Η Σηµασία της Ανάδειξης τωνΓεωµυθότοπων

στην Ανάπτυξη ενός Τόπου

Παράδειγµα: Η ευρύτερη περιοχή της Φθιώτιδας και της

Αργολίδας

Η Σηµασία της Ανάδειξης τωνΓεωµυθότοπων

στην Ανάπτυξη ενός Τόπου

Παράδειγµα:

ΕΘΝΙΚΟ& ΚΑΠΟ∆ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΤΟΜΕΑΣ ∆ΥΝΑΜΙΚΗΣ – ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – ΕΦΑΡΜ. ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ& ΚΑΠΟ∆ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΤΟΜΕΑΣ ∆ΥΝΑΜΙΚΗΣ – ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – ΕΦΑΡΜ. ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ

Τριήµερο σεµινάριο µε θέµα: ΓΕΩΜΥΘΟΛΟΓΙΑ: Από την εκπαίδευση στην αειφορική ανάπτυξη

ΓΕΩΜΥΘΟΛΟΓΙΚΗΕΤΑΙΡΕΙΑ

Η ευρύτερη περιοχή της Φθιώτιδας και τηςΑργολίδας

Από:

Η. ∆. Μαριολάκο & Ι. Γ. Μπαντέκα

Λαµία, 12 Ιουνίου 2009

ΑρχαιολογικοίΑρχαιολογικοί χώροιχώροι:

Σηµαντικοί για µελέτη του πολιτισµού ενός λαού

Είναι Ιστορικοί + τόποι Προσκυνήµατος + διαλογισµού

2

3

Πέραν αυτών, προσφέρει:

Ενδιαφέροντα πολεοδοµικά και αρχιτεκτονικάγνωστικά στοιχεία Ιστορικής + ΠροϊστορικήςΕποχής.

Εξαγωγή συµπερασµάτων για τεχνολογικέςγνώσεις αρχαίων Ελλήνων και άλλων λαών, π.χ. στατική κτιρίων, αίτια καταστροφής τους κ.α.

Εξαγωγή συµπερασµάτων για υδραυλικές, γεωτεχνολογικές – υδρογεωλογικές γνώσειςπροϊστορικών Ελλήνων.

Γι’ αυτό: ΑνάδειξηΑνάδειξη καικαι προβολήπροβολή απαραίτητηαπαραίτητη

Κατά Knauss, 1984, 1987

4

Αρχαιολογικά ΜουσείαΑρχαιολογικά ΜουσείαΑπαραίτητα για:

Προστασία – έκθεση και ανάδειξη έργων τέχνηςκαι πολιτισµού.Τη µελέτη της πολιτισµικής εξέλιξης ενός λαού, επειδή µε τη χρονολογική ταξινόµηση, δυνατότητα παρακολούθησης πολιτισµικήςεξέλιξης

Όµως:Με την ανάδειξη και προστασία δεναναδεικνύεται και το περιβάλλον µέσα στοοποίο διαµορφώθηκε ο συγκεκριµένοςπολιτισµός.∆εν αναδεικνύεται η άµεση σχέση ανθρώπου µεπεριβάλλον.∆εν αναδεικνύεται η ΑΜΕΣΗΑΜΕΣΗ σχέσηΠροϊστορικού Ελληνικού + πρωτο-ελληνικούπολιτισµού.

Καθιστή µορφή(4.300 – 3.000 π.Χ.,

Αρχ. Μουσείο Βόλου)

Πήλινο γραπτό αγγείο(5.300 – 3.800 π.Χ.,

Αρχ. Μουσείο Βόλου)

5

Πώς µπορεί να αναδειχτεί;Πώς µπορεί να αναδειχτεί;Γεωπολιτιστικά – Γεωµυθολογικά Μονοπάτια -∆ιαδροµέςΝεολιθικοί και Προϊστορικοί οικισµοίανακαλύπτονται συνεχώς και περισσότερο. Καιαναδεικνύονται…Αντίθετα, οι Γεωµυθότοποι αγνοούνταισυστηµατικά.

∆εν ενδιαφερόµαστε∆εν θέλουµε να τους αναδείξουµε

Ερώτηµα: Ποια η διαφορά µεταξύ προϊστορικήςκαι µυθολογικής περιόδου;

Π.χ. Παλαιότερος οικισµός Σέσκλου 6.880 π.Χ. ήνεολιθικοί οικισµοί Βοιβηίδας (Θεσσαλία) ή οικισµόςΛέρνας 5.500 π.Χ.

