي�����گ�ال�����ر دل بم�����زن ب�����ر تن م�����ك را ب����مش�ر تن مي نهد���������ك ب���������افق مش��������آن من�ان او������ق و، در ج������ام ح������ان ن������ر زب�����ب�بزۀ گلخن است������و س������ا او همچ������ر ب�����ذک�اريت است�������ا يقين ع�������ات آن ج������آن نب�بين�������وي طي�������ه س�������د ب�������ات آم������طيب�ه از کين گمرهند�������ا ک�������دار، آنه������کين م�ت و، کين تو��������ه دوزخ اس��������ل کين�������اص�وش دار�����زو دوزخي هين ه�����و ج�����ون ت����چ�دار��������تي اي نام��������زو جن��������و ج�������ور ت�ود�������ق ش�������ان يقين ملح�������ا تلخ������تلخ ب�ه اي�������ان انديش�������و هم�������رادر ت������اي ب�ني�����و گلش�����ۀ ت�����ت انديش�����ل اس�����ر گ����گ�ر و جيبت زنند���������ر س���������ر گالبي، ب��������گ�بين�����������اران ب�����������ا در پيش عط����������طبله�ان بجد�������و ز ناجنس�������ائي ج�������و ره������ت�ها آميخته������������ا جنس������������ها ب�����������جنسكرش ��������ود و ش�������د ع�������ر در آميزن������گ�ا ريختند���������ت و جانه���������ا بشكس��������طبله�ر اين��������ا را به��������تاد انبي��������ق فرس�������ح�ا ورق��������ا را ب��������تاد انبي��������ق فرس�������ح�ود�������لمان وجه�������افر مس�������ومن و ک������م�ديم�����ان ب�����ه يكس�����ا هم�����ان م����پيش از ايش�الم روان����������د وقلب در ع����������ود نق���������ب�اب انبيا����������د آفت����������ر آم����������ا ب���������ت�گ را������ردن رن������رق ک������د ف������م دان�����چش�اك را�������وهر و خاش�������د گ�������م دان������چش

�ان ������ر زم������رفت او ه������ادن گ�����رو در افت�تند��������ورش همي پنداش��������ه رنج�������جمل�ت لخت ����امش جس����ر گ����دگر در زي���و آن�گ ����د رن����م او مي دي����ر در چش���و آن دگ�ت؟ ��ر قويس��كر اين خ��ه ش��تي ک�دي نمي گف�رد������د راه ب������يوه نباش������دين ش������ز ب�����ج�جود����در س����ود و روز ان����بح ب����ب مس���ش�اختن �����د س�����ويش باي�����ار خ�����ويش ک����خ�ان ������و ام������ان کم ج������الم عليكش�����از س�ه �������ردم دمدم�������و م�������ذير از دي������کم پ�برد����د در ن����ر آي����ر در س����و آن خ���هم چ�ت رو تعظيم و ريو���������دوي دوس��������و ز ع�اط����ر از خب����و آن خ����د همچ����ر آي���در س�ر زمين ���������و ب���������رو ت��������دام بين، ايمن م�ار بين ���������������ا ابليس را در م��������������آدم�ت ���ت پوس���د از دوس���ابي کش���و قص���ا چ��ت�ون چشد��������منان افي��������ز دش�������واي آن ک�زد زار زار������ونت ري������ا خ������د ت�����دم ده�ويش کن �����بي و خ�����وه اجن�����رك عش����ت�ان ������وه ناکس������تر ز عش������ي به�����بي کس�ه مكن ������ار بيگان������ود کن ک������ار خ�����ک�اکي تو�������ت غمن�������ر اي اوس�������ز ب������ک�ربهي ��������ني ف��������ان را نبي��������وهر ج�������ج�ود�������دا ش�������د او پي�������ردن گن������روز م�اك ذو الجالل ����ام پ����ود؟ ن����ه ب����ك چ���مش�ر گلخن مي نهد������������������������روح را در قع�ان او����������ر بي ايم����������دها از فك���������گن�ت ���ن اس���ت و سوس���ل اس���برز، گ���ر م���ر س��ب�ت ��رت اس��ت و عش��ل مجلس اس��اي آن گ�ج�ت هين ������ات اس������ثين را خبيث������ر خبي�����م�وي کين داران نهند�����������ان پهل����������گورش�م دين تو�����ت و خص�����ل اس�����زو آن ک����ج�رار����يرد ق����ود گ����ل خ����وي ک����زو س���ج�دار ������وجنت پاي������د چ������و باش�����عيش ت�ود؟�������ق ش�������رين ح�������ل ق������کي دم باط�ه اي ������تخوان و ريش������و اس������ا بقي ت�����م�ني �����ۀ گلخ�����و هيم�����اري ت�����ود خ����ور ب�رونت افكنند������ولي، ب������ون ب������و چ�����ور ت�رين �����رده ق�����ود ک�����ا جنس خ����جنس را ب�د ����ت و لح����ور اس����اجنس گ����حبت ن���ص�ه ����������تي انگيخت����������انس زين���������زين تج�ديگرش �����ك از هم�����ك ي�����د ي����برگزين�دگر آميختند��������د در هم��������ك و ب�������ني�ر و دين ����ان کف����ردد از ايش����دا گ����ا ج���ت�ق �����ر طب�����ا را ب�����ه ه�����د اين دان�����ا گزي����ت�ود �����ان مينم�����ه يكس�����ان جمل����پيش از ايش�ديم ����ك و ب����ا ني����ه م����تي ک���کس ندانس�ب روان ��ون ش��ا چ��ود و م��ب ب��ان ش��ون جه�چ�افي بيا����������و، ص���������گفت: اي غش دور ش�نگ را�������ل را و س�������د لع�������م دان������چش�اکها��������د خاش��������م را زآن مي خل�������چش

12

Page 13: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ان�����������د اين قالبك�����������من روزن����������دش�ف او������ۀ تعري������ت آين������ه روز اس�����زآنك�رد��������امت را لقب زآن روز ک��������ق قي�������حر اولياست �������������������������پس حقيقت روز، س�د روز���������ق داني���������رد ح��������عكس راز م�حي������زدان، و الض������ود ي������بب فرم�����زآن س�ت دوست�حي را خواس ���اين ض���ر ک���ول ديگ�ق�م گفتن خطاست������اني قس������ر ف������ه، ب�����ورن

از خليلي ال احب االفلينخليل آن گفت اآلفلين rحبهرون مهيلع ال �تاري او��������ت، س��������ل اس��������از و اللي�������ب�د زآن فلك�������ر آم�������ون ب������ابش چ�����آفت�ت از عين بال����������دا گش����������ل پي���������وص�ان حالتيست�������ود نش�������ارت خ�������ر عب������ه�گر�������ت کفش�������ه دس�������ر ب������آلت زرگ�كاف پيش برزگر����������������������������و آلت اس�ور�����ور ن�����ق در لب منص�����ا الح�����ود ان����ب�وا�����ي گ�����ف موس�����در ک�����ا ان�����د عص����شود ������راه خ�����دان هم�����ي ب�����بب عيس����زين س�ر آلت نهد����������د، نقص ب����������و ندان���������ک�نگ و آهن است�����و س�����ت و آلت همچ����دس�ت و بي آلت يكيست������ه بي جفت اس�����آن ک�ه گفت و بيش ازين�������ه دو گفت و س������آنك�وند����ان ش����د، يكس����ع ش����ون رف����ولي چ���اح�دان او�������و در مي�������ويي ت�������ر يكي گ������گ�ود����ان ش����ت و بي نقص����ه راس����وي آنگ���گ�وش����ه ه����ا را ب����ول اينه����وش دار اي اح���گ�ور���������اي ک���������اك در دله��������بس کالم پ�اي کژ���������و در دله���������ون دي��������و آن فس�رار آوري������ه تك������ه حكمت را ب������ر چ�����گ�ني�������انش ميك�������ي نش�������ه بنويس������ور چ�تيز�������ر س�������د اي پ�������و رو در کش������او ز ت�وز تو�����������د س�����������واني و ببين����������ور نخ�تا������������ر نااوس������������د پيش ه�����������او نپاي

�ان �������اي ک�������د آن زره�������ق روزن������عاش�ريف او��������رفي تش��������د اش��������ا ببين�������ت�رخ و زرد���������ال س���������د جم��������روز بنماي�ت �������ون سالهاس�������ان چ������روز پيش مهرش�م دوز��������ام چش��������تاريش، ش�������عكس س�طفي ������مير مص������ور ض�����حي ن �هرون مهيلع ����� و الض�ت ������ه اين هم عكس اوس������راي آنك�����از ب�ت؟ ����ق گفت خداس����ه الي����ا چ����ود فن���خ�المين؟����ت رب الع����ون خواس����ا چ���پس فن�ل؟ �������د از اين رب جلي�������ا خواه������کي فن�اري او���������������اکي زنگ��������������وين تن خ�ك �����ا ودع�����ب تن گفت: هين م�����ا ش����ب�ا قلي ��������ارت م��������د عب�������زآن حالوت ش�ت ����ارت آلتيس����ت و، عب����ون دس����ال چ���ح�گ در�����رده ري����ت ک����ۀ کش����و دان���همچ�ه پيش خر�����تخوان، ن�����ه اس���� �گ ن����پيش س�ون زور���������ا اهلل در لب فرع���������ود ان��������ب�احر هبا������ف س������در ک������ا ان������د عص�����ش�مد����������م ص����������د آن اس���������در نياموزي�د؟���و، آتش کي جه���ل زن ت���ر گ���نگ ب��س�ت �������رط زادن اس�������د جفت ش������جفت باي�ت ��ك بي شكيس��ت و آن ي��ك اس��دد ش�در ع�د يقين ����������ند در واح����������ق باش���������متف�وند����ان ش����ان، يكي گوي����ه گوي���آن دو س�ان او����������رد، از چوگ����������رد برميگ���������گ�ود����ان ش����ه رقص����ت ش����و ز زخم دس���ک�وش �����������ده بكش از راه گ����������داروي دي�ور������ل ن������ا اص������يرود ت������د م�����مي نپاي�اي کژ������ژ در پ������ون کفش ک�����مي رود چ�ري ����و ب����ود از ت����ا اهلي، ش����و ن����ون ت���چ�ني ���������انش ميك���������ه ميالفي بي��������ور چ�ر گريز�����������لد به�����������دها را بگس����������بن�وز تو�������ت آم�������رغ دس�������د م������علم باش�تا�����ۀ روس�����ه خان�����ه، ب�����از ش�����و ب����همچ

. يافتن پادشاه باز خويش را در خانۀ کمپير و مبتال شدن10�ريخت����ه گ����و از ش����ت، ک����از اس���علم آن ب�زد اوالد را��������اجي پ��������ه تتم��������ا ک�������ت�رد�����اه ک�����رش کوت�����ت و پ�����ايكش بس����پ�از������ه س������دت ب������ااهالن نكردن�����گفت: ن�ارت کند��������ل بيم��������ر نااه��������ت ه�������دس�نين دان اي رفيق��������ل را چ��������ر جاه�������مه�دلي������د هم������و نماي������ا ت������ل ار ب�����جاه�اه شد���������تجو بي گ���������ه در جس��������روز ش�رد�������از را در دود و گ�������ه ب�������د ناگ������دي�ار توست�����زاي ک�����د اين ج�����ر چن����گفت: ه�رار؟������د در دوزخ ف������ني از خل������ون ک�����چ

�او مي آرد بيخت ������ير ک������وي آن کمپ�����س�وش زاد را�����وش و خ�����از خ�����د آن ب����دي�رد�����اه ک�����وتش ک�����د و ق�����اخنش ببري����ن�د دراز�����اخن ش�����د و ن�����زود از ح�����ر ف����پ�ارت کند������ه تيم������ادر آ، ک������وي م�����س�ق ������ه در طري������ل هميش������ژ رود جاه�����ک�اهلي ���������د از ج���������اقبت زخمت زن��������ع�اه شد�������ير و آن خرگ�������وي آن کمپ������س�رد����ه ک����ت زار و نوح����ر او بگريس����ه ب���ش�ت �����ا درس�����اي م�����ي در وف�����ه نباش����ک�ار������حاب ن������توي، اص������ل از ال يس�����غاف

13

Page 14: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ير��������اه خب��������ه از ش��������زاي آنك�������اين س�ا دنيست�������ل اين دني�������ير جاه�������ده پ������گن�ل پرست������ل و جاه������ا جاه������ت دني�����هس�از����راز ب����ود هم����ل ب����ا جاه����ه ب����ر ک���ه�اه������ت ش������ر دس������ر ب������د پ������از ميمالي�����ب�ئيم؟�������ا زارد ل�������د؟ کج�������ا نال������پس کج�ار؟������وم شرمس������د ظل������ا بنه�����ر کج ������س�ايتجو کند�������ان را، جن������ه ج�������ف ش������لط�اي ما���������ه نيكيه���������تي ک��������رو مكن زش�تي�������زا پنداش�������ود را س�������دمت خ������خ�تور شد�����ا دس�����ر و دع�����و را ذک�����ون ت����چ�دا����ا خ����ود را ب����و خ����دي ت����خن دي���هم س�ر زمين����يند ب����ه نش����و ش����ا ت����ه ب����ر چ���گ�وم������يمان مي ش������ه پش������از گفت: اي ش�����ب�ير����ير گ����ني و ش����تش ک����و مس����ه ت���آنك�را����ي م����ون باش����اخن رفت چ����ه ن����ر چ���گ�وازيم�������ون بن�������رم رفت چ�������ه پ������ور چ�ر کنم������ه را ب������يم، ک������ر بخش������ر کم�����گ�د تنم��������ه کم باش��������ه ن��������ر از پش�������آخ�ير������ل گ������را بابي������و م������عيفي ت�����در ض�ردد خريق���������دق افكنم، گ���������در فن��������ق�ود�����دار نخ�����ت مق�����نگم هس�����ه س����گرچ�اش����ك عص����ا ي����ا ب����د در وغ����ي آم���موس�ان در زده ست����ه ک����ك تن����ولي ي����ر رس���ه�د ازو������ير در خواهي������ون شمش������وح چ�����ن�پاه زمين؟������ت اس������ود کيس������دا خ�����احم�بر�������عد و نحس بي خ�������د س�������ا بدان������ت�اي کليم������ه موس������را ک������ت اي�����دور توس�و ديد�����ق دور ت�����ي رون�����ه موس�����ون ک����چ�ت؟����ه دور رحمت اس����ا رب، آن چ���گفت: ي�ار������ود را در بح������اي خ������ه ده موس�����غوط�ودمت�������دان بنم�������ي ب�������ا موس������گفت: ي�و زآن دوري درين دور، اي کليم��������ه ت�������ک�ده را��������ايم بن��������ان نم��������ريمم ن�������من ک�ادري������������د م������������ني طفلي بمال�����������بي�بر������د بي خ������ه باش������نه خفت������او گرس�����ک�ۀ مخفيۀ�����������������نزا رحم����������������کنت ک�ان����ه ج����ويي ب����ه مي ج����اتي ک����ر کرام���ه�ان������د در جه������ت احم������د بت بشكس�����چن�و هم�����د، ت�����ش احم�����ودي کوش�����ر نب����گ�نم������جدۀ ص������ت از س������رت وارس�����اين س�تن بگو�������كر اين رس�������واني ش�������ر ت������گ�ان�����د از بت�����ون رهاني�����رت را چ�����ر س����م�افتي�������ر ت�������كر دين از آن ب�������ر ز ش������س�ال؟�����در م�����د ق�����ه دان�����يراثي چ�����رد م����م�د رحمتم���������انم بجوش���������ون بگري��������چ�ايمش�������ود ننم�������واهم داد، خ�������ر نخ������گ�ه هاست�����وش گري�����وف آن خ����رحمتم موق�دد چمن�������ر کي خن�������د اب�������ا نگري������ت

�ير�����ده پ�����ۀ گن�����ه خان�����زد ب�����يره بگري���خ�ت ���وار و غبيس���دو خ���د ب���ل ش���ه ماي���ر ک��ه�ت ����ل برس����ه زين جاه����د ک����ل آن باش���عاق�اهباز �����ا آن ش�����ه ب�����ا او ک�����د ب����آن رس�اه �������ردم گن�������ان مي گفت: من ک������بي زب�ريم ���ك؟ اي ک���ز ني���ذيري بج���و نپ���ر ت��گ�ار �������و اي آمرزگ�������درگاه ت�������ز ب������ج�و کند�����ت را نيك�����ر زش�����ه ه�����ه ش����ز آنك�اي ما���������د پيش آن زيب���������ت آي��������زش�تي �������رم از آن افراش�������واي ج�������و ل������ت�رور شد��������ردن دلت مغ��������ا ک�������ز آن دع�دا������د ج������ان افت������ا کس زين گم�����اي بس�ين ������وتر نش������ناس و نيك������تن بش�����خويش�وم �����لمان مي ش�����و مس�����ردم ن�����ه ک����توب�ذير����ذرش پ����ژ رود، ع����تي ک����ر ز مس���گ�يد را���������رچم خورش���������ر کنم من پ��������ب�ازيم �������د در ب�������ازي کم کن�������رخ ب������چ�كنم ��������ا بش��������ر دهي کلكي، علمه�������گ�ر هم زنم �����ر ب�����ه پ�����رودي ب�����ك نم����مل�ير����ل گ����ون پي����را چ����م م����ر يكي خص���ه�نيق �����ون منج�����د چ�����ل ص�����دقم در فع����بن�ود ���ه خ���د ن���ر مان���ه س���ا ن���ك در هيج��لي�يرهاش �����ر شمش�����ون و ب�����ر آن فرع����زد ب�ت �����ر زده س�����ا ب�����اق تنه�����ه آف�����ر هم����ب�ير خو�����ت از او شمش�����ان گش�����وج طوف����م�بين ����كافش ج����رخ و بش����ر چ����اه بين ب���م�ه دور قمر������������ت اين دور ن�����������دور توس�رد زين دورت مقيم ����������������������آرزو مي ب�بح تجلي مي دميد�������������در او ص������������کان�ت ���ا رويت اس���ت از رحمت، اينج��آن گذش�ر آر����������د ب����������ان دورۀ احم���������از مي�ودمت ��������دان بگش��������وت ب�������راه آن خل�ت اين گليم ������را دراز اس������ا بكش، زي�����پ�ده را��������ع آن زن��������د طم��������ا بگريان�������ت�وري ������د خ������دار واجوي������ود بي������ا ش�����ت�ر، در�������د از مه������تان مي خل������و آن دو پس�ۀ مهديۀ��������������������ابتعثت rم�������������������ف�ردي در آن ������ع ک������ا طم������ودت ت�����او نم�ان ����تند امت����وي گش����ا رب گ����ه ي����ا ک���ت�نم ������دادت ص������و اج������تيدي چ�����مي پرس�ر امم ��������ق او را ب��������داني ح��������ا ب�������ت�د او���������اطن همت برهان���������ز بت ب��������ک�ان ������و دل را واره������وت ت������دان ق�����هم ب�افتي �������يراث ارزان ي�������در م�������ز پ������ک�افت زال ����ان ي����د و مج����ان کن����تمي ج���رس�د نعمتم ��������������نده بنوش�������������آن خروش�ايمش �����ته دل، بگش�����ردم بس�����ونش ک����چ�ت ��وج خاس��ر رحمت م��ت از بح��ون گرس�چ�د لبن�������ل کي جوش�������د طف�������ا نگري������ت

14

Page 15: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

. حلوا خريدن شيخ احمد خضرويه بجهۀ غريمان به الهام حقتعالي11�دار��������ا او وام��������يخي دائم��������ود ش�������ب�ان���������ردي از مه���������زاران وام ک��������ده ه�اخته����������اهي س����������ه وام او خانق���������هم ب�ام او��������ودي ن��������رويه ب��������د خض�������احم�زارد������ا مي گ������ر ج������ق ز ه�����وام او را ح�ه: در بازارها���������������بر ک��������������گفت پيغم�ان را ده خلف������و منفق������دا، ت������اي خ�����ک�رد����اق ک����ان انف����ه ج����ق ک����ه آن منف���خاص�ماعيل وار��������������ق پيش آورد اس�������������حل�وش����د و خ����ده زين روين����هيدان، زن���پس ش�ان بقا�������ان ج�������ف دادستش�������ون خل������چ�رد�������ار ک�������الها اين ک�������يخ وامي، س������ش�ا روز اجل���������ت ت���������ا مي کاش��������تخمه�يد�����ر رس�����يخ در آخ�����ر ش�����ه عم����چونك�ته جمع��������رد او بنشس��������ان گ�������وام خواه�رش������د و ت������ته نومي������ان گش�����وام خواه�ان را نگر��������د گمان��������يخ گفت: اين ب�������ش�گ زد������يرون بان������وا ز ب������ودکي حل�����ک�ه سر�����ادم را ب�����رد خ�����ارت ک�����يخ اش����ش�وا خورند������ه آن حل������ان چونك������ا غريم�����ت�د ز در�������رون آم�������ادم ب�������ان خ������در زم�د؟����ه چن����وا ب����ه حل����اين هم���گفت او را: ک�زون مجو�����������وفيان اف����������گفت: ني، از ص�يخ��������در پيش ش��������اد ان��������ق بنه�������او طب�وال����اين ن����ان ک����ا غريم����ارت ب����رد اش���ک�ه زدند���������ان جملگي حلق���������ر فرم��������بهتد ����ودك س���د، آن ک���الي ش���ق خ���ون طب��چ�ا آرم درم����������ا: از کج����������يخ گفت���������ش�ر زمين��������ق را ب��������ودك از غم زد طب�������ک�اي������اي ه������ان و ه������رد و فغ������ه ميك�����نال�تمي�������رد گلخن گش ���������كي من گ�������کاش�ه جو��������وار لقم��������ل خ��������وفيان طب�������ص�ير و شر������ا خ������ودك آنج������و ک�����از غري�يخ درشت�����ه اي ش�����د ک�����يخ آم����پيش ش�ت تهي��������تا روم دس��������ر اس��������ر ب�������گ�ود�����ار و جح�����ه انك�����ان هم ب����و آن غريم�بري������الم مي������وردي مظ������ا خ������ال م�����م�ودك گريست������ر آن ک������از ديگ������ا نم�����ت�ا و از خالف���������ارغ از جف���������يخ ف��������ش�ام���اد ک���وش، ش���ا ازل خ���وش، ب���ل خ���ا اج��ب�و قند�����دد چ�����ان در روي او خن�����ه ج����آنك�م او����ر چش����د ب����ه ده����ان بوس����ه ج���آنك�ماك�����ر س�����ه را ب�����اب م�����ب مهت����در ش�ا مي آورد�����ه ج�����ود ب�����ۀ خ�����گ وظيف����س�ر کسي�������زارد ه�������ود ميگ�������ارك خ������ک�ر روي آب���������يرود ب���������انه م��������خس خس�كافد نيم شب��������ه مي ش��������طفي م�������مص�ده مي کند���������رده زن���������يحا م��������آن مس�اه؟���وش م���د در گ���ز رس���گ هرگ���گ س��بان�حر����ا س����و ت����ر لب ج����ه ب����ورد ش���مي خ�گ چند�����ودك دان�����ع ک�����دي توزي����هم ش

�دار������ود آن نام������ه ب������وانمردي ک�����از ج�ان ������يران جه�����ر فق������ردي ب������رج ک����خ�ه �������ه درباخت�������ان و خانق�������ان و م������خ�ام او �������ودي ک�������اق ب�������دمت عش������خ�گ آرد�����ل، از ري�����ر خلي�����ق به�����رد ح����ک�دا����������د دائم ن����������ته مي کنن���������دو فرش�ف ������كان را ده تل������و ممس������دا ت�����وي خ�رد�������اني خالق ک�������ود قرب�������ق خ������حل�ار�������ارد کردگ�������ر حلقش ني�������ارد ب������ک�بر وش �����ر گ�����الب بمنگ�����دان، ق�����و ب����ت�قا������������ان ايمن، از غم و رنج و ش�����������ج�رد�����اي م�����ون پ�����تد، مي داد، همچ����مي س�ل ������ير اج������ل، م������ود روز اج������ا ب�����ت�رگ ديد������ان م������ود نش������ود خ�����در وج�مع ��و ش��دازان همچ��وش گ��ود خ��ر خ��يخ ب�ش�ش ������ا درد ش������د ب������ار ش������ا ي�����درد دله�ار زر؟�����د دين�����ار ص�����ق را چ�����ت ح����نيس�گ زد�������د دان�������ر امي�������وا ب������الف حل�وا را بخر�������ه حل�������رو آن جمل�������ه ب������ک�اني تلخ در من ننگرند�������������ك زم������������ي�وا زان پسر������ه حل������رد آن جمل������ا خ�����ت�ت و اند������ار اس������ودك: نيم دين�����گفت ک�ر مگو��������������ارت دهم ديگ�������������نيم دين�يخ ����ديش ش���ر ان �����رار س����بين اس����و ب���ت�د اين را حالل ���وش خوري���برك، خ���ك ت��ن�د ���و قن���وا همچ���د حل���وش همي خوردن��خ�رد�������ا خ�������ده اي ب�������ارم ب������گفت: دين�دم ����������وي ع����������يروم س���������وام دارم، م�نين �������ر آورد و ح�������ه ب�������ه و گري������نال�اي ���ر دو پ���ودي ه���ته ب���را بشكس���اي م��ک�تمي ����������ه نگذش����������ر در اين خانق���������ب�ه روي شو�������و گرب�������گ دالن همچ������س�ودك حشر�����ر ک�����ت ب�����د گش�����رد آم����گ�ت �����تاد کش�����را اس�����ه م�����و يقين دان ک����ت�دهي؟ ������ازت مي������د، اج������را بكش�����او م�ود؟���ه ب���ازي چ���اين ب���يخ آورده، ک���ه ش��رو ب�ري؟ ����ر س����ر ب����ود اين ظلم ديگ����ه ب���از چ�ت ����ر وي ننگريس����ت و ب����ده بس����يخ دي���ش�اف �����ه در لح�����ون م�����يده روي چ����در کش�ام �����اص و ع�����نيع و گفت خ�����ارغ از تش����ف�د؟�������ه گزن�������رش روئي خلقش چ������از ت�م او؟������ك وز خش������ورد غم از فل�����کي خ�اك؟ ����ه ب����ان چ����و ايش����گان و عوع���از س�ترد�����ه رخ ميگس�����ود ب�����ۀ خ�����ه وظيف����م�ي �������ر خس�������فا به�������ذارد ص������آب نگ�طراب ��������يرود بي اض��������افي م�������آب ص�و لهب ����������ه ب����������د ز کين���������ژاژ ميخاي�بلت ميكند�������م س�������ود از خش������و آن جه�ه؟ ����اص ال����ود خ����او ب����اهي ک����ه م���خاص�بر������زان بي خ������گ چغ������ماع از بان�����در س�رد بند��������خا را ک��������يخ آن س�������همت ش

15

Page 16: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�يز����ودك هيچ چ����ه ک����د ب����ي نده����ا کس���ت�ادمي������د خ������ر آم������از ديگ������د نم������ش�ير�������الي پيش پ�������الي و ح�������احب م������ص�ۀ طبق������ر گوش������ار ب������د دين������ار ص�����چ�رد������رام ک������يخ را اک������د ش������ادم آم�����خ�رد رو�������ا واک�������ق را از غط�������ون طب������چ�ت زود��������ه برخاس��������ان از هم�������آه و افغ�از؟��ت ب��لطاني اس��ه س��ت اين چ��ر اس��ه س�اين چ�و کن���������ا را عف���������تيم م���������ا ندانس��������م�اها مي زنيم�������ه عص�������ه کوران�������ا ک������م�اب����ك خط����نيده ي����ران ناش����و ک����ا چ���م�او������تيم ک������د نگرف������ي پن������ا ز موس�����م�تافت����اال مي ش����ه ب����مي ک����ان چش����ا چن���ب�يا�����ب، موس�����مت تعص�����ا چش�����رده ب����ک�ال�����ار و ق�����ه گفت�����ود: آن هم�����يخ فرم����ش�تم�����ق خواس�����ز ح�����ود ک�����ر اين آن ب����س�دك است�����ه ان�����ر چ�����ار اگ����گفت: آن دين�روش������وا ف������ودك حل������د ک������ا نگري�����ت�م توست������ل چش������ل طف������رادر طف�����اي ب�وف زاري دل است���������و موق���������ام ت��������ک�ود���ل ش���كل ح���ه مش���واهي ک���ر همي خ��گ�ه آن خلعت رسد������واهي ک������ر همي خ�����گ

�يز������ت ن������يران از آن بيش اس������وت پ�����ق�اتمي ����ف ز پيش ح����ر ک����ق ب����ك طب���ي�ير�����د خب�����ز وي ب�����تاد ک�����ه بفرس����هدي�در ورق �����������ر ان�����������ار دگ����������نيم دين�رد������يخ ف������اد پيش ش�������ق بنه�����و آن طب�رامت را از او��������د آن ک��������ق ديدن�������خل�ود؟���ه ب���اهان اين چ���يخان و ش���ر ش���اي س��ک�دان راز���������������د خداون��������������اي خداون�خن �����ا س�����ه رفت از م�����ده ک����بس پراکن�كنيم �����������ديلها را بش�����������رم قن����������الج�واب ����ود ج����اس خ����ان از قي����رزه گوي���ه�ري زرد رو��������ار خض��������ت از انك�������گش�كافت �����مان را مي ش�����مش آس�����ور چش����ن�يا�������وش آس�������م م�������اقت چش������از حم�دال ������ما را آن ج������ردم ش������ل ک�����من بح�تم �����������ود راه راس�����������رم بنم����������الج�ت ����ودك اس����و ک����وف غري����ك موق���لي�وش �����ه ج�����د ب�����ايش نمي آي�����ر بخش����بح�ت �����وف زاري دان نخس����ود موق����ام خ����ک�ت ������كل اس������ابي مش������رع کامي�����بي تض�ود �����دل ش�����ل مب�����رومي بگ�����ار مح����خ�ر جسد������ده ب������ل دي������ان طف�����پس بگري

. ترسانيدن شخصي زاهدي را، که کم گري تا کور نشوي12�اري در عمل�������������دي را گفت ي������������زاه�ال�����ت ح�����يرون نيس�����د: از دو ب����گفت زاه�ت؟���ه غم اس���ود چ���ق خ���ور ح���د ن���ر ببين��گ�رو������و ب������ق را گ������د ح������د دي�����ور نخواه�ي تراست����ان، عيس����ده گ����ور از دي���غم مخ�ر است�����و حاض�����ا ت�����و ب�����ي روح ت����عيس�تخوان��������ر اس��������ار تن پ��������ك پيك�������لي�تان������در داس������ه ان������ه ک������و آن ابل�����همچ�ي ات���������و از عيس���������دگي تن مج��������زن�اش�����ۀ مع�����ه انديش�����ود کم ن�����ر دل خ����ب�د روح را����������اه آم����������دن خرگ���������اين ب�رگهي�����د خ�����د بياب�����ون باش�����رك چ����ت

�ل �����د خل�����م را ناي�����ا چش�����ري ت����کم گ�ال �����د، آن جم�����ا نبين�����د، ي�����م بين����چش�ت ����ه کم اس����ده چ����ق دو دي����ال ح���در وص�ور شو����و ک����قي، گ����م ش����نين چش���اين چ�ت ���م راس���دت دو چش���ا بخش���رو ت��چپ م�ت ��ر اس��وش ناص��او خ��واه ک��رت از وي خ�نص�ان �����ر زم�����و ه�����ه ت�����ي من�����ر دل عيس����ب�تان ��������ر راس��������رديم به��������ر او ک�������ذک�ي ات ������واه از موس�����وني مخ�����ام فرع�����ک�اش �����اه ب�����ر درگ�����و ب�����د، ت����عيش کم ناي�وح را�������ر ن�������تيي م�������ال کش�������ا مث������ي�ز درگهي������د عزي������ون باش������ه چ�����خاص

. تمامي قصۀ زنده شدن استخوانها به دعاي عيسي عليه السالم13�ه رفيق�����ان ابل�����د ک�����ي دي�����ه عيس����چونك�د او از ابلهي�����������������يرد پن����������������مي نگ�تخوان����ر اس����ق ب����ام ح����ي ن����د عيس���خوان�رد���������ام م���������زدان از پي آن خ��������حكم ي�ياه�����ير س�����ك ش�����ت ي�����ر جس�����ان ب����از مي�زش ريخت زود�����د و مغ�����ر کن�����ه اش ب����کل�تنش������دي، زاشكس����� �زي ب������ر ورا مغ�����گ�تي؟�����تابش کوف�����ون ش�����ي: چ����گفت عيس�رد؟���ون م���وردي خ���ون نخ���ي: چ��گفت عيس

�ق ������د طري������تيزه نميدان������ه اس������ز ک�����ج�رهي ���������دارد او از گم���������ل ميپن��������بخ�وان ����������اس آن ج����������راي التم���������از ب�رد�����ده ک�����تخوان را زن�����ورت آن اس����ص�اه ������ش را تب������رد نقش������ه اي زد ک�����پنج�ود�����زي نب�����در او مغ�����وزي کان�����ز ج����مغ�ر تنش ��������ودي نقص، اال ب��������ود نب�������خ�وفتي �������و زو آش�������ه ت������گفت: ز آن رو ک�ورد������ودم رزق خ������مت نب�����گفت: در قس

16

Page 17: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ان������ير ژي������و آن ش������ا کس همچ�����اي بس�وه���و ک���ش چ���ه و، حرص���اهي ن���متش ک��قس�ور����وي گ����ه س����ال و رفت����رده م����ع ک���جم�ان�������ا را در جه�������رده م�������ر ک������اي ميس�وده شست����ا، وآن ب����ه م����وده ب����ه بنم���طعم�كار�������يحا اين ش�������ير: اي مس������گفت آن ش�ان������در جه������دي ان������را روزي ب������ر م�����گ�اف�������د آب ص�������ه ياب�������زاي آنك�����اين س�وي خر���������د قيمت آن ج���������ر بدان��������گ�بري������������ان پيغم������������د آنچن�����������او بياب�ر کن������ز ام������يرد پيش او؟ ک������ون نم�����چ�واه�������ده مخ�������گ اين نفس را زن������هين س�ه آن�����تخواني را ک�����ر اس�����ر س�����اك ب����خ�قي؟���ون عاش���تخوان چ���ر اس���ه اي ب���گ ن��س�اييش نيست���ه بين���ت؟ آنك���م اس���ه چش��آن چ�اه�������اه گ�������ا را گ�������د ظنه�������هو باش������س�ري�����ه گ�����ران نوح�����ر ديگ�����رده اي ب����ک�ود�����ر ش�����بز و ت�����اخ س�����ان ش�����ر گري����ز اب�ين�����ا نش�����د آنج�����ه کنن�����ا نوح�����ر کج����ه�اني اند�������راق ف�������ان در ف�������ه ايش������زآنك�ت بند������د اس������ر دل نقش تقلي������ه ب�����زآنك�ر نيكوئيست��������د آفت ه��������ه تقلي�������زآنك�يز خشم������ت و ت������ريري لمترس������ر ض�����گ�اريكتر������و ب������د ز م������خن گوي������ر س�����گ�ود، وليك�����������تيي دارد ز گفت خ����������مس�ورد����ه آبي ميخ����ت او، ن����وي اس����و ج���همچ�رار��������يرد ق��������و زآن نمي گ�������آب در ج�ۀ زاري کند�����������ائي نال�����������و ن����������همچ�ديث�����د در ح�����د مقل������ر باش�����ه گ����نوح�وزناك�����ديث س�����د ح�����ر گوي�����ه گ����نوح�د فرقهاست�����������ا مقل�����������ق ت����������از محق�ود��������وزي ب��������ار اين س��������ع گفت�������منب�زين������دان گفت ح������ره ب������و غ�����هين مش�واب�������روم از ث�������ت مح�������د نيس������هم مقل�د، ليك�������دا گوين������ومن خ�������افر و م������ک�ان������ر ن������دا از به������د خ������دا گوي�����آن گ�ان������������ر ن������������يزني از به�����������اهلل اهلل م�ويش������دا از گفت خ������تي گ������ر بدانس�����گ�واه������ان خ������دا آن ن������د خ������الها گوي�����س�افتي گفت لبش����������دل در ت����������ر ب���������گ�احري��������رد در س��������وي ره ب��������ام دي�������ن

�ان ����ه از جه����اخورده رفت����ود ن����يد خ���ص�روه�����ر گ�����وه از ه�����ته بي وجهي وج����جس�ور ������رده س������اتم او ک������منان در م�����دش�ان �������ا واره�������ار از م�������خره و پيك������س�ت ����ه هس����ا، آن را ک����ه م����ا ب����ان بنم���آنچن�ار��������راي اعتب��������الص از ب��������ود خ�������ب�ان؟ ����ا مردگ����را ب����تي م����ه کاراس����ود چ���خ�زاف ����يزد از گ����و بم����ر در ج����و خ���همچ�وي سر�������د در ج�������ا نه�������اي پ������او بج�روري ����������دگاني پ����������ير آبي، زن���������م�ده کن ����������ا را زن����������ير آب م���������اي ام�اه ����ت از ديرگ����ان توس����دوي ج����او ع���ک�ان �����يد ج�����ود از ص�����گ ب�����انع اين س����م�قي؟ ����ون عاش����ر خ����ه ب����ه وار از چ���ديوچ�ت ����وائيش نيس����ه رس����ز ک����ا ج���ز امتحانه�راه ���د ب���ور آم���ه ک���ت؟ اينك���ه ظن اس��اين چ�ري �����ود ميگ�����ر خ�����ين و ب�����دتي بنش����م�ود����ر ش����ن ت����ه روش����مع از گري����ور ش���ن�نين ������در ح������تري ان������و اولي������ه ت�����زآنك�اني اند��������اي ک�������ل بق��������ل از لع�������غاف�دش را برند��������م، بن��������ه آب چش�������رو ب�ت ���وي اس���وه ق���ر ک���د اگ���ود تقلي���ه ب��ک�م ��ت چش��و او را نيس��اره اش دان چ��ت پ�گوش�بر������ود خ������خن نب������رش را زآن س�����آن س�ك �����ت ني�����ه مي راهيس�����ا ب�����ر وي ت����از ب�ذرد��������واران بگ��������ر آب خ�������آب از او ب�وار���نه و آب خ���ت تش���و نيس���ه آن ج��زآنك�داري کند����������ار خري����������ك پيك���������لي�بيث �����راد آن خ�����ود م�����ع نب�����ز طم����ج�اك؟ ����ان چ����وز دل و دام����و س����ك ک���لي�ت ��ر صداس��ت و آن ديگ��و داود اس��اين چ�ک�ود�������وزي ب�������ه آم�������د کهن������و آن مقل�نين ���ردون ح���ر گ���ت و ب���او اس���ر گ���ار ب��ب�اب �����د در حس�����زد باش�����ر را م�����ه گ����نوح�ك �����ت ني�����رقي هس�����ر دو ف�����ان ه����در مي�ان ���������دا از عين ج���������د خ��������متقي گوي�وان �����������ع پيش آي و اهلل را بخ����������بي طم�ه پيش �����دي ن�����ه کم مان�����م او ن����پيش چش�اه ���ر ک���د از به���حف کش���ر مص���و خ��همچ�البش ���������ودي ق���������ته ب��������ذره ذره گش�ري؟ ����يزي مي ب����ق پش����ام ح����ه ن����و ب���ت

. خاريدن روستايي در تاريكي شير را به ظن آن که گاو است14ر ببست �����������او در آخ����������تايي گ���������روس�او�����وي گ����ر س ������د در آخ�����تايي ش����روس�ير������اي ش������ر اعض������د ب������ت مي مالي�����دس�دي������زون ب������ني اف������ير: ار روش�����گفت ش�اردم���������تاخ زآن ميخ���������نين گس��������اين چ�ور����رور ک����ه اي مغ����د ک����ق همي گوي���ح

�ت ���ايش نشس���ر ج���ورد و ب���اوش خ���ير گ��ش�او�����ب آن کنج ک�����ت ش�����او را مي جس����گ�اه زير������اال گ������اه ب������و گ������ت و پهل�����پش�دي ����ون ش����دي و دل خ����ره اش بدري���زه�داردم �����او مي پن�����ب گ�����او در اين ش����ک�ور؟�����ت ط�����اره گش�����اره پ�����امم پ����ني ز ن

17

Page 18: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ا للجبل���������ا کتاب���������و انزلن���������ه ل��������ک�دي�������ف ب�������د واق�������وه اح������از من ار ک�نيده اي���������ادر اين بش���������در وز م��������از پ�وي�����ف ش�����د از آن واق�����و بي تقلي�����ر ت����گ

�ل ���������ع ثم ارتح���������دع ثم انقط��������النص�دي ����ون ش����ر خ����تي و دلش پ����اره گش���پ�ده اي ��������ل در اين پيچي��������رم غاف�������الج�وي���اتف ش���ون ه���اي، چ���ان، بي ج��بي نش

. فروختن صوفيان بهيمۀ صوفي مسافر را بجهت سفره و سماع15

�د را�����������ه پي تهدي�����������نو اين قص����������بش�يد���������اه از ره رس���������وفيي در خانق��������ص�ويش�������ت خ�������ف از دس������آبكش داد و عل�اط�������هو و خب�������رد از س�������اطش ک������احتي�ير���������د و فق���������وفيان درويش بودن��������ص�يري هين مخند������ه س������و ک������وانگر ت�����اي ت�وفي رمه����������ير آن ص����������ر تقص���������از س�اح�����رداري مب�����ت م�����رورت هس�����ز ض����ک�رك بفروختند��������������������هم در آن دم آن خ�در خانقه�������������اد ان�������������ه افت������������ولول�د؟����ه روزه چن����بر و از اين س����د از اين ص���چن�ان داريم ما�������������ا هم از خلقيم و ج������������م�تند�������������ل را از آن مي کاش������������تخم باط�يز از راه دراز����������������افر ن���������������و آن مس�ك بنواختند������ه ي������ك ب������وفيانش ي�����ص�د و دست�����������ايش همي مالي����������آن يكي پ�رد از رخت او�����������اند گ����������وآن يكي افش�ه وي������ان ب������د ميالنش������ون ميدي�����گفت چ�رد�����از ک�����ماع آغ�����د و س�����وت خوردن����ل�وفتن����������ا ک����������رد آن پ���������دود مطبخ گ�دم مي کوفتند������ان ق������ت افش������اه دس�����گ�ار�������وفي آز از روزگ�������د ص�������ر ياب������دي�ور حق�����ز ن�����وفيي ک�����ر آن ص�����ز مگ����ج�وفيند���������دکي زين ص���������زاران ان��������از ه�ران�����ا ک�����د ز اول ت�����ماع آم�����ون س����چ�رد����از ک����رفت آغ����ر ب����رفت و خ����ر ب���خ�حر������ا س������ان ت������اي کوب������راره پ�����زين ح�وفي همين���������������د آن ص��������������از ره تقلي�ماع��وش و آن س��وش و ن��ت آن ج��ون گذش�چ�وفي بماند�������د و ص�������الي ش�������ه خ������خانق�رون آورد او��������������ره ب�������������رخت از حج�تافت������ان او مي ش������د در همره������ا رس�����ت�رده است�������ه آبش ب�������ادم ب������گفت: آن خ�ت؟���ر کجاس���وفي: خ���د، گفت ص���ادم آم��خ�پرده ام������و بس������ه ت������ر را ب�����گفت: من خ�ار���������ه کن حجت مي���������ا توجي��������بحث ب�ه تو������ه من دادم ب������واهم آنچ������و خ�����از ت�رد����ه ب����ر چ����تت ه����ه دس����بر: ک���گفت پيغم�اين������ي ب������ي راض������ه اي از سرکش����� ور ن�وفيان��������ودم، ص��������وب ب�������گفت: من مغل�ان������ان گربگ������دي مي������ر بن������و جگ�����ت�رده اي�������نه گ�������د گرس�������ان ص������در مي�تدند�����ا بس�����و ظلم�����ز ت�����يرم ک����گفت: گ�را�������ر م�������ويي م�������ايي و نگ�������و ني������ت�رم�����ود من واخ�����ه ب�����ر ک�����ر از ه�����ا خ����ت�ر بدند�����ون حاض�����ود چ�����دارك ب�����د ت����ص

�د را������������داني آفت تقلي������������ا ب�����������ت�يد����ر کش ������رد و در آخ���� �ود ب�����رکب خ����م�تيم پيش ����ا گف����ه م����وفي ک����و آن ص���ني چ�اط؟����ود از احتي����ه س����د چ����ا آي����ون قض���چ�ير��������را يب��������ر rن يكن کف��������اد فق�������ک�ير دردمند�����������ژي آن فق�����������ر ک����������ب�ه ������د آن هم������ي در گرفتن������ر فروش�����خ�الح ����د ص����رورت ش����ز ض����ادي ک���بس فس�مع افروختند��������د و ش��������وت آوردن�������ل�ه ����ت و ول����ماع اس����وت و س����بان ل���کامش�د؟����وزه چن����ل و اين دري����د از اين زنبي���چن�ان داريم ما�������������ب ميهم������������دولت امش�تند����ان پنداش����ت ج����ان نيس����ه آن ج���کانك�از�����ال و ن�����د آن اقب�����ود و دي�����ته ب����خس�وش مي باختند��������دمتهاش خ��������رد خ�������ن�ت ������اي نشس������يدش از ج�����وآن يكي پرس�تش را و رو �����������يد دس����������وآن يكي بوس�رد، کي؟ ����واهم ک����ب نخ����رب امش����ر ط���گ�رد����ر دود و گ����د پ����قف ش����ا س����ه ت���خانق�وفتن ������ان آش������د ج������تياق و وج�����ز اش�فه را ميروفتند�������جده ص�������ه س�������ه ب������گ�وار����يار خ����ود بس����وفي ب����بب ص���ز آن س�گ دق ���ت از نن���ارغ اس���ورد او، ف���ير خ��س�ان در دولت او ميزيند������������������������������باقي�ران ����رب گ����ك ض����د ي����رب آغازي���مط�رد�������از ک�������ه را انب�������راره جمل������زين ح�ر رفت اي پسر���ر رفت و خ���ان، خ���ف زن��ک�نين ����در ح����رد ان����از ک����رفت آغ����ر ب���خ�وداع �����د ال�����ه گفتن�����ت و جمل�����روز گش�اند��������افر ميفش��������رد از رخت آن مس�������گ�راه جو�����دد آن هم�����ر بن�����ر ب�����ه خ�����ا ب����ت�افت ������ود را ني������ر خ�����ر خ ������رفت در آخ�ت ���ورده اس���تر خ���ر دوش آب کم���ه خ��زانك�ت ������ادم: ريش بين، جنگي بخاس�����گفت خ�رده ام ������ل ک������ر موک������ر خ������را ب�����من ت�پار���������پردم واپس س���������ه من بس��������آنچ�ه تو��������تادم ب��������ه فرس��������از ده آنچ�������ب�پرد���������اقبت واپس س���������دش در ع��������باي�ي دين ������ۀ قاض������و خان������ك من و ت�����ن�ان ������ودم بيم ج������د و ب������ه آوردن�����حمل�ان؟ ������وئي زآن نش������دازي و ج������در ان�����ان�رده اي �����ۀ پژم�����گ، گرب�����د س����پيش ص�دند�������كين ش�������ان من مس�������د ج������قاص�وا؟������د، اي بي ن������رت را ميبرن������ه خ�����ک�ان زرم ������د ايش������وزيعي کنن������ه ت�����ور ن�دند����ه اقليمي ش����ك ب����ر ي����ان ه���اين زم

18

Page 19: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�رم؟�����ي ب�����ه را قاض�����يرم ک�����ه را گ����من ک�ريب�������ويي اي غ�������ايي و نگ�������ون ني������چ�دم من بارها������������������������������گفت: واهلل آم�ر رفت اي پسر�����ه خ�����تي ک�����و همي گف����ت�ف است����ود واق����ه او خ����تم ک����از مي گش���ب�وش������د خ������ه مي گفتن�����گفت: آن را جمل�اد داد�������ر ب�������ان ب�������را تقليدش�������ر م������م�الن�������نين بي حاص�������د چ�������ه تقلي������خاص�يزدي������������اعت م�����������عكس ذوق آن جم�وش������اران خ������د از ي������دان باي�����عكس چن�د دان��������و آن تقلي��������اول زد ت�������عكس ک�اران مبر��������ق از ي��������د تحقي��������ا نش�������ت�مع را����ل و س����م عق����واهي چش����اف خ���ص�وفي از طمع���������د ص���������ه آن تقلي��������زانك�ردش زراه������ع ب������وفي را طم������ه ص�����زانك�ماع�����ع آن ذوق و س�����وت و طم�����ع ل����طم�تي��������ه برخاس��������ع در آين��������ر طم�������گ�ال�����ه م�����ودي ب�����ع ب�����رازو را طم�����ر ت����گ�وي�����ارون ش�����ع ق�����ز طم�����يرم ک����گفت: گ�فا������وم از ص������ا ق������بي ميگفت ب������ر ن�����ه�تري����������ما را مش����������ق ش���������من دليلم ح�ر دالل را��������ار م��������زد ک��������ت م�������هس�ار�����دار ي�����ار من؟ دي�����زد ک�����ت م����چيس�زد من��������د م��������زار او نباش��������ل ه�������چ�وش���ه ه���نو ب���ويمت بش���ايت گ���ك حك��ي�ود������ع الكن ش������د طم������ه را باش������ر ک�����ه�اه و زر����������ال ج����������م او خي���������پيش چش�ود����ر ب����ق پ����ه از ح����تي ک����ر مس����ز مگ���ج�وردار شد�������دار برخ�������ه از دي�������ر ک������ه�ود������تي دور ب������وفي ز مس������ك آن ص�����لي�رص����دهوش ح����نود م����ايت بش����د حك���ص

�رم ����ر س����د ب����و آم����ود از ت����ا خ���اين قض�نين ظلمي مهيب ����������د اين چ���������پيش آم�ف کنم زين کارها���������را واق���������ا ت��������ت�ا ذوق تر���������دگان ب���������ه گوين��������از هم�ت ���ارف اس���ردي ع���ت م���ا راضيس��زين قض�د گفتنش ���������را هم ذوق آم���������ر م��������م�اد�����د ب�����ر اين تقلي�����د لعنت ب�����ه دو ص����ک�ان �������ر ن�������د از به�������اب رو را ريختن������ک�دي ����������������وين دلم زآن عكس ذوقين ميش�ر بي عكس، آب کش �����وي از بح�����ه ش����ک�ق آن �����ود تحقي�����د، ش�����اپي ش�����ون پي����چ�ره در�����ته قط�����ل، نگش�����دف مگس����از ص�ع را������اي طم������رده ه������و پ������ردران ت�����ب�ع ������ور لم������ت از ن������ر بس������ل او ب�����عق�اه ����د تب����ارش ش����ران و ک����د در خس���مان�ل او را ز اطالع ���������د عق���������انع آم��������م�تي �������ون ماس�������ه چ�������اق آن آين������در نف�ال؟ ���ف ح���رازو وص���تي ت���ت کي گف��راس�وي �����امون ش�����در اين ه�����ر ان�����ر االم����آخ�ما�������ام از ش�������زد پيغ�������واهم م������من نخ�ري����������ر دو س����������ق دالليم ه���������داد ح�زا ������د س������ا گوي������د داد ت������زد باي�����م�زار���ل ه���د چ���ر بخش���و بك���ود ب���ه خ���ر چ��گ�دن؟ �������به در ع������به ش ��������ود ش������کي ب�وش ����د گ����د بن����ع ش����ه طم����داني ک����ا ب���ت�ود����ن ش����م و دل روش����ع کي چش����ا طم���ب�در بصر�����وي ان�����ه م�����د ک�����ان باش����همچن�ود����ر ب����ا، او ح����دهي گنجه����ه ب����ر چ���گ�ردار شد��������م او م��������ان در چش�������اين جه�ود������ور ب������رص او بي ن������رم از ح�����الج�رص�����وش ح�����ه اي در گ�����د نكت����در نياي

. قصه آن مفلس که در زندان بود و زندانيان ازو در فغان16�ان�����ان و م�����ي بي خ�����ي مفلس�����ود شخص����ب�زاف�������وردي گ�������دانيان خ�������ۀ زن������لقم�ورد����ان خ����ۀ ن����ه لقم����ره ني کس را ک���زه�ود������ان ب������ه دور از رحمت رحم������ر ک�����ه�ر پا���������اده زي���������روت را نه���������ر م��������م�تي�������د راح�������ر امي�������زي ب�������ر گري������گنيست دام بي و دد بي کنجي هيچ �اگزير�����������ان ن�����������دان جه����������کنج زن�ي در روي�������������وراخ موش������������و اهلل ار س�ال���������ت از خي���������ربهي هس��������آدمي را ف�د ناخوشي���������������االتش نماي��������������ور خي�را������ر ت������ژدم گ������ار و ک������ان م�����در مي�ود�����ونس ش�����را م�����ر ت�����ژدم م�����ار و ک����م�وش شدست�����ال خ�����يرين از خي�����بر ش����ص

�ان �������د بي ام�������دان وبن�������ده در زن������مان�اف ���وه ق���ون ک���ع چ���ق از طم���ر دل خل��ب�رد������اوش ب������ا ک������ه رب������ه آن لقم�����زانك�ود����لطان ب����ر س����ت اگ����م اس����دا چش���او گ�ان ربا�������دان دوزخي، زان ن�������ته زن������گش�تي ������د آف������ت آي������رف هم پيش�����ز آن ط�ت ����ق آرام نيس����اه ح����وت گ����ه خل����ز ب���ج�ير�����زد و بي دق الحص�����ا م�����ت بي پ����نيس�وي ���������الي ش���������ه چنگ��������مبتالي گرب�ال �����احب جم�����ود ص�����االتش ب�����ر خي����گ�ي ������وم از آتش������و م������دازد همچ�����مي گ�دا�������ان دارد خ�������االت خوش�������ا خي������ب�ود������اي مس ش������الت کيمي������ان خي�����ک�ت ����ازگي پيش آمدس����رح وآن ت����ان ف���ک

19

Page 20: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�مير�������ان در ض�������د ز ايم�������رح آي������آن ف�ر کله��������د س��������ان بياب��������بر از ايم�������ص�داد������ان ن������داش ايم������بر: خ�����گفت پيغم�ار�����و م�����د چ�����و باش�����م ت����آن يكي در چش�ر اوست�����ال کف�����مت خي�����ه در چش����زانك�ل هست���ر دو فع���خص ه���ك ش���در اين ي��کان�بر����������ود نيميش گ����������ومن ب���������نيم او م�ومن���������������زدانت: فمنكم م��������������گفت ي�ياه�����دش س�����ۀ جل�����اوي نيم�����و گ����همچ�د، رد کند�������ه ببين�������ه اين نيم�������ر ک������ه�ور������وان در نف������ف، اخ������ال يوس�����از جم�ت ديد�������ر او را زش�������د م�������ال ب������از خي�م دان�������ايۀ آن چش�������اهر س�������م ظ������چش�ا کجا������رع، ام������ت ف������ل اس������ايۀ اص�����س�ان������و در المك������ل ت������اني، اص������و مك�����ت�ات������را در جه������ز زي������ش جهت مگري�����ش�دانيان������د، زن������ت ح������خن را نيس�����اين س

�ير�������دي و زح�������ان ناامي�������عف ايم������ض�ه ����������ان ل����������بر فال إيم���������حيث ال ص�اد�����بوري در نه�����ود ص�����ه را نب�����ر ک����ه�ار������ر نگ������م آن ديگ������در چش�����هم وي ان�ت �����م دوس�����ني در چش�����ال موم����و آن خي�ت �����اه شس�����د او و گ�����اهي باش�����اه م����گ�بر�����������رص آوري، نيميش ص���������نيم او ح�بر کهن �����������افر گ�����������از منكم ک����������ب�اه ������و م������پيد و همچ������ر س������ۀ ديگ�����نيم�د کند�����د، ک�����ه ببين�����ه آن نيم�����ر ک����ه�ور������وب، ن������ده يعق������در دي������ك ان�����لي�لي ناپديد������م اص������رع و چش������م ف�����چش�دان �����ردد اين ب�����د، بگ�����ه آن بين�����ر چ����ه�ا؟ �����ا دارد بج�����يد پ�����ا خورش�����ايه ب����س�ان ����ا آن دک����د و بگش����ر بن����ان ب���اين دک�ات��ت م��ات اس��ش دره، م��ت و ش��ش در اس�ش�ان���������ت آن خرقلتب���������د از دس��������مظطرن

. شكايت کردن اهل زندان پيش وکيل قاضي از دست آن مفلس17�ي ادراك مند�����������ل قاض�����������ا وکي����������ب�ون����ر کن����ي ب����ه قاض����ا ب����الم م����ه س���ک�تمر������د او مس������دان بمان������در اين زن�����کان�ه اي���������د لقم���������داني نياب���������رد زن��������م�د آن دوزخ گلو�����������ان پيش آي����������در زم�ام����ر طع����ود در ه����ر ش����ون مگس حاض���چ�ت کس������وت شص������ت ل�����پيش او هيچ اس�اله، داد داد������ه س������ط س������نين قح�����زين چ�اوميش������ا رود اين گ������دان ت������و ز زن�����گ�اث�����ور و هم ان�����وش هم ذک�����و خ����اي ز ت�ا نمك�����ل ب�����د وکي�����ي ش�����وي قاض����س�ه پيش�����دان ب�����ي از زن�����د او را قاض����خوان�ي آن همه��������ابت پيش قاض��������ت ث�������گش�رو������دان ب������يز زين زن������ي: خ�����گفت قاض�ان توست�������ان من احس�������ان و م�����گفت: خ�ه رد������و ب������راني ت������دانم ب������ر ز زن�����گ�الم�����ه مي گفت: اي س�����ي ک�����و ابليس����همچ�ا من خوشم��������دان دني��������در اين زن�������کان�ود������اني ب������وت ايم������ه او را ق������ر ک�����ه�ه ريو����ه ب����ر و گ����ه مك����ه ب����تانم گ���مي س�ان�������ي کنم تهديدش�������ه درويش�������ه ب������گ�دان کم است�������اني در اين زن�������وت ايم������ق�ارگي������د بي چ������وم و ص������از و ص�����از نم�يطانه�������������������تعيذ اهلل من ش������������������rس�زاران مي رود�����ت و در ه�����گ اس�����ك س����ي�او در اوست���دان ک���رد مي���ردت ک���ه س���ر ک��ه�ال�����د در خي�����ورت، آي�����د ص�����ون نياب����چ�د بال�����������و مي آي�����������االت ت����������از خي�ان������اهي دک������ه و گ������ال فرج������ه خي�����گ�ري�����ودا گ�����ب و س�����ال مكس�����ه خي����گ�د و زن��������ره و فرزن��������ال نق��������ه خي�������گ�اش������اهي قم������ه و گ������ال کال������ه خي�����گ

�كايت آمدند���������دان در ش���������ل زن��������اه�رد دون �������ا زين م�������و آزار م�������از گ������ب�ت و مضر����وار اس����ل خ����از و طب����اوه ت���ي�ه اي �����ايد طعم�����د حيلت گش�����ه ص����ور ب�وا������ه: کل������دا گفت������ه خ�����حجتش اين ک�الم ��������ال و بي س��������احت بي ص�������از وق�وئيش بس ����ر گ����ود را، اگ����د خ����ر کن���ک�اد�������ده ب�������د پاين�������ا، اب�������ل موالن������ظ�ه ايش ��������ه کن ز وقفي لقم��������ا وظيف�������ي�تغاث �������������تغاث المس������������داد کن المس�ك ���ه ي���ك ب���كايت ي���ي ش���ا قاض��گفت ب�ويش �������ان خ�������رد از اعي������پس تفحص ک�ه ������كايت آن رم������د از ش������ه نمودن�����ک�ويش شو����گ خ����رده ري����ۀ م����وي خان���س�ت ������دان توس������افر جنتم زن������و ک�����همچ�ي و کد��������يرم من ز درويش��������ود بم�������خ�ام ����������وم القي����������رني إلي ي���������رب rنظ�م ����ان را مي کش����من زادگ����ه دش����ا ک���ت�ود�����������اني ب�����������راي زاد ره ن����������وز ب�يماني غريو��������د از پش��������ر آرن��������ا ب�������ت�ان ����دم ديدش����ال بن����ف و خ����ه زل����ه ب���گوآنچ�ه هس�ت از قص�د اين س�گ در خم اس�ت �ارگي �����ك ب�����رو ي�����د ب�����وت ذوق آي����ق�ه ������������ا آه من طغيان������������د هلكن�����������ق�ود������ه در وي رفت، او آن مي ش������ر ک�����ه�ت ����ر پوس����در زي����ته ان����ان گش����و پنه���دي�ال �������الت در وب�������اند آن خي�������ا کش������ت�ا ���ه ج���ا ب���د ج���د آم���الت فاس���ون خي��چ�ان����ان و م����اهي خ����ال علم و گ����ه خي���گ�اجرا و داوري ����������ال م�����������ه خي����������گ�والحزن ������ول و ب������ال بوالفض������ه خي�����گ�راش �����اهي ف�����رش و گ�����ال مف�����ه خي����گ

20

Page 21: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�اغ و راغ��������يا و ب��������ال آس��������ه خي�������گ�تي و جنگها�����������ال آش�����������ه خي����������گ�ر اين تخييلها������������رون کن از س�����������هين ب�ان������در زم������ا ان������و الحوله������ان بگ�����ه

�غ و الغ �����اغ و لي�����غ و م�����ال مي�����ه خي����گ�ا ���������ا و ننگه���������ال نامه���������ه خي��������گ�ديلها ��������نين تب��������روب از دل چ�������هين ب�ان �����ل از عين ج�����ه، ب�����ا ن�����ان تنه����از زب

. تتمۀ قصۀ مفلس زنداني با قاضي18�ي را وانما��������������ي: مفلس�������������گفت قاض�ون���������ند، چ���������ان متهم باش��������گفت: ايش�ا وارهند���������د هم ت���������و ميخواهن��������وز ت�د: ما��������ه گفتن��������ل محكم��������ه اه�������جمل�ال او������ي ح������يد قاض������ه را پرس������ر ک�����ه�اش��������د ف��������ي: کش بگرداني�������گفت قاض�ا کنيد������ادي ه������و او را من������ه ک������و ب�����ک�دو����������د ب����������يه نبفروش���������هيچ کس نس�ه من�����ا ب�����وي آردش اينج�����ه دع�����ر ک����ه�ده است����������ابت ش���������پيش من افالس او ث�ود��������������ا زآن ب�������������آدمي در حبس دني�زدان ما������������و را ي������������ي دي�����������مفلس�خن�����د س�����ت و ب�����ا و مفلس اس�����او دغ����ک�ه آوري����������������ني او را بهان���������������ور ک�روخت�����ه ف�����ون فتن�����د چ�����ر آوردن����حاض�رد������اد ک������ي فري������اره بس������رد بي چ�����ک�ام چاشت���������د از هنگ���������ترش بردن��������اش�ران������ط گ������ت آن قح������تر بنشس������ر ش�����ب�و مي تاختند����ه ک����و ب����و و ک����ه س����و ب���س�ر بازارگه����������ام و ه����������ر حم���������پيش ه�ان��������د آوازي��������ر، بلن��������ادي گ�������ده من�ته������������ا برداش������������ان آوازه�����������جملگ�د ادائي، بي وفا����������������وائي، ب���������������بي ن�يز��������دارد هيچ چ��������ت اين و ن�������مفلس اس�ه اي��������دارد حب��������اطن ن��������اهر و ب�������ظ�ريفي کم کنيد������ا او ح������ان ب������ان و ه�����ه�رده را���������د اين پژم���������ه حكم آري��������ور ب�راخ����ويش بس ف����ت او و گل����وش دم اس���خ�ه را�����ر آن جام�����ر مك������د به������ر بپوش�����گ�احكيم�������ان ن�������ر زب�������رف حكمت ب������ح�يده است�����ه اي پوش�����ه دزدي جام�����ر چ����گ�ه زير������د ب������تر آم������بانه از ش������ون ش�����چ�اه��������ترم را از پگ��������تي اش��������ر نشس�������ب�رديم پس؟�����ه مي ک�����ون چ�����ا اکن����گفت: ت�ابعه�������رخ س�������ه چ�������م ب�������ل افالس������طب�ام���ع خ���ت از طم���وده اس���ر ب���و پ���وش ت��گ�ان�����نيد اين بي�����نگ بش�����وخ و س�����ا کل����ت�تر����احب ش����د و در ص����ب گفتن����ه ش����ا ب���ت�دا�����ر خ�����ر مه�����مع و بص�����ر س�����ت ب����هس�ه چشم������اند آن ب������د رس������ه او خواه�����آنچ�وش����ه گ����اند آن ب����د رس����ه او خواه���وآنچ�ل از آن����ون غاف����تي کن����و هس����ه ت����ر چ���گ�زدان مجيد���������ه: ي���������بر ک��������گفت پيغم�ان����وئي بج����وئي و گ����ان ج����ه درم����ر چ���گ

�وا�������دانت گ�������ل زن�������ك اه������گفت: اين�ون �����د خ�����و مي گرين�����د از ت����مي گريزن�واهي مي دهند�������ل گ�������رض باط������زين غ�وا������ش گ������ر افالس������ار و ب������ر ادب�����هم ب�ت ازين مفلس بشو���������وال، دس��������گفت: م�ت و بس قالش �����هر او مفلس اس�����رد ش����گ�ا زنيد�����ر ج�����ان ه�����ش عي�����ل افالس����طب�د هيچ کس او را تسو�����������رض نده����������ق�رد من ��������واهم ک��������دانش نخ�������هيچ زن�ت ����ه دس����يزي ب����تش چ����اال نيس����د و ک���نق�ود������ابت ش������افالس او ث������ود ک������ا ب�����ت�رآن ما����������رد در ق����������ادي ک���������هم من�ودا مكن ��������رکت و س��������ا او ش�������هيچ ب�ري؟ ���رفه از وي کي ب �����ت او، ص���مفلس اس�روخت ����يزم مي ف����ه ه����ردي ک����تر ک���اش�رد������اد ک������ه دانگي ش������ل را ب�����هم موک�ت ���ودي نداش���ان او س���ب، و افغ���ه ش���ا ب��ت�تر دوان ����������تر پي اش����������احب اش���������ص�ناختند������ان بش������هرش عي������ه ش������ا هم�����ت�ه ����كلش نگ����ه در ش����ردم جمل����رده م���ک�ان ������ان و تازي������رد و رومي������رك و ک�����ت�ته �����ا کاش�����ا ه�����ه تخم جف�����اين هم����ک�ا ������دائي، بي حي������ر گ������ائي، ن������ان رب�����ن�يز����ك پش����ر او را ي����د کس م����رض نده���ق�ه اي �������ايي، دب�������بي، دغ�������ي، قل������مفلس�ره محكم زنيد��������د، گ��������ه او آي�������چونك�رده را������دان م������رد زن������واهم ک�����من نخ�اخ �����اخ ش�����ار ش�����و دث�����عار ن�����ا ش����ب�ه را�����د عام�����ا فريب�����ت آن، ت�����ه اس����عاري�ليم ������اريت دان اي س������اي ع������ه ه�����حل�ت؟ ���ده دس���يرد آن ببري���ون گ���و چ���ت ت��دس�ت و دير������نزلم دور اس������رد گفتش: م�����ک�اه ����راج ک����ردم، کم از اخ����ا ک����و ره���ج�ه کس؟ ���در خان���ت ان���و؟ نيس���و ک���وش ت��ه�ه؟ �������نيده اي اين واقع�������و نش������رفت و، ت�وش، اي غالم ����د گ����ر مي کن����ع ک���پس طم�ان �����ت اين قلتب�����ت و مفلس اس����مفلس اس�ود پر�����ر ب�����ع پ�����او از طم�����زد، ک�����ر ن����ب�دا����ت و بس ص����ورت اس���در حجب بس ص�م ��������ال و از کرش��������ال و از کم�������از جم�روش �������ارت وز خ�������ماع و از بش������از س�ان �����د آن را عي�����ق کن�����اجت ح����وقت ح�ان آفريد���������������ر درد درم��������������از پي ه�ان ����ار من رس����ان ک����دا، درم����ه اي خ���ک

21

Page 22: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�گ و بو������ني رن������ان نبي������ك زآن درم�����لي�اره ني����ت و هيچت چ����اره اس����ر چ����ون پ���ک�ان������و، در المك������اره ج������م را اي چ�����چش�دا شدست����������ان از بي جهت پي���������اين جه�تي������وي نيس������ت س������رد از هس������از گ�����ب�رم����دم، از وي م����ت اين ع����ل اس����اي دخ���ج�ون نيستيست������ق چ������نع ح������اه ص�����کارگ

�ان او���������ويش، بي فرم���������ر درد خ��������به�دايت روزني �������ايد خ�������ه نگش�������ا ک������ت�ان ���وي ج���ته س���م کش���ون چش���ه، چ��هين بن�ت ����ا شدس����ان را ج����ايي جه����ه ز بي ج���ک�تي �����الب موليس�����ان ط�����و از ج�����ر ت����گ�ود بيش و کم ����ت اين وج����رج اس����اي خ��ج�ت؟����ت کيس����ان هس����ل در جه����ز معط���ج

. في المناجات19�ار�������از و ي�������اك بي انب�������داي پ������اي خ�خنهاي رقيق�����������ا را س�����������اد ده م����������ي�ابت هم ز تو����������و اج����������ا از ت���������هم دع�و کن�����الحش ت�����تيم اص�����ا گف�����ر خط����گ�ني�������ديلش ک�������ه تب�������ا داري ک������کيمي�ار توست���������ا ک���������نين ميناگريه��������اين چ�ر هم زدي�������������اك را ب������������آب را و خ�ال و عم�������ه جفت و خ�������بتش دادي ب������نس�ائي داده اي����������ي را ره����������از بعض���������ب�د و سرشت������ويش و پيون������رده اي از خ�����ب�ت او رد مي کند�����وس اس�����ه محس�����ر چ����ه�ان�������وقش نه�������دا و معش�������ق او پي������عش�ورتي���������قهاي ص���������ا کن عش��������اين ره�ت آن����ورت نيس����ت ص����وق اس����ه معش���آنچ�ته اي����ق گش����و عاش����ورت ت����ر ص����ه ب���آنچ�ت؟���يري ز چيس���ت، اين س���ر جاس���ورتش ب��ص�وقه است���ر معش���ت اگ���وس اس���ه محس��آنچ�زون مي کند������ق اف������ا آن عش������ون وف�����چ�افت������وار ت������ر دي������يد ب������و خورش�����پرت�ليم؟�����دي اي س�����ه بن�����وخي دل چ�����ر کل����ب�ويش���ل خ���ر عق���قي ب���و هم عاش���ه ت��اي ک�ر حس تو�������ت آن ب�������ل اس�������و عق������پرت�وبي در بشر�����ت خ�����دود اس�����ون، زر ان����چ�و شد�����ون دي�����ود همچ�����ته ب�����ون فرش����چ�ال������تاند آن جم������دك مي س������دك ان�����ان�وان�����������������ه بخ ������������������س ره ننك رو نعم�اقي است������ال ب������ال دل جم������ان جم�����ک�اقي و مست�������ود هم او آب و، هم او س������خ�اس����������داني از قي����������و ن���������آن يكي را ت�اريت�����ت و ع�����ورت اس�����و ص�����ني ت����مع�را������تاند ت������ه بس������د ک������ني آن باش�����مع�ر کند�����ور و ک�����ه ک�����ود ک�����ني آن نب����مع�ال غم فزاست��������مت خي��������ور را قس�������ک�ريران معدنند���������رآن را ض���������رف ق��������ح�ه جست����ر رو ک����ايي، پي خ����و بين����ون ت���چ�را����االن ت����د يقين پ����ت، آي����و هس����ر چ���خ�د اي عمو�������د کم نياي�������و باش�������ر چ������خ�ب است����ال و مكس����ان م����ر دک����ت خ���پش�ول����و الفض����ين اي ب����ر نش����ه ب����ر برهن���خ�د رکب معروريا����������������������������������النبي ق�ه است������اده رفت������ه بس پي������ه آن ش�����بلك

