1

HHÓÓA PHÂN TA PHÂN TÍÍCH CH

THTHỰỰC PHC PHẨẨMM

Th.S. PHTh.S. PHẠẠM KIM PHƢƠNG M KIM PHƢƠNG

Chuyeân ngaChuyeân ngaøønh Honh Hoùùa Phaân Ta Phaân Tííchch

45 TI45 TIẾẾT LÝ THUYT LÝ THUYẾẾTT

NNộội dung hi dung họọcc

•• -- Cung cCung cấấp nhp nhữững king kiếến thn thứức cơ bc cơ bảản trong n trong

phân tphân tíích đch địịnh tnh tíính vnh vàà đ địịnh lƣnh lƣợợng. ng.

--Cung cCung cấấp cp cáác gic giảải phi phááp xây dp xây dựựng ng

phƣơng phphƣơng phááp phân tp phân tíích. ch.

--Cung cCung cấấp kp kỹỹ thuthuậật phân tt phân tíích cch cổổ đi điểển vn vàà

hihiệện đn đạại. i.

--Cung cCung cấấp nhp nhữững ng ứứng dng dụụng cng củủa lãnh va lãnh vựực c

hhóóa ha họọc phân tc phân tíích trong nghiên cch trong nghiên cứứu khoa u khoa

hhọọc vc vàà ththựực tic tiễễn.n.

2

CHƯƠNG TRÌNH GICHƯƠNG TRÌNH GIẢẢNG DNG DẠẠYY•• 1.1. Đ ĐẠẠI CƯƠNG HI CƯƠNG HÓÓA PHÂN TA PHÂN TÍÍCH CH –– ÁÁP DP DỤỤNG CHO NG CHO

PHÂN TPHÂN TÍÍCH THCH THỰỰC PHC PHẨẨMM

•• 2. CHU2. CHUẨẨN ĐN ĐỘỘ AXAXÍÍT T -- BA ZBA ZÔÔ

•• 3. CHU3. CHUẨẨN ĐN ĐỘỘ KKẾẾT TT TỦỦAA

•• 4. CHU4. CHUẨẨN ĐN ĐỘỘ OXY HOXY HÓÓA KHA KHỬỬ

•• 5. CHU5. CHUẨẨN ĐN ĐỘỘ PHPHỨỨC CHC CHẤẤTT

•• 6. 6. PHƯƠNG PHPHƯƠNG PHÁÁP P ÑÑO MAO MAÀÀUU

•• 7. 7. PHƯƠNG PHPHƯƠNG PHÁÁP PHÂN TP PHÂN TÍÍCH CH QUANG PHOQUANG PHOÅÅ

•• -- KKỹỹ thuthuậật mt mááy hy hấấp thu nguyên tp thu nguyên tửử AAS AAS

•• -- KKỹỹ thuthuậật mt mááy quang phy quang phổổ phpháát xt xạạ Plasma Plasma --ICPICP

•• 8. LÝ THUY8. LÝ THUYẾẾT KT KỸỸ THUTHUẬẬT ST SẮẮC KÝC KÝ

•• -- KKỸỸ THUTHUẬẬT ST SẮẮC KÝ KHC KÝ KHÍÍ -- GC GC

•• -- KKỸỸ THUTHUẬẬT ST SẮẮC KÝ LC KÝ LỎỎNG CAO NG CAO ÁÁPP–– HPLC HPLC

•• PHAPHAÀÀN 1N 1

3

I/I/ Đ ĐẠẠI CƯƠNG HI CƯƠNG HÓÓA PHÂN TA PHÂN TÍÍCHCH

•• 1/1/ Đ ĐỊỊNH NGHNH NGHĨĨA THA THẾẾ NNÀÀO LO LÀÀ HHÓÓA PHÂN TA PHÂN TÍÍCHCH

•• 2/2/ Đ ĐỊỊNH NGHNH NGHĨĨA THA THẾẾ NNÀÀO LO LÀÀ HHÓÓA PHÂN TA PHÂN TÍÍCH CH THTHỰỰC PHC PHẨẨM M

•• 3/ PHAÂN T3/ PHAÂN TÍÍCH ĐCH ĐỊỊNH TNH TÍÍNHNH

•• 4/ PHÂN T4/ PHÂN TÍÍCH ĐCH ĐỊỊNH LƯNH LƯỢỢNGNG

•• 5/5/ Đ ĐÁÁNH GNH GÍÍA PHƯƠNG PHA PHƯƠNG PHÁÁP PHÂN TP PHÂN TÍÍCH VCH VÀÀ SSỐỐLILIỆỆU PHÂN TU PHÂN TÍÍCHCH

•• 5.1/ 5.1/ ÑÑOOÄÄ CHCHÍÍNH XANH XAÙÙC, C, ÑÑOOÄÄ ÑÑUUÙÙNG, NG, ÑÑOOÄÄ LALAËËP P

LALAÏÏI, TOI, TOÁÁC C ÑÑOOÄÄ PHAÂN TPHAÂN TÍÍCH, CH, ÑÑOOÄÄ NHANHAÏÏY, Y,

PHPHÖÖÔNG PHAÔNG PHAÙÙP P ÑÑAAËËC TRC TRÖÖNG , PHNG , PHÖÖÔNG ÔNG

PHAPHAÙÙP P ÑÖÑÖÔÔÏÏC COÂNG NHAC COÂNG NHAÄÄNN

•• 6/ X6/ XÖÛÖÛ LYLYÙÙ THOTHOÁÁNG KEÂ ( STATISTICAL NG KEÂ ( STATISTICAL

ASSESSMENT OF QUAILITY OF DATA) ASSESSMENT OF QUAILITY OF DATA)

•• 7/7/ CCÁÁCHCH BIEBIEÅÅU DIEÃN THAU DIEÃN THAØØNH PHANH PHAÀÀN DUNG N DUNG

DÒCHDÒCH

7.1. cha7.1. chaáát chuat chuaåån gon goáácc

7.2. ca7.2. caùùc noc noààng ng ññooää dung dòch dung dòch

•• 9/ / D9/ / DỤỤNG CNG CỤỤ ĐO THU ĐO THUỶỶ TINH CHTINH CHÍÍNH XNH XÁÁC VC VÀÀ TƯƠNG ĐTƯƠNG ĐỐỐI I

4

1.1. Đ ĐỊỊNH NGHNH NGHĨĨA THA THẾẾ NNÀÀO LO LÀÀ

HHÓÓA PHÂN TA PHÂN TÍÍCHCH

•• HoHoùùa phaân ta phaân tííchch llàà mmộột ngt ngàành khoa hnh khoa họọc chuyên c chuyên nghiên cnghiên cứứu cu cáác phương phc phương phááp phân tp phân tíích đch đểể đ địịnh nh ttíính vnh vàà đ địịnh lưnh lượợng mng mộột cht chấất hay nhit hay nhiềều chu chấất , mt , mộột t nguyên tnguyên tốố hay nhihay nhiềều nguyên tu nguyên tốố ccóó trong strong sảản phn phẩẩm m đang nghiên cđang nghiên cứứuu

•• VVíí ddụụ : Trong m: Trong mộột mt mẫẫu nưu nướớc uc uốống cng cóó bbịị ô ô nhinhiễễm dư lưm dư lượợng thung thuốốc trc trừừ sau hay không sau hay không ??