Οικισµός Σέσκλου∆ιώροφη οικία στονοικισµό της Λέρνας

Στοιχεία από Schneider, δεκαετία ΄60.

Χαρακτηριστικό παράδειγµα:Ο Ηρακλής έζησε µόλις τον 13ο αιώνα π.Χ.Ο Ηρακλής θεωρείται ήρωας µυθολογικήςεποχήςΟ οικισµός Λέρνας, κατασκευή του 5.500 π.Χ., θεωρείται προϊστορικής εποχής.Ο Ηρακλής του 13ου αιώνα χαρακτηρίζεται απότους περισσότερους ως µυθικό πρόσωπο = φανταστικό πρόσωπο και όχι πραγµατικόΤο Σέσκλο του 6.880 π.Χ. = βάση Νεολιθικής -Προϊστορική ΕποχήΓιατί ο Ηρακλής χαρακτηρίζεται ως φανταστικόπρόσωπο και το Σέσκλο ή ο οικισµός της Λέρναςπροϊστορική, δηλ. πραγµατικότης;

Χρονική διαφορά µεταξύ τους ≈ 5.500 χρόνιαΑξιοσηµείωτο: Χρονικό διάστηµα µεταξύ εποχήςΣέσκλου και εποχής Ηρακλή διπλάσιο µεταξύΗρακλή και σήµερα.

ΗρακλήςΗρακλής

6

7

Γνωστός κυρίως από τους 12 άθλους του. Από αυτούς:

Πελοπόννησος:Λέων ΝεµέαςΛερναία ΎδραΟ Ερυµάνθιος ΚάπροςΟι Στυµφαλίδες ΌρνιθεςΚερυνίτης ΈλαφοςΟι στάβλοι του ΑυγείαΚέρβερος

Θράκη – Καύκασος:Άλογα του ∆ιοµήδουςΗ ζώνη της Ιππολύτης.

∆υτική Ευρώπη:Βόδια ΓηρυόνηΧρυσά µήλα Εσπερίδων

ΓνωστόςΓνωστός κυρίωςκυρίως απόαπό τουςτους 12 12 άθλουςάθλους τουτου. . ΑπόΑπό αυτούςαυτούς::

Πελοπόννησος:Λέων ΝεµέαςΛερναία ΎδραΟ Ερυµάνθιος ΚάπροςΟι Στυµφαλίδες ΌρνιθεςΚερυνίτης ΈλαφοςΟι στάβλοι του ΑυγείαΚέρβερος

Θράκη – Καύκασος:Άλογα του ∆ιοµήδουςΗ ζώνη της Ιππολύτης.

∆υτική Ευρώπη:Βόδια ΓηρυόνηΧρυσά µήλα Εσπερίδων

Το Λιοντάρι της Νεµέας Ο Ερυµάνθιος Κάπρος Οι στάβλοι του Αυγεία

Οι Στυµφαλίδες Όρνιθες

Ο Ταύρος της Κρήτης

Ο ΚέρβεροςΤα χρυσά µήλα των

Εσπερίδων Τα βόδια του Γηρυόνη

Τα άλογα του ∆ιοµήδη

Η ζώνη της Ιππολύτης

Η Λερναία Ύδρα Το Ελάφι της Κερύνιας

ΜύθοιΜύθοι

ΜύθοιΜύθοι

ΜύθοιΜύθοι

ΌµωςΌµως, , ηη ΝεµέαΝεµέα, , ηη ΛέρναΛέρνα, , ηηΣτυµφαλίαΣτυµφαλία, , οο ΕρύµανθοςΕρύµανθος, , ηη ΘράκηΘράκη, , οο ΚαύκασοςΚαύκασος, , ηηΙβηρικήΙβηρική, , υπάρχουνυπάρχουν ωςως

περιοχέςπεριοχές..ΓιατίΓιατί δενδεν ψάχνουµεψάχνουµε ναναδούµεδούµε τητη σχέσησχέση µεταξύµεταξύγεωγεω--περιβάλλοντοςπεριβάλλοντος καικαι

µύθουµύθου;;

8

Είναι αληθινοί όλοι αυτοί οι µύθοι που συνδέονται µε τουςάθλους του Ηρακλή;Είναι αληθινός ο µύθος του ερωτευµένου ΑλφειούΑλφειού και τηςΑρέθουσαςΑρέθουσας ήή οο µύθοςµύθος τηςτης πάληςπάλης τουτου ΗρακλήΗρακλή µεµε τοντον ποταµόποταµό ––ΘεόΘεό ΑχελώοΑχελώο;