�ذار �����ا را در گ�����رم م�����ير و ج�����ت گ����دس�ق �������و را رحم آورد آن اي رفي�������ه ت������ک�ابت هم ز تو����������و مه����������ني از ت���������ايم�خن �����لطان س�����و س�����و، اي ت�����لحي ت����مص�ني ����ود نيلش ک���ون ب����وي خ����ه ج���ر چ���گ�ت �����رار توس�����يرها ز اس�����نين اکس����اين چل نقش تن آدم زدي ����������������������ز آب و گ�ادي و غم �������ه ش�������زار انديش�������ا ه������ب�دائي داده اي ����������ادي ج���������زين غم و ش�ت ���وب زش���ر خ���م او ه���رده اي در چش��ک�ند مي کند��������ت مس��������ه ناپيداس�������وانچ�ان �������ۀ او در جه�������يرون، فتن�������ار ب������ي�تي ����ر روي س����ه، ب����ورت ن����ر ص����ق ب���عش�ان ���واه آن جه���ان خ���ق اين جه���واه عش��خ�ته اي؟ ��رايش هش��ان، چ��د ج��رون ش��ون ب�چ�ت ���و کيس���وق ت���ه معش���و، ک���قا واج��عاش�ت �����ه او را حس هس�����ر ک�����تي ه����عاشقس�د؟�����ون مي کن�����ورت دگرگ�����ا ص����کي وف�افت ��������وار ي��������اريتي دي��������ابش ع�������ت�د او مقيم ��������ه تاب��������لي ک�������واطلب اص�ده بيش ���تان دي���ورت پرس���ر ص���ويش ب��خ�ر مس تو��������دان ذهب ب��������اريت مي�������ع�ر؟���ير خ���و پ���اهد ت���د ش���ون ش���ه چ��ور ن�ه بد���������در او عاري���������ان مالحت ان��������ک�ال ����ردد نه����ك مي گ����دك خش����دك ان���ان�تخوان �������ر اس�������ه ب������دل طلب کن، دل من�ت �������اقي اس�������وان س������دولتش از آب حي�ت ��و شكس��م ت��ون طلس��د چ��ك ش��ه ي��ر س�ه�ناس ��������ا، ناش��������دگي کن ژاژ کم خ�������بن�افيت ������ر ق������ادي و ب������ب ش������ر مناس�����ب�را����������د ت����������از از نقش گردان���������بي ني�ر کند�������ق ت�������ر نقش عاش�������و را ب������مرت�ت ������االت فناس������م اين خي������رۀ چش�����به�ر زنند������االن ب������ه پ������د و ب������ر نبينن�����خ�ت؟ �����االن پرس�����االن دوزي اي پ�����د پ����چن�را����ان ت����د ج����و باش����ان، چ����ردد ن���کم نگ�االن او �����د پ�����تش رو نه�����ه پش�����ود ب����خ�ت ����الب اس����د ق����رمايۀ ص����و س����ان ت���ج�ول ����د رس����ه راکب ش����ه ني، ک����ر برهن���خ�يا������������افر ماش������������ل س�����������و النبي قي�ت ������ه اس������ي پذرفت������ار اين و آن بس�����ب

22

Page 23: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ر ميخيش ببند������و، ب������ر نفس ت������د، خ�����ش�كر، او را بردنيست���������بر و ش���������ار ص��������ب�ر نداشت������������يري ب�����������هيچ وازر، وزر غ�ام اي پسر���ور خ���ت آن، مخ���ام اس���ع خ��طم�ان���������افت گنجي ناگه���������ان فالني ي��������ک�ادر است�����ت آن و آن هم ن�����ار بخت اس����ک�ت؟�����انع کي اس�����ردن گنج را م�����ب ک����کس�ار اگر���������و گرفت���������ردي ت���������ا نگ��������ت�اق������ا وف������ول ب������ر گفتن رس������ز اگ�����ک�رد�������ر گفتن بم�������افق در اگ�������ان من������ک�وك و مگر�������رده در ب�������ا کس م������اي بس�ان اگر����������و نقص����������ابي ت���������ور نمي ي

�د؟�����ار، چن�����ار و ب�����زد ز ک�����د بگري����چن�ت ��ي و بيس��واهي س��ال و خ��د س��واه در ص�خ�ت �����يزي نكاش�����ا چ�����درود، ت����هيچ کس ن�وردن علت آرد در بشر������������ام خ�����������خ�ان ����ويم دک����را ج����واهم، چ���من هم آن خ�ت ����ادر اس����ا تن ق����رد ت����د ک����ب باي���کس�ت ����ود در پي اس����ار، آن خ����ا مكش از ک���پ�ا آن دگر������ردمي، ي������ر اين ک������ه اگ�����ک�اق �����ت از نف�����رد و گفت آن هس�����ع ک����من�برد������رت ن������ز حس������ر گفتن بج�����وز اگ�ر �������اخورده ب�������افيت ن�������ال ع������از جم�ر �����ابي مگ�����ه دري�����نو ک�����خن بش����اين س

. تمثيل بر حقيقت سخن و اطالع بر کشف آن20�تاب������ت از ش������ه ميجس������بي خان�����آن غري�دي��������قفي ب��������ر س�������گفت او: اين را اگ�ودي اگر�����������و بياس�����������ال ت����������هم عي�و را���������ان روزي ت���������يدي ميهم��������ور رس�را�������ودي اين س�������ور ب�������كي معم������کاش�وش است������اران خ������وي ي�����گفت: آري پهل�ند������ار خوش������الم طلب ک������ه ع�����اين هم�ام�����ير و خ�����ه پ�����ته، جمل�����الب زر گش����ط�بين�������الص ب�������ر قلب زد خ�������وي ب������پرت�ه رو�����زين کن، ور ن�����ك داري گ�����ر مح����گ�ويش�����ان خ�����ان ج�����د مي�����ك باي����پس مح�نا������گ آش������ت بان������والن هس�����گ غ�����بان�اروان������ان اي ک������ه ه������گ مي دارد ک�����بان�ول، اي فالن�����برد غ�����ك مي�����ر ي�����ام ه����ن�ير���رگ و ش����د گ���ا ببين���د آن ج���ون رس��چ�و؟�����ول اي نيكخ�����گ غ�����ود آن بان�����ه ب����چ�ويش اين آوازها����������������������������از درون خ�وز����والن را بس����گ غ����ق کن، بان����ر ح���ذک�ناس������اذب واش������ادق را ز ک������بح ص�����ص�ان هفت رنگ�����ده گ�����ز دي�����ود ک�����ا ب����ت�ز اين رنگها�����������ني بج�����������ا بي����������رنگه�وي������ائي ش������ه دري������ه؟ بلك������وهر چ�����گ�ان�������د نه�������ه باش�������ار کن، در کارگ������ک�رده تنيد�����ار کن پ�����ر ک�����ون ب�����ار چ����ک�ل است����اش عام����اي ب����ون ج����ه، چ���کارگ�دم���������ني ع���������ه، يع��������پس درآ در کارگ�ده گيست����ن دي����اي روش����ون ج����ه چ���کارگ�ود�����ون عن�����ت فرع�����تي داش�����ه هس����رو ب�در�������ديل ق�������ت تب�������رم ميخواس������الج�ه مند�����بلت آن حيل�����ر س�����ا ب�����ود قض����خ�اه����ت او، بي گن����ل کش����زاران طف����د ه���ص�رون������د ب������بي ناي������ي ن������ه موس������ا ک�����ت�ي زاده شد�����رد و موس�����ون ک�����ه خ����آن هم�زال��������اه ال ي��������دي کارگ��������ر بدي�������گ�اف�������ي مع�������ه اش موس�������درون خان������ان

�راب �����ۀ خ�����وي خان�����ردش س�����تي ب����دوس�دي �����كن ش�����را مس�����ر ت�����وي من م����پهل�رۀ دگر����������تي حج����������ه داش���������در ميان�ا �������وديت ج�������ر ب�������ودي اگ������هم بياس�ا ������ور ج������ودي اين معم������و ب������ۀ ت�����خان�ت ����وان نشس����ر نت����ان، در اگ����ك اي ج���لي�ند�������در آتش�������ر ان�������وش تزوي������وز خ�ام ������م ع������د چش������ك قلب از زر ندان�����لي�زين ���������ك زر را مكن از ظن گ��������بي محرو ��������تن را کن گ�������ا خويش�������زد دان������ن�و پيش ������ا ت������رو تنه������داني ره، م�����ور ن�وي فنا��������د س��������و کش��������نايي ک�������آش�ان �����ام و نش�����ك ن�����د، ن�����وي من آئي����س�ه را از آفالن ��������د آن خواج��������ا کن�������ت�ايع، راه دور و روز دير������������ر ض�����������عم�واهم، و آب رو�����اه خ�����واهم، ج�����ال خ����م�ردد رازها�������ف گ�������ا کش�������ع کن ت������من�دوز����رکس ب����رگس را از اين ک����م ن����چش�اس �����گ ک�����ناس از رن�����گ مي را واش����رن�گ �����بر و درن�����د ص�����دا کن�����ده اي پي����دي�نگها������اي س������ه ج������ني ب������وهران بي�����گ�وي ��������ائي ش��������رخ پيم��������اب چ�������آفت�ان �������ه بينش عي�������رو در کارگ�������و ب������ت�وانيش ديد����������ار نت����������ارج آن ک���������خ�ت ���ل اس���ت، از وي غاف���يرون جس���ه ب��آنك�انع را بهم �������نع و ص�������ني ص�������ا ببي������ت�ت ��������ه پوشيدگيس��������رون کارگ�������پس ب�ود�������ور ب�������اهش ک�������رم از کارگ������الج�د ز در��������از گردان��������ا را ب��������ا قض�������ت�خند������ر دم ريش������رد ه������ر لب مي ک�����زي�ه �������دير ال�������ردد حكم و تق�������ا بگ������ت�ون �����زاران ظلم و خ�����ردن ه�����رد در گ����ک�اده شد�����������ر او آم�����������راي قه����������وز ب�ال ���تي ز احتي���ك گش���ايش خش���ت و پ��دس�زاف ������ت طفالن را گ������رون ميكش�����وز ب

23

Page 24: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�رورد�����او تن پ�����احب نفس، ک�����و ص����همچ�من است����ود و دش����دو و آن حس����اين ع���ک�ون او���������ي و تنش فرع���������و موس��������او چ�ازنين����������������ۀ تن ن���������������نفس او در خان

�برد������دي مي������ر کس، ظن حق������ر دگ�����ب�ت ����من او آن تن اس����ود و دش����ود حس���خ�دو؟����و ع����ه ک����دود، ک����يرون مي����ه ب���او ب�ه کين ����د ب����ت ميخاي����ر کس، دس����ر دگ���ب

. مالمت کردن مردمان شخصي را که مادر را به تهمت بكشت21�ادر را بكشت������������م م�����������آن يكي از خش�وهري�������د گ�������ه: از ب������آن يكي گفتش ک�تي؟ بگو�������را کش������ادر را چ������و م�����هي ت�ود�����ادر؟ اي عن�����ت م�����ته اس����هيچكس کش�ار وي است�����ان ع�����رد ک�����اري ک����گفت: ک�تمش���������ا يكي زآن کش���������د ب��������متهم شمحتشم اي بكش را کس آن گفت: �اي خلق�������تم از خونه�������تم او را، رس������کش�يت������د خاص������ادر ب������ت آن م�����نفس توس�ر آن دني������������ه به�����������پس بكش او را ک�ت تنگ����ر توس����وش ب����اي خ���از وي اين دني�ذار������تي ز اعت������از رس������تي، ب�����نفس کش�ر گفت ما������ي ب������كال آرد کس������ر ش�����گ�ود؟������ته ب������ه نفس کش������ا را ني ک�����کانبي�واب�����ار ص�����و اي طلب ک�����ه ت�����وش ن����گ�ران�����د آن منك�����وده ان�����ود ب�����من خ����دش�ان کند�����د ج����ه قص�����د ک�����من آن باش����دش�اب�������دوي آفت�������ك ع�������ت خفاش������نيس�يد او را مي کشد��������������ابش خورش�������������ت�ذاب�����د ع�����ز او آي�����د ک�����من آن باش����دش�افران��������ۀ ک��������ند جمل��������انع خويش�������م�ق؟�����د خل������م آن فردن������اب چش�����کي حج�او کين کشد�������دويي ک�������ون غالم هن������چ�را������ام س������د از ب������ون مي افت������ر نگ�����س�بيب�����ا ط�����من ب�����ار دش�����ود بيم�����ر ش����گ�ان خودند�������������������������در حقيقت ره زن ج�اب�����يرد ز آفت�����م گ�����ر خش�����ازري گ����گ�ان�������ه را دارد زي�������ر ک�������و يكي بنگ������ت�ت رو������ده زش������ق آفري������را ح������ر ت�����گ�نگالخ������رو در س������ت، م������رد کفش�����ور ب�ترم������ز فالن من کم������ودي ک�������و حس�����ت�ر است�����ان و عيب ديگ�����د نقص�����ود حس����خ�تري��������ار کم��������گ و ع�������آن بليس از نن�ود������اال ب������ا ب������ت ت������د ميخواس�����از حس�گ داشت������د نن������ل از محم������و جه�����آن اب�ل شد������د و بوجه����� �امش ب������و الحكم ن�����ب�ت و جو��������ان جس��������دم در جه�������من ندي�رد حق����������طه ز آن ک����������ا را واس���������انبي�تي و فن��������ل و از چس��������ذر از فض�������درگ�ود������اري نب������دا ع������ه کس را از خ�����زانك�تي������ود پنداش������ل خ������ي کش مث�����آن کس�ول������زرگي رس������د ب������رر ش������ون مق�����چ�ائم است������يي ق������ر دوري ول������ه ه�����پس ب�د، برست�����و باش�����وي نك�����ه را خ�����ر ک����ه

�ت ������ر و هم زخم مش������ه زخم خنج�����هم ب�ادري ������ق م������و ح������اوردي ت������اد ن�����ي�ت خو����و؟ اي زش����ر بت����رد آخ����ه ک���او چ�ود؟ ��ه ب��ر چ��رد، آخ��ه ک��و چ��وئي ک�مي نگ�ت ����تار وي اس����اك س����ان خ����تمش ک���کش�تمش ����ور آغش����اك گ����ون در خ����رق خ���غ�م �������ردي را کش������ر روز م������گفت: پس ه�ق ����اي خل����ت از ن����ه اس����رم ب��� �اي او ب���ن�احيت �����ر ن�����ت در ه�����اد اوس�����ه فس����ک�ني ������زي مي ک������د عزي������ر دمي قص�����ه�گ �����ق جن�����ا خل�����ق و ب�����ا ح����از پي او ب�ار�������د در دي�������من نمان�������را دش������کس ت�ا و اوليا��������������������راي انبي�������������������از ب�ود؟�����ود و حس�����منان ب�����ان دش����پس چراش�واب �����بهت را ج�����كال و ش�����نو اين اش����بش�ان �����ان چن�����د ايش�����ود ميزدن�����ر خ����زخم ب�ان مي کند���ود ج���ه خ���ود ک���من آن نب��دش�اب �����د در حج�����ويش آم�����دوي خ����او ع�د؟������ز کي کش������يد هرگ�����رنج او، خورش�اب ��������ل را از آفت��������د لع��������انع آي�������م�بران �����������وهر پيغم�����������عاع ج����������از ش�ق ���د خل���ژ کردن���ور و ک���ود را ک���م خ��چش�ود را مي کشد�������ه، خ�������تيزۀ خواج������از س�ه را�����د خواج�����رده باش�����اني ک�����ا زي����ت�ا اديب �����داوت ب�����ودك ع�����د ک����ور کن�ود زدند�����ود را خ�����ان خ�����ل و ج����راه عق�يرد ز آب ������م ميگ������ر خش������اهيي گ�����م�تر از آن �����ياه اخ�����ود س�����ه ب�����اقبت ک����ع�ت خو����ت رو، هم زش����و هم زش����ان مش���ه�اخ ���ار ش���و چ���و ت���تت مش���اخ اس��ور دو ش�ترم ���������تري در اخ���������د کم���������مي فزاي�ت �����دتر اس�����ا ب�����ه کميه�����ه از جمل����بلك�تري �������د اب�������د در ص�������تن افكن������خويش�ود����اال ب����ون پ����ه خ����اال، بلك����ه ب����ود چ���خ�ت ����اال مي فراش����ه ب����ود را ب����د خ���وز حس�ل شد�������د نااه�������ل از حس�������ا اه������اي بس�وي نكو��������������ه از خ�������������هيچ اهليت ب�ق ������دها در قل������د حس������د آي������ا پدي�����ت�ن ������ق حس������دمت دارد و خل������ار خ�����ک�ود�������اري نب�������ق هيچ دي�������د ح������حاس�تي ������د برداش������ا او حس������بب ب�����زآن س�ول ������ي را از قب������د کس������د ناي�����پس حس�ت �������ايش دائم اس�������امت آزم�������ا قي������ت�ت ���د شكس���ه دل باش���او شيش���ي ک���ر کس��ه

24

Page 25: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ائم آن ولي است������������ام حي ق�����������پس ام�ت اي راه جو�������ادي وي اس�������دي و ه������مه�ل اوست����رد جبري����ت و خ����ور اس����و ن���او چ�كاۀ ماست�������ديل کم مش�������ه زين قن������وانك�ور حق������رده دارد ن������د پ������ه هفص�����زانك�ام�������ومي را مق�������رده ق�������ر پ������از پس ه�ويش����عف خ����رين از ض����ف آخ����ل ص���اه�عيفي بصر�������������ف پيش از ض������������وآن ص�ات اول است���������او حي���������نيي ک��������روش�ود�������دك کم ش�������دك ان�������ا ان������احوليه�ا زر است��������الح آهن ي��������ي کاص�������آتش�اميي دارد خفيف������������يب و آبي خ�����������س�عله هاست������ف، آن ش������ك آهن را لطي�����لي�ور کش���������ير ج���������ت آن آهن فق��������هس�طه����������ود بي واس����������اجب آتش ب���������ح�دان آب�������������ابي آب و فرزن������������بي حج�ه اي��������ا تاب��������ود، ي��������طه ديگي ب�������واس�وا������ا آن ه������ان ت������اني در مي������ا مك�����ي�طه ست����او بي واس����ت ک����ير آن اس���پس فق�ود را دهد�����و خ�����ت ک�����ير آن اس����پس فق�ه تن������را ک������ت اي������الم وي اس�����پس دل ع�و؟�����د گفت وگ�����ه دان�����د، تن چ����دل نباش�عاع آن آهن است������������اه ش�����������پس نظرگ�ون تن است�����زوي چ�����اي ج�����از اين دله����ب�د اين کالم�������رح خواه�������ال و ش������بس مث�دي�������ا ب�������وئي م�������ردد نيك�������ا نگ������ت�ود���������تر ب���������اي کج را کفش کج به��������پ

�ت ����واه از علي اس����ر خ����ل عم����واه از نس���خ�ته پيش رو�������������ان و هم نشس������������هم نه�ت �������ديل اوس�������يي کم از او، قن������آن ول�ت ���������رتبت ترتيبهاس���������ور را در م��������ن�ق �����دين طب�����ور دان چن�����اي ن�����رده ه����پ�ام ��ا ام��ان ت��رده هاش��د اين پ��ف ان��ف ص�ص�ور پيش ������دارد ن������اقت ن������ان ط�����چشمش�تر��������عاعي بيش��������ارد از ش��������اب ن�������ت�ت ������ول اس������ۀ اين اح������ان و فتن�����رنج ج�ود�����ذرد، او يم ش�����د بگ�����ون ز هفص����چ�ت؟ �����ر اس�����يب ت�����الح آبي و س����کي ص�ف �����د لطي�����ي خواه�����و آهن، تابش����ني چ�ت ������ابش آن اژدهاس������ذوب ت������او ج�����ک�وش ��رخ و خ��ت او س��ك و آتش اس��ر پت��زي�ه ���������������������������در دل آتش رود بي رابط�اب ������������د و خط�����������پختگي ز آتش نيابن�ه اي ������ا تاب������ا را در روش، پ������و پ�����همچ�وزان و مي آرد نما�������������ود س������������مي ش�ت ����ه س����ودش رابط����ا وج����ا را ب����عله ه���ش�د ������ا اب������د ت������ه مان������واني ک�����آب حي�ه فن ��������طۀ اين دل ب��������د از واس�������ميرس�و؟���ت و ج���د جس���ه دان���د، تن چ��دل نجوي�ت �������دا دل، ني تن اس�������اه خ������پس نظرگ�ت ����دن اس����او مع����احب دلي ک����ا دل ص���ب�ام ������زد فهم ع������ا نلغ������م ت������ك ترس�����لي�ودي �����ز بي خ�����د ج�����ه گفتم هم نب����اينك�ود������ر در ب������تگه ب������دا را دس������ر گ�����م

. امتحان کردن پادشاه آن دو غالم را که نو خريده بود22�اهي دو غالم ارزان خريد�������������������������پادش�واب������يرين ج������رك دل و ش������افتش زي�����ي�ان���������ر زب���������ت در زي��������آدمي مخفي اس�يد������رده را در هم کش������ادي پ������ه ب�����چونك�دم است�����ا گن�����ر ي�����ه گه�����در آن خان����کان�ران����ر ک����اري ب����ت و م����ا در او گنج اس���ي�ان�������تي چن�������خن گف�������ل او س������بي تام�تي��������اطنش درياس��������در ب��������تي ان�������گف�دي����ان ش����ه زو تاب����وهر ک����ر گ����ور ه���ن�ر ما������ردي به������رق ک������ان ف������ور فرق�����ن�دي�����ا ش�����م م�����ور چش�����وهر ن�����ور گ����ن�اه���رص م���دي ق���ردي، دو دي���ژ ک���م ک��چش�اب������م را در ماهت������ردان چش������ت گ�����راس�و نگر�������بين، نيك�������ژ م�������رتت را ک������فك�ه دل����د ب����وش آي����ان ز گ����وابي ک����ر ج���ه�ال����ل وص����م اه����ت و چش����وش دالل اس���گ�فات�������ديل ص�������وش تب�������نود گ������در ش�خن����������د از س���������ز آتش ار علمت يقين ش�ت آن عين اليقين���������وزي نيس���������ا نس��������ت

�نيد������خن گفت و ش������ا يكي ز آن دو، س�����ب�كرآب ������د؟ ش������ه زاي������كر چ�����از لب ش�ان ����اه ج����ر درگ����ت ب����رده اس����ان پ���اين زب�ا پديد�����ر م�����د ب�����ه ش�����حن خان�����ر ص����س�ت ����ژدم اس����ار و ک����ه م����ا جمل���گنج زر، ي�بان ��������ود گنج زر بي پاس��������ه نب�������ز انك�ران �������ل ديگ�������د تام�������ز پس پانص������ک�تي �������وهر گوياس�������ا، گ�������ه دري������جمل�دي ������ان ش������ل را از او فرق������ق و باط�����ح�دا����������ل را ج����������ق و باط���������ذره ذره ح�دي ���� �ا ب�����واب از م�����ؤال و هم ج����هم س�تباه ����ر در اش����ت اين نظ����ؤال اس����ون س���چ�واب ����ك ج����ه را، ن����و م����ني ت����ا يكي بي���ت�عاع آن گهر��������ور و ش��������ت هم ن�������هس�ل �������نو آن را به�������م گفت: از من ش������چش�ال ��حاب ق��وش اص��ال و گ��احب ح��م ص�چش�ديل ذات ����������دها تب����������ان دي���������در عي�نزل مكن �����������و، در يقين م����������پختگي ج�ين ���������واهي در آتش در نش��������اين يقين خ

25

Page 26: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ود����ده ش����ود، دي����ذ ب����ون ناف����وش چ���گ�رد������از گ������دارد ب������ان ن������خن پاي�����اين س

�ود�����ده ش�����وش پيچي�����ل در گ�����ه ق����ور ن�رد���ه ک���انش چ���ا آن غالم���ه ب���ه ش���ا ک��ت

. براه کردن شاه يكي از آن دو غالم را و از ديگري پرسيدن و باز گفتن او آنچه در وي است23�ل ذکا������د اه������و دي������ك را چ�����آن غالم�غير نيست����������اف رحمت گفتمش تص���������ک�اه��������د آن دوم در پيش ش��������ون بيام�������چ�دار او����د از دي����اخوش ش����ه ن����ه ش����ر چ���گ�ان�����ده ده�����كل و اين گن�����ا اين ش����گفت: ب�دي�����ه ب�����ه و رقع�����ل نام�����و زاه�����ه ت����ک�نيم��������و ک��������ان ت��������ا عالج آن ده�������ت�وختن����������و گليمي س����������ر کيكي ن���������به�تان بگو�����ه دس�����ين، دو س�����ه بنش�����ا هم����ب�ار��������ه ک��������تاد او ب�������آن ذکي را پس فرس�رکي������ه زي������و چ������ر را گفت: ت�����وين دگ�ود�����ار خ�����دي زآن ي�����ر ب�����ل ت�����از قاب����ب�ود����و نم����اش ت����ه ت����ه خواج����ه اي ک���آن ن�ين�������ت و کژنش�������ژ اس������گفت: او دزد و ک�ت گو�������ت او راس�������ته بدس������گفت: پيوس�وئي و حيا�����������������تي و نيكخ����������������راس�ادش خلقت است������ويي در نه������ت گ�����راس�ديش را�������و ان�������ويم آن نك�������ژ نگ������ک�د عيبها�����������������د او در من ببين����������������باش�دي ز پيش����ود دي����ر عيب خ����ي گ����ر کس���ه�بر�������ود بي خ������ق از خ������د اين خل������غافلن�من���������ود را اي ش���������بينم روي خ��������من ن�ويش������د روي خ������ه او ببين������ي ک�����آن کس�ود�������اقي ب�������ور او ب�������يرد، ن�������ر بم������گ�ه او������وري ک�����ود آن ن�����ي نب�����ور حس����ن�اي او بگو���������������ون عيبه�������������گفت: اکن�ني�����وار م�����و غم خ�����ه ت�����دانم ک�����ا ب����ت�اش��������ويم عيبه��������ه من بگ�������گفت: اي ش�ردمي����������ا و م����������ر و وف���������عيب او مه�وانمردي و داد������������ترين عيبش ج�����������کم�رده پديد�����دا ک�����ان خ�����زاران ج�����د ه����ص�دي؟�����ان بخلش ب�����ه ج�����دي، کي ب����ور بدي�ود�������ل آب آن را ب�������و بخ�������ر لب ج������ب�ر کس از يقين��������ه: ه��������بر ک�������گفت پيغم�دش��������وض مي آي��������ه يكي را ده ع�������ک�دن است������ها دي������ه از عوض������ود جمل�����ج�واض را��������ود اع��������دن ب��������ل نادي�������بخ�ود بخيل��������الم هيچ کس نب��������ه ع�������پس ب�د ني ز دست�������م آي�������خا از چش������پس س�ت او�����ود بين نيس�����ه خ�����ر آنك����عيب ديگ�ود بدست������وي خ������وي وعيب گ�����عيب ج�ار�����دح ي�����دي مكن در م�����ه: جل����گفت ش�ان آرم ورا��������������ه من در امتح�������������زانك

�ه بيا�������ارت ک�������رد اش�������ر را ک������آن دگ�ت ����ير نيس����د طفلكم تحق����و گوي����د چ���ج�ياه �����دان س�����ان دن�����ده ده�����ود او گن����ب�رار او�����رد هم زاس�����ويي ک�����ت و ج����جس�ران ����ر م����و ت����ك زآن س����ين لي���دور بنش�دي ��������ه ب��������ار و هم بقع�������ني جليس و ي�نيم �����ر ف�����بيب پ�����ا ط�����ريض و م�����و م����ت�ده دوختن ������و دي������ق از ت������ت الي�����نيس�ورت عقلت نكو����������بينم ص����������ا ب���������ت�ار����ود را بخ����ه رو خ����امي ک����وي حم���س�د غالمي در حقيقت، ني يكي ��������������������ص�د ����ار ب����ه زآن ي����و ب����ه ت����ا آ ک����زد م���ن�ود����رد آن حس����رد مي ک����ا را س����و م���از ت�نين ����ت و چ����ان اس����امرد و چن����يز و ن���ح�و او������تم چ������ويي من نديدس������ت گ�����راس�خا ��������ان وس��������داري و احس�������حلم و دين�ت ���ويم تهمت اس���د، من نگ���ه گوي���ر چ��ه�ويش را��������������ود خ�������������متهم دارم وج�ها�������ود، ش�������ود خ�������بينم در وج������من ن�ويش ����الح خ����ارغ وي از اص����دي ف���کي ب�دگر����������د عيب هم����������رم گوين���������الج�و روي من ��������و، ت��������بينم روي ت�������من ب�ت بيش ������ان اس������ور خلق������ور او از ن�����ن�ود�������د خالقي ب�������دش دي�������ه دي������زانك�د پيش رو�������وس بين�������ود محس������روي خ�ه گفت او از عيب تو������������ان ک�����������آنچن�ني ���������ار م���������داي ملكت و ک��������کدخ�ه ت�اش ��ت او م�ر م�را خ�وش خواج�گر چ�ه هس�دمي ��������ا و هم��������دق و ذک�������عيب او ص�داد�����ان را هم ب�����ه ج�����وانمردي ک����آن ج�ان را نديد������ود ک������وانمردي ب������ه ج�����چ�دي؟ ��نين غمگين ش��ان، کي چ��ك ج��ر ي�به�ود��������ا ب��������وي آب نابين��������او ز ج�������ک�وم دين ������ود در ي������اداش خ������د او پ�����دان�دش ����ون زاي����ودي دگرگ����ان ج����ر زم���ه�ت ���يدن اس���د ترس���دن، ض���وض دي��پس ع�واض را����������د در خ����������اد دارد دي���������ش�ديل �����ازد بي ب�����يزي نب�����ه کس چ����زانك�ت �����ا نرس�����ز بين�����ار، ج�����د دارد ک����دي�ود عيب جو�������تي خ�������ت او در هس������هس�ت ����د بدس����ود ب����ا خ����و و ب����ه نيك����ا هم���ب�ار�����دح او مي�����من م�����ود در ض�����دح خ����م�ا ورا����������دت از م����������اري آي���������شرمس

26

Page 27: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

. قسم غالم در صدق و وفاي يار خود از طهارت ظن خود24العظيم باهلل واهلل ني گفت: �تاد انبيا�����������ه فرس�����������دايي ک����������آن خ�اك ذليل��������ه از خ��������دي ک�������آن خداون�ان�������زاج خاکي�������رد از م�������ان ک������پاکش�اخت����اف س����ور ص����ار و ن����رفت از ن����ر گ���ب�افت�����ر ارواح ت�����ه ب�����رقي ک�����نا ب����آن س�يث چيد�����ت ش�����ت و دس�����ز آدم رس����آن ک�وردار شد�����و برخ�����وهر چ�����وح از آن گ����ن�وار زفت����������راهيم از آن ان����������ان اب��������ج�اد������ويش فت������ماعيل در ج������ه اس�����چونك�رم شد���������عاعش گ���������ان داود از ش��������ج�يع����الش را رض����د وص����ليمان ش����ون س���چ�اد سر�������ون بنه�������وب چ�������ا يعق������در قض�اب�����د آن آفت�����و دي�����ه رو چ�����ف م����يوسورد �����ي آب خ����ت موس����ا از دس����ون عص���چ�افت����ون راز ي����رش چ����رجيس از ف����ان ج���ج�قش دم زدي��������ا ز عش��������ه زکري�������چونك�افت���ام ي���ه اي زآن ج���ونس جرع���ه ي��چونك�وق او����ت از ش����ت گش����يي مس����ه يح���چونك�د زين ارتقا������اه ش������عيب آگ������ون ش�����چ�ال�����ابر هفت س�����وب ص�����رد اي�����كر ک����ش�ون دم زدند������اس از ميش چ������ر و الي�����خض�افت������و ي�����ريم چ������ي م������انش عيس�����نردب�ك و نعيم������افت آن مل������د ي������ون محم�����چ�ق شد�������ر آيت توفي�������و بك�������ون اب������چ�وق شد������يداي آن معش������ر ش������ون عم�����چ�ان را عين گشت����ان آن عي����ه عثم����ون ک���چ�ان�����د در فش�����ي ش�����ون ز رويش مرتض����چ�بطين آمدند������و س������ورش چ������ن از ن�����روش�ارغ بدند������رش ف������بطين از س������ه س�����چونك�ار������رده نث������ان ک������ر، ج�����آن يكي از زه�دد�����د آن م�����د او دي�����د از جن�����ون جني����چ�و ديد�������دش را چ�������در مزي�������د ان������بايزي�رص���د ح���رخ او را ش���رخي ک���ه ک���ون ک��چ�اد�����د ش�����و ران�����رکب آن س�����ور ادهم م����پ�گرف��������ق آن راه ش�������قيق از ش������و آن ش�ير راه�������زني ره پ�������يل از ره�������د فض������ش�د ادب��������ر ش��������افي را مبش��������ر ح�������بش�ه شد�������ون از غمش ديوان�������ه ذوالن������چونك�در راه او�����د ان�����ر ش�����ري بي س�����ون س����چ�ان��������اهان نه��������زاران پادش��������د ه�������ص�ان بماند������ق پنه������ك ح������ان از رش�����نامش�ان������ر زم������ق در ه������وان ح�����رحمت و رض�ان��������ق روحاني��������ور و ح��������ق آن ن�������ح�ويمش�����ر ار گ�����ان بح�����ان و ج�����ر ج����بح�ه اين و آن از اوست����������ق آن آني ک���������ح�ار من�����اش و ي�����ه ت�����فات خواج�����ه ص����ک�ديم��������ف آن ن��������ه مي دانم ز وص�������آنچ�ود بگو�������ون از آن خ�������اه گفت: اکن������ش�رده اي؟����ل ک����ه حاص����ه داري و چ����و چ���ت�ود������ل ش������و باط������رگ اين حس ت�����روز م

�ان و رحيم �����ه رحم�����ك و ب�����ك المل���� مال�ل و کبريا�����ه فض�����ل ب�����اجت ب�����ه ح����ني ب�ل ����������واران جلي����������د او شهس���������آفري�ان ����������ك افالکي����������د از ت���������بگذراني�اخت �����وار ت�����ۀ ان�����ر جمل�����ه او ب����وانگ�افت ������رفت زآن راه ي������ه آدم مع������ا ک�����ت�ان بديد�������رد آدم ک�������ه ش ک������پس خليف�ار شد�������ان، درب�������ر ج�������واي بح������در ه�ار رفت ������اي ن������عله ه������ذر در ش�����بي ح�اد�������ر نه�������دارش س�������نۀ آب������پيش دش�رم شد������ا فش ن������ت ب������در دس�����آهن ان�ع �����ان و مطي�����ده فرم�����تش بن�����و گش����دي�وي پسر�������رد از ب�������ن ک�������م روش������چش�واب �����ير خ�����دار در تعب�����ان بي�����د چن����ش�رد������ه ک������ك لقم������ون را ي�����ملكت فرع�افت ����از ي����اند و ب����ان فش����وبت ج���هفت ن�دي �����ان ف�����وف درختش ج�����رد در ج����ک�افت �������������اهي او آرام ي������������در درون م�اد از ذوق او ������ت زر نه������ه طش������ر ب�����س�ا �������ر لق�������اخت از به�������م را در ب������چش�ال �������ار وص�������د آث�������ون دي������در بال چ�د ���������د و کم زدن���������وان يافتن��������آب حي�تافت ������ارم برش������رخ چ������راز چ������ر ف�����ب�رد او در دم دو نيم �������ه را ک�������رص م������ق�ديق شد�����احب و ص�����ه ص�����ان ش�����ا چن����ب�اروق شد������و دل ف������ل را چ������ق و باط�����ح�ت ����ورين گش����ود و ذوالن����ايض ب����ور ف���ن�ان �����رج ج�����دا درم�����ير خ�����ت او ش����گش�د ��������رطين آمدن��������رش را درين و ق�������ع�دند �������اني ش�������رش رب�������وار ع������گوش�ت وار �����راهش مس�����ده ب�����ر افكن����وآن س�دد�����د از ع�����زون ش�����اتش ف�����ود مقام����خ�نيد�������ق ش�������ارفين از ح�������ام قطب الع������ن�اني نفس �������ق و رب�������ۀ عش�������د خليف������ش�لطانان داد���������لطان س���������ت او س��������گش�رف �����يز ط�����يد راي و ت�����ت او خورش����گش�اه ���وظ ش���د ملح���ف ش���ۀ لط���ه لحظ���ون ب��چ�ان طلب �����������در بياب�����������رنهاد ان����������س�د ����ه ش����كر خان����و ش����ان را همچ����ر ج��مص�اه او ������د ج������روران ش������رير س������ر س�����ب�ان �������وي جه�������د ز آن س������ر فرازانن�����س�ر نخواند������ان را ب������دايي نامش������ر گ�����ه�ان ��������ان و روان پاکش��������ر ج��������اد ب�������ب�ان ������ون ماهي������د همچ������در آن بحرن�����کان�ويمش �����و ميج�����ام ن�����ق، ن�����ت الي����نيس�ت �����ند پوس�����دو باش�����بت ب�����ا نس����مغزه�ار من ����ه اين گفت����دان ک����د چن����ت ص���هس�ريم؟ ����ويم اي ک����ه گ����د، چ����اورت ناي���ب�ويي آن اين و آن او��������������د گ�������������چن�ه در آورده اي ��������ا چ��������گ دري�������از ت�ود؟�����ار دل ش�����ه ي�����ان داري ک�����ور ج����ن

27

Page 28: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�اك آگند�����م را خ�����اين چش�����د ک����در لح�ر درد����ايت ب����ت و پ����اين دس����ان ک���آن زم�ار�����ار غ�����ود، اي ي�����ان ب�����ور دل از ج����ن�واني نماند������ان حي������اين ج������ان ک�����آن زم�ردن است�����ن، ني ک�����ا بالحس�����رط من ج����ش�ري؟������ا خ������ان ي������وهري داري ز انس�����ج�از و روزه را��������������هاي نم�������������اين عرض�راض را������ر اع������رد م������وان ک������ل نت�����نق�رض�����وهر زين ع�����ت ج�����دل گش�����ا مب����ت�ه جهد�����وهر ب�����رض ج�����يز ع�����ت پره����گش�نبله����������د س����������ا ش���������از زراعت خاکه�د فنا�������د، ش�������رض ب�������اح زن ع������آن نك�رض�����تر را ع�����ب و اش�����ردن اس����جفت ک�رض������اندن هم ع������تان نش������ت آن بس�����هس�ار�������ردن بك�������ا ب�������رض دان کيمي������هم ع�ها������د ش������رض باش������ردن ع������يقلي ک�����ص�رده ام������ا ک������ه من عمله������و ک�����پس مگ�د خمش�����رض باش�����ردن ع�����فت ک����اين ص�ل نيست��������وط عق��������اها بي قن�������گفت: ش�ده نيست�����اس بن�����ه ي�����ز ک�����اها ج����پادش�ل و حشر����رض را نق����ر ع����ودي م����ر نب���گ�ون دگر�������د ل�������ل ش�������ها نق������اين عرض�ود هم اليقش�������يزي ب�������ر چ�������ل ه������نق�رض را صورتيست�������ر ع�������ر ه������روز محش�رض؟���ودي ع���و ب���ه ت���ود، ن���در خ���ر ان��بنگ�انه ها��������ه و کاش��������در خان��������ر ان�������بنگوش �����ديم خ����ا دي����ه م����ه ک����ان فالن خان���ک�ه ها��������رض و انديش��������دس آن ع�������از مهن�ه اي؟�����ر پيش�����ۀ ه�����ل و ماي�����ت اص����چيس�رض������ان را بي غ������زاي جه������ه اج�����جمل�د در عمل����������ر آم����������ر آخ���������اول فك�ود��������ر دل اول ب��������ا در فك��������وه ه�������مي�اندي�����جر بنش�����ردي ش�����ل ک�����ون عم����چ�رگش اول است����اخ و بيخ و ب����ه ش����ر چ���گ�ود������ز آن افالك ب������ه مغ������ري ک�����پس س�ال�����ت اين بحث و مق�����راض اس�����ل اع����نق�د تا�����رض بودن�����ود ع�����الم خ�����ه ع����جمل�ور������د؟ از ص������ه زاي������ها از چ�����اين عرض�ل کل���ت از عق���رت اس���ك فك���ان ي��اين جه�ان������������ان امتح������������الم اول جه�����������ع�ايت مي کند���������اها جن���������اکرت ش��������چ�رد�����ته ک�����دمت شايس�����ون خ�����ده ات چ����بن�ير���ت و ط���ه اس���وهر آن بيض���ا ج���رض ب��اين ع�راد������ير الم������نين گ������ه: چ�����گفت شاهنش�رد�����������ت آن را خ����������گفت: مخفي داشتس�كال فكر�����دي اش�����دا ش�����ر پي�����ه گ����زانك�اه اين�����ه غيب، اي ش�����ودي ن�����ان ب����پس عي�دي؟��������ر ب��������الم بت و بتگ�������کي درين ع�اي ما���������ودي اين دني���������امت ب��������پس قي�اداش بد�������ق پ�������يد ح�������ه پوش������گفت: ش�ير�������ك ام�������ه دامي افكنم من ي�������ر ب������گ�ار�����اداش ک�����ود پس پ�����ه من بنم�����ق ب����ح

�د؟����ن کن����ور را روش�����ه گ����تت آنچ����هس�رد؟����ر پ����ان ب����ا ج����ت ت����الت هس����ر و ب���پ�ار �����ت ع������دان، اي مس�����تعار او را م�����مس�اند�����ا نش�����ر ج�����دت ب�����اقي باي�����ان ب����ج�ت ���ردن اس���زدان ب���وي ي���ن را س���ل حس��ب�ري؟ ����ون ب����د چ����ا ش����ه فن����ها ک���اين عرض�انين انتفي ��������ه ال يبقي زم��������ون ک�������چ�راض را�������د ام�������وهر برن�������ك از ج������لي�رض ���د م���ل ش���ه زاي���يزي ک���ون ز پره��چ�هد�������يز ش�������ان تلخ، از پره�������د ده������ش�له �������و را سلس�������رد، م�������و ک������داروي م�د ز ما�������ل ش�������د حاص�������وهر فرزن������ج�رض ��������دن غ��������ره بزائي��������وهر ک�������ج�رض ���ك غ����وه اش، اين����وهر مي���ت ج���گش�ار�����د بي�����ر ش�����ا، گ�����وهري ز آن کيمي����ج�فا������د ص������وهر همي ياب������رض ج�����زين ع�رم �������ا، م�������راض را بنم�������ل آن اع������دخ�ان مكش ����������ز را پي قرب����������ايۀ ب���������س�ت ����ل نيس���رض را نق���ايي ع���و فرم����ر ت���گ�ت ����ده نيس����از آين����ان رفت ب����رض ک���هرع�وال قشر�������ل و اق�������ودي باط�������ل ب������فع�ون دگر������ود ک������اني ب������ر ف������ر ه�����حش�ايقش ��������ود هم س��������ه ب��������ق گل�������الي�ت ����رض را نوبتيس����ك ع����ر ي����ورت ه���ص�رض ������ا غ������تي ب������تي و جف�����جنبش جف�انه ها�������ون افس�������ود چ�������دس ب������در مهن�قف و درش �����فه و س�����وزون ص�����ود م����ب�ه ها����������������������آلت آورد و درخت از بيش�ه اي ����رض و انديش����ز ع����ال و ج����ز خي���ج�رض ����ز از ع����د ج����ل نش����ر، حاص���درنگ�ان دان در ازل ���������الم چن���������نيت ع�������� ب�ود�����ر مي ش�����ه آخ�����اهر ب�����ل ظ����در عم�دي ������رف اول خوان������ر ح������در آخ�����ان�ت �����ل اس�����وه مرس�����ر مي�����ه از به����آن هم�ود������والك ب������ۀ ل������ر خواج������در آخ�����ان�غال ����ير و ش����ت اين ش����راض اس����ل اع���نق�ل rتي �������د ه�������ني بيام�������در اين مع������ان�د؟ از فكر��������ه زاي��������ورها از چ�������وين صل ����ورتها رس���ت و ص���اه اس���ون ش���ل چ��عق�زاي اين و آن ����������اني ج����������الم ث���������ع�ود�����دان مي ش�����ير و زن�����رض زنج����آن ع�برد؟�����د در ن�����تي ش�����رض، ني خلع����آن ع�ير�����������د بس����������اين از آن و، آن از اين زاي�زاد؟����وهر ن����ك ج����و، ي����هاي ت���اين عرض�ك و بد������ان ني������ود غيب اين جه������ا ب�����ت�ه ذکر�����ز ک�����تي ج�����ومن نگف�����افر و م����ک�بين ������ر ج������ودي ب������ر ب�����نقش دين و کف�دي؟ �����خر ب�����رۀ تس�����ي را زه�����ون کس���چ�ا؟�����رم و خط�����د ج�����ه کن�����امت، ک����در قيود ������ان خ�����ه از خاص�����ه، ن�����ك از عام����لي�ز وزير���������ه دارم، ن���������يران خفي��������از ام�زار�������د ه�������ا ص�������ورهاي عمله������وز ص

28

Page 29: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ام�������ه من دانم تم�������اني ده، ک�������و نش������ت�ت؟������ود چيس�����گفت: پس، از گفت من مقص�ان�������ار جه�������ه: حكمت در اظه������گفت ش�رد������دا نك������ا پي������ت ت������ه مي دانس�����آنچ�واني نشست������ار نت������ان بي ک������ك زم�����ي�ر آن����������ار از به����������اهاي ک���������اين تقاض�رار؟�������ۀ تن ق�������يرد گالب�������ه کي گ������ورن�ان������د نش������ش را ش������و آن کش������ۀ ت�����تاس�ود؟������اکن ش������ا س������ۀ تن کج�����پس گالب�ان آن کشش��������د نش��������و ش��������ۀ ت�������تاس�د ابد���������ان زاي���������ان و آن جه��������اين جه�بب�����د س�����د آن هم ش�����ر زائي�����ون اث����چ�ت ليك�����ل اس�����ر نس�����ل ب�����ببها نس����اين س�يد������ا رس������خن اينج������ا او در س������اه ب�����ش�ا، دور نيست������اه جوي������د آن ش������ر بدي�����گ

�ام �������د غم�������ر من نمي پوش�������اه را ب������م�ت؟ ��ود، چيس� �ه ب��ه آن چ��و مي داني ک��ون ت�چ�ان ������د عي������رون آي������ته، ب������ه دانس�����آنك�ق و درد�������اد رنج طل�������ان ننه�������ر جه������ب�ت �����و نجس�����ئي از ت�����ا نيك�����دي ي�����ا ب����ت�ان ���رت عي �����ود س����ا ش����ل، ت����د موک���ش�ار �����را بك�����د آن�����ميرت ميكش�����ون ض����چ�ان ���دن عي���ان کن���ون ج���اري چ���ت بي ک��هس�ميرت مي کشد������تۀ ض������ر رش������ون س�����چ�ان کنش����ون ج����ود چ����اري ب����و بيك����ر ت���ب�ر از وي ولد�������ادر اث�������بب م�������ر س������ه�اي عجب ����������د او اثره����������ا بزائي���������ت�ك �����ك ني�����ور، ني�����د من�����ده اي باي����دي�ا نديد�������اني ي�������د از وي نش�������ا بدي������ت�تور نيست������ر آن دس������ا را ذک������ك م�����لي

. باز پرسيدن شاه حال از غالم ديگر25�د آن غالم���������ه بيام���������ون ز گرماب��������چ�ك نعيم دايم����������������حا ل���������������گفت ص�تاد آن دگر��������اري فرس��������وي ک�������پس س�رم������ف و ک������د لط������اندش بص�����پيش بنش�كبو��������وئي مش��������د م��������اه روئي جع�������م�و آن�������ودي در ت�������ر نب�������ا گ������اي دريغ�ده اي�����ه رويت دي�����ر ک�����تي ه�����اد گش����ش�اه�������و اي پادش�������زي ز آن بگ������گفت: رم�رد�����������ف دو روئيت ک����������گفت: اول وص�رد����وش ک����ه گ����و از ش����ارش را چ���خبث ي�رخ گشت������ر آورد آن غالم و س������ف ب�����ک�ود������ار ب������ا من ي������ه ب������او ز اول دم ک�����ک�رس���ون ج���وش چ���رد هج���ادم ک���ون دم��چ�دان��������و را از وي، ب��������تم ت�������گفت: دانس�ان از دور تو�������ده ج�������ين اي گن������پس نش�ان�������ابر در جه�������د اک�������ر اين گفتن������به�بيح از ريا������ه تس������د ک������ديث آم�����در ح�وب نكو������ورت خ������ه ص������دان ک�����پس ب�ذير�������ير و ناپ�������ورت حق�������ود ص������ور ب�بو؟������ا نقش س������ق ب������ازي عش������د ب�����چن�ورت بگو�������ق ص�������ي عاش�������د باش������چن�دان������ردد، ب������ا گ������اهر فن������ورت ظ�����ص�افلي�������ني غ�������دي ز مع�������ورتش دي������ص�ان���������والب در جه���������دفهاي ق��������اين ص�ود گهر������دف نب������ر ص������در ه������ك ان�����لي�زين����ه دارد، مي گ����ه دارد، وين چ����ان چ���کكل ����ه ش���وهي ب���ري ک���ورت بنگ���ه ص���ر ب��گ�م تو�����ا و پش����ت و پ����ورت دس����ه ص����هم ب�و اين������ر ت������د ب������يده نباش������ك پوش�����لي

�ام ����اه هم����د آن ش����ش خوان����وي خويش���س�وب رو�����������ف و خ����������بس لطيفي و ظري�بر ������ا خ������ود اوب������ر ش������ا از اين ديگ�����ت�در ظلم ����اه ان����و م����د از آن گفت: اي چ���بع�و ����������وئي نيكخ����������وئي نيكخ���������نيكخ�و فالن �������راي ت�������د ب�������ه همي گوي������ک�ده اي ������ان ارزي������ك جه������دنت مل�����دي�اه �������راي من بگفت آن دين تب��������ز ب�������ک�ه درد���������و دوايي، خفي���������كارا ت��������کاش�رد����وش ک����مش ج����اي خش����ان دري���در زم�ت ����د گذش����و او از ح����وج هج����ه م����ا ک���ت�ود���وار ب���رگين خ���ط س���گ در قح���و س��همچ�ه بس �����اهش ک�����ر لب زد شهنش�����ت ب����دس�ان ����ارت ده����ت و از ي����ان گندس����و ج���از ت�أمور تو��������د و م��������ير او باش��������ا ام�������ت�ان ������ظ اللس������ان في حف������ۀ االنس�����راح�ولخن دان اي کيا��������بزۀ گ��������و س�������همچ�ك تسو������يرزد ي������د، ن������ال ب������ا خص�����ب�ير����اش م����و، در پ����ود خلقش نك����ون ب���چ�بو و آب جو�������������ذر از نقش س������������بگ�و ������ني بج������و و مع������ني ش������الب مع�����ط�اودان ��������د ج��������ني بمان��������الم مع�������ع�اقلي �����ر ع�����زين، گ�����دف در را گ����از ص�ان ���ر ج���د از بح���ده ان���ه زن���ه جمل���ر چ��گ�ك نگر������ر ي������ا، در دل ه������م بگش�����چش�ت آن در ثمين �������اب اس�������ه کمي������زانك�ل ���ه لع���دان ک���د چن���ت ص���زرگي هس��در ب�م تو����ه نقش چش����دان ک����د چن����ت ص���هس�زين ���د گ���م آم���ا، دو چش���ه اعض���ز هم��ک

29

Page 30: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�د در درون������ه آي������ه ک������ك انديش�����از ي�ود���ك ب���ورت ي���ه ص���ر ب���لطان گ���م س��جس�في������اه ص������ورت ش������كل و ص������از ش�����ب�ه بين������ك انديش������ان ز ي������ق بي پاي�����خلرد �������ق خ������ه، پيش خل������ت آن انديش�����هس�بان���ق ش���ت وح���ه اس���ون رم���الم چ���ق ع��خل�ه اي������ه از انديش������ني ک������و مي بي�����پس چ�هرها��������رها و ش��������ا و قص��������ه ه�������خان�ر و فلك�����������ر و هم مه����������هم زمين و بح�ور���������و ک���������را از ابلهي پيش ت��������پس چ�زرگ������ه ب������مت ک������د پيش چش�����مي نماي�ول و عظيم�����و ه�����م ت�����در چش�����الم ان����ع�رتي، اي کم ز خر�������������ان فك������������وز جه�ره اي������رد بي به������ي، وز خ������ه نقش�����زانك�ه اي������رد بيگان������ي وز خ������ل محض�����جه�ني ز جهل������خص مي بي������و ش������ايه را ت�����س�ود آرايش است������ك نم������ك ز غيبت ي�����ن�ثيف����د، ک����مي، در نمي پيچ����ه جس����ا ب���ت�ام اثر������������ت هنگ������������از افزونس�����������ب�ال�����ر و خي�����ه آن فك�����ا روزي ک�����اش ت����ب�رم�����م ن�����ون پش�����ده چ�����ني ش�����ا بي����کوهه�ود����ه وج����تر، ن����ه اخ����ني، ن����ما بي����ه س���ن�ا دروغ������د ي������ت آم�����انه راس������ك فس�����ي

�ون ��ر نگ��ك دم س��ه ي��ردد ب��ان گ��د جه�ص�ود�����ك ب�����كرش در ت�����زاران لش�����د ه����ص�ر خفي ��������وم يكي فك��������ت محك�������هس�ر زمين �����ه ب�����يلي روان�����ون س�����ته چ����گش�رد���ورد و ب���ان را خ���يلي جه���ون س���ك چ��لي�بان ���������ه را روز و ش���������د جمل��������ميدوان�ه اي ����ر پيش����ان ه����در جه����ت ان����ائم اس���ق�تها و نهرها�����������������ا و دش����������������کوهه�مك �����ا س�����و از دري�����ده از وي همچ����زن�ور؟����و م����ه چ����ت و انديش����ليمان اس���تن س�رگ ���وه گ���و ميش و ک���ه چ���ت انديش��هس�رز و بيم �����د داري ل�����ق و رع�����ر و ب����ز اب�بر������نگي بي خ������و س������ل، چ�����ايمن و غاف�ره اي �������ر ک������تي، خ�������و نيس�����آدمي خ�ه اي �������دا ديوان�������داري، وز خ�������و ن������ب�هل ���ازي و س���و ب���زد ت���د ن���خص از آن ش��ش�ت ����واي دلكش اس����ون ه����افت چ����ز لط���ک�ف ��������ر را، زان لطي��������ود بص�������آگهي نب�بر ��������غ و ت��������ه و تي��������زاران تيش�������از ه�ال �����ر و ب�����ابي، پ�����ايد بي حج�����ر گش����ب�رم �����رد و گ�����ته اين زمين س�����ت گش����نيس�د حي ودود����������داي واح����������ز خ���������ج�روغ ������تيها را ف������ر راس������د م������ا ده�����ت

. حسد بردن حشم بر آن بنده خاص26�رم����������ده اي را از ک����������اهي بن���������پادش�ير��������ل ام��������ۀ چ��������امگي او وظيف�������ج�ال و بخت����������الع و اقب����������ال ط���������از کم�ويش�����ل خ�����ه در اص�����ا روح ش����روح او ب�ه پيش از تن بدست����������ار آن دارد، ک���������ک�و، ني احولست����ت گ����ارف، راس����م ع���چش�ه جو������تندش وآنچ������دم کاش������ه گن�����آنچ�زاد����ز آن ن����ب ج����ت، ش����ت اس���آنچ آبس�اي گش�����ه حيلته�����وش ب�����ود دل خ����کي شنهد مي دامي دام، درون او �اه������د گي������زد ص������د ور بري������ر بروي�����گ�ت نخست�����ر کش�����د ب�����و کارن�����ت ن����کش�ده است�������������ل و بگزي������������تخم اول کام�ود را پيش دوست���������دبير خ��������افكن اين ت�ته ست������ق افراش������ه ح������ار آن دارد ک�����ک�ار������راي او بك������اري از ب������ه ک������ر چ�����ه�پيچ���������ار او م��������رد نفس دزد و ک ���������گ�ود����������دا ش���������پيش از آن کت روز دين پي�دبير و فنش���������ه ت���������ده ب��������رخت دزدي�ر جهند�����ا هم ب�����ل ب�����زاران عق�����د ه����ص�د و بس������ر يابن������خت ت������ود را س�����دام خ�بين���������اور از من، رو ب���������داري ب��������ور ن�ود؟���ه ب���تي چ���دۀ هس���ويي، فائ���و گ���ر ت��گ�ده��������ؤالت فائ��������دارد اين س��������ر ن�������گ

�م �����ه حش�����ر جمل�����ود ب�����ده ب�����ر گزي����ب�د وزير�����دي ص�����درش، ندي�����ك ق����ده ي�ود وقت ������ه محم������ود و ش������ازي ب�����او اي�ويش ����د و خ����ود، هم پيون���پيش از اين تن ب�ت ���ادث شدس���و ح���ه ن���ا ک���ذر از اينه��بگ�ت ������تهاي اول اس������ر کش������م او ب�����چش�رو�����ب گ�����ت روز و ش�����م او آنجاس����چش�اد�����ت ب�����اد اس�����ا، ب�����ا و مكره�����ه ه����حيل�رش ����ر س����ق ب����ۀ ح����د حيل����ه بين���زآنك�ه زين جهد����د، ن����ه زآن جه����و، ن����ان ت���ج�ه ������تۀ ال������د آن کش������ر روي������اقبت ب�����ع�ت ���������ت و، آن اول درس��������اين دوم فانيس�ت ������يده اس������د و پوس������اني فاس�����تخم ث�ت ����دبير اوس����دبيرت هم از ت����ه ت����ر چ���گ�ت ����ته س����ه اول کاش����د ک����ر آن روي���آخ�تدار������تي، اي دوس������ير دوس������ون اس�����چ�ت هيچ ���ق، هيچ اس���ار ح���ه ک���ه آن ن���ر چ��ه�ود�����وا ش�����ب رس�����ك دزد ش�����زد مال����ن�ردنش ���������ر گ���������ده روز داوري ب��������مان�ير دام او دامي نهند�����������������ا بغ����������������ت�اد، خس �������ا ب�������وتي؟ ب�������د ق������کي نماي�اکرين ����������ير الم����������بي، واهلل خ���������در ن�ود������ت؟ اي عن������ده هس������ؤالت فاي����در س�ده ������نويم اين را؟ عبث، بي عائ������ه ش�����چ

30

Page 31: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ده دارد يقين���������������والت فائ���������������ور س�ده هاست������ي فائي������ؤالت را بس������ر س�����گ�ده ست������ك جهت بي فاي������ان از ي�����ور جه�ده نيست������را فاي������ر م������و گ������دۀ ت�����فائ�ده�������المي را فاي�������ف ع�������ن يوس������حس�ود���������وب ب���������ان محب��������لحن داودي چن�زون�������د ف�������وان ب�������ل از آب حي������آب ني�دگي�����هيدي زن�����ومن ش�����ر م�����ت ب����هس�تي�����ك نعم�����و ي�����الم؟ بگ�����ت در ع����چيسكر؟ ������ه در ش�����ده چ�����ر را فاي�����او و خ����گ�ر وي عارضيست�����وت ب�����ر آن ق�����ك اگ����لي�ت دوست��ل داش��رض، گ��او از م��ي ک�چونكس�رده است������رامش ک������لي را ف������وت اص�����ق�ورده است������م خ������ته س������وش را بگذاش�����ن�ور خداست�������ر ن�������لي بش�������وت اص������ق�اد دل��������������ك از علت در اين افت�������������لي�بك�������ت و دل س�������اي سس������روي زرد و پ�گان دولت است������������ذاي خاص�����������آن غ�رش������ور ع������اب از ن������ذاي آفت������د غ�����ش�ود حق���������ون فرم��������زق �هيدان يرغ ��������در ش�ورد�������ذائي ميخ�������اري غ�������ر ي������دل ز ه�ه اي است����ون کاس����ر آدمي چ����ورت ه���ص�وري�����يزي خ�����ي چ�����ر کس�����اي ه����از لق�رين�����د ق�����تاره ش�����ا س�����تاره ب�����ون س����چ�د بشر�����������رد و زن زاي�����������ران م����������از ق�ا بارانها������������اك ب������������ران خ�����������و ز ق�ا آدمي��������ا ب��������بزه ه��������ران س�������و ز ق�ان ما���������ا ج��������رمي ب ����������ران خ��������وز ق�ام ما��������ود اجس��������وردن ش��������ل خ�������قاب�ود�������ون ب�������ران خ�������رخ روئي، از ق������س�ود��������رخي ب ����������ا س���������ترين رنگه��������به�ا زحل����د ب����رين ش����ان ق����ني ک����ر زمي���ه�اق������د ز اتف������ل آي������در فع������وت ان�����ق�رخ نهم���������ت از چ���������اني راس��������اين مع�رم عاريتيست���������اق و ط���������ق را ط��������خل�ند������واري کش������رم خ������اق و ط�����از پي ط�دوك��������ز ده روزۀ خ��������د ع��������ر امي�������ب�ه منم؟�������ا ک�������د اينج�������ون نمي آين������چ�يرگون�������رج ق�������يد، ب�������رق خورش������مش�بت ذرات او�����������������رق او نس����������������مش�ده ذرات وئيم���������ه واپس مان���������ا ک��������م�ردم، عجب������مس مي گ������رد ش������از گ�����ب�ببها مطلع��������ر س��������د ب��������مس باش�������ش�دم اميد��������ار ببري��������زاران ب��������د ه�������ص�اب������ز آفت������اور مكن، ک������را ب������و م�����ت�دي من����������د، نومي����������وم نومي���������ور ش�رد؟���� �ون ب�����انع، چ����نع، از نفس ص �����عين ص�ه چرند��������تيها از اين روض��������ه هس�������جمل�رد������ه چ������ور، کوران������ب ک������ك اس�����لي�ا نديد���������ها از آن دري���������ه گردش��������وانك�ورد������ور خ������ذب آب ش������ر ع�����او ز بح�ور����ت خ����ت راس����ه دس����د ب����ر مي گوي���بح

�بين ������ود، ب������ده نب������ان بي فاي�����پس جه�ت؟ �����ر چراس�����ده آخ�����ان بي فاي����پس جه�ت �����ده س�����ر عاي�����ر پ�����اي دگ����از جهته�ت ����ت، از وي مايس����ون فايدس����را چ����ر ت���م�ده ����د زاي����وان عبث ب����ر اخ����ه ب����ر چ���گ�ود����وب ب����گ چ����روم بان����ر مح����ك ب���لي�ون �����ود خ�����ر ب�����ر قبطي منك�����ك ب����لي�دگي �����ت و ژن�����ردن اس�����افق م�����ر من����ب�تي �������د از وي ام�������ه محرومن�������ه ن������ک�وت دگر������ان را يكي ق������ر ج������ت ه�����هس�ت ������ردن او را رايضيس������يحت ک�����پس نص�ت ��وت اوس��ود ق��ه آن خ��دارد ک��ه پن��ر چ�گ�ت �������رض آورده اس�������وت م������روي در ق�ت ���رده اس���وبش ک���و چ���وت علت همچ��ق�ت ������ر او را ناسزاس������واني م������وت حي�����قل �����ب از آب و گ����ورد او روز و ش����ه خ���ک�ك �����ما، ذات الحب�����ذاي؟ والس�����و غ����ک�ت �������و و آلت اس�������وردن آن بي گل������خ�رش ������و را از دود ف������ود و دي������ر حس�����م�ق ����ه طب����د، ن��� �ان ب����ه ده����ذا را ن���آن غ�برد���������فائي مي���������ر علمي ص��������دل ز ه�ت �����ه اي اس�����ني او حساس�����م از مع����چش�ري �����يزي ب�����رين چ�����ر ق�����ران ه����و ز ق�د يقين ��������ر زاي��������ر دو، اث��������ق ه�������الي�رر��������نگ و آهن هم ش��������ران س�������وز ق�بزها، ريحانها�����������ا و س�����������وه ه����������ميرمي �������������ي و بي غمي و خ�����������دل خوش�ان ما����������وبي و احس����������د خ���������مي بزاي�ام ما������رج ک������د از تف������ر آي������ون ب�����چ�ود���ون ب���وش گلگ���يد خ���ون، ز خورش��خ�ت و از وي ميرسد��������يد اس�������وان ز خورش�ل ����ود مح����ت را نب����ت و کش����وره گش���ش�اق �����ل نف�����ا اه�����و ب�����ران دي�����ون ق����چ�رم �����اق و ط�����رم، ط�����اق و ط�����ه ط����بي هم�ت �������رم ماهيتس�������اق و ط�������ر را ط������ام�ند�����واري خوش�����ز، در خ�����د ع�����ر امي����ب�و دوك ���د از غم چ���رده ان���ود ک���ردن خ��گ�نم �������اب روش�������ز، آفت�������در اين ع������کان�رون ��������رقها ب��������ا ز مش��������اب م�������آفت�د، ذات او������رو ش������د، ني ف������ر آم�����ني ب�ئيم ����������ابي بي ف����������الم آفت���������در دو ع�بب ������د اين س������مس باش������ر ش�����هم ز ف�ع ����������ببها منقط����������ل س���������هم از او حب�د؟���اور کني���ما ب���مس، اين ش���ه؟ از ش��از ک�اهي ز آب؟ �������ا م�������بر دارم من؟ و ي������ص�ن ������ت اي حس������اب اس�����نع آفت ������عين صرد؟ ����ون چ���تي، چ���ير هس���ت، از غ��هيچ هس�ود خرند������ان، ور خ������راق و تازي����� �ر ب�����گ�ت رد �������ه را، زآن اس�������د روض������مي نبين�ردابي جديد��������ه گ��������ر دم آرد رو ب�������ه�رد�����ور ک�����ور او را ک�����ه آب ش�����ا ک����ت�ابي بصر��������ا ي��������ور، ت�������ز آب من اي ک

31

Page 32: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ا ظن راست�����ت اينج�����ت راس�����ت دس����هس�ه تو�����يزه ک�����ت اي ن�����رداني اس�����يزه گ����ن�اخنيم������مس دين بي ن������ق ش������ا ز عش�����م�و زود���دين، ت���ام ال���ق حس���ياء الح���ان ض��ه�يز فعل�����������ائي، ت�����������اي کبري����������توتي�ر زند�����م اعمي ب�����ر چش�����ر ب�����ه، گ����آنك�وران را دوا کن، اي قمر������������ه ک�����������جمل�ود�����ز حس�����وران را دوا کن، ج�����ه ک����جمل�ه آن منم������ر چ������ودت را، اگ������ر حس�����م�اب��������ود آفت��������د حس��������ه او باش�������آنك�ت، آه������������او راس�����������اينت درد بي دوا ک�ت او���������������يد ازل بايس��������������نفي خورش�اه����ه ش����د ب����از آي����ه ب����د ک����از، آن باش���ب

�ت؟ ���ز کجاس���د را، ک���ك و ب���د ني���او بدان��ک�اهي دو تو����ه و، گ����ردي گ����ت مي گ���راس�نيم ������ا ک������ور را بين������ا آن ک������ه م�����ور ن�ود�������م حس�������وري چش������داروش کن، ک�ل �����������تيز فع����������داروي ظلمت کش و اس�ر کند���������اله را زو ب���������د س��������ظلمت ص�ر �������ان ثم�������وه دار، افش�������ال مي������اي نه�ود����و مي آرد جح����ر ت����ودي ب����ز حس���ک�ان ميكنم ����نين ج����ا همچ����ده، ت����ان م���ج�اب ��������ود آفت��������ردد ز ب��������ور ميگ�������ک�اه ��������ر چ��������د در قع��������اده اب�������اينت افت�راد او؟ بگو���������د اين م���������ر آي��������کي ب�رده راه ���د گم ک���ه ش���ت آنك���ور اس���از ک��ب

. گرفتار شدن باز ميان جغدان به ويرانه27�اد������دان فت������ر جغ������ه ب������از، در ويران�����ب�ور رضا�������ت، از ن�������ور اس�������ه ن������او هم�رد�������مش زد و از راه ب�������اك در چش������خ�ر ميزنند�����ر س�����دانش ب�����ري جغ�����ر س����ب�ه ها��������دان ک��������اد در جغ��������ه افت�������ولول�م و مهيب����ر خش����وي، پ����گان ک����ون س���چ�د؟���ه جغ���وردم ب���ه در خ���د، من چ���از گوي��ب�يروم�������ا، م�������ود اينج�������واهم ب������من نخ�ه من�����دان، ک�����يد اي جغ�����تن مكش����خويش�م شماست�������اد در چش�������راب، آب������اين خ�از حيلت مي کند���������ا: ب���������د گفت��������جغ�ه مكر������يرد او ب������ا بگ������اي م������ه ه�����خان�يري، اين حيلت پرست����������د س���������مي نماي�و دبس�����رص، طين را همچ�����ورد از ح����او خ�اه�������ت ش�������د وز دس�������ه ميزن������الف از ش�رغكي�����د م�����اه باش�����ه جنس ش�����ود چ����خ�ا جنس وزير�������ت او، و ي�������اه اس������جنس ش�ل و فن�����ر و فع�����د، ز مك�����ه مي گوي����آنچ�ذير������������������اي ناپ�����������������اينت ماليخولي�د، از ابلهيست������اور کن������ه اين ب������ر ک�����ه�ز او������ر مغ������د ب������د ار زن������ترين جغ�����کم�كند�������ر من بش�������ك پ�������از: ار ي������گفت ب�را�����ازي م�����ر ب�����ود اگ�����ود؟ خ�����د چب����جغ�راز����يب و ف����ر ش����ه ه����وده ب����د ت����ه کن���ش�ات وي است���������������بان من عناي��������������پاس�ال من مقيم��������������لطان خي�������������در دل س�ه در روش��������را ش��������د م��������ون بپران�������چ�رم��������ابي مي پ��������اه و آفت��������و م�������همچ�رتم������������ا از فك������������ني عقله�����������روش�يران هما���������ود ح���������ازم و در من ش��������ب�رد������اد ک������دان ي������راي من، ز زن������ه ب�����ش�رد������از ک������دها دمس������ا جغ������ك دمم ب�����ي�رواز من������ه در پ������دي ک������ك جغ�����اي خن