•• Bư Bướớc đc đầầu tiên chu tiên chúúng ta phng ta phảải đi địịnh tnh tíính xem trong nh xem trong mmẫẫu nưu nướớc đc đóó bao gbao gồồm nhm nhữững chng chấất gt gìì? ?

•• BưBướớc 2c 2 : : ĐĐịịnh lưnh lượợng nhng nhữững chng chấất đã đưt đã đượợc đc địịnh nh ttíính nh

•• BưBướớc 3 : dc 3 : dựựa trên ca trên cáác mc mẫẫu chuu chuẩẩn đn đểể ttíính tonh toáán vn vààcho ra kcho ra kếết qt qủủa cua cuốối ci cùùngng

PHAÂN TPHAÂN TÍÍCH THCH THÖÏÖÏC PHAC PHAÅÅMM

•• 2/ Th2/ Thựực phc phẩẩm cm cóó đ đááp p ứứng cng cáác tiêu chuc tiêu chuẩẩn hn hóóa a hhọọc vc vềề vvệệ sinh ? Csinh ? Cóó bbịị ôi thiu ôi thiu, , hư hhư hỏỏng vng vàà bibiếến n ththàành chnh chấất đt độộc hc hạại hoi hoặặc cc cóó chchứứa nha nhữững chng chấất t đđộộc do thc do thốối ra ti ra từừ bao bbao bìì, h, hóóa cha chấất cho thêm vt cho thêm vààoo

•• KiKiểểm nghim nghiệệm phân tm phân tíích thch thựực phc phẩẩm bm bằằng ng phương phphương phááp hp hóóa ha họọc ngoc ngoàài ra còn phân ti ra còn phân tíích ch trtrạạng thng tháái ci cảảm quan, vi sinh vm quan, vi sinh vậậtt……

5

2. TH2. THẾẾ NNÀÀO LO LÀÀ PHÂN TPHÂN TÍÍCH CH

HHÓÓA THA THỰỰC PHC PHẨẨMMThThựực phc phẩẩm lm làà nhnhữững thng thứức ăn c ăn , , nưnướớc uc uốống lng làà nhnhữững ng

chchấất dinh dưt dinh dưỡỡng cng cầần thin thiếết cho cơ tht cho cơ thểể con ngư con ngườời, i, vvậật nuôi t nuôi …….do v.do vậậy đy đểể đ đááp p ứứng cng cáác yêu cc yêu cầầu trên u trên ththựực phc phẩẩm phm phảải ci cầần đưn đượợc kic kiểểm nghim nghiệệm trưm trướớc khi c khi đưa ra thđưa ra thịị trư trườờng tiêu thng tiêu thụụ..

PhPhân tân tííchch hhóóa ha họọc thc thựực phc phẩẩmm ( ( Analytical Analytical

chemistry of Food) : nhchemistry of Food) : nhằằm xm xáác đc địịnh nh

ThThựực phc phẩẩm cm cóó đ đááp p ứứng cng cáác tiêu chuc tiêu chuẩẩn hn hóóa ha họọc c vvềề phphẩẩm chm chấất vt vàà ththàành phnh phầần dinh dưn dinh dưỡỡng theo ng theo đđúúng như quy đng như quy địịnh honh hoặặc cc cóó bbịị gian dgian dốối vi vàà gigiảảmmạạo hay không?o hay không?

•• ÑÑooáái ti tööôôïïng cung cuûûa Hoa Hoùùa phaân ta phaân tíích thch thöïöïc phac phaååm m

lalaøø cacaùùc chac chaáát dinh dt dinh dööôõng nhôõng nhöö ññaaïïm , bem , beùùo, boo, boäät, t,

ñöñöôôøøng ng ……cocoùù trong catrong caùù, thòt s, thòt sööõa, trõa, tröùöùng, nng, nööôôùùc c

uouoááng ng ……

•• ÑÑeeåå ññònh lònh lööôôïïng cang caùùc chac chaáát dinh dt dinh dööôõng caôõng caùùc c

nguyeân tonguyeân toáá hohoùùa hoa hoïïc hay c hay ññònh danh caònh danh caááu truu truùùc c

thathaøønh phanh phaààn cun cuûûa caa caùùc chac chaáát t ññooøøi hoi hoûûi phai phaûûi coi coùù

phphööông phaông phaùùp phaân tp phaân tíích chch chíính xanh xaùùc vac vaøø phuphuøø

hôhôïïp vôp vôùùi cai caùùc c ññooáái ti tööôôïïng nghieân cng nghieân cöùöùu.u.

6

3. 3. PHAÂN TPHAÂN TÍÍCH ĐCH ĐỊỊNH TNH TÍÍNHNH

PHAÂN TPHAÂN TÍÍCH ĐCH ĐỊỊNH LƯNH LƯỢỢNGNG

•• 3.1.3.1.Phaân tPhaân tíích ch ññònh tònh tíínhnh : : NhNhằằm xm xáác đc địịnh snh sựự hihiệện n didiệện cn củủa ca cáác cc cấấu tu tửử ( ion, nguyên t( ion, nguyên tốố hay nhhay nhóóm nguyên m nguyên ttốố ) trong m) trong mẫẫu phân tu phân tíích ( thch ( thựực phc phẩẩm, mm, mẫẫu nưu nướớc ,c , đ đấất t ……) ) vvàà đ đồồng thng thờời đi đáánh ginh giáá sơ b sơ bộộ hhààm lưm lượợng cng củủa cha chúúng ng ::đa đa lưlượợng, vng, vi lưi lượợng, vng, vếếtt…… nhnhờờ vvàào co cáác thic thiếết bt bịị phân tphân tíích vch vààccáác phc phảản n ứứng hong hoáá hhọọc đc đặặc trưng lên mc trưng lên mầầu, ku, kếết tt tủủa đa đốối i vvớới nguyên ti nguyên tốố ccầần xn xáác đc địịnh nh

•• 3.2. PHAÂN T3.2. PHAÂN TÍÍCH ĐCH ĐỊỊNH LƯNH LƯỢỢNGNG

•• XXáác đc địịnh chnh chíính xnh xáác hc hààm lưm lượợng cng củủa nha nhữững cng cấấu tu tửử trong trong mmẫẫu.u. Đư Đượợc thc thểể hihiệện bn bằằng nhng nhữững ging giáá trtrịị sau: %, sau: %,

mg/kg,mg/L (ppm), mg/kg,mg/L (ppm), g/kg, g/kg, g/L (ppb), ng/kg, ng/L ( ppt) g/L (ppb), ng/kg, ng/L ( ppt)

4. 4. ChChọọn n ccáác phương phc phương phááp phân tp phân tíích thch thíích ch

hhợợp p vvàà xxửử lý lý ssốố liliệệu phân tu phân tííchch

•• Khi chKhi chọọn phương phn phương phááp sp sửử ddụụng cho phân ng cho phân

ttíích thch thựực phc phẩẩmm phphụụ thuthuộộc vc vààoo ccáác yêu cc yêu cầầu u

sau :sau :

•• SSốố lư lượợng, chng, chỉỉ tiêu yêu ctiêu yêu cầầu phân tu phân tííchch thithiếết bt bịị

hihiệện cn cóó ttạại phòng thi phòng thíí nghinghiệệmm đđểể ttừừ đ đóó ccóó

nhnhữững cân nhng cân nhắắc khi sc khi sửử ddụụng quy trng quy trìình phân nh phân

ttíích. ch.

