01_anthropology of marriage and family - (anghel)

The Anthropology of Marriage and Family: Personhood and Family Relationships

1. Ang pag-tunaw sa pamilya?Ang mga tawo malipayon; ma-angkon nila ang ilang gusto, ug dili sila mangandoy sa butang nga . dili nila takus nga makab-ot. Hamugaway ang ilang kabutang; luwas sila; dili na sila makasinati ug sakit; dili sila mahadlok sa kamatayon; Wala silay hibang-kaagan mahitungod sa kasuko ug sa pagka-tigulang; wala sila gihasol sa mga ginikanan; wala silay asawa, o anak, o hinigugma diin maghupot sila ug maiiniton nga pag-bati; Natisok na sa ilang galamhan nga wala na silay laing mahimo kondili mo buhat kung unsay angay kanila. Ug kung ugaling mosipyat sila, ana-a ang soma.


Mao kadto ang mga pulong ni Mustapha Mond, ang Gitahasan nga World Controller alang sa Western Europe, sa pagdayeg sa bintaha sa Brave New World, usa ka kalibutanon nga katilingban 632 human kang Ford.Dinhi ang estabilidad mao ang kinatas-ang tumong ug ang gyera ug sakit nawala na sa hingpit. Ang mga maka pangtay-og nga hinungdan, sama sa tawhanon nga inisyatibo, tinud-anay nga kagustuhan ug mga tawhanon nga pagbati nawagtang na. Ang pakighilawas ni bisan kinsa usa na ka hiyas, ug ang pakig-relasyon sa usa ka binuhat lamang usa na ka kahiwian.


Human sa usa ka industriyal nga pama-agi sa pag-fertilisar ug pag-tubo sulod sa garapa, ang mga bata dili na ihimug-so, kudili i-decant. Wala na silay ginikanan, mga pulong nga nahimo nang malaw-ay. Usa kini ka katilingban diin ang matag usa alang sa kang bisan kinsa, o, sa laing pagka-sulti, walay usa nga alang sa bisan kang kinsa.


Mahalaron ug mainiton nga kalabigitan usa na lamang ka hisgotanan sa mga nangagi. Wala na ang sa pamilya; ang mga tawo dili na amahan o inahan, anak, o magso-on.Tataw nga si, Aldous Huxley nagsulat sa nobela dili aron pagdayeg sa kalamboan sa teknolohiya ug katilingbanon nga uswag apan isip supak sa utopia. Pipila lang kanato karon ang motan-aw sa kalibutan sa ika-7 siglo human ni Ford isip angayan nga puy-an.


Ug si Huxley nagbutyag lang sa lingtunganay niining kultural nga kabag-ohan nga napanid-an na sa iyang panahon niadtong 1930ies ug mas tataw na sa karon nga panahon. Kining kabag-ohan nag-punting paingon sa usa ka talan-awon nga si sociologist Zygmunt Bauman mihingalan isip liquid modernity ug liquid love.Ang moderno nga pama-agi sa pag-himo ug mga butang, nag-pugos sa mamumo-o nga mahimong lakawan ug manuntanon. Matud pa ni Bauman, aduna usab kini negatibo nga epekto sa panglantaw sa tawo diha sa iyang pagpakig-lambigit ngadto sa iyang isig-katawo.


Ang pamilya isip kaliwatan nga tigbalayon base sa lig-on nga pag-hiusa tali sa lalaki ug babaye, nga abli alang sa kinabuhi nahimong sumbanan na lamang sa mga nangagi. Sa mga unang katuigan sa sekswal nga pagbag-o adunay mga idolohikanhong pag-sungag sa pamilya sa mga tigpa-minsar sama kang Wil-helm Reich, J.-P. Sartre or Simone de Beauvoir. Kining hisgotanan karon nahimong dili lutaw ug tungod niini nahimong mas delikado alang sa pamilya.