�اد��������ران فت��������رد و در وي�������راه را گم ک�رهنگ قضا������رد س������ورش ک������ك ک�����لي�پرد�������رانش س�������د و وي�������ان جغ������در مي�ازنينش مي کنند����������ال ن����������ر و ب���������پ�اي ما�������يرد ج�������ا بگ�������د ت�������از، آم������ب�ريب ��������ق غ��������د در دل��������در افتادن�������ان�ه جغد����ردم ب����ا ک����ران ره����نين وي���د چ���ص�وم �������ع ميش�������اه راج�������وي شاهنش������س�وي وطن �������������يروم س������������ني مقيمم، م�ت ����از جاس����ه، ب����اعد ش����ا را س����ه م���ور ن�ر کند�����ما را ب�����ان ش�����ان و م�����ا ز خ����ت�ي ز وکر�����ه سالوس�����ا را ب�����د م�����ر کن����ب�ت �����دتر اس�����ان ب�����ۀ حريص����و اهلل از جمل�رس �����ه خ�����اران ب�����پاريد اي ي�����ه مس����دنب�ليمان را ز راه �������ا س�������رد او، م�������ا ب������ت�دکي ������ل داري ان������ر عق������نوش، گ�����مش�ير؟�������ه س�������ق لوزين�������د الي������هيچ باش�اي من ����م جوي����ا حش����لطان ب����ت س���هس�ير��������ول گ��������ام و دام گ�������اينت الف خ�ت؟ ���ورد شهيس���ه در خ���ر چ���ك الغ��مرغ�و؟�����اه ک�����ري از ش�����اري گ�����ر ورا ي����م�ر کند���������ه ب���������تان شهنش��������بيخ جغدس�ا من جفا����������د ب����������د، کن���������دل برنجان�از����رهاي ب����رمن، از س����زاران خ����د ه���ص�ت ���ه در پي اس���ه من روم، ش���ا ک���ر کج��ه�قيم ��������لطان س��������ال من، دل س�������بي خي�وش ������ون پرت������ر اوج دل چ������رم ب�����مي پ�مانها مي درم ����������اي آس����������رده ه���������پ�رتم �����������مان از فط�����������ار آس����������انفط�ر ما�����د س�����ا بدان�����ود؟ ت�����ه ب�����د ک����جغ�رد�������ته را آزاد ک�������زاران بس�������د ه������ص�رد����������از ک����������دها را ب���������از دم من جغ�تي، راز من ��������ك بخ��������رد از ني�������فهم ک

32

Page 33: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ويد�������ازان ش�������ا ب�������د، ت������در من آويزي�بيب����اهي ح����ان ش����ا چن����د ب����ه باش���آنك�اه دردش را دوا�������د ش�������ه باش�������ر ک������ه�وار��������ل خ���������ك ملكم، نيم من طب��������مال�داي ارجعي�����������از من، ن�����������ل ب����������طب�ه، دور از او������������������������من نيم جنس شهنش�كل و ذات�������يت ز روي ش�������ت جنس������نيس�وام����������د در ق����������اد جنس آتش آم���������ب�اه ما������ت جنس ش������ون نيس������ا چ�����جنس م�رد����د ف����ا، او مان����اي م����د م����ا ش����ون فن���چ�انيهاي او�������ان و، نش�������د ج�������اك ش������خ�ان�����راي اين نش�����و، ب�����ايش ش�����اك پ����خ�كل من������ما را ش������د ش������ه نفريب������ا ک�����ت�ورت راه زد�������ه ص�������ا کس را ک������اي بس�ته است�����دن پيوس�����ا ب�����ان ب�����ر اين ج����آخ�ت جفت����ه اس����ا پي����م ب����ور چش����اب ن���ت�رده و، غم در جگر��������در گ��������ادي ان�������ش�ان�������ق در لس�������ف و منط�������ه در ان������رايح�ون����ت و چ����ف اس����ه بي کي����ا ن���اين تعلقه�رد����يب ک����زو آس����ان ج����ا ج����ل ب����ان ک���ج�يب جيب�����ان از آن آس�����ريم، ج�����و م����همچ�ر است���ك و ت���ر خش���ه ب���ه، ک���يحي ن��آن مس�ان���ت ج���ل گش���و حام���ان، چ���ان ج��پس ز ج�ري�������ان ديگ�������د جه�������ان زاي������پس جه�مرم�������ويم بش�������ر بگ�������امت گ�������ا قي������ت�امت را اگر�����������امت اين قي�����������ا قي����������ت�اربي است����ني، ي����ه مع����ود ب����خنها خ���اين س�د؟����ون تن زن����ير؟ پس، چ����د تقص����ون کن��چ�نيد������واني ش������ه نت������بيكي ک������ت ل�����هس�ري�������ا پي ب�������ل آوردمت ت�������ك مث������ي

�ويد�����هبازان ش�����د، ش�����ه جغداني�����ر چ����گ�ريب؟ ����د غ����را باش����د، چ����ا افت����ر کج���ه�وا������د بي ن������د، نباش������و ني نال������ر چ�����گ�ار������ه از کن������د ش������ازم ميزن������ل ب�����طب�دعي �������ه رغم م�������واه من، ب�������ق گ������ح�ور از او�������������ك دارم در تجلي، ن������������لي�ات ��������د در نب��������اك آم�������آب جنس خ�دام �����ر م�����ت آخ�����ع را جنس آمدس����طب�اي او، فنا������ر م������د به������ا، ش������اي م�����م�رد�����و گ�����ردم چ�����ب او گ�����اي اس����پيش پ�اي او�����ان پ�����اکش، نش�����ر خ�����ت ب����هس�ان �����ردن کش�����ر گ�����اج س�����وي ت�����ا ش����ت�ل من ��������يد پيش از نق��������ل من نوش�������نق�ر اهلل زد�������رد و ب�������ورت ک�������د ص������قص�ت؟ ����ته هس����دن مانس����ا ب����ان ب���هيچ اين ج�وني نهفت ��������رۀ خ��������ور دل، در قط�������ن�ز سر������معي درون مغ������ون ش������ل چ�����عق�ان �������جاعت در جن�������و در نفس و ش������له�ون ���������وني، زب���������ا در دانش چ��������عقله�رد������تد، در جيب ک������ان از او دري س�����ج�ريب �������يح دل ف�������د از مس�������ه ش������حامل�ت ����ر اس����احت برت����ز مس����يحي ک���آن مس�ان �����ل جه�����ود حام�����اني ش�����نين ج����از چ�ري ��������د محش�������ر را وا نماي ��������اين حش�رم ���������امت قاص���������رح اين قي��������من ز ش�ر ������ر آيم اي پس������ويم قاص������رح گ�����ش�ت ������بي اس������يرين ل������ا دام دم ش�����حرفه�ارب ميرسد��������بيكش ز ي��������ه ل�������چونك�يد�����واني چش�����اي بت�����ا پ�����ر ت�����ك س����لي�وري ������ان برخ������ك پنه������نين لبي�����وز چ

. کلوخ انداختن تشنه از سر ديوار در جوي آب28�واري بلند��������ود دي��������و ب��������ر لب ج�������ب�زار����������قئي زار و ن����������نه اي مستس���������تش�ود����������وار ب����������انعش از آب آن دي���������م�وار او����������اب آب او دي����������د حج���������ش�تي در آب��������داخت او خش��������ان ان�������ناگه�يرين لذيذ�������ار، ش�������اب ي�������ون خط������چ�گ آب، آن ممتحن������������فاي بان�����������از ص�را�������ني هي ت�������گ، يع�������يزد بان������آب م�ده است������را دو فاي������ا، م������نه گفت: آب�����تش�گ آب�����������ماع بان����������دۀ اول س����������فاي�رافيل شد������گ اس������ون بان������گ او چ�����بان�ار������ام به������د اي������گ رع������و بان������ا چ�����ي�ات������ام زک������ر درويش، اي������و ب������ا چ�����ي�ان از يمن������ود، ک������ان ب������ون دم رحم�����چ�ود�����ل ب�����د مرس�����وي احم�����و ب�����ا چ����ي�وب لطيف�����ف خ�����وي يوس�����و ب�����ا چ����ي�الم���������ۀ دار الس���������يم روض���������ا نس��������ي

�نۀ دردمند��������وار تش��������ر دي��������ر س�������ب�رار �������بي بي ق�������تي غري�������قي مس������عاش�ود�������اهي، زار ب�������و م������از پي آب، او چ�ان زار او ��������د فغ��������ك ميش��������ر فل�������ب�اب ��ون خط��ش چ��ه گوش��د ب��گ آب آم�بان�ون نبيذ����گ آبش، چ����رد آن بان����ت ک���مس�ت کن ���ا خش���داز، وز آنج���ت ان���ت خش��گش�را؟������تي م������ه زين زدن خش������ده چ�����فاي�ت ������دارم هيچ دس������نعت ن�����من از اين ص�حاب ���ون س���نگان را چ���ر تش���ود م���او ب��ک�ل شد��������دگي تحوي��������رده را زين زن�������م�ار�������دين نگ�������د از او چن�������اغ مي ياب������ب�ات ����ام نج����وس، پيغ����ر محب����و ب����ا چ���ي�د بي دهن ���������وي محم���������د س��������ميرس�فاعت ميرسد������ي در ش������ه عاص������ان ب�����ک�ف ������وب نحي������ان يعق������ر ج������د ب�����ميزن�ام �������د بي انتق�������ي ميرس�������وي عاص������س

33

Page 34: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�يه از کيميا�����������وي مس س�����������ا س����������ي�ون کالم����������نود مجن����������ا ز ليلي بش���������ي�زين����تي ک����ر خش����ه ه����ر ک����دۀ ديگ���فاي�وار بلند�����������ت دي�����������ز کمي خش����������ک�ود��������ربي مي ش��������وار ق��������تي دي�������پس�زب������ت ل������دن خش������د کن������جده آم�����س�ردن است�����الي گ�����وار، ع�����ه اين دي�����ا ک����ت�ات�����ر آب حي�����رد ب�����وان ک�����جده نت����س�نه تر�����و تش�����ر ک�����وار ه�����ر دي�����ر س����ب�گ آب����ر بان����ود ب����ر ب����ق ت����ه عاش����ر ک���ه�ا عنق���������ر مي ت���������گ آب، پ��������او ز بان�ام پيش�������ه او اي�������را ک�������ك آن������اي خن�ود�������درت ب�������ام کش ق�������در آن اي������ان�بز و تر������اغ س������و ب������واني همچ�����و آن ج�هوت روان������وت و ش������اي ق������مه ه�����چش�قفش بس بلند�������ور و س�������ه اي معم������خان�دان بجا��������وت اب��������م وق��������ور چش�������ن�واني اي پسر�������������نيمت دان ج�����������هين غ�يري در رسد������������ام پ������������پيش از آن کاي�زان و سست�����ردد و ري�����وره گ�����اك ش����خ�هوت منقطع�������������������������آب زور و آب ش�ده������ر آم������ار دم زي������ون پ������روان، چ�����اب�مار�������ت سوس�������و پش�������نج، رو چ������از تش�ان����ت و طپ����ته دل سس����ا گش����ت دو ت���پش�وب سست��������ر ره زادکم مرک��������ر س�������ب�ده������امان ش������ار بي س������ران ک������ه وي�����خان�ل، راه دور������عي باط������ايع، س������ر ض�����عم�رگ���رف، از بيم م���و ب���ر همچ���ر س���وي ب��م�گ و ره دراز���������ه لن���������ه ،الش��������روز بيگ�ده�������د محكم ش�������وي ب�������اي خ������بيخه�خن���وش س���ت خ���خص درش���و آن ش��همچ

�ا ������ه بي������اي ابل������ام، ک������د پيغ�����ميرس�ام ���������تد ويس رامين را پي���������ا فرس��������ي�اء معين ����������وي م����������ر کنم آيم س���������ب�ه کند���ه ک���ر دفع���ه ه���ردد ب���ر گ���ت ت��پس�ود�������لي ميب�������ان وص�������ل او، درم������فص�ترب ���جدغ و اق �����ه، و اس����ربي ک����وجب ق���م�ت ������رود آوردن اس������ر ف������انع اين س�����م�ات �������اکي نج�������ابي زين تن خ�������ا ني������ت�در�����ت و م�����د خش�����ر مي کن�����ر ب����زودت�اب ������د از حج������ر کن������وخ زفت ت����او کلق ��������گ بل������ز بان������ه، ج������نود بيگان�����نش�ويش ������������زارد وام خ�����������مغتنم دارد، گ�ود���������وت ب���������حت و زور دل و ق��������ص�ار و بر���������������اند بي دريغي ب��������������ميرس�دان ���������ردد زمين تن ب���������بز مي گ��������س�ط و بند��������ان و بي تخلي��������دل ارک�������معت�فا ����ر ص����ن، پ����ه روش����ر محكم، خان���قص�در �����ت و م�����رود آور، بكن خش�����ر ف����سد �������ل منغ مس�����ه حب�����دد ب�����ردنت بن����گ�ت ����وش نرس����ات خ����وره نب����ز از ش���هرگ�امنتفع ��������ران ن��������ويش و ديگ�������او ز خ�ده �������اري ش�������ده، ت�������م را، نم آم������چش�ار������دانها ز ک������ق و طعم و دن������ه نط�����رفت�مان ���ون ريس���ا چ���ت و پ���عيف و دس��تن ض�ت �������ك، تن نادرس�������وي و دل تن������غم ق�ده �����ان ش�����اي انب�����و ن�����ان همچ����دل ز افغ�بور �����ان ناص�����يه، ج�����ل، دل س����نفس کاه�رگ ���و ب���رزان همچ���رز ل���ا ل���ه اعض��جمل�از�����ه ز س�����ل رفت�����ران، عم�����ه وي����کارگ�ده �������دن آن، کم ش�������ر کن�������وت ب������ق�ار بن����������اند او خ����������ان ره نش���������در مي

. فرمودن والي آن مرد را که آن خار بن را که نشانده اي بر سر راه بر کن29�دند���������ر ش���������ذريانش مالمت گ��������ره گ�دي������زون ش������ار بن اف������ر دمي آن خ�����ه�ار�����دي ز خ�����ق بدري�����اي خل�����ه ه����جام�ديث����د زين ح����بر ش����اکم را خ����ه ح���چونك�دو گفت: اين بكن���اکم ب���د ح���ه ج���ون ب��چ�ده داد��������ردا وع��������ردا و ف��������دتي ف�������م�ده کژ���������اکمش: اي وع��������گفت روزي ح�ا عم بيننا������������������ام ي�����������������گفت: االي�دان����ردا، اين ب����ه ف����ويي ک����ه مي گ����و ک���ت�ود������ر مي ش������وان ت������د، ج�����آن درخت ب�تن����������وت و برخاس����������ار بن در ق���������خ�بز و تر������ر دم س������ر روز و ه������ار بن ه�����خ�يرتر��������و پ��������ود، ت��������تر مي ش�������او جوان�دت������وي ب������ر يكي خ������ار بن دان ه�����خ�دي�������ادم ش�������د ن�������ل ب�������ا از فع������باره�دي�����ته ش�����ود خس�����وي خ�����ا از خ����باره

�دش: بكن اين را، نكند�������������������بس بگفتن�دي ����ون ش����ر خ����ق از زخم آن پ����اي خل���پ�تي زار زار���������ان بخس���������اي درويش��������پ�بيث ������ل آن خ������اهي ز فع������افت آگ�����ي�ر کنم روزيش من �������������������گفت: آري، ب�اد��������ار او محكم نه��������د درخت خ�������ش�ا واپس مغژ�������������ار م������������پيش آ، در ک�ل ديننا��������������ل ال تماط�������������گفت: عج�ان ����د زم����ه مي آي����ر روزي ک����ه ه����ه ب���ک�ود������طر مي ش������ير و مض������ده پ�����وين کنن�تن ��������تي و در کاس��������ار کن در سس�������خ�كتر��������ر روز، زار و خش��������ار کن ه�������خ�بر�������ود م�������ار خ�������اش و روزگ������زود ب�ر زدت �������ار آخ�������اي خ�������ا در پ������باره�دي ��������دامت آم��������ر راه ن��������ر س�������ب�دي ������خت بي حس آم������داري، س�����حس ن

34

Page 35: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ان�����ر کس�����تن ديگ�����ته گش�����ر ز خس����گ�ه اي�������ود ن�������اري ز زخم خ�������افلي، ب�����غ�زن�������ه ب�������ردار و مردان�������بر ب�������ا ت������ي�اروق مهين������ديق و ف������ون ص������ه چ�����ورن�ار را������ل کن اين خ������ه گلبن وص������ا ب�����ي�و را������ار ت������د ن������ور او کش������ه ن������ا ک�����ت�ومن است���������ال دوزخي او م���������و مث��������ت�ود از گفت جحيم�������������طفي فرم������������مص�اه زود��������ذر ز من اي ش��������دش بگ�������گوي�ومن است��������ور م��������ار، ن�������پس هالك ن�دل������د روز ع������ور باش������د ن������ار، ض�����ن�ار�����ر ن�����ع ش�����و دف�����واهي ت�����ر همي خ����گ�ومن است����������مۀ آن آب رحمت م���������چش�و از او��������ت نفس ت��������زان اس�������پس گري�ود����������زان مي ش���������زآب، آتش، زآن گري�ه از آتش است�������و هم�������ر ت������حس و فك�رآتش چكد����������و ب����������ور او چ���������آب ن�رگ و درد��ويش، م��و گ��ك ت�چون کند چك چ�و را���������تان ت���������وزد او گلس���������ا نس��������ت�تان������زاران گلس������رر از وي ه������ك ش�����ي�اري بردهد������ه ک������يزي ک������د از آن چ�����بع�يرويم از راه راست����������ا م����������از پهن���������ب�ور�������وديم اي خس�������ر ب�������در آن تقري������ان�اه������ران، در راه چ������د گ������و باش������ار ت�����ب�تت کشد����ه در شس����د ک����ت آم����ال شص���س�يد������ا رس������ود در دري������ل ب������ه عاق�����آنك�ت گذشت���ت و آن فرص���ه گش���ه بيگ��چونك�ان بسي�������وي بري�������ه ش�������ه در تاب������ورن�ار�������اهي و آن جويب�������ه م�������ال آن س������ح�بر ثم انتصب�����������������ه ثم اعت����������������فانتب�ت ني�����ت، وقت کش�����ه گش�����ال بي گ����س�اد���������������رم در بيخ درخت تن فت��������������ک�اه شد�������������������هين و هين، اي راه رو، بي گ�ت زود�������ه زورت هس������اين دو روزك را ک�ار�����تت، بك�����ه ماندس�����در تخمي ک����اين ق�از�����تت، بب�����ه ماندس�����ري ک�����در عم����اين ق�ا گهر�������راغ ب�������ت اين چ�������ا نمردس������ت�ا گذشت������ه فرداه������ردا، ک������و ف�����هين مگ

�ان ���ت آن رس���و هس���ت ت���ق زش���ه ز خل��ک�ه اي �����ويش و هم بيگان�����ذاب خ�����و ع����ت�بر بكن �������������و علي وار اين در خي������������ت�زين ��������ران را برگ��������ق ديگ�������هين طري�ار را������ور ي������ار، ن������ا ن������ل کن ب�����وص�و را�������ار ت�������د خ�������ل او گلبن کن������وص�ت �����ومن ممكن اس�����ه م�����تن آتش ب����کش�ردد ز بيم ����ر گ����ه گ����ومن الب����ه م����او ب���ک�ود�����ارم را رب�����وز ن�����ورت س�����ه ن����هين ک�ت ���د ال يمكن اس���ع ض���د، دف���ه بي ض��زانك�ل ����د، اين ز فض����ه ش����ر انگيخت����ان ز قه���ک�ار������������ر دل آتش گم�����������آب رحمت ب�ت �����ن اس�����اك محس�����وان روح پ����آب حي�ي، او زآب جو��������و از آتش��������ه ت�������زانك�ود��������ران مي ش��������ش از آب وي�������کاتش�ت ���وش اس���ور خ���ر او ن���يخ و فك��حس ش�د، برجهد������ك از آتش برآي������ك چ�����چ�رد������و س������ود اين دوزخ نفس ت������ا ش�����ت�و را�����ان ت�����دل و احس�����د، ع�����ت نكن����پش�ان ������ه نش������د ن������ام مان������ه ن�����از يكي ن�نبردهد����������رين و سيس����������ه و نس���������الل�ت؟ ���ا کجاس���ه، راه م���رد اي خواج���از گ��ب�نزل دور دور���ت و م���گ اس���رت لن���ه خ��ک�اهراه �����در ش�����ت، ان�����رو، رو راس����کج م�د ������ابي رش������ا ي������ير ت������ا گ�����راه دري�د ���������د خالص از دام و از آتش رهي��������ش�ت ����ا ز دش����وي دري����رد و، رو س����رده گ���م�ي؟ ���ود کس���ر خ���د ب���ز کن���نين هرگ��اينچ�ار������راي اعتب������ا ب������د اينج������ه ش�����گفت�ب ���������د تص���������تعن باهلل ثم اجه��������واس�ت ني ������ل زش������يه رويي و فع������ز س�����ج�اد�����ر آتش نه�����د و ب�����ر کن�����دش ب����باي�اه شد��������وي چ��������ر س��������اب عم�������آفت�ود����������اني بكن، از راه ج����������ر افش���������پ�ار ����رگ و ب����را ب����ني آن����ر بي����ا در آخ���ت�ر دراز��������د زين دو دم، عم��������ا بروي�������ت�از و روغن زودتر����������ه اش س���������هين فتيل�ام کشت�������ذرد اي�������ه کلي نگ�������ا ب������ت

. در بيان معني في التاخير آفات30�د قويست������ه تن، بن������نو، ک������د من بش�����پن�ر گشا�������ر زر ب�������ف پ�������د و ک������لب ببن�ذتها سخاست���������هوتها و ل���������رك ش��������ت�رو بهشت�������ت از س�������خا، شاخيس������اين س�وا�����رك ه�����ت اين ت�����وثقي اس�����روۀ ال����ع�وب کيش�����خا، اي خ�����اخ س�����رد ش�����ا ب����ت�اه����و چ����الم چ����و، اين ع����ني ت����ف حس���يوس�ن درزن دو دست��������د رس��������فا آم�������يوس�ن آويختند��������������د هلل، کين رس�������������حم

�ت ����ل نويس����رت مي����يرون کن، گ����ه ب���کهن�خا��������ذار و پيش آور س��������ل تن بگ�������بخ�ت ���د، برنخاس���رو ش���هوت ف���ه در ش���ر ک��ه�ت ���اخي بهش���نين ش���ف چ���ز ک��واي او، ک�ما�����ر س�����ان را ب�����اخ، ج�����د اين ش����برکش�ويش ���ل خ���ا اص���ان ت���اال، کش���و را ب���ر ت��م�ه ����ر ال����ر ام����ت، ب����بر اس���ن ص ����وين رس�ت ����ه شدس����و، بيگ����ل مش����ن غاف���از رس�ل و رحمت را بهم آميختند����������������������فض

35

Page 36: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�اه�����يرون رو ز چ�����ت وب�����ن زن دس����در رس�ان جديد���������الم ج���������ني ع���������ا ببي��������ت�ده����تان ش����ون هس����ت، چ����ان نيس���اين جه�ازي مي کند�����ت و ب�����اد اس�����ر ب�����اك ب����خ�اد�����ت ب�����تي در دس�����ون آل�����اك همچ����خ�د نظر�����اك افت�����ه خ�����اکي را ب�����م خ����چش�ت و پوست��ار اس��ت، بي ک��ار اس��ر ک��ه ب�اينك�ار����ت ي����او هس����ب را، ک����د اس����ب دان���اس�وار���ق، س���ور ح���ت و ن���ب اس���م حس اس��چش�وي بد�����������ب را از خ����������پس ادب کن اس�ود����بر ب����ه ره����م ش����ب از چش����م اس���چش�را�����ز چ�����اه و ج�����ز گي�����بان ج�����م اس����چش�ود�����ور حس راکب ش�����ر ن�����ق ب�����ور ح����ن�م راه؟�����د رس�����ه دان�����ب بي راکب، چ����اس�ورش راکب است����ه ن����ي رو ک����وي حس���س�ود�����زيين ب�����ق ت�����ور ح������ور حس را ن����ن�ري������وي ث������د س������ي مي کش������ور حس�����ن�المي است�����تر ع�����ات دون�����ه محسوس����ز انك�رو�������ت آن راکب ب�������دا نيس�������ك پي������لي�ران����ت و گ����ظ اس����او غلي����ي ک����ور حس���ن�ني ز چشم�������ور حس نمي بي�������ه ن������چونك�ا اين غليظي مختفي ست����������ور حس ب���������ن�اد غيب���ت ب���ه دس���ون خس ب���ان چ��اين جه�اهيش بر�����برد، گ�����رش مي�����ه بح�����ه ب����گ�زار������ط گ������ان و قلم بين خ������ت پنه�����دس�اهيش پست������د گ������دش مي کن������ه بلن�����گ�ار�������اهي يس�������رد گ�������ه يمينش مي ب������گ�ان��������دا کم��������ران بين و ناپي��������ير پ�������ت�هي ست����ير ش����ه اين ت����كن ک����ير را مش���ت�ا رميت إذغ رميت گفت حق���������������������������م�ير را����كن ت����و مش����كن، ت����ود بش����م خ���خش�اه بر�������ير و پيش ش�������ر ت�������ه ده ب������بوس�ون�����ت و زب�����اجز و پس�����دا، ع�����ه پي����آنچ�ت؟�����نين دامي کراس�����كاريم، اين چ�����ا ش����م�و؟����������اط ک���������مي درد، مي دوزد، اين خي�ديق را��������د ص��������افر کن��������اعتي ک�������س�دام������د م������ر باش������ه مخلص در خط�����زانك�د است�����زن بيح�����ت و ره�����ه در راهس����زانك�ت، او مخلص است������الص نگش������ۀ خ�����آين�از رست�ص ب ����ت، مخل�ص گش ����ه مخل�چونك�ر آهن نشد�����������������ه دگ����������������هيچ آيين�وره نشد����������ر غ����������وري دگ���������هيچ انگ�ير دور شو����������رد و از تغ����������ه گ���������پخت�دي���ان ش���ه بره���تي هم���ود رس���ون ز خ��چ�ود����دين نم����الح ال����واهي ص����ان خ���ور عي�يماي او���������م و از س���������ر را از چش��������فق�و حق������ت، بي آلت چ������ال اس������يخ فع�����ش�رم رام�����وم ن�����و م�����ت او چ�����ه دس����دل ب�اکي انگشتريست���������ومش ح���������ر م��������مه�ر است���������ۀ آن زرگ���������اکي انديش��������ح�ت؟����گ کيس����ا، بان����وه دله����دا در ک���اين ص�تاد���ت، اوس���ت، او حكيم اس����ا هس���ر کج��ه

�اه ���������اه پادش���������ني بارگ���������ا ببي��������ت�كارا، ناپديد���������������المي بس آش�������������ع�ده �����ان ش�����ت، بس پنه�����ان هس����و آن جه�ازي مي کند���������رده س���������ائي، پ��������کژنم�ژاد�������الي ن�������الي و ع�������اد را دان ع������ب�وعي دگر�������ود ن�������مي ب�������ادبين، چش������ب�ت ���ل اوس���ز و اص���ت، مغ���ان اس���ه پنه��وانك�وار�������وال س�������د اح�������واري دان������هم س�ار����د بك����ود ناي����ب خ����وار اين اس���بي س�ب رد�������د اس�������اه باش�������ه پيش ش������ور ن�ود�����طر ب�����ه مض�����م ش�����م او بي چش����چش�را؟�����د ني، چ�����واني، بگوي�����ا خ�����ر کج����ه�ود�����ق راغب ش�����وي ح�����ان س����آنگهي ج�اه راه �������د ش�������ا بدان�������د ت�������اه باي������ش�ت �����احب اس�����و ص�����ور نيك����حس را آن ن�ود��������ور اين ب������� �ور علي ن��������ني ن�������مع�وي علي ���������رد س���������ور حقش مي ب��������ن�ت ��بنمي اس��ون ش��ا و حس چ��ق دري��ور ح�ن�ار نكو������ه گفت������ار و ب������ه آث������ز ب�����ج�ان �����ده گ�����واد دي�����ان در س�����ت پنه����هس�م؟ ����يي ز چش����ور آن دن����ني ن����ون ببي���چ�ت؟ ��في س��ان ص��يايي ک��ود ض��ون خفي نب�چ�رفت از داد غيب �������ه گ�������اجزي پيش������ع�ر �����اهيش ت�����د، گ�����كش ميكن�����اه خش����گ�وار�������دا س�������والن و ناپي�������ب در ج������اس�ت ����اهي شكس����د، گ����تش ميكن����ه درس���گ�ار�����اهيش خ�����د، گ�����تانش کن�����ه گلس����گ�ان ������ان ج������ان ج������دا و پنه������ا پي�����جانه�ت �����ت آگهي س�����ابي، ز شص�����ير پرت����ت�بق ������ا دارد س������ر کاره������ق ب������ار ح�����ک�ير را�����د ش�����ون نماي�����مت خ�����م خش����چش�و تر������ون ت������وده از خ������ون آل������ير خ�����ت�رون �����د و ح�����ان تن�����دا، چن�����ه ناپي����و آنچ�ت؟ ����اني کجاس����انيم، چوگ����وي چوگ���گ�و؟�����اط ک�����وزد، اين نف�����د مي س����مي دم�ديق را��������د زن��������د کن��������اعتي زاه�������س�ام �����ردد او تم�����الص نگ�����ود خ�����ا ز خ����ت�ت �����زد اس�����ان اي�����او در ام�����د ک����آن ره�ت ����ت، او مقنص اس����ه اس����رغ را نگرفت���م�ت ��������رد دس��������ام امن رفت و، ب�������در مق�رمن نشد����������دم خ����������اني گن���������هيچ ن�وره نشد�������ا ک�������ه ب�������وۀ پخت������هيچ مي�ور شو�������ق ن�������ان محق�������و بره������رو چ�دي ����لطان ش����ده ام، س����تي: بن����ه گف���چونك�ود������ا و گش������رد بين������ا را ک������ده ه�����دي�ور هو�����ه دارد ن�����مي ک�����ر چش�����د ه����دي�بق �������تي س�������دان داده بي گف�������ا مري������ب�ام ����اه ن����ازد، گ����گ س����ه نن����ر او گ���مه�ت؟ ������اکي کيس������از آن نقش نگين، ح�����ب�ت ����ر اس����در ديگ����ه، ان����ر حلق����لۀ ه���سلس�ت ��ه تهيس��ه، گ��گ، اين ک��ت از بان��ر اس��ه پ�گ�اد�����الي مب�����وه دل، خ�����گ او، زين ک����بان

36

Page 37: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ا مي کند��������اوا مثن��������ه، ک��������ت ک�������هس�ال��������وه از آن آواز و ق��������د ک�������مي زهان�ود����يرون مي ش����ف ب����وه، آن لط����ون ز ک���چ�ود�������ل ب�������ايون، نع�������اه هم������ز آن شهنش�وه�����زاي ک����رد، اج ������ذيرفت و خ�����ان پ����ج�ود���ان مي ش���مه جوش���ك چش���ان ي���ه ز ج��ن�تاقي در او�������گ مش�������داي بان�������ه ص������ن�ه و ز کلند���������ا ز تيش���������و حميت؟ ت��������ک�د مهي������زاي او تاب������ر اج������ه ب������و ک�����ب�ر کند�������ا را ب�������امت کوهه�������ون قي������چ�ت؟������امت کي کم اس�����امت ز آن قي����اين قي�رهم، از زخم ايمن است���د اين م���ه دي���ر ک��ه�د حريف���وبش ش���ه خ���تي ک���ك زش��اي خن�ود����ان ش����ف ج����ون حري����رده چ����ان م���ن�ار شد���������ف ن���������يره حري���������يزم ت��������ه�اد��������رده فت��������ر م��������ار ار خ�������در نمكس�گ خم هو���������ت رن���������بغۀ اهلل هس��������ص�وئيش قم�������د و گ�������ون در آن خم افت������چ�ق گفتن است������ا الح������ود ان�����آن منم خم، خ�گ آتش است�������و رن�������گ آهن مح������رن�ان���ون زر ک���ت همچ���رخي گش���ه س���ون ب��چ�ع آتش محتشم��������گ و طب��������د ز رن�������ش�ت و ظن����ك اس����را ش����ر ت����م من، گ���آتش�تبه�����د مش�����ر ش�����و گ�����ر ت�����م من، ب����آتش�دا�������يرد از خ�������ور گ�������ون ن������آدمي چ�ون ملك�����او چ�����ي ک�����جود کس�����يز مس����ن�ه؟ لب ببند��������������ه؟ آهن چ�������������آتش چ�و از آن�������ه، کم گ�������ا من�������اي در دري������پ�اب بحر���دارد ت���ون من ن���د چ���ه ص���ر چ��گ�اد������ر ب������داي بح������ل من ف������ان و عق�����ج�يرود رانم در او��������ايم م��������ه پ��������ا ک�������ت�تر است������ايب خوش������ر، ز غ�����بي ادب حاض�رد�����وض گ�����رد ح�����ه گ�����وده، ب����اي تن آل�اد����ور اوفت����وض مهج����او از ح����اك، ک���پ�ود�������ان ب�������وض بي پاي�������اکي اين ح������پ�ت، ليكن در کمين�����ي اس�����ه دل حوض����زانك�دد������د م������و، خواه������دود ت������اکي مح�����پ

�ا مي کند�����د ت�����آواز ص�����ه، ک�����ت ک����هس�مۀ آب زالل ���������زاران چش���������د ه��������ص�ود�����ون مي ش�����ا خ�����مه ه�����اي چش����آبه�ود�����ل ب�����ينا، لع�����ور س�����ر ط�����ه سراس����ک�روه ������ر اي گ������نگيم، آخ������ا کم از س�����م�ود�����ان مي ش�����بز پوش�����دن از س�����ه ب����ن�اقي در او�������ۀ س�������فاي جرع�������ه ص������ن�ر کنند���������ه را بكلي ب���������نين ک��������اين چ�د رهي �����ه ياب�����اب م�����ه در وي ت�����و ک����ب�د؟������رم کي مي کن������امت، اين ک�����پس قي�ت ���رهم اس���ون م���امت زخم و اين چ��آن قي�ت ��ن اس��د، او محس��ن دي��اين حس��دي، ک��ر ب�ه�ف ����د خري����ه جفتش ش����ل رويي ک���و اي گ�ود������ان و عين آن ش������ردد ن������ده گ�����زن�وار شد���������ه ان���������يرگي رفت و هم��������ت�اد������و نه������ردگي يكس������ري و م�����آن خ�در او�����ردد ان�����گ گ�����ك رن�����ها ي����پيس�د منم خم، ال تلم ������������رب گوي�����������از ط�ت �����������گ آتش دارد، اال آهن اس����������رن�ت �����امش وش اس�����د و خ�����ي ميالف����ز آتش�ان ������ت الفش بي زب������ار اس������ا الن�����پس ان�م ���������م، من آتش���������د او من آتش��������گوي�زن ������ر من ب������ت را ب������ون کن دس�����آزم�ه �����ك دم بن�����ر روي من، ي�����ود ب����روي خ�ك ز اجتبا���������جود مالي���������ت مس��������هس�ك ����ان و ش����انش از طغي����د ج����ته باش���رس�به را بخند���������������بيه و مش��������������ريش تش�زان �������ا خمش کن، لب گ�������ر لب دري������ب�اب بحر��������كيبم از غرق��������ك مي نش�������لي�ر داد�����ان اين بح�����ل و ج�����اي عق����خونبه�انم در او�����و بط�����ا، چ�����د پ�����ون نمان����چ�ت؟ ��ر در اس��ود، ني ب��ژ ب��ه ک��ر چ��ه گ�حلق�رد؟����وض م����رون ح����ردد ب����اك کي گ���پ�اد��������ويش هم دور اوفت��������ر خ�������او ز طه�ود��������يزان ب��������ام کم م��������اکي اجس�������پ�ان دارد اين ���������ا راه پنه���������وي دري��������س�دد�����ردد ع�����رج کم گ�����در خ�����ه ان����ور ن

. تمثيل در بيان خواندن آب، آلودگان رابپاکي31�تاب�����������وده را: در من ش����������آب گفت آل�رم بي من کي رود؟����������������گفت آب: اين ش�ود�����ان ش�����او پنه�����وده، ک�����ر آل����ز آب، ه�اك شد��������وض تن گلن��������ۀ ح�������دل ز پاي�رد اي پسر������وض دل گ������ۀ ح������رد پاي�����گ�ان������ر هم زن������ر دل ب������ر بح������ر تن ب�����بح�و کژ����ي ت����ت، ور باش����ي راس����و باش����ر ت���گ�ان�����د بج�����ر باش�����ر خط�����اهان گ����پيش ش�ود�����كر ب�����ر از ش�����يرين ت�����ون ش����اه چ����ش

�رم از آب �������ه دارم ش�������وده: ک������گفت آل�ود؟�������ل کي ش�������وده زاي������بي من اين آل�ود���������ان ب���������ع اإليم���������اء يمن��������الحي�اك شد��������ا پ��������وض دله�������تن ز آب ح�ذر�����وض تن، ميكن ح�����ۀ ح�����ان ز پاي����ه�ان ���������زخ ال يبغي �رغ ����������ان ب���������در ميانش�دو، واپس مغژ���������ژ ب���������تر مي غ��������پيش�ان ��������الي همت��������كيبند ع��������ك نش�������لي�ود�����تر ب�����يريني رود خوش�����ه ش�����ان ب����ج

37

Page 38: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�را�������ر ت�������المت م�������و، س������اي مالمت گ�وش است��ا آتش خ��ت و، ب��وره س��ان من ک�ج�ق را سوزيدنيست�������وره عش�������و ک������همچ�رگ شد�����ون ب�����را چ�����رگي ت�����رگ بي ب����ب�رفت�����زودن گ�����اديت اف�����ون ز غم، ش����چ�ران، آن امن توست������وف ديگ������ه خ�����آنچ�بيب�������دم من اي ط�������ه ش�������از ديوان������ب�ون������و ذو فن������لۀ ت������اي سلس������ه ه�����حلق�ر است�������وني ديگ�������ه، فن�������ر حلق������داد ه�د مثل�����ون، اين ش�����د فن�����ون باش����پس جن�ت بند���������وانگي بگسس���������ان دي��������آنچن

�را �����و م�����ا کن ت�����و، ره�����المت ج����اي س�ت ����ۀ آتش اس����ه خان����وره را اين بس، ک���ک�ت ����د، کودنيس����ور باش����ه او زين ک����ر ک���ه�رگ شد�������افتي و، م�������اقي ي�������ان ب������ج�رفت ����ن گ����ل و سوس����انت گ����ۀ ج���روض�ت ���ه سس���رغ خان���ر و، م���وي از بح���ط ق��ب�بيب ������دم من اي ح������ودائي ش������از س�����ب�ون �����ر جن�����د ديگ�����ه ده�����ر يكي حلق����ه�ت ����ر اس����وني ديگ����ر دم جن����را ه���پس م�ل �������ير اج�������ير اين م�������ه در زنج������خاص�دم دهند�������ان پن�������ه ديوانگ�������ه هم������ک

. مدن دوستان بهآ بيمارستان جهت پرسش ذو النون مصري32�اد������ري را فت������ون مص������نين ذو الن�����اين چ�وق فلك����ا ف����ه ت����د ک����دان ش����ور چن���ش�اك���وره خ���ود، اي ش���ور خ���و ش���ه ت��هين من�ود��������ون او نب��������اب جن��������ق را ت�������خل�اد��������وام آتش فت��������ه در ريش ع�������چونك�ام������يدن اين لج������ان واکش������ت امك�����نيس�ان����وف ج����ه خ����اهان ز عام����ده اين ش���دي�ود�����دان ب�����ف رن�����در ک�����ه حكم ان����چونك�اه عظيم��������يرود ش��������واره م��������ك س�������ي�ره اي������ان در قط������ائي نه������ه؟ دري�����در چ�ود����������ويش را ذره نم����������ابي خ���������آفت�و شد��������������ۀ ذرات در وي مح�������������جمل�ود�������داري ب�������ت غ�������ون قلم در دس������چ�ار و کيا������ت اين ک�����فيهان راس������ون س����چ�وم راه گم�����������ه، ق�����������ا را گفت����������انبي�ان انگيخته����������ا بين، ام����������ل ترس���������جه�ود����لوب جه����ت مص����ول اوس����ه ق����ون ب���چ�ود����ون ب����ان خ����اه ز ايش�����ون دل آن ش���چ�ر را خطر��������������الص را و زرگ�������������زر خ�تان مخفيند��������ك زش��������فان از رش�������يوس�وان در چهند��������ر اخ��������فان از مك�������يوس�ه رفت؟����ري چ����ف مص����ر يوس����د ب���از حس�وب حليم��������رگ يعق��������رم زين گ�������الج�ود نگشت���ف خ���رد يوس���اهر، گ���رگ ظ��گ�ذر لبق�������رگ، و ز ع�������رد اين گ������رحم ک�ر نيست�����رگ را اين مك�����زاران گ�����د ه����ص�دان روز گزند���������ر حاس���������ه حش��������زانك�وار�����ردار خ�����رص خس م�����ر ح�����ر پ����حش�ان���������دام نه���������د، ان���������ان را گن��������زاني�يد�����ا ميرس�����ه دله�����ان ب�����د مخفي ک����گن�ود آدمي�����������د وج�����������ه اي آم����������بيش�د يكي��������ر باش��������اطن اگ��������اهر و ب�������ظ�وك����رگ و خ����زاران گ����ا ه����ود م���در وج�البتر است�����و غ�����ت، ک�����و راس����حكم آن خ�الب است����ودت غ����ر وج����ان ب����يرتي ک���س�د در بشر���������رگي در آي���������اعتي گ��������س�ينه ها��������ا در س��������ينه ه��������يرود از س�������م

�زاد�����و ب�����وني ن�����ور و جن�����در او ش����کان�ك ��������ا را نم��������يد از وي جگره�������ميرس�اك �������دان پ�������ور خداون�������وي ش������پهل�ود��������������ان مي رب�������������آتش او ريشهاش�راد������دان الم������ه زن������دش ب������د کردن�����بن�ام ����د ع����گ مي آين����ه زين ره تن����ر چ���گ�ان ����اهان بي نش����د و، ش����ره کورن����اين گ���ک�ود�������دان ب�������ون در زن�������رم ذو الن������الج�تيم ��������نين در ي��������ف طفالن، چ�������در ک�در ذره اي ���������������ابي مخفي ان��������������آفت�ود���ر گش���ود را ب���دك روي خ���دك ان��و ان�حو شد����ت و ص����ت گش����الم از وي مس���ع�ود��������ر داري ب��������ور ب��������رم منص�������الج�اء�����������ون األنبي�����������د يقتل����������الزم آم�ا بكم ����������������ا تطيرن �فه، إن����������������از س�ه �����ت آويخت�����ه گش�����دي ک����ز آن خداون�ود؟������د نم������ر کي تان������ر او را ام�����پس م�ود؟��������ون ب��������مت و rنغ ت فيهم چ�������عص�تر����������اين بيش����������د از قالب خ���������باش�ان در آتش مي زيند�������دو، خوب�������ز ع������ک�ان مي دهند���ه گرگ���ف ب���د، يوس���ز حس��ک�ت زفت �����در کمين گرگيس�����د ان����اين حس�وف و بيم ���ه خ���ف هميش���ر يوس���ت ب��داش�ت ����ان گذش����ل از گرگ����د در فع���اين حس�تبق ��������ا نس�������ا ذهبن �ه إن��������ده ک�������آم�ت ���رگ، بايس���ود اين گ���وا ش���اقبت رس��ع�ان کنند�����ورت گرگ�����ر ص�����ان ب����بي گم�مار������ود، روز ش������وکي ب������ورت خ�����ص�ان �����د ده�����ود، گن�����واران را ب�����ر خ����خم�وس و پديد�����ر محس�����در حش�����ت ان����گش�ود، ار آدمي �����و زين وج�����ذر ش�����ر ح����ب�كي �������ات او ش�������ت کس را در نج������نيس�وك �����وب و خش����الح و خ�����الح و ناص����ص�ت ���د، آن زر اس���ه زر بيش از مس آم��چونك�ت ����رت واجب اس����وير حش����ر آن تص���هم ب�ون قمر�������ف رخي، همچ�������اعتي يوس������س�ه ها���������الح و کين���������ان، ص��������از ره پنه

38

Page 39: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�او و خر��������ود از آدمي در گ��������ه خ�������بلك�وار و رام������ود ره������ك ميش�����كس

�ب س�����اس�وس������رص و ه�����گ ز آدمي ح����رفت در س�ود������وئي زان رق������حاب خ������گ اص�����در سر کند ������وعي س�����ينه ن�����ان در س�����ر زم����ه�ه است���ير آگ���ر ش���ه ه���ه، ک��زآن عجب بيش�ان������������ان ج�����������دزدئي کن، از در و مرج�اري آن در لطيف�����������ه دزدي، ب����������چونك�اد����دان رفت ش����وي زن����ون س����ه ذوالن���چونك�اده رو�������رف بنه�������ر ط�������تان از ه������دوس

�نر�����������ائي و علم و ه�����������يرود دان����������م�الم ����ر هم س����د ب����ازي، ميكن����رس ب���خ�رس ���ا ح���كاري، ي���ا ش���د، ي���بان ش���ا ش��ي�ود�����ته ب�����اي رحمن گش�����ا جوي����رفت، ت�ه دام و دد����ك، گ����ه مل����و و گ����اه دي���گ�ت ����ان ره اس����ا، پنه����ينه ه����ه دام س����ا ب���ت�ان ����������گ، از درون عارف���������اي کم از س�ريف ���اري ش���وي ب���ل مي ش���ه حام��چونك�اد ����ر، ز افتق����ر س����ت ب����ا، دس����ر پ����د ب���بن�زد او�����دان ن�����وي زن�����ش س�����ر پرس����به

. فهم کردن مريدان که ذو النون ديوانه نيست و به قصد چنين کرده33�دند�������ون ش�������ۀ ذو الن�������تان در قص������دوس�تي است���ا حكم���د، ي���د کن���ر قاص���اين مگ��ک�اي او��������ون دري��������ل چ�������دور دور از عق�اه او�����������ال ج�����������اش هلل از کم����������ح�ه شد��������در خان��������ه ان��������ر عام�������او ز ش�د تن پرست����������ل کن����������ار عق���������او ز ع�او������از گ������تي وز س������دم اي ف������ه ببن�����ک�ات���������ابم من حي���������ا ز زخم لخت، ي��������ت�وم������وش ش������اوي خ������ا ز زخم لخت گ�����ت�او�������ته، ز زخم دم گ�������د کش�������ده ش������زن�رار را������ت و بگفت اس������ر جس������ته ب�����کش�ته اند����اعت کش����اين جم����ن: ک���گفت روش�ران����م گ����ردد اين جس����ته گ����ه کش���چونك�ار را��������ت و ن��������د بهش��������ان او بين�������ج�و را������������ان دي������������د خوني�����������وا نماي�رط طريق������ت از ش������تن هس������او کش�����گ�ر بكش��������ويش را زوت��������او نفس خ�������گ�ان مجو���������ع و پاي���������خن را مقط��������اين س

�دان و در آن رائي زدند�����������وي زن����������س�ت ����������ه اي و آيتيس���������او در اين دين قبل�اي او������فه فرم������د س������ون باش������ا جن�����ت�اه او��������د م��������اري بپوش��������ابر بيم�������ک�ه شد����������اقالن ديوان���������گ ع���������او ز نن�ت ������ه شدس������ت و ديوان������دا رفتس�����قاص�او�����زن، وين را مك�����تم ب�����ر و پش�����ر س����ب�ات ����ي، اي ثق����او موس����ل از گ����ون قتي���چ�وم ����ي، گش ش����او موس����تۀ گ����و کش���همچ�او������د زر س������ا ش������و مس از کيمي�����همچ�وار را������ون خ������رۀ خ������ود آن زم�����وا نم�ته اند��������ان کش��������وب ايش�������تخم اين آش�رار دان �������تي اس�������ردد هس�������ده گ������زن�رار را���������ۀ اس���������د جمل���������از دان��������ب�و را����������ه و ري����������د دام خدع���������وا نماي�ق ������ان مفي������ود از زخم دمش ج������ا ش�����ت�ده و بهش ��������ود روح خفي زن��������ا ش�������ت�ازگو������دان ب������ا مري������ون ب������ال ذوالن����ح

. رجوع کردن به حكايت ذو النون با مريدان34�ك او������ر نزدي������يدند آن نف������ون رس�����چ�تان��������ا از دوس��������د: م��������ا ادب گفتن�������ب�ون�������ل ذو فن�������اي عق�������وني اي دري������چ�اب؟�����������د در آفت����������دود گلخن، کي رس�خن������ان کن اين س������ا، بي������ير از م�����وامگ�رد��������ايد دور ک��������ان را نش��������ر محب�������م�ا محب��������ه ب������� �ان ن��������در مي�������راز را ان�ها�����������ان آور ش�����������در مي����������راز را ان�ته ايم��������ادق و دل خس��������ا محب و ص�������م�ان مكن���������������تان پنه��������������راز را از دوس�نيد���ان ش���خن ز ايش���ون اين س���ه ذوالن��چونك�زاف��������نام از گ��������د و دش�������فحش آغازي�وب����رد و چ����ران ک����نگ پ����د و س����ر جهي���ب�د سر����������د و جنباني����������ه خندي����������قهقه�تان؟�������ان دوس�������و نش�������تان بين، ک������دوس�ت؟����ت، دوس����يرد ز رنج دوس����ران گ���کي ک�ر خوشي������د س������تي ش������ان دوس�����ني نش

�وا�������د اتق�������ر زد، هي کياني�������گ ب������بان�ان ����ه ج����ا ب����ديم اينج����ش آم����ر پرس���به�ون؟ ���ر عقلت، جن���ت ب���ان اس���ه بهت��اين چ�راب �����ته از غ�����ا شكس�����ود عنق�����ون ش����چ�ا اين مكن ��������ا م��������انيم، ب��������ا محب�������م�رد����رور ک����ل مغ����وش و دغ����ه رو پ����ا ب���ي�تجب ��������ر علم و عقلي، اس��������ه بح�������ايك�اني، مها���������������ر پنه��������������رو مكن در اب�ته ايم ������و در بس������ه ت������الم دل ب�����در دو ع�ان مكن ������د ج������ه راز و قص������ان ن�����در مي�د ������ان مخلص ندي������ق امتح������ز طري�����ج�اف ������������ه زي و ق�����������گفت او ديوانگان�وب �����������د از بيم ک����������جملگي بگريختن�اران نگر������������اد ريش اين ي�����������گفت: ب�ان ������و ج������د همچ������تان را رنج باش�����دوس�ت ����و پوس����تي آن را چ����ز و، دوس���رنج مغ�ي ������������������������در بال و آفت و محنت کش

39

Page 40: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�تي�����و دوس�����ر ت�����ير گ�����ود گ�����ر خ����رنج ب�ون آتش است�����ون زر، بال چ�����ت همچ����دوس

�تي �����و خوس�����و نيك�����ر ت�����ردان گ����رو مگ�ت ������وش اس������الص در دل آتش خ�����زر خ

. امتحان کردن خواجۀ لقمان زيرکي لقمان را35�ود؟����اك ب����دۀ پ����ه بن����ان را ک����ه لقم���ني ک�ار پيش��������تي در ک��������ه اش ميداش������خواج�ود����ده زاد ب����ه بن����ر چ����ان، گ����ه لقم���زانك�خن�������در س�������يخ را ان�������اهي ش������گفت ش�را������ر ت������د م������رم ناي������ه، ش�����گفت: اي ش�ير���������ان حق���������ده دارم و ايش��������من دو بن�د؟ اين زلت است�����ه ان�����ه: آن دو چ����گفت ش�ارغ است�����اهي ف�����او ز ش�����اه آن دان ک����ش�ار اوست�����زن ع�����ه مخ�����زن آن دارد ک����مخ�ه وش����اهر خواج����ه ظ����ان، ب����ۀ لقم���خواج�ه زين بسيست�������������ان باژگون������������در جه�ام شد���������ازه ن���������ان را مف���������ر بياب��������م�ه است����رف، جام����ود مع����ره را خ����ك گ���ي�الوس زهد�������اهرا س�������ره را ظ�������ك گ������ي�ول������د و غ������اك از تقلي������د پ������ور باي�����نعقل راه از او، قلب در رود در �وب����������اص عالم الغي����������دگان خ���������بن�ال��������ون خي��������د چ�������در درون دل در آي�از؟����رگ و س����ود ب����ه ب����ك چ���در تن گنجش�رار هو�����ر اس�����ت ب�����ف گش�����ه واق����آنك�ود��������ارش ب��������ر افالك رفت��������ه ب�������آنك�وم�������ت م�������اهن گش�������ف داود ک������در ک�ه اي�����كلي، خواج�����ده ش�����ان بن�����ود لقم����ب�ناس�����ائي ناش�����ه ج�����ه ب�����ون رود خواج����چ�اي آن غالم����������ه ه����������د جام���������او بپوش�ود�������دگان در ره ش�������ون بن������در پيش، چ�ين����در ش����ر ص����و رو ب����ده، ت����د اي بن���گوي�نام ده�������را، دش�������تي کن م�������و درش������ت�تم�����و داش�����دمت ت�����دمت، خ�����رك خ����ت�رده اند��������دگيها ک��������ان اين بن�������خواجگ�واجگي�����ير از خ�����د و س�����ر بودن�����م پ����چش�ر عكس آن���������وا ب���������ان ه��������وين غالم�دگي����������ه ره افكن����������د از خواج���������آي�ان������الم چن������دين ع������الم، ب�����پس از آن ع�ان�������ال نه�������ان از اين ح�������ۀ لقم������خواج�د خر��������وش ميران��������ت، خ��������راز ميدانس�ردي از نخست��������������ر ورا آزاد ک�������������م�ود، تا�������راد اين ب�������ان را م�������ه لقم������زانك�ني؟����ان ک���د پنه ر ز ب �����ر س����ه عجب گ���چ�ود�����مان خ�����و از چش�����ان کن ت�����ار پنه����ک�زد������ردار م������ليم کن، ب������ويش را تس�����خ�رد زخم مند������ه م������ون ب������د افي�����مي دهن�رگ، از رنج او را ميدرند����������������������وقت م�پرد���واهي س���ه دل خ���ري ک���ر فك���ه ه���ون ب��چ�ني�����يلي ک�����ي و تحص�����ه انديش�����ر چ����ه�تر است����ان به����و ک����غول ش����دان مش���پس ب�و در آب اوفتد���������ان چ���������ار بازرگ��������ب

�ود؟�����االك ب�����دگي چ�����ب در بن����روز و ش�ويش ������دان خ������دي ز فرزن������ترش دي�����به�ود������وا آزاده ب������ود و، از ه������ه ب�����خواج�ت کن �����ش ز من درخواس�����يزي از بخش����چ�رآ�����را؟ زين برت�����ويي م�����نين گ�����ه چ����ک�ير������د و ام������و حاکمانن������ر ت�����و آن دو ب�ت ��هوت اس��ر ش��م و ديگ��ك خش�گفت: آن ي�ت ����ازغ اس����ورش ب����يد ن����ه و خورش���بي م�ت ����تي را عدوس����ه هس����تي آن دارد ک���هس�ه اش ������ان خواج������ده، لقم�����در حقيقت بن�ت ������وهري کم از خسيس������ان گ�����در نظرش�ان را دام شد�������������ام و رنگي عقلش������������ن�ت �����ه اس�����او از عام�����د ک�����ا گوين����در قب�وس زهد������ود جاس������ا ب������د ت������ور باي�����ن�ول �����ل و ق�����رد را بي فع�����د م�����ا شناس����ت�ل ������د نق������د بن������د، نباش������د او بين�����نق�وب ������يس القل������ان جواس������ان ج�����در جه�ال ����ر ح ������د س�����وف باش�����ان مكش����پيشش�از����ل ب����ر عق����يده آن ب����ود پوش����ه ش���ک�ود پيش او؟���������ات چب���������ر مخلوق��������س�ود؟������وارش ب������ه دش������ر زمين رفتن چ�����ب�وم ����ف او؟ اي ظل����ود در ک����ه ب����وم چ���م�ه اي �������اهرش ديباچ�������ر ظ�������دگي ب������بن�اس �������اند لب�������ويش پوش�������ر غالم خ������ب�ام �������ازد ام�������ويش را س�������ر غالم خ������م�ود������ه ش������ي آگ������د زو کس������ا نباي�����ت�دۀ کمين ������ون بن������يرم کفش، چ������من بگ�ه ������يري من������و هيچ توق������را ت������ر م�����م�تم ������ربت، تخم حيلت کاش������ه غ������ا ب�����ت�رده اند����ان ب����ه ايش����د ک����ان آي����ا گم���ت�ادگي �������د آم�������رده ان�������ا را ک������کاره�ان ����ل و ج����ۀ عق����وده خواج����تن بنم���خويش�دگي ���������ير بن��������ده بغ���������د از بن��������ناي�دان ����ر عكس، اين ب����ت ب����ا هس����بيت ه���تع�ان ����ود از وي نش����ده ب����ف، دي����ود واق���ب�بر����������لحت، آن راه����������راي مص���������از ب�ت ������ان را بجس������نودي لقم������ك خش�����لي�تي �������ير و ف������ر آن ش ��������د س������کس ندان�ني ����ان ک����ود پنه���ر ز خ �����ه س���اين عجب ک�م بد�����ليم از چش�����ارت س�����ود ک�����ا ب����ت�دزد���يزي ب���ود چ���ود بي ز خ���ه از خ��و انگ�يرون کنند������ان از تنش ب������ه پيك������ا ک�����ت�ان ميبرند������د، ج������غول ش������دان مش�����او ب�رد�����د ب�����ان خواهن�����يزي در نه�����و چ����از ت�ايمني �������و ک�������د دزد زآن س������مي درآي�ت ���تر اس���ان که���رد ک���يزي ب���و چ���ا ز ت��ت�اب اوفتد�������ه غرق�������الش ب�������تي م������کش

40

Page 41: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�تر زند���������ۀ به���������در کال���������ت ان��������دس�د در آب���د ش���وت خواه��يزي ف��ه چ���ون ک�چ�وش دار�������اعت گ�������ان را بط�������د ايم������نق�ني������داري ک������دت را نگه������ه نق�����چونك

�دريا افكند��������ازلتر ب��������ه ن��������ر چ�������ه�اب �����تر را بي�����وي و به�����تر گ�����رك کم����ت�ار ������ردي شرمس������ق نگ������ا ز روي ح�����ت�و دني��������رد دي��������رص و غفلت را ب�������ح

. ظاهر شدن فضل و زيرکي لقمان پيش امتحان کنندگان36�ناخت����ان را ش����و لقم����ان چ����ۀ لقم���خواج�ه وي�������دي ب�������امي کاوريدن�������ر طع������ه�رد����وي آن ب����ت س����ان دس����ه لقم����ا ک���ت�تي������ور انگيخ������وردي و ش������ور او خ�����س�تها�������������وردي بي دل و بي اش������������ور بخ�ان�����������د ارمغ�����������زه آورده بودن����������خرب�ايفالن��������ا غالمي: ک��������ه ب�������گفت خواج�ش نشست�����د و پيش�����ان آم�����ه لقم����چونك�رين����� �ك ب������د و داد او را ي������ون بري�����چ�ورد، داد او را دوم�������ه خ�������ي ک������از خوش�ورم������رجي، گفت: اين را من خ������د گ�����مان�ز ذوق او�����ورد ک�����وش ميخ�����نين خ����او چ�روخت������ورد از تلخيش آتش ف������ون بخ�����چ�د از تلخي آن��������ود ش��������اعتي بي خ�������س�ر را؟���دين زه���و چن���ردي ت���ون ک���وش چ��ن�ت؟��ه روس��بوري از چ��ت اين ص��بر اس�اين چه ص�تي؟������ه حيلت حج������اوردي ب������ون ني�����چ�ت نعمت بخش تو��������������������گفت من از دس�ه يكي تلخ از کفت��������د ک��������رمم آم�������ش�ام تو��������زايم از انع��������ه اج��������ون هم�������چ�اد و داد��������ك تلخي کنم فري��������ر ز ي�������گ�ه داشت����ت ک����كر بخش����ت ش����ذت دس���ل�ود����������يرين ش����������ا ش���������از محبت تلخه�ود����������افي ش����������ا ص���������از محبت درده�ود����������ل ميش����������ا گ���������از محبت خاره�ود����������������تي ميش���������������از محبت دار تخ�ود���������ن ميش��������جن گلش ���������از محبت س�ود�����������وري ميش�����������ار ن����������از محبت ن�ود��������������نگ روغن ميش�������������از محبت س�ود����������ادي ميش���������زن ش ����������از محبت ح�ود���������������ي ميش��������������از محبت نيش نوش�ود����������حت ميش����������قم ص���������از محبت س�ده مي کنند��������������رده زن�������������از محبت م�ۀ دانش است����������������������اين محبت هم نتيج�ق زاد؟��������ا اين عش��������اقص کج�������دانش ن�و ديد�����وبي چ�����گ مطل�����ادي رن�����ر جم����ب�رق را�����������د ف�����������اقص ندان����������دانش ن�ول����اقص را رس����د ن����ون خوان����ه ملع���چونك�وم رحم������ود مرح������اقص تن ب������ه ن�����زانك�وري است���د رنج���ه ب���ت آنك���ل اس��نقص عق�ا دور نيست��������ل خرده��������ه تكمي�������زانك�بر عنيد��������ر گ��������وني ه��������ر و فرع�������کف

�اخت �����ق ب�����ا او عش�����ود او را و ب�����ده ب����بن�تادي ز پي �������ان فرس�������وي لقم������کس س�ورد����وردش خ����ه پس خ����ا خواج����دا ت���قاص�تي �����وردي ريخ�����و نخ�����امي ک�����ر طع����ه�تگي بي منتها���������������ود پيوس��������������اين ب�ان�����ان آن زم�����ود لقم�����ايب ب�����ك غ����لي�وان ��������ان را بخ��������د لقم�������زود رو فرزن�ت �����كيني بدس�����رفت س�����ه پس بگ����خواج�بين ����ون انگ����وردش و چ���كر خ �����و ش���همچ�دهم �����ا هف�����ا ت�����يد آن گرجه�����ا رس����ت�رم ���ت، اين بنگ���زه س���يرين خرب���ه ش���ا چ��ت�ه جو�������تهي و لقم�������د مش�������ا ش������طبعه�وخت ����ق س����ه، هم حل����رد آبل����ان ک���هم زب�ان ����ان جه����ه اي ج�����د از آن گفتش ک���بع�ر را؟������تي اين قه������ون انگاش������ف چ�����لط�ت؟ ���انت عدوس���و اين ج���ر پيش ت���ا مگ��ي�اعتي �����ت، بس کن س�����را عذريس�����ه م����ک�رمم دو تو�����ه از ش�����دان ک�����ورده ام چن����خ�رفت �����احب مع�����و ص�����م، اي ت����مي ننوش�ه و دام تو�������رق دان�������د و غ�������ته ان������رس�اد�����زام ب�����ر اج�����ر س�����د ره ب�����اك ص����خ�ت؟ ��������در اين بطيخ، تلخي کي گذاش�������ان�ود���������������ها زرين ش��������������از محبت مس�ود����������افي ش����������ا ش���������از محبت درده�ود ������ل ميش������ا م������رکه ه�����وز محبت س�ود ����������تي ميش����������ار بخ���������وز محبت ب�ود ������������ه گلخن ميش�����������بي محبت روض�ود ���������وري ميش���������و ح��������وز محبت دي�ود ��������������وم آهن ميش�������������بي محبت م�ود ���������ادي ميش���������ول ه��������وز محبت غ�ود ���������ي ميش���������ير موش��������وز محبت ش�ود �������������ر زحمت ميش������������وز محبت قه�ود���������ده مي ش���������اه بن���������وز محبت ش�ت؟ ����تي نشس����نين تخ����ر چ����ه ب���کي گزاف�اد�����ر جم�����ا ب�����اقص، ام�����د ن�����ق زاي����عش�نيد������وبي ش������گ محب������فيري بان�����از ص�رق را�������د ب�������يد دان�������رم خورش������الج�ول �������ان عق�������ل نقص�������ود در تاوي������ب�ق لعن و زخم �����وم الي�����ر مرح�����ت ب����نيس�ت �������زاي دوري اس�������وجب لعنت س������م�ت �����دور نيس�����دن مق�����ل ب�����ك تكمي����لي�د پديد������ل آم������ان عق������ه از نقص�����جمل

41

Page 42: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�رج�������د ف�������دن آم�������ان ب�������ر نقص������به�د و بس بي وفا����������ل باش����������رق آف���������ب�دد؟ بگو�����ه مي خن�����ر ک�����دد، ب�����رق خن����ب�ده پي است����������رق ببري����������اي ب���������نوره�ار دان������ف األبص������ود را يخط������رق خ�����ب�دن������رس را ران������ا ف������ف دري������ر ک�����ب�دن است��������اقبت نادي��������ي، ع�������از حريص�يت������ل از خاص������ت عق������اقبت بين اس�����ع�وب نفس، او نفس شد�������او مغل�������ل ک������عق�ردان اين نظر������������ي بگ�����������هم درين نحس�د�����زر و م�����رد اين ج�����ه بنگ�����ر ک����آن نظ�ال������ه ح������الي ب������دت ح�����زآن همي گردان�ني خوفها��������ري نبي��������ه از عس��������ا ک�������ت�مال�����د از ذات الش�����وفت زاي�����ه خ�����ا ک����ت�ره����ك پ����رغ ي����ه م����ي ک����ر باش����ا دو پ���ت�ايم در کالم�������ا ني�������ا کن، ت�������ا ره������ي�و راست���ان ت���ه آن، فرم���واهي ن���ه اين خ��ور ن�ور������ه ن������ا ب������د ت������راهيم باي������ان اب�����ج�ور�����اه و خ�����ر م�����ر رود ب�����ه ب�����ه پاي����پاي�مان هفتمين���������ل از آس���������ون خلي��������چ�داز شد����������ط ان����������ان تن غل���������اين جه

�رج �����ا علي االعمي ح�����ه م�����بي، ک����در ن�فا��������داني بي ص��������اقي ن��������ل از ب�������آف�ور او�����ر ن�����د ب�����ه دل نه�����ي ک�����ر کس����ب�ت؟ ����ربي کي اس����رقي و ال غ����و ال ش���آن چ�ار دان ��������ه ابص�������اقي را هم�������ور ب������ن�دن �������رقي خوان�������ور ب�������ه را در ن������نام�ت ���دن اس���ود خندي���ل خ���ر عق���ر دل و ب��ب�اقبت �������د ع�������او نبين�������د ک������نفس باش�د، نحس شد�����ل ش�����ات زح�����تري م����مش�ت درنگر������رد نحس������ه ک������ي ک�����در کس�عدي نقب زد�������وي س�������ي س������او ز نحس�ال ����ان در انتق����دا کن����د پي����ه ض����د ب���ض�ا؟ �������ابي لطفه�������ار ي�������ري ب������کي ز يس�ال ��������رجي الرج��������ذت ذات اليمين ي�������ل�ره �������دن يكس�������د از پري�������اجز آي������ع�ام �����ويم تم�����ا گ�����تور ت�����ده دس�����ا ب����ي�ت؟ ���د کجاس���را مقص���ر ت���د م���ه دان��کس چ�ور������ردوس و قص������ار ف������در ن������د ان�����بين�د در������ه بن������و حلق������د همچ������ا نمان�����ت�ه ال rحبهرون مهيلع اآلفلين ��������������ذرد ک�������������بگ�از شد����هوت ب����او ز ش����ر آن را ک����ز م���ج

. تتمۀ قصۀ حاسدان بر غالم خاص سلطان و حقيقت آن37�يران و حسد�����������اه و ام�����������ۀ ش����������قص�رار کالم����������ر، ج����������د از ج���������دور مان�ال و بخت��������ا اقب��������ك ب��������ان مل�������باغب�ود���������ه تلخ و رد ب���������تي را ک��������آن درخ�رتبت؟����������در م����������ر دارد ان���������کي براب�ت بر������ايت چيس������ان را نه������ان درخت�����ک�ور اهلل شد��������ر بن��������او ينظ��������يخ ک�������ش�ر حق������ت از به�����ر بين ببس �������م آخ�����چش�وده اند������ان ب������د درخت������ودان، ب�����آن حس�ف مي ريختند�������ان و ک�������د جوش������از حس�ردن زنند����������اص را گ����������ا غالم خ���������ت�ود؟���اه ب���انش ش���و ج���اني چ���ود ف���ون ش��چ�ده�������ف آم�������رار واق�������اه از آن اس������ش�وهران�����������د گ�����������اي دل ب����������در تماش�ه مند�������ومي حيل�������ازند ق�������ر مي س������مك�ران�������������اهي بس عظيم و بي ک������������پادش�اه دامي دوختند����������������راي ش���������������از ب�ويش����تاد خ����ا اس����ه ب����اگردي ک���نحس، ش�ان�������تاد جه�������تاد، اس�������دام اس�������ا ک������ب�ده��������ور اهلل ش��������ر بن��������م او ينظ�������چش�ه گليم���������ون کهن���������وراخ چ��������از دل س�ان����د ده����ا ص����ر او ب����دد ب����رده مي خن���پ�اگرد را��������ر ش�������تاد م�������د آن اس������گوي�ير آهن گسل�������تا مگ�������را اس�������ود م������خ�ان و روان؟����ت در ج����اري اس����ه از منت ي���ن