•• -- Quy trQuy trìình phân tnh phân tííchch phphảải i thothoảả mãn cmãn cáác c

điđiềều kiu kiệện sau:n sau:

7

•• -- ĐĐộộ chchíính xnh xáác,c, đ độộ đ đúúng ,ng , đ độộ llặặp lp lạại ti tốốtt

•• -- Quy trQuy trìình phân tnh phân tíích cch cóó ttíính chnh chọọn ln lọọc cao c cao

phphùù hhợợp vp vớới yêu ci yêu cầầu cu cầần phân tn phân tíích ch

•• -- ThThờời gian phân ti gian phân tíích nhanh vch nhanh vàà ccóó khkhảả

năng phân tnăng phân tíích đch đồồng thng thờời nhii nhiềều nguyên tu nguyên tốố

•• -- ThiThiếết bt bịị ssửử ddụụng cho phân tng cho phân tíích cch cóó đ độộ nhnhạạy y

cao, ccao, cựực tic tiểểu phu pháát hit hiệện nhn nhỏỏ

•• -- GiGiáá ththàành phân tnh phân tíích không cao ch không cao

•• -- ThiThiếết bt bịị ddễễ ssửử ddụụng, ng, ddễễ bbảảo tro trìì

•• -- Ưu tiên sƯu tiên sửử ddụụng cng cáác phương phc phương phááp phân tp phân tíích ch

đưđượợc công nhc công nhậận bn bởởi ci cáác tc tổổ chchứức quc quốốc tc tếế sau: sau:

ISO : International Organisation for ISO : International Organisation for

standardusation)standardusation)

•• AOAC : Association of Oficial Analytical AOAC : Association of Oficial Analytical

Chemists , published in the AOAC bookChemists , published in the AOAC book

•• BSI : British Standards Institution BSI : British Standards Institution

•• TCVN : TiTCVN : Tiêu chuêu chuẩẩn Vin Việệt Nam t Nam

•• FAO : FAO : FoodFood and Agricultureand Agriculture Organisation Organisation

TTổ ổ chchứức lương thc lương thựựcc--nông nghinông nghiệệp cp củủa Liên Hia Liên Hiệệp p

QuQuốốcc

8

SSöïöï llöïöïa choa choïïn phn phööông phaông phaùùp phaân p phaân

ttííchch

Moãi Moãi ññooáái ti tööôôïïng lang laïïi coi coùù nhienhieààu chau chaáát, nht, nhööõng chaõng chaáát t

nanaøøy coy coùù thetheåå lalaøø hahaøøm lm lööôôïïng ng ññeeáán phan phaààn traêm (%) n traêm (%)

cho cho ññeeáán han haøøm lm lööôôïïng nhong nhoûû nhnhöö mg/kg , mg/l mg/kg , mg/l

( 10( 10--66hoahoaëëc nhoc nhoûû hôn hôn µµg/kg, g/kg, µµg/l (10g/l (10--99

) hoa) hoaëëc c

nhonhoûû hôn nhôn nööõa 10õa 10--1212picrogam ( ppt) . picrogam ( ppt) .

ÔÔÛÛ moãi phemoãi pheùùp phaân tp phaân tíích coch coùù nhnhööõng õng ööu vau vaøø nhnhööôôïïc c

ññieieååm rieâng cum rieâng cuûûa ta töøöøng phng phööông phaông phaùùp cop coùù nghnghóóa a

lalaøø cocoùù nhnhööõng phõng phööông phaông phaùùp thp thíích hôch hôïïp cho p cho

phepheùùp xap xaùùc c ññònh haònh haøøm lm lööôôïïng lông lôùùn, con, coùù phphööông ông

phaphaùùp phaân tp phaân tíích cho phech cho pheùùp xap xaùùc c ññònh haònh haøøm m

llööôôïïng nhong nhoûû vvìì vavaääy phoy phoûûng ng ññoaoaùùn trn trööôôùùc hac haøøm m

llööôôïïng cong coùù trong maãu trong maãu ññeeåå chochoïïn phn phööông phaông phaùùp p

phaân tphaân tíích cho phuch cho phuøø hôhôïïp vap vaøø giagiaûûm sm söïöï sai sosai soáá

trong quatrong quaùù trtrìình phaân tnh phaân tíích.ch.

9

•• VôVôùùi hai haøøm lm lööôôïïng lông lôùùn van vaøø babaùùn n ññònh lònh lööôôïïng ngng ngööôôøøi ta i ta

thưthườờngng duduøøng cang caùùc phc phööông phaông phaùùp hop hoùùa hoa hoïïc coc coåå

ññieieåån : Khon : Khoáái li lööôôïïng, theng, theåå ttíích, phaân tch, phaân tíích bach baùùn n ññònh ònh

llööôôïïng ng

•• --HaHaøøm lm lööôôïïng vi lng vi lööôôïïng ( ppm ) vang ( ppm ) vaøø sieâu vi sieâu vi

llööôôïïng ( ppb, ppt hoang ( ppb, ppt hoaëëc nhoc nhoûû hôn ) phahôn ) phaûûi dui duøøng cang caùùc c

thiethieáát bò phaân tt bò phaân tíích hiech hieään n ññaaïïi i ññeeåå ñño nho nhöö AAS, ICP, AAS, ICP,

ICP/MS, HPLC, GC, GC/MS,LC/MS, ICP/MS, HPLC, GC, GC/MS,LC/MS,

HRGC/HRMS .. NhHRGC/HRMS .. Nhööõng thieõng thieáát bò nat bò naøøy thy thööôôøøng sng söûöû

duduïïng ng ññeeåå ñño veo veáát cat caùùc kim loac kim loaïïi nai naëëng, cang, caùùc dc döö llööôôïïng ng

thuothuoáác trc tröøöø saâu, vitamin, saâu, vitamin, khkháángng sinh trong nsinh trong nööôôùùc, c,

ññaaáát, thut, thuûûy say saûûn, thn, thöïöïc phac phaååmm……

5.5. Đ ĐÁÁNH GINH GIÁÁ PHƯƠNG PH PHƯƠNG PHÁÁP PHÂN P PHÂN

TTÍÍCHCH

-- ĐĐộộ chchíính xnh xáác c –– PrecisionPrecision

BiBiểểu thu thịị qua cqua cáác kc kếết qut quảả phân tphân tíích do 01ch do 01 ngư ngườời thi thựực hic hiệện n

hohoặặc do mc do mộột st sốố ngư ngườời khi kháác thc thựực hic hiệện trong cn trong cùùng mng mộột t

phòng thphòng thíí nghinghiệệm vm vàà ssửử ddụụng cng cùùng mng mộột phương pht phương phááp p

phân tphân tíích trên cch trên cùùng mng mộột thit thiếết bt bịị phân tphân tíích.ch.

-- ĐĐộộ llặặp lp lạạii –– ReproducibilityReproducibility

BiBiểểu thu thịị qua cqua cáác kc kếết qut quảả phân tphân tíích gich giốống nhau trên mng nhau trên mộột t

mmẫẫu đưu đượợc chia ra lc chia ra lààm nhim nhiềều lu lầần phân tn phân tíích do 01ch do 01 ngư ngườời i

ththựực hic hiệện cn cùùng mng mộột quy trt quy trìình phân tnh phân tíích vch vàà trên ctrên cùùng mng mộột t

thithiếết bt bịị phân tphân tíích. Mch. Mộột mt mẫẫu lu lààm nhim nhiềều lu lầần đn độộc lap nhau c lap nhau

khkháác vc vớới mi mộột mt mẫẫu đo nhiu đo nhiềều lu lầần. n.