Tungod kay lisod, o kaha imposible man, nga pan-ason ang pulong pamilya sa mga panag-hisgot, ang gihimo karon mao ang pag-habwa niini sa iyang matood nga kahulugan. Mao nga, sa bag-o pa lang nga inihapay sa tawo didto sa Italya, ang usa ka tawo nga panimalay gita-wag na nga usa ka tawo nga pamilya. Ang paningkamot sa pag-hulagway niadtong mga nag-ipon piaagi sa pag-puyo puyo, kasal sibil o panag-uban sa mga susama ug kinatawo isip usa ka pamilya adunay susama lang kunu nga sang-putanan. Unsa man ang ana-a sa pamilya nga angayan man kasilagan? Ang pagka-panas ba sa pamilya timailhan sa ka-lambuan?


2. Ang Pamilya Nanginahanglan Kaluwasan Ang simbahan naga-too nga ang pamilya dili mugna sa tawo nga mahimong usab-usabon lamang, apan usa kini ka balaan nga institusyon gipahimutang ug giila susama sa kamugna-an sa kalibutan. Bisan pa man niana, sya reyalistik sa pag tan-aw sa pamilya. Kahugpungan kini ug mga maka-sasala, ang pamil-ya usa ka reyalidad nga nagkinahanglan ma-ebang-hilesar, nga nag-kinahanglan luwason. Unsa ang makasaysayanon nga sitwasyon sa pa-milya nga gitubag sa ebanghelyo?


Unsa ang mga pama-agi diin ang pamilya nabulingan sa sala nga panulundon ug mga kasko sa pagpaka-sala timailhan sa nasukamod nga kalibutan?

Adunay mga makapaluya nga kamatuoran mahi-tungod sa pagdagmal diha sa panimalay nga daw nag-punting sa pagpamatuod sa mga pulong ni Hesus Ang labing mangil-ad nga kaaway mao ra unya ang sakop sa iyang kauga-lingong panimalay (Mt 10:36). The Anthropology of Marriage and Family: Personhood and Family Relationships .

Matud pa sa Estados Unidos Departmento sa Hustisya, sa tuig 2002 ang mga membro sa pamilya mao ang responsable sa 43% sa tanan nga pag patay sa mga kababayen-an.

Gawas sa mga numero/estatistika, kanunay madunggan nato sa mga balita diin isig membro mismo sa pamilya nag-unay ug patay tungod sa kasuko, pagka-walay pag-laum, o aron pag-luwas sa dungog sa ilang pamilya diin kini namansahan. Ang Panimalay daw sa nahimong delikado nga lugar nga paga puy-an.


Gawas sa pag-dagmal diha sa panimalay, adunay mga pamilya nga naghupot ug tumang gahum:Sa United States: ang Kennedy ug Bush Bush clansSa Pilipinas: Ang Aquino ug MarcosAduna usab ang gitawag ug maka-pamilyang pangandoy: sobra nga pagdapig ngadto sa membro sa pamilya, ug walay pagpakabana sa pakig-hiusa gawas sa koral sa kaparyentehan ug pagbati ngadto sa kaayohan sa kinatibuk-an sa katilingban.


Ang pagdagmal, pagdaug-daug, pagka-makinaugalingon nga panglantaw nahisulod ba sa kinaiya sa pamilya?O kaha kini mga kabalikoan lang, dili gipanag-iyahan sa pagka-mao niini?Ang among gibarogan nga kini kahiwian lamang, ug dili mao ang tim-os ug tiunay nga pagka-mao sa pamilya.


Sa iyang kina-iya, ang pamilya maoy kalambigitan nga kamatooran; kini gihugpong pinaagi sa panaglambigit. Magtiayon, amahan, asawa, anak, lolo, lola, uyuan, iyaan: tanan kini mga pakiglambigit nga pamulong nga nagpamatood sa pwesto sa usa ka tawo diha pamilya. Karon ang relasyon mao ang naghulma sa pagka-ila (pagka-siya) sa tawo, ug dinhi niining puntuha ang maayo o dili maayo mahitabo.