�رد�������لطان خ�������اص و س�������ر غالم خ������ب�ام ����رد آن را تم�����ت و ک�����د گش�����از باي���ب�د از درخت؟ �������تي را ندان�������ون درخ������چ�ود�����د ب�����ه يكش هفص�����تي ک����و آن درخ�اقبت �����م ع�����ه چش�����ان ب�����ون ببيندش����چ�انند اين دم در نظر��������ه يكس��������ر چ�������گ�اه شد���������ت آگ���������ايت وز نخس��������از نه�بق �����در س�����اد ان�����ر بين گش�����م آخ����چش�وده اند������ان ب������ور بخت������وهر، ش�����تلخ گ�ر مي انگيختند��������������اني مك�������������در نه�ر کنند����������������ه ب���������������بيخ او را از زمان�ود����������������مت اهلل ب���������������بيخ او در عص�ابي، تن زده �������ر رب�������و بك�������و ب������همچ�ران �����وزه گ�����ر آن ک�����ك ب����مي زدي خنب�اعي افكنند�������ه را در فق�������ه ش�������ا ک������ت�ران؟ �������د اي خ�������اعي کي بگنج������در فق�دبير از او آموختند�������������ر اين ت������������آخ�ه پيش �������د ب�������ازد و آي������ري آغ������همس�ان ��������دا و نه��������ان و هوي�������پيش او يكس�ده ������ارق ب�����ل را خ������اي جه������رده ه����پ�ه پيش آن حكيم ��������دد ب��������رده اي بن�������پ�ر آن �����كافي ب�����ته اش�����اني گش�����ر ده����ه�ا من وفا�������تت ب�������گ، نيس������اي کم از س�وردل ����ير و ک����اگرد گ����ود ش����و خ���همچ�ردد روان �����������������������بي منت آبي نمي گ

42

Page 43: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�اه بخت توست����������������������پس دل من کارگ�ان زنم آتش زنه�������������ويي اش پنه������������گ�ر تو�����������د فك�����������ر از روزن ببين����������آخ�رم����������د از ک����������ك در رويت نمال���������لي�دد ز ذوق مالشت����������������������������او نمي خن�زا������د ج������داعي ش������داعي را خ�����پس خ�دۀ رضا������و ورا خن������ا ت������دي ب������ر ب�����گ�ا آرد عمل��������������ون دل او در رض������������چ�ار����������ار و هم به����������دد هم نه���������زو بخن�ار������زان را از به������و خ������داني ت������ون ن�����چ�وا������ري ن������ل و قم������زاران بلب������د ه�����ص�ياه����ود زرد و س����رگ روح خ����ه ب����ون ک���چ�اب���������رج عت���������اه در ب���������اب ش��������آفت�ان ماست���������ا ج���������ارد را ورقه��������آن عط�بز�����رخ و س�����د س�����وري نويس�����از منش����ب�ار�����و به�����خ ن�����اد نس�����بز افت�����رخ و س����س�ه اي������و قص������نو ت������ني ش������در اين مع�����ان

�ت �����اه اي نادرس�����كني اين کارگ�����ه ش����چ�ه ��������د روزن��������ه قلب، از قلب باش�������ني ب�ر تو�������د زين ذک�������واهي مي ده������دل گ�د نعم �����دد و گوي�����ويي خن�����ه گ�����ر چ����ه�ت ��������ر آن اسگالش��������دد ب�������او همي خن�زا����ك س����ور، اين����وزه بخ����ه زن، ک���کاس�را����ر ت����كفتي م����ل ش����زاران گ����د ه���ص�ل �������د در حم�������ه آي�������ابي دان ک������آفت�بزه زار��������كوفه و س��������يزد ش�������در هم آم�ار؟�����ده در ثم�����ز خن�����داني رم�����ون ب����چ�وا��������ان بي ن��������در جه��������د ان�������افكنن�اه؟ ����م ش����داني خش����ون ب����ني، چ���مي نبي�اب ����ون کت����يه همچ����ا س����د روه���مي کن�ت �����يزان ماس�����يه، م�����پيدي، و آن س����آن س�ودا و عجز���������د ارواح از س���������ا رهن��������ت�ار�����زح در اعتب�����وس و ق�����ط ق�����ون خ����چ�ه اي ��������اني حص��������ابي از مع��������ا بي�������ت

. عكس تعظيم پيغام سليمان )ع( در دل بلقيس از صورت حقير هدهد38�اد������ر آن بلقيس ب������و ب������د ت�����رحمت ص�ان��������اورد و نش��������ه بي��������دي نام�������هده�مول�������ا ش�������اي ب�������د او آن نكته������خوان�اش ديد����ان عنق����د و ج����د دي����م هده���چش�مات دو رنگ������ا حس زين طلس������ل ب�����عق�د را بشر����������د احم����������افران ديدن���������ک�ويش������دۀ حس بين خ������اك زن در دي�����خ�اش خواند��������دا اعم��������دۀ حس را خ�������دي�ا را نديد������د و دري������ف دي������ه او ک�����زانك�الي پيش او����������ردا و ح����������ۀ ف���������خواج�ام��������������اب آرد پي�������������ذره اي ز آن آفت�فير����د س����دت ش����ر وح����ز بح����ره اي ک���قط�االك او�����ود چ�����اکي ش�����ف خ�����ر ک����گ�االك حق�����د چ�����ه ش�����اك آدم چونك����خ�ود؟�������ه ب�������ر از چ������ماء انغ شقت آخ �������الس�ر آب���������يند زي���������اك از دردي نش��������خ�ز آب نيست�������دان ک�������افت پس ب������آن لط�ار را������وا و ن������فلي، ه������د س������ر کن�����گ�اء�������ا يش������عل اهلل م �ت و يفغ �������اکم اس������ح�فلي کند��������ار را س��������وا و ن��������ر ه�������گ�وي کند��������������������������ور زمين و آب را عل�ون؟���ه چ���د، ک���ا گوي���ره ت���ت کس را زه��نيس�اء�������زهرون مهيلع من تش�������ه تع�������د ک������پس يقين ش�ي را گفت، رو ابليس شو��������������������������آتش�ما�������ر س�������و ب�������رو ت�������اکي، ب������آدم خ�ع و علت اولي ني ام���������������ار طب��������������چ�تقيم��������ت و مس��������ار من بي علت اس�������ک�ه وقت�������ردانم ب�������ود را بگ�������ادت خ������ع�ار شو�����ر ن�����ه هين پ�����ويم ک�����ر را گ����بح�و پشم����و همچ����بك ش����ويم س����وه را گ���ک�اه����ه م����و ب����رون ش����يد مق����ويم اي خورش���گ

�داد����رده ب����د م����ل ص����دايش عق����ه خ���ک�ان ������ا بي������رفي ب������د ح������ليمان چن�����از س�ول �����در رس�����د ان�����ارت ننگري�����ا حق����ب�اش ديد�����د و دل دري�����و کفي دي����حس چ�گ ���ه جن���و جهالن ب���ا اب���د ب���ون محم��چ�د از وي انغ شق القمر������������ون نديدن�����������چ�ت و کيش ����ل اس����من عق����دۀ حس، دش���دي�اش خواند������د م������تش گفت و ض�����بت پرس�ردا را نديد������د و ف������الي دي������ه ح�����زانك�ك تسو������������د ز گنجي ي�����������او نمي بين�ردد غالم �������������اب آن ذره را گ������������آفت�ير������د اس������ره را باش������ر آن قط�����هفت بح�د افالك او��������ر نه��������اکش س�������پيش خ�ق �����د امالك ح�����ر نهن�����اکش س����پيش خ�ود����ر گش����اکي ب����ه خ����مي ک���از يكي چش�تاب ���ت از ش���رش بگذش���ز ع���اك بين ک��خ�ت �����اب نيس�����دع وه�����اي مب�����ز عط����ج�ار را���������د خ���������ل او بگذران��������ور ز گ�يزد دوا���������������او ز عين درد انگ��������������ک�يرگي و دردي و ثقلي کند��������������������������ت�وي کند���������ا مط���������ردون را بپ��������راه گ�ون ����ت خ����در اين ره گش����ا کان���بس جگره�ر گشا���������ا ب���������اکيي را گفت پره��������خ�بيس شو�������ا تل�������اك ب�������ر هفتم خ������زي�ري ����������ا ث����������ي، رو ت���������اي بليس آتش�اقي ام ���������ا من ب���������رف دائم��������در تص�قيم ������ه علت، اي س������ديرم ب������ت تق�����نيس�ه وقت ��������انم ب��������ار از پيش بنش�������اين غب�زار شو��������ه رو گل��������ويم آتش را ک�������گ�م �����رو رو پيش چش�����ويم ف�����رخ را گ����چ�ياه �����ر س�����و دو اب�����ازم چ�����ر دو را س����ه

43

Page 44: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ازيم خشك��������يد را س��������مۀ خورش�������چش�ياه������او س������و دو گ������ه چ������اب و م�����آفت

�ك ����ازيم مش����ه فن س����ون را ب����مۀ خ���چش�ه ������ان ال������ردن ببنددش������ر گ������وغ ب�����ي

بح ماؤکمغ غواررا39 . انكار فلسفي در آيه إنغ wصغ �اب��������د از روي کت��������رئي مي خوان�������مق�ان کنم���������������ا پنه��������������آب را در غوره�ر؟��������ه آرد دگ��������مه ک�������آب را در چش�تهان�������������������في منطقي مس������������������فلس�ند������نيد آيت او، از ناپس������ه بش������ون ک�����چ�بر�������يزي ت�������ل و ت�������زخم بي�������ا ب������م�رد����ير م����ك ش����د او ي����ب بخفت و دي���ش�قي������م، اي ش������مۀ چش�����گفت زين دو چش�ور ديد�����م ک�����ت و دو چش�����ر جس����روز ب�دي��������تغفر ش��������دي و مس��������ر بنالي�������گ�ت نيست��������تغفار هم در دس��������ك اس�������لي�ود�������ومي جح�������ال و ش�������تي اعم������زش�نگ گشت����و روي س����ختي همچ����ه س���دل ب�ا او از دعا�����ه ت�����و؟ ک�����عيبي ک�����ون ش����چ�اد آن خليل�����������������از و اعتق����������������از ني�ول�����وقس، از رس�����وزۀ مق�����ه دري�����ا ب����ي�رد������ار م������ر عكس، آن انك������نين ب�����همچ�د اين دغا�����������خ آم�����������اي مس����������کهرب�تور نيست�������جده هم دس�������ر دلي را س������ه�اه��������رم و گن��������تي آن مكن ج�������هين بپش�ه را����������اب و آبي توب����������د ت���������مي بباي�وه را�����������������د مي����������������آتش و آبي بباي�ر دو چشم�������رق دل و اب�������د ب�������ا نباش������ت�ر از مطر���������ۀ اب���������د گري���������ا نباش��������ت�ال؟���������بزۀ ذوق وص���������د س��������کي بروي�ا چمن؟��������د ب��������تان راز گوي�������کي گلس�ا؟������ايد در دع������ف گش������اري ک�����کي چن�ار��������ر نث��������تين پ��������كوفه آس�������کي ش�ون؟�����و خ�����ه را رخ همچ�����روزد الل����کي ف�د؟������و کن������ل ب������ل و گ������د بلب�����کي بياي�ان؟���ه ج���ك ب���ك ل���ك آن ل���د لكل��کي بگوي�مير؟�������رار ض�������اك اس�������د خ������کي نماي�ا؟�������ه ه�������د اين حل�������ا آورده ان������از کج�اهدي است���������ان ش���������ا نش��������آن لطافته�اه����د ش����او دي����ان، ک����اد از نش����ود ش���آن شت ������ام r لس�����ه هنگ�����او ب����روح آن کس کورد �������او مي بخ������وي مي، ک�����د ب����او شناس�اله است�����ۀ ض�����و ناق�����ه حكمت همچ����زانك�وش لقا�����ك خ�����واب در ي�����ني خ�����و ببي����ت�ان�����ك نش�����ود اين�����و ش�����راد ت�����ه م����ک�وار�����د س�����ه او باش�����اني آن ک�����ك نش����ي�دد پيش تو�������ه بخن�������اني ک�������ك نش������ي�وس����واب از ه����ه اين خ����اني اينك����ك نش���ي�يي بگفت�������د يح�������ا وال�������ان ب������زان نش�دت���ك و ب���امش کن اين ني���ب خ���ه ش���ا س��ت�ك خو�������ه روز از اين اي ني�������زن س������دم م

�دم آب �������مه، بن������را ز چش �اؤکمغ غوار������ م�تان کنم ����ك و خشكس����ا را خش����مه ه���چش�ل و خطر������ا فض������ل ب������ز من بي مث�����ج�ان ������وي مكتب آن زم������ت از س�����ميگذش�ا کلند�������������ا ب������������گفت آريم آب را م�تي ز بر�����������������������������آب را آريم از پس�رد����ور ک����مش ک����ر دو چش����ه ه���زد طپانچ�ادقي؟ �����ر آر، ار ص�����وري ب�����بر ن�����ا ت����ب�مش ناپديد��������ايض از دو چش��������ور ف�������ن�دي ������اهر ش������رم ظ������ه از ک������ور رفت�����ن�ت ���ت نيس���ر مس���ر س���ل ه���ه، نق��ذوق توب�ود��������ته ب��������ر دل او بس��������ه ب�������راه توب�ت ����ر کش����ه آن را به����كافد توب����ون ش���چ�وه را�����ازد ک�����اك س�����تن خ�����ر کش����به�تحيل �����عب و مس�����ر ص�����ت ممكن ام����گش�ول ����ا اص����د، ب����زرعي ش����نگ الخي م���س�برد�������لحي را ن�������د زر را و، ص������مس کن�نگ و حصا������د س������ل را کن������اك قاب�����خ�ت ����زدور نيس����ر م����م ه����زد رحمت قس���م�اه ���������ه، در آيم در پن���������ه کنم توب��������ک�ه را�����حابي توب�����رق و س�����د ب�����رط ش����ش�يوه را�����رق اين ش�����ر و ب�����د اب����واجب آم�م؟ �������د و خش�������يند آتش تهدي������کي نش�ر ������رق، اي پس������دۀ ب������د خن������ا نباش�����ت�ا ز آب زالل؟ ������مه ه������د چش�����کي بجوش�من؟ �����ا س�����دد ب�����د بن�����ه عه����کي بنفش�وا؟������اند در ه������ر فش������تي س�����کي درخ�ار؟������ام به������يرد اي������اندن گ������ر فش�����ب�رون؟ �����ر آرد زر ب�����ه ب�����ل از کيس����کي گ�د؟����و کن����ه کوک����الب فاخت����و ط���کي چ�تعان ���ك، اي مس���ك ل���د؟ مل���ه باش���ك چ��ل�ير؟����تان من����مان بس����ون آس����ود چ���کي ش�ريم، من رحيم، کلها����������������������������من ک�ت �����دي اس�����رد عاب�����اي م�����ان پ����آن نش�اه �������د انتب�������د او را، نباش�������ون ندي������چ�ت ��ويش و مس��د بي خ��ويش و ش��د رب خ�دي�رد؟��وي ک��د ب��ه دان��ورد او مي، چ��ون نخ�چ�ت ������ه اس������هان را دال������و دالالن ش�����همچ�را����ر ت����اني م�����ده و نش����د وع�����او ده����ک�ردا فالن ������را ف������د ت������پيش آي������ه ب�����ک�ار�����يرد کن�����را گ�����ه ت�����اني ک�����ك نش����ي�دد پيش تو����ت بن����ه دس����ان ک����ك نش���ي�ويي پيش کس �����ردا نگ�����ود ف�����ون ش����چ�ه گفت ����ال ب����ه روز اص����ا س����ايي ت����ه ني���ک�دت �����يي آي�����ه يح�����د ک�����ان باش����اين نش�ود تو�����ت آيت مقص�����كوت اس�����اين س����ک

44

Page 45: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ه گفت������و ب������ان را ت������اور اين نش�����هين مي�كر������ون ش������دش همچ������انها گوي�����اين نش�اه����ك و ج����ان مل����ود، ک��� �ان آن ب���اين نش�بهاي دراز������ه ش������ريي ب������ه مي گ�����آن ک�ك شد��������و تاري��������ه بي آن روز ت�������آن ک�ات������ه داري، در زک������ه دادي وآنچ�����وآنك�گ رو��������واب و رن��������ا دادي و خ�������رخته�ود������و ع������تي همچ������د در آتش نشس�����چن�زار������د ه������ا ص������نين بي چارگيه�����زين چ�دي حالها������واب دي������در خ������ه ان�����چونك�دي روز شد���واب دي���ب اين خ���ه ش���ون ک��چ�ر چپ و راست����رده اي ب����ردان ک����م گ���چش�ه واي�����رزي، ک�����رگ مي ل�����ال ب�����ر مث����ب�را��������ازار و س��������وي و ب�������مي دوي در ک�تت؟����ت اين دوادو، چيس����ير اس����ه، خ���خواج�ير من�����ت ليكن خ�����ير اس�����ويي اش خ����گ�وت شد�����انم، ف�����ك نش�����ويم ي�����ر بگ����گ�وار�������رد س�������ر م�������ري در روي ه������بنگ�رده ام�������احبي گم ک�������ويي اش من ص������گ�وار�����������ادا اي س�����������ده ب����������دولتت پاين�د نظر����د، آم����ه ج����ردي ب����ون طلب ک���چ�ك بخت�������واري ني�������د س�������ان آم������ناگه�اق����ه ط����ادي ب����وش و افت����دي بي ه����و ش���ت�ت؟����ور چيس����د در او، اين ش����ه مي بين���او چ�ه ديد������د ک������ق او باش������ان در ح�����اين نش�اني مي رسد������ز وي نش������ان ک������ر زم�����ه�د آب��������������اهي آواره را پيش آم�������������م�در انبياست����������ه ان����������انيها ک���������پس نش�رار������د و بي ق������اقص بمان������خن ن�����اين س�مرد���������د کس ش���������ا را کي توان��������ذره ه�اغ را�����������اي ب�����������مارم برگه����������مي ش�ك من��������د لي��������در نياي��������مار ان�������در ش�تري�����عد مش�����ه س�����ا ک�����وان ي����نحس کي�ر دو اثر��������ي از اين ه��������ك هم بعض�������لي�ار قضا���������وم آث���������ود معل���������ا ش��������ت�تري�������د مش�������ه باش�������الع آن کس ک������ط�رور�����ر ش�����ل از ه�����الع زح�����ه را ط����وانك�تاره را�������ل اس�������ويم آن زح�������ر نگ������گ�اب��������ا زان آفت��������وده ت�������بس کن اي بيه�ران���������پهر بي ک���������واکب در س��������از ک�غول شو�������دان مش�������ر دارد، ب�������ه ب������آنچ�ز عقيم�����������د ج�����������تر نياي����������جنبش اخ�تور داد�������ا دس�������اه م������روا اهلل، ش �������اذک�ما�����ر ش�����اکم از ذک�����ه پ�����ر چ����گفت اگ�ال�����وير و خي�����ت تص�����ز مس�����ك هرگ����لي�اقص است�������ال ن�������مانه خي�������ر جس������ذک�واله نيست������ي ج������د کس������اه را گوي�����ش

�در دل نهفت �����������خن را دار ان����������وين س�انهاي دگر������د نش������د؟ ص������ه باش�����اين چ�ه �������ابي از ال�������ويي بي�������ه همي ج������ک�از�����حرگه در ني�����وزي س�����ه مي س����و انك�ك شد�������ردنت باري�������و دوکي گ������همچ�ات ����ازان رخته����اك ب����ات پ����ون زک���چ�و مو����تي همچ�����ردي و گش�����دا ک����ر ف���س�ود�����و خ�����تي همچ�����غ رف�����د پيش تي����چن�مار����د در ش����ت و ناي����اق اس����وي عش���خ�الها ���������ودي آرزويش س���������ه ب��������آنك�يروز شد���������������د آن دلت پ��������������از امي�ت؟�����ا کجاس�����ان و آن عالمته�����ان نش����ک�اي ����ه ج����د ب����ان ناي����ر رود روز و نش���گ�اله را����د گوس����او گم کن����ي ک����ون کس���چ�تت؟ �����ه داري کيس�����ا ک�����ده اينج����گم ش�ير من �������د غ�������ه بدان�������ايد ک������کس نش�وت شد����وت، وقت م����د ف����ان ش����ون نش���چ�ه وار�������را ديوان�������ر م�������دت منگ������گوي�تجوي او آورده ام �������������ه جس������������رو ب�ذور دار��������قان مع��������ر عاش�������رحم کن ب�بر����د خ����نين آم����د، چ����ا نكن����د خط���ج�خت ���خت س���ارت، س���در کن���رفت ان��پس گ�اق ������الوس و نف������بر گفت، اينت س�����بي خ�ت �����ل کيس�����ان وص�����ان نش�����د ک����او ندان�د؟������د پدي������ان آي������ر را، کي نش�����آن دگ�يد�����اني ميرس�����ه ج�����اني ب�����خص را ج����ش�اب ��������ات الكت��������انها تلغ ك آي�������اين نش�ت ����او آشناس����ود ک����ان را ب����اص آن ج���خ�ذور دار�������������دارم، بي دلم، مع������������دل ن�رد����ل ب����ق از وي عق����او عش����ه آن، ک���خاص�ك و زاغ را��������گ کب��������مارم بان�������مي ش�د ممتحن ���������ر رش���������مارم به��������مي ش�مري ����ه بش����ر چ����ر، گ����در حص����د ان���ناي�ع و ضر������ر نف������رد به������د ک������رح باي�����ش�عد و نحس را������ل س������ر اه������مه اي م�����ش�روري ������اط و س������ردد از نش������اد گ�����ش�ور����������د در ام����������اطش الزم آي���������احتي�اره را�����ر آن بي چ�����وزد م�����ش س����ز آتش�اب������اره بت������ه يكب������د ب������ي ناي�����آتش�ان ���������د ني نش���������ور مان��������در دمي ني ن�و �������زول ش�������ا مع�������ر گفتاره������وز دگ�ف عميم �����ه آن لط�����ز ک�����دارد ج�����ر ن����ب�ور داد�������ا را، ن�������د م�������در آتش دي������ان�ويرها������را تص������ر م������ق م������ت الي�����نيس�ال ����������ا را بي مث����������د ذات م���������در نياب�ت ����الص اس����ا خ����اهانه از آنه����ف ش���وص�اه نيست���ر آگ���ت؟ اين مگ���دح اس���ه م��اين چ

45

Page 46: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

. مناجات کردن شبان با حق تعالي در عهد موسي عليه السالم40�ه راه�����باني را ب�����ك ش�����ي ي�����د موس����دي�اکرت؟�����وم من چ�����ا ش�����ائي ت�����و کج����ت�ان من���������دايت ج���������داي من ف��������اي خ�دمتها کنم؟������ه خ������ا ک������ائي ت������و کج�����ت�هايت کشم��������ويم شپش��������ه ات ش�������جام�ه پيش�������د ب�������ارئي آي�������و را بيم������ور ت�ايكت��������الم پ��������م بم��������تكت بوس�������دس�دام�������ه ات را من م�������دانم خان�������ر ب������گ�نين�����������اي روغ�����������ير و نانه����������هم پن�ام�����بح و ش�����ت ص�����ه پيش�����ازم و آرم ب����س�اي من��������ه بزه��������و هم��������داي ت�������اي ف�بان�������وده مي گفت آن ش�������ط بيه������زين نم�ا را آفريد��������ه م��������ا آن کس ک�������گفت ب�دي�����ر ش�����يره س�����اي خ�����ي، ه����گفت موس�ار؟��ت و فش��ر اس��ه کف��ت؟ اين چ��ه ژاژ اس�اين چ�رد����ده ک����ان را گن����و جه����ر ت����د کف���گن�ر تراست����ق م����ه الي����ا ب����ا، ت����ارق و پ���چ�ق را�����و حل�����خن ت�����دي زين س�����ر نبن����گ�ت؟�����ت، اين دود چيس�����ر نامدس�����ي گ����آتش�زدان داور است�������ه ي�������ر همي داني ک������گ�مني است�����ود دش�����رد، خ�����تي بي خ����دوس�ال���ا عم و خ���و اين؟ ب���ويي ت���ه مي گ���ا ک��ب�و و نماست������ه در نش������د ک������ير او نوش�����ش�ت اين گفت وگو�������ده اس�������راي بن������ور ب�ت لم تعد�����������ه گفت، اني مرض����������آن ک�ر شدست�������مع و بي يبص�������ه بي يس������آن ک�اص حق�������ا خ�������خن ب������بي ادب گفتن س�واني فاطمه�������ردي را بخ�������و م�������ر ت������گ�ا ممكن است�����د ت�����و کن�����ون ت�����د خ����قص�ان�����ق زن�����ت، در ح�����دح اس�����ه م����فاطم�تايش است����ا اس����ق م����ا در ح����ت و پ���دس�ق است�������������دغ لمغ يولد او را الي������������لم يل�ف اوست���د، والدت وص���م آم���ه جس���ر چ��ه�ت و مهين�����اد اس�����ون و فس������ه از ک����زانك�تي��������انم دوخ��������ي، ده�������گفت اي موس�رد تفت��������د و آهي ک��������ه را بدري�������جام

�ه ������ريم و اي ال������او همي گفت اي ک�����ک�رت ��������انه س��������ارقت دوزم کنم ش�������چ�ان من ������ان و م������دان و خ������ه فرزن�����جمل�ه زنم �������������ه ات را دوزم و بخي������������جام�م ���������ت آورم اي محتش���������ير پيش��������ش�ويش ���و خ���م همچ���وار باش���و را غمخ��من ت�ايكت �����روبم ج�����د، ب�����واب آي����وقت خ�ام �����بح و ش�����ارم ص�����يرت بي����روغن و ش�ازنين ����������اي ن����������ا، چغراته���������خمره�ام �������وردن تم�������و خ������از من آوردن، ز ت�اي من �������ادت هي هي و هيه�������ه ي������اي ب�تت؟ اي فالن ������ا کي اس������ي ب�����گفت موس�د پديد�����������رخ از او آم����������اين زمين و چ�دي �����افر ش�����ده ک�����لمان ناش�����ود مس����خ�ار������ود فش������ان خ������در ده������ه اي ان�����پنب�رد�����ده ک�����اي دين را ژن�����و ديب�����ر ت����کف�ت؟ ��������ا، کي رواس��������ابي را چنينه�������آفت�ق را��������وزد خل��������د بس��������ي آي�������آتش�ت؟ ���ردود، چيس���ته، روان م���يه گش���ان س��ج�ت؟ ���اور اس���ون ب���و را چ���تاخي، ت��ژاژ و گس�ت ��ني اس��دمت غ��نين خ��الي زين چ��ق تع�ح�فات ذو الجالل �����اجت در ص�����م و ح����جس�ت ����اج پاس����ه او محت����د ک����ارق او پوش���چ�ود او���ت و، من خ���ق گفت او من اس���ه ح��آنك�ا نشد���������ور، او تنه���������دم رنج��������من ش�ت �������ده اين هم بيهدس�������ق آن بن������در ح�يه دارد ورق ���������������د س��������������دل بميران�ه ���رد و زن هم���ند م���ك جنس���ه ي���ر چ��گ�ت ��اکن اس��وي و حليم و س��وش خ��ه خ��ر چ�گ�نان �������ود زخم س�������ويي، ب�������رد را گ������م�ت ������ق، آاليش اس������اکي ح������ق پ�����در ح�ت ������الق اس������ود را او خ������د و مول�����وال�ت ��وي جوس��ت، او زين س��ود اس��ه مول��ر چ�ه�د يقين �����دثي خواه����ت و مح�����ادث اس���ح�وختي �������انم س�������و ج�������يماني ت������و ز پش�اني و رفت�������در بياب�������اد ان��������ر نه������س

. عتاب کردن حق تعالي با موسي عليه السالم از بهر آن شبان41�دا�������ي از خ�������وي موس�������د س������وحي آم�دي������ردن آم������ل ک������راي وص������و ب�����ت�راق������در ف������ه ان������ا من������واني پ������ا ت�����ت�اده ايم�������يرتي بنه�������ي را س�������ر کس������ه�و ذم�������ق ت�������دح و در ح�������ق او م������در ح�ار������و ن������ق ت������ور و در ح������ق او ن�����در ح�و بد�������ق ت�������ك و در ح�������ق او ني������در ح�اکي همه�������اك و ناپ�������ري از پ�������ا ب������م�ودي کنم�������ا س�������ق ت�������ردم خل������من نك

�دا������ردي ج������ا ک������ا را ز م������دۀ م�����بن�دي �������ردن آم�������ل ک�������راي فص������ني ب�دي، الطالق �������������ياء عن������������rبغض األش�طالحي داده ايم ��������ي را اص��������ر کس�������ه�م �����و س�����ق ت�����هد و در ح�����ق او ش����در ح�ار ������و خ������ق ت������ق او ورد و در ح�����در ح�و رد������ق ت������رب و در ح������ق او ق�����در ح�ه ������االکي هم������اني و چ������ران ج�����از گ�ودي کنم �����دگان ج�����ر بن�����ا ب�����ه ت����بلك

46

Page 47: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�دح�������د م�������طالح هن�������دوان را اص������هن�ان���������اك از تسبيحش���������ردم پ��������من نگ�ال را��������ريم و ق��������رون را ننگ��������ا ب�������م�ود�������ع ب�������ر خاش�������بيم، اگ�������اظر قل������ن�رض������ود، گفتن ع������وهر ب������ه دل ج�����زانك�از������مار و مج������اظ و اض������د ازين الف�����چن�روز�����ر ف�����ان ب�����ق در ج�����ي از عش����آتش�ان ديگرند���������������يا، آداب دان��������������موس�ر نفس سوزيدنيست������������قان را ه�����������عاش�اطي مگو������د، و را خ������ا گوي������ر خط�����گ�ر است������هيدان را ز آب اولي ت������ون ش�����خ�ه نيست���������م قبل���������ه رس��������در درون کعب�زي مجو�������تان قالوي�������ر مس�������و ز س������ت�ا جداست��������ه دينه��������ق از هم�������ملت عش�اك نيست�����ود، ب�����ر نب�����ر مه�����ل را گ����لع

�دح ������ند م������طالح س������نديان را اص�����س�ان ������وند و در فش������ان ش������اك هم ايش�����پ�ال را���������ريم و ح���������ا درون را بنگ��������م�ود�����ع ب�����ظ، ناخاض�����ه گفت لف�����ر چ����گ�رض ����وهر غ����رض، ج����د ع����ل آم���پس طفي�از����وز س����ا آن س����وز، ب����واهم، س����وز خ���س�وز�������ارت را بس�������ر و عب�������ر فك������سربس�ان ديگرند���������ان و روان���������وخته ج��������س�ت �����ر نيس�����راج و عش����ران، خ�����ر ده وي���ب�هيد، او را مشو�����ون ش�����ر خ�����ود پ�����ر ب����گ�ت ����ر اس����واب اولي ت����د ث����ا از ص���اين خط�ت �����ه نيس�����واص را پاچيل�����ه غم ار غ����چ�ايي رفو������ه فرم������ان را، چ������ه چاک�����جام�ت ������ذهب و ملت خداس������قان را م�����عاش�اك نيست������اي غم، غمن������ق در دري�����عش

. وحي آمدن بموسي عليه السالم از بهر عذر آن شبان42�ق نهفت�����ي ح�����ر موس �������د از آن در س�����بع�خنها ريختند����������ي س����������ر دل موس���������ب�ود��ه خ��د ب��د آم��ت و چن��ود گش��د بي خ�چن�ويم، ابلهيست�����رح گ�����ر ش�����د از اين، گ����بع�ر کند�����������ا را ب�����������ويم، عقله���������ور بگ�بر�����������رحهاي معت�����������ويم ش����������ور بگ�ان����������اهكردم من زب����������رم کوت���������الج�نيد����ق ش����اب از ح����ي اين عت����ه موس���چونك�ته راند�������اي آن سرگش�������ان پ�������ر نش������ب�ود������وريده خ������ردم ش������اي م������ام پ�����گ�يب����ا نش����اال ت����ون رخ، ز ب����دم چ����ك ق���ي�رازان علم�����ر اف�����وجي، ب�����ون م�����اه چ����گ�ود�����ال خ�����ته ح�����اکي نوش�����ر خ�����اه ب����گ�ه دوان�������تاده، گ�������يران ايس�������اه ح������گ�افت او را و بديد���������������اقبت دري��������������ع�بي مجو�������������������������������هيچ آدابي و ترتي�ان����ور ج����ت، و دينت ن����و دين اس����ر ت���کف�اء�����������ا يش����������عل اهلل م �اف يفغ ����������اي مع�ته ام�����������ي از آن بگذش����������گفت اي موس�ته ام��������������درۀ منتهي بگذش�������������من ز س�بم بگشت����������ر زدي، اس����������ه ب���������تازيان�اد������وت ب������ا اله������وت م������رم ناس�����مح�رون از گفتن است�������ون ب�������ال من اکن������ح�ه ايست��������ه در آيين��������ني ک�������نقش مي بي�رد�����اي ک�����در ن�����ائي ان�����رد ن�����ه م����دم ک�پاس���ر س���وئي، گ���د گ���ر حم���ان، گ���ان و ه��ه�تر است����ر به����دان، گ����بت ب����و نس����د ت���حم�تند�����ا برداش�����ون غط�����وئي؟ چ�����د گ����چن�و، از رحمت است�������ر ت�������ول ذک������اين قب�ون��������ت خ��������از او بيالودس��������ا نم�������ب�يرود�����ه آبي م�����ت و ب�����د اس�����ون پلي����خ�ار������ف کردگ������ير آب لط������ه غ������ان ب�����ک�يي���������اش رو گردان���������جودت ک��������در س

�د بگفت ��������ان نمي آي��������ايي ک��������رازه�ه هم آميختند�������������دن و گفتن ب������������دي�وي ابد����������د از ازل س����������د پري���������چن�ت �������رح اين وراي آگهيس�������ه ش������زانك�كند���������ا بش���������م، بس قلمه��������ور نويس�ر ������د آن بس مختص������امت باش������ا قي�����ت�وان ����ود بخ����واهي از درون خ����و خ����ر ت���گ�ان دويد��������������ان در پي چوپ�������������در بياب�اند������ر فش������ان ب������ردۀ بياب������رد از پ�����گ�ود��������دا ب��������ران پي��������ام ديگ�������هم ز گ�ر اريب ����ه ب����ل، رفت����ون پي����دم چ����ك ق���ي�كم ����ر ش����ه ب����اهي، روان����ون م����اه چ���گ�ر زند�������ه رملي ب�������الي ک�������و رم������همچ�ولجان ����وي از ص����و گ����ان همچ����اه غلط���گ�يد������توري رس������ه دس������ژده ده ک�����گفت م�د دل تنگت بگو��������ه ميخواه��������ر چ�������ه�ان �������اني در ام�������و جه�������ني، و ز ت������ايم�ر گشا���������ان را ب���������ا رو، زب��������بي محاب�ته ام ��������ون دل آغش��������ون در خ�������من کن�ه ام �����و رفت�����اله زآنس�����زاران س�����د ه����ص�ت ����ر گذش����ردون ب����رد و ز گ����دي ک���گنب�اد����ازوت ب����ر ب����ت و ب����ر دس����رين ب���آف�ت ����وال من اس����ه اح����ويم ن����ه مي گ���آنچ�ت �����ه نيس�����ت آن نقش، آن آيين����نقش توس�رد����ورد م����ت، ني در خ����اي اس����ور ن���در خ�ناس ������ان ش������ام آن چوپ������و نافرج�����همچ�ت ���تر اس���ق هم اب���ه ح���بت ب���ك آن نس��لي�تند�������ه مي پنداش�������وده آنچ�������اين نب������ک�ت ����ت اس����ه رخص����از مستحاض����ون نم���چ�ون ������بيه و چ������ودۀ تش������و آل������ر ت�����ذک�ود��������تها ب��������اطن را نجاس��������ك ب�������لي�ار���������رد ک���������ردد از درون م��������کم نگ�يي �����������بحان ربي دان�����������ني س����������مع

47

Page 48: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�زا�����ودم ناس�����ون وج�����جودم چ�����اي س����ک�ق دارد اثر��������������������������اين زمين از حلم ح�ديهاي ما������������د آن پلي�����������ا بپوش����������تود �����او در داد و ج����د، ک����افر دي����و ک���پس چ�وه نرست���������ل و مي���������ود او گ��������از وج�اب�����������ه ام من در ذه����������گفت، واپس رفت�دمي�������فر نگزي�������اکي، س�������اش از خ������ک�ود�����را راه آزم�����ردم، م�����فر ک�����ون س����چ�او���ت، ک���اك اس���وي خ���ه ميلش س��زآن هم�رص و آز����������ردنش از ح���������روي واپس ک�ل عال�������ود مي�������ا را، کش ب�������ر گي������ه�وي زمين�����ر س�����د س�����ه گرداني�����ون ک����چ�ود�����اال ب�����وي ب�����ون س�����ل روحت، چ����مي�وي زمين��������رت س��������اري، س�������ور نگونس

�زا������ويي ده ج������و نك������دي را ت������ر ب�����م�ا داد بر�������رد و، گله�������ت ب�������ا نجاس������ت�ه ها�����د از وي غنچ�����ر روي�����وض ب����در ع�ود�����اك ب�����ر از خ�����ه ت�����تر و بيماي����کم�ت �����ا نجس�����ه پاکيه�����اد جمل�����ز فس����ج�راب �������ني کنت ت�������ا ليت�������رتا، ي������حس�دمي �����ه اي مي چي�����اکي، دان�����و خ����همچ�ود؟�����ه ب�����ردن ره آوردم چ�����فر ک����زين س�د پيش رو���������ودي نبين���������فر س��������در س�از���������دق و ني���������ه ص��������در ره او هيچ، ن�ات و در نما��������ت و حي��������د اس�������در مزي�بين ���������كي و نقص و غ��������در کمي و خش�ود�������ا ب�������رجعت آنج�������د، م������در تزاي�ق ال يحب اآلفلين�����������������������������آفلي ح

. سوال موسي از حق تعالي در سر غلبۀ ظالمان43�از��������ريم کارس��������ي، اي ک�������گفت موس�در آب و گل��������دم ان��������ژ دي�������نقش کژم�اختن؟����ي س����ت نقش����ود اس����ه مقص����ه چ���ک�روختن���������������اد اف��������������آتش ظلم و فس�ه را������������ه و زردآب������������ۀ خوناب�����������ماي�ه عين حكمت است������������������من يقين دانم ک�اموش کن������������دم، خ�����������آن يقين ميگوي�ويش�����ر خ�����ودي س�����ك را نم�����ر مالي����م�ان�������ور آدم را عي�������ردي ن�������ه ک������عرض�رگ چيست���ر م���ه س���د، ک���و گوي���ر ت��حش�ن، آدميست������ه حس������ون و نطف�����ر خ ������س�وف����������ويد بي وق����������وح را اول بش���������ل�تهان������ك مس������د دل را ز اش������ون کن�����خ�ناخت������د ش������وح را باي������تن ل�����وقت شس�ه اي مي افكنند���������اس خان���������ون اس�������چ�ر زمين�������د اول از قع�������ر آرن�������ل ب������گ�د زار��������ان گرين��������امت، کودک�������از حجام را ��������د حج�������ود زر ميده�������رد خ������م�ران��������ار گ��������ال زي ب��������دود حم�������مي�ار بين��������راي ب��������االن ب��������گ حم�������جن�اس راحت است��������ا اس��������ون گرانيه�������چ�ۀ، بمكروهاتنا���������������������������������حفت الجن�ر است������اخ ت������ت، ش������ۀ آتش�����تخم ماي�رين محنتيست������دان ق������ه در زن������ر ک�����ه�رين دولتيست������ري ق������ه در قص������ر ک�����ه�رد�����ه زر و سيم ف�����دي ب�����ه را دي�����ر ک����ه�ان اوست������ايع ج������يرون از طب������ه ب�����آن ک�ذار����د گ����ده ش����و دي����د چ����بب بين���بي س�ه از آب و گيا���������د، ن���������بب بين��������بي س�ت و عليل����بيب اس�����ون ط�����بب همچ���اين س�اب������و بت������تيلي ن������راغت را ف������ب چ�����ش�ان����قف خ����ر س����از به���ل س �����و کهگ���رو ت�وز شد�����ا غم س�����ون دل دار م�����ه چ����وه ک

�ر دراز�����و عم�����ر ت�����ك دم ذک�����ه ي����اي ک�رد دل ������ي ک������ك، اعتراض������ون مالئ�����چ�داختن ���������اد ان���������در آن تخم فس��������و ان�وختن ������ان را س������جده کن������جد و س�����مس�ه را����������راي الب����������وش دادن از ب���������ج�ت �����ان و رويت اس�����ودم عي�����ك مقص����لي�وش کن �����دم ني، ج�����رص رويت گوي����ح�ه نيش ����ي همي ارزد ب����نين نوش����اين چ���ک�ان �����كلها بي�����ت مش�����ك گش�����ر مالي����ب�ت ����رگ چيس����ر ب����د، س����ا گوين����وه ه���مي�ت �����ر کميس�����ئي، آخ�����ر بيش�����ابق ه����س�روف ��������د او ح��������روي نويس�������آنگهي ب�ان ����رار، آن گه����ر وي اس����د ب����ر نويس���ب�اخت ����د س����تري خواهن����ر آن را دف����ه م���ک�ر مي کنند���������������اد را ب��������������اولين، بني�اء معين �����ي م�����ر کش�����ر ب�����ه آخ�����ا ب����ت�ار������ر ک������ان س������د ايش������ه نمي دانن�����ک�ام را���������ون آش���������وازد نيش خ��������مي ن�ران �����������ار را از ديگ�����������د ب����������ميرباي�ار بين ������اد ک������ت، اجته������نين اس�����اين چ�ت ��������واي نعمت اس��������ا هم پيش�������تلخه�هواتنا����������������يران، من ش���������������حفت الن�ت ������وثر اس������رين ک������وختۀ آتش ق�����س�ت ��������ه اي و شهوتيس��������زاي لقم�������آن ج�ت ��������ارزار و محنتيس��������زاي ک�������آن ج�رد���بر ک���ردن ص���ب ک���در کس���ه ان��دان ک�ت ������ببها آن اوس������رق س������ب خ�����منص�وش دار����بب را گ����ي، س����ه در حس����و ک���ت�زات انبيا����������مه، معج����������م چش���������چش�ل ���ت و فتي���راغ اس���ون چ���بب همچ��اين س�اب �������راغ آفت�������ا چ�������اك دان زينه������پ�اك دان ���ل پ �����ردون را ز کهگ����قف گ���س�ت و روز شد�������ب در گذش�������وت ش������خل

48

Page 49: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�اه را�����د م�����وه نباش�����ب جل�����ه ش�����ز ب����ج�رورده اي�����ر پ�����رده، خ�����ي ک�����رك عيس����ت�رفت�������ت علم و مع������ي اس�������الع عيس������ط�دت��������نوي رحم آي��������ر بش��������ۀ خ�������نال�ر مكن������ر خ������ي کن و ،ب������ر عيس�����رحم ب�د زار زار�������ا بگري�������ل، ت�������ع را ه������طب�ود�������ودي، بس ب�������ده ب�������الها خربن������س�رادش نفس توست���������، م �روهن���������اخ "ز "�ل پست�����ت، اين عق�����ر شدس�����زاج خ����هم م�رفت�������زاج دل گ�������ي، م�������ر عيس������آن خ�عيف����ر ض����ود و خ����ل ب����الب، عق����ه غ���زانك�ر بها������و، اي خ������ل ت������عيفي عق�����و ز ض�ور دل������ته اي رنج������ي گش������ر ز عيس�����گ�وني ز رنج؟������وش نفس، چ������يح خ�����اي مس�ود؟�������دار يه�������ي ز دي�������وني اي عيس�����چ�وم غمر��������ب و روز از پي اين ق��������و ش�������ت�نر����������������فرائيان بي ه���������������آه از اين ص�رق���يد ش����د خورش����ه کن����ان کن ک���و هم��ت�ا و دين�����رکه در دني�����ا س�����ل، م�����و عس����ت�ير������وم زح������ا ق������زوديم م������رکه اف�����س�د ز ما�������نين آم�������ا، چ�������زيد از م������اين س�ل عزيز�������ا کح�������و rي�������زد از ت������آن س�اب������������انت، دل کب�����������ز آتش اين ظالم�ر آتش زنند������و گ������ودي، در ت������ان ع�����ک�ود�����ز آتش کم ش�����ودي ک�����ه آن ع�����و ن����ت�وز، دور����ود از س����ان ع����وزد، ک����ود س���ع�فا��������مانها را ص��������ر آس��������و م�������اي ز ت�ر رود�������ايي گ�������ل جف�������ه از عاق������زانك�ان����������رفت را در مي����������ل آرد مع���������عاق�رد���������داوت از خ���������بر، ع��������گفت پيغم�ا نكوست��������ردم دان��������ا م��������تي ب�������دوس

�واه را������و دل خ������ه درد دل مج������ز ب�����ج�رده اي �����رون پ�����ر، ب�����ون خ�����رم چ����الج�فت ����ر ص����و خ����ت، اي ت����ر نيس����الع خ���ط�دت ������ري فرماي������ر خ������داني، خ�����پس ن�رور مكن �����ود س�����ل خ�����ر عق�����ع را ب����طب�زار������ان گ������تان و، وام ج������و از او بس�����ت�ود�������ر واپس ب�������ده ز خ�������ه خربن������زانك�ت ����د و، عقلت نخس����ر باي����ه آخ����او ب���ک�ت؟ ���ف آرد بدس���ون عل���ه، چ���رش اينك��فك�رفت �������نزل گ�������اقالن م�������ام ع������در مق�ف ������ر نحي������ردد، خ������وار زفت گ�����از س�ت اژدها��������رده گشتس��������ر پژم�������اين خ�ل �������د، او را مه�������حت رس������هم از او ص�ان، بي رنج، گنج �����در جه�����ود ان�����ه نب����ک�ود؟�����وان حس�����ف ز اخ�����وني اي يوس����چ�اي عمر����دد بخش����ب و روزي، م����ون ش���چ�فرا؟ درد سر�������د ز ص�������نر زاي�������ه ه������چ�ه و دزدي و زرق ��������اق و حيل��������ا نف�������م�رکنگبين ������ود، س������فرا ب������ع اين ص�����دف�ير������رم را وامگ������زا، ک������ل بف������و عس�����ت�د؟ عما�����ه افزاي�����م چ�����در چش�����گ ان����ري�يز�����اچيز چ�����ر ن�����و ه�����د از ت�����ه بياب����ک�اب ����د خط����ومي ب����د ق����ه اه����و جمل���از ت�ان آگنند�������ر و ريح�������ان از عط������اين جه�ود����ير غم ش����ه اس����ه آن روحي ک����و ن���ت�ور؟����ل ن����ر اص����رد ب����ه ب����اد، کي حمل���ب�وتر از وفا����������و نك����������اي ت���������اي جف�ود��������ه ب��������اهالن آن ب��������اي ج�������از وف�ان �������ر زب�������رفت را ب�������ل آرد مع������جاه�ل رسد������ه از جاه������ري ک������تر از مه�����به�ت �����ادان دوس�����ه از ن�����ا ب�����من دان����دش

. رنجانيدن اميري خفته اي را که مار در دهانش رفته بود44�وار������د س������ب مي آم������ر اس������اقلي ب�����ع�تافت��������د و ميش��������وار آن را بدي�������آن س�دد�����د م�����راوان ب�����ه از عقلش ف�����ون ک����چ�ون برجهيد�����ران چ�����واب گ�����ه از خ����خفت�ت زود�����ران برجس�����رب گ�����ه زآن ض����خفت�ران�������ي گ�������رك دبوس�������ا ت������بي محاب�خت��������وس س��������رد او را زخم آن دب�������ب�د ريخته��������ي ب��������يده بس��������يب پوس�������س�ورد داد������رد را در خ������دان م������يب چن�����س�را�����ر چ�����ير، آخ�����اي ام�����گ مي زد، ک����بان�تيز����انم س����ا ج����ت ب����ل اس����را ز اص����ر ت���گ�و پديد����ر ت����دم ب����ه ش����اعت ک����وم س���ش�ه، بي بيش و کم����������ايت، بي گن���������بي جن�خن�����ا س�����انم ب�����ون از ده�����د خ����مي جه�رين نو���������ان مي گفت او نف���������ر زم��������ه�اد�������و ب�������وار همچ�������وس و س������زخم دب

�ار�������يرفت م�������ه اي م�������ان خفت������در ده�افت �����ت ني�����ار را، فرص�����د م�����ا رمان����ت�ه زد������ر خفت������وي ب������ي ق������د دبوس�����چن�د ����وس دي����ا دب����رك ب����وار ت����ك س���ي�ود؟ ���ه ب���ا اين چ���يران، گفت آي���ت ح��گش�د زو روان ����وفت، او ش����زون ک����ه اف���چونك�ك درخت ����ر ي����ه زي����ا ب����زان ت���زو گري�ه �����ه درد آويخت�����ور، اي ب����گفت از اين خ�اد������يرون مي فت������از ب������انش ب������ز ده�����ک�ورا؟���ر ت���ردم م���ه ک���ردي؟ چ���د من ک��قص�ونم بريز������ارگي خ������ك ب������غ زن ي�����تي�و نديد�������ه روي ت�������ك آن را ک������اي خن�تم �������د اين س�������ايز ندارن�������دان ج������ملح�و کن ������اتش ت������ر مكاف������دا، آخ�����اي خ�دو����� �حرا ب������در اين ص������يزد، کان�����اوش م�اد����������از در رو مي فت����������د و ب���������ميدوي

49

Page 50: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ت بد�������������اك و سس������������ممتلي و خوابن�اد������يد و مي گش������بانگه مي کش������ا ش�����ت�ت و نكو�����ا، زش�����ورده ه����د خ�����ر آم����زو ب�ار را�����رون آن م�����ود ب�����د از خ�����ون بدي����چ�ت زفت�������ياه زش�������ار س�������هم آن م������س�تي�������ل رحم�������و جبريي�������ود ت������گفت خ�دي ام�������ه دي�������اعتي ک�������ارك س������اي مب�د روي تو��������ه بين��������ك آن را ک�������اي خن�ادران�������ال م�������ان مث�������را جوي�������و م������ت�ري�������د از خ�������زد از خداون�������ر گري������خ�دش������ان مي جوي������ود و زي������ه از پي س�����ن�را�����������توده ت�����������اك بس����������اي روان پ�ير���������اه و، ام���������د و، شهنش��������اي خداون�تمي�������ر دانس�������ال اگ�������مه اي زين ح������ش�ال�������وش خص������ايت گفتمي اي خ�����بس ثن�وفتي�������رده مي آش�������امش ک�������ك خ������لي�ر بجست����ل از س����اليوه، عق����رم ک����د س���ش�ار�����وب ک�����وب روي خ�����و کن اي خ����عف�زي از آن�����������ر من گفتمي رم����������گفت اگ�ار�������اف م�������را من گفتمي اوص�������ر ت������گ�ه راست����ويم ب����ر گ����ود، گ����طفي فرم���مص�ر درد�������ر دالن هم ب�������اي پ�������ره ه������زه�از����������د در ني����������اب مان���������ني دلش را ت�ود������ه ال ش������ي پيش گرب������و موش�����همچ�د، ني روش���������ه مان���������در او ني حيل��������ان�ابي تن زنم��������ر رب��������و بك��������و ب�������همچ�ود�����الي ش�����ت من ح�����ال از دس�����ا مح����ت�ود������ديهم ب�����ق rي �وغ ������د اهلل ف������ون ي�����چ�د يقين���������ت دراز آم���������را دس��������پس م�نر������ردون ه������ر گ������ود ب�����ت من بنم�����دس�عف عقلهاست�������ر ض�������فت هم به������اين ص�واب���ر ز خ���ر آري س���ون ب���داني چ���ود ب��خ�اجرا���������و را من گفتمي اين م���������ر ت��������گ�دي������وردن ب������وت خ������را ني ق������ر ت�����م�دم��������ر مي ران��������نيدم فحش و خ�������مي ش�تور، نه����������را دس����������بب گفتن م���������از س�ان مي گفتم از درد درون������������ر زم�����������ه�ته ز رنج������رد آن رس������ا مي ک������جده ه�����س�ريف�������ا اي ش�������ابي جزاه�������دا ي������از خ�وا������را، اي پيش������د ت������ق گوي������كر، ح�����ش�ود�������ان ب�������اقالن، زين س�������مني ع������دش�الل����������ان، رنج و ض����������تي ابله���������دوس

�زاران زخم شد�������د ه�������ا و رويش ص������پ�اد�����ر وي فت�����دن ب�����فرا، قي ش�����ا ز ص����ت�ت از او����يرون جس����ورده ب����ا آن خ����ار ب���م�ردار را���������و ک���������جده آورد آن نك�������س�رفت �����ا از وي ب�����د، آن درده�����ون بدي����چ�تي ��������ه ولي نعم��������دايي ک��������ا خ�������ي�يدي ام �����و بخش�����ان ن�����ودم ج�����رده ب����م�وي تو�������ان در ک�������د ناگه�������ا در افت������ي�ران �������د خ�������و مانن�������زان از ت������من گري�وهري �������و گ�������احبش در پي ز نيك������ص�ا ددش �����درد، ي�����رگش ن�����ا گ�����ك ت����لي�را؟���������وده ت���������د گفتم ژاژ و بيه��������چن�ير��������ل من گفت، آن مگ�������من نگفتم، جه�تمي ���������������وده کي تانس��������������گفتن بيه�ال ����تي ز ح����ز ميگف����ك رم����را ي����ر م���گ�تي ��������رم ميكوف��������ر س��������انه ب�������خامش�ت ��تر اس��زش کم��ه مغ��ر را، ک��ه اين س�خاص�ذار�����در گ�����ون، ان�����ه گفتم از جن����آن چ�ان �������تي آن زم�������و آب گش�������رۀ ت������زه�ار������ر آوردي دم������انت ب������رس از ج�����ت�ت ���ان شماس���ه در ج���من ک���رح آن دش��ش�ورد�����������اري خ����������ني رود ره، ني غم ک�از�������وم و نم�������وت ص�������ه تنش را ق������ن�ا رود����رگ از ج����ي، پيش گ����و ميش���همچ�رورش �������ان من پ�������ه ت������پس کنم ناگفت�ون داود در آهن زنم ������������ت چ�����������دس�ود������الي ش������ده را ب������ر برکن������رغ پ�����م�ود احد����ود فرم����ت خ����ا را دس����ت م���دس�مان هفتمين ���������ته ز آس���������ر گذش��������ب�ه انغ شق القمر�������وان ک�������ر خ�������ا ب������مقري�ت ����درت کي رواس����رح ق����عيفان ش����ا ض���ب�واب �������������د و اهلل rعلم بالص������������ختم ش�دا �����تي ج�����و گش�����ان ت�����و ج����آن دم از ت�دي ��������ردن ب��������رواي قي ک�������ني ره و پ�دم ��������ر لب مي خوان�������ر، زي ��������رب يس�ه �����دور، ن�����را مق�����و گفتن م�����رك ت����ت�ون ����������ومي إنهم ال يعلم����������د ق���������اه�ال و گنج �����را اقب�����عادت، اي م�����اي س����ک�عيف ������دارد اين ض������كرت ن������وت ش�����ق�وا���������دارم، وآن ن���������ه ن��������آن لب و چان�ود������ان ب������اج ج������ان، ابته������ر ايش�����زه�ال �������ر مث�������نو از به�������ايت بش������اين حك

. حكايت آن مرد ابله که مغرور بود بر تملق خرس45�يد���������رس را در مي کش���������ايي خ��������اژده�دد���������الم م���������د در ع���������ير مردانن��������ش�نوند�����ا بش�����ر ج�����ان ز ه�����گ مظلوم����بان�ان����������اي جه����������تونهاي خلله���������آن س

�يد������ادش رس������ردي رفت و فري������ير م�����شد �������ان رس������ان مظلوم������ان کافغ�����آن زم�ق ميدوند������ون رحمت ح������رف چ�����آن ط�ان �����������هاي نه�����������ان مرض����������آن طبيب

50

Page 51: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ر و داوري و رحمتند������������������������محض مه�ارگيش؟����ك ب����ني ي����اري مي ک����ه ي���اين چ�رد������ير م������كار ش������د ش������اني ش�����مهرب�ا رود���������ا دردي، دوا آن ج���������ر کج��������ه�ا رود�����واب آنج�����كل، ج�����ا مش�����ر کج����ه�نگي آور بدست������������و، تش�����������آب کم ج�اب��������د خط��������قاهم ربهم آي��������ا س�������ت�ت شو�����������دت، رو پس����������آب رحمت باي�ه سر������ا ب������د ت������در رحمت آم�����رحمت ان�جاع������ا آر، اي ش������ر پ������رخ را در زي�����چ�وش������يرون کن ز گ������واس ب������ۀ وس�����پنب�وي عيب�������م را از م�������اك کن دو چش������پ�ام�������ني زک�������ز و از بي�������ع کن از مغ������دف�فرا اثر��������������ذار از تب و ص�������������هيچ مگ�وي��������نين مپ��������ردي کن و ع�������داروي م�ان بكن����������اي ج����������دۀ تن را، ز پ���������کن�ردن دور کن�����ت و گ�����ل از دس�����ل بخ����غ�ف، پر�������ۀ لط�������ه کعب�������اني ب������ور نمي ت�رمايه اي است�������وي س�������ه ق������زاري و گري�ود�������و ب�������ه ج�������ادر بهان�������ه و م������داي�ما را آفريد����������ات ش����������ل حاج���������طف�اش������������وا اهلل، بي زاري مب�����������گفت ادع�ان ابر������ير افش������اد و ش������وي ب������اي ه�����ه�نيده اي؟�������������ماء رزقكم نش ��������������في الس�ول��������ديت دان، آواز غ��������رس و نومي�������ت�يد������اال کش������را ب������ه ت������دايي ک������ر ن�����ه�رص آورد������را ح������ه ت������دايي ک������ر ن�����ه�ان���������ت از روي مك���������دي نيس��������اين بلن�د از اثر��������االتر آم��������بب ب��������ر س�������ه�رکش نشست�����������وق آن س����������آن فالني ف�رف���������ت از روي ش���������وقي آنجاس��������ف�ابق اند������ه س������نگ و آهن زين جهت ک�����س�ويش������ودي خ������رر از روي مقص�����و آن ش�رر���������ان ش���������نگ و آهن اول و، پاي��������س�ر است�����ان واپس ت�����ر در زم�����رر گ����آن ش�ر است�����ابق ت�����ر س�����اخ از ثم�����ان ش����در زم�د ثمر�����جر آم�����ود از ش�����ه مقص�����ون ک����چ�از�����رديم ب�����ا گ�����رس و اژده�����وي خ����س�رد از اژدها�������اد ک�������ون فري�������رس چ������خ�د پشت�������������ردي بهم دادن������������حيلت و م�دين حيلت ببست��������������ا را او ب�������������اژده�ه نيست������وت، حيل������ت ق������ا را هس�����اژده�از بين����������يار، ليكن ب����������اکران بس���������م�از رو�����دي، ب�����و دي�����ود را چ�����ۀ خ����حيل�د از عال�����ت، آم�����تي اس�����ه در پس�����ر چ����ه�در عال��������ر ان��������د نظ��������ني بخش�������روش�وي کن���������نايي خ���������م را در روش��������چش�ور توست�������ان ن��������ني نش��������اقبت بي������ع�ازي بديد�����د ب�����ه ص�����ني، ک�����اقبت بي����ع�رور شد��������ان مغ��������ازي چن�������ز آن يكي ب�و ديد�����ود چ�����نر در خ�����امري وار، آن ه����س�نر آموخته���������������ي آن ه��������������او ز موس

�وتند�������ق، بي علت و بي رش�������و ح������همچ�ارگيش �������ر غم و بي چ��������د از به�������گوي�ير درد��������د غ��������ان دارو نجوي��������در جه�ا رود������وا آنج������ري، ن������ا فق������ر کج�����ه�ا دود �����ت، آب آنج������ا پستيس�����ر کج�����ه�ت ������اال و پس������د آبت از ب������ا بجوش�����ت�واب ���������اش، اهلل اعلم بالص���������نه ب��������تش�ت شو����ر رحمت، مس����ور خم����ان خ���و آنگه�ا، اي پسر��������رو م��������ر يكي رحمت ف�������ب�ماع �����گ س�����ك، بان�����وق فل�����نو از ف����بش�روش ���ردون خ���د از گ���ت آي���ه گوش���ا ب��ت�تان غيب �������اغ و سروس�������ني ب�������ا ببي������ت�ام ������د در مش������ه ريح اهلل در آي������ا ک�����ت�كر��������ان طعم ش��������ابي از جه��������ا بي�������ت�وب روي ���ون خ���د گ���د ص���رون آين���ا ب��ت�رد آن چمن �����ه گ�����والن ب�����د ج�����ا کن����ت�رخ کهن ��������اب از چ��������و دري�������بخت ن�اره گر�����ر چ�����ارگي ب�����ه کن بي چ����عرض�ت �����ه اي اس�����ر داي�����وي ت����رحمت کلي ق�ود�����ان ميش�����ل گري�����ه کي آن طف�����ا ک����ت�يرش پديد�������ود ش�������د و ش�������ا بنالي������ت�اش �������يرهاي مهره�������د ش�������ا بجوش������ت�بر����و ص����اعت ت����ك س����د، ي���در غم ماين�يده اي؟ ����ر چفس����ه ب����تي چ����در اين پس���ان�فول ����ر س����ا قع����و ت����وش ت����د گ���مي کش�يد�������اال رس�������ه از ب�������دائي دان ک������آن ن�ردم درد�����ه او م�����رگي دان ک�����گ گ����بان�ان �����ل و ج�����وي عق�����ت س����اين بلنديهاس�رر�����ر ش�����د ب�����ايق آم�����نگ و آهن، ف����س�ت ���ويش نشس���ه پهل���ورت ب���ه در ص���ر چ��گ�تخف �����د مس�����در باش�����اي دور از ص����ج�د �����ق ان�����وقي الي�����ام ف�����ل هنگ����در عم�ت زين رو پيش و بيش �����نگ اس����ز آهن و س�رر����ان ش����د و، ج����ر دو تنن����ك اين ه���لي�ت ����ر اس����نگ و آهن برت����فت از س���در ص�ت �����ر اس�����ايق ت�����اخ او ف�����نر از ش����در ه�جر�������ر ش�������ود، آخ�������ر اول ب������پس ثم�از ������مار و مج������ولي دارد اض������ه ط�����زانك�رد از چنگش رها��������ردي ک��������ير م�������ش�ت ������وت بكش������دين ق������ا را او ب�����اژده�ت ����رس از هالك تن برس����ه آن خ����ا ک���ت�ت ����ه اي اس����و حيل����ۀ ت����وق حيل����ك ف���لي�اکرين ���������ير الم���������بي، واهلل خ��������در ن�از رو������وي آغ������د، س������ا آم������ز کج�����ک�ه، هال�������دي ن�������وي بلن�������م را س������چش�يرگي آرد، بال ���������ه اول خ���������ر چ��������گ�وي کن �����ر آن س�����ي نظ�����ه خفاش�����ر ن����گ�ت �����ور توس�����الي حقيقت گ�����هوت ح����ش�نيد����ازي ش����ك ب����ه ي����ود ک����ل آن نب���مث�تادان دور شد���������بر ز اوس���������ز تك��������ک�يد�������ر کش�������بر س�������ي از تك������او ز موس�ه ����������ر دوخت����������م را ب���������وز معلم چش

51

Page 52: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ود������ازي نم������ر ب������ي، دگ������رم موس�����الج�ر دود�������در س�������ه ان�������ا دانش ک������اي بس�اش����اي ب����و پ����ه رود، ت����واهي ک����ر نخ���س�بين����وق او م����ويش ف����اهي، خ����ه ش����ر چ���گ�ان���ت ج���ر اوس���ت و، فك���و نقش اس���ر ت��فك�و در اوي او��������ود را بج��������ويي، خ�������او ت�د رضا�����������دت قن�����������رش ميآي����������ور ت�اي جنس��������دمت ابن��������واهي خ�������ور نخ�را�����ر ت�����د م�����تادي، رهان�����ه، اس�����و ک����ب�ت، هين���������و زورت نيس��������زارئي ميكن، چ�الي ز درد؟�������ي؟ نمي ن�������و کم از خرس������ت�وم کن��������نگ دل را م��������دا اين س�������اي خ

�ود�����انش رب�����ازي او ج�����ه آن ب�����ا ک����ت�ر رود����ود س����دان، خ����رور ب����ود س����ا ش���ت�اش ��������احب راي ب��������اه قطب ص�������در پن�ات او مچين ����ز نب����هدي، ج����ه ش����ر چ���گ�ان ���ت ک���د اوس���ت و، نق���و قلب اس���د ت��نق�وي او����ان، س����ه س����و، فاخت����و گ����و و ک���ک�ا ������ان اژده������ي، در ده������و خرس�����همچ�رس ������و خ������ايي همچ������ان اژده�����در ده�را�����ر ت�����اند، م�����يرون کش�����ر ب����و ز خط�ر مكش از راه بين ����وري، س����ه ک����ون ک���چ�رد����اد ک���ون فري���ت از درد، چ���رس رس��خ�وم کن �����وش و مرح�����و خ�����ه اش را ت����نال

. گفتن نابيناي سائل که من، دو کوري دارم، مرا رحم کنيد46�ان������ه همي گفت، االم������وري ک������ود ک�����ب�ان���������د، ه���������اره رحمتم آري��������پس دو ب�د ليك��������������ان گفتن�������������از تعجب مردم�نيم ما�������وريت مي بي�������ك ک�������ه ي������زانك�دا�������اخوش ص�������ت آوازم و، ن������گفت زش�ود�������ۀ غم مي ش�������تم ماي�������گ زش������بان�ه رود�����ا ک�����ر ج������ه ه�����ت آوازم، ب����زش�ا کنيد���������وري رحم را دوت���������ر دو ک��������ب�ون بگفت اين راز را��������و چ��������رد نيك�������ک�د زين گله��������������تي آواز کم ش�������������زش�ود����������د ب��������� �ه آواز دلش هم ب���������وانك�ه بي علت دهند���������ان ک���������ك وهاب��������لي�وم شد�����وش و مظل�����ه آوازش خ�����ون ک����چ�هيق����ت و ش����ت اس����و زش����افر چ����ۀ ک���نال�ت آواز آمدست�������������ر زش������������سؤا، ب اخغ �ود�����رس رحمت کش ب�����ۀ خ�����ه نال����چونك�رده اي���رگي ک���و گ���ف ت���ا يوس���ه ب��دان ک�تفراغ کن��������ورده اس��������ه کن و ز خ�������توب�ير�������اه پ�������رگي، اي روب�������ازگرد از گ������ب

�ان �������ل زم�������وري دارم، اي اه������من دو ک�ان������وري دارم و من در مي������ون دو ک�����چ�ك ����ك ني����ان کن، ني����وري را بي���اين دو ک�د؟ وانما������ه باش������وري چ������ر ک�����آن دگ�د دوتا�������وري، ش�������ت آوازي و ک������زش�ود�����گ من، کم ميش�����ق، از بان�����ر خل����مه�ود���������م و غم و کين ميش���������ۀ خش��������ماي�ا کنيد��������اگنج را، گنج��������نين ن�������اين چ�ف آواز دلش، آواز را������������������������������لط�ه ���ك دل���ه رحمت ي���ر وي ب���د ب���ق ش��خل�ود�����رمد ب�����تي س�����وري زش�����ه ک����آن س�تش نهند����ر زش����ر س����تي ب����ه دس����و ک���ب�وم شد�������ون م�������نگين دالن چ������زو دل س�ق ��������ابت را رفي��������ردد اج�������ز آن نمي گ�ت ��ود مس��گ ب��ون س��ق چ��ون خل��او ز خ�ک�ود������اخوش ب������ود اين، ن������و نب������ۀ ت�����نال�ورده اي ������اهي خ������ون بي گن������از خ�����ب�د، رو داغ کن������ه ش������راحت کهن�����ور ج�ير �������ق ميطلب، نعم النص�������رت از ح������نص

. تتمۀ حكايت خرس و آن ابله که به وفاي او اعتماد کرده بود47�ون وارهيد��������ا چ��������رس هم از اژده�������خ�رس زار��ف، آن خ��حاب که��گ اص��ون س�چ�تگي�������اد از خس�������ر نه�������لمان س������آن مس�ت؟����ال چيس����ت و گفتش، ح���آن يكي بگذش�ديث اژدها��������������ه واگفت و ح�������������قص�تر از دشمنيست���������ه، ب���������تي ز ابل��������دوس�تي اين�����������ودي گف����������گفت و اهلل از حس�وه ده است��������ان، عش��������ر ابله�������گفت مه�رس را�������ران اين خ�������ا من ب�������ا ب������هي بي�ود������ود کن اي حس������ار خ�����گفت رو رو ک�ريف�������م اي ش�������ي نباش������من کم از خرس�ه اي������رزدم ز انديش������و دل مي ل������ر ت�����ب

�ه بديد�������رد، مردان�������رم ز آن م������و آن ک�ار���������������د مالزم در پي آن بردب��������������ش�تگي �����ت، از دل بس�����ارس گش�����رس ح���خ�ت؟ ����رس کيس����را اين خ����ر ت����رادر، م���اي ب�ه دل، ابلها���������ي من���������ر خرس��������گفت ب�ت ������ه داني راندنيس������ه ک������ر حيل�����او به�ر بين ���ري؟ اين مه���ه نگ���ي چ���ه خرس��ور ن�ت �����ه اس�����رش ب�����ودي من، از مه����اين حس�ل هم جنس را������زين، مه������رس را مگ�����خ�ود��������د و بختت نب��������ارم اين ب�������گفت ک�ف �����م حري�����ا منت باش�����رك او کن ت����ت�ه اي �����رو در بيش�����ي م�����نين خرس�����ا چ����ب

52

Page 53: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�زاف���������د از گ���������ز نلرزي��������اين دلم هرگ�ده���������ور اهلل ش���������ر بن���������ومنم ينظ��������م�رفت�����ش در ن�����ه گوش�����ه گفت و ب����اين هم�يد����ت از وي کش����رفت و دس����ت او بگ���دس�اش�����واره مب�����و غم خ�����ر من ت����گفت رو ب�و نيم�����������دو ت�����������از گفتش من ع����������ب�ذار و رو������را، بگ������د م������واب آم�����گفت خ�اقلي���������اه ع���������بي در پن���������ا بخس��������ت�د او��������رد، از ج��������اد م��������ال افت�������در خي�وني است����د، خ����د من آم����ر قص����اين مگ���ک�دين����اران ب����ا ي����ت ب����ته س����رو بس����ا گ���ي�ار من��������ر ي��������د دارد ز مه��������ا حس�������يرش ����������د هيچ از خبث س���������ود نيام��������خ�ود��������رس ب��������ر خ�������ظن نيكش جملگي ب�ود�������ل ب�������ه و نااه������ان و ابل������د گم������ب�د �����د بخت اب�����ود راي و ب�����د رگ و خ����ب�ال�����احب کم�����ر ص�����د ب�����رس را بگزي����خ�اد����������ري تهمت نه����������اقلي را از خ���������ع