10

•• -- ÑÑooää ññuuùùngng ( Accuracy): ( Accuracy):

•• KeKeáát qut quûûa a ñöñöa ra gaa ra gaààn n ññuuùùng vông vôùùi soi soáá ththöïöïc c ñöñöôôïïc c

biebieååu thò qua giau thò qua giaùù trò trung btrò trung bìình vanh vaøø giagiaùù trò thtrò thöïöïc c

vavaøø ññooää leleääch chuach chuaåån. n. ÑÑooää leleääch chuach chuaåån can caøøng nhong nhoûû ththìì

kekeáát quat quaûû cocoùù ñöñöôôïïc cac caøøng ng ññuuùùng. Vang. Vaøø cacaøøng ng ññuuùùng hôn ng hôn

nnööõa ngõa ngööôôøøi phaân ti phaân tíích phach phaûûi ti tíính nh ñöñöôôïïc c ññooää khoâng khoâng

ññaaûûm bam baûûo cuo cuûûa phea pheùùp p ñño ( Uncertainty in o ( Uncertainty in

measurement).measurement).

•• ÑÑooää khoâng khoâng ññaaûûm bam baûûo cuo cuûûa phea pheùùp p ññoo lalaøø phaphaûûi ti tíính nh

ñöñöôôïïc c ññooää leleääch chuach chuaåån ban baèèng phng phööông phaông phaùùp thop thoááng ng

keâ, tkeâ, tíính nh ñöñöôôïïc nguoc nguoààn sai son sai soáá ngaãu nhieân vangaãu nhieân vaøø sai sosai soáá

heheää thothoááng ng

•• Sai sSai sốố ngngẫẫu nhiu nhiệệnn (sai s(sai sốố không xkhông xáác đc địịnh)nh)

•• Sai sSai sốố gây đ gây đếến đn độộ llặặp lp lạại ci củủa ka kếết qut quảả, sai s, sai sốố ngngẫẫu u

nhiên luôn cnhiên luôn cóó trong qutrong quáá trtrìình thnh thựực hic hiệện phân tn phân tíích nhch như ư cân,cân, đo m đo mááy y ……ĐĐểể gigiảảm sai sm sai sốố ngngẫẫu nhiên bu nhiên bằằng cng cáách ch

tăng stăng sốố llầần phân tn phân tíích ( n= 5, 7,8..) ch ( n= 5, 7,8..)

•• Sai soSai soáá heheää thothoáángng ( ( sai ssai sốố xxáác đc địịnhnh))

•• lalaøø do cado caùùc nguyeân nhaân sau :c nguyeân nhaân sau :

•• ThieThieáát bò phaân tt bò phaân tíích, duch, duïïng cung cuïï ssöûöû duduïïng nhng nhöö caân , bcaân , bìình nh ññònh ònh

mmöùöùc, sai soc, sai soáá do nhado nhaøø checheáá tataïïo, cho, chöùöùng tng töøöø hiehieääu chuau chuaåån, can, caùùc chac chaáát t

chuachuaåån tinh khien tinh khieáát ...,t ..., hohoặặc phương phc phương phááp sp sửử ddụụng cng cóó khuykhuyếết t điđiểểm như cm như cáách đch đọọc, chuyc, chuyểển đn đổổi mi mầầu không rõ u không rõ ……Sai sSai sốố hhệệththốống gây ng gây ảảnh hưnh hưởởng đng đếến đn độộ đ đúúng cng củủa pha phéép phân tp phân tíích. ch. GiGiảảm thim thiểểu sai su sai sốố nay bnay bằằng cng cáách hich hiệệu chuu chuẩẩn thưn thườờng ng xuyên cxuyên cáác thic thiếết bt bịị ssửử ddụụngng

11

PHPHÖÖÔNG PHAÔNG PHAÙÙP TP TÍÍNH XNH XÖÛÖÛ LYLYÙÙ THOTHOÁÁNG KEÂNG KEÂ

•• 1/ 1/ TTíính gianh giaùù trò trung btrò trung bìình cunh cuûûa caa caùùc phec pheùùp p ññoo

•• Xtb = Xtb = ΣΣxxii

•• nn

•• 2/ 2/ ÑÑooää leleääch chuach chuaåån n

•• δδ == ΣΣ( X( Xii –– XXtbtb ))22

•• n n --1 1

•• 3/ 3/ TTíính nh ññooää biebieáán n ññooääng cung cuûûa haa haøøm lm lööôôïïng ( RSD)ng ( RSD)

•• RSD = RSD = δδ x100x100

•• XXtbtb

•• KhoaKhoaûûn tin can tin caääy (CI) y (CI) -- Confidence intervalConfidence interval

•• CI CI == XXtbtb ±± tp x tp x δδ

•• √√nn

•• HHệệ ssốố bibiếến thiên hay chn thiên hay chỉỉ ssốố phân tphân táánn

••

•• RSD = RSD = δδ. 100. 100

•• XXtbtb

•• RSD RSD ≤≤ 10% c10% cáác Xc Xii íít phân tt phân táán n -- ttốốtt

•• 10% < RSD < 20% c10% < RSD < 20% cáác Xc Xii ccóó ththểể ssửử ddụụng đưng đượợcc

RSD > 20% cRSD > 20% cáác Xc Xii ququáá phân tphân táán không nên sn không nên sửử ddụụngng

12

•• TrTrìình bnh bàày ky kếết qut quảả

•• KQ = KQ = HLtb HLtb ±± ttp . p . δδ

•• √√n n

CHACHAÁÁP NHAP NHAÄÄN KEN KEÁÁT QUT QUÛÛAA

•• 1/ 1/ KeKeáát qut quûûa a ñöñöôôïïc chac chaááp nhap nhaään khi :n khi :

•• ÑÑooää biebieáán n ññooääng cung cuûûa haa haøøm lm lööôôïïng phang phaûûi nhoi nhoûû hôn hôn

5% 5% đđooáái vôi vôùùi phaân ti phaân tíích coch coùù hahaøøm lm lööôôïïng %ng %

•• RSD RSD ≤≤ 5%5%

•• 2/ 2/ VôVôùùi phaân ti phaân tíích vech veáátt cocoùù hahaøøm lm lööôôïïng: ppm,ppb ng: ppm,ppb

cocoùù thetheåå chachaááp nhap nhaään khi:n khi:

•• RSD RSD ≤≤ 10 %10 %

13

•• -- CCựực tic tiểểu phu pháát hit hiệện cn củủa đa đầầu dò thiu dò thiếết bt bịị::

•• LOD LOD –– limit of detection limit of detection

•• LOD lLOD làà hhààm lưm lượợng tng tốối thii thiểểu đưu đượợc phc pháát hit hiệện bn bởởi i

thithiếết bt bịị ssửử ddụụng phân tng phân tíích. LOD không gich. LOD không giốống ng

nhau đnhau đốối vi vớới ti từừng chng chấất vt vàà thithiếết bt bịị phân tphân tíích.ch.