3. Ang panginahanglan alang sa Pag-ilaTinood nga, tungod kay kita contingent nga binuhat, atong mapanid-an nga sa kanunay kita kinahanglan ilhon (timbaya-on) sa uban.Nagkinahanglan nga sultihan kita: maayo nga ania ka; ikaw adunay bili!Pina-agi sa pag-ila sa uban, atong nadawat ang atong pagka-kita (identity) gikan nila.Alang ni Francesco Botturi, ang pag-ila, i.e. ang pagdawat kanato diha sa kasing2x ug sa huna2x sa laing tawo, usa ka matang sa pag-himugso.Ang kalambigitan sa pag-ila mao ang tiunayng tawhanong matang sa himugso.The Anthropology of Marriage and Family: Personhood and Family Relationships

Dili lamang igo ang bayologikal ngapaghimugso sa usa ka bata .Paul Ricoeur: Matag pagka himugso nga gidawat usa ka pagsagop (The Course of Recognition).Ang bata nanginahanglan nga maka dungog: ako kang anak; bililhon ikaw alang kanako; gimahal ko ikaw isip ikaw.Sa pag hulma sa atong kaugalingon, nanginahang-lan kita niining pakiglambigit sa pag-ila.Nanginahanglan kita nianang butang nga mahatag lamang nga gawason ug walay kinahanglan ug balos. Nanginahanglan kita ug gasa: ang gasa sa pag-ila.The Anthropology of Marriage and Family: Personhood and Family Relationships

Ang tentasyon mao ang pag-dahom nga usa kini ka katungod diin kini mahatag lamang nga libre.Ug dinhi ang mga ginikanan mao ang mas nangi-nahanglan pa sa gasa sa pag-ila sama sa ilang mga anak.Ang mga ginikanan maglisod ug paambit sa ga-sa sa pag-ila ngadto sa ilang mga anak, kay sila mismo daw wala usab makadawat sa maong gasa gikan sa ilang mga ginikanan. Basin sila pa ang nangandoy niini inay nga sila ang mohatag niini ngadto kanila. The Anthropology of Marriage and Family: Personhood and Family Relationships

Usa kini ka dili himsog nga sitwasyon.Aduna ba kini solusyon? Ang solusyon diha makita sa maka-alim ug maka-bag-ohong panaglambigit diha sa pamilya nga gi-tanyag diha sa Ebanghelyo.Sigon kang Pope Francis, ang relasyon diha sa pamilya mamahimong dili-manghilabtonon ug dili-makina-ugalingon; mahimo sila nga matinahuron, mapasalamaton, ug mapasayloon.Mga membro sa pamilya mahimo mosulti, mahimo ba?, daghang salamat, pasayloa ko (Francis, Angelus, December 29, 2013).


Diha sa himsog nga relasyon sa pamilya ang tawo maka-tagamtam kung kinsa gayod siya.Benedict XVI: Diha sa Pamilya ma-diskobre sa tawo ang ilang pa-kiglambigitay, dili isip nag-inusara, apan isip usa ka anak, magtiayon o ginikanan, kang kinsang pagka ilhanan nag-sukad sa pagka-tinawag sa paghi-gugma, sa pagdawat sa ilang kaugalingon gikan sa uban ug sa paghatag sa ilang kaugalingon ngadto sa uban (Address to Representatives of the John Paul II Institute, May 13, 2011).


Ang Ebanghelyo nag-ingon nga pina-agi sa Grasya sa Ginoo ang gasa mahimo.

4.Ang Posibilidad sa GasaAng pamilya gituyo nga mahimong umolanan sa gasa. Apan unsa man ang buot ipasabot sa gasa?Ngano nga aduna man mga pagduda niini?The Anthropology of Marriage and Family: Personhood and Family Relationships

Ang Utilitaryan nga pag-supak:

Ang utilitaryan moingon, Walay libreng kaon. Sa matag gasa nga gihatag adunay nagpahipi nga kinaugalingon nga katuyoan.Natural sa tawo nga maka-kinaugalingon. Kung makigsandurot kita sa uban kung kita mohatag o modawat mibuhat lamang kita niini tungod kay kita naglantaw sa kinaugalingon nga kaayohan.


Ang Altruistik o Espirituhanon nga Pagsupak:

Ang mas sopistikado nga pama-agi paglimod sa posibilidad sa usa ka gasa mao ang kompleto nga pagpa-espiritual niini. Jacques Derrida (Given Time): kinahanglan ang usa ka gasa kinabubut-on ug walay interes diin moabot sa ponto sa dili pag-apil sa pagbalos.Dili kini mosangpot sa obligasyon sa parte sa nakadawat o bintahe sa parte sa naghatag. Aron mamahimong usa ka gasa, kinahanglan nga kini dili mohitsura nga gasa.