�ه الف ��وي و، ن��ه دع��ت، اين ن��ق اس��ور ح�ن�كده �����ز، از اين آتش�����ان بگري�����ان و ه����ه�ت زفت ����دي اس����رد را س����اني م����د گم���ب�يد������ار رش������ه اي ي������ون ن�����گفت رفتم چ�راش ������تر ت������رفت کم������وال، مع�����بوالفض�ايي در پيم �������ر بي�������ني، گ�������ف بي������لط�اد شو����������ار را منق����������ر ي���������گفت آخ�احب دلي ��������تي، ص��������وار دوس�������در ج�د زو��������د، رو بگرداني��������مگين ش�������خش�ت �����وني اس�����دا و ت�����ع دارد، گ�����ا طم����ي�ين �������را زين هم نش�������اند م�������ه بترس������ک�ار من �����د در ک�����د ميكن�����اينچنين ج����ک�اطرش �����در خ�����ك ان�����ان ني�����ك گم����ي�ود�����رس را، هم جنس ب�����ر خ�����ر م����او مگ�ود �������ل ب�������ع جه�������قاوت او مطي������وز ش�ار و ورد �����ور و خ�����رور و ک�����ره و مغ����گم�ال �����د خي�����ه، فاس�����ل تب�����يه، حاص����رو س�ر و داد������ل مه������ت اه������رس را دانس�����خ

. گفتن موسي عليه السالم گوساله پرست را، که اين خيال انديشي تو از کجاست48�ال������ت خي������ا يكي مس������ي ب�����گفت موس�بريم�������ود در پيغم�������انت ب�������د گم������ص�دي ز من�������زه دي�������زاران معج�������د ه������ص�دي�������گ آم�������ه تن�������ال و وسوس������از خي�ان��������ر آوردم عي��������ا ب��������رد از دري�������گ�يد���وان رس���ه و خ���ال، کاس���ل س���مان چ��ز آس�ر اژدها������ت من ن������د در دس������وب ش�����چ�اب�����د آفت�����ار و، کفم ش�����ا م�����د عص����ش�رد���رم و س���دين گ���دين و، چن���د چن��اين و ص�ادويي��������اله اي از ج��������گ زد گوس�������بان�رد����������يالب ب����������ات را س���������آن توهمه�ق او؟�����ان در ح�����د گم�����ودي ب�����ون نب����چ�ر او؟�������د از تزوي�������الت نام�������ون خي������چ�گان�����د؟ اي س�����ه باش�����ود ک�����امريي خ����س�دي؟�����دل ش�����ر او يك�����ون در اين تزوي����چ�ه الف؟������دايي را ب������ايد خ������او مي ش�����گ�ري�����ردي از خ������جده ک�����اوي س�����پيش گ�ور ذو الجالل��������دي ز ن��������م دزدي�������چش�و راست���ه ت���زينش ک���ل و گ���ر آن عق���ه ب��ش�ه گفت؟���ر چ���رد، آخ���گ ک���او زرين بان��گ�ده اي از من بسي������������تر دي�����������ز آن عجب�اطلي��������د؟ ب��������ه رباي��������اطالن را چ�������بود ������د جنس خ�����ي رباي�����ر جنس�����ه ه����زانك�ق آورد؟����ا عش����ف کج����ر يوس����رگ ب���گ�ود�����رم ش�����د، مح�����رگي واره�����ون ز گ����چ�وبكر نكو�����������د را اب�����������ون محم����������چ�رد بو����� �د ب������ر از محم������و بك������ون اب�����چ�حاب درد�����ل از اص�����و جه�����د ب�����ون نب����چ�اد طشت��������ام افت��������دي کش ز ب�������دردمن�د، از دردش بعيد������� �ل ب��������ه او جاه�������وانك�ا در او��������د ت��������اف باي��������ۀ دل ص�������آين

�الل ���قاوت وز ض���ديش، از ش���د ان���اي ب��ک�ريم �����ق ک�����ان و اين خل�����نين بره�����ا چ����ب�ك و ظن �����زود و ش�����الت ميف�����د خي����ص�يزدي ����������بري ام م����������ر پيغم���������طعن ب�ان �������ر فرعوني�������ديت از ش�������ا رهي������ت�نگي دويد��������وي از س��������ايم ج�������وز دع�زا �����دوي ناس�����ر ع�����د ب�����ون ش����آب خ�هاب �����د ش�����ورم ش�����اب از عكس ن����آفت�رد؟�����وهم کم نك�����رد، آن ت�����و اي س����از ت�ويي ����داي من ت����ه خ����ردي، ک����جده ک���س�رد�������واب ب�������اردت را خ�������رکي ب������زي�تخو����ان؟ اي زش����ر چن����ادي س����ون نه���چ�ير او�������ق گ�������حر احم�������اد س������وز فس�ان �����د در جه�����ر تراش�����دايي ب�����ه خ����ک�دي؟�������ل ش�������كالها عاط�������ه اش������وز هم�ردي خالف؟ ����ون ک����و چ����ولي ام ت���در رس�امري ������حر س������يد س������ت عقلت ص�����گش�الل ���������ر و عين ض���������ل واف��������اينت جه�ت ���تن سزاس���ل را کش���ان جه���و ک���ون ت��چ�كفت؟ �����ه رغبت ش�����ان را اين هم����کاحمق�ي؟ ����ر خس����ذيرد ه����ق را، کي پ����ك ح���لي�اطلي ����د؟ ع����وش آي����ه خ����اطالن را چ���ع�د؟�����ر، کي رو نه�����ير ن�����وي ش�����او س����گ�ورد�����ا او را خ�����ر ت�����ر از مك�����ز مگ����ج�ود����ني آدم ش����ف از ب����گ که����ون س���چ�ادق ������ذا ص������دقش، گفت ه������د ص�����دي�اذب ���������ه ک���������ذا ليس وج��������گفت ه�رد�����اور نك�����ر، ب�����ق قم�����د ش�����د ص����دي�ت ����ان نگش����ق پنه����رديم، ح����ان ک���زو نه�را نديد����������وديم و او آن����������د بنم���������چن�ت از نكو��������ورت زش��������ي ص�������واشناس

53

Page 54: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

. ترك کردن آن مرد ناصح بعد از مبالغه، پند آن مغرور خرس را49�رفت������ه گ������رك آن ابل������لمان ت�����آن مس�دال�����د و از ج�����د و پن�����ون از ج����گفت، چ�ته شد���������يحت بس���������د و نص��������پس ره پن�د درد، پس������������ون دوايت مي فزاي�����������چ�ق آمدست�����الب ح�����ه اعمي ط�����ون ک����چ�تران������اد مه������ر رش������ي ب������و حريص�����ت�وك�����ومي از مل�����ه ق�����دي ک�����دا، دي����احم�وش������د خ������ار دين گردن������ان ي�����اين رئيس�وك�����ره و تب�����يت از بص�����ذرد اين ص����بگ�دي�������رير مهت�������و از ض�������بب ت������زين س�اخ�����د اين من�����ت کم افت�����در اين فرص����کان�رديم در وقت تنگ�����������زدحم مي گ����������م�رير������ك ض������دا اين ي������زد خ������دا ن�����احم�ار��������ادن هين بي��������اس مع�������الن �اد �������"ي "�ق مكتنس�����������ل و عقي�����������دن لع����������مع�ود������ال س������دارد م������ا ن������دا، اينج�����احم�د در مبند��������������ن دل آم�������������اعمي روش�دند�����ر ش�����را منك�����ه ت�����ه ابل�����ر دو س����گ�را تهمت نهند������ق ت������ه احم������ر دو س�����گ�ارغم�����������الم ف�����������رار ع����������گفت از اق�يدي خوريست������ي را ز خورش������ر خفاش�����گ�د دليل����������كان باش����������رت خفاش���������نف�ود���������ل راغب ش���������ر گالبي را جع��������گ�دار محك�������بي خري�������ود قل�������ر ش������گ�دان�����ه روز، اين را ب�����د، ن�����ب خواه����دزد ش�ال وار�����������اروقم و غرب�����������ارقم ف����������ف�بوس��������������دا کنم من از س�������������آرد را پي�ان�������دايم در جه�������يزان خ�������و م������من چ�اله اي��������دا گوس��������د خ��������او را دان�������گ�رد����اله ام خ����ه گوس����ا ک����اوم ت����ه گ���من ن�رد�����ور ک�����ا من ج�����ه ب�����ان دارد ک����او گم

�رفت �����ان، ره گ�����ول گوي�����ر لب الح����زي�ال ��������������د خي�������������در دل او بيش ميزاي�ته شد���������رضغ عنهم پيوس���������ر rع��������ام�وان عبس ����ر خ����و، ب����الب بگ����ا ط����ه ب���قص�ت �����ينه خس�����ايد س�����ر او را نش�����ر فق����به�روران �������ام، از س�������د ع�������ا بياموزن������ت�وك ��ه ب��وش ک��تي خ��تند و گش��تمع گش�مس�ر حبش �����رند و ب�����ا س�����رب اينه�����ر ع����ب�وك ��������اس علي دين المل��������ه الن�������زانك�دي ���������گ آم���������دي و تن��������رو بگرداني�راخ �������و ف�������اراني و وقت ت�������و ز ي������ت�گ ����م و جن����ز خش����يحت ميكنم ن���اين نص�د وزير����ت و ص����ر اس����د قيص����تر از ص���به�زار�����د ه�����زون از ص�����د ف�����دني باش����مع�ان مس ����زاران ک����د ه����ت از ص����تر اس���به�ق و درد و دود������ر ز عش������د پ������ينه باي�����س�ت پند������ق اوس������ه ح������د او را ده ک�����پن�ان قند�����تي ک�����و هس�����ردي؟ چ����تلخ کي گ�واهي ميدهد�������و گ�������راي ت�������ق ب������ح�ه غم؟ ����واه او را، چ����د گ����ق باش����ه ح���آنك�ت ����يد نيس����ه آن خورش����د ک����ل آم���آن دلي�ل �������ان جلي�������يد تاب�������ه منم خورش������ک�ود�����������اگالبي مي ب�����������ل ن����������آن دلي�ك ��������د نقص و ش�������در محكي اش در آي�ان ������ابم در جه������ه ت������ب نيم روزم ک�����ش�ذار�����د گ�����اه از من نمي ياب�����ه ک�����ا ک����ت�وس ���ت آن نف���وش اس���اين نق���ايم ک���ا نم��ت�ران �������بك را از گ�������ر س�������ايم ه������وانم�ه اي �����ور کال�����داري و در خ�����ر خري����خ�رد������تري از من چ������ارم کاش������ه خ�����من ن�رد���������ۀ من روفت گ���������ه از آيين��������بلك

. تملق کردن ديوانه جالينوس را و ترسيدن جالينوس50�ود������حاب خ������ا اص������الينوس ب�����گفت ج�ون������اي ذو فن������دو گفت آن يكي ک�����پس ب�ر مگو���������و اين، ديگ���������ل ت��������دور از عق�وش بنگريد�����������اعتي در روي من خ����������س�دي در من از او������يت ب������ه جنس������ر ن�����گ�دي؟�����ود، کي آم�����دي جنس خ�����ر ندي����گ�د بي هيچ شك�����ر هم زن�����ون دو کس ب����چ�ود؟����ا جنس خ����ز ب����رغي بج����رد م���کي پ

�ا آن فالن دارو دهد����������را ت����������ر م���������م�ون ���������ر جن���������د از به��������اين دوا خواهن�ه رو�������ك ديوان�������رد ي������گفت در من ک�تين من دريد�������������مكم زد آس�������������چش�ت رو؟��������ه من آن زش�������کي رخ آوردي ب�ر زدي؟ �����ود را ب�����ير جنس خ�����ه غ����کي ب�ترك ������در مش������ت ق������ان هس�����در ميانش�ت و لحد�����ور اس�����اجنس گ�����حبت ن����ص

. سبب پريدن و چريدن مرغي با مرغ ديگر که جنس او نبود51�دم هم تكي����������������������آن حكيمي گفت دي�ان��������تم حالش��������دم، بجس�������در عجب مان

�ا لكلكي ���������������ان زاغ را ب��������������در بياب�ان �����ابم نش�����ترك ي�����در مش�����ه ق�����ا چ����ت

54

Page 55: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�يران و دنگ����ك، من ح����دم نزدي����ون ش���چ�ود�����ي ب�����ه او عرش�����هبازي ک�����ه ش����خاص�ود����������يين ب����������يد عل���������آن يكي خورش�ري������بي ب������ر عي������وري، ز ه�����آن يكي ن�روين زند������ر پ������ه ب������اه ي، ک�����آن يكي م�ي نفس�����������ف رخي عيس����������آن يكي يوس�ان���������ده در ال مك���������ران ش��������آن يكي پ�رتبت����������الي م����������لطان ع���������آن يكي س�رامش خجل���������������������آن يكي خلقي ز اک�ان������ل زم������ده ز اه������رور ش�����آن يكي س�د چمن��������������اي مي زيب�������������بلبالن را ج�ا جعل�������ل ب�������وي گ�������ان معن�������ا زب������ب�ان�������ن بي گم�������زاني ز گلش�������ر گري������گ�اش������و، دور ب������ر ت������ر س������يرت من ب�����غ�ا من اي دني����������و ب����������اميزي ت���������ور بي�ان من است��������يزد، ز نقص��������ر درآم�������گ�اك���������يزد بمن آن زهرن���������ر درآم��������گ�اك داشت����دي پ����ون از پلي����را چ����ق م���ح�د و، آن را بريد������ �ان ب�������ك رگم ز ايش������ي�ود از ازل����������ان آدم آن ب����������ك نش���������ي�ه آن بليس�������ر آنك�������ان ديگ�������ك نش������ي�دي��������اجد ش��������ر ابليس هم س�������پس اگ�يزان اوست������ك م������ر مل������جود ه�����هم س�رار ملك����������ت اق����������واه اوس���������هم گ�رد������از گ������دارد ب������ان ن������خن پاي�����اين س

�گ �����د لن�����ر دوان بودن�����دم ه�����ود بدي����خ�ود�����ي ب�����ه او فرش�����دي ک�����ا يكي جغ����ب�ود�����جين ب�����ز س�����اش ک�����ر خف����وين دگ�ر دري �������داي ه�������وري، گ������وين يكي ک�رگين تند������ه در س������رمي، ک�����وين يكي ک�رس ����ا ج����ر، ي����ا خ����رگي، و ي���وين يكي گ�گان �����ون س�����دان همچ����وين يكي در کاه�زيت�����������ني در تع����������وين يكي در گلخ�وائي منفعل���������������ر از بين��������������وين دگ�ان����واري بس نه����اك خ����ر در خ���وين دگ�تر وطن �������ل را در چمين خوش�������ر جع������م�ل �����ده بغ�����ه اي گن�����د، ک����اين همي گوي�تان ������ال گلس������رت کم������ت آن نف�����هس�اش ����اي خس، از اين در دور ب����د، ک���مي زن�ني �����ان م�����ه از ک�����د ک�����ان آي����اين گم�ت �����و زآن من اس������د ک�����ه پندارن����زآنك�اك ����اهي و خ����د و، م����ا باش����وش و دري���م�ت؟ ����دي را گماش����ر من پلي����زد ب����ون س���چ�يد؟����د رس����ا خواه����د رگ کج���در من آن ب�ل �����دش از مح�����ر نهن�����ك س�����ه مالي����ک�اه و رئيس ������ه منم ش������ر، ک������دش س�����ننه�دي ���������يري ب���������ودي آدم، او غ��������او نب�ت �����ان اوس�����دو بره�����ود آن ع����هم جح�گك ������ران س������ت کف������واه اوس�����هم گ�رد���ير م���ا آن ش���رس ب���رد آن خ���ه ک���ا چ��ت

. تتمه قصه آنمرد مغرور بر وفاي خرس و هالکت او52�دش مگس�����رس ميران�����خص خفت و خ����ش�وان�������د از روي ج�������ارش ران�������د ب������چن�رفت����رس و ب����ا مگس خ����د ب����مگين ش���خش�از���������د ب���������نگ آورد و مگس را دي��������س�زد�����نگ و ب�����يا س�����رفت آن آس�����ر گ����ب�رد�����خاش ک�����ه را خش�����نگ روي خفت����س�د يقين������رس آم������ر خ������ه، مه������ر ابل�����مه�عيف���ران و ض���ت و، وي���ت اس���د او سس��عه�اور مكن������وگند هم ب������ورد س������ر خ�����گ�د دروغ���� �وگند گفتش ب�����ه بي س�����ون ک����چ�ير������ل او اس������ت و عق������ير اس�����نفس او م�كند������ان بش������وگند پيم������ه بي س�����چونك�ردد از آن������ر گ������فته ت������ه نفس آش�����زآنك�اکم نهد������ر ح������د ب������يري بن������ون اس�����چ�د را�����م آن بن�����د ز خش�����رش کوب�����ر س����ب�ت شو�������العقودش دس�������وا ب�������و ز اوف������ت�ا دروغ������نزد م������د ب������ه او گوي������ر ک�����ه�ه ميكند������ا ک������د ب������د عه������ه دان�����و آنك

�از پس ��������د مگس، زو ب��������تيز آم�������وز س�د دوان �����������از مي آم����������آن مگس پس ب�خت زفت ���نگي س���وه س���رفت از ک���ر گ��ب�از������اي س������ه ج������ه گرفت������ر رخ خفت�����ب�زد�������ا آن مگس واپس خ�������ر مگس ت������ب�رد����اش ک����الم ف����ه ع����ر جمل����ل ب���اين مث�ت کين ����ر اوس����ت و، مه����ر اس���کين او مه�ف ����������اي او نحي���������گفت او زفت و، وف�خن �����ژ س�����رد ک�����وگند م�����كند س����بش�ه دوغ �����وگندش ب�����د س�����و ميفت از عه����ت�ير���ورده گ���ود خ���حفش خ��زاران مص���د ه��ص�دتر کند������وگند زآن ب������ورد س������ر خ�����گ�ران ����وگند گ����ه س����دش ب����ني بن����ه ک���ک�يرون جهد��������ر درد ب��������اکم آن را ب�������ح�وگند را���������ر روي او س���������د ب��������هم زن�ا وي مگو���������انكم ب��������وا rيم ���������فظ احغ �روغ �������وگندش ف�������يرد گفت س������در نگرد او تند �������ار و، گ������ون ت������د چ�����تن کن

. رفتن رسول خدا بعيادت صحابي رنجور و بيان فائده عيادت53�ار شد���������ه اي بيم���������حابه خواج��������از ص�وي او�������ادت س�������د عي�������طفي آم������مص

�ار شد�����ون ت�����اري او چ�����در آن بيم����و ان�وي او���د خ�� �رم ب����ف و ک����ه لط���ون هم��چ

55

Page 56: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ده است���������و فاي���������ادت رفتن ت��������در عي�خص عليل���������ه آن ش���������ده اول ک��������فاي�ود�����داري اي عن�����م دل ن�����و چش�����ون ت����چ�رنج�����الم م�����ت در ع�����ه گنجي هس����چونك�زاف��������ر درويش ميكن بيگ��������د ه�������قص�ود����اطن بين نب�����م ب�����و را آن چش�����ون ت���چ�ود�����������ار ره ب�����������د قطب، ي����������ور نباش�مار����������اران ره الزم ش����������له ي���������پس ص�ان نكوست������د هم، اين احس������دو باش�����ور ع�ود�������ت، کينش کم ش�������ردد دوس������ور نگ�ير اين، وليك��������ت غ��������د هس�������بس فواي�اش����ع ب����ار جم����ه ي����د، ک����ل اين آم���حاص�اروان�������ع ک�������وهي و جم�������ه انب������زآن ک

�ت �����ده اس�����و عاي�����ا ت�����از ب�����ده آن ب����فاي�ل ����اه جلي����د و ش����بي باش����ه قط����و ک���ب�ود������يزم را ز ع������و ه������داني ت������ه نمي�����ک�الي ز گنج��������دان خ��������ران را م�������هيچ وي�واف����د ميكن ط����ابي بج����ان ي����ون نش���چ�ود�������ر وج�������در ه�������دار ان������گنج مي پن�ود������په ب������ارس اس������د، ف�������ه نباش�����ش�وار����اده ور س����ر پي����د، گ����ه باش����ر ک���ه�ت ��ت دوس��دو گشتس��ان بس ع��ه احس��ه ب�ک�ود����رهم ش����ه را م����ان کين����ه احس���ز آنك�ك ��������ار ني��������ائفم، اي ي�������از درازي خ�راش ����اري ت����ر، ي����ر، از حج����و بتگ���همچ�نان ������ت و س������كند پش������ان را بش�����رهزن

. وحي آمدن از حقتعالي به موسي که چرا به عيادت من نيامدي54�تيب�����ي اين ع�����وي موس�����ق س����د از ح���آم�زدي��������ور اي��������ردم ز ن��������رقت ک�������مش�ان�������اکي از زي�������و پ�������بحانا، ت������گفت س�وريم�������ه در رنج�������ودش، ک�������از فرم������ب�و را������اني ت������ت نقص������ا رب، نيس�����گفت ي�زين���������اص گ���������دۀ خ��������گفت آري، بن�ذوري من���������ذوريش، مع���������ت مع��������هس�دا�����ا خ�����يني ب�����د همنش�����ه خواه�����ر ک����ه�لي��������ر بگس��������ا گ��������ور اولي�������از حض�رد����� �ان واب������و از کريم������ه را دي������ر ک�����ه�ان���ك زم���ع رفتن ي���ت، از جم���د اس���ك ب��ي

�و ز جيب �����ده ت�����اه دي�����وع م�����اي طل����ک�دي ��������تم، نام��������ور گش�������من حقم، رنج�ان ���ا رب بي���ت؟ اين بكن ي���ز اس���ه رم��اين چ�رم؟ ������و از روي ک������يدي ت������ون نپرس�����چ�ر گشا������ره را ب������د، اين گ������ل گم ش�����عق�بين ������و ب������ور، او منم، نيك������ت رنج�����گش�وري من ��������وريش، رنج��������ت رنج�������هس�ور اوليا�����������������يند در حض����������������او نش�زو بي کلي �������ه ج�������و هالکي، زآنك������ت�ورد�����رش را او خ�����د، س�����ش ياب����بي کس�دان�����و ب�����د اين نيك�����يطان باش�����ر ش����مك

. جدا کردن باغبان، صوفي و فقيه و علوي را از همديگر55�رد������اغ ک������ر در ب������ون نظ������اني چ�����باغب�وفيي�����ريف و ص�����ك ش�����ه و ي�����ك فقي����ي�د حجت است�����را ص�����ا م�����ا اينه����گفت، ب�ه نفر������ا س������ه ب������ك تن������ايم ي������ر ني�����ب�وئي افكنم���������ه س���������ر يكي را من ب��������ه�ه راه�����وفي را ب�����رد ص�����رد و ک�����ه ک����حيل�اق�������وي وث�������رو س�������وفي را ب������گفت ص�ار�����ا دو ي�����وت ب�����وفي، گفت خل����رفت ص�وريم�����اني ميخ�����و ن�����واي ت�����ه فت�����ا ب����م�لطان ماست�������ه زاده و س�������ر ش������وين دگ�يس���وار خس���كم خ���وفي؟ ش���ت آن ص��کيس�ه کنيد��������ر ورا پنب��������د م��������ون بياي�������چ�ان من آن شماست������ود؟ ج������ه ب������اغ چ�����ب�ريفت�����ان را ف�����ر ايش�����رد و م�����ه ک����وسوس�وفي را و رفت�����د ص�����ه ره کردن�����ون ب����چ�تيز�����و از س�����وفئي ک�����گ، ص����گفت اي س�د؟������ا بايزي������ود، ي������دت ره نم�����اين جني�افتش�����ا ي�����و تنه�����وفي را چ�����وفت ص����ک�ت، ليك���������وفي، آن من بگذش��������گفت ص�ان�������تيد، ه�������ار دانس�������را اغي�������ر م������م�ما را خوردنيست������وردم ش�����ه من خ����اين چ

�رد���ه م���ود، س���اغ خ���ه ب���ون دزدان ب���د چ��دي�ئي ������ولي يوف������وخي فض������ر يكي ش�����ه�ت ���اعت رحمت اس���د و، جم���ع ان���ك جم��لي�دگر��������ت از يك��������ان نخس�������پس ببرمش�ر کنم ����بيلش ب����د س����ا ش����ه تنه����ون ک���چ�اه ������ا او تب������ارانش را، ب������د ي������ا کن�����ت�اق ��������راي اين رف��������ك گليم آور ب�������ي�دار���������ريف نام���������و فقيهي وين ش��������ت�ريم ������و مي پ������ر دانش ت������ه پ������ا ب�����م�ت �����دان مصطفاس�����ت، از خان�����يد اس����س�اهان جليس ����ما ش����ون ش����ا چ����ود ب����ا ب���ت�اغ و راغ من تنيد���������ر ب���������ه اي ب��������هفت�ت ���م راس���ون چش���را چ���وده م���ما ب��اي ش�كيفت ������د ش������اران نمي باي������ز ي�����آه ک�وب زفت ����ا چ����در پيش ب����د ان����م ش���خص�يز������يز ت������ردم ت������اغ م������د ب������در آي�����ان�يد؟�����يرت اين رس�����يخ و پ�����دامين ش����از ک�كافتش ������ر بش������رد و س������تش ک�����نيم کش�ك ����د ني�����ود داري����اس خ�����ان پ���اي رفيق�ان �����������ارتر زين قلتب�����������تم اغي����������نيس�ت ����ر دنيس����زاي ه����ربت، ج����نين ض���اين چ

56

Page 57: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ما هم رفتنيست��������ر ش��������ر من، ب�������رفت ب�وي تو����ت و گفت وگ����وه اس����ان ک���اين جه�ان�����ارغ باغب�����ت ف�����وفي گش�����ون ز ص����چ�اق�����وي وث�����رو س�����ريف من ب�����اي ش����ک�از را���������و قيم���������ه بگ���������ر در خان��������ب�رد دين����ردش بگفت اي م����ه ره ک����ون ب���چ�رد�������وي س�������د دع�������ريفي، مي کن������او ش�ل زن دل مي نهيد���������ر فع���������ر زن و ب��������ب�بي��������ر ن��������ر علي و ب��������تن را ب�������خويش�ان������ا وز زاني������د از زن������ه باش������ر ک�����ه�رش از چرخها�����ردد س�����ر گ�����ه ب�����ر ک����ه�ول��������ان بوالفض��������ه گفت آن باغب�������آنچ�دان��������ه مرت��������ودي او نتيج��������ر نب�������گ�نيد آن را فقيه���������ونها ش���������د افس��������خوان�د؟���ه خوان���اغت ک���در اين ب���ر، ان��گفت اي خ�دو��������د ب��������ه همي مان��������ير را بچ�������ش�رد، آن دون از کجي������ريف آن ک������ا ش�����ب�ول؟�����و و غ�����د دائم دي�����ه کين دارن�����ا چ����ت�راب�����الم خ������ريف از ظلم آن ظ������د ش�����ش�رد و کم����دي ف����ه مان����ون، ک����اي دار اکن���پ�دم نيم�������ق و هم�������ريف و الي�������ر ش������گ�رض�����احب غ�����دين ص�����را دادي ب�����ر م����م�اي فقيه�������د ک�������ارغ بيام�������د از او ف������ش�ت؟�����ده دس�����ت اي ببري�����وي ات اين اس����فت�و را؟�������وي ت�������ه داد اين فت�������و حنيف������ب�يط؟����دي در وس����ت بخوان����نين رخص���اين چ�اد�������ر وي برگش�������ت ب������اين بگفت و دس�يد������تت رس������زن، دس������تت، ب�����گفت حقس�نين�������د چ�������ه اين و ص�������زاوارم ب������من س�وس تو������ه و افس������ردم خدع������وش ک�����گ�يار و بخست��������������ه بس�������������زد ورا القصود ������اران خ�����د از ي�����ا مان�����ه تنه�����ر ک����ه�له است�������راي اين ص�������ادت از ب������پس عي

�ت ����ما را خوردنيس����ر ش����رش م����وب قه���چ�وي تو�����د س�����از آي�����دا هم ب�����ون ص����چ�رد زآن پس جنس آن ������ه ک������ك بهان�����ي�اق ������ت پختم من رق������ر چاش������ه ز به�����ک�از را��������اق و ق��������ارد آن رق��������ا بي�������ت�ت اين و يقين �������اهر اس�������و فقيهي، ظ������ت�رد�����ه ک����ا چ����د ت����ه دان�����ادر او را، ک���م�اني اعتميد���������اقص، وآنگه���������ل ن��������عق�بي �����ه بس غ�����در زمان�����ت ان�����ته اس����بس�ان ����������ق رباني����������رد ظن در ح���������اين ب�ه را�����د خان�����ده بين�����ود گردن�����و خ����همچ�ول ��������د، دور ز اوالد رس��������ال او ب�������ح�دان؟ ������راي خان������تي ب������نين گف�����کي چ�فيه �����������تمكار س����������در پيش رفت آن س�د؟��������يراث مان��������برت م�������دزدي از پيغم�اني؟ بگو������ه ميم������بر چ������ه پيغم������و ب�����ت�ارجي �����ين خ�����ا آل ياس�����د ب�����ه کن����ک�ول؟ �����ا آل رس�����مر ب�����د و ش�����ون يزي����چ�ر آب �����م پ�����ا چش�����ه او گفت ب�����ا فقي����ب�كم ���ر ش���ور ب���و، زخم ميخ���ل ش���ون ده��چ�و را من کم نيم ��������الم ت��������نين ظ�������از چ�وض �������و را بئس الع�������ردي، ت������احمقي ک�فيه �����ر س�����گ ه�����و نن�����ه فقيهي؟ اي ت����چ�ت؟������ر هس������وئي ام������در آئي و، نگ�����کان�زا ��������ت اين؟ اي ناس��������افعي گفتس�������ش�ط؟�����در محي�����ئله ان�����ت اين مس�����ا بدس����ي�ت او، کين دلش را، داد داد ��������������������دس�اران بريد���������ه از ي���������زاي آنك��������اين س�اران بكين؟ �������دم از ي�������را ببري�������ا چ������ت�اموس تو�����د ن�����ه ش�����ر ک�����ر س�����يزنم ب����م�اغ و در ببست��������يرونش ز ب��������رد ب�������ک�د ���� �ه ب�����ر او را جمل�����د م�����نين آي����اينچ�ه است������د محبت حامل������له از ص�����وين ص

. رجعت به قصه مريض و عيادت پيغامبر صلي اهلل عليه و آله56�ول بي نديد���������د رس���������ادت ش��������در عي�ور اوليا���������وي دور از حض���������ون ش��������چ�ان غم است�����ر همراه�����ۀ هج�����ون نتيج����چ�تاب�������ر دم ش�������اهان طلب ه�������ايه ش������س�اه مقبلي�����������در پن�����������ب ان����������رو بخس�رو�������دين نيت ب�������فر داري، ب�������ر س������گ�و گو����و ت����ب، کوک����ان، روز و ش����ه س���فاخت�ه کو�����و ب�����يرو ک�����رد و م�����در ميگ����در ب�اب�������ر مت�������ا رو ب�������واني زاولي�������ا ت������ت

�زع ديد������ال ن������ه ح������حابي را ب�����آن ص�دا�����������ته اي دور از خ����������در حقيقت گش�ت؟ �����اهان زآن کم اس�����راق روي ش����کي ف�اب �����تر ز آفت�����ايه به�����وي ز آن س�����ا ش����ت�احب دلي ������د ص������ه آزادت کن������و ک�����ب�ل مشو�������د، از اين غاف�������ر باش�������ور حض�و ���������ي بج���������اني ز درويش��������گنج پنه�تجو ������تجو کن، جس������تجو کن، جس�����جس�واب�������������د کن واهلل اعلم بالص������������جه

. رفتن بايزيد بسطامي به کعبه و در راه به خدمت بزرگي رسيدن و گفتن آن بزرگ که کعبه57منم مرا طواف کن

�يخ امت، بايزيد����������ه، ش����������وي مك���������س�تي از نخست����ه رف����هري ک����ر ش����ه ه���او ب

�ره ميدويد��������������راي حج و عم�������������از ب�ت ������ردي بازجس������زان را بك������ر عزي�����م

57

Page 58: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ت؟���هر کيس���در ش���ه ان���تي، ک���رد مي گش��گ�ا روي�����ر ج�����فر ه�����در س�����ق، ان����گفت ح�ان�����ود و زي�����ه اين س�����د گنجي کن، ک����قص�دش����دم باش����د گن����ارد، قص����ه ک����ر ک���ه�دمي������د گن������ر نياي������اري، ب������ه بك�����ک�ود������و وقت حج ب������ه کن چ������د کعب�����قص�ود�����ت ب�����د دوس�����راج، دي�����د در مع����قص�ات، گفت����������ال باني����������يد، االعم���������س�ه از عمل�����������ود ب�����������ؤمن ب����������نيت م

�ت ����يرت متكي اس����ان بص����ر ارک����او ب���ک�وي �������ردي ش�������الب م�������د اول، ط������باي�رع دان ������و آن را ف������د، ت������ع آي�����در تب�دش �����ع مي آي�����در تب�����ود ان�����اه خ����ک�ردمي ����و، م ������ردمي ج����و، م ������ردمي ج����م�ود����ده ش����ه هم دي����تي، مك����ه رف����ون ک���چ�ود������ك هم نم������رش و مالي������ع ع�����در تب�كفت ������ا ش������ي گله������يرت بس�����نيت خ�لطان دول���������ود س���������نين فرم��������اين چ

. حكايت پير و مريد58�و مريد������اخت روزي ن������و س������ه اي ن�����خان�ويش را������د خ������و مري������يخ آن ن�����گفت ش�ق؟������ردي اي رفي������ه ک������ر چ�����روزن از به�از������د ني������ت، اين باي������رع اس�����گفت آن ف�دت������ع مي آي������در تب������ود ان������ور، خ�����ن�تي بسي��������فر جس��������در س��������د ان�������بايزي�ون هالل�����دي همچ�����ا ق�����يري ب�����د پ����دي�اب��������ون آفت�������ا و دل چ��������ده نابين�������دي�رب�����د ط�����د ص�����ه بين�����ته خفت�����م بس����چش�ود������ن مي ش������واب روش�����بس عجب در خ�وش���واب خ���د خ���ت و بين���دار اس���ه بي��وآنك�افت�������اب ي�������و از اقط�������د او را چ������بايزي�ال��������يد ح��������ت و مي پرس�������پيش او بنشس�د؟�������ا اي بايزي�������و کج�������زم ت������گفت، ع�ه دارم از وله��������������د کعب�������������گفت قص�ره دويست�����������������������گفت دارم از درم نق�ار�����ردم هفت ب�����ه گ�����وفي کن ب����گفت ط�واد��������ه اي ج��������ا پيش من ن�������و آن درمه�افتي������اقي ي������ر ب������ردي، عم������ره ک�����عم�ده است�����انت دي�����ه ج�����ق آن حقي ک����ح�ر اوست����ۀ ب����ه خان����دي ک����ر چن����ه ه���کعب�رفت������ه را، در وي ن������رد آن کعب������ا بك�����ت�ده اي�����دا را دي�����دي خ�����را دي�����ون م����چ�د خداست�������اعت و حم�������دمت من ط������خ�از کن در من نگر���������و ب���������م، نيك��������چش�ار�������تي گفت ي�������ار بي�������ه را يكب������کعب�افتي������������ه را دري������������دا کعب�����������بايزي�وش داشت������ا را ه������ه ه������د آن نكت�����بايزي�در مزيد����������د ان����������د از وي، بايزي���������آم

�ۀ او را بديد�����������د خان�����������ير آم����������پ�ديش را������و ان������رد آن نك������ان ک�����امتح�ق �����د زين طري�����در آي�����ور ان�����ا ن����گفت ت�از�������گ نم�������نوي بان�������ا از اين ره بش������ت�دت ��������ه آن ميباي��������را کن، ک�������نيت آن�ي �����ود کس�����ر وقت خ�����د خض�����ا بياب����ت�ال �������ار رج�������ر و گفت�������د در وي ف������دي�واب ����ه خ����تان ب����ده هندس����و پيلي دي���همچ�د، اي عجب !�������ايد آن نبين�������ون گش������چ�ود�����������واب روزن مي ش����������دل درون خ�ده کش ���اك او در دي���ت او، خ���ارف اس��ع�تافت �����دمت ش�����ود و در خ�����كنت بنم����مس�ال ������احب عي������افتش درويش و هم ص�����ي�يد؟�����واهي کش����ا خ�����ربت را کج���رخت غ�ه داري زاد ره؟ �����ود چ�����ا خ����گفت، هين ب�ت ���ۀ ردي اس���خت در گوش���ته س���ك ببس��ن�مار��������واف حج ش��������وتر از ط�������وين نك�راد���د م���ل ش���ردي و حاص���ه حج ک��دان ک�تافتي �����فا بش�����ر ص�����تي، ب�����اف گش����ص�ت ����ده اس����ود بگزي����ر بيت خ����را ب����ه م���ک�ت ������ر اوس������ۀ س������يز خان�����خلقت من ن�رفت �����ز آن حي ن�����ه، بج�����در اين خان����و ان�ده اي �����ر گردي�����دق ب�����ۀ ص�����رد کعب����گ�ت ����ق از من جداس����ه ح����داري ک����ا نپن���ت�در بشر�������ق ان�������ور ح�������ني ن�������ا ببي������ت�ار ������اد ب������را هفت������دي م������ا عب�����گفت ي�افتي �����ر ي�����د ف�����ز و ص�����ا و ع�����د به����ص�ت ���وش داش���ه اش در گ���و زرين حلق��همچ�يد����������ر رس����������ا آخ���������منتهي در منته

. دانستن پيغمبر که سبب رنجوري آن شخص از گستاخي بوده است در دعا59�ار را��������د آن بيم��������بر دي��������ون پيم�������چ�بر را بديد�������ون پيم�������د او چ�������ده ش������زن�را اين بخت داد������������اري م�����������گفت، بيم�اقبت������يد و ع������حت رس������را ص������ا م�����ت�اري و تب������������ته رنج و بيم�����������اي خجس

�ار را�����ار غ�����رد ي������وازش ک�����وش ن����خ�ر او را آفريد��������ق م��������وئي آن دم ح�������گ�داد�������ر من بام�������لطان ب�������د اين س������کام�يت �������ر خاص�������ه پ�������دوم اين ش������از ق�ب ��������وابي ش��������ارك درد و بيخ�������اي مب

58

Page 59: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�رم�����ف و ک�����يري از لط�����را در پ�����ك م����ن�واب��������ا من هم ز خ��������تم داد ت�������درد پش�اوميش����ون گ����ب چ����ه ش����بم جمل����ا نخس���ت�رد�����وش ک�����اهان ج�����تن رحم ش����زين شكس�ا در اوست������ه رحمته������د، ک�����رنج گنج آم�رد�������ك و س�������ع تاري�������رادر موض������اي ب�تي است������ام مس������وان و ج������مۀ حي�����چش�زان�����در خ�����ت ان�����مر اس�����اران مض����آن به�از�����ت بس�����ا وحش�����اش و ب�����ره غم ب����هم�د است����ا ب����و، کاينج����د نفس ت����ه گوي���آنچ�بران���������ه از پيغم���������و خالفش کن ک��������ت�ود���������ا واجب ش���������ورت در کاره��������مش�يار انبيا������������د بس������������عيها کردن�����������س�ران کند������ا وي������ه ت������د ک�����نفس ميخواه�نيم؟�������ا کي ک�������ورت ب������گفت امت، مش�ا زني������د ي������ودك در آي������ر ک�����گفت، گ�ه گفت������ورت کن وآنچ������ا او مش�����گفت ب�تر��������ناس و زان ب��������ود را زن ش�������نفس خ�ني�����ر ميك�����ود گ�����ا نفس خ�����ورت ب����مش�دت����������از و روزه ميفرماي����������ر نم���������گ�ال�����در فع�����ود ان�����ا نفس خ�����ورت ب����مش�تيز او���������ا وي و اس���������ائي ب���������ر ني��������ب�ل دگر�������يرد از عق�������وت گ�������ل ق������عق�دم چيزها���������������ر نفس دي��������������من ز مك�ه دست�����ازه ب�����را ت�����د ت�����ا بده�����ده ه����وع�ود مهلت دهد����ال خ����د س����ر ص����ر اگ���عم�رد را������اي س������ده ه������د وع������رم گوي�����گ�دين بيا�������ام ال�������ق حس�������ياء الح������اي ض�رده اي�������د پ�������ه ش�������ك آويخت������از فل�د عالج���������ا دان���������ا را هم قض��������اين قض�ياه��������ار س��������ت آن م��������ا گشتس�������اژده�ت تو��������در دس��������ار ان��������ا و م�������اژده�دا�������ف، دادت خ�������ذها ال تخ������حكم خ�اه��������ا اي پادش��������ا نم��������د بيض�������هين ي�ون�������ر وي دم فس�������روخت ب������دوزخي اف�وده کفي�������ت و بنم�������ار اس�������ر مك������بح�م تو���������ر در چش���������د مختص��������زآن نماي�ود������وه ب������كر انب������ه لش������ان ک�����همچن�بر بي خطر�������ان زد پيم�������ر ايش�������ا ب������ت�زدي�������ل اي�������ود و فض�������ايت ب������آن عن�حاب ورا��������������ود او را و اص�������������کم نم�ر او������ري را ب������رد يس������ر ک������ا ميس�����ت�ود�������يروز ب�������ر ورا، پ�������ودن م������کم نم�د از ظفر�������تش نباش�������ق پش�������ه ح������آنك�ود��������ته روز ب��������ودن بس خجس�������کم نم�د ز دور��������د را يكي بين��������ر ص�������واي اگ�ه اي���������اري حرب���������د ذوالفق��������زآن نماي�ه جنگ����ق ب����د احم����در فتن����ير ان����ا دل���ت�ده�����ند آم�����ويش باش�����اي خ�����ه پ�����ا ب����ت�و زود������ا ت������د ت������رگي مي نماي������اه ب�����ک�ده است���ر کن���ا ب���ه، کوهه���ه آن ک���ان ک��ه�ه کعب اين آب جو��������ا ب��������د ت�������مي نماي

�قم ������ورئي داد و س������نين رنج������ق چ�����ح�تاب �����د ش�����ب، الب�����ر نيم ش�����ر جهم ه����ب�ويش ����ف خ����ق از لط����يد ح����ا بخش���درده�رد�������اموش ک�������د من خ������دوزخ از تهدي�ت ����يد پوس����و بخراش����د، چ����ازه ش����ز ت���مغ�تي و درد������ر غم و سس������ردن ب������بر ک�����ص�ت �����تي اس�����ه در پس�����ديها هم�����ان بلن����ک�ز از آن ����زان، مگري����ت آن خ����ار اس���در به�ر دراز�������ود عم�������رگ خ������مي طلب در م�ت ���د اس���د آم���ار او ض���ون ک���نوش، چ��مش�ان ������يت در جه������د وص������نين آم�����اين چ�ود�������ر کم ب�������يماني در آخ�������ا پش������ت�يا���نگ آس���رين س���د ب���ردان ش���ه گ���ا ک��ت�رگردان کند��������راه و س��������ق را گم�������خل�ل اميم ���������ا عق���������د ب���������ا گفتن��������انبي�ني ������ل و راي روش������دارد عق������او ن�����ک�و خالف آن کن و در راه افت ��������������������ت�ل شر����ت ک����ت و، نفس����ه زن جزويس���زانك�د، کن خالف آن دني �������ه گوي�������ر چ������ه�دت ������ري زاي������ت، مك������ار اس�����نفس مك�ال ����د کم����د، عكس آن باش����ه گوي����ر چ���ه�يز او��������ير، آم��������اري بگ��������ر ي�������رو ب�ه گر�����ود از پيش�����ل ش�����ر کام�����ه گ����پيش�ود تمييزها�������حر خ�������رد از س�������او ب������ک�ت �����ا را شكس�����ار آنه�����زاران ب�����و ه����ک�و نهد����������ۀ ن����������ر روزي بهان���������اوت ه�رد را�������دد م�������ردي ببن�������ادويي م������ج�وره گيا�������و از ش�������د بي ت�������ه نروي������ک�رين دل آزرده اي ����������������������������از پي نف�اج ����ت ک����ا گيج اس����ان در قض����ل خلق���عق�ه راه �����اده ب�����ود افت�����رمي ب�����ه ک����آن ک�ت تو����ي مس����ان موس����ا، اي ج����د عص���ش�ردد عصا������ا گ������تت اژده������ه دس������ا ب�����ت�ياه ������بهاي س������ا ز ش������و بنم������بح ن�����ص�زون ����������ا ف����������و از دم دري���������اي دم ت�وده تفي �������ر بنم�������ت، از مك������دوزخ اس�م تو�����د خش�����نيش و جنب�����ون بي�����ا زب����ت�ود����دك نم����م ان����ه چش����بر را ب����ر پيم���م�ذر�����ردي ح�����دي، از آن ک�����زون دي����ور ف�دي �����د دل ميش�����و ب�����ه ت�����دا، ور ن����احم�دا�������اطن، خ�������اهر و ب�������اد ظ������آن جه�د رو����������ري او نگرداني����������ا ز عس���������ت�ود���������وروز ب���������ودن روز او ن��������زآن نم�ير نر������د ش������ش نماي������ه خرگوش�����دان ک�ود �����وز ب�����ق آم�����ار و طري�����ه حقش ي����ک�رور�����د از غ�����در آي�����الش ان�����ه چ�����ا ب����ت�ه اي ����ون گرب����ر چ����ير ن����د ش���ز آن نماي�گ ���ه چن���دين حيلت ب���ان ب���در آردش��و ان�ده ���������انب آتش ک���������وان ج��������آن فلي�ود�����راني از وج�����او را ب�����ني، ک�����ف ک����پ�ت ����ده اس����ان و، او در خن����ان گري���زو جه�رق او����د غ����ق ش����وج بن عن����و ع����د چ���ص

59

Page 60: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ل مشك������ونش ت������وج خ������د م�����مي نماي�ور����ون ک����ر را فرع����د آن بح����ك دي���خش�ود�����ا ب�����گ دري�����د، در ت�����ون در آم����چ�ود�������ق ش�������اي ح�������ا از لق�������ده بين������دي�ول�����ر قت�����ود زه�����ود ش�����د، خ�����د بين����قن�ان��������ر زم��������ۀ آخ��������ك در فتن�������اي فل�د ما������در قص������و ان������يزي ت������ر ت�����خنج�وز رحم��������ق آم��������ك، از رحم ح�������اي فل�را�������رخ ت�������ۀ چ�������ه چرخ�������ق آنك������ح�ني�����ردي و رحمت ک�����ون گ�����ه دگرگ����ک�ردي نخست��������ه دايگي ک��������ق آنك�������ح�اف آفريد�����را ص�����ه ت�����ه ک�����ق آن ش����ح�تت�������اقي داش�������ور و ب�������ان معم������آن چن�را���������از ت���������تيم آغ���������كر، دانس��������ش�ادث است������ه ح������ه خان������د ک�����آدمي دان�ت؟���اغ از کي اس���ه اين ب���د ک���ه کي دان��پش�ال����ت ح����د سس����وب زاي����در چ����رم کان���ک�اهيتش�����������رم از م�����������د ک����������ور بدان�د رنگها����������ود را مينماي����������ل، خ���������عق�ري؟�����اي پ�����ه ج�����ت، چ�����ك باالس����از مل�پرد������اال مي������وي ب������ه عقلت س������ر چ�����گ�ان ماست���������ال ج���������دي، وب��������علم تقلي�دن������د ش������ل همي باي������رد، جاه�����زين خ�ود، ز آن ميگريز����ود خ����ني س����ه بي����ر چ���ه�نام ده������را، دش������تايد ت������ه بس������ر ک�����ه�اش�����وف ب�����اي خ�����ذار و، ج�����ني بگ����ايم�ديش را����������ل دور ان����������ودم عق���������آزم

�ك ����اك خش����ا، خ����ر دري����د قع���مي نماي�تي و زور������ر مس������د از س������ا در او ران�����ت�ود؟��������ا ب��������ون کي بين��������دۀ فرع�������دي�ود؟�����ق ش�����ر احم�����ا هم راز ه�����ق کج����ح�ول ����گ غ����ود آن بان����ود ب����د، خ���راه بين�ان �����ر زم�����ده آخ�����ردي ب�����يز مي گ����ت�د ما��������وده اي در فص��������ر آل�������نيش زه�ار زخم �����ون م�����زن چ�����وران م�����ر دل م����ب�را������راز اين س������ر ف������ردان ب������رده گ�����ک�ني ������ر ک������ا را ب������ه بيخ م�����پيش از آن ک�ت �����اك رس�����ا ز آب و خ�����ال م�����ا نه����ت�و پديد�������عله در ت�������دان مش�������رد چن������ک�تت ������ري، از ازل پنداش������ه ده������ا ک�����ت�و را�����������د آن راز ت�����������ا گفتن����������انبي�ت ����ابث اس����ه در وي ع����ه ک����وتي ن���عنكب�ت ���رگش در دي اس���اران زاد و، م���او به��ک�ال؟ ��������وب را وقت نه��������د چ�������کي بدان�ورتش �����د ص�����رم باش�����د، ک�����ل باش����عق�نگ ها����ت از آن فرس����ري دور اس����ون پ���چ�ري ����تي مي پ�����ه پس�����ري، ب�����و مگس پ����ت�رد������تي ميچ������ه پس������دت ب������رغ تقلي�����م�ت ���ان ماس���ته، ک���ا نشس���ت و، م���ه س��عاري�د زدن ���������وانگي باي���������ت در دي��������دس�وان را بريز��������وش و، آب حي��������ر ن�������زه�ه مفلس وام ده ��������رمايه ب��������ود و س�������س�اش ����اش ف����وا ب����اموس و رس����ذر از ن���بگ�ويش را�����ازم خ�����ه س�����د از اين، ديوان����بع

. عذر گفتن دلقك با سيد که گفت، چرا فاحشه به نكاح کرد؟60�يد اجل�������بي، س�������ك ش�������ا دلق������گفت ب�ت گفت���������از ميبايس���������ا من اين را ب��������ب�تم�������الح خواس�������تور ص�������ه مس������گفت ن�رفت���������ه را بي مع���������تم اين قحب��������خواس�ودم من بسي���������������ل را هم آزم��������������عق

�ل �����و، از عج������تي ت������ه اي را خواس�����قحب�توره جفت ����ك مس����ه ي����ردم ب����ات ميك���ت�تم ��������تند و ز غم تن کاس��������ه گش�������قحب�اقبت �����ود اين ع�����ون ش�����بينم چ�����ا ب����ت�ي �����ون را مغرس�����ويم جن�����پس ج����زين س

. به حيلت در سخن آوردن سائل شيخ بهلول را که خود را ديوانه نمود61�اقلي�����������واهم ع����������آن يكي مي گفت، خ�هر ما��������در ش��������ه ان�������آن يكي گفتش ک�ك فالن������واره ن������ته س������ئي گش������ر ن�����ب�بان�������ه روزان و ش�������ازد ب�������وي ميب������گ�اره اي�������ت و آتش پ�������احب راي اس������ص�ان شدست���������ان را ج���������ر او کروبي��������ف�مري������ان نش�����ه را ج�����ر ديوان������ك ه�����لي�و گفت������ا ت������كارا ب������يي آش������ون ول�����چ�ود��������و را آن فهم و آن دانش نب��������ر ت�������م�اخت���رده س���ون پ���ود را ولي چ���ون خ��از جن

�كلي ���������دو در مش���������ورت آرم ب��������مش�ون نما������ير آن مجن������ل غ������ت عاق�����نيس�ان ����������ان کودک����������د در مي���������ميدوان�ان ������ان جه������ان، ج������ان گنج نه�����در جه�اره اي �����تر ب�����ت و اخ�����در اس�����مان ق����آس�ت �������ان شدس�������وانگي پنه������او در اين دي�امري �����ون س�����اله را چ�����ه گوس�����ر من����س�رار نهفت ��������زاران غيب و اس��������د ه�������ص�ود������رگين را ز ع������و س������تي ت�����واندانس�ناخت؟ ����واهي ش����ور، کي خ����ر ورا اي ک���م

60

Page 61: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�دۀ يقين�����ت آن دي�����از اس�����و را ب�����ر ت����گ�بر است�����از و ره�����ه ب�����مي ک����پيش آن چش�هره کند��������������ر ولي را هم ولي ش�������������م�ناخت��������رد او را ش��������د از خ�������کس ندان�ور�������ايي ز ک�������دزدد دزد بين�������ون ب������چ�ود�����ه ب�����ه دزد او ک�����د ک�����ور نشناس����ک

�رهنگ بين �����نگي يكي س�����ر س�����ر ه����زي�ت �������ر اس�������ر کليمي را گليمي در ب������ه�ره کند�����ا به�����ت ب�����ه را او خواس�����ر ک����ه�اخت ��ه س��ويش را ديوان��ر خ��ه او م��ون ک�چ�ور؟�������������د دزد را او در عب������������هيچ ياب�ود����د دزد عن����ر وي زن����ود ب����ه خ����ر چ���گ

. حمله بردن سگ بر کور گدا62�ده را���احب ژن���ور ص���گ ک���زد س���ون گ��چ�دا����ور گ����ر ک����وي ب����گي در ک����ك س���ي�ه خشم����ان ب����گ درويش����د آهن����گ کن���س�گ و بيم سگ������د ز بان������اجز ش�����ور ع�����ک�كار�����ير ش�����يد و اي ش�����ير ص�����اي ام����ک�ر را آن حكيم��������رورت دم خ��������ز ض�������ک�اي اسد����������رورت، ک���������گفت او هم از ض�ه دشت������ارانت ب������د ي������ور مي گيرن�����گ�يد�����ه ص�����ارانت ب�����د ي�����ور مي جوين����گ�رد�����ور ک�����كار گ�����الم، ش�����گ ع����آن س�الل���ت از ض���گ رس���وخت س���ون آم��علم چ�االك و زهف��د چ��ت، ش��الم گش��و ع��گ چ�س�يد کيست����ير ص����ه م����د ک����ا ش����گ شناس���س�مي است�����ه از بي چش�����د، ن�����ور نشناس����ک�ور، از زمين����ر ک����م ت����ود بي چش����ت خ���نيس�واخت�����ي را ن�����د و موس�����ي دي�����ور موس����ن�ر دعي������در هالك ه������رد ان������ف ک�����رج�رر�����ا ش�����ار ب�����اد و ن�����اك و ب����آب و خ�ير�������ق خب�������ير ح�������ا بعكس آن، ز غ������م�ان������ه ش������ا جمل�����ن منه قغ ف �غ ������رم rش�����الج�ات���������ه زين حي���������يزاريم جمل��������گفت ب�تيم�����ردد او ي�����ق، گ�����د از خل�����ون بمان����چ�ه اي�������وري دزد، دزدد کال�������ون ز ک������چ�ان منم����������د دزد او را، ک����������ا نگوي���������ت�ويش را؟��������ور دزد خ��������د ک�������کي شناس�خت����و س����ير او را ت����د هم بگ����ون بگوي���چ�ر دزد�������د عص�������بر آم�������اد اک������پس جه�ده ات�����������ل دي����������د کح����������اوال دزدي�ردۀ دل است������ه گم ک������ۀ حكمت، ک�����کال�ان و بصر�����ا ج�����مع و ب�����ا س�����ور دل، ب����ک�اد آن را مجو�������و، از جم�������ل دل ج������ز اه�وي راز جو�����������رديم س�����������از ميگ����������ب�زد او��������د ن��������ده آم��������ورت جوين�������مش�از نيست�����اين در ب�����ه، ک����گفت رو زين حلق�ان�������دي در المك�������ان را ره ب�������ر مك������گ

�ده را؟��������گ درن��������د آن س�������کي شناس�ير وغا���������ون ش���������ه مي آورد چ��������حمل�م ���ه چش���ان ب���اك درويش���ه خ���د م��در کش�گ ������ور در تعظيم س������د ک������در آم�����ان�دار���ت از من ب���ت، دس���ت توس���ت دس��دس�ريم �����������رد تعظيم و لقب دادش ک����������ک�د؟����ه رس����كارت چ����ر، ش����و من الغ���از چ�ت ���ه گش���ه ب���و در کوچ���يري ت���ور مي گ��ک�ه کيد����ه ب����و در کوچ����ويي ت����ور مي ج���ک�رد����ور ک����د ک����ه قص����گ بي ماي���وين س�يد حالل ������ا ص������ه ه������د در بيش�����مي کن�ف �سگ چو عارف گش�ت ش�د ز اص�حاب که�ت؟ �����نده چيس�����ور اشناس�����دا آن ن����اي خ�ت ���ت مس���ل اس���ز جه���ت ک���ه اين زآنس��بلك�م بين ����د، خص����ق ش����ل ح���اين زمين از فض�داخت ���ارون را گ���رد و ق���ارون ک���ف ق��خس�ا rرض ابلعي �����ه ي�����ق ک�����رد از ح����فهم ک�بر�����ا خ�����ق ب�����ا و، از ح�����ا م�����بر ب����بي خ�ذير�����دين ن�����ا چن�����ق و ب�����بر از ح����بي خ�ان ����ه ش����وان حمل����يز حي����د ز آم����د ش���کن�وات ���ق م���ا ح���ق حي، ب���ا خل���ود ب���او ب��ک�ليم ���������د س���������ق را قلب ميباي��������انس ح�ه اي �������ا نال�������ور عمي�������د آن ک������مي کن�ر فنم �����ه دزد پ�����دم، ک�����و دزدي�����ز ت����ک�يا�����م و آن ض�����ور چش�����دارد ن�����ون ن����چ�اي رخت ���������د او عالمته���������ا بگوي��������ت�زد����رد آن زن بم����ه ب����ه چ����د ک����ا بگوي���ت�رت �����ابي تبص�����از ي�����تاني، ب�����ون س����چ�ت ������ل اس������ل دل يقين آن حاص�����پيش اه�يطان را اثر���������������د دزد ش��������������مي ندان�ق پيش او�������د خالي�������اد آم�������ه جم������ک�ا راز گو�������ورت ب�������ود هم مش�������ا ش������ت�ده، رازي بگو�������ودك ش�������اي اب ک������ک�ت ������روز روز راز نيس������رد، ام������از گ�����ب�ان ����ر دک����ودمي من ب����يخان ب����و ش���همچ

. خواندن محتسب مستي را به زندان و جواب گفتن او63�يد������ائي رس������ب ج������ب در نيم ش�����محتس�تي؟ بگو����ورده س����ه خ����تي، چ���گفت هي مس

�ه ديد���������ردي خفت���������وار م��������در بن دي�بو���در س���ت ان���ه هس���وردم ک��گفت از آن خ

61

Page 62: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ه چيست�����و ک�����بو واگ�����ر در س����گفت آخ�ت آن؟���ود چيس���ورده اي، خ���ه خ��گفت آنچ�واب��������ؤال و اين ج��������د اين س�������دور ميش�ب، هين آه کن����������������������گفت او را محتس�ني؟������������و ميك�����������گفت، گفتم آه کن، ه�دادي است������������������������آه از درد و غم و بي�يز������يز خ������دانم خ������ب گفت اين ن�����محتس�ا؟��������ا من از کج��������و از کج�������گفت رو، ت�ذار و رو������ب بگ������ت، اي محتس�����گفت مست رفتن بدي �وهرون مهيلع �������ود ق�������را خ�������ر م������گ�انمي������ا امك������ل و ب������ا عق������ر ب�����من اگ�دي������� �دبيري ب��������را رائي و ت��������ر م�������گ�دي��������وزه ب��������ل و دري��������را زنبي�������هم م�و راه�����ردي ت�����ه گم ک�����ذر از من زانك����بگ

�ت ��ورده ام، گفت آن خفيس��ه خ�گفت از آن ک�ت آن ������بو مخفيس������در س�����گفت آن کان�در خالب ���ب، ان���ر، محتس���ون خ���د چ��مان�خن ����ام س����رد هنگ����و ک����و ه����ت ه���مس�و از غم دم زني؟ ���������ادم، ت��������گفت من ش�ت ���ادي اس���وران از ش���وي مي خ���وي ه��ه�تيز������ذار اين س������تراش و بگ������رفت م�����مع�دان بيا������ا زن������يز و ت������تي، خ�����گفت مس�رو؟�������ردن گ�������وان ب�������ه کي ت������از برهن�دي؟ ������ود رفتمي، وين کي ش������ۀ خ�����خان�انمي ������ر دک�����ر س�����يخان ب�����و ش����همچ�دي ��� �يري ب����اه و توق����يخان ج����و ش���همچ�دي ���������ه روزه ب���������ذورات هم��������هم ن�اه ������زرگ و خانق������و، ريش ب������از ج�����ب

. دوم بار به سخن آوردن سايل آن بزرگ را تا حال او معلوم کند64�ك نفس�����ر ي�����ه آخ�����الب، ک����گفت آن ط�ر بگو�������ه هين زوت�������وي او ک�������د س������ران�اش�����د، زود ب�����و نكوب�����ر ت�����د ب�����ا لگ����ت�ال راز دل گفتن نديد�����������������������������او مج�ه زني�����������واهم در اين کوچ����������گفت ميخ�ان�����در جه�����د ان�����ه زنن�����ه گون����گفت س�و راست����ل ت����واهي ک����ون بخ���آن يكي را چ�دان������ود، ب������را نب������وم هيچ او ت�����و آن س�د لگد���������بم نپران���������و را اس���������ا ت��������ت�ان������ان کودک������در مي������د ان������يخ ران�����ش�ير اين�������و تفس�������ر بگ�������ا آخ�������ه بي������ک�اص������ر خ������وي او و گفتش بك������د س�����ران�ود��������وه ب��������و، بي��������ه نيمي آن ت�������وآنك�ود������ودك ب������وي اولش ک������ون ز ش�����چ�دازد لگد��������ب نن��������ا اس��������و ت�������دور ش�از راند�����يخ و ب�����رد ش�����ويي ک�����اي و ه����ه�ه بيا������ايل ک������رد س������انگش ک������از ب�����ب�ود���ه ب���ر چ���و زودت���و، بگ���د اين س���از ران��ب�ل و ادب�����نين عق�����ا چ�����ه، ب����گفت: اي ش�ان�����������ل کلي در بي����������و وراي عق���������ت�اش رائي ميزنند��������������������������گفت: اين اوب�د ني�����������را گفتن�����������ع ميگفتم، م����������دف�بيث����ت و خ����رام اس����و ح�����ود ت����ا وج���ب�ه ما������توري ک������ت دس������ريعت نيس�����در ش�دم��������ه ش��������رورت گيج و ديوان�������زين ض�دم��������يدا ش��������وريده و ش��������اهرا ش�������ظ�ه ام�������ت و من ويران�������ل من گنج اس������عق�ه نشد��������ه ديوان��������ه ک��������ت ديوان�������اوس�رض��������د، ني ع��������وهر آم�������دانش من ج�كرم���������تان ش���������دم، نيس���������ان قن��������ک�ت آن��������������دي و تعليميس�������������علم تقلي�ر روشنيست�������ه به�������ه، ن�������ون پي دان������چ�اص�����ام و خ�����ر ع�����ت، به�����الب علم اس����ط�رد����وراخ ک����رف س����ر ط����ي ه����و موش���همچ

�رس �����و ران ف�����ر ني، اين س�����واره ب����اي س�د خو����ت و تن����ن اس����ب من بس توس���کاس�اش ���ه، ف���ان کن خواج���ي؟ بي���ه ميپرس��از چ�يد�����رد و در الغش کش�����و ک�����رون ش����زو ب�ني؟ �����ون م�����راي چ�����ق از ب�����ت الي����کيس

آن دو رنج و، اين يكي گنج روان �ت �����و را، نيمي جداس�����ر نيمي ت����و آن دگ�و، رفتم روان ����������نيدي؟ دور ش���������اين ش�ا ابد�������يزي ت�������ر نخ�������تي ب�������ه بيف������ک�وان �������ر او را ج�������ار دگ�������گ زد ب������بان�زين ����ر گ����تي، ب����وع گف����ه ن����ان س���اين زن�ابي خالص ������د، ز غم ي������را باش������ل ت�����ک�ا ولد������ال ب������ت، آن عي������ه هيچس�����و انك�و رود������اطرش آن س������ل خ������ر و ک�����مه�و رسد������ر ت������نم ب������ب توس������م اس�����س�ويش خواند�����وي خ�����از س�����ان را ب����کودک�اه کيا�������د اي ش�������ؤالم مان�������ك س������ي�ود�����ويم رب�����ه گ�����دان آن بچ�����ه ز مي����کاين چ�ه شيدس�ت؟ اين چ�ه فعلس�ت؟ اي عجب �ان؟ ������وني نه������ون، چ������ابي در جن�����آفت�ي کنند������ودم قاض������هر خ������ا در اين ش�����ت�ني ���احب ف���المي، ص���و ع���ون ت���ت چ��نيس�ديث ����د ح����ا گوي����و در قض����ه کم از ت���ک�وا������نيم و پيش������ه ک������و، ش������تر از ت�����کم�دم ������ه ش������ز بيگان������روه از عج�����زين گ�دم ������ه ب������انم ک������اطن هم������ك در ب�����لي�ه ام ���������دا کنم، ديوان���������ر پي��������گنج اگ�ه نشد�������د و در خان�������س را دي������اين عس�رض �����ر غ�����ر ه�����ت به�����ايي نيس����اين به�ورم �����������د و، من ميخ����������هم ز من ميروي�ان ��������تمع دارد فغ��������ور مس��������ز نف�������ک�ت ������اي دنيس������الب علم دني������و ط�����همچ�الم خالص �����د از اين ع�����ا ياب�����ه ت����ني ک�رد���ت س���د از در گش���ورش ران���ه ن���ون ک��چ

62

Page 63: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�وراخها�����رف س�����ر ط�����ي ه�����و موش����همچ�ود����ورش ره نب����ت و ن����وي دش����ه س���چونك�رد������ر خ������د پ������دايش برده������ر خ�����گ�اك������ر خ������د زي������ر بمان������د پ�����ور نجوي�ود������ان ب������ه آن بي ج������اري، ک�����علم گفت�د وقت بحث علم زفت�������ه باش�������ر چ������گ�را����������ت و م�����������تري من خدايس����������مش�ال ذو الجالل�������������اي من جم������������خونبه�داران مفلس را بهل����������������������������اين خريل را مجو ����ر، گ ����ل را مخ �����ر، گ����ل مخ���گ�وان������ي ج������ا باش������ا دائم������ور ت�����دل بخ�و مل������ي چ������ا باش������اش ت������الب دل ب�����ط�ل است������وب گ������ه مطل������د آنك�����دل نباش�ار ماست����د ک����ه ح����ش ن����ا رب اين بخش���ي�ا را بخر�����ا، م�����ت م�����ير از دس�����ت گ����دس�ا را از اين نفس پليد����������ر م����������از خ���������ب�خت�����د س�����ان اين بن�����ا بيچارگ�����و م����از چ�ران را اي ودود��������ل گ��������نين قف�������اين چ�ردانيم سر������و گ������وي ت������ود س������ا ز خ�����م�ئي دوريم دور����������نين نزديك����������ا چ���������ب�ش و تعليم توست����������ا هم بخش���������اين دع�ون و روده، فهم و عقل�����������ان خ����������در مي�ور روان����������ه، اين ن����������ارۀ پي���������از دو پ�د از او�����ان آم�����ه زب�����اره ک�����ت پ����گوش�امش گوشهاست�����ه ن�����وراخي ک�����وي س����س�رع اوست�������ا، ش�������اغ جانه�������اه راه ب������ش�ت آن����ي آن اس����مۀ خوش�����ل و سرچش���اص�طفي������ا مص�������و ب�������ور گ������ۀ رنج�����قص�كر تو����ون ش����ني؟ چ����ون ک����كر نعمت چ���ش�ام�����د تم�����كر آم�����كر ش�����و از ش�����ز ت����عج

�دا ��������وار خ��������ل ز ان��������د غاف�������ميكن�ود������دي مي نم������ات جه�����هم در آن ظلم�رد����ان پ����ون مرغ����ي و چ����د از موش����بره�ماك ���������������د از رفتن راه س��������������ناامي�ود����������داران ب����������ق روي خري���������عاش�رد و رفت �����د، م�����دارش نباش�����ون خري����چ�تري �������ه اهلل اش�������اال، ک�������د ب������مي کش�ب حالل �����ورم، کس�����ود خ�����اي خ����خونبه�ل؟ ���ت گ���ك مش���د ي���داري کن���ه خري��چ�ت دائم زرد رو�����وار اس�����ل خ�����ه گ����زانك�وان �������ون ارغ�������ره ات چ������از تجلي چه�ل ���و گ���دان همچ���ادان و خن���وي ش���ا ش��ت�ت ����احب دل اس����ا ص����خن را روي ب���اين س�ت ���ود سزاس���ف خفي را خ���و، لط���ف ت��لط�در������ا م������ردۀ م������ردار و پ������رده را ب�����پ�يد������ا رس������تخوان م������ا اس������اردش ت�����ک�لطان بخت؟����و اي س����ز ت����ايد ج����ه گش���ک�ود؟���و گش���ل ت���ه فض���ز ک���د ج���ه توان��ک�تر�����ا نزديك�����ه م�����ا ب�����وئي از م�����ون ت����چ�ور ������ت ن������اريكئي بفرس������نين ت�����در چ�ت؟ ����ه رس����تان از چ����ه در گلخن گلس���ور ن�ل ����رد نق�����وان ک����و نت����رام ت����ز ز اک���ج�مان ������ر آس������يرود ب������ورش م������وج ن�����م�و جو�������يالب حكمت همچ�������يرود س������م�ت ���وه اش هوشهاس���ه مي���ان ک���اغ ج���ا بب��ت�ت �����رع اوس�����الم، ف�����تانهاي ع�����اغ و بس����ب�وان������ار خ�����نه �ا األغ �����ته ري تحغ ������زود تج�دارد منتهي ������ق ن������ف ح������ه لط�����زآنك�ان او ����������ود زاحس����������ازه ب���������نعمت ت�د تم الكالم �����������اب، ق����������فهم کن، دري