•• Nguyên tNguyên tắắcc: :

•• LOD LOD ccủủa ma mỗỗi loi loạại đi đầầu dòu dò đưđượợc xc xáác đc địịnh bnh bằằng ng

ccáách so sch so sáánh trên cnh trên cùùng mng mộột thang đot thang đo-- chichiềều cao u cao

ttíín hin hiệệu u -- S (signal) cS (signal) củủa cha chấất ct cầần phân tn phân tíích vch vớới i

chichiềều cao cu cao củủa đưa đườờng nng nềền (n) noise n (n) noise

•• ThThựực hic hiệện mn mẫẫu tru trắắng đo ching đo chiềều cao cu cao củủa đưa đườờng nng nềền (n) n (n)

•• -- ThThựực hic hiệện đo mn đo mẫẫu cu cóó nnồồng đng độộ ththấấp nhp nhấất (Ct (Cmin min ) ) đo đo chichiềều cao cu cao củủa ta tíín hin hiệệu (S) sao cho u (S) sao cho

•• 10 > T = 10 > T = S S ≥≥ 33

•• nn

LOD = LOD = 3C3Cminmin →→ LOD = CLOD = Cminmin

TT

LOD cLOD cóó ththểể bibiểểu diu diễễn theo nn theo nồồng đng độộ hohoặặc theo trc theo trọọng ng lưlượợngng

14

LOQ : GiLOQ : Giớới hi hạạn đn địịnh lưnh lượợng ( limit of Quantitation)ng ( limit of Quantitation)

LOQ lLOQ làà gigiớới hi hạạn tn tốối thii thiểểu đu địịnh lưnh lượợng cng củủa phương a phương phphááp phân tp phân tíích.ch.

Nguyên tNguyên tắắc: LOQ cc: LOQ củủa ma mỗỗi phương phi phương phááp vp vàà mmỗỗi i chchấất ct cầần xn xáác đc địịnh lnh làà khkháác nhau.c nhau.

CCáách tch tíính LOQ :nh LOQ :

-- Cho vCho vàào mo mẫẫu cu cóó trtrọọng lưng lượợng hong hoặặc thc thểể ttíích mch m00

xxáác đc địịnh, cnh, cấấu tu tửử ccầần phân tn phân tíích bich biếết trưt trướớc Cc Cminmin

LOQ = LOQ = 3C3Cmimmim . F . F

TT

F : hF : hệệ ssốố pha loãng hopha loãng hoặặc lc lààm gim giààu mu mẫẫuu

•• -- mmẫẫu không lu không lààm gim giààuu

•• VVii = U= Uo o →→ LOQ = LODLOQ = LOD

-- mmẫẫu đưu đượợc lc lààm gim giààu (u ( đu đuổổi bi bớớt dung môi, t dung môi,

hohoặặc cô cc cô cạạn bn bớớtt……) )

•• VVii << U<< U00 →→ LOQ << LODLOQ << LOD

•• KKếết qut quảả LOQ cLOQ cóó ththểể bibiểểu diu diễễn theo nn theo nồồng đng độộ

hohoặặc theo trc theo trọọng lưng lượợng tuyng tuyệệt đt đốối.i.

15

YEÂU CAYEÂU CAÀÀU PHOU PHOØØNG THNG THÍÍ NGHIENGHIEÄÄM THM THÖÏÖÏC C

HIEHIEÄÄN QA/QC TRN QA/QC TRÖÖÔÔÙÙC KHI CHO PHAÂN TC KHI CHO PHAÂN TÍÍCHCH

•• ÑÑooáái vôi vôùùi moi moäät phet pheùùp phaân tp phaân tíích nach naøøo nhao nhaáát lat laøø ññooáái i

vôvôùùi cai caùùc phaân tc phaân tíích vech veáát trt trööôôùùc khi phaân tc khi phaân tíích ch

phophoøøng thng thíí nghienghieääm pham phaûûi thi thöïöïc hiec hieään chn chööông ông

trtrìình QA/QC cho tnh QA/QC cho töøöøng pheng pheùùp thp thöûöû..

QA : Quality assuranceQA : Quality assurance –– ÑÑaaûûm bam baûûo chao chaáát lt lööôôïïng ng

lalaøø khi phaân tkhi phaân tíích cho moch cho moäät cht chææ tieâu natieâu naøøo o ññooùù ththìì

phaphaûûi i ññaaûûm bam baûûo rao raèèng cong coùù quy trquy trìình phaân tnh phaân tíích ch

cocoùù hiehieääu lu löïöïc cho chc cho chææ tieâu tieâu ññooùù, co, coùù chachaáát chuat chuaåån n

cucuûûa cha chææ tieâu tieâu ññooùù (cha(chaáát chuat chuaåån phan phaûûi coi coùù giagiaááy y

chchöùöùng nhang nhaään ISO cun ISO cuûûa nga ngööôôøøi bai baùùn), ken), keáát quat quaûû

phaân tphaân tíích phach phaûûi coi coùù ññooää tin catin caääy cao. QA bao y cao. QA bao

gogoààm cam caûû kiekieååm tra cham tra chaáát lt lööôôïïng (QC) vang (QC) vaøø ññaaùùnh nh

giagiaùù chachaáát lt lööôôïïng cung cuûûa quaa quaùù trtrìình phaân tnh phaân tíích ch

(quality assessment)(quality assessment)

16

•• QC: Quality controlQC: Quality control –– LaLaøø phphööông phaông phaùùp p ññaõ aõ ñöñöôôïïc c

hiehieääu lu löïöïc kiec kieååm tra bam tra baèèng cang caùùch theâm chuach theâm chuaåån van vaøøo o

maãu, phaân tmaãu, phaân tíích maãu chuach maãu chuaåån (material reference n (material reference

-- RM) hoRM) hoặặc c trêntrên mmẫẫu kiu kiểểm tra (CRM) tm tra (CRM) töøöø ññooùù

ttíính nh ñöñöôôïïc hic hiệệu suu suấất thu ht thu hồồi (recovery) cui (recovery) cuûûa a

phphööông phaông phaùùp.p.

•• Quality assessmentQuality assessment:: ĐĐáánh ginh giáá chchấất lưt lượợngng

•• QuaQuaùù trtrìình phaân tnh phaân tíích ch ñöñöôôïïc thc thöïöïc hiec hieään trong phon trong phoøøng ng

ththíí nghienghieääm thoâng qua cam thoâng qua caùùc c ññaaùùnh gianh giaùù nonoääi boi boää vavaøø

ngoangoaïïi boi boää bôbôûûi moi moäät t ññaaùùnh gianh giaùù vieân trvieân trööôôûûng cung cuûûa moa moäät t

phophoøøng thng thíí nghienghieääm kham khaùùc hay noc hay noùùi cai caùùch khach khaùùc c ññaaùùnh nh

giagiaùù phaân tphaân tíích bôch bôûûi cai caùùc lieân phoc lieân phoøøng thng thíí nghienghieääm, m,

kiekieååm tra chem tra cheùùo gio giööõa caõa caùùc phoc phoøøng thng thíí nghienghieääm.m.