Derrida: Aron ma-anaa ang gasa, kinahanglan nga ang gihatagan dili mohatag ug balik, moba-yad hulog, mouli, pag-libre sa kaugalingon, pagsulod ug kasabutan, ug nga wala gyud kini pagka-utang (Given Time).Daw si Derrida makusganon nga misupak sa utilitariyan nga panglantaw sa merkado. Daw sa lingkawason nya ang gasa gikan sa mansa sa handum ug pagbaylo.Apan paradoksikale, sya nagpabiling hugtanon nga naka-angkla diha sa utilitaryan nga kwen-tada.


Ang pamaagi ni Derridas naga-sunod sa utilitaryan nga kwentada tungod kay:Sya konbinsido nga ang tawo molikay gayud sa mga talikala ug bugkos.Alang kaniya ang lunsay nga gasa walay interes sa tubag sa lain.Ang paghatag sa gasa dili maiilhan sama sa pag-hinatagay sa merkado.Ang pagdawat sa gasa nagpasabot nga mosulod sa usa ka delikado nga pagka-utang.


Ang Matood nga Panglantaw sa Gasa:Kinahanglang nga supakon ang panglantaw utili-taryan.Dili kinaiya sa tawo ang maka-kinaugalngon, kinsa pwede ra manehoon (sa merkado A. Smith) o hadlokon (sa estado Th. Hobbes) aron maka huna-huna sa uban.Aduna kitay katakos nga magmalipayon sa kalipay sa uban sumala ni Gottfried Wilhelm Leibniz.Ang atong interes alang sa uban sama ka dulot sa atong interes sa atong kaugalingon. Thomas Aquinas: Kinaiya na sa tawo nga mahigugma sa iyang isig katawo. (SCG, III, 117, 6).


Jacques Godbout: Ang kadasig sa paghatag sama ra ka bililhon ngadto sa pagsabot sa katawhan ug diha sa kadasig sa pagdawat Ang atraksyon sa gasa sama ka gamhanan sa atraksyon sa ganansya (The World of the Gift).Richard Titmuss naka-diskobre sa talagsaon nga talan-awon nga dili masabtan diha sa utilitar-yan/negosyante nga panglantaw:Mas sayon mangita ug tawo nga mohatag ug dugo kung dili sya bayaran, i.e., kung sila giagni sa paghatag lamang ug ang dili nila pagbaligya niini (The Gift Relationships)


Unsa man ang kalainan sa gasa ug sa ekonomi-kanhon nga binayloay?Godbout mihatag sa mga pag-sabot sa gasa:Ang matag binayloay sa butang o pag-alagad nga walay mapa-abot nga bayad aron momugna, mopabuswak, o mosugod ug katilingbanon paghikot tali sa mga tawo mao ang usa ka gasa (The World of the Gift).Ang mahinungdanon sa gasa mao ang hikot ngadto sa lain, ug ang lain mismo.Sa lain nga pulong, ang kalainan mao ang gugma.


Thomas Aquinas: Ang hinungdan sa paghatag nga wala damha mao ang gugma; tungod mao nga mo-hatag kita ug butang kang bisan kinsa nga wala lang nya damha tungod kay atong handum ang iyang ka-ayohan. (Sth I, 38, 2).Ang gasa mao ang kaayohan nga gusto sa nahigug-ma nga ipatagamtam sa iyang hinigugma, diha sa pag-gamit sa buot ipasabot ni St. Thomas:Ang gugma naglangkob niini, nga ang nahigugma magbuhat ug maayo alang sa hinigugma niya (SCG III, 90, 6).Ang butang/pag-alagad nga nabayloanay dili ang labing mahinungdanon.


Ang buhat sa paghatag mismo mas bilihon pa kay sa butang nga gihatag, tungod kay lagi ang mahi-nungdanon mao man ang talikala.Tungod kay ang pag-hatag sa gasa nagalahi man sa ubang paghinatagay tungod sa punting niini nga mao ang gugma, i.e., ang iyang gi-apas mao ang lain ug diha sa pag-sumpay ug talikala ngadto kani-ya, nagpasabot nga ang paghatag ug gasa libre: dili kini pinugos.Ang naghatag, ang nahigugma, nagahatag sa iyang gasa tungod sa gugma ngadto sa iyang gimahal, i.e, iyang gitugyan ngadto sa lain ang kagawasan kung dawaton kini niya o balibaran.