. تتمۀ نصيحت کردن رسول مر آن بيمار را65�ار را����������ر آن بيم����������بر م���������گفت پيغم�رده اي������ائي ک�����وعي دع�����ر ن�����ه مگ����ک�ه اي��������ا ميگفت��������ه دع��������اد آور چ�������ي�تي����������ت، اال هم����������ادم نيس���������گفت ي�طفي���������ور بخش مص����������ور ن���������از حض�ده�����������ن ک�����������بر روش����������همت پيغم�ا دل است������ه از دل ت������افت زآن روزن ک�����ت�ول������د اي رس������ادم آم������ك ي�����گفت: اين�دم��������ه مي آم��������ار گن��������ون گرفت�������چ�ايش ميزند��������اب گش��������ه ب��������ر گن�������پ�يد�������دي ميرس�������د و وعي�������و تهدي������از ت�ود������اره نب������تم و چ������طرب مي گش�����مض�ه راه گريز����������بر و، ن����������ام ص���������ني مق�ار من������الي ي������ق تع������ير ح������ه غ�����ني ب�زن����اروت از ح����و م����اروت و چ����و ه���هچ�كار������اروت آش������اروت و م������ر ه�����از خط

�ار زار را�������رد ي�������ادت ک�������ون عي������چ�ورده اي ��������ايي خ��������الت زهرب�������از جه�فته اي ��������ر نفس مي آش��������ون ز مك������چ�اعتي �������د س�������ادم آي�������ا من، ي������دار ب�د او را آن دعا�������������اطر آم������������پيش خ�ده ��������دش آن گم ش��������اطر آم�������پيش خ�ت ���ل اس���ق و باط���رق ح���ان ف���ني ک��روش�ول ����و الفض����ه ام من ب����ه گفت����ا ک���آن دع�يزدم�����ائي م�����ت و پ�����ه، دس�����و غرق����همچ�د �����ايش ميزن�����در حش�����ت ان�����ه دس����غرق�ديد��������ذاب بس ش��������ان را از ع�������مجرم�ود�������ل ناگش�������ود و قف�������د محكم ب������بن�تيز������اي س������ه ج������ه، ن������د توب�����ني امي�ار من �������د ک�������وار آم�������نين دش�����اين چ�ه اي خالق من �������������ردم ک������������آه ميك�ار��������د اختي��������ل را بكردن��������اه باب�������چ

63

Page 64: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

. دکر دشواري عذاب آخرت و سختي آن66�ند������ا کش������رت اينج������ذاب آخ������ا ع�����ت�ود�����ويش ب�����اي خ�����د و بج�����ك کردن����ني�ان������ف رنج آن جه������دارد وص������د ن�����ح�ادي ميكند��������و جه��������ك آن ک�������اي خن�اني وارهد���������������ا ز رنج آن جه��������������ت�ذاب������ا رب، آن ع������ه ي�����من همي گفتم: ک�دم��������راغت باش��������الم ف��������ا در آن ع�������ت�دام شد���������ورئي پي���������نين رنج��������اين چود ����������ر و از اوراد خ���������ده ام از ذک��������مان�ون من روي تو��������دم کن��������ر نمي دي�������گ�ارگي������ك ب������ت، من ي������دم از دس�����ميش�ر مكن�����������ا ديگ����������گفت: هي هي اين دع�ور نژند������اقت داري اي م������ه ط������و چ�����ت�ه من�����لطان ک�����ردم اي س�����ه ک����گفت: توب�ي و ما����و موس����ت و ت����ه اس����ان تي���اين جه�ير����������يرويم و، در اخ����������الها ره م���������س�وده اند����������ي راه مي پيم����������وم موس���������ق

�ند�������احر وش�������ل و س�������د و عاق������گربزن�د ز آتش رنج دود��������ر باش��������هل ت�������س�ا پيش آن ���������د رنج دني���������هل باش��������س�ري و دادي ميكند���������دن زج���������ر ب��������ب�ادت مينهد���������ود اين رنج عب���������ر خ��������ب�تاب �����ر من ش�����ران ب�����الم ب����هم در اين ع�يزدم ������ه م������ت حلق������نين درخواس�����در چ�ان من از رنج بي آرام شد��������������������������ج�ك و بد����ويش و ني����تم ز خ����بر گش���بي خ�وي تو�������ارك خ�������ته وي مب������اي خجس�وارگي ��������اهانه اين غمخ��������رديم ش�������ک�ويش را از بيخ و بن �������و خ�������ر مكن ت������ب�وه بلند�����ان ک�����و چن�����ر ت�����د ب�����ه نه����ک�دي نالفم هيچ فن ��������������ر جل�������������از س�ده مبتال�����������ه مان�����������ه در تي����������از گن�ير����������نزل اول اس����������ان در م���������همچن�د ������وده ان������ام اول ب������در گ������ر ان�����آخ

. ذکر قوم موسي عليه السالم و پشيماني ايشان67�ان������������دا و نه������������د پي�����������راز ميگفتن�دي������ي ب������ا راض������ي ز م������ر دل موس�����گ�ودي او ز ما��������يزار ب��������ل ب��������ه ک������ور ب�دي؟����ان ش����ا جوش����مه ه����نگي چش���کي ز س�دي���ود آتش آم���وان، خ���اي خ���ه ج���ل ب��ب�ار ما����در ک����ي ان����د موس����ون دو دل ش���چ�د در رخت ما������������مش آتش ميزن�����������خش�يز؟�����م ن�����ردد خش�����ه حلم گ�����ود ک����کي ب�ر اين����ت از به����ت اس����ر وحش����دح حاض���م�ه من��������ي کي روا دارد ک��������ه موس�������ور ن�زار����ار و ه����د ب����ت ص����ا بشكس����د م���عه�ون����ادي زب����ر ب����ه ه����اه و ب����ا ک����د م���عه�وين ما������ر تل������ه ب������وت ک������ق آن ق�����ح�ويش�����وايي خ�����ديم و رس�����ويش را دي����خ�ان������ر را نه������اي ديگ������يحت ه������ا فض�����ت�ال������ال و در کم������و در جم������دي ت�����بيح�ريم������ار اي ک������ويش بگم������دي خ�����بيح�ار ماند�����ك ت�����ا ي�����ع م�����ه از تقطي����هين ک�ديو�������������ه اي خ�������������ه البقي������������البقي�ف نخست������ر آن لط�������ا ني، به�������ر م������به�اي رحم������درتت، بنم������ودي ق������ون نم�����چ�را������د ت������م افزاي������ر خش������ا گ�����اين دع�اد از بهشت����������ادم بيفت����������ان ک���������آنچن�ذرد��������او ز آدم بگ��������ود ک��������و کب�������دي�د همه���������������ع آدم ش��������������در حقيقت نف�ازي نديد�������د ب�������د و دو ص�������ازئي دي������ب

�وان �������ير و ج�������رد و زن و پ������جملگي م�دي �������دا ش�������ران پي�������ه را راه و ک������تي�ما؟ �������لوي از س�������يدي من و س������کي رس�دي �����ان ش�����ان ج�����ان ام�����ان م����در بياب�ا زدي ������ر م������نزل لهب ب������در اين م�����ان�ار ما�����اهي ي�����ت، گ�����م ماس�����اه خص����گ�ير بال����������������د ت���������������حلم او رد ميكن�ادر ز لطفت، اي عزيز����������ت اين ن���������نيس�نين ������د چ������برم، قاص�����ي مي������ام موس����ن�اد آورم از هيچ تن �������������و ي������������پيش ت�رار����ابت برق�����وه ث�����ون ک����و چ����د ت����عه�زون ���ه هم ف ����د ک����وه و ز ص����و ک���د ت���عه�ير لونها����������������تي کن اي ام���������������رحم�اه بيش ���������ا مكن اي ش���������ان م��������امتح�تعان �������ريم مس�������ي اي ک�������رده باش������ک�الل ������ديم و در ض������ا بيح������ژي م�����در ک�ئيم �������تي ل�������د مش�������ژي بيح�������ر ک������ب�وار ماند���������وديم و يكي دي���������ر ب��������مص�ان ديو�������اد کلي ج�������ردد ش�������ا نگ������ت�ت ����ان را بازجس����ردي گمره����و ک����ه ت���ک�حم و لحم �������ا در ش�������اده رحمه������اي نه�ترا���������ا، مه���������ا تعليم فرم���������و دع��������ت�ت ����و زش����ت از دي����ه رس���رجعتش دادي ک�رد�������ازي ب�������نين نطعي از او ب�������ر چ������ب�ه ���������ده آن دمدم���������د ش��������لعنت حاس�ود را بريد���������ۀ خ���������تون خيم��������پس س

64

Page 65: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ران�����ت ديگ�����ه کش�����ب، ب�����ي زد ش����آتش�و را��������ود لعنت دي��������دي ب��������م بن�������چش�و او��������د ري��������ان او ش��������ان ج�������هم زي�ژبينش کند��������ه ک��������د ک�������لعنت اين باش�د کند�����و ب�����ر آن ک�����ه ه�����د ک�����ا ندان����ت�د بعكس�������دها بين�������رزين بن�������ه ف������جمل�ويش را������د خ������ر او هيچ بين������ه گ�����زانك�دن درون��������نين دي��������يزد زين چ�������درد خ�ادران را درد زه�����������يرد م�����������ا نگ����������ت�ان حاملست�����������انت در دل و ج����������اين ام�ه زن را درد نيست��������د ک��������ه گوي�������قابل�د، ره زن است��������درد باش��������ه او بي�������آنك�ا، بي وقت گفتن لعنت است���������������������آن ان�د يقين��������ور، رحمت ش��������ا منص�������آن ان�ام را��������رغ بي هنگ��������ر م��������رم ه�������الج�تن نفس را������ت؟ کش������دن چيس������ر بري�����س�ني�����ر ک�����ژدم ب�����ه نيش ک�����ان ک����آن چن�ار�����ري ز م�����ر زه�����دان پ�����ني دن�����ر ک����ب�ير������ل پ������ز ظ������د نفس را، ج�����هيچ نكش�ق هوست����خت، آن توفي����يري س����ون بگ���چ�ت دان��������������ا رميت إذغ رميت راس�������������م�ار������ت و بردب������ده وي اس������ت گيرن�����دس�ده اي������ر بي او مان������ر دي������ت غم گ�����نيس�يرد رحمتش������خت گ������يرد س������ر گ�����دي�ل و وال����رح اين وص����واهي ش����و خ����ر ت���گ�ديها از وي است�������ويي هم ب�������و گ������ور ت�ت هم���������ال اوس���������دي دادن کم��������آن ب

�ردش روان ������ت او ک������وي کش������اد س�����ب�و را������د آن ري������م دي������ان خص������ا زي�����ت�و او �����ود آدم، دي�����وئي ب�����و گ�����ود ت����خ�ر کينش کند�������ود بين و پ�������د و خ������حاس�ر وي زند�������د و ب�������از آي�������اقبت ب������ع�ان و وکس ����ردد و نقص����ر وي گ����ات ب���م�د ريش را���������ور بين���������ك و ناس��������مهل�رون ������������اب آرد ب�����������درد او را از حج�د هيچ ره ��������������ل در زادن نياب�������������طف�ت ����������ال قابلس����������يحتها مث���������اين نص�ت �������ودك را رهيس�������د، درد ک������درد باي�ت ����ق گفتن اس����ا الح����دردي، ان����ه بي���زانك�ت ��������ا، در وقت گفتن رحمت اس�������وين ان�بين ������د ب������ون، لعنت ش������ا فرع�����وآن ان�ت اعالم را��������دن واجب اس��������ر بري�������س�رك گفتن لمس را�����������اد و ت����������در جه�ني ������تن ايم������د او ز کش������ه ياب������ا ک�����ت�ار�������ار از بالي سنگس�������د م�������ا ره������ت�ير����������خت گ���������دامن آن نفس کش را س�ت ��ذب اوس��د، ج��ه آي��وت ک��ر ق��و ه�در ت�ان ���ان ج���ود از ج���ان، ب���ه دارد ج���ر چ��ه�د دار�������������ه دم آن دم، از او امي������������دم ب�ده اي �����يرش خوان�����خت گ�����ير و س����ديرگ�رتش ������دارد حض������ايب ن������دمت غ�����يك�حي �����وان، والض�����ه مي خ�����ر انديش����از س�ت؟ ����ل او کي اس����ان فض����ك آن نقص���لي�م ��������ويمت، اي محتش��������الي گ�������من مث

. مثال در بيان معني يؤمن بالقدر خيره و شره68�ها��������ه نقش��������ي دو گون��������رد نقاش�������ک�وش سرشت����ور خ����رد و ح����ف ک���نقش يوس�تادي اوست�������ه نقش ز اس�������ر دو گون������ه�تي کند���������ايت زش���������ت را در غ��������زش�وبي کشد���������ايت خ���������وب را در غ��������خ�ود�������دا ش�������ش پي�������ال دانش�������ا کم������ت�اقص است������ردن، ن������ت ک������د زش�����ور نتان�اهداند�������ان ش�������ر و ايم������پس از اين رو کف�اجد است����ا س����ه طوع����ومن دان ک����ك م���لي�زدان پرست������بر هم ي������ا گ������ت کره�����هس�ارت مي کند����������لطان عم����������ۀ س���������قلع�ود�����ك او ب�����ه مل�����ا ک�����اغي، ت�����ته ي����گش�اه��������راي پادش��������ه ب��������ومن آن قلع�������م�رين�����ت آف�����ه زش�����د، اي ش�����ت گوي����زش�ن و بها������ه حس������د، اي ش������وب گوي�����خ�اذالمنن�����ك ي�����كر ل�����ك والش�����د ل����حم�رد���ت ک���ه خواس���ر آنچ���ه او ه���ل آنك��حاص�اهي پادشا��������ر پادش��������ر ه��������ت ب�������اوس

�فا��������اف و نقش بي ص��������هاي ص�������نقش�ت ���������ان زش���������ان و افريت��������نقش ابليس�ت �������ت آن رادي اوس�������تي او نيس������زش�ر تند�����ردش ب�����ه گ�����تيها ب�����ه زش����جمل�د ��������ني از وي چش��������الم چاش�������حس ع�ود�������وا ش�������تادي اش رس�������ر اس������منك�ت �����بر و مخلص اس�����بب خالق گ����زين س�اجداند������ر دو س������ديش ه������ر خداون�����ب�ت �����د اس�����ا و قاص�����اي رض�����ه جوي����زانك�ت �����ر اس�����راد ديگ�����د او م�����ك قص����لي�ارت مي کند���������وي ام���������ك دع��������لي�ود�����لطاني ش�����ه س�����ود، قلع�����اقبت خ����ع�اه �������ر ج�������ور، ني از به�������د معم������ميكن�ت مهين ����ر زش����وب و ب����ر خ����ادري ب���ق�ديم از عيبها����������������اك گرداني���������������پ�ال من �������ر ح�������اظري ب�������ري و ن������حاض�ار و ورد����ون خ����ت را چ����وب را و زش���خ�ا يشا��������ل اهلل م��������از يفع��������ار س�������ک

65

Page 66: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

. دعا و توبه آموختن رسول صلي اهلل عليه و آله بيمار را69�ار را����������ر آن بيم����������بر م���������گفت پيغم�ا حسن������������������ا في دار دنيان�����������������آتن�تان کن لطيف������و بس������ا چ������ر م�����راه را ب�د اي ملك��������ر گوين��������ان در حش�������مومن�ذار������د گ������ر او ياب������افر ب������ومن و ک�����م�ني��������اه ايم��������ت و بارگ��������ك بهش�������ن�ۀ خضر�����ه آن روض�����د ک�����ك گوي����پس مل�خت��������تگاه س��������ود و سياس�������دوزخ آن ب�وي را�������ما اين نفس دوزخ خ�������ون ش������چ�فا�����ر ص�����د پ�����ا ش�����د ت�����دها کردي����جه�يزدي�������عله م�������ه ش�������هوت ک������آتش ش�ما هم حلم شد�������������م از ش������������آتش خش�ار شد����������ما ايث����������رص از ش���������آتش ح�ويش����هاي خ����ه آتش����ما اين جمل����ون ش���چ�اختيد�������اغي س�������و ب�������اري را چ������نفس ن�در او����������بيح ان����������ر و تس���������بلبالن ذک�رده ايد���������ابت ک���������ق را اج��������داعي ح�اب�����د ب�����ان کردي�����وي جن�����ان س����از جن�ما���������ق ش���������يز در ح���������ا ن��������دوزخ م�ر؟�����ات اي پس�����ان را مكاف�����ت احس����چيس�اني ايم؟�������ا قرب�������د م�������ما گفتي������ني ش�ه ايم�������ر ديوان�������ر قالش و گ�������ا اگ������م�ر مي نهيم�������ان او س�������ط و فرم�������ر خ������ب�رار ماست������ت در اس������ال دوس������ا خي�����ت�مع بال افروختند�����������ا ش�����������ر کج����������ه�ه اند����������ز درون خان����������قاني ک���������عاش�ن اند����و روش����ا ت����ه ب����ا رو ک���اي دل آن ج�ا ميكنند�������و را ج�������ان ت�������ان ج������در مي�ير������ه گ������ان خان������ان ايش������ان ج�����در مي�تر دل واکنند����������ارد دف����������ون عط���������چ�ون آواره اي�������اش، چ�������ان ب������پيش خويش�ت؟����يز چيس����ود پره����ل خ����زو را از ک���ج�ته در روش�����������وع گش����������جنس را بين، ن�رد����ري اي بي خ����وه خ����ون زن، عش����ا چ���ت�ريب�������يرين و ف�������ظ ش�������اپلوس و لف������چ�هان�������نام ش�������يلي و دش�������را س�������ر ت������م�ان���هد خس���ور ش���ور، مخ���اهان خ���فع ش��ص�ان خلعت و دولت رسد����������ه زايش���������زآنك�وا������ه و بي ن������ني برهن������ا بي������ر کج�����ه�د دلش�����ه ميخواه�����ردد ک�����ان گ�����ا چن����ت�تي����تا خواس����ه اس����تي ک����ان گش����ر چن���گ�ان������زد در جه������تا گري������ه از اس������ر ک�����ه�ب تن���������تي در کس���������ه اي آموخ��������پيش�ني�������تي و غ�������يده گش�������ان پوش������در جه�رت�������در آخ�������وز کان�������ه اي آم������پيش�ازار و کسب���ر ب���ت پ���هري اس���ان ش��آن جه�ان����ب جه����اين کس����الي گفت ک����ق تع���ح�ر طفلي تند��������ه ب��������و آن طفلي ک�������همچ�ازئي�������ود؟ ب�������ل چب�������اس طف������آن مس�ان�������ازي دک�������ازند در ب�������ان س������کودک

�وار را�����هل کن دش�����اي س�����و، ک����اين بگ�ن �����������ا حس�����������ا في دار عقبان����������آتن�ريف ���از اي ش���ود س���ف خ���ا لط���د م��مقص�ترك؟ ��������ود راه مش��������ه دوزخ ب�������ني ک�ار������در اين ره دود و ن������ديم ان������ا ندي�����م�ذرگاه دني؟ �������ود آن گ�������ا ب������پس کج�ذر����در گ����د ان����ده اي����ا دي����ان فالن ج���ک�تان و درخت �����اغ و بس����د ب�����ما ش�����ر ش���ب�وي را���������ه ج���������بر فتن���������ي گ��������آتش�دا��������ر خ���������تيد از به���������ار را کش�������ن�دي ������ور ه������د و ن������وي ش������بزۀ تق�����س�ما هم علم شد�����������ل از ش����������ظلمت جه�زار شد����د، گل��� �ار ب����ون خ����د چ���و آن حس�ه پيش پيش ������تيد جمل������ق کش������ر ح�����به�ا انداختيد����������������در او تخم وف���������������ان�رف جو�����ر ط�����رايان در چمن ب�����وش س����خايد آورده آب نفس جحيم وز �د آب ��������������������������از حميم نفس آوردي�وا����رگ و ن����ن و ب����ت و گلش����بزه گش���س�بر�������واب معت�������ان و ث�������ف و احس������لط�اني ايم �������ا ف�������ا م�������اف بق������پيش اوص�ه ايم ��������اقي و آن پيمان��������ت آن س�������مس�ان مي دهيم �������يرين را گروگ�������ان ش������ج�ت ����ار ماس����پاري ک����ان س����اکري و ج���چ�وختند�����ق س�����ان عاش�����زاران ج�����د ه����ص�ه اند����������ار را پروان����������مع روي ي���������ش�ن اند�����ون جوش�����را چ�����ر ت�����ا م����وز باله�امي کنند����ون ج����اده چ����ر ب����و را پ����ا ت���ت�ير������در من������ه کن اي ب������ك خان�����در فل�دا کنند����رها پي ������و س�����ر ت�����ه ب�����ا ک����ت�اره اي �����ه پ�����ل زن، ار م�����ه کام�����ر م����ب�ت؟ ����يز چيس����ه آم����الف اين هم����ا مخ���ب�وش ��������ته عين از پرت��������ا بين، گش�������غيبه�دد؟��������ابي م��������وه کي ي�������از دروغ و عش�ه جيب �������ون زر ب�������تاني مينهي چ������ميس�ان ��������اي گمره��������د از ثن��������تر آي�������به�ان �����ال کس�����ردي ز اقب�����ي گ�����ا کس����ت�ردد جسد��������ان گ��������اه روح، ج�������در پن�تا������ت از اوس������ه س������ه او بگريخت�����دان ک�لش ���������د بي حاص���������ور ب��������آن دل ک�تي ��������ويش را آراس��������ويش را و خ�������خ�دان ������������زد، اين ب�����������او ز دولت ميگري�زن ������ني ب������ۀ دي������در پيش������گ ان�����چن�ني؟����ون ک����ا، چ����رون آيي از اينج����ون ب���چ�رت �����ب مغف�����ل کس�����د دخ�����در آي����ان�ب ���ت، حس���ب اينجاس���ه کس���داري ک���ا نپن��ت�ان ������ت لعب کودک������ب اس�����پيش آن کس�ي ميكند�������حبت کن مساس�������كل ص������ش�ئي ��������تمي و قاض��������اع رس��������ا جم�������ب�ان ����ل زم����ه تعطي����ز ک����ود، ج����ود نب���س

66

Page 67: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�نه������د گرس������ه آي������ود در خان������ب ش�����ش�رگ، شب����ت و، م����ه اس����ان بازيگ���اين جه�ده اي������ا مان������ور تنه������ۀ گ������وي خان�����س�درون���ذب ان���ت و ج���ق اس���ب دين، عش��کس�دت اين نفس خس������اني خواه������ب ف�����کس�ريف����ب ش����دت کس����ر جوي���نفس خس، گ

�ه �����ك تن�����ده ي�����ه بمان�����ان رفت����کودک�ر تعب �����الي، پ�����ه خ�����ردي، کيس�����از گ����ب�ده اي �������رتا برخوان�������ال واحس�������ا فغ������ب�رون ������ق دان اي ح������ور ح������ابليت، ن�����ق�ذار بس �����ني؟ بگ�����ب خس ک�����د کس����چن�ود آن را رديف��������ري ب��������ه و مك�������حيل

. بيدار کردن ابليس معاويه را که وقت نماز بيگاه شد70�ه آن معاويه�����������د ک�����������بر آم����������در خ�ود�������ته ب�������درون در بس�������ر را از ان������قص�رد��������دار ک��������ردي ورا بي��������ان م�������ناگه�ود��������ر، کس را ره نب��������در قص�������گفت ان�ان�����رد آن زم�����ت و طلب ک�����رد برگش����گ�او���������د، ک���������دبري را دي��������از پس در م�ت؟����و چيس����ام ت����تي؟ ن����و کيس���گفت هي، ت�د؟�����ه ج�����ردي ب�����را ک�����دارم چ����گفت بي�يد�������ر رس�������از آخ�������ام نم������گفت هنگ�وت گفت������ل الف������ات قب������وا الطاع�����عجل�را��������ود ت��������رض نب�������گفت ني ني، اين غ�كنم����������ان در مس����������د از نه���������دزد آي�اور کنم آن دزد را؟�������������ا ب������������من کج�اع الطريق�����و، قط�����ون ت�����ه دزدي چ����خاص

�ه �����ك زاوي�����ر در ي�����د در قص�����ه ب����خفت�ود������ته ب������ردم خس������اي م������ز زيارته�����ک�رد���ت م���ان گش���اد پنه���ون بگش���م چ��چش�ود؟���رات نم���تاخي و ج���اين گس���ت ک��کيس�ان �����ته، نش�����ان گش�����د زآن نه�����ا بياب����ت�رد رو���������ان ميك���������رده نه��������در پس پ�ت �����قي اس�����اش ابليس ش�����امم ف����گفت ن�ر عكس و ضد���و ب���ا من مگ���و، ب���ت گ��راس�د دويد���������جد زود ميباي���������وي مس��������س�ون درهرون مهيلع وحدت را بسفت ���������طفي چ��������مص�را�����ي م�����ا باش�����يري رهنم�����ه خ�����ه ب����ک�باني مي کنم ���������ه پاس���������دم ک��������گوي�زد را؟���������واب و م���������د ث��������دزد کي دان�فيق؟����رمن ش����نين ب����تي چ����ه رو گش���از چ

. جواب گفتن ابليس معاويه را71�وده ايم����������ته ب����������ا اول فرش���������گفت م�ديم�����������رم ب�����������الكان راه را مح����������س�ا از دل رود؟����������������ۀ اول کج���������������پيش�ا ختن�������ني ي�������ر روم بي�������فر گ������در س�وده ايم��������تان اين مي، ب��������ا هم از مس�������م�ده اند������ر او ببري������ر مه������ا ب������اف م�����ن�ار���������ده ايم از روزگ���������و دي��������روز نيك�ت؟���لش کاشتس���ت فض���ا را دس���ه م���ه ک��ن�ده ايم������وازش دي������ز وي ن������ا ک�����اي بس�اد������ت رحمت مينه������ا دس������ر م������ر س�����ب�ير جو������ودم ش������ه ب������ه طفلي، ک�����در گ�ير او؟�����ير ش�����ير، غ�����وردم ش�����ه خ����از ک�ود����در وج����ير رفت ان����ا ش����ان ب����وي ک���خ�رم�������اي ک�������رد دري�������ابي ک�������ر عت������گ�ش است����ف و داد و بخش����دش لط����ل نق���اص�اخت�������الم را بس�������ف ع�������راي لط������از ب�تن است������ر آبس������رش اگ������رقت از قه�����ف�مال�������راقش گوش�������ان را ف�������د ج������ميده�وده است������ق فرم������ه ح������بر ک�����گفت پيغم�ودي کنند����������ا ز من س����������دم ت���������آفري�ودي کنم���������ه من س���������راي آن ک��������ني ب

�وده ايم ��������ان پيم��������اعت را بج�������راه ط�ديم ���������رش را هم دم ب���������اکنان ع��������س�ود؟��������يرون ش��������ر اول کي ز دل ب�������مه�وطن؟ �����������و کي رود حب ال����������از دل ت�وده ايم ����������ه وي ب����������قان درگ���������عاش�ده اند������ا کاري�������ان م������ق او در ج������عش�ار����������ورده ايم از جويب���������آب رحمت خ�ت؟ ������ه او برداشتس������ا را ن������دم م�����از ع�ده ايم ���������ا گردي���������تان رض��������در گلس�اد������ا ميگش������ر م������ف ب������مهاي لط�����چش�د؟ او����������ه جنباني����������اهوارم را ک���������گ�دبير او؟������ز ت������رورد، ج������را پ������ه م�����ک�ود؟�������ردم واگش�������وان آن را ز م������کي ت�رم؟ ������اي ک������د دره������ته کي گردن�����بس�ت ���اري از غش اس���ون غب���ر وي چ���ر ب��قه�واخت ���������اب وي ن���������ا را آفت��������ذره ه�ت �����تن اس�����ل او دانس�����در وص�����ر ق����به�ال �������ام وص�������در اي�������د ق�������ا بدان������ت�ت ����وده اس����ان ب����ق، احس����د من از خل���قص�ودي کنند�������ت آل�������هدم دس�������ا ز ش������ت�رکنم ����������ائي ب����������ه من قب���������و ز برهن

67

Page 68: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ده است������م ران������ر ز پيش������د روزي گ�����چن�ر، اي عجب�����نين قه�����ان رويي، چ�����ز چن����ک�ادث است�����ان ح�����رم، ک�����بب را ننگ����من س�اره ميكنم�����������ابق را نظ�����������ف س����������لط�ود����ه ب����يرم ک����د گ����جده، از حس����رك س���ت�نين�����يزد چ�����تي خ�����د از دوس�����ر حس����ه�زي�����يرت پ�����تي، غ�����رط دوس�����ت ش����هس�ود����ازي نب����ز اين ب����ر نطعش ج����ه ب���چونك�اختم�������د من ب�������ه ب�������ازي ک������آن يكي ب�ذات او����������������م ل���������������در بال هم ميچش�ره������تن را؟ اي س������د خويش������ون رهان�����چ�د؟���ون واره���ش، چ���ل ش���ش، از ک���زو ش��ج�ش، او درون آتش است������ه در ش������ر ک�����ه�ان او����ر ايم����ت و، گ����ر اس����ر کف����ود اگ���خ

�ت ����ده اس����وبش مان����م من در روي خ���چش�بب �����ته در س�����غول گش�����ي مش�����ر کس����ه�ت ����اعث اس����ادثي را ب����ادث، ح����ه ح���زانك�اره ميكنم �����ادث، دو پ�����ه آن ح�����ر چ����ه�ود����ز جح����يزد، ن����ق خ����د از عش���آن حس�ين ����يري همنش����ت غ����ا دوس����ود ب����ه ش���ک�ر زي �����ه، گفتن دي�����رط عطس�����و ش����همچ�زود؟������ه دانم در ف������ازي کن، چ�����گفت ب�داختم ���������������تن را در بال ان��������������خويش�ات او���������ات اويم، م���������ات اويم، م��������م�ش دره �������ش جهت، از ش������هيچ کس در ش�ژ نهد����ر او را ک����ون م����ه، بيچ����ه ک���خاص�ت �����ش اس�����ه خالق ش�����د ک����اوش برهان�ت و آن او�����رت اس�����اف حض�����ت ب����دس

. باز تقرير کردن معاويه با ابليس مكر او را72�ت است�����ا راس�����ه اينه�����ير او را، ک����گفت ام�و ره زدي�����را ت�����و م�����زاران چ�����د ه����ص�اره نيست������وزم، چ������و بس������ي، از ت�����آتش�و سوزانيدنيست�������������������طبعت اي آتش، چ�وزانت کند��������ه س��������د ک�������لعنت اين باش�رو������نيدي رو ب������تي، ش������دا گف������ا خ�����ب�فير������گ ص������ون بان������و چ������اي ت�����معرفته�رغ را، آن ره زدست�������زاران م�������د ه������ص�فير�����گ ص�����نود بان�����ون بش�����وا چ����در ه�ه اند�����و در نوح�����ر ت�����وح از مك�����وم ن����ق�ان��������اد دادي در جه��������و ب��������اد را ت�������ع�وط������وم ل�����ار ق������ود آن سنگس�����و ب�����از ت�د ريخته��������و آم��������رود از ت��������ز نم�������مغ�وف����������ون ذکي فيلس����������ل فرع���������عق�ده��������ااهلي ش��������و ن��������ولهب هم از ت�������ب�اد را��������ر ي��������طرنج به��������ر اين ش�������اي ب�كلت����������دهاي مش����������رزين بن���������اي ز ف�ره اي�����ق قط�����و، خالي�����ري ت�����ر مك����بح�و؟ اي مختصم������ر ت������د از مك������ه ره�����ک�ترق�������و مح�������عد، از ت�������تارۀ س������بس س�و دين درباخته��������ز ت��������لمان ک�������بس مس�ده�������د آم�������و نومي�������و بلعم، از ت������بس چ

�ت ����ت اس����ا کاس����و از اينه����ك بخش ت���لي�دي ������ه آم������ردي، در خزين������ره ک�����حف�ت؟ ��اره نيس��ه پ��و جام��ت ت��ز دس��ت ک�کيس�ت ����اره نيس����يزي، چ����و چ����وزاني ت����ا نس���ت�ه دزدانت کند���������������تاد جمل��������������اوس�دو�����رت؟ اي ع�����م پيش مك�����ه باش����من چ�ير������رغ گ������ت، ليكن م������گ مرغانس�����بان�ت �������نائي آمدس�������ره، کاش�������رغ غ������م�ير������ا اس������ود اينج������د ش������وا آي�����از ه�رحه اند�����رحه ش�����ينه ش�����اب و س����دل کب�دهان ��������ذاب و ان��������دي در ع�������در فكن�وط�����د غ�����و خوردن�����ه ز ت�����ياه آب����در س�ه ��������ا انگيخت��������ه ه��������زاران فتن�������اي ه�وف ����د او وق����و، نيابي����ت از ت����ور گش���ک�ده ������وجهلي ش������و ب������والحكم هم از ت�����ب�تاد را������زار اس������د ه������رده ص������ات ک�����م�ته دلت ������يه گش������ا، س������وخته جانه�����س�ليمان ذره اي �����وهي، وين س�����و ک�����و چ����ت�م ����������انيم، اال من عص����������رق طوف���������غ�ترق�������و مف�������ع، از ت�������پاه جم������بس س�ه �������ر دوزخ تاخت�������ا قع�������رنگون ت������س�ده ����افر ش����و ک����ا، ز ت����و برصيص���بس چ

. باز جواب گفتن ابليس معاويه را73�د را��������ا اين عق���������ش، گش��������گفت ابليس�رد حق����������ير و کلبم ک����������ان ش���������امتح�رده ام؟������������يه رو ک�����������قلب را من کي س�ايي ميكنم����������������وان را رهنم���������������نيك�أمنم�����������وا و م�����������الحان را پيش����������ص�پرورم���������ر مي���������اخ ت���������انم، ش��������باغب�ت؟��������ر چيس��������ا مينهم، از به�������اين علفه�ودکي�����د ک�����و بزاي�����و از آه�����گ چ����س

�د را���������������������������من محكم، قلب را و نق�ق �������رد ح�������د و قلبم ک�������ان نق������امتح�رده ام ��������������يرفي ام قيمت او ک�������������ص�وائي مي کنم����������دان را پيش����������ر ب���������م�اري ميكنم ����������يز ي����������ان را ن���������طالح�رم ���������ك را هم ميب���������اخهاي خش��������ش�ت ���وان جنس کيس���ه حي���د ک���د آي���ا پدي��ت�كي ��������وئي دارد ش��������گي و آه�������در س

68

Page 69: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ش بريز�������تخوان پيش�������اه و اس�������و گي������ت�گ است���د، س���تخوان آي���وي اس���ه س���ر ب��گ�دگر������ا هم������د ب������ر و لطفي جفت ش�����قه�ه کن������تخوان را عرض������اه و اس������و گي�����ت�تر است�������د اب�������ذاي نفس جوي������ر غ������گ�ت خر������دمت تن، هس������د او خ������ر کن�����گ�رند����ير و ش����ف خ����ه اين دو مختل����ر چ���گ�ه ميكنند�����������ات عرض�����������ا طاع����������انبي�زدان نيم������د کنم؟ ي������ون ب������ك را چ�����ني�ه ام ����������وب را آيين����������ت را و خ���������زش�دو درد را�����������داخت هن�����������ه ان����������آين�ود����������ه از من نب����������ه، گن���������گفت آيين�ت گو�������رد و راس�������از ک�������را غم������او م�ت؟����دان کجاس����وا زن����ر گ����واهم، ب���من گ�وه دار��������ال مي��������ا بينم نه��������ر کج�������ه�ا بينم درخت تلخ و خشك�����������ر کج����������ه�تي�����اي ف�����ان را، ک�����د باغب�����ك گوي����خش�ت خو�������د خمش، اي زش�������ان گوي������باغب�ژ نيم������تم من، ک������د راس������ك گوي�����خش�عودئي��������ر مس��������د اگ��������ان گوي�������باغب�ته اي����������اتي گش����������اذب آب حي���������ج�ل تو�����ت و اص�����وده اس�����د ب���� �و ب����تخم ت�لت کند������ي وص������ا خوش������اخ تلخ ار ب�����ش�ر دين������ردم، به������دار ک������و را بي������ر ت�����گ

�يز�����ام ت�����د او گ�����و کن�����دامين س�����ا ک����ت�ت ����و رگ اس����د، يقين آه����ا خواه���ور گي�ير و شر�������ان خ�������ر دو جه������زاد از اين ه�ه کن ����ان را عرض����وت ج����وت نفس و، ق���ق�ت �����رور اس�����د س�����ذاي روح خواه����ور غ�د گهر��������ان، ياب��������ر ج�������ور رود در بح�ار اندرند����ك ک����ه ي����ر دو ب����ك اين ه���لي�ه ميكنند��������هوات عرض��������منان ش�������دش�ان نيم ���������������الق ايش��������������داعيم من، خ�ه ام �����ازم؟ رب ن�����ت س�����وب را من زش���خ�رد را �������د م�������يه رو مينماي�������اين س������ک�ه روي من زدود��������ه ک�������رم او را ن ��������ج�و؟����وب ک����و و خ����ت ک����ويم، زش����ا بگ���ت�ت ����زدان گواس����تم، ي����دان نيس����ل زن���ز اه�ه وار����������������ا ميكنم من داي���������������تربيته�ك �����ك مش�����د از پش�����ا ره�����برم، ت����مي ب�ا؟����ر، بي خط����بري س����ه مي����را چ����ر م���م�و؟�����رم ت�����و ج�����كي ت�����د خش����بس نباش�ري پيم؟ �������رم مي ب�������را بي ج�������و چ������ت�ودئي �����ر ب�����ودي و ت�����ژ ب�����كي ک����کاش�ته اي ���������دگي آغش���������در آب زن��������ان�ل تو������وده وص������وش نب������ا درخت خ�����ب�ر زند�������ادش ب�������در نه�������ي ان�����آن خوش�ت و همين ������ل من، همين اس������وي اص�����خ

. عنف کردن معاويه با ابليس74�ير، اي راه زن، حجت مگو�������������������گفت ام�اجرم���������ريب و ت���������و، من غ��������ره زني ت�افري���������رد از ک��������رد رخت من مگ ���������گ�ي را راه زن����������ود کس����������تري نب���������مش

�ت، در من، ره مجو�������و را ره نيس�������ر ت������م�رم؟ ������ه آري، کي خ������اتي ک������ر لباس�����ه�تري ������ي را مش������ه اي رخت کس������و ن�����ت�ت و فن�����ر اس�����تري، مك�����د مش����ور نماي

. ناليدن معاويه به حق تعالي از مكر ابليس و نصرت خواستن75�دو؟�����در ک�����ود ان�����ه دارد اين حس�����ا چ����ت�ر در من دمد���������ل دگ���������ر يكي فص��������گ�ت اي اله������و دود اس������ديثش همچ�����اين ح�ا بليس�������ايم ب�������ر ني�������ه حجت ب������من ب�ما بگست��������������او علم االس�������������آدمي ک�اك������ر روي خ������داختش ب������ت ان�����از بهش�يزدي����������ا م����������ا ظلمن����������ۀ إن���������نوح�ر است�������ديث او ش�������ر ح�������درون ه������ان�دد در نفس����������ردان ببن����������ردي م���������م�ه جو����������وز فتن����������ق س���������اي بليس خل�ني�������ا م�������د ب�������ه حجت در نگنج������زانك

�دو������ا رس زين ع������اد م������دا فري�����اي خ�زن نمد�������������د از من اين ره������������در رباي�ياه �������د س�������ه گليمم ش������رحم کن، ور ن�يس ���ر خس���ريف و ه���ر ش���ۀ ه���ت فتن��کاوس�ت ���گ بي تگس���رق اين س���ون ب���گ چ��در ت�ماك ���د از س���ت او ش���مك در شس���ون س��چ�دي ������ونش را ح������تان و فس������ت دس�����نيس�ت ���مر اس���حر در وي مض���زاران س���د ه��ص�وس ��������روزد ه��������رد اف�������در زن و در م�ت گو������ردي؟ راس������دار ک������ر چيم بي�����ب�ني������ه بي ف������ان ن������رض را در مي�����هين غ

. باز تقرير کردن ابليس تلبيس خود را با معاويه76�ان����د گم����د ب����ه باش����ردي ک����ر م���گفت ه�ديش شد�������ال ان�������ه خي�������ر دروني ک������ه

�ان �����د نش�����ا ص�����ت را ب�����نود او راس����نش�الش بيش شد�������ل آري خي�������ون دلي������چ

69

Page 70: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ود�������خن در وي رود، علت ش�������ون س������چ�كون�����ت و س�����كوت اس�����واب او س����پس ج�ع نفس����و قط����رس و، ازو ج����ق ت����و ز ح���ت�الي اي عليم؟�����ه ن�����ق چ�����ا ح�����و ز من، ب����ت�ود�����ل ش�����و را دم�����وا ت�����وري حل�����و خ����ت�ني ابليس را���������������ه لعنت ک��������������بي گن�وي�������ت اي غ�������ت از ابليس، از توس������نيس�ه را������ني دنب������بزه ببي������ه در س������ون ک�����چ�رد����������داني، کت ز دانش دور ک���������زآن ن�ك يصم����������ياء يعمي����������ك األش���������حب�بين����ژ م����ژ م����ه، ک����ر من من����ه ب����و گن���ت�اع مختلف������ت از طب������رص و کين هس�����ح�وز�������يمانم هن�������ردم، پش�������دي ک������من ب�وز�������ا درد و س�������پزم ب�������دي مي������هم امي�ق من�����������ان خل�����������تم مي����������متهم گش�نه است����ه گرس����ر چ����اره اگ����رگ بيچ���گ

از ضعيفي چون نتاند راه رفت

�ود����������ازي دزد را آلت ش����������غ غ���������تي�ون �����خن گفتن جن�����ه س�����ا ابل�����ت ب����هس�ه حبس ����تي ب����رش بماندس����و از ش����ه ت���ک�ئيم ���������ر آن نفس ل���������ال از ش��������رو بن�ود�����ل ش�����و مخت�����ع ت�����يرد، طب����تب بگ�بيس را������ود آن تل������ني از خ������ون نبي�����چ�يروي ����ه م����وي دنب����ه س����و روب����ه چ���ک�داني روبها����������������د اين ن���������������دام باش�رد����ور ک����م و عقلت ک����ه چش����ل دنب���مي�م ��������ودا جنت ال تختص��������ك الس�������نفس�رص و کين �������يزارم و از ح�������د ب������من ز ب�ف ����د مكتن����د ش����ار ض����ر چ����را ب����ر م���م�ه روز������د ب������بم آي������ا ش������ارم ت�����انتظ�وز ������ردد تم������ر اين دي مهم گ������ا مگ�����ت�رد و زن ����ر م����د ه����ر من نه����ود ب����ل خ���فع�ت ������ه اس������ه او در طنطن������د ک�����متهم باش

خلق گويد تخمه است از لوت زفت

. باز الحاح کردن معاويه ابليس را77�دت����������تي نرهان����������ير راس���������گفت: غ�گ من������ا وارهي از چن������و ت������ت گ�����راس�ت را؟���������ون داني دروغ و راس��������گفت: چ�اني داده است�������������بر نش������������گفت: پيغم�وب�����ذب ريب في القل�����ت: الك�����ه اس����گفت�ار دروغ����������������د ز گفت���������������دل نيارام�ت، آرام دل است������������ديث راس�����������در ح�ان������د ده������د ب������ور باش������ر رنج�����دل مگ�ليم�������ود از رنج و علت دل س�������ون ش������چ�زود����دم ف����وي گن����ون س����رص آدم چ���ح�رد������وش ک������وه ات را گ�����پس دروغ و عش�ت آن نفس��������دم ندانس��������ژدم از گن�������ک�وا��������د و ه��������ت آرزوين��������ق مس�������خل�رد���از ک���ود ب���وا خ���ود را از ه���ه خ���ر ک��ه�ه اند������ايت گفت������ه در حك������ان ک�����همچن

�دت ���������تي ميخوان���������وي راس��������داد س�گ من �������ار جن�������اند غب�������ر ننش������مك�ه ها�������ر انديش�������ديش پ�������ال ان������اي خي�ت �����اده اس�����ك بنه�����و را مح����قلب و نيك�روب ��������انين ط��������دق طم��������از الص�������ب�روغ �����������روزد ف����������آب و روغن هيچ نف�ت ����������ۀ دام دل اس����������تيها دان���������راس�ني اين و آن ����������د چاش����������و ندان���������ک�د عليم �������ذب را باش�������دق و ک������طعم ص�ود���������������ليمي را رب��������������از دل آدم س�رد����وش ک����ل ن����ر قات����ت و زه����ره گش���غ�وس ��������ت ه��������يز از مس��������پرد تمي�������مي�را�����������تان ت�����������د دس����������زآن پذيراين�رد�������ناي راز ک�������ود را آش�������م خ������چش�ته بند������ايد بس������ا گش������را ت������نو آن�����بش

. شكايت قاضي از آفت قضا و جواب گفتن نايب قاضي مر او را78�اندند او مي گريست�������������ئي بنش������������قاض�اد توست��������ه و فري��������ه وقت گري�������اين ن�د بي دلي؟����������ون حكم ران���������گفت: اه، چ�ود واقفند��������ۀ خ��������م از واقع�������آن دو خص�ان����ت از حالش����ل اس����ت و غاف����ل اس���جاه�تي���������د و عل���������مان عالمن��������گفت: خص�ان�������داري در مي�������و علت ن�������ه ت������زانك�رد�����ور ک�����ان ک�����الم را غرضش����وان دو ع�الم کند����������تي، ع����������ل را، بي عل���������جه�ده اي������تدي، بينن������وت نس������و رش������ا ت�����ت�رده ام���������وي را واک���������وا من خ��������از ه

�ت؟�����ه ز چيس�����يا گري�����ايب، قاض����گفت ن�ت �����اد توس�����ارك ب������ادي و مب�����وقت ش�اهلي ���������الم، ج���������ان آن دو ع��������در مي�د؟����د ز آن دو بن����ه دان����كين چ����ي مس���قاض�ان؟�������ان و مالش�������ون رود در خونش������چ�تي ������مع مل������ك ش������و، لي������اهلي ت�����ج�ان �����ده گ����ور دي����ت، ن�����راغت هس����آن ف�رد������ور ک������در گ������ان را علت ان�����علمش�الم کند��������������ژ و ظ�������������علم را علت ک�ده اي ����رير و بن����ردي، ض����ع ک����ون طم���چ�ورده ام ������هوتي کم خ������اي ش������ه ه�����لقم

70

Page 71: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�روغ������ا ف������د ب������ير دلم ش������ني گ������د حقيقت از دروغچاش������������ت را دان�����������راس

. به اقرار آوردن معاويه ابليس را79�واب من بگو���������ون ج���������گ ملع��������اي س�را؟�����ر م�����ردي م�����دار ک�����را بي�����و چ����ت�واب آوري�����ه خ�����ي، هم�����و خشخاش����همچ�ت گو������رده ام، هين راس������ار ميخت ک�����چ�ه او�������ع دارم، ک�������ر کس آن طم������من ز ه�كري���������ويم ش���������رکه مي نج��������من ز س�تي������ويم از ب������بران، مي نج������و گ�����همچ�وي مشك������ويم ب������رگين، مي نج�����من ز س�باني را ز دزد���������������ويم پاس��������������من نج�ير�����ت غ�����ويم، کاوس�����يطان اين نج����من ز ش

�و و دروغي را مجو��������������تي گ�������������راس�و، اي دغا����������دارئي ت����������من بي���������دش�ري ����ل و دانش را ب����ري، عق����و خم���همچ�ا مجو���������و حيلته���������ت را دانم، ت��������راس�و ����ع و خ����در طب����د، ان����احب آن باش���ص�گري ���������يرم لش���������ر مخنث را نگ��������م�تي ���ق آي���ود از ح���ا خ���ق، ي���ود ح���او ب��ک�ك ����ت خش����ويم خش����و نج���من در آب ج�زد�������ويم هيچ م�������اکرده، نج�������ار ن������ک�ير�����ه خ�����د ب�����دار گردان�����را بي�����ه م����ک

. راست گفتن ابليس مكر خود را با معاويه80�در�������ر و غ�������يار آن بليس از مك������گفت بس�ر آن���������������دان بگفتش به��������������از بن دن�از������اعت در نم������در جم������ي ان������ا رس�����ت�را������ر ت������تي م������از از وقت رف������ر نم�����گ�كها�����������تي اش����������بين و درد رف���������از غ�از�������د نم�������ودي ص�������بين و درد ب������آن غ�اعتي���������ي در ط���������ر کس��������ذوق دارد ه

�تيز و نكر�����رد اس�����نيد و ک�����ير از او نش����م�دان اي فالن ���������دار مي���������ردمت بي��������ک�راز����������������بر دولت ف����������������از پي پيغم�يا������تي بي ض������ك گش������ان تاري�����اين جه�كها�������ال مش�������و، مث�������م ت������از دو چش�از؟�����روغ آن ني�����و ف�����از و، ک�����و نم����ک�اعتي ���������كيبد از وي س���������رم نش��������الج

. فضيلت حسرت خوردن آن شخص بر فوت نماز جماعت81�جد درون������������يرفت در مس�����������آن يكي م�ود؟����ه ب����اعت را چ����ه جم����ان ک���گفت پرس�از���������بر نم���������ه پيغم��������آن يكي گفتش ک�ام؟�����رد خ�����يروي اي م�����ا در م�����و کج����ت�رون������������د ب�����������گفت آه و دود از آن آم�ع گفت، اين آه را���������������������آن يكي از جم�از��������������ذرفتم نم�������������گفت دادم آه و پ�رع بازگشت��������ا تض��������از و ب��������ا ني�������ب�اتفي�����در بگفتش ه�����واب ان�����ه خ�����ب ب����ش�ول���������ار و اين دخ���������رمت اين اختي��������ح

�رون ������د ب������جد همي آم������ردم از مس�����م�د زود������رون آين������جد مي ب������ه ز مس�����ک�د ز راز�����ارغ ش�����رد و ف�����اعت ک�����ا جم����ب�الم ������ت الس������بر بدادس������ه پيغم�����چونك�ون ���������وي خ���������داد از دل ب��������آه او مي�و را������از من ت������ه من ده، آن نم������و ب�����ت�از��������د ني��������ا ص��������تد آن آه را ب�������او س�ت �������هباز گش�������ود و در پي ش�������از ب������ب�في������وان و ش������دي آب حي������ه خري�����ک�ول ������ان قب������ۀ خلق������از جمل������د نم�����ش

. تتمۀ اقرار ابليس با معاويه مكر و فريب خود را82�ير راد�����������زازيلش بگفت، اي م����������پس ع�ان�����د آن زم�����وت ميش�����ازت ف�����ر نم����گ�از��������ان و آن ني��������ف، و آن فغ�������آن تاس�ردم از نهيب����������دار ک����������را بي���������من ت�را�������ر ت�������د م�������ان آهي نباش�������ا چن������ت�نين������ردم چ������د ک������ودم، از حس�����من حس

�اد�����د نه�����ان باي�����در مي�����ود ان�����ر خ����مك�ان �������������يزدي از درد دل، آه و فغ������������م�از�����ر و نم�����د ذک�����تي از دو ص����در گذش�نين آهي حجيب ��������وزاند چ��������ا نس�������ت�را������ر ت������د م�������دان راهي نباش������ا ب�����ت�ت و کين ����ر اس����ار من مك����دوم، ک���من ع

. تصديق کردن معاويه ابليس را در آن قول83�ادقي�����تي، ص�����ت گف�����ون راس����گفت اکن�كار��������و، مگس داري ش��������وتي ت�������عنكب

�و اين را اليقي ��������د، ت��������و اين آي�������از ت�ار��������گ مگس، زحمت مي�������من نيم اي س

71

Page 72: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ه کند��������كارم ش��������پيدم، ش��������از اس�������ب�ت اي دزد لعين���������و اين اس���������ار ت��������ک�اني، هال���������ا ت���������ير ت��������رو مگس مي گ�بين������وي انگ������ه س������و ب������واني ت�����ور بخ�ود�����واب ب�����ردي، خ�����دار ک�����را بي�����و م����ت�دي��������يرم از آن ميخوان��������و در اين خ�������ت

�د؟���������رد من تن���������وتي کي بگ��������عنكب�بين ����������وي دوغ آري مگس را زانگ���������س�ها را صال������������وي دوغي زن مگس�����������س�د آن يقين ����������������������هم دروغ و دوغ باش�ود����رداب ب����تي، آن گ����ودي کش����و نم���ت�دي �������تر ران�������ير به�������را از خ�������ا م������ت

. گريختن دزد از دست صاحب خانه به آواز شخص ديگر84�ي دزد ديد�����ه شخص�����د ک�����دان مان����اين ب�در پيش�����د ان�����دان دوي�����ه مي�����ا دو س����ت�دش�����ك آم�����ه نزدي�����ه ک�����در آن حمل����ان�ه بيا�������ردش ک�������گ ک�������ر بان������دزد ديگ�ار�����رد ک�����رد اي م�����از گ�����اش و ب����زود ب�اك���ه ن���ت انديش���رد گش���نيد اين م���ون ش��چ�ود������رف دزدي ب������ان ط������د ک�����گفت باش�تي زند����������د من دس����������ر زن و فرزن���������ب�دم���������رم ميخوان���������لمان از ک��������اين مس�واه������ك خ������فقت آن ني������د ش������ر امي�����ب�ت؟������وال چيس������و اح������ار نك�����گفت اي ي�اي دزد���������ان پ���������ك بين نش��������گفت اين�ان���������اي دزد قلتب���������ان پ���������ك نش��������ن�را؟������ويي م������ه ميگ������ه، چ�����گفت اي ابل�تم����������و بگذاش����������گ ت���������دزد را از بان�رزه اي فالن؟�����ه ه�����ت و چ�����ه ژاژس����اين چ�دهم���������انت مي���������ق نش��������گفت من از ح�ود ابلهي�������ا خ�������و، ي�������راري ت������گفت ط�ان������يدم موکش������ود را ميكش������م خ�����خص�ات������رونم از جه������و، من ب������و جهت گ�����ت�فات�����وب از ص�����رد محج�����د م�����نع بين����ص�د، اي پسر������رق ذاتن������ون غ������الن چ�����واصرت �����د س����و باش����ر ج����در قع����ه ان���چونك�از آيي ز قعر���������گ آب ب���������ه رن��������ور ب�گان��������اه خاص��������ه، گن��������اعت عام�������طب ������ه محتس�����د ش�����ري را کن�����ر وزي����گ�د آن وزير���������رده باش���������اهي ک��������هم گن�ود ورا������د خ������ب ب������ه ز اول محتس�����آنكل وزير شه بدست �اوهرون مهيلع �������������ك آن ک������������لي�تانه پيش خواند�����ه ز آس�����و را ش�����ون ت����چ�رده اي�����رمي ک�����ه ج�����دان ک�����و يقين مي����ت�مت اين بدست�������را روزي و قس�������ه م������ک�و ز جهل����دي ت����ود بري����ود، خ����مت خ���قس

�در پي او ميدويد��������������اق ان�������������در وث�ويش �����در خ�����د آن تعب ان�����ا در افكن����ت�دش ������د درياب������در جه������دو ان������ا ب�����ت�ات بال�����������ني اين عالم�����������ا ببي����������ت�ا زار زار��������ال اينج��������ني ح��������ا ببي�������ت�اك ��ه ج��ير اين جام��ته گ��ود، گش��ا خ�گفت ب�ر من دود���������ردم زود، او ب���������ر نگ��������گ�د؟��������ودم کي کن��������تن اين دزد س�������بس�دم ������ �د ن�������ردم زود پيش آي�������ر نگ������گ�ه راه ������د ب������از آم������ت ب�����دزد را بگذاش�ت؟ ���ت کيس���و از دس���گ ت���ان و بان��اين فغ�زد�����ت دزد زن بم�����ه اس�����اينطرف رفت����ک�ان �����������دين نقش و نش����������در پي او رو ب�ر ورا�������ر م�������ودم آخ�������ه ب������من گرفت�تم ���������ر را آدمي پنداش���������و خ��������من ت�ان؟ ��������ود نش��������افتم، چب�������من حقيقت ي�ت، از حقيقت آگهم ����������������������اين نشانس�ال آگهي �������و دزدي و زين ح�������ه ت������بلك�ان؟ ������ك نش������دي ورا، کاين������و رهاني�����ت�ات؟�����ا بين�����و، ي�����ات گ�����ال، آي����در وص�رد ذات ����و گم ک����ت ک����فات آن اس���در ص�ر؟�������فات او نظ�������در ص�������د ان������کي کنن�رت؟ ������د منظ������گ آب افت������ه رن�����کي ب�عر������و ش������تدي دادي ت������ي بس�����پس پالس�اص دان ������اب خ������ه، حج������لت عام�����وص�ود محب �������ود، نب�������دوي او ب�������ه ع������ش�اگزير��������ير ن��������ود تغ��������بب نب�������بي س�دا�����������ت از ابت����������بخت و روزي آن بدس�ت ���د اس���ل ب���بب فع���ردن س���ب ک���محتس�از راند��������تانه ب��������وي آس��������از س�������ب�ل پيش آورده اي ������������بر را از جه�����������ج�ت؟���ه دس���ودت آن دولت ب���را دي ب��پس چ�ل �����رد اه�����د م�����ود را فزاي�����مت خ����قس

. قصۀ منافقان و مسجد ضرار ساختن ايشان85�ژ روي������در ک������ر ان������ال ديگ������ك مث�����ي�اق�����ازئي در جفت و ط�����ژ ب�����نين ک����اين چ�دي��������ز دين احم��������راي ع��������ز ب�������ک�ازئي ميباختند����������ژ ب����������نين ک���������اين چ�تند������ه اش آراس������قف و قب������رش و س�����ف

�نوي �������رآن بش�������ل ق�������ايد ار از نق������ش�اق ������ل نف������اختند اه������بي مي س������ا ن�����ب�دي �����ود آن مرت�����ازيم و ب�����جدي س����مس�اختند������جد او س������ز مس������جدي ج�����مس�تند ������اعت خواس������ق جم������ك تفري�����لي

72

Page 73: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ه آمدند���������ه الب���������بر ب���������زد پيغم��������ن�ني������راي محس�����ق، ب�����ول ح�����اي رس����ک�دام تو��������ردد از اق��������ارك گ��������ا مب�������ت�ت و روز ابر��������ل اس ����������جد روز گ��������مس�ير و جا������ا خ������د آنج������بي ياب������ا غري�����ت�يار و پر��������ود بس��������عار دين ش��������ا ش�������ت�ريف ده���������ه تش���������اعتي آن جايگ��������س�واز������جد را ن������حاب مس������جد و اص�����مس�و روز�����الت همچ�����ب از جم�����ود ش�����ا ش����ت�دي����� �خن از دل ب������ان س������ا ک�����اي دريغ�ان�����ان در زب�����دل و ج�����د بي�����ف کاي����لط�ذر���������در گ���������ر و ان��������هم ز دورش بنگ�رو�������ان هين م�������ف بي وفاي�������وي لط������س�ر آن زند��������اهلي ب�������دم را ج��������ر ق�������گ�ود������ته ميش������كر شكس������ا لش������ر کج�����ه�رد وار�����الح او م�����ا س�����د ب�����ف آي����در ص�د زخمها����������و بين����������د چ���������رو بگردان�ود���������راوان ميش���������ت و ف��������اين دراز اس�ا خواندند�����ون ه�����ق فس�����ول ح�����ر رس����ب�ان رحم کيش��������������ول مهرب�������������آن رس�رد�������اد ک�������اعت ي�������كرهاي آن جم������ش�ان پيش او���������ر ايش���������ود آن مك��������مينم�رد آن لطيف��������ده ميك��������وي را نادي�������م�ر و دمدمه�������وي مك�������زاران م�������د ه������ص�رم�������ر ک�������ود آن بح�������ت ميفرم������راس�ار آتشي������������ر کن������������ته ب�����������من نشس�و دوان�������ما آن س�������ه ش�������و پروان������همچ�ول���ردد رس���ا روان گ���د ت���ر آن ش���ون ب��چ�رده اند�����ر و حيلت ک�����ان مك�����اين خبيث����ک�ود������يه روئي نب������ز س������ان ج������د ايش�����قص�اختند������ر دوزخ س������ر جس������جدي ب�����مس�ول������حاب رس������ق اص������ان تفري�����قصدش�ند�����ا کش�����ام اينج�����ودي را ز ش�����ا جه����ت�ك ما��������ه آري، لي��������بر، ک�������گفت پيغم�ان�����ردم آن گه�����از گ�����ون ب�����فر چ����زين س�اخت����زو ت����وي غ����ه س����ان گفت و ب���دفعش�از آمدند��������زا ب��������د از غ��������ون بيام�������چ�اش گو�������بر ف�������ه اي پيم������گفت حقش: ک�امش کنيد�����ل، خ�����وم دغ�����ه: اي ق����گفت ک�ان�������د از اسرارش�������اني چن�������ون نش������چ�ان�������تند آن زم�������از گش�������دان زو ب������قاص�ر بغل��������حفي زي��������افق مص��������ر من�������ه�تي است����ان جن����ه ايم����وگندان ک����ر س���به�ژ در دين وفا�������رد ک�������دارد م�������ون ن������چ�وگند نيست��������اجت س��������تان را ح�������راس�ود از احمقيست�����������اق و عه����������نقض ميث�ما�������وگند ش�������ه س�������بر ک������گفت پيغم�وم������د ق������ر خوردن������وگند دگ������از س�����ب�اك راست������ق اين کالم پ������ه ح������ه ب�����ک�ه نيست������ر و حيل������ا هيچ مك������در اينج�����ان�دا�����������ه آواز خ�����������بر ک����������گفت پيغم�اد حق������ما بنه������وش ش������ر گ������ر ب�����مه

�و زدند���������تر پيش او زان���������و اش��������همچ�ني �����ه ک�����دم رنج�����جد ق�����وي آن مس����س�ام تو�������اد اي�������ازه ب�������امت ت�������ا قي������ت�رورت وقت فقر������������جد روز ض�����������مس�را�����دمت س�����ردد اين خ�����راوان گ�����ا ف����ت�ار مر����وش ک����ود خ����اران ش����ا ي����ه ب���زانك�ف ده �������ا تعري�������ا کن، ز م�������ۀ م������تزکي�از����ا بس����ا م����ب، دمي ب����ا ش����و مهي م���ت�روز�������ان ف�������اب ج�������الت آفت������اي جم�دي ������ل ش������ر حاص������راد آن نف������ا م�����ت�تان �����ود اي دوس�����ون ب�����بزۀ ت�����و س����همچ�ايد اي پسر���������و را نش���������وردن و ب��������خ�نو�����و ش�����ود، نيك�����ران ب�����ل وي�����ان پ����ک�كند�������دم را بش�������ل و آن ق�������كند پ������بش�ود���������ت مخنث ميب���������ه سس��������از دو س�ار�����ار غ�����ك ي�����د کاين�����ر او بنهن����دل ب�را�����������ت ت�����������كند پش����������رفتن او بش�ود����ان ميش����ت پنه����ود اس����ه مقص���و آنچ�ل ميراندند�������������تان و حي������������رخش دس�اورد پيش ������ز بلي، ن������م، ج������ز تبس�����ج�رد������اد ک������دان را ش������ابت قاص�����در اج�ير مو���در ش���ه ان���ان ک���ك زآنس���ه ي���ك ب��ي�ف �������اباش ميگفت آن ظري�������ير را ش������ش�ه ���������د آن دم از هم���������م خواباني��������چش�رم �������فق ت�������ما مش�������ما را از ش������من ش�ي �������علۀ بس ناخوش�������روغ و ش�������ا ف������ب�ه ران ������ده پروان������ت من ش������ر دو دس�����ه�ول ����نو ز غ����گ زد، مش����ق بان����يرت ح���غ�ت آنچ آورده اند�������وب اس�������ه مقل������جمل�ود؟�����ا و جه�����ت ترس�����ير دين کي جس����خ�ا باختند���������رد دغاه���������دا ن���������ا خ��������ب�ول؟ ����ر فض����د ه����ق را کي شناس����ل ح���فض�ند����ر خوش����ودان س����ظ او جه����ه وع����ه ب���ک�زا������زم غ������ر ع�������ر راهيم و ب������ر س�����ب�ردم روان �������جد روان گ�������وي آن مس������س�اخت �����ردي بب�����ا ن�����ان از دغ�����ا دغاي����ب�دند�������ي ش�������دۀ ماض�������الب آن وع������ط�اش گو������د، ب������گ باش������ذر آور جن�����ع�ان، تن زنيد����������ويم رازهات����������ا نگ���������ت�ان �������د کارش�������د ش�������ان آورد ب������در بي�ان ����������اش هلل دم زن����������اش هلل ح���������ح�ل �������اورد از دغ�������بر بي�������وي پيغم������س�ت ���نتي اس �����ژان را س����وگندان ک����ه س���زانك�وگند را�������كند س�������اني بش�������ر زم������ه�ت ���ني اس���م روش���ان را دو چش���ه ايش��زانك�ت �����ار تقيس�����ا، ک�����ان و وف�����ظ ايم����حف�دا�����ام خ�����ه پيغ�����ا ک�����يرم، ي�����ت گ����راس�وم ���ر ص���ر لب مه���ت و ب���در دس���حف ان��مص�ت �����ر خداس�����جد از به�����اي مس�����ان بن����ک�ت ��ا ربي اس��ر ي��دق و ذک��ود ص��ا خ��د م�قص�دا�����ون ص�����وش من همچ�����د در گ����ميرس�بق �������ارد س�������دا ن�������ه آواز خ�������ا ب������ت

73

Page 74: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�دم�������ق مي آي�������ريح آواز ح�������ك ص������ن�وي درخت�����ي از س�����ه موس�����ان ک����همچن�نيد��������������ا اهلل مي ش�������������ي rن از درخت إن�ور وحي وا ميماندند��������������ون ز ن�������������چ�پر�����ده س�����وگند را خوان�����دا س�����ون خ����چ�ريح������ذيب ص������ه تك������بر ب������از پيغم�����ب

�دم ��������اف از درد مي پاالي��������و ص������همچ�عود بخت ����اي مس����نيد ک����ق بش����گ ح���بان�د پديد����������وار مي آم����������ا کالم ان���������ب�وگندها ميخواندند����������و س����������از ن���������ب�ارگر؟������ف پيك������پر ز ک������د اس�����کي نه�يح �����ان فص�����ا ايش�����ذبتم گفت ب�����د ک����ق

. انديشيدن يكي از اصحاب که چرا رسول خدا ستاري نميكند86�ول��������اران رس��������اري ز ي��������ا يكي ي�������ت�ار�����يب و وق�����ا ش�����يران ب�����نين پ�����ه چ����ک�ا؟���و حي���ي؟ ک���تر پوش���و س���رم؟ ک���و ک��ک�رد����������تغفار ک����������از در دل زود اس���������ب�رفت�����������ك آن نقش کجش از دل ن����������لي�اق��������حاب نف��������اري اص��������ومي ي�������ش�اي عالم سر����������د ک����������از مي زاري���������ب�د چشم����ون دي����ت همچ����تم نيس����ه دس���دل ب�ود������وابش در رب������ه خ������در اين انديش�����ان�اه�����اي تب�����دث ج�����در ح�����نگهاش ان����س�د و حلقش بخست�����������������دود در حلقش ش�اد و ميگريست������������ان در رو فت�����������در زم�دا��������نين حلم، اي خ��������تر از چ�������خلم به�از������ل مج������ش اه������اوي کوش������ر بك�����گ�ري بي مغزتر��������������ر يكي از ديگ�������������ه�وم سست����ر آنق����ه مك����ته ب����ر بس����د کم���ص�ر قبا������ته ب������وم بس������ر آن ق������د کم�����ص�در حبش�����ل ان�����حاب في�����و آن اص����همچ�ام������رده ز انتق������ه ک������ه کعب������د خان�����قص�يز�����ود جه�����ان دين را خ�����يه روي�����ر س����م�ان�����جد عي�����د ز آن مس�����حابي دي�����ر ص����ه�ه يك�����ك ب�����ويم ي�����از گ�����ات ار ب����واقع�ان������ف رازش������م ز کش������ك مي ترس�����لي�ه اند����������د مي پذرفت����������رع بي تقلي���������ش�ومن است�����الۀ م�����و ض�����رآن چ����حكمت ق

�ول ��������د زآن نك��������ار آم�������در دلش انك�ار���������بر شرمس���������ان اين پيم��������ميكندش�ند انبيا���������زاران عيب پوش���������د ه��������ص�تراض او روي زرد��������ردد ز اع��������ا نگ�������ت�رفت ������ل ن������ع بيحاط������د از طب������ر ب�����مه�اق ���ت و ع���ان زش���و ايش���ومن را چ���رد م��ک�ران مصر������ر کف������ذار ب������را مگ������ر م�����م�م �����ه خش�����وزمي اين دم ب�����ه دل را س����ور ن�ود�����رگين نم�����ر س�����انش پ�����جد ايش����مس�ياه ����������نگها دود س����������د از س���������ميدمي�ت ���������واب جس��������از نهيب دود تلخ، از خ�ت �����ان منكريس�����ا نش�����دا اينه�����اي خ����ک�دا������انم ج������ور ايم������د از ن������ه کن�����ک�از����ون پي����ود همچ����ده ب����و گن����ه ت����و ب���ت�ر نغزتر���������ك ز ديگ���������ادقان را ي��������ص�ت ������������اق و زرق و دين نادرس�����������از نف�ل قبا���������جد اه���������دم مس���������ر ه��������به�ق آتش زدش �������د ح�������ه اي کردن������کعب�وان از کالم ���رو خ���د؟ ف���ون ش���ان چ��حالش�تيز���������ر و س���������ت اال حيلت و مك��������نيسر آن �������ان س������د يقينش������ا ش������ه ت�����واقع�ك ����ل ش����ر اه����فا ب����ردد ص���پس يقين گ�ان �����������د نازش�����������د و زيب����������نازنينانن�ه اند��������د را بگرفت��������ك آن نق�������بي مح�وقن است����ود م����الۀ خ����ي در ض����ر کس���ه

. قصۀ آن شخص که اشتر ضالۀ خود را ميجست و ميپرسيد87�تيش چست�������ردي و جس�������تري گم ک������اش�رده اي����ه اي گم ک����ود، ناق����ه ب����اله چ���ض�ده��������ردن آم��������ار ک��������اروان در ب�������ک�ك لب�����و خش�����و و آن س�����دوي اين س����مي�وف�������ر زمين، در راه خ�������ده ب������رخت مان�تري؟����ت اش����ه ديدس����لمانان، ک����اي مس���ک�ترم�����ان از اش�����د نش�����ر گوي�����ه ب�����ر ک����ه�ر کسي�������ان از ه�������ويي نش�������از ميج������ب�رف������يرفت اين ط������ديم م������تري دي�����کاش�ود������وش ب������ده گ������د بري�����آن يكي گوي�ود�����م ب�����ك چش�����تر ي�����د ش����آن يكي گوي�ان��������د نش��������اني ص��������راي مژدگ�������از ب