Αργυρό τετράδραχµο µε την κεφαλήτης Αρέθουσας πλαισιωµένη από

δελφίνια

Χαρακτικό του Bernard Picart πουαπεικονίζει την προσπάθεια τουΑλφειού να πιάσει την Αρέθουσα

Η πάλη του ποταµού-Θεού Αχελώουµε τον Ηρακλή

Ο Μύθος της πάλης του Ηρακλή µε τονποταµό ΑχελώοΟ Μύθος της πάλης του Ηρακλή µε τονποταµό Αχελώο

Ο Μύθος της πάλης του Ηρακλή µε τον ποταµό ταυτίζεται µε την γεω-υδραυλική συµπεριφορά του κάτω ρου του ποταµού στο ∆έλτα.Παρέµβαση στο φυσικογεωλογικό γίγνεσθαι.

Μεγάλα εγγειοβελτιωτικά έργα.Συνεχιστής των Μινυών.

ΟΟ ΜύθοςΜύθος

Ο Ηρακλής φτάνει στην ΚαλυδώναΚαλυδώναΖητάει από τον βασιλιά ΟινόηΟινόη την θυγατέρα του ∆ιηάνειρα∆ιηάνειρα.∆ιηάνειρα∆ιηάνειρα = πανέµορφη και δυναµική βασιλοπούλα

Οδηγούσε άρµα και γνώριζε πολεµικές τέχνες.Όµως ο Αχελώος κι αυτός ερωτευµένος µε ∆ηιάνειρα, την είχε ζητήσειαπό τον Οινέα.Η ∆ηιάνειρα αρνείτο επειδή ο Αχελώος άλλαζε µορφές – µεταµόρφωση(Σοφ., Τραχίνιαι, 9-14):

Άλλοτε µε σώµα ανδρικό αλλά κεφαλή ταύρου,άλλοτε ανθρώπινο κεφάλι µε σώµα και κέρατα ταύρου,άλλοτε ανθρώπινο κεφάλι µε κέρατα ταύρου και πολύχρωµο φιδίσιο σώµαδράκου. 9

Ο ΜύθοςΟ Μύθος

Γιατί µεταµορφώσεις;Κατά Α. Σταγειρίτη (∆, 201):

«…σχηµατίζων πολλάς καµπάςεπλάσθη όφις και ταύρος δια τηνορµήν…»«Πληµµυρών δε, έβλαπτε τηνχώραν των Αιτωλών και τωνΚουρητών και ετάραττε τασύνορα ώστε συνέβη πόλεµοςδια τούτο. Ο δε Αριστοτέλης λέγει ότι …µετέβαλεν τον τόπον πολλάκις οποταµός ούτος. Ελθών δε οΗρακλής βοηθός των Αιτωλώνενίκησεν τους Κουρήταςκατέκλεισε και τον ποταµόν ειςένα δρόµου σκύψας υψώµατα…»

10

Η πάλη Ηρακλή µε ΑχελώοΗ πάλη Ηρακλή µε Αχελώο

Εικ.1

Η µάχη ήταν πολύ σκληρή.Ο Ηρακλής τον αρπάζει από τα κέρατα(Εικ.1)Του σπάει τα κέρατα (Εικ.2).Ο Αχελώος παραιτείται.Ο Ηρακλής παντρεύεται τη ∆ηιάνειρα.Ο Αχελώος παίρνει πίσω το κέρατότου που το αντάλλασσε µε το κέραςκέραςτηςτης ΑµάλθειαςΑµάλθειας = είχε τη δύναµη νασου δίνει ό,τι ήθελες και όσο ήθελεςνα φας και να πιεις.

11Εικ.2

12

κέρατο

Φιδίσιοκορµί

Ο ποταµός - θεός Αχελώος και ηπάλη του µε τον Ηρακλή.

Τι είναι Γεωµυθολογία;Τι είναι Γεωµυθολογία;Γεωµυθολογία:

Φυσικογεωλογικές συνθήκες κατά την µυθολογική περίοδοΓεωλογική ερµηνεία της Μυθολογίας -Σχέση Γεωλογίας & Μυθολογίας

Μυθολογική περίοδοςΠοια εποχή; Από τότε που εµφανίστηκε το γένος του ανθρώπου; Το γένοςHomo; Ή µόνον του Homo sapiens;Θα ασχοληθούµε κυρίως µε την περίοδο του Homo sapiens – όχι του Homo neanderthalensis.Πολλές φορές οι µυθολογικοί ήρωες µπερδεύονται στο προϊστορικόγίγνεσθαι που, αποδεικνύεται ότι είναι ένα πραγµατικό γεγονός. Παράδειγµα ο Τρωικός πόλεµος και η Τροία.