Dugang pa, ang gasa isip pagpadayag sa gugma dili dam-hon sa duha ka mga pamaagi:Dili kini inutang.Ang gasa milampas sa hustisya; mibuak kini sa tanan nato nga gihandum, mao nga si Petrosino nag-ngalan niini nga dili patas (Il dono).Ang gasa dili patas kung dili mahuptan ang mithi sa pagka-manggihatagon ug mapasalamaton.Mao nga, diha sa sambingay ni Jesus ang mga mamumo-o sa sayo nga mga oras naka-timaho nga ang kaayo sa agalon ngadto sa mga mamumo-o sa ulahing mga oras usa ka danyos alang kanila (Mt 20:1-16).


Ang gasa gratituwos tungod kay ang naghatag wala maghandum nga maka-angkon ug bentaha o kaha balos nga gasa. Ang gasa dili naga-ingon, do ut des.(kung adunay gihatag aduna usab ganar)Ang gasa naga alagad sa tanikala.Ang lintunganay niining tanan dili ang butang nga gihatag ug gidawat kung dili ang kalambi-gitan sa nag hatag ug ang gihatagan. Bisan kon ang gasa wala ga-mugna ug obligasyon aron bayaran, apan nangita usab kini ug


kabalosan, tungod kay buhat kini sa gugma nga nangandoy sa pag-mugna/ugmad ug talikala.Ang gasa nangindahay ngadto sa kagawasan sa lain sa pag-tubag; apan dili kini susama sa pagbi-nayloanay.Dili nato masulti nga ang sanglahon nga giayo ni Hesus ug mibalik aron magpasalamat Kaniya nakabayad na Kaniya.Bisan pa man, siya mitugbang sa husto nga pama-agi, sa iyang pagka mapasalamaton (Lk 17:17).


Ang pamaagi sa pagtugbang sa hataganan sa gasa mao ang pagdawat niini.Tungod kay ang paghatag sa gasa dili lamang mao ang yano nga paghatag, mao usab ang pagdawat sa gasa nga moadto latas pa diha sa yano nga pagdawat niini.Ang pagdawat sa gasa usa ka madasigon nga pagdawat, diin ang usa ka gasa usa gayod ka gasa ug ang naghatag usa gayud ka manggi-hatagon; dili kini pagdawat sa butang lamang, apan usab sa naghatag niini.


Ang naghatag nahilakip diha sa gihatag.Ang gihandum sa gasa nga kabalosan mao ang pagdawat nga mapasalamaton, madasigon nga pagdawat nga nagpamatood sa paagi diin ang naghatag nakita ang hikot ug kini naghatag kani-ya sa pagka-maabiabihon sa iyang pagbati.Ang gasa natapus na niining puntoha.Ang pagka mapasalamaton sa nakadawat tingali maka paikag usab kaniya sa pag dala ug gasa, apan kini lain na nga lihok, dili kini tugbang (cf. K. Schmitz, The Gift).


5. Ang Pamilya ug Ang GasaGodbout: ang pamilya mao ang batakan nga lugar alang sa gasa sa katilingban.Bloch et al: Ang Pamilya usa ka katilingbanong kawanangan nga inumol sa kasukwahian sa mga batakang balaodnon sa ekonomikanhong kalibutan (World of the Gift).Diin ang naulahi naga lihok base sa pagtugbangay, ang gasa naga lihok base sa pagka-utang.Sosyal nga binayloay: Ang matag usa naghunahuna nga naka hatag labaw kay sa iyang nadawat.Pagbinayloay diha sa Pamilya: Matag usa nagtoo nga nakadawat sya ug labaw kay sa iyang natampo (Godbout, World of the Gift).


Ang matag usa mibati ug pagkautangan vis--vis ngadto sa lain (World of the Gift).Ang pangutana mahitungod sa pagbinayloanay:Kung malayo na kaayo kita sa pagbayloanay, daw mamatikdan nato nga kita giabusaran na.Kung duol lang usab kita kaayo niini, daw sama nga kita nagabayad lamang sa utang, ug kini mosangpot sa pagka bugto sa talikala. Sa usa ka malampuson nga panaglambigit, ang pagbati sa makanunayong nga pagka-utangan gituyo nga ipadayon.