�ت؟ ���ان توس���داني ک���ون ن���ابي، چ���ون بي��چ�رده اي �������������ه در پ������������از کفت بگريخت�ده ��������ه گم ش��������و از ميان��������تر ت�������اش�ب ���ت ش���ك اس���د دور و نزدي���اروان ش��ک�وف �����ه ط�����ته ب�����تر دوان گش�����و پي اش����ت�وري ������داد از آخ������يرون بام������ته ب�����جس�دين درم ���������دهم چن���������اني مي��������مژدگ�ي �����ر خس�����د زين، ه�����دت ميكن����ريش خن�ف �����وي اين عل�����ه س�����رخي ب�����تر س����اش�ود�����وش ب�����د جلش منق�����ر گوي����و آن دگ�ود����م ب����ر بي پش����د ز گ����ر گوي���و آن دگ�ان������رده بي������ي ک������ر خس������ه ه�����از گزاف

74

Page 75: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�وش کن��������رار را در گ��������دل اين اس�������اي�رفت�����ي در مع�����ر کس�����ه ه�����ان ک����همچن

�وش کن ��وش ن��ت زين خ��ر هس��و گ��م ت�قس�فت������بي را ص������وف غي������د موص�����ميكن

. متردد شدن در ميان مذاهب مختلفه و بيرون شدن و مخلص يافتن88

�رح�����رده ش�����ر ک�����وع ديگ�����في از ن����فلس�ه ميزند���������ر دو طعن���������ر در ه��������وآن دگ�انها زآن دهند�����������ر يكي زين ره نش����������ه�د اين همه�������ق ان�������ه ح������اين حقيقت دان، ن�د پديد�������اطلي ناي�������ق، ب�������ه بي ح������زانك�دي روان������ان نق������ودي در جه������ر نب�����گ�د دروغ؟������ت، کي باش������د راس������ا نباش�����ت�ژ را مي خرند�������ت ک�������د راس�������ر امي������ب�وش������وب ن������دم محب������د گن������ر نباش�����گ�ا باطلند������ه دينه������اين جمل������و ک�����پس مگ�الل����ت و ض����ال اس����ه خي����و جمل���پس مگ�ان����بها نه����ت، در ش����در اس����ب ق����ق ش���ح�وان�����در اي ج�����ود ق�����بها ب�����ه ش�����ه هم����ن�ير������ك فق������ان ي������ق پوش������ان دل�����در مي�ه تا��������و ک��������يز ک��������ومن کيس مم�������م�ان������د در جه������ات باش������ه معيوب������ر ن�����گ�هل�����خت س�����ي س�����اال شناس�����ود ک����پس ب�ود نيست������ت، دانش س������ه عيب اس�����ور هم�د احمقيست������ه حقن������د جمل������ه گوي�����آنك�ود���������د س���������ا کردن���������اجران انبي��������ت�ال�����م م�����در چش�����ارت ان�����د م����مي نماي

�رح �����رده ج�����ر گفت او را ک�����احثي م����ب�اني ميكند������������ر از زرق ج�����������و آن دگ�ان زآن ده اند����ه ايش����د ک����ان آي����ا گم���ت�ه ��������������د اين رم�������������ني بكلي گمرهانن�وي زر خريد���������ه ب���������ه ب��������قلب را ابل�وان؟ ������ردن کي ت������رج ک������ا را خ�����قلبه�روغ ������يرد ف������ت مي گ�����آن دروغ از راس�ه خورند��������دي رود، آنگ��������ر در قن�������زه�روش؟ ����و ف����اي ج����دم نم����رد گن����ه ب���چ�ق دام دلند�������وي ح�������ر ب�������اطالن ب������ب�ال �������الم خي�������ت در ع������بي حقيقت نيس�ان ����بي را امتح����ر ش����ان ه����د ج����ا کن���ت�الي از آن ������ود خ������بها ب������ه ش������ه هم�����ن�ير���ت، آن بگ���ق اس���ه ح���ان کن، وآنك��امتح�دا ��������ا را از گ��������د پادش��������از دان�������ب�ان ��������ۀ ابله��������ند جمل��������اجران باش�������ت�ل ��ل و اه��ه نااه��ت، چ��بي نيس��ه عي��ون ک�چ�ت ��ود نيس��ا ع��ت، اينج��وب اس��ه چ��ون هم�چ�ت ����ل، او شقيس����ه باط����د جمل����ه گوي���وانك�ود�����ور و کب�����و ک�����گ و ب�����اجران رن����ت�ال ����و بم����ويش را نيك����م خ����ر دو چش���ه

. امتحان هر چيزي تا ظاهر شود خير و شري که در وي است89�ود������ع و س������ۀ اين بي������در غبط������ر ان�����منگ�رر کن نظر���������ردون مك���������در اين گ��������ان�ور����قف ن����و زين س����انع مش����ر ق����ك نظ���ي�قف نكو�������در اين س�������ه گفتت کان������چونك�د؟��������ه چن��������يره را داني ک�������پس زمين ت�افان را ز درد�����������االئيم ص�����������ا بپ����������ت�زان�����������تان و خ�����������اي زمس����������امتحانه�ا و برقها��������������������ا و ابره�������������������باده�اك رنگ���������رون آرد زمين خ���������ا ب��������ت�اك دژم������ت اين خ������ه دزديدس������ر چ�����ه�ت گو�������د راس�������دير گوي�������حنۀ تق������ش�د هيچ هيچ�������اك، گوي�������ني خ������دزد، يع�كر���ون ش���د چ���ف گوي���اهش لط���حنه، گ��ش�ه ها�����ف آن خفي�����ر و لط�����ان قه�����ا مي����ت�حنۀ کبرياست��������ف ش��������اران لط�������آن به�وي����������ار ميخ معن����������تان چ���������وآن زمس�ط دل���������اني بس���������د را زم��������پس مجاه�دان ماست������ه اب������ه اين آب و گلي ک�����زانك�رد و رنج و درد�������رم و س�������الي، گ������حقتع�دن�����وال و ب�����وع و نقص ام�����وف و ج����خ�ا انگيختست��������ده ه��������د و وع�������اين وعي�اطلي آميختند����������ق و ب����������ه ح���������چونك�ده اي��������دش بگزي��������ك ميباي�������پس مح

�ود�����ون و ثم�����ر فرع�����در خس�����ر ان����بنگ�ع بصر������ود، ثم ارج������ق فرم������ه ح�����زانك�ور������ل من فط������بين ه������ر ب������ا بنگ�����باره�رد عيب جو�������و م�������ر چ�������ا بنگ������باره�ند��������د در پس��������يز باي��������دن و تمي�������دي�رد����� �ا را رنج ب������ل م������د عق������د باي�����چن�ان �����و ج�����ار همچ�����تان، به�����اب تابس����ت�رق ها�������وارض ف�������د آرد ع�������ا پدي������ت�نگ ���ل و س���در جيب دارد، لع���ه ان���ر چ��ه�رم �������اي ک�������ق و دري�������ۀ ح������از خزان�ه مو�����و ب�����رح واده م�����ردي ش�����ه ب����آنچ�د در پيچ پيچ �����������حنه او را در کش����������ش�تر�����ه ب�����ر چ�����د ه�����زد کن�����ه برآوي����گ�وف و رجا��������د ز آتش خ��������اهر آي�������ظ�ت ����ف خداس����د و تخوي����زان تهدي���و آن خ�وي ������اهر ش������و اي دزد خفي، ظ������ا ت�����ت�ل �����اني قبض و درد و غش و غ�����ك زم����ي�ت ���������ياي جانهاس���������ر و دزد ض��������منك�رد������ير م������د اي ش������ا مينه������ر تن م�����ب�دن ����اهر ش����ان ظ����د ج����ر نق����ه به���جمل�ت ������دي کاميختس������ك و ب������ر اين ني�����به�دان ريختند��������در چرم��������د و قلب ان�������نق�ده اي ���������ا دي���������ايق امتحانه��������در حق

75

Page 76: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�اروق اين تزويرها�����������ود ف�����������ا ش����������ت�ي، ورا����������ادر موس����������ير ده، اي م���������شورد �����ير خ����ت آن ش����ه در روز الس����ر ک���ه�ولعي������يز طفلت م������ر تمي������و ب������ر ت�����گ�ادرش���������ير م���������د طعم ش���������ا ببين��������ت�ن است����ايت روش����و اين حك����ر ت����ود ب���خ

�دبيرها��������تور اين ت��������ود دس��������ا ب�������ت�ديش از بال�����������در آب افكن، مين����������و ان�رد�����يز ک�����ير را تمي�����ي ش�����و موس����همچ�عي ������ي، ارض������ا ام موس������ان، ي�����اين زم�رش �����د س�����ۀ ب�����د بداي�����رو ناي�����ا ف����ت�ايت گفتن است�����رض ني اين حك�����ه غ����ک

. شرح فايدۀ حكايت آن شخص شتر جوينده90�رده اي، اي معتمد������������تري گم ک�����������اش�تر کجاست�������ه آن اش�������و نمي داني ک������ت�ري������رد، او از م������تر گم نك������ه اش�����وانك�رده ام��������تر گم ک��������ه بلي من هم ش�������ک�ازي کند�������و انب�������ا ت�������تر ب�������ا در اش������ت�د ز راست����������ژ بنشناس����������ان ک���������او نش�ان����ود آن نش����ا ب����ويي خط����ه را گ����ر ک���ه�بيه�����د و ش�����ت گوين�����ان راس�����ون نش����چ�ود�������ورت ش�������ان رنج�������فاي ج������آن ش�ود�������ازو ش�������وت ب�������گ روي و ق������رن�ايت دوان�����ود پ�����ن ش�����و روش�����م ت����چش�تي اي امين�������ت گف�������وئي، راس������پس بگ�ات����������ات بين����������ات ثق����������ه آي���������في�وئي پيش رو�������ون داد گ�������ان چ������اين نش�ت گو���������و کنم، اي راس���������يروي ت��������پ�احب اشتريست�����ه ص�����ه ن����پيش آن کس ک�زودش يقين���������ت نف���������ان راس��������زين نش�اي او�������د و گرميه�������رد از ج�������وي ب������ب�ق، ولي�������ودش ح�������تر نب�������در اين اش������ان�ده������ش ش������ير، رو پوش������ۀ غ������ع ناق�����طم�دود�������دود، اين مي�������ا او مي�������ر کج������ه�د روان�����ون ش�����ادقي چ�����ا ص�����اذبي ب����ک�تافت�����تر ش�����ه آن اش�����حرا ک�����در آن ص����ان�ويش�����اد آورد آن خ�����دش ي�����ون بدي����چ�ون بديد�������ق چ�������د محق�������د ش������آن مقل�ه گشت��������تر آن لحظ��������ار ش�������او طلب ک�رد�������از ک�������ا روي آغ�������د از آن تنه������بع�تي���������را بگذاش���������ادق، م��������گفت آن ص�وده ام�������ي ب�������ون فسوس�������ا اکن������گفت ت�ه من������تم ک������و گش������ان هم درد ت�����اين زم�تر�������ف ش�������دمي وص�������و ميدزدي������از ت�البش���������ودم ط���������دم، نب���������ا نيابي��������ت�كر������ات، ش������ه طاع������د هم������يئاتم ش�����س�ه حق�����د ب�����يلت ش�����ون وس�����يئاتم چ����س�ود����رده ب����الب ک����و ط����دق ت����را ص����ر ت���م�را�������تن ت�������و آورد در جس�������دق ت������ص�تم��������������������������تخم دولت در زمين ميكاش�د درست������ �بي ب�������ار، کس�������د بيگ������آن نب�ر دست������د زي������ه اي ش������وي خان�����دزد س�رمي رسد�����ا گ�����رد، ت�����اش اي س�����رم ب����گ�تر است����ك اش����ت، آن ي����تر نيس���آن دو اش�ان��������ه نارس��������ني هميش��������ظ در مع�������لف

�اني ميدهد�������تر نش�������ي ز اش�������ر کس������ه�ت �����انيها خطاس�����اين نش�����ك داني ک����لي�تري �����د اش�����رده، جوي�����و آن گم ک����همچ�رتش آورده ام �������د اج�������ه ياب�������ر ک������ه�ازي کند�������تر اين ب�������ع اش�������ر طم������به�ت �������د را عصاس�������ك گفتت آن مقل������لي�ان ������د هم������و ميگوي������د ت������ه تقلي�����او ب�ه ��������را ال ريب في��������ردد ت�������پس يقين گ�ود������ورت ش������و گنج������ر حس چ�����مظه�ود���و ش���د ت���وات ص���ك ت���ق ي���ق و خل��خل�انت روان ����ردد و ج����ان گ����و ج����م ت���جس�بين ����������د م����������انيها بالغ آم���������اين نش�ات �������در نج�������د و ق�������راتي باش������اين ب�گ شو������ت، پيش آهن������گ اس�����وقت آهن�ه کو�����ا ک�����ترم، بنم�����ردي ز اش�����وي ب����ب�ت �����ر مريس�����تر به�����ت ش�����درين جس����وان�تين ������وي راس������ه ج������ز ز عكس ناق�����ج�اي او�������ت اين هيه�������ه نيس�������ه گزاف������ک�ت او هم، بلي �������رده اس�������تري گم ک������اش�ده ������ش ش������د فراموش������ه زو گم ش����آنچ�ود��������احب ميش��������ع هم درد ص�������از طم�ان ��������د ناگه��������تي ش�������آن دروغش راس�افت �����ر بي�����يز آن ديگ�����ود ن�����تر خ����اش�ويش ���ار و خ���تر آن ي���د ز اش���ع ش��بي طم�ا ميچريد������ه آن ج������ود را ک������تر خ�����اش�ت ����ه دش����د او را ب����ا ندي����تش ت���مي نجس�رد�����از ک�����ود ب�����ۀ خ�����وي ناق�����م س����چش�تي �����اس من ميداش�����ون پ�����ه اکن�����ا ب����ت�وده ام ���������ي ب���������ع در چاپلوس��������وز طم�ه تن ������تم ب������دا گش������و ج�����در طلب از ت�م پر����د چش����ود، ش����د آن خ����ان من دي���ج�البش �����د، زر غ�����وب ش�����ون مغل����مس کن�كر����ات، ش����د اثب����اني و ج����د ف����زل ش���ه�يئاتم هيچ دق ���������ر س���������زن ب��������پس م�ود�����دقي گش�����د و طلب ص�����را ج�����ر م����م�را����������دقي م����������تنم آورد در ص���������جس�تم ����������ار مي پنداش����������خره و بيگ���������س�ت ���د برس���تم، ص���ه کش���ه ک���ر يكي دان��ه�ت ��ود اس��ۀ خ��ان خان��د ک��د دي��ون در آم�چ�رمي رسد������ا ن������از ت������تي س������ا درش�����ب�ت ���ر اس���ني بس پ���ظ و، مع���د لف���گ آم��تن�ان �������ل لس������د ک������بر گفت ق�����زآن پيم

76

Page 77: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�اب�������د در حس�������طرالب باش�������ق اس������نط�ره ايست���ك زآن پ���اين فل���رخي ک���ه چ��خاص

�اب �����رخ و آفت�����د ز چ�����در دان�����ه ق����چ�ت ��������ابش ذره اي اس��������اب از آفت�������آفت

. در بيان آن که در هر نفسي فتنۀ مسجد ضرار هست91�ود����جد نب����ه آن مس����د ک����د آم����ون پدي���چ�ر کنيد�������انرا ب�������ود ک�������بي فرم������پس ن�ود����جد قلب ب����و مس����جد چ����احب مس���ص�اهي رباست���و م���ت ت���در شس���ت، کان��گوش�اد�����د جم�����ان ب�����ا ک�����ل قب�����جد اه����مس�رفت�������نين حيفي ن�������ادات اين چ������در جم�ل اصلهاست��������ه اص��������ايق را ک������پس حق�ود�������ات او ب�������ون حي�������اتش چ������ني حي�دان�����ور او م�����و گ�����ز چ�����ور او، هرگ����گ�ار����رد ک����ود اي م����ار خ����ك زن ک����ر مح���ب�خر زدي�����ان تس�����جد کن�����ر آن مس����بس ب

�ود����������د و دام جه����������ۀ حيلت ب���������خان�تر کنيد�������اك و خاکس�������ۀ خاش������مطرح�ود����ت ج����زي، نيس����ر دام ري����ا ب����ه ه���دان�ت ���ه سخاس���ش، ن���ه بخش���ه، ن���ان لقم��آنچن�داد�������د راهش ن�������و آن نب�������ه کف������آنچ�ير داد نفت �������������اکفو ام������������زد در آن ن�ت ���ل هاس���ا و فص���رق ه���ا ف���ه آنج��دان ک�ود�������ات او ب�������ون مم�������اتش چ������ني مم�ان ���رق آن جه���ال ف���ويم ح���ه گ���ود چ��خ�رار������ل ض������جد اه������ازي مس������ا نس�����ت�دي � �ان ب��ود ز يش��و خ��ردي، ت��ر ک��ون نظ�چ

. حكايت آن چهار هندو که با هم جنگ ميكردند و از عيب خود بيخبر بودند92�دند������جد ش������دو در يكي مس������ار هن�����چ�رد������ير ک������تي تكب������ر ني������ر يكي ب�����ه�د زآن يكي لفظي بجست�����������وذن آم����������م�از���������ر از ني���������دوي ديگ��������گفت آن هن�اي عمو���������وم گفت آن دوم را، ک��������آن س�ه من��������د اهلل ک��������ارم گفت حم�������آن چه�اه������د تب������اران ش������ر چه������از ه�����پس نم�ويش ديد�����ه عيب خ�����اني ک�����ك ج����اي خن�تان بدست��������������ه نيم او ز عيبس�������������زانك�را ده ريش هست���ر ت���ر م���ر س���ه ب���ون ک��چ�ردن ريش را داروي اوست�������������������عيب ک�اش������ود ايمن مب������ان عيبت نب������ر هم�����گ�نيده اي ����������دا نش����������افوا از خ���������ال تخ�ام زيست����������و ن����������الها ابليس نيك���������س�اي او�������د علي�������روف ب�������ان مع������در جه�روفي مجو�������و مع�������ه اي ايمن، ت�������ا ن������ت�وش ذقن������و، اي خ������د ريش ت������ا نروي�����ت�ان او�������د ج�������ه مبتال ش�������ر ک������اين نگ�د او�������ي پن�������ه باش�������ادي ک�������و نيفت������ت

�دند�����اجد ش�����ع و س�����اعت راک�����ر ط����به�كيني و درد������ه مس������د ب������از آم�����در نم�ت ���ردي، وقت هس���گ ک���وذن، بان���اي م��ک�از�����د نم�����ل ش�����تي و باط�����خن گف����هي س�ود را بگو������او؟ خ������ه ب������ه زني طعن�����چ�ه تن ����ون اين س����ه چ����ه چ����ادم ب���در نيفت�رده راه �������تر گم ک�������ان، بيش������عيب گوي�ود خريد����ر خ����بي گفت آن ب����ه عي����ر ک���ه�ت ������تان بدس������ر نيمش ز غيبس�����و آن دگ�ت ����ار بس����د ک����ويش باي����ر خ����رهمت ب���م�ت ���اي ارحمواس���ت، ج���ته گش���ون شكس��چ�اش ���يز ف���ردد ن���و گ���ه آن عيب از ت���و ک��ب�ده اي؟ ���وش دي���ود را ايمن و خ���ه خ��پس چ�ت ���ام چيس���ه او را ن���وا، بين ک���ت رس��گش�روفي بعكس، اي واي او����������ت مع���������گش�وف، پس از امن گو�������و از خ�������اك ش������پ�زن ������ه م������اده زنخ، طعن������ر س������ر دگ�����ب�و������د ت������د پن������ا ش������اد ت�����در چهي افت�د او������ور قن������و خ������يد، ت������ر او نوش�����زه

. قصد کردن غزان به کشتن يك مردي تا آن ديگر بترسد93�ونريز آمدند���������رك خ���������زان ت��������آن غ�ان آن ده يافتند��������������������������دو کس از اعي�انش کنند������ه قرب������تندش ک������ت بس�����دس�د؟�����ه رو ميكني�����ه چ�����ون من ب�����د خ����قص�تنم؟����رض در کش����ه غ����ت حكمت؟ چ���چيس�ارت زند���������ر اين ي��������ا هيبت ب�������گفت ت�ر است�������كين ت�������ر او ز من مس������گفت آخ�ر دو يكيم����ا ه����ت، م����ون وهم اس���گفت چ�هان���������يد اول اي ش���������ود ورا بكش��������خ

�دند�������ر يكي ده در ش�������ا ب�������ر يغم������به�تافتند��������������������������در هالك آن يكي بش�ان بلند�������������اهان و ارک������������گفت اي ش�د؟������ون مني������نۀ خ������ر تش������ه آخ�����از چ�ان تنم �����م و عري�����نين درويش�����ون چ����چ�دا کند����������د او و زر پي����������ا بترس���������ت�ت ���ت، او را زر اس����رده اس����د ک���گفت قاص�كيم ���������ال و در ش���������ام احتم��������در مق�ان ���������م من، دهم زر را نش���������ا بترس��������ت

77

Page 78: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ه ما��������������اي الهي بين ک�������������پس کرمه�رون����������ا پيش از ق����������رين قرنه���������آخ�ود������وم ه������وح و ق������وم ن������ا هالك ق�����ت�يم از او�����ا ترس�����ه م�����ان را ک�����ت ايش����کش

�ان، در انتها����������ر زم����������ديم آخ���������آم�ابقون �����رون الس�����ت آخ�����ديث اس����در ح�ود�����ا نم�����ان م�����ه ج�����ارض رحمت ب����ع�ردي، واي تو�����ر عكس ک�����ود اين ب����ور خ

. بيان حال خود پرستان و ناشكران در نعمت وجود انبيا و اوليا94�اه�����ان گفت از عيب و گن�����ه زايش�����ر ک����ه�اي او���������������بك داري فرمانه��������������وز س�اي دون��������ق اين دني��������وس وز عش�������وز ه�حان��������اي ناص��������رار از گفت ه�������وآن ف�انگي��������ل دل بيگ��������ا اه��������ا دل و ب�������ب�تن��������دا پنداش��������مان را گ��������ير چش�������س�وئي گداست�����و گ�����يز، ت�����ذيرد چ�����ر پ����گ�امع است�����وئي ط�����و گ�����يزد ت�����ر درآم����گ�اجز است�����وئي ع�����رد، گ�����ل ک�����ر تحم����گ�ه من�������ذر آري ک�������افق وار ع�������ا من������ي�دن است������ر خاري�����رواي س�����را پ�����ه م����ن�اد دار���������ه همت ي���������ا را ب��������اي فالن، م�وز گفت���������خن هم ني ز درد و س��������اين س�ال�������وت عي�������ت از ق�������اره نيس������هيچ چ�الل������ل ض������ته از اه������ه حالل؟ اي گش�����چ�وت ني�����ت، از ق�����اره هس�����دايت چ����از خ�اي دون�����ت از دني�����برت نيس�����ه ص����اي ک�اك و پليد�����ت از پ�����برت نيس�����ه ص����اي ک�از و نعيم������ت از ن������برت نيس������ه ص�����اي ک�د و زن�����ت از فرزن�����برت نيس�����ه ص����اي ک�ياه������ت از آب س������برت نيس������ه ص�����اي ک�و را�����د ت�����دا بخش�����وئي خ�����ه ميگ����اي ک�ار؟�����د ز غ�����رون آم�����و ب�����و خليلي ک����ک�الم بنگريست�����������واهم در دو ع����������من نخ�دا�����������فتهاي خ�����������اي ص����������بي تماش�دار او؟�������ه بي دي�������وارد لقم�������ون گ������چور �������دا، زين آبخ������د خ������ه امي������ز ب�����ج�ل هم اضل�������د ب������ �ام ب�������ه کاالنع������آنك�ر شد�����ر زي�����ر و او س�����ر زي�����ر او س����مكرف ������د عقلش خ�����د، ش�����اهش کن����فكرگ�ه ام���������د در اين انديش���������ه ميگوي��������آنچ�ت و رحيم�����ور اس�����د غف�����ه مي گوي����وآنچ�ا تهيست�����ت م�����ه دس�����رده، ک����اي ز غم م

�ياه �����ان س�����نگ و از ج�����ون س����وز دل چ�رداي او���������������راغت از غم ف��������������وز ف�ون ����ودن زب����ر نفس را ب����ان، م����ون زن���چ�الحان ���������اي ص���������دن از لق��������وآن رمي�انگي �����ه ش�����ر و روب�����هان تزوي�����ا ش����ب�تن ������من داش������ه دش������ان خفي�����وز حسدش�ت ���ت و دغاس���ويي زرق و مكرس���ه، گ��ور ن�ت ����ع اس����بر مول����ويي در تك����ه، گ���ور ن�ت ���ز اس���وئي گرب���و گ���د، ت���ور آم��ور غي�د و زن ���������ۀ فرزن���������ده ام در نفق��������مان�ت �����دن اس�����رواي دين ورزي�����را پ�����ه م����ن�ار�������ان ک�������ا پاي�������ويم از اولي�������ا ش������ت�از خفت �������رزه گفت و ب�������اکي ه������خوابن�ب حالل ������������دان کنم کس�����������از بن دن�و نمي بينم حالل ���������ون ت���������ير خ��������غ�اغوت ني ������ت از دين و از ط������اره هس�����چ�دون؟ �������ون داري ز نعم الماه�������بر چ������ص�د؟ ������ون داري از آن کت آفري������بر چ�����ص�ريم ���������ون داري از اهلل ک���������بر چ��������ص�ون داري ز حي ذوالمنن؟ ����������بر چ���������ص�ه؟ �����م ال�����و از خش�����ون داري ت�����بر چ����ص�را �������دان، برت�������ول مي�������ريب غ������آن ف�ار؟�����و کردگ�����ان ک�����ذا رب ، ه����گفت ه�ت �������دانم اين دو مجلس آن کيس�������ا ن������ت�را����يرد م����و گ����ان در گل����ورم ن����ر خ���گ�زار او����������ل و گل����������اي گ���������بي تماش�او و خر����ه؟ اال گ����ك لحظ����ورد ي���کي خ�ل ���ده بغ���ت آن گن���ر اس���ر مك���ه پ���ر چ��گ�ر شد�������رد و، روزش دي������ �اري ب������روزگ�ف ����ون ال����دارد چ����يزي ن����د، چ����ر ش���عم�ت هم ���������تان آن نفس اس��������آن هم از دس�ئيم �������ۀ نفس ل�������ز حيل�������ت آن ج������نيس�ت؟��رس چيس��ت و رحيم، اين ت��ور اس�چ�ون غف

. شكايت گفتن پيري به پيش طبيب از رنجوري خود95�ه من�������بي را ک�������ر طبي�������يري م������گفت پ�اغ��������عف دم��������ت آن ض�������گفت از پيريس�ديم��������يخ ق��������ت اي ش�������گفت از پيريس�زار���������يخ ن���������ت اي ش��������گفت از پيريس�يري است������ده هم از پ������عف مع�����گفت ض

�تن ���������اغ خويش���������يرم از دم��������در زح�ت داغ ��������مم ز ظلمت هس�������گفت در چش�د عظيم �������������تم درد ميآي������������گفت پش�وار�����ود گ�����ورم نب�����ه ميخ�����ر چ����گفت ه�ت �������يري اس�������را دم گ������گفت وقت دم م

78

Page 79: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ود����������������اع دم ب���������������گفت آري انقط�ارگي��������هوتم يكب��������د ش��������گفت کم ش�د از ره بماند��������ت ش��������ايم سس�������گفت پ�د دو تا������اني ش������ون کم������تم چ�����گفت پش�مم اي حكيم�����������ت چش����������گفت تاريكس�تي������ر دوخ������ر اين ب������ق ب�����گفت اي احم�داد؟������������دمغ عقلت اين دانش ن�����������اي م�ايگي������دك م������ق، ز ان������ر احم������و خ�����ت�و شصت����ر ت����اي عم����بيبش گفت ک���پس ط�د نحيف�����ا ش�����زا و اعض�����ه اج�����ون هم����چ�خن، زان هي کند���������د دو س���������ر نتاب��������ب�ت مست���ق اس���ه از ح���يري ک���ر پ���ز مگ��ج�بي������اطن ص������ت و در ب������رون پيريس�����از ب�ك و بد�������د پيش ني�������ه پيداين�������ر ن������گ�ان علم اليقين����������������������������ور نمي دانندش�تخيز��������������د بعث و رس�������������ور همي دانن�ان������بين او را چن������دد، م������و ميخن������ر ت�����ب�زاي اوست�����������ه اج����������دوزخ و جنت هم�ذيراي فناست�������ي، پ�������ه انديش�������ر چ������ه�ت؟�����تاخي ز چيس�����ه گس�����ر در اين خان����ب�جد مي کنند��������������ان تعظيم مس�������������ابله�ران������ت، اين حقيقت اي خ������از اس�����آن مج�درون اولياست���������ان ان���������جدي ک��������مس�ه درد�������د ب�������دا نام�������رد خ�������ا دل م������ت�تند��������ا مي داش��������گ انبي��������د جن�������قص�ينيان��������ت اخالق آن پيش��������و هس�������در ت�و رست��������ان در ت��������ادت آن ناسپاس�������ع�و هست������ون در ت������ه چ������انيها هم�����آن نش

�ود����د علت ش����يري دو ص����د پ����ون رس���چ�ارگي �����������ت اين بيچ����������گفت از پيريس�اند������ت در کنجت نش������ز پيريس�����گفت ک�ا �������ت اين رنج و عن�������ز پيريس������گفت ک�رد حليم ������������ت اي م�����������گفت از پيريس�تي؟���������و همين آموخ���������بي ت��������از طبي�اد�����ان نه�����ر درد را درم�����دا ه�����ه خ����ک�ايگي ������ه پ������دي ز کوت������ر زمين مان�����ب�ت ���يري اس���م هم از پ���ب وين خش��اين غض�عيف ����د ض����برت ش����تن داري و ص���خويش�دارد، قي کند������ه ن������ك جرع������اب ي�����ت�ت ���������ه اس���������ات طيب��������در درون او حي�بي؟��������د آن ولي و آن ن��������ود کيانن�������خ�د؟����ان را اين حس����ان خس����ا ايش����ت ب���چيس�ازي و کين؟����ل س����ت اين بغض و حي���چيس�يز����ير ت����ر شمش����ويش ب����دي خ����ون زنن���چ�ان ������تش نه������امت در درون اس������د قي�����ص�ت ���االي اوس���و، او ب���ي ت���ه انديش���ر چ��ه�ت �����د، آن خداس�����ه ناي�����ه در انديش����وآنك�ت ����ه کيس����در خان����د کان����ر همي دانن���گ�د مي کنند��������ل دل ج��������اي اه�������در جف�روران ������ز درون س������جد ج������ت مس�����نيس�ت ���ا خداس���ت، آنج���ه اس���اه جمل���جده گ��س�رد�������وا نك�������دا رس�������ومي را خ������هيچ ق�تند����������د آدمي پنداش����������م ديدن���������جس�ان؟���ي هم���و باش���ه ت���ي ک���ون نمي ترس��چ�ت ����ه درس����و از چ����ار دل����ر ب����دت ه���ناي�ت ���واهي برس���ا خ���اني، کج���و زيش���ون ت��چ

. قصۀ کودکي که در پيش تابوت پدر خود ميناليد و سخن جوحي96�در����������ابوت پ����������ودکي در پيش ت���������ک�د؟�����ايت مي برن�����ر کج�����در آخ�����اي پ����ک�ير��������گ و زح��������ۀ تن��������دت خان�������ميبرن�ان�������ب و ني روز، ن�������راغي در ش������ني چ�ام�����ه ب�����قف و ن�����ور و ني س����ني درش معم�اه��������ان آب چ��������ر مهم�������ني در آن از ره�ود����ق ب����اه خل����ه گ����ه بوس����و ک����م ت���جس�اي تنگ��������ار و ج��������ه اي بي زينه�������خان�مرد�������ه ميش�������اف خان�������ق اوص������زين نس�اي ارجمند������در ک������ا پ������وحي ب�����گفت ج�ه مشو���������در، ابل���������وحي را پ��������گفت ج�ه يك�����ك ب�����ه گفت او ي�����انيها ک����اين نش�ام��������راغ و ني طع��������ير و ني چ�������ني حص�ان����د نش����ود ص����ر خ����د ب����ط دارن���زين نم�يا��������د بي ض��������ه مان��������ۀ آن دل ک�������خان�ود���ان جه���ون ج���ت، چ���ك اس���گ و تاري��تن�اب���������ور آفت���������افت ن��������ني در آن دل ت�را�����ر ت�����نين دل م�����تر از چ�����ور خوش����گ�نگ�����وخ ش�����ده زاد، اي ش�����ده اي و، زن����زن�ما�������يد س�������تي و خورش�������ف وق������يوس

�وفت سر��������ر مي ک��������د و ب�������زار مي نالي�پرند������اکي بس������ر خ������را در زي������ا ت�����ت�ير�������ه در وي حص�������الي و ن������ني در او ق�ان ��������ام و ني نش��������وي طع�������ني در آن ب�ام��������يائي، هيچ ج��������ر ض�������ني در آن به�اه ������د پن������او باش������ايه ک�����ني يكي همس�ود؟�����ور و کب�����ۀ ک�����ود در خان�����ون ش����چ�گ �����ه رن�����د ن�����در آن ني روي ميمان����کان�رد�����ونين ميفش�����ك خ�����ده اش����وز دو دي�ا ميبرند����������������ۀ م���������������واهلل اين را خان�نو�����������انيها ش�����������ا نش����������گفت اي باب�ك �����د و ش�����ت بي تردي�����ا راس�����ۀ م����خان�ام ����ه ب����حن و ن����ور و ني ص���ني درش معم�ان؟���������د آن را طاغي���������ك کي بينن��������لي�اب کبريا������������������عاع آفت�����������������از ش�لطان ودود��������������وا از ذوق س�������������بي ن�اب ��������ه و، ني فتح ب��������اد عرص�������ني گش�رآ�������ود برت�������ور دل خ�������ر از گ������آخ�گ؟ �����ور تن�����را زين گ�����يرد ت����دل نمي گ�رآ و رو نما���������دان ب��������ه و زن ���������زين چ

79

Page 80: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ه شد���������اهي پخت���������ت در بطن م��������يونس�ون�������بح، بطن ن�������ودي او مس�������ر نب������گ�اهي بجست���������بيح از تن م���������ه تس��������او ب�ان�����بيح ج�����د آن تس�����ت ش�����ر فراموش����گ�اهي است����ر را، او م����د آن بح����ه دي����ر ک���ه�اهي و روح��������ا و تن م��������ان دري�������اين جه�اهي رهيد�������د، از م�������بح باش�������ر مس������گ�ا پرند����������ان در اين دري����������ان ج���������ماهي�ان������د آن ماهي������ود را ميزنن������و خ������ر ت�����ب�ه روح بي جسد���������������اني جمل��������������ماهي�ني بديد����������ر نمي بي����������ان را گ���������ماهي�بيحات توست������ان تس������ردن، ج������بر ک�����ص�دارد آن درج���������������بيحي ن��������������هيچ تس�و بهشت����راط، آن س����ول ص����ون پ����بر چ���ص�ل نيست���������زي وص���������ا ز الال ميگري��������ت�ه دل�����بر اي شيش�����ه داني ذوق ص�����و چ����ت�ر�������ر و ف�������زا و ک�������رد را ذوق از غ������م�ر او���������ر ني دين او ني ذک���������ز ذک��������ج�ترس�����ك از وي م�����ا فل�����د ت�����ر برآي����گ�رس��������د ف��������فل ميران��������وي س�������او بس�ت؟������رس چيس������دايان ت������اي گ�����از علمه�اب تو����������و دري����������خنها را نك���������اين س

�بيح بد��������ت از تس��������ش را نيس�������مخلص�ون ������ا يبعث������دي ت����� �دانش ب�����حبس و زن�بيح؟ آيت روز الست�����������ت تس����������چيس�ان ����������بيحهاي ماهي����������نو اين تس���������بش�د اهلل را، اللهي است���������ه دي���������ر ک��������ه�بوح ������ور ص������وب از ن������ونس محج�����ي�ت و ناپديد�������م گش�������ه در وي هض������ورن�وري و نژند������ه ک������ني، ک������و نمي بي�����ت�ان �����ان عي�����ني ش�����ا ببي�����ا ت�����م بگش����چش�بر و کين و ني حسد���������ان ک��������ني در ايش�نيد�����ر ش�����ان آخ�����و تسبيحش�����وش ت����گ�ت ������بيح درس������ت تس������بر کن، کانس�����ص�رج ������اح الف������بر مفت������بر کن کالص�����ص�ت ���ك الالي زش���وب ي���ر خ���ا ه���ت ب��هس�ت �����ل نيس�����اهد فص�����ه الال را ز ش����زانك�ل ����وخ چگ����ر آن ش����بر از به����ه ص���خاص�ود ذوق از ذکر�������������ر مخنث را ب������������م�ر او�������رد او را فك�������فل ب�������وي اس������س�د درس �����فل آموزي�����وق س�����ه ش�����او ب����ک�رس ����د ج����و جنبان����وي عل����ه س����ر چ���گ�ان را رهيست������ۀ ن������ا لقم������ان علمه�����ک�و ��������اب ت��������نو از ب��������داني ش�������ور نمي

. ترسيدن کودکي از شخص صاحب جثه و تسكين او آن کودك را97�رد�����افت ف�����ودکي را ي�����تي ک�����گ زف����کن�اي من�������������اش اي زيب������������گفت ايمن ب�را����������ولم مخنث دان م����������ر ه���������من اگ�نين������ني اين چ������ردان و مع������ورت م�����ص�اد������و ع������اني اي زفت چ������ل را م�����آن ده�اد داد����������ود را ب����������كار خ���������روبهي اش�ربهي������ل او ف������در ده������د ان������ون ندي�����چ�ند ز آواز دهل����������������ان ترس���������������روبه

�رد������د م������ودك ز بيم قص������د ک�����زرد ش�االي من ����ر ب����ود ب����واهي ب����و خ����ه ت���ک�را�����يران م�����ين، م�����تر برنش�����و اش����همچ�و لعين �������������رون آدم، درون دي������������از ب�اد�����وفت ب�����اخ را ميك�����ر او آن ش�����ه ب����ک�اد�����ر ز ب�����ك پ�����و خي�����ر طبلي، همچ����به�ك تهي �������ه ازين خي�������وکي ب������گفت خ�ه ال تقل�������د ک�������دان زن�������اقلش چن������ع

. قصۀ تير اندازي و ترسيدن او از سواري که در بيشه ميرفت98�الح و بس مهيب������ا س������واري ب������ك س�����ي�ه حكم او را بديد���������دازي ب���������ير ان��������ت�گ زد�����وارش بان�����يري، س�����د ت�����ا زن����ت�تي من�����و در زف�����ر ت�����ان منگ�����ان و ه����ه�ه نيش�����تي ور ن�����ك گف�����ه ني����گفت رو ک�ار کشت��������الت پيك��������ان را ک�������بس کس�تمان������الح رس������و س������ي ت������ر بپوش�����گ�ذار اي پسر������غ بگ������پر کن، تي������ان س�����ج�و است������ر ت������ه و مك������الحت حيل�����آن س�ودي زين حيل�������ردي هيچ س�������ون نك������چ�ر ز فن������وردي ب������ه نخ������ون يكي لحظ�����چ�وم����و اين عل����ر ت����ت ب����ارك نيس����ون مب���چ�ه ال علغ م لنا�������و ک�������ك گ�������ون مالي������چ

�بي نجيب �����ر اس�����ه، ب�����در بيش�����د ان����ميش�يد�������ان را در کش�������وف او کم������پس ز خ�تم جسد������ه زفت اس������عيفم، گرچ�����من ض�ير زن ������گ از پ������ه کمم در وقت جن�����ک�ويش �����رس خ�����داختم از ت�����و ميان�����ر ت����ب�ت ������ه مش������ان تيغي ب������وليت چن�����بي رج�رد آن ������ي م������ون نباش������انت چ�����رفت ج�رد سر���ه ب���ود از اين ش���ر ب���ه بي س���ر ک��ه�ت ����و خس����ان ت����د و هم ج����و زائي���هم ز ت�د دول �����ه پيش آي�����ه کن ک�����رك حيل����ت�و ميطلب رب المنن �����������رك فن گ����������ت�وم �����ذر ز ش�����ولي کن و بگ�����تن گ����خويش�ا علمتنا������������ير م������������ا الهي، غ�����������ي

80

Page 81: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

. حكايت اعرابي و ريگ در جوال کردن و مالمت دانشمند و تعليم کردن او را که گندم99جوال را دو حصه نما که بار عدل آيد

�ول����احب قب����نو اي ص����ايت بش����ك حك���ي�ود نيست�����در اين ره س�����ر ان�����ه و مك����؟حيل�تري������رده اش������ار ک������رابي ب������ك ع�����ي�گ پر���������رش را ري���������وال ديگ��������وان ج�وال������ر دو ج������ر ه������ر س������ته ب�����او نشس�ه گفت�����������يد و آوردش ب����������از وطن پرس�وال����ر دو ج����ه اين ه����د از آن گفتش ک���بع�دم است������والم گن������ك ج������در ي�����گفت ان�ال؟����ردي اين رم����ار ک����ون ب����و چ���گفت ت�گ را���������������دم آن تن��������������گفت نيم گن�تر�����وال و هم ش�����ردد ج�����بك گ�����ا س����ت�وب������ق و راي خ������ر دقي������نين فك�����اين چ�رد������زم ک������ر حكيم و ع������د ب�����رحمش آمخن ��������وش س�������از گفتش اي حكيم خ������ب�و راست����ه ت����ايت ک����ل و کف����نين عق���اين چ�ه ام�������������ر دو نيم از عام������������گفت اين ه�او؟������د گ������د داري؟ چن������تر چن�����گفت اش�ان؟�����اري در دک�����ت؟ ب����گفت رختت چيس�اش�����وت، ني قم�����وت و ني رخ�����ت ق����نيس�د؟������د چن������م، نق������د پرس�����گفت پس از نق�و است�������ا ت�������الم ب�������اي مس ع������کيمي�ان������ر مك������ي ه������اده باش������ا بنه�����گنجه�رب������ه الع������ا وج������ت ي�����گفت و اهلل نيس�دوم���������ه مي���������ه تن برهن���������ا برهن��������پ�نر������ل و ه������را زين حكمت و فض������ر م�����م�رم�����و دور از ب�����ه ش�����رب گفتش ک����پس ع�ومت ز من�����������ر، آن حكمت ش����������دور ب�يروم�����و م�����و رو، من اين س�����و آن س�����ا ت����ي�ر ز ريگ������دم و ديگ������والم گن������ك ج�����ي�دم و ريگم يقين��������وال گن��������اين ج�������ک�ارك احمقيست���������������������احمقي ام بس مب�ود����قاوت کم ش����واهي کت ش����و خ����ر ت���گ�ال������د وز خي������ع زاي������ز طب������تي ک�����حكم�د ظن و شك�������������ا فزاي������������حكمت دني�ان��������ر زم��������رك آخ��������ان زي�������زوبع�وخته��������ا س��������وزان جگره��������ه آم�������حيل�ود������خاي نفس و ج������ار و س������بر و ايث�����ص�ايد رهي�������ه بگش�������د ک�������ر آن باش������فك�ود����ه ب����ود ش����ه از خ����د ک����اه آن باش���ش�رمدي��������اهي او س��������د ش��������ا بمان�������ت�رعش را زوال������ت ش������امت نيس������ا قي�����ت

�ول ������ل بوالفض������ل و جه������ان عق�����در مي�ت ���ور نيس���ل او ک���رور عق���د مغ���ه ش���ر ک��ه�ري �������ه پ�������وال زفت از دان�������ك ج������ي�تر ������ر ش������رده ب������ار ک������ر دو را او ب�����ه�ؤال ����رد او را س����داز ک����ديث ان����ك ح���ي�فت ����ا بس����ي دره����ش بس����در آن پرس���وان�ال ����دوق ح����و مص����ده؟ بگ����ت آکن���چيس�ت ����ردم اس����وت م����ه ق����ر ريگي، ن���در دگ�وال �������د آن ج�������ا نمان�������ا تنه������گفت ت�گ را���������ز از پي فرهن���������ر ري��������در دگ�ل و حر����������اباش اي حكيم اه���������گفت ش�وب �����اده در لغ�����ان پي�����نين عري�����و چ����ت�رد����ك م����اند ني����ر نش����تر ب����ر اش���کش ب�رح کن �����ود هم ش�����ال خ�����مه اي از ح����ش�ت ���وي راس���ر گ���هي، ب���ا ش���ري ي���و وزي��ت�ه ام �����در جام�����ال و ان�����در ح�����ر ان����بنگ�او�������ا را مك�������ه آن، م������گفت ني اين و ن�ان ����و مك����ان و ک����و دک����ا را ک���گفت م�ت آش �������ت مطبخ نيس�������اع و نيس������ني مت�وب پند������ا رو و محب������وئي تنه������ه ت�����ک�ت ���و اس���ر ت���و ب���ر ت���ل و دانش را گه��عق�ان ����و کس در جه����ر ز ت����ل ت����ت عاق���نيس�ب ������وت ش������وه ق������ه ملكم وج�����در هم�ا روم ������د آنج������اني ميده������ه ن������ر ک�����ه�ال و درد سر�����ز خي�����ل ج�����ت حاص����نيس�رم ������ر س������و ب������ومي ت������د ش������ا نياي�����ت�ل زمن ����ر اه����ت ب����وم اس����و ش����ق ت���نط�وم ������������را ره پيش، من واپس ش�����������ور ت�گ ����رده ري����اي م����ه ه����ود زين حيل����ه ب���ب�و اي مهين ��������ود زين حكمت ت��������ه ب�������ب�ت ����انم متقي اس����رگ و ج����ا ب����ه دلم ب���ک�و اين حكمت رود�������ا از ت�������د کن ت������جه�ور ذو الجالل �����������تي بي فيض ن����������حكم�ك �������وق فل�������رد ف�������ني ب������حكمت دي�ينيان ������ر پيش������ويش ب������زوده خ������ر ف�����ب�ه ��������ا آموخت��������ا و مكره��������ل ه�������فع�ود�����ير س������ود اکس�����ان ب�����از داده، ک����ب�هي ������د ش������ه پيش آي������د ک�����راه آن باش�ود�����ه ش�����كر ش�����ا و لش�����ه مخزنه����ني ب�دي�������ك دين احم�������ز مل�������و ع������همچ�ال �������ك او عين الكم�������ته دور از مل������گش

. کرامات ابراهيم ادهم بر لب دريا و تعجب امير مريد100�راهيم ادهم آمدست�����������������������������هم ز اب�ان����لطان ج����دوخت آن س����ود مي����ق خ���دل

�ت ������ا نشس������ر لب دري������او ز راهي ب�����ک�ان ������ا ناگه�����د آنج�����يري آم�����ك ام����ي

81

Page 82: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ود��������يخ ب��������دگان ش��������ير از بن�������آن ام�ق او�����در دل�����يخ و ان�����د در ش�����يره ش����خ�گرف���ك ش���ان مل���رد آن چن���ا ک���او ره��ک�ك هفت اقليم را��������رده مل��������رك ک�������ت�ايع ميكند��������������ك هفت اقليم ض�������������مل�ه اش������ت از انديش������ف گش������خ واق�����ش�ا روان������وف در دله������ا و خ������ون رج�����چ�الن��������������د اي بي حاص�������������دل نگهداري�اهر است��������ر ظ��������ل تن ادب ب�������پيش اه�اطن است��������ر ب��������ل دل ادب ب�������پيش اه�اه�����ر ج�����وران به�����ي پيش ک�����و بعكس����ت�رك ادب����������ني ت����������ان ک���������پيش بيناي�دي�������ور ه�������داري فطنت و ن�������ون ن������چ�ال�������ر روي م�������دث ب�������ان ح������پيش بيناي�ا فكند���������وزن زود در دري���������يخ س��������ش�يي���������اهي الله���������زاران م���������د ه��������ص�اي حق��������د از دري��������ر آوردن��������ر ب�������س�دان او��������������وزن زرين در آن دن�������������س�تم��������ود خواس��������وزن خ�������گفت الهي، س�ان������د در زم������ر آم������ر ب������اهي ديگ�����م�ير���������رد و بگفتش اي ام���������دو ک��������رو ب�ت اين هيچ نيست�������اهر اس�������ان ظ������اين نش�اخي آورند�������اغ ش�������هر از ب�������وي ش������س�رگ اوست��ك ب��ك ي��اين فل��اغي ک��ه ب�خاص�ام�������اغ گ�������وي آن ب�������داري س������برنمي�ود�����انت ش�����اذب ج�����و ج�����ه آن ب�����ا ک����ت�تانت کشد�����وي بس�����و س�����ه آن ب�����ا ک����ت�ا کند������������ات را بين������������م نابين�����������چش�بي���������وب ن���������ف، ابن يعق��������گفت يوس�ات������د در عظ������و گفت احم������ر اين ب�����به�ته اند���������دگر پيوس���������ا يك��������پنج حس ب�ود�������اقي ش�������وت ب�������ك ق�������وت ي������ق�ق را���������د عش��������ده فزاي���������دن دي�������دي�ود�������ر حس ميش�������داري ه�������دق، بي������ص

�رد زود������جده ک������ناخت س������يخ را بش�����ش�ق او�����ق و خل�����ته حل�����ر گش�����كل ديگ����ش�رف �����ك ح�����ر، بس باري�����د آن فق����برگزي�دا ����ون گ����وزن چ����ق س����ر دل����د ب���ميزن�وزه ميزند������ق س������ر دل������دا ب������ون گ�����چ�ه اش ���ا بيش���ت و دله���ير اس���ون ش���يخ چ��ش�ان������رار نه������ر وي مخفي اس������ت ب�����نيس�احب دالن �������رت ص�������ور حض������در حض�ت ���اتر اس���ان را س���ان نه���دا ز ايش���ه خ��ک�ت ����اطن اس����رائر ف����ر س����ان ب����ه دلش���زانك�اه �������يني پايگ�������ور آئي نش�������ا حض������ب�تي حطب �������هوت را از آن گش�������ار ش������ن�يزن جال���������وران روي را م���������ر ک��������به�ال �����ده ح�����نين گندي�����ا چ�����از ميكن ب����ن�ه آواز بلند���������وزن را ب���������ت س��������خواس�اهئي ����������ر م����������وزن زر در لب ه���������س�ق �����وزنهاي ح�����يخ س�����ير اي ش�����ه بگ����ک�و �����وزنهاي ه�����يخ س�����ير اي ش�����ه بگ����ک�تم ����������ان راس����������لت نش���������واده از فض�ان ����������ه در ده����������وزن او را گرفت��������س�ير؟����ك حق����ان مل����ا چن����ه، ي����ك دل ب���مل�ت �����اهر برمايس�����ه ظ�����وي و ب�����اطني ج����ب�د؟�����ا برن�����ا آنج�����تان را کج�����اغ و بس����ب�ت ��و پوس��الم چ��ت و اين ع��ز اس��ه آن مغ�بلك�ام ����ع زک����وي و، کن دف����زون ج����وي اف���ب�ود����مانت ش����ور چش����و ن����ه آن ب����ا ک���تد ���������و را راه رش��������ر ت��������د م�������وانماي�ينا کند�����������ينۀ س����������ينه ات را س���������س�ه rبي ��������وا علي وج��������و rلق��������ر ب�������به�الۀ��������ني في الص��������رۀ عي��������ا، ق�������دائمته اند ������لي رس�����ر پنج، ز اص�����ه اين ه����زانك�ود�������اقي ش�������ر يكي س�������ا بقي را ه������م�دق را�������د ص�������در دل فزاي�������ق ان������عش�ود���������ونس ميش���������ها را، ذوق م��������حس

. آغاز منور شدن حواس عارف به نور غيب101�اد بند������ك حس در روش بگش������ه ي�����چونك�ات ديد������ير محسوس������ون يكي حس غ�����چ�فند���ك گوس���ه ي���ت از گل���و جس���ون ز ج��چ�ران����������ت را ب����������فندان حواس���������گوس�ان چرند������نبل و ريح������ا س������ا در آنج�����ت�ود������ها ش������بر حس������ت پيغم������ر حس�����ه�د راز��������و گوين��������ا حس ت��������ها ب�������حس�ل تاويلهاست�������������اين حقيقت قاب������������ک�ان��������ود عين و عي��������ان ب�������آن حقيقت ک�و شد������دۀ حس ت������ر حس بن������ه ه�����چونك�ك پوست���يرود در مل���وي م���ه دع���ون ک��چ�اه�����گ ک�����در تن�����د ان�����ازع افت�����ون تن����چ�ور روح مغز�����ت و، ن�����ر اس�����ك قش����پس فل

�وند������دل ش������ه مب������ها هم������ابقي حس�����م�ها پديد�����ه حس�����ر هم�����بي ب�����ت غي����گش�ر جهند�����و ب�����ه ز آن س�����اپي جمل����پس پي�ران ����������رج الغ مرعي چ �را از rخغ ����������در چ�ايق ره برند�����������زار حق�����������ا بگل����������ت�ها در آن جنت کشد������������ۀ حس�����������جمل�از������������ان و بي حقيقت بي مج�����������بي زب�ت ����������ۀ تخييلهاس����������وهم ماي���������وين ت�ان ���������د در مي���������اويلي نگنج��������هيچ ت�و بد������د از ت������ا را نباش������ك ه������ر فل�����م�ت ����ر آن اوس����ود؟ قش����ه ب����ز آن ک���مغ�اه �������ت؟ آن را کن نگ�������ه آن کيس������دان�ت آن خفي، زين رو ملغز�������د اس������اين پدي

82

Page 83: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�اهر، روح مخفي آمدست�����������م ظ����������جس�ود�������ر ب�������ل از روح مخفي ت�������از عق������ب�ده است�������داني زن�������ني، ب�������ي بي������جنبش�ر کند�����وزون س�����هاي م�����ه جنبش�����ا ک����ت�ال دست���������دن افع���������ب آم��������زآن مناس�ود�������ر ب�������ان ت�������ل پنه�����روح وحي از عق�ان نشد�������ي پنه�������د از کس�������ل احم������عق�يز���������ت ن���������يي را مناسبهاس��������روح وح�ود�����يران ش�����د، گهي ح�����ون بين�����ه جن����گ�ال خضر����������بهاي افع����������ون مناس���������چ�ال او������������ود افع������������ب مينم�����������نامناس�د ����ود در غيب بن����ون ش����ي چ����ل موس���عق�روخت�������ر ف�������ود به�������دي ب������علم تقلي�ق است�������������تري علم تحقيقي ح������������مش�ري�������ع و ش�������ت در بي�������ته مس������لب ببس�تري���������������ته مش��������������درس آدم را فرش�ما درس گو����������������بئهم بأس���������������آدم rن�ود������ه بين ب������ه کوت������ان کس را ک�����آنچن�اش���ت ج���اك اس���ه در خ���وش گفتم، زانك��م�اك�������ر خ�������د، ولي در زي�������ا دان������راهه�ه رند��������ت، اال لقم��������ي نيس�������نفس موش�د عزيز���������اجت خداون���������ه بي ح��������زانك�الم زمين�������اجت ع�������ودي ح�������ر نب������گ�وه��������اج ک��������طرب محت�������وين زمين مض�اجت افالك هم��������������ودي ح�������������ور نب�تارگان����������اه و اين اس����������اب و م���������آفت�ود�������اجت ب�������تها، ح�������د هس������پس کمن�تها�����د هس�����د کمن�����اجت ش�����و ح����پس چ�اج زود��������اجت اي محت��������زا ح�������پس بيف�ر مبتال����������ر ره و ه����������دايان ب���������اين گ�اري و درد���������لي و بيم���������وري و ش��������ک�ان؟������د اي مردم������ان دهي������د ن�����هيچ گوي�وش����ور م����ق در ک����ت ح����اده س����م ننه���چش�م و بصر���������ت بي چش���������د زيس��������ميتوان�اك�����د ز خ�����رون ناي�����ه دزدي او ب�����ز ب����ج�ود�����رغي ش�����د و م�����ر ياب�����د از آن پ����بع�دا������كر خ������ن ش������ان در گلش������ر زم�����ه�ف زشت������را از وص������ده م������اي رهانن�����ک�ني��������������و روش�������������در يكي پيهي نهي ت�م؟�����ه جس�����اني را ب�����ق آن مع�����ه تعل����چ�اير است���ني ط���ت و، مع���ون وکرس���ظ چ��لف�وي فكر�������������������������در رواني روي آب ج�ف است����ويي واق����و گ����ت و، ت���او روان اس�ير آب از خاکها����������ودي س����������ر نب���������گ�ورتهاي فكر������و ص������اك ت������ت خاش�����هس�در روش��������ر ان��������وي، فك�������روي آب ج�ر روي اين آب روان��������������رها ب�������������قش�اغ جو��������در ب��������ز، ان��������رها را مغ�������قش�ات�����������ني رفتن آب حي�����������ر نبي����������گ�ذر������د در گ������ر آي������ه ت������ون انب�����آب چ�و روان�����د اين ج�����يز ش�����ايت ت�����ون بغ����چ�تاب�������ود و ش�������ايت ممتلي ب�������ون بغ������چ

�ت ��و دس��ان همچ��تين، ج��ون آس��م همچ�جس�رد���������ر ره ب���������وي روح زوت��������حس بس�ت ����ده اس����ل آکن����ه ز عق����داني ک���اين ن�ه دانش زر کند����������������������جنبش مس را ب�ت ����ل هس����ه عق����را ک����ر ت����د م���فهم آي�ود����ر ب����ت و او زآن س����ه او غيب اس���زانك�ان نشد������ر ج�������درك ه������روح وحيش، م�د عزيز�������ان آم�������ل، ک�������د عق������در نياب�ود����ا او آن ش����ت، ت����وف اس����ه موق���زانك�در�����دش ک�����ود در دي�����ي ب�����ل موس����عق�ال او�����ودش ح�����ون نب�����ي، چ����پيش موس�ود؟ اي ارجمند�����ون ب�����ي چ�����ل موش����عق�روخت ���ر ف���وش ب���تري خ���د مش���ون بياب��چ�ت ������ق اس������ا رون������ازار او ب������ا ب�����دائم�تري ������ه اهلل اش������د، ک������تري بي ح�����مش�ري ���ت و پ���و اس���ه دي���ش، ن���رم درس��مح�ه مو�����و ب�����ق را م�����رار ح�����رح کن اس����ش�ود��������رق و بي تمكين ب��������ون غ�������در تل�اش �����اي مع����وش را ج����د م�����اك باش���خ�اك ���ت چ���اك را کردس���رف او خ���ر ط��ه�ي دهند������وش را حس������اجت م������در ح�����ق�يز�����������د هيچ کس را هيچ چ����������مي نبخش�المين ��������������دي هيچ، رب الع�������������نافري�كوه �����ا ش�����دي ب�����ودي، نافري�����ر نب����گ�دم ��������دي از ع��������ردون ناوري�������هفت گ�ان؟ ���د عي���د آم���اجت کي پدي���ه ح���ز ب��ج�ود�������رد را آلت ب�������اجت م�������در ح������ق�ا �����ق عط�����د از ح�����اجت ميرس�����در ح����ق�ود�����اي ج�����رم دري�����د در ک�����ا بجوش����ت�ق را�������د خل�������ود مينماي�������اجت خ������ح�رد������د رحم م������اجت بجنب������ا از اين ح�����ت�وان ��ت و خ��ار اس��ت و انب��ال اس��را م��ه م�ک�وش ���ر ن���مش به���ت چش���اجت نيس���ه ح��زانك�اك تر�����م او در خ�����ت از چش�����ارغ اس����ف�اك �����الق از آن دزديش پ�����د خ�����ا کن����ت�ردون رود������انب گ������ك ج������ون مالي�����چ�وا������د ن������ل ص������و بلب������ر آرد همچ�����او ب�ت ��������و بهش��������ده دوزخي را ت�������اي کنن�ني �������مع، اي غ�������تخواني را دهي س������اس�م؟������ه اس������يا را ب������ق فهم اش������ه تعل�����چ�ت �����اير اس�����وي و، روح آب س����م ج����جس�ر ���ت ذک���وب و زش���اك خ���ت بي خاش��نيس�ت ���اکف اس���وئي ع���و گ���ت و، ت��او دوان اس�اکها؟����و خاش����ه ن����و ب����ر وي ن����ت ب���چيس�كال بكر�����د اش�����و در ميرس�����ه ن�����و ب����ن�وب و وحش ������اك محب������ت بي خاش�����نيس�د دوان ��������بي ش��������اغ غي��������ار ب�������از ثم�ه جو������د ب������اغ مي آي������ه آب از ب�����زانك�ات �����وي و نب�����ير اين ج�����در س�����ر ان����بنگ�ذر������ر گ������ور زوت������ر ص������د قش�����زو کن�ان ����������مير عارف����������د در ض���������غم نپاي�ه آب �������در او، اال ک�������د ان������پس نگنجي

83

Page 84: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

. طعنه زدن بيگانه اي در شان شيخي و جواب گفتن مريد شيخ او را102�اد��������يخ را تهمت نه��������ك ش�������آن يكي ي�بيث����الوس و خ����ت و س����ر اس����ارب خم���ش�وش دار�������������������آن يكي گفتش، ادب را ه�اف او��������������������������دور از او و دور از اوص�ل حق������ر اه������ه ب������ان من������نين بهت����اين چ�اك������رغ خ������ود، اي م������د، ور ب�����اين نباش�رد������وض خ������تين و ح������ت دون القل�����نيس�ان�����������ود زي�����������راهيم را نب����������آتش اب�ان خليل����ل و ج����ت و، عق����رود اس���نفس نم�ود�����������رو را ب�����������ل راه، ره����������اين دلي�راغ����م و چ����ز چش����ت ج����الن را نيس���واص�ال���������رد وص���������ر دليلي گفت آن م��������گ�در، تي تي کند���������و پ���������ر طفلي ن��������به�تاد از علو����������ل اس���������ردد فض���������کم نگ�ته دهن�������������������������������از پي تعليم آن بس�دن ������������د آم������������ان او بباي�����������در زب�و او علم و فن ����������اموزد ز ت����������ا بي���������ت�و طفالن ويند��������ان چ��������ه خلق�������پس هم�ده را �������د گوين�������يخ، ب�������د ش������آن مري�يز ����غ ت����ر تي����زن ب����ود را م����و خ���گفت ت�د �����و زن�����ر پهل�����ا اگ�����ا دري�����وض ب����ح�ه تا����ران دارد، ک����او ک����ري ک����ت بح���نيس�دان�����دازه ب�����ت و، ان�����د اس�����ر را ح����کف�ت، الست���دود اس���ه مح���ر چ���د، ه��پيش بي ح�ه اوست����ايي ک����ت آنج����ان نيس����ر و ايم���کف�ه گشت���������ردۀ آن وج���������ا پ��������اين فناه�ر است������اب آن س������ر اين تن، حج�����پس س�يخ�����ان ش�����ل از ايم�����افر؟ غاف�����ت ک����کيس�ون�����بر در آزم�����ز خ�����د، ج�����ان نباش����ج�تر������وان بيش������ان حي������ا از ج������ان م�����ج�ان ملك������ا، ج������ان م������زون از ج�����پس ف�دان دل���������ان خداون���������ك، ج��������وز مل�ان���������ود مسجودش���������بب آدم ب��������زآن س�ري�������جود دون ت�������تر را س�������ه، به������ور ن�ار؟������ف کردگ������دل و لط�����ندد ع�����کي پس�ت از انتها����د، گذش����زون ش����و اف����ان چ���ج�ري و آدمي����������اهي و پ����������رغ و م���������م

�اد����ر راه رش����ت ب����ت و نيس����د اس����او ب���ک�د مغيث؟������ا باش������دان را کج������ر مري�����م�ار�����ر کب�����نين ظن ب�����ود اين چ����رد نب �����خ�اف او�����ردد ص�����يره گ�����يلي ت�����ه ز س����ک�ردان ورق �����ر گ�����ت، ب�����ال توس����اين خي�اك؟ ����ه ب����رداري چ����زم را ز م����ر قل���بح�رد������ار ب������ره اي از ک������د قط�����کش توان�ترس از آن ����و مي����ت گ����ه نمروديس����ر ک���ه�ل �����در دلي�����ت و، نفس ان����روح در عين اس�ود�����ان گم ش�����ر دم در بياب�����ه ه�����او ب����ک�راغ �������د ف�������ان باش�������ل و راهش������از دلي�دال ��������حاب ج��������ر فهم اص�������گفت به�تي کند������ۀ گي������ه عقلش هندس������ر چ�����گ�د او�����دارد گوي�����يزي ن�����ف چ�����ر ال����گ�وز کلمن �������������د او حطي و ه������������گوي�دن ������د ش������رون باي������ود ب������ان خ�����از زب�دن��������د گم ش��������ود بباي�������جملگي از خ�ير را در وقت پند�����������ت اين پ����������الزم اس�ده را���������رهي آکن���������ر و گم��������آن بكف�تيز �����لطان س�����ا س�����اه و ب�����ا ش����هين مكن ب�د ��������تي برکن��������ويش را از بيخ هس�������خ�ما��������ردار ش��������ردد او ز م��������يره گ�������ت�ران �����ود ک�����يخ را نب�����ور ش�����يخ و ن����ش�ت �����ه اهلل فناس�����ير وج�����ي ء غ�����ل ش����ک�ت ��گ و پوس��ت و، اين دو رن��ز اس��ه او مغ�زانك�ت ����ر طش����در زي����ه ان����راغ خفي����ون چ���چ�ت �����افر اس�����ر تن ک�����ر، اين س����پيش آن س�يخ ����ان ش����بر از ج����رده؟ بي خ����ت م���چيس�زون ����انش ف����بر، ج���زون خ���ه را اف����ر ک���ه�بر�����زون دارد خ�����ه ف�����ه؟ زآن رو ک����از چ�ترك ������د ز حس مش������نزه ش������او م�����ک�ل ������ير را به������و تح������زون، ت������د اف�����باش�ان ����ت از بودش����ر اس����زون ت����ان او اف���ج�وري ������ود در خ������ردن هيچ نب������ر ک�����ام�ار�����د در پيش خ�����جده کن�����ه گلي س����ک�ۀ چيزها���������ان جمل���������د مطيعش ج��������ش�ان در کمي�����ت و، ايش�����ه او بيش اس����زانك

. بقيۀ قصۀ ابراهيم ادهم بر لب دريا و آن امير مريد103�وند����������وزنگر دلقش ش����������ان س���������ماهي�ير ديد������يخ آن م������ر ش������اذ ام������ون نف�����چ�ه است��������يران آگ��������اهي ز پ�������گفت اه، م�ا بعيد��������ه، م��������ير آگ��������ان از پ�������ماهي

�د ������ابع بون������ا ت������ته ه������وزنان را رش�����س�دي پديد������دش وج������اهي ش������د م�����ز آم�ت �����ه اس�����او لعين درگ�����ني را ک�����ه ت����ش�عيد�����ان س�����قي زين دولت و، ايش�����ا ش����م

84

Page 85: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�راب�����ان و خ�����رد و رفت گري�����جده ک����س�تي؟�������ته رو، در چيس�������و اي ناشس������پس ت�ني������ازي مي ک������و ب������يري ت������ا دم ش�����ب�ير محض را؟����و خ����ويي ت����ه مي گ����د چ���ب�ان�����اج و مه�����د؟ مس محت�����ه باش�����د چ����ب�ل نبد�����������ا قاب�����������ر از کيمي����������مس اگ�در عمل�����ي ان�����د؟ سرکش�����ه باش�����د چ����ب�زا������الم ظلمت ف������د؟ ظ������ه باش������د ک�����ب�وز����ر دود و س����ي پ����د؟ آتش����ه باش����د چ���ب�انند ز آب���������������������������دائم آتش را بترس�ني���������ني مي ک���������ه، عيب بي��������در رخ م�ار جو�����و خ�����در روي، ت�����ت ان�����ر بهش����گ�ابي در گلي����������������ي آفت���������������مي بپوش�ان���������د در جه���������و بتاب���������ابي ک��������آفت�يران عيب شد����������������ا از رد پ���������������عيبه�اش�����ار ب�����دمت، ي�����اري، ار دوري ز خ����ب�يمي ميرسد��������������ا از آن راهت نس�������������ت�و دم�����ان ت�����ه دوري، دور مي جنب�����ر چ����گ�يز����ام ت����د، از گ���ل فت �����ري در گ����ون خ���چ�اش������ر ب������د به������وار نكن������اي را هم�����ج�تر بدست��������ر کم��������و از حس خ�������حس ت�ني������ت مي ک������ل رخص������ل تاوي�����در وح�طرم������را؟ من مض������د م������اين روا باش�����ک�ور���ار ک���ون کفت���و چ���تت، ت���ود گرفتس��خ�ار نيست��������درون کفت��������د ان�������مي بگوين�ار، اي پسر��������وراخ کفت��������ت در س�������نيس�دش مي نهند�����������د و بن����������اين همي گوين�دو�������ودي اين ع�������اه ب�������ر ز من آگ������گ�ند������يرونش کش������د و ب������ه بربندن������ا ک�����ت

�اب ������ق فتح ب������ه ز عش������ت ديوان�����گش�تي؟ ������ا کيس������د ب������زاع و در حس�����در ن�ني �����ازي مي ک�����رك ت�����ك ت�����ر مالي����ب�مر آن خفض را�����������ع کم ش����������هين ترف�ران �����اي بي ک�����ود؟ کيمي�����ه ب�����يخ ک����ش�ز مس نشد�������������ا از مس، هرگ������������کيمي�اي ازل ���������ود؟ عين دري���������يخ کب��������ش�دا �������وار خ�������ود؟ عكس ان�������يح کب������ش�وز �����در تم�����ت ان�����وثر اس�����يخ آب ک����ش�اب؟ �������ز ز الته�������يد هرگ������آب کي ترس�ني ��������ارچيني مي ک��������تي، خ�������در بهش�ير تو�������ابي، غ�������ا ني�������ار آن ج������هيچ خ�املي �������در ک�������ويي ز ب�������ه مي ج������رخن�ان؟������ردد نه�����ا گ�����ي کج������ر خفاش����به�يران غيب شد��������ك پ��������ا از رش�������غيبه�اش �����ار ب�����ر ک�����ك و ب�����دامت چاب����در ن�د؟�������دي از حس�������ه بن������آب رحمت را چ�وا وجهكم �������������ا کنتم فول������������حيث م�يز������زم خ������راي ع������د ب������ه دم جنب�����دم ب�اش ����اي مع����ت آن ج����ه نيس����د او ک���دان�ت �����ر نجس�����ا ب�����و زين وحله�����ه دل ت����ک�ني ���ر ک���ز آن دل ب���واهي ک���ون نمي خ��چ�رم �������اجزي را از ک�������يرد ع�������ق نگ������ح�رور����������ني از غ����������رفتن را نبي���������اين گ�ت ����ار نيس����در غ����د، کان����رون جوئي���از ب�ور ��������وي آب خ��������ازان او بس�������رفت ت�د؟����������د، ز من کي آگهن���������او همي گوي�و؟����ار ک����ه آن کفت����ردي ک����دا ک���کي ن�خند ��������ار، از اين ريش��������ل آن کفت�������غاف