CACAÙÙC BC BÖÖÔÔÙÙC THC THÖÏÖÏC HIEC HIEÄÄN QA/QCN QA/QC

•• -- GiôGiôùùi thiei thieääu naêng lu naêng löïöïc cuc cuûûa phoa phoøøng thng thíí nghienghieäämm

•• -- ThThöïöïc hiec hieään QC ven QC veàà ññooää ññuuùùng vang vaøø ññooää chchíính nh

xaxaùùc cuc cuûûa phea pheùùp phaân tp phaân tííchch

•• -- Quy trQuy trìình lanh laááy maãuy maãu

•• -- BaBaûûo quao quaûûn maãun maãu

•• -- PhPhööông phaông phaùùp phaân tp phaân tíích ch

17

•• -- HieHieääu chuau chuaåån thien thieáát bò, hiet bò, hieääu chuau chuaåån phn phööông ông

phaphaùùp theo p theo ññònh kyònh kyøø

••

•• -- ThThöïöïc hiec hieään QA,QCn QA,QC

••

•• -- KieKieååm tra chem tra cheùùo cao caùùc phoc phoøøng thng thíí nghienghieääm m

beân ngoabeân ngoaøøi vai vaøø nonoääi boi boää, , ññaaùùnh gianh giaùù kekeáát quat quaûû

•• -- BaBaùùo cao caùùo keo keáát quat quaûû

18

19

6.6. Đ ĐỊỊNH NGHNH NGHĨĨA CHA CHẤẤT CHUT CHUẨẨN GN GỐỐCC

•• ChChấất gt gốốccCCóó ttíính nh ổổn đn địịnh cao nh cao

BBềền vn vớới môi trưi môi trườờng ng Đương lưĐương lượợng lng lớớn n KhKhốối lưi lượợng đng đúúng vng vớới công thi công thứức hc hóóa cha chấấttPhPhảản n ứứng đng địịnh lưnh lượợngng

HH22CC22OO44.2H.2H22O ; CO ; C66HH55COOHCOOHNaNa22BB44OO7.7.10H10H22OOKK22CrCr22OO77 ; NaCl; NaCl

KMnOKMnO44 ZnSOZnSO4.4.7H7H22O ; MgSOO ; MgSO44.7H.7H22OO

20

ÑÑÒNH NGHÒNH NGHÓÓA CAA CAÙÙC LOAC LOAÏÏI NOI NOÀÀNG NG ÑÑOOÄÄ

ÑÑÒNH NGHÒNH NGHÓÓA :A : NoNoààng ng ññooää lalaøø ññaaïïi li lööôôïïng cung cuûûa a

momoäät chat chaáát ( ion hoat ( ion hoaëëc phaân tc phaân töûöû ) trong mo) trong moäät t

llööôôïïng xang xaùùc c ññònh dung dòchònh dung dòch

1/ No1/ Noààng ng ññooää thetheåå ttíích:ch: cucuûûa moa moäät chat chaáát lot loûûng lang laøø tytyûû leleää thetheåå

ttíích gich giööõa chaõa chaáát lot loûûng ng ññooùù vavaøø thetheåå ttíích cuch cuûûa dung moâia dung moâi

VVíí duduïï : HNO: HNO33

1:3 co1:3 coùù nghnghóóa laa laøø dung dòch godung dòch goààm mom moäät thet theåå

ttíích HNOch HNO33

ññaaëëc vac vaøø 3 the3 theåå ttíích nch nööôôùùcc

HNOHNO33

: HCl 1:3 : HCl 1:3

2/ No2/ Noààng ng ññooää % kho% khoáái li lööôôïïngng

Cho bieCho bieáát sot soáá gam chagam chaáát tan cot tan coùù trong 100g dung dòchtrong 100g dung dòch

C% = C% = SoSoáá gam chagam chaáát tan (a) x 100%t tan (a) x 100%

SoSoáá gam dung dòchgam dung dòch

VVíí duduïï : Ho: Hoøøa tan a gam chaa tan a gam chaáát tan vat tan vaøøo b gam dung moâi tho b gam dung moâi thìì

nonoààng ng ññooää % cu% cuûûa dung dòch laa dung dòch laøø ::

C% = C% = a .100a .100

a + b a + b

Trong hoTrong hoùùa phaân ta phaân tíích, noch, noààng ng ññooää % % ñöñöôôïïc coi lac coi laøø gagaààn n ññuuùùng ng

VVíí duduïï : Muo: Muoáán con coùù dung dòch KNOdung dòch KNO33

1% , th1% , thìì caân 1g KNOcaân 1g KNO33

hoahoaøø tan vatan vaøøo 100ml Ho 100ml H22O O

21

3/ No3/ Noààng ng ññooää mol/lmol/l ::

Cho bieCho bieáát sot soáá mol ( comol ( coùù thetheåå lalaøø ion hay phaân tion hay phaân töûöû ) )

chachaáát tan cot tan coùù trong 1ltrong 1líít dung dòch, dut dung dòch, duøøng chng chööõ õ

M hay mol/lM hay mol/l

CCMM = = SoSoáá mol chamol chaáát tan (n) t tan (n) = = nn

TheTheåå ttíích dung dòch V (l)ch dung dòch V (l)

n : sn : sốố mol chmol chấất tant tan

•• V : theV : theåå ttíích,ch, n = n = m( cham( chaáát tan)t tan)

M: phaân tM: phaân töûöû gam Mgam M

VVíí duduïï 11: Dung dòch H: Dung dòch H22SOSO

442M, la2M, laøø dung dòch codung dòch coùù

chchöùöùa 2 mol Ha 2 mol H22SOSO

44hay 2 x 98 = 196g Hhay 2 x 98 = 196g H

22SOSO

44

trong 1 ltrong 1 líít dung dòcht dung dòch

VVíí duduïï 22: Ho: Hoøøa tan 1,2g MgSOa tan 1,2g MgSO44

vavaøøo no nööôôùùc thac thaøønh nh

100ml dung dòch ta 100ml dung dòch ta ñöñöôôïïc dung dòch MgSOc dung dòch MgSO44

cocoùù nonoààng ng ññooää

mol / L lamol / L laøø::

CCM M

= = 1,2g 1,2g = 0,1M= 0,1M

120 . 0,1120 . 0,1

22

3/ No3/ NoÀÀng ng ññooää ñöñöông lông lööôôïïng gamng gam (( ññlglg) ) lalaøø sosoáá gam cugam cuûûa a

chachaáát t ññooùù veveàà mamaëët hot hoùùa hoa hoïïc tc tööông ông ñöñöông vôông vôùùi i 1mol Hydro1mol Hydro

hay hay 1mol Hydroxy1mol Hydroxyùùtt trong phatrong phaûûn n öùöùng mang maøø ta xeta xeùùt t

Trong caTrong caùùcc phaphaûûn n öùöùng hong hoùùa hoa hoïïc, cac, caùùc chac chaáát phat phaûûn n öùöùng vông vôùùi i

nhau vônhau vôùùi cui cuøøng song soáá ñöñöông lông lööôôïïng gamng gam

ĐLg không phĐLg không phảải li làà hhằằng sng sốố như s như sốố mol mmol màà phphụụ thuthuộộc vc vàào o phphảản n ứứng hng hóóa ha họọc mc màà chchấất tham giat tham gia

CCNN == sosoáá ñöñöông lông lööôôïïng gam chang gam chaáát tan (n)t tan (n)

SoSoáá llíít dung dòch (V)t dung dòch (V)

n = n = mm(ch(chấất tan) t tan)

ĐlgĐlg

4/ No4/ Noààng ng ññooää molanmolan

Cho bieCho bieáát sot soáá mol chamol chaáát tan cot tan coùù trong 1kg dung moâitrong 1kg dung moâi