Mao kini ang normal nga estado o sitwasyon.Godbout: Kung diin ang usa ka relasyon gitan-aw nga mas malampuson, mas labaw pa nga gikina-hanglan ang pagbati sa pagka utangan.Kung ang magtiayon nagsugod na ug kwenta sa ilang tagsa tagsa ka lihok ug kabtangan nga naang-kon, aduna nay kasaypanan nga nahitabo.Ang gasa malisang gayod sa prinsipyo sa tugbanganay.


6. Ang Gasa ug ang Magtiayong Panaglambigit Ang Pamilya usa ka sistema diha sa usa ka walay kondisyones nga panaglambigit.Ang hikot sa pamilya nag pugong sa atong kaga-wasan. Makapili kita sa atong higala, apan dili sa pamilya.Tungod kay dili kita makapili, ang mga hikot sa pa-milya walay kondisyon.Ang libre nga relasyon adunay mga kondisyon, ang panaghigala dili maka hulip sa pamilya.


Wala kita nangita ug kagawasan lamang apan usab kasigurohan.Ang moderno nga kagawasan adunay hadla; ang posibilidad sa pagbiya.Usab, ang bugtong relasyon diha sa pamilya nga libreng nagpili, ang nagmugna sa tunga sa pamilya, i.e., ang magtiayon, maoy usa ka walay kondisyon nga relasyon: Sa maayo ug dautan nga panahon (World of the Gift).Sa minyo nga magtiayon, ang tunga sa pamilya, du-ha ka estranghero nahimong duha ka membro sa pamilya.


Godbout: Divorce mao ang pinaka importante nga sosyal nga kabagohan sa moderno nga panahon.Kadto lamang walay pagka tunaw nga kaminyoon ang tinoorayng makahimo ug duha ka estranghero ngadto sa duha ka membro sa pamilya.Ang akong igsoon magabilin nga akong igsoon kana nahatag na base sa kasumpayan diha sa kaliwatan.Ang walay pagka tunaw nga kaminyoon nagapasa-bot nga dinhi ang hikot diha sa saad sa matag usa, ang hikot sa kasabutan, mipuli sa buluhaton sa kasumpayan sa dugo.


Tungod sa kasabutan, ang akong asawa magpabiling akong asawa, sama nga ang akong igsoon magpabilin nga akong igsoon.Ang kaminyoon usa ka kasabutan nga nagmugna ug hikot sa kaliwatan.

Dugang pa ang bug-kos sa kaminyoon dili usab matunaw tungod sa gibunga niini: mga anak nga natawo gikan niini ug ang talagsaon nga kaakohan nga alang lamang sa mga ginikanan.Ang palengkehanong lantaw nag-ingon nga ang matag hikot mahimo ra nga putlon, nga ang mga butang mas bililhon pa kay sa hikot ug nga ang pangulahian nag-alagad lamang aron magpadayon ang pangunahan sa pagtuyok.Ang lantaw sa Pamilya nag-ingon nga adunay wa-lay kondisyon nga kalambigitan, sukwahi sa lantaw nga palengkehanon.


7. Ang Gasa ug ang Relasyon sa Ginikanan-AnakJean Paul Sartre mabantogong miingon, Walay mga maayong amahan (The Words). Ngano kaha nga naka-sulti sya niini? Sa Time and the Other, si Levinas nagapunting nga talinghaga gyud and kinaiya sa usa pagka amahan: ang pagka Amahan usa ka relasyon ngadto sa usa ka estranghero kinsa, sa kinatibukan lain nga linalang, nga mao usab ako, ang relasyon sa ako ug sa akong kaugalingon kinsa estranghero usab kanako . Ang tentasyon mao ang pagta-aw sa bata lamang isip ako ug paghikalimot usab nga siya estranghero.


Matud pa ni Cardinal Scola, Ang pagka ginikanan [] usa ka mabulokon nga gimbuhaton. Ang tentasyon mao ang pag-angkon, ang dili pagtugot sa anak nga mamahimong, sa kinahiladman niini, lain ug gawasnon, sa kanunay nagahulga sa amahanon ug inahanon nga pagmahal (The Nuptial Mystery).Mamahimo ba nga ang ginikanan-anak nga relasyon mosangpot sa panghuna-huna nga dili modaug-daug?Mamahimo ba nga ang amahan maka sungag sa tentasyon sa pag-angkon sa anak?Mamahimo kaha sa anak nga makalingkawas gikan sa amahanong pag-duso sa iyang mga damgo alang niya?