. دعوي کردن آن شخص که خداي تعالي مرا نمي گيرد به گناه و جواب شعيب او را104�عيب������������د ش�����������آن يكي ميگفت در عه�اه و جرمها���������د از من گن����������د دي��������چن�عيب������وش ش������الي گفت در گ������ق تع�����ح�اه������ردم من گن������د ک������تي چن������ه بگف�����ک�فيه�������وب اي س�������ويي و مقل������عكس ميگ�بر�����و بي خ�����يرم و ت�����دت گ�����د چن����چن�ياه����گ س����ويت اي دي����ر ت����و ب����گ ت���زن�ر زنگارها�����������ار ب�����������ر دلت زنگ����������ب�وي������گ ن������ر دي������د آن دود ب������ر زن�����گ�ود����دا ش����د پي����ه ض����يزي ب����ر چ����ه ه���زانك�اثير دود����گ، پس ت����د دي����يه ش����ون س���چ�ود��������ه او زنگي ب��������ر ک��������رد آهنگ�������م�ري�������د آهنگ�������ر کن�������رد رومي گ������م�اه�����������اثير گن�����������د زود ت����������پس بدان�ه کند�����د پيش�����رار و ب�����د اص�����ون کن����چ�ود������يرين ش������ر ش������د، دگ������ه ننديش�����توب�ا رب رفت از او������������يماني و ي�����������آن پش�رفت��������وردن گ��������ا خ��������آهنش را زنگه�پيد بر��������ذ اس��������ي کاغ��������ون نويس�������چ

�ت عيب �����ي ديدس�����دا از من بس�����ه خ����ک�را�������يرد م�������زدان نميگ�������رم ي������و ز ک�يح از راه غيب �����������واب او فص����������در ج�ه ������رمم ال������رفت در ج������رم نگ�����و ز ک�ه �������ه تي�������رده ره و بگرفت�������ا ک������اي ره�ه سر�����ا ب�����ا ت�����ده اي پ�����ل مان����در سالس�اه ����������يماي درونت را تب����������رد س���������ک�رارها����د ز اس����ور ش����ا ک����د ت����ع ش���جم�وي �������د ج�������د ار باش�������ر بنماي������آن اث�ود������وا ش������يه رس������پيدي آن س������ر س�����ب�ود؟����د اي عن����ه بين����روي ک����د از اين ب���بع�ود�������������ا روش هم رنگي ب������������دود را ب�ردد از دود آوري �����������ق گ����������رويش ابل�ه ��������د اي ال��������د زار و گوي��������ا بنال�������ت�ه کند�������م انديش�������در چش�������اك ان������خ�ود������ا بي دين ش������رم، ت������ر دلش آن ج�����ب�گ پنج تو�������ه زن�������ر آيين�������ت ب������شس�رفت ����ردن گ����گ، کم ک����وهرش را زن���گ�د در نظر���������ده آي���������ته خوان��������آن نوش

85

Page 86: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ته خط������ر بنوش�����ر س�����ي ب�����ون نويس����چ�اد������ياهي اوفت������ر س������ياهي ب������ان س�����ک�رش������ر س������ي ب������اره نويس������وم ب�����ور س�اره گر�����اه چ�����ز پن�����اره؟ ج�����ه چ����پس چ�ه پيش او نهيد�����������������ديها ب����������������ناامي�ا او بگفت����ا ب����ه ه����عيب اين نكت����ون ش���چ�مان����������نيد وحي آس�����������ان او بش���������ج�د او��������ع من مي گوي��������ا رب دف�������گفت ي�اش����������ويم رازه����������تارم نگ���������گفت س�يرم و را������ه مي گ������اني آن ک������ك نش�����ي�ير آن����������ات و غ����������از و از زک���������از نم�ني��������ال س��������ات و افع��������د طاع�������ميكن�ز ني�������ني نغ�������ت و مع�������اعتش نغزس������ط�ات بر��������د طاع��������ا ده��������د ت�������ذوق باي�ال؟�������ردد نه�������ز کي گ�������ۀ بي مغ������دان�ر وي بخواند�����ا ب�����عيب اين نكته�����ون ش����چ

�ردد غلط��������دنش گ��������د، خوان�������فهم ناي�داد����يي ن����ور و معن����د ک����ط ش����ر دو خ���ه�افرش ����ان ک����و ج����ردي چ����يه ک���پس س�يرش نظر�������������دي مس و، اکس������������ناامي�يرون جهيد��������������ا ز درد بي دوا ب�������������ت�كفت ������ل ش������ان در دل او گ�����ز آن دم ج�ان؟ ����و نش����ا را ک����رفت م����ر بگ���گفت اگ�د او��������ان مي جوي��������رفتن را نش�������آن گ�راي ابتالش ���������ز از ب���������ز يكي رم��������ج�وم و دعا�������اعت دارد از ص�������ه ط������آن ک�ان ������دارد ذوق ج������ك ذره ن������ك ي�����لي�ني �������دارد چاش�������ك ذره ن�������ك ي������لي�ز ني ��������يار و در وي مغ��������ا بس�������جوزه�جر�����ه ش�����د دان�����ا ده�����د ت�����ز باي����مغ�ال�����ز خي�����د ج�����ان نباش�����ورت بي ج����ص�د ����ل بمان ������ر در گ�����و خ�����ر همچ����از تفك

. بقيۀ قصۀ طعنه زدن آن مرد بيگانه در شيخ105�د ژاژ���������يخ مي الئي���������بيث از ش��������آن خ�واه������ت او گ������ال زش������ر ح������ه منم ب�����ک�ان مجلسي�����������در مي�����������دمش ان����������دي�بان������يز امش������تت خ������اور نيس������ه ب�����ور ک�ك روزني�����ر ي�����ر س�����بردش ب�����ب ب����ش�ق شب�������الوس روز و، فس�������ر آن س������بنگ�ام�����������ته ن�����������د اهلل او را گش����������روز عب�ير پر�������ف آن پ�������ه در ک�������د شيش������دي�راب؟�����ام ش�����ه در ج�����تي ک�����و نمي گف����ت�رده اند������ر ک������ان پ������امم را چن�����گفت ج�د ذره اي؟���������ا هيچ گنج���������ر اينج��������بنگ�ت اين�����اهر نيس�����ر ظ�����اهر، خم�����ام ظ����ج�ت اي فليو������يخ اس������تي ش������ام مي، هس�����ج�ق است�������ور ح�������ال از ن�������ر و ماالم������پ�دث������ر ح������د ب������يد ار بيفت������ور خورش�����ن�ه مي��ت و ن��ام اس��ه ج��ود ن��يخ گفت اين خ�ش�ود������اص ب������بين خ������د انگ������د و دي�����آم�ويش را��������د خ��������ير آن دم مري�������گفت پ�ته ام����طر گش����ت مض����را رنجي اس����ه م���ک�اك�����ردار پ�����ر م�����ت ه�����رورت هس����در ض�د آن مريد�������ر آم�������ه ب�������رد خمخان������گ�ا او مي نديد���������ه ه���������ه خمخان��������در هم�ار؟��ه ک��ت اين چ��ال اس��ه ح��دان، چ�گفت اي رن�يخ آمدند������زد آن ش������دان ن������ه رن�����جمل�يخ اجل����������دي ش����������ات آم���������در خراب�دث������دل از ح������و مب������رده اي مي را ت�����ک�ال����ال م����ون م����ر از خ����الم پ����ود ع����ر ش���گ

�اژ������ل ک������ه عق������د هميش������ر باش�����کژنگ�اه���ارش تب����د و ک���ت و ب���وار اس���ر خ��خم�ي ������ت و مفلس������اري اس������وي ع�����او ز تق�ان ������يخت را عي������ق ش������ني فس������ا ببي�����ت�ردني �����رت ک�����ق و عش�����ر فس����گفت بنگ�و لهب �����ب ب�����طفي، ش�����ون مص����روز همچ�ام ������ت ج������وذ باهلل و در دس������ب نع�����ش�ر؟�����ت غ�����را هم هس�����ر ت�����يخا م����گفت ش�تاب �������تابان ناش�������يزد ش�������و مي م������دي�پند������ك س������د ي������درونش مي نگنج�����کان�ره اي ������نيده غ������ژ ش������خن را ک�����اين س�يخ غيب بين ���������������������دور دار اين را ز ش�ول ديو�������د ب�������در نگنج�������در او ان������کان�ت ����ق اس����ور مطل����ته، ن����ام تن بشكس���ج�ذيرد خبث ������ت، نپ������ور اس������ان ن�����او هم�ه وي ����ر ب����را، بنگ����ر آ، منك����ه زي���هين ب�ود�����ور و کب�����من ک�����د آن دش�����ور ش����ک�و مي، اي کيا�������������راي من بج������������رو ب�ته ام �����������ه بگذش����������من ز رنج از مخمص�اك �����اد خ�����ر ز لعنت ب�����ر منك�����ر س����ب�يد�����ر خمي او مي چش�����يخ از ه�����ر ش����به�ل خم نبيد�������ر از عس�������د پ�������ته ب������گش�ار��������������������������هيچ خمي در نمي بينم عق�ر مي زدند����ر س����ت ب����ان دس����م گري���چش�ل ����د عس����دومت ش����ا از ق����ه مي ه���جمل�دل کن از خبث ��������ا را هم ب��������ان م�������ج�دا اال حالل؟ ��������دۀ خ��������ورد بن�������کي خ

. گفتن عايشه پيغمبر صلي اهلل عليه اله و سلم را که تو بي مصال چون است که همه جا نماز106ميگذاري

86

Page 87: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�بر بگفت���������ه پيغم���������ه روزي ب��������عايش�ني������ازي مي ک������د نم������ا باش������ر کج�����ه�ل پليد�����ر طف�����ه ه�����داني ک�����ه مي����ر چ����گ�از��������و نم��������ذاري ت��������لي ميگ�������بي مص�ان��������ر مه��������ه از به��������بر ک�������گفت پيغم�ف حق�������اهم را از آن رو لط�������جده گ������س�هان����ا ش����د کن ب����رك حس����ان ت����ان و ه���ه�ود����هدي ش����ورد ش����ري خ����ر زه����او اگ���ک�ار او����د ک����دل ش����ت و ب����دل گش��� �او ب���ک�ل را�������ر بابي�������ود م�������ق ب�������وت ح������ق�دي شكست�������رغكي چن�������كري را م������لش�د زين قبيل������واس آي������و را وس������ر ت�����گ�ري�������ري و همس�������ا او م�������ني ب������ور ک

�دا و نهفت �������و پي�������ول اهلل ت�������ا رس������ي�اك و دني ������������ه ناپ�����������مي دود در خان�يد����ه رس����ا ک����ر ج����ه ه����تعمل ب����رد مس���ک�اي راز �������ا روي زمين، بگش�������ر کج������ه�دان �����د، ب������اك گردان������ق نجس را پ����ح�ق �������ا هفتم طب�������د ت�������اك گرداني������پ�ان �����در جه�����وي ان�����ي ش�����ه ابليس����ور ن�ود����ري ب����وري زه����هدي خ����ر ش����و اگ���ت�ار او����ر ن����د ه����ور ش����ت و ن����ف گش���لط�ل را؟����ر پي����د م����ون کش����رغي چ����ه م���ور ن�ت ����ق اس����البت از ح����داني آن ص����ا ب���ت�ل �����حاب في�����ورۀ اص�����و س�����وان ت����رو بخ�ري �����و ب�����ان ب�����و از ايش�����ر ت�����افرم گ����ک

. کشيدن موش مهار شتر را و متعجب شدن موش در خود107�تري�������ار اش�������ف مه�������كي در ک������موش�د روان�����ا او ش�����ه ب�����تي ک�����تر از چس����اش�ه اش��������و انديش��������تر زد پرت��������ر ش�������ب�زرگ������وئي ب������ر لب ج������د ب������ا بيام�����ت�ك گشت������تاد و خش������ا ايس������وش آنج�����م�را؟������يراني چ������ت؟ ح������ف چيس�����اين توق�گ من�������������و قالووزي و پيش آهن������������ت�ت و عميق�����گرف اس�����وئي ش����گفت اين ج�د آب��������بينم ح��������ا ب��������تر ت�������گفت اش�وش�����ور م�����ت آب اي ک�����ا زانوس����گفت ت�ا را اژدهاست�������ت و م�������ور توس������گفت م�نر����ر ه����ت اي پ����و اس����ا زان����را ت����ر ت���گ�ار دگر��������������تاخي مكن ب�������������گفت گس�ان بكن����ود موش����ل خ����ا مث����ري ب����و م���ت�دا��������ر خ��������ردم از به��������ه ک�������گفت توب�تر را گفت هين���������ر ش���������د م��������رحم آم�را������ر م������لم م������د مس������تن ش�����اين گذش�راه�������تي، پس رو، ب�������بر نيس������ون پيم�����چ�ه اي�����لطان ن�����ون س�����اش چ�����و رعيت ب����ت�ير����ا مگ����ان تنه����ل، دک����ه اي کام����ون ن���چ�اش�������ده ب�������د، بن�������ه آزاديت نام������چونك�اش�����اموش ب�����وش کن، خ����توا را گ �����rنص�ار گو���������كل استفس���������ويي، ش��������ور بگ�هوت است�������بر و کين از ش�������داي ک������ابت�وي بد�����ت محكم خ�����ادت گش�����ون ز ع����چ�ه او��ر ک��تي، ه��وار گش��ل خ��و گ��ه ت��ون ک�چ�ا بت کنند�����و ب�����ه خ�����تان چونك����بت پرس�روري����ا س����و ب����رد ابليس خ����ه ک����ون ک���چ�ود؟�����ر ب�����روري ديگ�����ه از من، س�����ه ب����ک�ز آن روح را�����ت، ج�����ر اس�����روري زه����س�دار����اکي م����د، ب����ار ش����ر م����ر پ����وه اگ���ک�ديم�����اغت را ن�����د دم�����ون ش�����روري چ����س�د کسي������و گوي������وي ت������ون خالف خ�����چ�ر ميكند�������وي من ب�������را از خ�������ه م������ک�رکش در او����د س����وي ب����د خ����ون نباش���چ

�ري ��������د روان او از م��������ود و ش�������در رب�وان ����تم پهل����ه هس����د ک����ره ش����وش غ���م�وش �����اش خ�����و ب�����را، ت�����ايم ت����گفت بنم�ترگ ����ل س����ون پي����تي زب����در او گش���کان�ت �����وه و دش�����ق ک�����تر اي رفي����گفت اش�و درآ������در ج������ه، ان������ه مردان������ا بن�����پ�زن ���������اش و تن م���������ان ره، مب��������در مي�ق �������اب اي رفي�������م ز غرق������من همي ترس�تاب �������تر ش�������اد آن اش�������ا در آن بنه������پ�وش؟����تي ز ه���تي و رف����يران گش����ه ح��از چ�ت ���رق هاس���و ف���ه زان���ا ب���و، ت���ه ز زان��ک�رق سر����ت از ف����ز گذش����د گ����را ص����ر م���م�رر����انت زين ش�����م و ج�����وزد جس�����ا نس���ت�خن �����ود س�����وش را نب�����ر م�����تر م�����ا ش����ب�را������ر م������ك م������ذران زين آب مهل�����بگ�ين �������ان من نش�������ر کودب�������ه و ب������برج�را�����ون ت�����زاران چ�����د ه�����ذرانم ص����بگ�اه �����وي ج�����اه روزي س�����ي از چ�����ا رس����ت�ه اي ���تيبان ن���و کش���تي چ���ران کش���ود م��خ�ير���ردي خم���ا گ���اش ت���وش ميب���ت خ��دس�اش�����ده ب�����رو در ژن�����وش اطلس، ب����هين مپ�اش ���وش ب���تي، گ���ق نگش���ان ح���ون زب��چ�كين وار گو������و مس������اهان ت������ا شهنش�����ب�ت ������ادت اس������هوتت از ع������خي ش�����راس�ي کت واکشد������ر کس������د ب������م آي�����خش�دو������د ع������را، باش�����ل ت �������د از گ�����واکش�منند����������������ان راه بت را دش���������������مانع�ري ����������ير از خ����������د آدم را بتحق���������دي�ود����ون من کس ش����جود چ����ه او مس����ا ک���ت�دا��������اق الني ز ابت��������ود تري��������او ب�������ک�اق زار�������در درون تري�������ود ان�������او ب������ک�ديم ����م ق����ود خص����تت ش����ه بشكس����ر ک���ه�ي �����ا او بس�����را ب�����يزد ت�����ا خ�����ه ه����کين�رور ميكند������ير و س������ر من م������ويش ب�����خ�روزد از خالف آتش در او؟ ������������������کي ف

87

Page 88: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ده�����د محكم ش�����وي ب�����د خ�����ون نباش����چ�دارا ميكند�����������الف او م�����������ا مخ����������ب�توار�����ت اس�����د بگشتس�����وي ب�����ه خ����زانك�دا����������هوت را بكش در ابت����������ار ش���������م�ويش����ار خ����د م����ور بين����ر کس م����ك ه���لي�د من مسم���������د زر، مس ندان���������ا نش��������ت�ير کن مس وار تو�������������دمت اکس������������خ�دان�����و ب�����ل دل، نيك�����دار؟ اه�����ت دل����کيس�دۀ اهلل را�����������������و، بن����������������عيب کم گ�ان���������ي هيچ هيچ از هيچي���������ه باش��������ورن

�كده؟������������روزد از خالف آتش�����������کي ف�ا ميكند�������������ويش را ج������������در دل او خ�ار���و م���ادت همچ���د ز ع���هوت ش���ور ش��م�ارت اژدها������ت م������ك گش������ه اين�����ورن�ويش ����ار خ����احب دل کن استفس����و ز ص���ت�م ������د مفلس������ه، دل ندان������د ش������ا نش�����ت�ور ميكش اي دل از دل دار تو��������������������ج�ان ���د، از جه���ب، جهانن���و روز و ش���ه چ��ک�اه را�������������ه دزدي ش������������متهم کم کن ب�تهان �������ي مس�������و باش�������ر دي������پس رو ه

. کرامات آن درويش که در کشتي بدزدي متهمش کردند108�تيي�����������ي درون کش�����������ود درويش����������ب�ود�����ه ب�����ان زر، او خفت�����د همي�����اوه ش����ي�وئيم هم�������ه را ج�������ير خفت�������اين فق������ک�دان گمشدست������تي چرم������ه در اين کش�����ک�و ز دلق�������ه ش�������يرون کن برهن�������ق ب������دل�ان��������ر غالمت را خس��������ا رب م�������گفت ي�ل کربۀ���������د ک���������اثي، عن���������ا غي��������ي�وۀ�������ل دع�������د ک�������بي عن�������ا مجي������ي�د دل درويش از آن�������ه درد آم�������ون ب������چ�اي ژرف������اهي از دري������زاران م������د ه�����ص�ر �����اي پ�����اهي از دري�����زاران م�����د ه����ص�تي����������راج ملك����������ر يكي دري خ���������ه�تي و جست������داخت در کش������د ان�����در، چن�ويش��ر تخت خ��هان ب��ون ش��ع، چ� �وش مرب�خ�را������ق م������ما را، ح������تي ش�����گفت او، کش�راق؟�����ارت زين ف�����د خس�����ه را باش�����ا ک����ت�را او تهمت دزدي نهد�����������������������������ني م�ام����اي هم����تي ک����ل کش����د اه����گ کردن���بان�ير����������ر فق����������ادن ب���������گفت از تهمت نه�هان�����������ل ز تعظيم ش�����������اش هلل ب����������ح�وش نفس���������ف خ���������يران لطي��������آن فق�ا پيچ نيست���������ر پيچ���������يري، به��������آن فق�ه حق��������ا را؟ ک��������ون دارم آنه�������متهم چ�ريف��������ل ش��������ت، ني عق�������متهم نفس اس�يزنش���������د، م���������طايي آم��������نفس سوفس�ان��������روزد آن زم��������د، ف��������زه بين�������معج�د عجب������������ودي آن دي�����������ور حقيقت ب�ود����������ان مي ب����������م پاک���������آن مقيم چش�ار و ننگ��������ان عجب زين حس دارد ع�������ک�يار گو�������را بس�������ر م�������ويي م�������ا نگ������ت

�تيي ���������ردي پش���������اخته از رخت م��������س�ود��������تند و او را هم نم��������ه را جس�������جمل�احب درم �������دارش ز غم، ص�������رد بي������ک�ت �����و رس�����واني ت�����تيم، نت�����ه را جس����جمل�ق �����ام خل�����ود اوه�����ارغ ش�����و ف�����ا ز ت����ت�ان ���������ان در رس���������د فرم��������متهم کردن�دۀ�������ل ش�������د ک�������اذي، عن�������ا مع������ي�ۀ��������ل محن��������د ک��������ا مالذي، عن�������ي�ان ����و در زم����ر س����د ه����رون کردن����ر ب���س�گرف ��������ر يكي دري ش��������ان ه�������در ده�ر يكي درهرون مهيلع ي، چه در������������ان ه�����������در ده�رکتي �����دارد ش�����ت اين، ن�����ه اس�����ز ال����ک�ت ����ي و نشس����اخت کرس����وا را س����ر ه���م�ه پيش �������تي اش ب�������راز اوج و کش������او ف�دا�������ما دزد گ�������ا ش�������د ب�������ا نباش������ت�اق ���ق ط���ا خل���ق و، ب���م جفت ح��من خوش�ازي دهد��������ه غم��������ارم را ب��������ه مه�������ن�ام؟ �����الي مق����نين ع����دت چ�����ه دادن����از چ�ير��������يزي حق��������ق آزاري بي چ�������و ز ح�ان �����د گم������يران ب�����ودم در فق�����ه نب�����ک�د عبس ���������ان آم���������ز پي تعظيمش��������ک�ت ����ق هيچ نيس����ز ح����ه، بج����ل پي آنك���ب�ق ����������زن هفتم طب����������رد امين مخ���������ک�ف ��������ور لطي��������ت، ني ن�������متهم حس اس�ه حجت گفتنش ���������ازد، ن��������کش زدن س�ود آن ������الي ب������د، خي������د از آن گوي�����بع�ب؟ �����د روز و ش�����م نام�����ون مقيم چش����چ�ود������وان مي ش������م حي������رين چش�����ني ق�گ؟�����اه تن�����در چ�����اوس ان�����ود ط����کي ب�و مو����ويم و، آنهم چ����ك گ����د ي���من ز ص

. تشنيع کردن صوفيان پيش شيخ بر آن صوفي که بسيار ميگويد109�نعت زدند������وفئي، ش������ر ص������وفيان ب������اهي آمدندص���������������يخ خانق��������������پيش ش

88

Page 89: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ان ما�����������د، داد ج�����������يخ را گفتن����������ش�وفيان؟����ت اي ص����ه س����ه گل����ر چ���گفت آخ�رس����ون ج����و، همچ����يار گ����خن بس���در س�حاب کهف����ون اص����ت چ����بد، هس���ور بخس�ير���������������يخ رو آورد پيش آن فق��������������ش�اطها�������ور rوس�������ير األم�������بر، خ������در خ�رض�����د از ع�����زون ش�����ر يكي خلطي ف����گ�فت������زا در ص�����ويش مف�����رين خ������ر ق�����ب�دازه، ليك������ا ان������ود ب������ي ب������ق موس�����نط�قاق������د ش������ر، آم������ا خض������زوني ب�����آن ف�ذر��������وئي در گ��������يار گ��������يا بس�������موس�وئي، دور شو����������يار گ����������يا بس���������موس�ته اي����������تيزه شس����������تي وز س���������ور نرف�ه هم جفت تواند���������ا ک���������ر آنه��������رو ب�از����ه در نم����و ناگ����ردي ت����دث ک����ون ح���چ�وي������ان ميش������ك جنب������تي، خش�����ور نرف�زود������ر ف������ان ب������ر خوابناک������بان ب�����پاس�ازر است�����ر گ�����ر ب�����ان را نظ�����ه پوش����جام�از رو�����و ب�����ك س�����ه ي�����ان ب�����ا ز عريان����ي�وي�����ان ش�����ل عري�����ه ک�����اني ک����ور نمي ت

�وا������و، اي پيش������وفي بج������و از اين ص�����ت�ران ����و دارد گ����ه خ����وفي س���گفت اين ص�ت کس ���ورد، از بيس���زون خ���ورش، اف��در خ�ف �����يخ زح�����د پيش ش�����وفيان کردن����ص�ير��اط گ��ت، اوس��ه هس��الي ک��ر ح��ه ه��ه ب�ک�دال rخالطها����������د ز اعت����������افع آم���������ن�رض �������د م�������د آي�������ردم پدي������در تن م�اقبت ��������راق آرد يقين در ع��������ان ف�������ک�ك ������ار ني������د ز گفت ي������زون آم�����هم ف�راق ������ذا ف������ثري، ه������و مك�����گفت رو، ت�ر ����ه س����د ب����ال آم����وئي؟ رو وص����د گ���چن�ور شو����اش و، ک����گ ب����ا من گن����ه ب���ور ن�ته اي �����ه اي بگسس�����ني رفت�����ه مع�����و ب����ت�نۀ گفت تواند���������������قان و تش��������������عاش�از������ارت رو، بت������وي طه������دت س�����گوي�وي �����ين اي غ�����ازت رفت، بنش�����ود نم����خ�ود�������اجت نب�������بان ح�������ان را پاس������ماهي�ت ������ور اس������ان را تجلي زي������ان عري�����ج�ه شو����ارغ از، تن جام����ان، ف����و ايش����ا چ���ي�ط روي��������ا ره اوس��������ه کم کن، ت�������جام

. عذر گفتن فقير با شيخ خانقاه110�وال گفت��������يخ را اح��������ير آن ش�������پس فق�واب�������يخ را داد او ج�������ؤال ش�������ر س������م�ؤاالت کليم����������������ات س���������������آن جواب�اد�����زون زي�����ل اف�����كلهاش ح�����ت مش����گش�يراث داشت����������ر، درويش هم م���������از خض�ه حكمت است���������ط ار چ��������گفت راه اوس�ت کم�����تر هس�����ه اش�����بت ب�����و، نس����آب ج�ان�����ار ن�����ه، چ�����د وظيف�����ه را باش�����ر ک����ه�ط است����ار، دور از اوس����ر چ����ورد ه���ور خ�ود������ان ب������تها ده ن������ه او را اش������ر ک�����ه�تهي����ت اش����ان هس����اه ن����را پنج����ون م���چ�ول�������از آئي مل�������ه ده رکعت نم�������و ب������ت�يرود�������افي م�������ه ح�������ا کعب������آن يكي ت�داد���������ان ب���������ازي ج��������آن يكي در پاکب�يرود�������ايت م�������ا نه�������ط، در ب������اين وس�ا در آن�����������د ت�����������ر بباي����������اول و آخ�رف�������دارد دو ط�������ون ن�������ايت چ������بي نه�داد����������انش کس ن����������ر نش���������اول و آخ�ود کلي مديد���������ر ش���������ا گ��������هفت دري�ر قلم�����ك س�����ود ي�����ر ب�����ه گ�����اغ و بيش����ب�ود�������اني ش������بر و قلم ف ��������ه ح������آن هم�د گهي���������واب را مان���������الت من، خ��������ح�دار دان���������ه، دلم بي���������م من خفت��������چش�ام��������اي تن��������ه عين��������بر ک�������گفت پيغم�واب����ه خ����ه ب����دار و دل خفت����و بي����م ت���چش�ر است�������������ر دلم را پنج حس ديگ������������م�اه������ود مكن در من نگ������عف خ������و ز ض�����ت�اغ���و ب���دان چ���ر من آن زن���دان، ب���و زن���ر ت��ب

�رد جفت ������رامت ک������ا آن غ������ذر را ب�����ع�واب ���وب و ص���ر، خ���ات خض���ون جواب��چ�ود از رب عليم ������������ر بنم�����������کش خض�اح داد���������كلش مفت���������ر مش��������از پي ه�ت �����ر گماش�����يخ همت ب�����واب ش����در ج�ت ����بت اس����ا نس����يز هم ب����ط ن����ك اوس���لي�و يم �����وش را آن همچ�����د م�����ك باش����لي�ط آن ��ت اوس��ورد، هس��ه خ��ا س��ورد، ي�دو خ�ت �����ط اس�����د ب�����رص، مانن�����ير ح����او اس�ود���ط آن ب���ه اوس���دان ک���ورد مي���ش خ��ش�تيم؟ ني ����رده، هم دس����ش گ����را ش����ر ت���م�ول ������ايم در نح������د در ني������ه پانص�����من ب�ود����ود مي ش����جد از خ����ا مس���و آن يكي ت�داد���ان ب���ك ن���ا ي���د، ت���ان کن��وآن يكي ج�ود�������ر ب�������را آن را اول و آخ�������ه م������ک�ان �����ا مي�����ط ي�����د اوس�����ور گنج����در تص�رف؟���������ه منص���������ود او را ميان��������کي ب�داد������ر م������ه البح������ان ل������و ک�����گفت ل�دن را هيچ اميد������ان ش������ر پاي������ت م�����نيس�ردد هيچ کم �������ز نگ�������خن هرگ������زين س�ود�������اقي ب�������دد ب�������ديث بي ع������وين ح�رهي �����ر آن را، گم�����دارد م�����واب پن����خ�ار دان ������ر ک������را ب������ار م������كل بيك�����ش�ام ����������بي عن رب األن����������ام قل���������ال ين�اب �������ه، دلم در فتح ب�������م من خفت������چش�ت �����ر اس�����الم منظ�����ر دو ع����حس دل را ه�اه ��ت گ��ب چاش��ان ش��ر من هم��ب، ب��و ش��ر ت�ب�راغ �������ته ف�������را گش�������غولي م������عين مش

89

Page 90: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ته گل����ل گش����را گ���ل، م �����و در گ����اي ت���پ�اکن در محل���������و س���������ا ت��������در زمينم ب�ايۀ من است������������ينت من نيم، س�����������همنش�ته ام������ا بگذش������ه ه������ه من ز انديش�����زانك�وم ني����������ه ام، محك����������اکم انديش���������ح�ه اند�������خرۀ انديش�������ان س�������ه خلق������جمل�ه دهم�������ه انديش�������ود را ب�������دا خ������قاص�ه مگس��������رغ اوجم، انديش��������و م�������من چ�ر آيم از اوج بلند����������������دا زي���������������قاص�فات������فلي ص������يرد از س������ون ماللم گ�����چ�ويش�����ت هم از ذات خ�����ته اس�����ر من رس����پ�ه است�������ر، جاري�������ار را پ�������ر طي������جعف�ت اين�������ذق دعويس�������ه لم ي�������زد آنك������ن�راب�������د اين پيش غ�������وي باش������الف و دع�ه گهر�������ود لقم�������و ميش�������ه در ت������چونك�وء ظن�������ع س�������ر دف�������يخ روزي به������ش�رد�������وس ک�������ول را محس�������وهر معق������گ�اکت پليد����ود، پ����ده ش����ه در مع����ون ک���چ�ور جالل�����د ن�����ه ش�����ه در وي لقم�����ر ک����ه

�ل �����ور و ده�����را س�����اتم، م�����را م�����ر ت����م�ل �����ون زح�����رخ هفتم چ�����ر چ�����دوم ب����مي�ت �����ۀ من اس�����ا پاي�����ه ه�����ر از انديش����برت�ته ام �������ان گش�������ه پوي�������ارج انديش������خ�ني�����ر ب�����د ب�����اکم آم�����ا ح�����ه بن����زانك�ه اند�������ته دل و غم پيش�������بب خس������زآن س�ر جهم �������ه ب�������واهم از ميان�������ون بخ������چ�ت رس؟������ر من مگس را دس������ود ب�����کي ب�ر من تنند�������ان ب�������ته پايگ�������ا شكس������ت�افات �����ور الص�����ون طي�����رم همچ�����ر پ����ب�ريش �����ا س�����ر، من ب�����بانم دو پ�����ر نچس����ب�ت ������ه اس������ر عاري������رار را پ������ر ط�����جعف�ت اين �������ق معنيس�������كان اف�������زد س������ن�اب ��������ر يكي پيش ذب��������گ تي و پ�������دي�ور�����واني بخ�����ه بت�����دان ک�����زن چن����تن م�د لگن �������ر در ش�������رد و پ������در لگن قي ک�رد��������ر کم عقلي م��������ا، به��������ير بين�������پ�ان کن کليد�����ق و، پنه����ر حل�����ه ب�����ل ن���قف�ور، او را حالل ���و بخ����د گ����ه خواه����ر چ���ه

. بيان آن دعوي که عين آن دعوي گواه صدق خويش است111�ان من������ناي ج������تي آش������و هس������ر ت�����گ�وام������ب پيش ت������ه ش������ويم نيم������ر بگ�����گ�ود������ني ب������و مع������وي پيش ت�����اين دو دع�ود ليك�����وي ب�����ي دو دع�����ي و خويش����پيش�واهي ميدهد���������������رب آوازش گ��������������ق�يز�����������اوند ن�����������ذت آواز خويش����������ل�او ز جهل�������ق ک�������ام احم�������از بي اله������ب�ار او����������ود گفت����������وي ب���������پيش او دع�درونش نورهاست����������رك، کان���������پيش زي�ان؟����ازي زب����ك ت����ازي گفت ي����ه ت����ا، ب���ي�ود����������ني ب����������ازي گفتنش مع���������عين ت�ذي؟������ر کاغ������اتبي ب������د ک������ا نويس�����ي�ود����وي ب����ود دع����ه خ����ر چ����ته، گ���اين نوش�و دوش�����دي ت�����وفئي، دي�����د ص�����ا بگوي����ي�واب در�������ه گفتم خ�������دم آن، وآنچ������من ب�وش کن���در گ���ه ان���ون حلق���وش کن، چ��گ�خن���واب، اين س���د آن خ���اد آي���را ي���ون ت��چ�د، اين ولي������وي مينماي������ه دع������ر چ�����گ�ود������ومن ب������الۀ م������و حكمت ض�����پس چ�د فقط��������ود را پيش او ياب��������ه خ�������چونك�تاب�����و، ش�����ويي ت�����ون بگ�����نه اي را چ����تش�ت، رو�����اين دعويس�����نه؟ ک�����د تش����هيچ گوي�ه اين������ا ک������تي بنم������واه و حج������ا گ�����ي�گ زد؟�����ادر بان�����ير، م�����ل ش�����ه طف�����ا ب����ي�ار؟�������ادرا، حجت بي�������د م�������ل گوي������طف�زه ست�����ق م�����ز ح�����تي ک�����ر ام����در دل ه�انگي زند�������رون ب�������بر از ب�������ون پيم������چ�ان������در جه������گ او ان������ه جنس بان�����زانك

�ني الن من �������وي گفت مع�������ت دع������نيس�وام ���ويش ت���ه من خ���ب، ک���ترس از ش��هين م�ود����اوند خ����گ خويش����ي بان����ون شناس���چ�ك ������ود، پيش فهم ني������ني ب������ر دو مع�����ه�اري ميجهد�������ك ي�������اين دم از نزدي������ک�ويش عزيز����دق آن خ����ر ص����وا ب����د گ���ش�ل ��������ه ز اه�������گ بيگان�������د بان������ميندان�ار او��������ۀ انك��������د ماي��������ل او ش�������جه�ت ��������ود راس��������ني ب�������عين اين آواز، مع�ان ����������ان تازي����������ه همي دانم زب���������ک�ود�����وي ب�����ازي گفتنش دع�����ه ت�����ر چ����گ�دي �����وانم و من ابج�����ط خ�����اتب و خ����ک�ود��������ني ب��������اهد مع��������ته ش�������هم نوش�ه دوش ������جاده ب������واب س������ان خ�����در مي�رح نظر�����واب در ش�����در خ�����و ان�����ا ت����ب�وش کن ��������واي ه��������خن را پيش�������آن س�د و راز کهن ����������و باش����������ز ن���������معج�د بلي ������ه، گوي������احب واقع������ان ص�����ج�ود������وقن ب������نود م������ه بش������ر ک�����آن ز ه�ط؟��ود را غل��د خ��ون کن��ك؟ چ��ود ش��ون ب�چ�تان زود آب ������ت، بس������دح آب اس�����در ق�ور شو���������دعي، مهج���������رم، اي م��������از ب�اء معين ����������ت و از آن م���������جنس آب اس�ان اي ولد�������ادرم، ه�������ا من م�������ه بي������ک�رار�����يرم من ق�����يرت بگ�����ا ش�����ه ب�����ا ک����ت�ت ��������زه س��������بر معج�������روي و آواز پيم�جده کند������������ان امت در درون س�����������ج�ان ����وش ج�����د گ�����نيده باش�����ي نش���از کس

90

Page 91: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ريب�������������ريب، از ذوق آواز غ�������������ريبآن غ�������نود، اني ق�������ق ش�������ان ح������از زب

. سجده کردن مسيح و يحيي عليهما السالم در شكم مادر يكديگر را112�د از او������ل ب������و حام������يي چ������ادر يح�����م�ريم در نهفت�������ه م�������يي ب�������ادر يح������م�و شهيست��������دم درون ت��������ه يقين دي�������ک�و من�������ا ت�������ادم ب�������ر اوفت�������ون براب������چ�رد����جده ک����نين را س����ر آن ج����نين، م���اين ج�ويش هم�����������ريم، من درون خ����������گفت م

�ه رو ������ته رو ب������ريم نشس������ا م������ود ب�����ب�ويش گفت �����ل خ�����ع حم�����تر از وض����پيش�ت ����ول آگهيس����زم و رس����و الع����او اول���ک�در زمن ������ل من، ان������جده حم������رد س�����ک�اد درد���������جودش در تنم افت���������ز س��������ک�كم �������دم ز طفلم در ش�������جده اي دي������س

. اشكال آوردن نادانان بر اين قصه و جواب دادن ايشان را113�انه را�����������د اين افس�����������ان گوين����������ابله�ويش����ل خ����ع حم����ريم وقت وض����ه م���زانك�ل، جفت کس نشد��������در حم��������ريم ان�������م�ون�������يرين فس�������هر، آن ش�������رون ش������از ب�ار������ر کن������انش ب������د آنگه������ون بزائي�����چ�ه تا������دش؟ ک������ا دي�����يي کج�����ادر يح����م�اطر است������ل خ������ه اه������د کانك�����اين بدان�د در نظر���������ر آي���������ريم حاض��������پيش م�ت را������د دوس������ته، ببين������ا بس������ده ه�����دي�ز درون�������رون و ن�������ز ب�������دش ن������ور ندي�نيده اي�������ا بش�������انه ه�������ان افس������ني چن�ان��������ه بي زب��������ا همي گفت آن کليل�������ت�دگر�����������������تند لحن هم����������������ور بدانس�ون�����ه، چ�����او آن دمن�����ير و گ�����ان ش����در مي�ل؟�����او نبي�����د گ�����ير ش�����ر ش�����ون وزي����چ�ه افتريست��������ه جمل��������ه و دمن�������اين کليل�ه ايست������ون پيمان������ه چ������رادر قص�����اي ب�رد عقل��������يرد م��������ني بگ��������ۀ مع�������دان

�ت و خطا������را دروغ اس������ط بكش، زي�����خ�ويش �������ه دور و، هم ز خ�������ود از بيگان������ب�هر، او وا پس نشد��������������رون ش�������������از ب�د هم درون �������ارغ، نيام�������د ف�������ا نش������ت�ار������ا پيش تب������رد ت������رفت و ب������ر گ�����ب�اجرا��������خن در م��������د او را اين س�������گوي�ت �������ر اس�������اق او را حاض�������ايب آف������غ�ت از بصر������ه دور اس������يي ک������ادر يح�����م�ت را����د پوس����رده باش����بك ک����ون مش���چ�ون ������ني اي زب������ير مع������ايت گ�����از حك�يده اي�����ر نقش آن چفس�����ين ب�����و ش����همچ�ان؟����ه بي بي����د ز دمن����خن نوش����ون س���چ�ر؟�������رد بي نطقي بش�������ون ک������فهم آن چ�ون؟ ���ر دو فس���ر ه���د ب���ول و خوان���د رس��ش�ل؟ ���ت پي���ان گش���اه ترس���ون ز عكس م��چ�ت؟ ����ك را مريس����ا زاغ لكل����ه کي ب���ور ن�ت �����ه ايس�����ان دان�����در وي بس�����ني ان����مع�ل �����ت نق�����ر گش�����ه را گ�����رد پيمان����ننگ

. سخن گفتن به زبان حال و فهم کردن آن114�وش دار�������ل، گ�������ل و گ�������اجراي بلب������م�ه، تو��������ا پروان��������مع ب��������اجراي ش�������م�ر گفت هست����ت، س����تي نيس����ه گف����ر چ���گ�ۀ رخ است�����اين خان�����طرنج، ک����گفت در ش�افت؟�����يراث ي�����ا م�����د ي�����ه را بخري����خان�رب����د ض����روا ق����د عم����وي، زي���گفت نح�ام���د خ���ان زي���د؟ ک�� �ه ب���رمش چ���رو را ج��عم�ود�����������ني ب�����������ۀ مع����������گفت اين پيمان�از�����ت س�����ر اعرابس�����رو از به�����د و عم����زي�رو را������������دانم عم�����������گفت ني، من آن ن�ود��������ر گش��������ار و الغي ب�������گفت از ناچ�زد������ت و دزدش را ب������ف گش������د واق�����زي

�كار����ا آش����ت آنج����تي نيس����ه گف����ر چ���گ�انه، تو������زين ز افس������ني گ������نو و مع�����بش�ت ����د پس����ون جغ����پر، چ����ر م����اال پ���هين بب�ت؟ ���د بدس���اش آم���ه اش از کج��گفت خان�تافت ���ني ش���وي مع���او س���رخ آن کس ک��ف�رمي ادب؟ ������رد بي ج������ونش ک�����گفت چ�ون غالم ��������زد همچ��������اه او را ب�������بي گن�ت رد����ه اس����ه پيمان����تان، ک����دمش بس���گن�از���راب س���ا اع���و ب���ت آن، ت���ر دروغ اس��گ�ا؟������اه و بي خط������ون زد بي گن������د چ�����زي�ود����ده ب����زون دزدي����ك واوي ف����رو ي���عم�زد����د او را س����رد، ح����د ب���ه از ح����ون ک��چ

. پذيرا آمدن سخن باطل در دل باطالن115�ان�����ه ج�����ذرفتم ب�����ت پ�����ك راس�����ژان گفت اين������ت در پيش ک������د راس������ژ نماي�����ک

91

Page 92: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ه يكيست������ولي را م������ويي اح������ر بگ�����گ�د دو است�����ي، گوي�����دد کس�����دو خن����ور ب�د دروغ�������ع مي آي�������ان جم�������ر دروغ������ب�ت اي پسر�������ه او جنس دروغ اس�������ر ک������ه�راخ�������ت ف�������ود دس�������ان را ب������دل فراخ�ته شد����دقي رس ������دان ص�����ه را دن�����ر ک����ه

�ت ��دت شكيس��ت، در وح��دت اين دوس�گوي�ت ����و اس����د خ����زاي ب����ت دارد، اين س���راس�روغ ����������ثين زد ف����������ات الخبي���������الخبيث�بر ����������د معت����������ت پيش او نباش���������راس�نگالخ �������ار س������وران را عث�������م ک������چش�ته شد�������������انت رس������������از دروغ و از خي

. جستن آن درخت که هر که ميوۀ آن خورد نميرد116�تان������ز، اي دوس������ه رم������ائي ب�����گفت دان�رد��� �ورد و ب����وۀ او خ����ز مي����ي ک����ر کس���ه�ادقي����������نيد از ص����������اهي اين ش���������پادش�وان ادب�����������ا ز دي�����������دي دان����������قاص�د از او���������ت آن قاص���������الها ميگش��������س�وب گشت�����ر اين مطل�����هر از به�����هر ش����ش�خند�����ردش ريش�����يد، ک�����ه را پرس�����ر ک����ه�زاح����در م����د ان����فعش زدن����ان ص���بس کس�اف��ينه ص��رك س��و زي��ون ت��وئي چ��ت و ج�جس�فعي دگر������������اتش يكي ص�����������وين مراع�زرگ����اي ب����خر، ک����ه تس����تودندش ب���مي س�بز������ت س������تي هس������ه درخ�����در فالن بيش�تن کمر�������ته در جس�������ه بس�������د ش������قاص�الها�������ا س�������رد آنج�������ياحت ک������بس س�ربت تعب����در آن غ����د ان����ي دي����ون بس���چ�دا نشد����������ر پي����������ود اث���������هيچ از مقص�ته شد�����������د او بگسس�����������تۀ امي����������رش�اه������وي ش������تن س������زم بازگش������رد ع�����ک

�تان ������ت در هندوس������تي هس������ه درخ�����ک�رد������ز بم������ير و، ني هرگ������ود او پ�����ني ش�قي �����د عاش�����وه اش ش�����ر درخت و مي����ب�رد از طلب �������تان روان ک�������وي هندس������س�ت و جو������راي جس������تان ب�����رد هندس ������گ�ت ����ه دش����وه و ن����د و ني ک����ره مان���ني جزي�ون بند����ر مجن����ز مگ����د، ج����اين نجوي���ک�احب فالح ����اي ص����د ک����ان گفتن���بس کس�زاف؟ �����د گ�����ا باش�����د؟ کج����کي تهي باش�خت تر���������كارا س���������فع آش��������وين ز ص�ترگ �����تي بس س�����د درخ�����ا ب����در فالنج�بز�����اخيش گ�����ر ش�����د و پهن و ه����بس بلن�بر�����وعي خ�����ي ن�����ر کس�����نيد از ه����مي ش�ه مالها����������������تادش شهنش���������������ميفرس�ر از طلب �������ر االم�������د آخ�������اجز آم������ع�دا نشد�������بر پي�������ير خ�������رض غ������ز آن غ�ته شد����������اقبت ناجس����������تۀ او ع���������جس�د راه ��������د و مي بري��������ك مي باري�������اش

. شرح کردن شيخ سر آن درخت را با آن طالب مقلد117�ريم������بي ک������المي قط������يخي ع������ود ش�����ب�د پيش او روم����������������������������گفت من نومي�راه من���������ود هم���������اي او ب���������ا دع��������ت�ر آب�������م پ�������ا چش�������يخ ب������رفت پيش ش�يخا وقت رحم و رrفت است����������������گفت ش�تت������ه نوميديس������ز چ������و، ک�����گفت وا گ�ار����������ردم اختي����������اه ک���������گفت شاهنش�ات�����ادر در جه�����ت ن�����تي هس�����ه درخ����ک�ان������ك نش������دم ي������تم، ندي������الها جس�����س�ليم���������د و بگفتش اي س���������يخ خندي��������ش�يط�������گرف و بس بس�������د و بس ش������بس بلن�بر�����ه اي، اي بي خ�����ورت رفت�����ه ص�����و ب����ت�ته اي����ه اي، گم گش����ورت رفت����ه ص����و ب���ت�اب�����ه آفت�����د، گ�����ام ش�����ه درختش ن����گ�ار خاست������زار آث������د ه�����آن يكي کش ص�زار����ر دارد ه����ت او، اث����رد اس����ه ف����ر چ���گ�در�������د پ�������را باش�������خص ت������آن يكي ش�دو������ر و ع������ود قه������ر ب������ق ديگ�����در ح�ال�������ود او عم و خ�������ر ب�������ق ديگ������در ح�ك آدمي������ام و آن ي������زاران ن������د ه�����ص

�ديم �����د ن�����ه آيس ش�����نزل ک�����در آن م����ان�وم ��������در ش��������راه ان��������تان او ب�������ز آس�واه من �������دم من از دلخ�������ه نومي������چونك�حاب �������د س�������د مانن�������ك ميباري������اش�ت ����اعت اس����ف اين س����دم، وقت لط���ناامي�تت؟ ����ا چيس����و، رو ب����وب ت����ت مطل���چيس�ار�������ك شاخس�������تن ي�������راي جس������از ب�ات �����������ۀ آب حي�����������وۀ او ماي����������مي�ان ����خر اين سرخوش����نز و تس����ه ط����ز ک���ج�د در عليم �����������������������اين درخت علم باش�اي محيط��������������واني ز دري�������������آب حي�ر ������ار و ب������يي بي ب������اخ معن������زآن ز ش�ته اي������ني هش������ه مع������ابي ک�����زآن نمي ي�حاب ����اهي س����د، گ����ام ش����رش ن����اه بح���گ�ت �������ر بقاس�������ار او عم�������ترين آث������کم�مار���������د بي ش���������ام باش��������آن يكي را ن�د پسر�������ر باش�������خص دگ�������ق ش������در ح�ف و نكو��������ري لط��������ق آن ديگ�������در ح�ال ������ي وهم و خي������ر کس������ق ديگ�����در ح�في عمي �����فش از وص�����ر وص�����احب ه����ص

92

Page 93: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�ه است���احب ثق���ر ص���ام گ���د ن���ه جوي���ر ک��ه�ام درخت����ر اين ن����بي ب����ر چس����ه ب����و چ���ت�وان؟����وئي اي ج����ه ج����اهر چ����ورت ظ���ص�ر و پوست���ون قش���ود چ���يئت ب���ورت و ه��ص�فات������ر در ص������ام و بنگ������ذر از ن�����در گ�ود������ائي ز خ������وي در ذات و آس������و ش�����گ�اد�����������ام اوفت�����������ق از ن����������اختالف خل�نو������وش ش������الي خ������ني مث������درين مع�����ان

�ت ����ه اس����در تفرق����د و ان����و نومي����و ت���همچ�ور بخت ������ام و ش������اني تلخ ک������ا بم�����ت�وان �������������اني را طلب اي پهل������������رو مع�ت ���ار دوس���ز، اي ي���و مغ���در وي چ���ني ان��مع�وي ذات ������د س������فاتت ره نماي������ا ص�����ت�د ���ك و ب���د ني���گ بين���ك رن���و ي���م ت��چش�اد������ني رفت، آرام اوفت������ه مع������ون ب�����چرو �������امي را گ������و اس������اني ت������ا نم�����ت

. بيان منازعت چهار کس جهت انگور با همدگر بعلت آنكه زبان يكديگر را نميدانستند118�ك درم��������ردي ي��������ار کس را داد م�������چ�رب���������رك و رومي و ع���������ارس و ت��������ف�ون وارهيم؟�������ا، از اين چ�������ي گفت������فارس�اذ اهلل ال�����������ا مع�����������رب گفت����������آن ع�زم�����د گفت اي ک�����رك ب�����ز ت����آن يكي ک�ل را��������ود گفت، اين قي��������ه رومي ب�������آنك�دند���������ر جنگي ش���������ازع آن نف��������در تن�د از ابلهي����������ر هم ميزدن����������ت ب���������مش�ان�����د زب�����زي ص����ري عزي ������احب س����ص�ك درم�������ه من زين ي�������تي او ک������پس بگف�پاريد دل را بي دغل�������������ه بس������������چونك�راد������ار الم������ود چ������ان ميش������ك درمت�����ي�راق����گ و ف����د جن����ان ده����ر يكت���گفت ه�توا�������يد rنص�������اموش باش�������ما خ������پس ش�ك نمط�������د ي�������خنتان مي نماي�������ر س������گ�ه است��������ق موثق��������خنتان در تواف�������ور س�د اثر������������اريتي نده������������رمي ع�����������گ�ردي، ز آتش آن�����رم ک�����ر گ�����رکه را گ����س�يزي است�������رمي آن دهل�������ه آن گ������زانك�اب، اي پسر��������ته دوش��������ود يخ بس�������ور ب�ه ز اخالص ما���������يخ ب���������اي ش��������پس ري�يخ جمعيت رسد��������������ديث ش�������������از ح�اخت���رت بت���وي حض���ز س���ليمان ک���ون س��چ�ا پلنگ�������و ب�������دلش آه�������ان ع������در زم�از�������ال ب�������وتر ايمن از چنگ�������د کب������ش�منان��������ان دش��������د مي��������انجي ش�������او مي�دوي�����ه مي�����ر دان�����وري، به�����و م�����و چ����ت�ود������ه اش، دامي ش������و را، دان������ه ج�����دان�ان�������ر زم�������ا را در اين آخ�������رغ جانه������م�در دور ما���������ت ان���������ليمان هس��������هم س�ير�����������اد گ�����������ول إن من rمۀ را ي����������ق�تي������ت ام������الي نبودس������ود خ�����گفت خ�دل کند�������ان يك�������ا را چن�������رغ جانه������م�ده�������ون وال�������د همچ�������فقان گردن������مش�دند�������ق ش�������ول ح�������د از رس������نفس واح�رك و دوئي��������الي از ش��������ادي خ�������اتح

�ه هم������اده ب������هري افت������ر يكي از ش�����ه�ب ������زاع و در غض������ا هم در ن������ه ب�����جمل�وري دهيم������ه انگ������اين را ب������ا ک�����هم بي�ور اي دغا�������ه انگ�������واهم، ن������من عنب خ�واهم ازم ����������واهم عنب، خ���������من نمي خ�تافيل را�������واهم من اس�������رك کن، خ������ترهرون مهيلع نامها غافل بدند �����������������ه ز س���������������ک�ل و، از دانش تهي �������د از جه�������ر بدن������پ�ان �����دادي صلحش�����ا، ب�����دي آنج���� �ر ب����گ�رم ���������ان را ميخ���������ه ت��������آرزوي جمل�ل ������دين عم������د چن������ان ميكن�����اين درمت�اد�����ك، ز اتح�����ود ي�����من ميش�����ار دش����چ�اق ��������������ما را اتف�������������گفت من آرد ش�وم در گفت و گو�������ان من ش�������ا زبانت������ت�خط �����ت و س�����زاع اس�����ۀ ن�����ر ماي����در اث�ه است�������زاع و تفرق�������ۀ ن�������ر ماي������در اث�نر�����������يتي دارد ه�����������رمي خاص����������گ�ان ����د بي گم����ردي فزاي����وري، س���ون خ��چ�ت ���يزي اس���ت و ت���ردي اس���لش س���ع اص��طب�د در جگر�����رمي فزاي�����وري گ�����ون خ����چ�د آن وين از عمي �������يرت باش�������ز بص������کد ������������ل حس�����������ه آرد دم اه����������تفرق�ناخت ����ان را ش����ه مرغ����ان جمل����او زب���ک�گ �����د ز جن�����رون آم�����رفت و ب����انس بگ�تراز������اورد اح������رگ ن������فند از گ�����گوس�ان �������ر زن�������ان پ�������د مي�������ادي ش������اتح�وي؟ ����ي غ����ه ميباش����و، چ����ليمان ج���هين س�ود������ر دو ب������وي را ه������ليمان ج�����و آن س�ان ������ك دم ام������دگر ي������ان از هم�����نيستش�ور ما�����د ج�����لح و، نمان�����د ص�����او ده����ک�ذير���������ا ن���������ه إال و خال فيه���������ا ب��������ت�تي ������احب هم������ق و ص������ۀ ح�����از خليف�ل کند������ان بي غش و بي غ������ز صفاش�����ک�ده ������������لمون را گفت نفس واح�����������مس�ق بدند�����من مطل�����ك دش�����ر ي�����ه ه����ور ن�وئي �������ا و ت�������د بي م�������د از توحي������باش

93

Page 94: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

. برخاستن مخالفت و عداوت از ميان انصار به برکت وجود مبارك پيغمبر خدا عليه السالم119�ام داشت�����زرج ن�����اوس و خ�����ه ک����دو قبيل�طفي�����ان از مص�����ه ش�����اي کهن�����ه ه����کين�منان����������دند آن دش����������وان ش���������اوال اخ�ه پند�������������وۀ ب �ون إخغ �������������و ز دم المؤمن�ود��������وان ب��������ا اخ��������ورت انگوره�������ص�دانند ليك����������ور ض����������وره و انگ���������غ�ام ماند����ت و خ����نگ بس����او س����وره اي ک���غ�د او�������د باش�������ه نفس واح�������ه اخي ن������ن�ان�������ه او دارد نه�������ويم آنچ�������ر بگ������گ�ور به�������د، ک�������او آن رو نبين�������م ک������چش�ان قابلند����������ك کايش����������اي ني���������غوره�يز�������د ت�������وري همي رانن�������وي انگ������س�د پوست�����������وري همي درن����������پس در انگ�را هم دو است�����ردد اي�����من گ�����ت دش����دوس�تاد�������ل اوس�������ق ک�������ر عش�������رين ب������آف�ذر������ترق در رهگ������اك مف������و خ�����همچ�اء و طين�������مهاي م�������اد جس�������ه اتح������ک�ال������ا و مث������ويم اينج������اير گ������ر نظ�����گ�ك ما������ون، لي������ت اکن������ليمان هس�����هم س�رد را�����������ور دارد م�����������ني ک����������دور بي�ذر�������رب گ�������رق و مغ�������د از مش������ميكن�خنهاي دقيق�����������در س�����������ولعيم ان����������م�ائيم ما��������ديم و بگش��������ره بن��������ا گ�������ت�د دام�����ايد بن�����او گش�����رغي ک�����و م����همچ�رج�������حرا و م�������روم از ص�������ود مح������او ب�ردد هيچ دام����������ون او نگ����������ود زب���������خ�رت����ال و پ����ا ب����وش، ت����ره کم ک����ا گ���ب�ان شكست������رغ پرهاش������زاران م������د ه�����ص�ريص����وان اي ح����بي خ����ان از ن����ال ايش���ح�رب���������رك و رومي و ع���������زاع ت��������از ن�وي�������������ليمان امين معن�������������ا س������������ت�از وار��������ازع ب��������ان من��������ۀ مرغ�������جمل�اد���������وي اتح���������ويش س��������ز اختالف خ�وا وجهكم���������������ا کنتم فول��������������حيث م�اختيم����������انيم و بس ناس����������ور مرغ���������ک�ديم�����ازان ش�����من ب�����دان دش�����و جغ����همچ�ل و عما���������ايت جه���������نيم از غ��������مي ک�نند�����ليمان روش�����ز س�����ان ک�����ع مرغ����جم�ند������ه کش�����اجزان چين�����وي ع�����ه س�����بلك�ديس را����������ان پي تق����������د ايش���������هده�ود�����ورت زاغ ب�����ه ص�����ر ب�����ان، گ����زاغ ايش�ك مي زند����ك ل����ه ل�����ان ک����ك ايش���لكل�كهد���������ازان نش���������ان ز ب��������و آن کبوترش�الت آرد او��������ه ح��������ان ک��������ل ايش�������بلب�ود��������د آزاد ب��������ان ز قن��������وطي ايش�������ط�ان در نظر�����������ان ايش�����������اي طاوس����������پ�اهين زند�����ر ش�����ده ب�����ان خن�����ك ايش����کب�اني صداست��������ير، آن خاق��������ق الط�������منط�ان را همي؟������گ مرغ������ه داني بان������و چ�����ت�رب است����انگش مط����ه ب����رغي ک����ر آن م���پ�ا ثريست�����ي ت�����ك آهنگش ز کرس�����ر ي����ه

�ت ���ام داش���ون آش���ان خ���ر ج���ك ز ديگ��ي�فا������الم و ص������ور اس������د در ن������و ش�����مح�تان ���������داد عنب در بوس���������و اع��������همچ�دند���������د ش���������تند و تن واح��������در شكس�ود�����د ش�����يرۀ واح�����ردي ش�����ون فش����چ�ك ��ار ني��د ي��د ش��ه ش��وره پخت��ه غ��ون ک�چ�ليش خواند��������افر اص��������ق ک�������در ازل ح�د او��������د باش��������قاوت نحس ملح�������در ش�ان ��������يزد در جه��������ام خ��������ۀ افه�������فتن�ور به���������������������������دود دوزخ از ارم مهج�ك دلند���������ر ي���������ل دل آخ��������از دم اه�تيز���������يزد و کين و س���������ا دوئي برخ��������ت�ت ���ف اوس���دت وص���د، وح���ا يكي گردن��ت�ت ����ويش، جنگي در نبس����ا خ����ك ب���هيچ ي�اد���������زاران ذره را داد اتح���������د ه��������ص�وزه گر����ت ک����رد دس����ان ک����ك سبوش���ي�دين ����د ب����ان نمي مان����اقص، ج����ت ن���هس�ه آرد اختالل �������������م ک������������فهم را ترس�ني در عما����������������اط دور بي���������������از نش�را�����ور از س�����را ک�����ه در س�����و خفت����همچ�بر���������ينش بي خ���������ق و همنش��������وز رفي�يق �����ا عش�����ردن م�����از ک�����ا ب����در گرهه�زا��������واب آيين ف��������كال و در ج�������در ش�ام ������ود در فن تم������ا ش������دد ت������اه بن�����گ�رج �����ت خ�����ره کاريس�����در گ�����ر او ان����عم�دام �����د م�����ت افت�����رش در شكس�����ك پ����لي�رت ����ر و ف����ك از اين ک����ك ي����لد ي���نگس�ت �������وارض را نبس�������اه ع������و آن کمينگ�ل من محيص ������بين ه�������ا ب�������وا فيه������نقب�ور و عنب ������كال انگ������د اش������ل نش�����ح�يزد اين دوئي ���������ر نخ���������د، ب��������در نياي�هريار�������از ش�������ل ب�������نويد اين طب������بش�اد�����د ش�����انب روان گردي�����ر ج����هين ز ه�ذي لم ينهكم ����������ذا ال����������وه ه���������نح�ناختيم ���������ليمان را دمي نش���������ان س��������ک�ديم �������ران ش�������دۀ وي�������رم وامان������الج�دا������������زان خ������������د آزار عزي�����������قص�د؟�����ر کنن�����ه کي ب�����ال بي گن�����ر و ب����پ�ند������ان خوش������ه، آن مرغ�����بي خالف و کين�د بلقيس را��������������ايد راه ص�������������مي گش�ود�������ا زاغ ب�������د و، م�������از همت آم������ب�ك مي زند�������������د در ش������������آتش توحي�ان نهد����������ر پيش کبوترش����������از س���������ب�ن دارد او�����������ويش گلش����������در درون خ�ود�������د رويش نم�������د اب�������ز درون قن������ک�ران دگر�����������اوس پ�����������تر از ط����������به�يين زند������������������ق راه عل�����������������در تعل�ت؟ ������ليماني کجاس������ير س������ق الط�����منط�ليمان را دمي ��������تي س��������ون نديدس�������چ�ت ���������ت و مغربس���������رون مشرقس��������از ب�ت ����ر و فريس����رش در ک����ا ع����ري ت���وز ث

94

Page 95: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�يرود�������ليمان م�������او بي اين س�������رغ ک������م�اش رد������و کن اي خف������ليمان خ������ا س�����ب�يروي����و م����دان س����ر ب����زي ره گ����ك گ���ي�و ميجهي�����وك آن س�����گ و ل�����ه لن����وآنك

�ود�������ي ب�������و خفاش�������ق ظلمت چ������عاش�ا ابد�������اني ت�������ه در ظلمت نم�������ا ک������ت�وي �����احت ميش�����ز قطب مس�����و گ����همچ�يرهي ���������وکي م���������ه لنگي و ل��������از هم

. قصۀ بط بچگان که مرغ خانگي ميپروردشان120�ه ات������رغ خان������ه م������ر چ�����تخم بطي، گ�طهرون مهيلع آن دريا بدست����������و ب����������ادر ت���������م�در است������و ان������ه دل ت������ا ک������ل دري�����مي�ه است����و را زين داي����ر ت����كي م����ل خش���مي�ران������ك و ب������ر خش������ذار ب�����ه را بگ�����داي�اند ز آب��������ه بترس��������را داي��������ر ت�������گ�ده اي����ر زن����ر ت����ك و ب����ر خش����و بطي، ب���ت�هي����������������نا بني آدم ش مغ �و ز کر����������������ت�ان�����ه ج�����ري ب�����ا هم علي البح�����ه حملن����ک�ر راه نيست������وي ب������ك را س������ر مالي�����م�اني از ملك�����ه ج�����وان، ب�����ه تن حي�����و ب����ت�د بشر��������اهر مثلكم باش��������ه ظ��������ا ب�������ت�ر زمين��������اده ب��������اکي فت��������الب خ�������ق�انيم اي غالم�����������ه مرغابي�����������ا هم����������م�ير����و ط����ا چ����د م����ر آم����ليمان بح���پس س�ا بنه���������اي در دري��������ليمان پ���������ا س�������ب�ر است�������ه حاض�������ليمان پيش جمل������آن س�ول�������اکي و فض�������ل و خوابن�������ا ز جه������ت�گ رعد���������ر آرد بان���������نه را درد س��������تش�وي روان��������ت در ج��������م او ماندس�������چش�باب راند���������وي اس���������رکب همت س��������م�ان��������بب را عي��������د او مس��������ه بين�������آنك�باح�������ك ص�������د او در ي�������بب ياب������او مس�ه مند�����ت حيل�����ال مش�����د س�����ه در ص����آنچ

�ربيت �����ه ت�����و داي�����ر، چ�����ر پ�����رد زي����ک�ت ����كي پرس����د و، خش�� �اکي ب���ه ات خ���داي�ت �����ادر اس�����انت را از م�����بيعت ج����آن ط�ت ����ه اس����د راي����او ب����ذار، ک����ه را بگ���داي�ان �����ون بط�����ني، چ�����ر مع�����درآ در بح����ان�تاب ����ا ران ش����وي دري����ترس و س����و م���ت�ده اي �����ه کن�����ه، خان�����رغ خان�����و م����ني چ�ا نهي �����كي پ�����ه خش�����ا هم ب�����ه دري����هم ب�بر پيش ران ������������ا هم علي ال�����������از حملن�ت �����اه نيس�����ر آگ�����وان هم ز بح����جنس حي�ك ������ر فل������ر زمين، هم ب������ا روي هم ب�����ت�ده ور��������ه دي��������وحي إلي��������ا دل ي�������ب�رين ������رخ ب������ر آن چ������ردان ب�����روح او گ�ام �������ا تم�������ان م�������د زب�������ر ميدان������بح�ير�������د داريم س�������ا اب�������ليمان ت������در س�د زره ������ازد ص������و داود آب س������ا چ�����ت�ت ����احر اس����د و س����م بن����ك غفلت، چش���لي�ول ������ا از وي مل������ا و م������ه پيش م�����او ب�عد����ر س����ايد اب����او گش����د ک����ون ندان���چ�مان ��������������بر از ذوق آب آس�������������بي خ�وب ماند��������رم محج��������بب الج�������از مس�ان؟������ببهاي جه������ر س������د دل ب������کي نه�اح�������������ات و از فالح و از نج������������از نج�د ����������ل ناورن���������ده يكي زآن گنج حاص

. حيران شدن حاجيان در کرامات آن شيخ زاهد که بر روي ريگ گرم صحرا نشسته بود121�ان باديه������������د در مي������������دي ب�����������زاه�يدند از بالد����������ا رس����������ان آنج���������حاجي�زاج����ر م����ود، او ت����ك ب����د خش����اي زاه���ج�دتش������دند از وح������يران ش������ان ح�����حاجي�ر روي ريگ������د ب������تاده ب������از اس�����در نم�ل است���بزه و گ���ر س���ت ب���ر مس���ئي س��گفت�ه هاست����ر و حل����ر حري����ايش ب����ه پ����ا ک���ي�از���������در نم���������ازه رو ان���������تاده ت��������ايس�تن ميگفت راز���������بيب خويش���������ا ح��������ب�از�������ا ني�������اعت ب�������د آن جم������پس بماندن�ير������د فق������از آم������تغراق ب������ون ز اس�����چ�ت و رو������د از دس������ابش ميچكي������د ک�����دي�ت؟������ه آبت از کجاس������يدش، ک�����پس بپرس

�ه �������ون عبادي�������رق چ�������ادت غ������در عب�اد����ك اوفت����د خش����ر زاه����ان ب����ده ش���دي�ودش عالج ���������ه ب���������موم بادي��������از س�ان آفتش �������������المت در مي������������و آن س�گ �����د آب دي�����ز تفش بجوش�����گ ک����ري�ت ����دل اس����راق و دل��� �ر ب����واره ب����ا س���ي�ت �����اد صباس�����ه از ب�����موم او را ب�����ا س����ي�از�����ا ني�����وع و ب�����ا خض�����وع و ب�����ا خش����ب�ر دراز�������تاده در فك�������د اس�������ده ب������مان�از�������ارغ از نم�������ود درويش ف�������ا ش������ت�مير�����ن ض�����ده اي روش����اعت، زن���زآن جم�ار وضو�������ود ز آث�������ر ب�������ه اش ت������جام�ت ���وي سماس���ز س���ت، ک���ت را برداش��دس

95

Page 96: مثنوي معنوي - Sufism.ir - تصوف ايرانsufi.ir/books/download/farsi/mathnavi/Masnavi_2.docx · Web viewآنجا همه نور است پاکفكرت از ماضي و

�د؟����واهي ميرس����ه خ����اهي ک����ر گ���گفت، ه�لطان دين�����ل کن، اي س�����ا ح�����كل م�����مش�ه ما��������رارت ب��������ري ز اس��������ا س�������وانم�مان�������وي آس�������ود س�������م را بگش������چش�رم�������و گ�������اال خ�������ويي را ز ب������رزق ج�ان�������ان از المك�������و مك�������وده ت������اي نم�وش�������ر خ�������ات، اب������ان اين مناج������در مي�رفت�����دن گ�����ك باري�����و آب از مش����همچ�كها������ك اش������ون مش������د چ������ر ميباري�����اب�ود�������ان رو نم�������ايب در بياب�������ك عج������ي�ايب کارها�������اعت، ز آن عج�������ك جم������ي�اد����������ر را يقين در ازدي����������وم ديگ���������ق�ام������رش و خ������ذيرا ت������ر ناپ������وم ديگ�����ق

�اه رد�������ابت، گ�������د اج�������ا گهي باش������ي�ا را يقين ������و م������ال ت������د ح������ا ببخش�����ت�ان زنارها������������بريم از مي������������ا ب�����������ت�ان ������اي حاجي������ابت کن دع������ه اج�����ک�تي درم �������ر گشودس�������اال ب�������و ز ب������ت�ان ���������رده عي��������ماء رزقكم ک ���������في الس�ل آب کش ������و پي������د، چ������دا ش�����زود پي�رفت �����كن گ�����ا مس�����و و در غاره����در گ�كها�������اده مش�������ه گش�������ان جمل������حاجي�ود����ر گش����ان را ب����كي ده����ون مش����ر چ���اب�ان زنارها�����������������د از مي����������������ميبريدن�اد�������������������������زين عجب واهلل rعلم بالرش�رمدي تم الكالم ���������������ان س��������������ناقص

پايان دفتر دوم

96