•• a/ Phaa/ Phaûûn n öùöùng axng axíít bazôt bazô

1/ NaOH + HCl = NaCl + H1/ NaOH + HCl = NaCl + H22O O

1 mol NaOH ph1 mol NaOH phảản n öùöùng vông vôùùi 1 ion Hi 1 ion H++

neân neân

ññlglgNaOHNaOH

= M= MNaOHNaOH

TTƣơng tƣơng tựự 1 1 mol HCl tƣơng đƣơng vmol HCl tƣơng đƣơng vớới 1 mol i 1 mol

OHOH-- nên : nên : đlg đlg HClHCl = M= MHClHCl

2/ NaOH + H2/ NaOH + H33POPO

44ththìì tutuøøy theo phay theo phaûûn n öùöùng cong coùù khakhaùùc c

nhau venhau veàà ññlg :lg :

-- NaOH + HNaOH + H33POPO

44= NaH= NaH

22POPO

44+ H+ H

22OO

ññlglgNaOH NaOH

= M= MNaOH NaOH

, , ññlglgH3PO4 H3PO4

= M = M H3PO4H3PO4

23

•• 2 NaOH + H2 NaOH + H33POPO

44= Na= Na

22HPOHPO

44+ 2 H+ 2 H

22OO

•• ññlglgNaOHNaOH

= M= MNaOHNaOH

, , ññlglgH3PO4 H3PO4

= = MMH3PO4 H3PO4

•• 22

•• 3 NaOH + H3 NaOH + H33POPO

44= Na= Na

33POPO

44+ 3 H+ 3 H

22OO

•• ññlglgNaOHNaOH

= M= MNaOHNaOH

, , ññlglgH3PO4 H3PO4

= = MMH3PO4H3PO4

•• 33

•• VaVaääy y ññlg culg cuûûa axa axíít bat baèèng khong khoáái li lööôôïïng mol cung mol cuûûa axa axíít t ññooùù

chia cho sochia cho soáá ion Hion H++mamaøø 1 mol cu1 mol cuûûa axa axíít t ññooùù tham gia tham gia

phaphaûûn n öùöùngng

•• ÑÑlg culg cuûûa bazô baa bazô baèèng khong khoáái li lööôôïïng mol cung mol cuûûa bazô chia a bazô chia

cho socho soáá ion OHion OH--mamaøø 1 mol bazô 1 mol bazô ññooùù ññaõ tham gia phaaõ tham gia phaûûn n

öùöùngng

1.5. No1.5. Noààng ng ññooää ñöñöông lông lööôôïïngng

trong phatrong phaûûn n öùöùng keng keáát tut tuûûaa

AlAl22(SO(SO

44))3 3

+ 3 Pb(NO+ 3 Pb(NO33))22

= 2Al(NO= 2Al(NO33))33

+ 3PbSO+ 3PbSO44

Trong phaTrong phaûûn n öùöùng nang naøøy y ññlg culg cuûûa caa caùùc chac chaáát tham gia phat tham gia phaûûn n

öùöùng bang baèèng khong khoáái li lööôôïïng mol cung mol cuûûa chaa chaáát t ññooùù chia cho sochia cho soáá

ññieieään tn tííchch cucuûûa 1 mol chaa 1 mol chaáát t ññooùù tham gia phatham gia phaûûn n öùöùng ng

ññlglg(Al2(SO4)3 (Al2(SO4)3

= = M M (Al2(SO4)3(Al2(SO4)3

hay hay ññlg lg Al Al

= = MMAlAl

6 3

ñlg Pb(NO3)2

= M Pb(NO3)2

hay hay ññlglgPbPb

= = MMpbpb

2 2 2 2

24

1.6. 1.6. NoNoààng ng ññooää ñöñöông lông lööôôïïng trong ng trong

phaphaûûn n öùöùng tang taïïo pho phöùöùcc

•• Trong phaTrong phaûûn n öùöùng tang taïïo pho phöùöùcc phaphaûûn n öùöùng xang xaååy ra y ra

phphöùöùc tac taïïp cho neân p cho neân ññeeåå ttíính nh ññlg culg cuûûa caa caùùc chac chaáát t

tham gia phatham gia phaûûn n öùöùng tang taïïo pho phöùöùc ta phac ta phaûûi quy i quy ööôôùùc c

ññlg culg cuûûa 1 chaa 1 chaáát rot roàài ti töøöø ññooùù ttíính nh ññlg culg cuûûa chaa chaáát kiat kia

•• VVíí duduïï: Ag: Ag++

+ 2CN + 2CN →→ Ag(CN)Ag(CN)--22

•• NeNeááu u ññlglgAg+Ag+

= M= MAg+Ag+

ththìì ññlg lg CN CN

= 2M= 2MCNCN

•• VVíí duduïï: Hg: Hg2+2+

+ 4I+ 4I--= HgI= HgI

44

22--

•• ÑÑlg(Hglg(Hg2+2+

) = M) = MHg2+ Hg2+

ththìì ññlglg (I(I--) = 4M) = 4M

II--

1.7 1.7 NoNoààng ng ññooää ñöñöông lông lööôôïïng ng

trong phatrong phaûûn n öùöùng oxy hong oxy hoùùa kha khöûöû

•• VVìì 1 electron t1 electron tööông ông ñöñöông vôông vôùùi ion Hi ion H++

neân neân ññlg lg

cucuûûa chaa chaáát oxy hot oxy hoùùa hay chaa hay chaáát kht khöûöû babaèèng khong khoáái i

llööôôïïng mol ng mol chia cho sochia cho soáá electronelectron mamaøø 1 mol cha1 mol chaáát t

ññooùù cho hay nhacho hay nhaään.n.

•• 2KMnO2KMnO44

+ 10 FeSO+ 10 FeSO44

+ 8 H+ 8 H22SOSO

44= 2MnSO= 2MnSO

44+ +

KK22SOSO

44+ 5 Fe+ 5 Fe

22(SO(SO

44))33

+ 8 H+ 8 H22OO

•• ññlg lg KMnO4 KMnO4

= = MMKMnO4 KMnO4

hay hay ññlg lg Mn Mn

= = MMMnMn

•• 5 55 5

•• ÑÑlg lg FeSO4 FeSO4

= = MMFFeSO4eSO4

hay hay ññlg lg Fe Fe

= M= MFeFe

•• 11

25

•• 2/ 2/ 3As3As22SS3 3 + 28 HNO+ 28 HNO33 + 4H+ 4H22O = 6HO = 6H33AsOAsO44 + +

•• 9 H9 H22SOSO44 + 28NO+ 28NO

•• AsAs3+ 3+ -- 2e2e-- AsAs5+5+

•• SS22-- -- 8e8e-- SS6+6+

•• NN5+5+ + 3e+ 3e-- NN2+2+

•• đđlg(Aslg(As22SS33) = ) = MMAs2S3As2S3 , , đđlglgHNO3 HNO3 = = MMHNO3HNO3

•• 2 32 3••

NoNoààng ng ññooää ñöñöông lông lööôôïïng gam chang gam chaáát tan cot tan coùù trong 1 trong 1

llíít dung dòch kyt dung dòch kyùù hiehieääu : u : NN

Theo Theo ññònh nghònh nghóóa vea veàà ñöñöông lông lööôôïïng g trong cang g trong caùùc c

phaphaûûn n öùöùng hong hoùùa hoa hoïïc cac caùùc chac chaáát phat phaûûn n öùöùng vông vôùùi nhau i nhau

theo sotheo soáá ññlg nhlg nhöö nhau vanhau vaøø cacaùùc chac chaáát tat taïïo thao thaøønh nh

sau phasau phaûûn n öùöùng cuõng tng cuõng tööông ông ñöñöông vôông vôùùi nhau vei nhau veàà

sosoáá ññlglg

VVíí duduïï: nA + mB : nA + mB pC + qDpC + qD

MaMaëëc duc duøø heheää sosoáá n, m, p, q can, m, p, q caùùc chac chaáát phat phaûûn n öùöùng khang khaùùc c

nhau nhnhau nhöö sosoáá ññlg culg cuûûa chaa chaáát A phat A phaûûn n öùöùng bang baèèng ng