Daw sa ang gasa sa kinabuhi hilabihan ka dako nga mamahimong imposible alang sa anak nga makahimo ug tugbang nga gasa alang sa amahan.Daw sa ang anak dili gayud makalingkawas sa iyang pagka-utang ngadto sa iyang amahan, nga magpabilin sya nga utangan sa iyang amahan. Sa kamatooran sa gasa nga bililhon kaayo sama sa kinabuhi, tanan nga matang sa balosanay nga pag-binayloay ang dili na giapil diha sa pagsugod pa lamang.


Apan, sa atong nakita, dili kini mao ang atong na-batyagan sa gasa.Ang amahan, kung siya maayo nga amahan, wala magkinahanglan sa iyang anak nga mobayad.Dili niya isipon nga ang iyang anak iyang kabta-ngan.Sa pagbinayloay nga iyang gihandum nga ang iyang anak modawat sa maong gasa, ang pagbalos nga gipadayag diha sa pag-ila ug pagka mapasalamat-on.


Kining ka mapasalamaton mapa-amgo diha sa mga makita nga lihok, apan dili kini paningkamot aron sa pagbayad, apan ang bag-ong inisyatiba sa gawas-non nga tawo, giaghat sa pagka mapasalamaton sa gasa nga iyang nadawat.Kini nga mga lihok, nga giagni sa pagka mapasa-lamaton ug sa pagpadayag sa tinud-anay nga pagdawat, wala napunting sa nahaunang nag hatag.Diha sa amahan-anak nga relasyon imposible kini nga mapa-tigayon.


Makasulti kita sa paradoksikal nga panultihon walay pagbinayloay nga binayloanay.Usa kini ka gasa, giagni sa ka mapasalamaton nga kasing-kasing, nga sa pipila ka mga pamaagi igo lamang nga itugbang sa mga gasa nga nadawat, apan kini dili alang ngadto sa una nga nagahatag, apan ngadto sa ika tulo.Ang gasa gihimo aron sa pag-tuyok. Ang naghatag dili usa ka tuburan ug ang nagdawat dili planggana, Silang duha mga kanal.


Alang sa tawo nga mapasalamaton nga midawat sa gasa sa kinabuhi ug aron makabalos ngadto sa mangihatagon kaniya mao nga mamahimo usab siya nga tighatag sa kinabuhi.Tinood kini dili lang sa bayologikal nga kinabuhi apan usab sa ubang pamaagi diin kita mihatag ug midawat ug kinabuhi, espirituhanon ug intelektwal.Paul Gilbert: Ang gasa dili alang ibalik sa naghatag, kung dili ipa lugway kini ngadto sa linya sa matood nga hiyas (Il dono).Ang kadungganan sa agalon mao ang bag-ong nakat-unan sa iyang tinun-an, ang kadungganan sa amahan diha sa iyang anak mao ang iyang apo.


Diha sa sambingay sa sulogoon nga wala mopasay-lo: aduna kitay kaso diin adunay tawo nga nagdumili sa pagpatuyok sa gasa ug kinsa naghatag sa pagpahayag sa iyang wala pagdawat sa gasa.Libreng panghatag, tungod kay libre kamo nga nakadawat (Mt 10:8).Ang akong pagpanghatag libre ug mapasalamaton nga tubag sa gasa sa gugma nga akong nadawat.Ako makahatag tungod kay ako nahatagan na; Ako maka-higugma tungod kay ako gihigugma na. Kini pa lang mitugot kanako sa paghatag nga mapa-salamaton, sa walay pag-pitol sa kasibot sa naka-dawat.


Alang sa usa ka himsog ug matinod-anon nga mo-delo sa relasyon diha sa pamilya molantaw kita sa sambingay ni Hesus mahitungod sa anak nga nawala ug ang naghulat nga amahan.Sa pagpangayo sa bahin sa kabtangan, ang anak mihimo ug dakong kasakit ngadto sa iyang amahan, daw sa nag-ingon kaniya Mamatay ka unta. Bisan naguol, ang amahan wala molalis. Wala niya giipit ang anak, hinoon gihatag niya ang bahin niini.Sa pagbalik sa anak, nakita na sya sa amahan sa layo pa kini(cfr. Lk 15:20): naghulat diay siya.


Diha sa pagsul-ot sa singsing ug sandalyas ngadto sa anak, ang amahan miila kini kaniya. Dinhi makita nato ang pagka walay kondisyones sa relasyon diha sa pamilya. Natural sa pamilya nga usa kini ka lugar diin ang ta-wo gidawat kung kinsa siya ug dili kung unsa siya o unsa ang iyang nahimo. Ang amahan dili mopugos sa iyang panghuna-huna ngadto sa iyang anak.Iya kining hatagan sa kagawasan ug kagustuhan nga iyang gikinahanglan. Sa pagbalik sa iyang anak, ang amahan midawat kaniya sa walay kondisyon.


Sa Familiaris consortio John Paul II naghisgot sa importansya sa pagka ma-abiabihon diha sa pamilya (n. 44).Ang pagka-maabiabihon diha sa pamilya mao ang bali sa pagka-maka-kinaugalingon niini. Ang pagka-maabiabihon nagpasabot sa pagka-abli niini ngadto sa mga estranghero, sa mga walay madayonan, ang pagka bag-o sa lain isip lain.Tataw, nga kini nagpasabot sa estranghero sa literal nga pagsabot.Nagpasabot usab kini sa pag-ila nga ang uban nga membro sa pamilya, anak, kapikas, ginikanan, sa uban nga pamaagi sa kanunay magapabilin nga estranghero kinsa nanginahanglan sa akong walay kondisyon nga pagdawat.


Ang lain magpabilin nga lain ug dili usbon ang iyang hitsura sa anaa kanako alang kaniya. Ayaw pagbuhat ug dios2x o larawan (Ex 20, 4), ang gisulti sa Diyos sa Iyang katawhan Israel. Susama usab maingon nato, diha sa tawo nga gimugna sa panagway sa Ginoo. Dili nato pakopson ang lain ngadto sa hulagway nga atong gihuptan sulod sa atong huna2x alang kaniya, apan dalitan sa pag-amoma sa kasing2x isip siya ug dawaton nga siya magpabilin gayud usahay nga usa ka estranghero.


Dili gyud nato mahimo nga tuphon ang lain ngari kanato.Isip mga magtotoo makadawat ra kita sa pagka-lahi sa lain tungod kay nasayod kita nga wala u-sab mga kondisyones nga gihigugma ug gidawat kita sa atong Ginoong Diyos.Kinahanglan usab kita nga magma-amomahon sa atong kapikas.Ang pagka-lahi sa lain mao ang tinood gayud nga maayong balita. Kinahanglan nga magma-amomahon kita sa atong mga anak, pagdawat kanila isip bag-ong pagsugod.


Alang ni Hannah Arendt, ang pagka-tawo sa bata mao ang milagro nga moluwas sa kalibutan, tungod kay nagtimailhan kini sa kasuguran sa nagsugod.

Atong basahon:Ang milagro nga moluwas sa kalibutan, sa ging-harian sa tawhanong kalihokan, gikan sa normal, natural nga kagun-oban mao sa katapusan ang kamatuoran sa pagka-himugso, diin ang katakos sa pag-buhat dinha naka gamot na. Sa lain nga pagka sulti, ang pagka himugso sa bag-ong katawhan ug bag-o nga pagsugod, ang mga buhat diin sila may katakus isip usa ka hinimugso. Diha lamang sa hingpit nga pagsinati niining maong


katakos nga matanyag ngadto sa tawhanong kahi-moan ang pag-too ug ang paglaum Dinhi lamang niining pagtoo sa ug paglaum alang sa kalibutan nga nahipalgan ang siguro pinakamahi-mayaon ug ang pinaka takdo nga pagpahayag sa pipila ka pu-long kung diin ang ebanghelyo mimantala sa ilang malipayong balita: Ang bata nahimugso na nganhi kanato (The Human Condition).Thank you for your attention!


01_anthropology of marriage and family - (anghel)

Documents