ññuuùùng song soáá ññlg culg cuûûa chaa chaáát B. Chat B. Chaáát C vat C vaøø D taD taïïo o

thathaøønh sau phanh sau phaûûn n öùöùng cuõng cong cuõng coùù sosoáá ññlg nhlg nhöö nhaunhau

26

ĐĐỘỘ CHUCHUẨẨN (T)N (T)

•• ĐĐộộ chuchuẩẩn (n (T)T) đư đượợc bic biểểu diu diễễn bn bằằng sng sốố gam (g) hay gam (g) hay

micro gam (micro gam (µµg) chg) chấất tan ct tan cóó trong 1ml hay 1L trong 1ml hay 1L

dung ddung dịịchch

•• VVíí ddụụ : : Dung dDung dịịch NaCl cch NaCl cóó đ độộ chuchuẩẩn bn bằằng ng

0,1mg/ml c0,1mg/ml cóó nghnghĩĩa la làà trong 1ml dung dich ctrong 1ml dung dich cóó

chchứứa 0,1mg NaCla 0,1mg NaCl

•• -- ĐĐộộ chuchuẩẩn theo chn theo chấất ct cầần xn xáác đc địịnh: Tnh: TA/BA/B

•• ĐưĐượợc bic biểểu diu diễễn bn bằằng sng sốố gam chgam chấất ct cầần xn xáác đc địịnh B nh B

tương tương ứứng vng vớới 1 ml dung di 1 ml dung dịịch chch chấất chut chuẩẩn An A

• Ví dụ: Tính độ chuẩn của dung dịch KMnO4 0,02M theo Fe trong môi trường axít

• 5Fe + MnO4 + 8H+ 5Fe3+ + Mn2+ + 4H2O

• Theo phaûn öùng ta coù : ñlg (MnO4) = M

KMnO4

5

• Do ñoù noàng ñoä ñöông löôïng cuûa dung dòch KMnO4

laø

: 0,02 x 5 = 0,1N.

• Soá mili ñöông löôïng gam KMnO4

coù trong 1ml dung

dòch laø 0,1 x 1= 0,1mñlg.

• Theo phaûn öùng ñlg Fe = 0,1mñlg , vaäy soá mg Fe töông

öùng vôùi 1ml dung dòch KMnO4

laø : 0,1 x 56 = 5,6mg

• Vaäy T KMnO4 / Fe

= 0,0056g/ ml

27

PHA DUNG DÒCH TPHA DUNG DÒCH TÖØÖØ CHACHAÁÁT RAT RAÉÉNN

•• 1/ 1/ TTíính toanh toaùùn ln lööôôïïng caânng caân

•• 2/ Ho2/ Hoøøa tana tan

•• 3/ 3/ ÑÑònh mònh möùöùcc

•• 4/ Chuye4/ Chuyeåån van vaøøo chai cho chai chöùöùaa

•• 5/ Hie5/ Hieääu chu chæænh nonh noààng ng ññooää

•• MMcaân = caân = CCMM

. V. M. V. M

•• 10. P%10. P%

•• V : theV : theåå ttíích tch tíínhnh

•• P% : P% : ññooää tinh khietinh khieáát cut cuûûa hoa hoùùa chaa chaáátt

•• M : phaân tM : phaân töûöû gamgam

•• CCMM

: no: noààng ng ññooää molmol

•• VVíí duduïï : T: Tíính lnh lööôôïïng caân NaOH cong caân NaOH coùù P = 96% P = 96% ññeeåå pha pha ñöñöôôïïc 200ml c 200ml

dung dòch NaOH 0,1Mdung dòch NaOH 0,1M

•• mmcaâncaân

= = 0,1. 200. 400,1. 200. 40 = 0,83g NaOH = 0,83g NaOH

•• 10 . 9610 . 96

Pha dung dòch tPha dung dòch töøöø chachaáát lot loûûngng

•• 1/ T1/ Tíính toanh toaùùn then theåå ttíích cach caààn dun duøøngng

•• 2/ Pha loaõng2/ Pha loaõng

•• 3/ 3/ ÑÑònh mònh möùöùcc

•• 4/ Chuye4/ Chuyeåån van vaøøo chai cho chai chöùöùaa

•• 5/ Hie5/ Hieääu chuau chuaåån lan laïïi noi noààng ng ññooää neneááu cau caààn n

•• CCM M

= = C% . 10. C% . 10. d , Vd , V cacaààn lan laááy = y = CCcacaààn phan pha . V. Vcacaàànn phapha

•• M CM CMM

•• VVíí duduïï : T: Tíính thenh theåå ttíích Hch H22SOSO

4498%, d= 1,84 ca98%, d= 1,84 caààn lan laááy y ññeeåå pha pha

200ml dung dòch H200ml dung dòch H22SOSO

44cocoùù nonoààng ng ññooää 1M1M

•• CCMM

= = 10. 98. 1,8410. 98. 1,84 = 18,4 M= 18,4 M

•• 98 98

•• V caV caààn lan laááy = y = 1. 200 1. 200 = 10,87 ml= 10,87 ml

•• 18,4 18,4

••

28

MoMoáái lieân hei lieân heää gigiööõa 3 loaõa 3 loaïïi noi noààng ng ññooää

•• CCM M

= = C% . 10. C% . 10. d , Cd , CN N

= = C% .10. dC% .10. d

•• M M ÑÑ

•• CCNN

= = M. CM. CM M

, C, CM M

== sosoáá mol chamol chaáát tan (n)t tan (n)

•• ÑÑLg soLg soáá kg dung moâi kg dung moâi

•• M : M : khokhoáái li lööôôïïng mol phaân tng mol phaân töûöû chachaáát tant tan

•• ÑÑ : : ñöñöông lông lööôôïïng g chang g chaáát tant tan

•• d : Tyd : Tyûû trotroïïng rieâng cung rieâng cuûûa chaa chaáát tant tan

•• CCM M

= = a a gamgam chachaáát tant tan. 1L dung dòch. 1L dung dòch

•• M .V(L)M .V(L)

•• M: khoM: khoáái li lööôôïïng phaân tng phaân töûöû chachaáát tan, V : tht tan, V : thểể ttíích ch

dung ddung dịịchch

•• 5. 5. NoNoààng ng ññooää vi lvi lööôôïïng vang vaøø sieâu vi lsieâu vi lööôôïïngng

•• ppm ( mg/kg, mg/l) 10ppm ( mg/kg, mg/l) 10--66

•• ppb ( microgam / kg, microgam/l) ppb ( microgam / kg, microgam/l) 1010--99

•• ppt ( ng/kg, ng/l) ppt ( ng/kg, ng/l) 1010--1212

29

6. D6. DỤỤNG CNG CỤỤ ĐO THU ĐO THUỶỶ TINH CHTINH CHÍÍNH NH

XXÁÁC VC VÀÀ TƯƠNG Đ TƯƠNG ĐỐỐII

30

31