Πολιτιστική ∆ιαδροµή του Homo sapiensΙστορική περίοδοςΠροϊστορική περίοδοςΠαλαιότερη Προϊστορική =Μυθολογική περίοδος

13

Μυθολογική ΠερίοδοςΜυθολογική Περίοδος

Μυθολογική Περίοδος

Πότε αρχίζει;

Πότε τελειώνει;Θεωρητικά, αρχίζει µε την εµφάνιση του Ανθρώπου.

Ουσιαστικά τελειώνει µε τους ήρωες του ΤρωικούΠολέµου.

14

Γεγονός: Τα όρια του µύθου και της πραγµατικότηταςασαφή.Γενικά: ορισµένοι πραγµατικά πρόσωπα, άλλα ΟΧΙ.

ΟΜΩΣ: όλα ή µάλλον ΣΧΕ∆ΟΝ ΟΛΑ κάτι αντιπροσωπεύουν.ΛΑΘΟΣ ότι η Ελληνική Μυθολογία είναι ωραίο παραµύθι.

Ελληνική Μυθολογία:= η παλαιότερη ιστορία των λαών που έζησαν στον τόπο πουαργότερα ονοµάστηκε Ελλάδα

= Κρυπτογραφηµένη Προϊστορία Πρώτο (Προ) Ελλήνων.

Προσωπική άποψη ⇒ µεγάλο τµήµα της ΕλληνικήςΜυθολογίας ταυτίζεται µε την φυσικογεωλογική εξέλιξητου Ελλαδικού χώρου. Άρα η Ελληνική Μυθολογία έχει και µίαφυσικογεωλογική ή γεωµυθολογική διάσταση.

15

Γιατί είναι σηµαντικό να µελετηθούν ταφυσικογεωλογικά αίτια ανάπτυξης τουΑρχαιοελληνικού Πολιτισµού και της Μυθολογίας;

Επειδή το µέγεθος του Αρχαιοελληνικού Πολιτισµούτόσο µεγάλο που ορισµένοι δίδουν αντιεπιστηµονικέςερµηνείες. Π.χ.

Ο Αρχαιοελληνικός Πολιτισµός είναι µοναδικός επειδή ηΕλλάδα διαρρέεται από ειδικά υπόγεια ρεύµατα = δεν ισχύειεπιστηµονικά.

∆ηµιούργηµα ανθρώπων που ήρθαν από το διάστηµα ⇒εξωγήινος ⇒ οι Έλληνες (και µόνον αυτοί) = εξωγήινοι – απόάλλους γαλαξίες.

AΡΑ: Έλληνες διαφορετικοί ⇒ Έλληνες άλλοςπεριούσιος λαός = ανώτεροι άνθρωποι

16Θυµίζουν Ρατσιστικές αντιλήψεις και δεν αντέχουν σε καµίαεπιστηµονική ανάλυση

Προσωπική άποψη:Προσωπική άποψη:

Ο Αρχαιοελληνικός Πολιτισµός∆εν χρειάζεται αυτού του είδους τα επιχειρήµατα

Γελοιοποιείται κάθε προσπάθεια επιστηµονικής ερµηνείας.

∆ίδει αφορµή στην διεθνή κοινότητα αρνητικής κριτικής γιατους νεοέλληνες.

Οι Έλληνες δεν είναι άλλος ένας περιούσιος λαός. Απλά, οΑιγαιακός και Περιαιγαιακός χώρος, και γεινικότερα οχώρος της Ανατολικής Μεσογείου, είναι ένας περιούσιοςτόπος.

17

ΑρχαιοελληνικόςΑρχαιοελληνικός ΠολιτισµόςΠολιτισµός ==

⇒⇒ ∆ηµιούργηµα∆ηµιούργηµα ανθρώπωνανθρώπων πουπου έζησανέζησαν σ΄σ΄ έναένα φυσικογεωλογικόφυσικογεωλογικό σύστηµασύστηµα µεµεσυγκεκριµένασυγκεκριµένα φυσικογεωλογικάφυσικογεωλογικά χαρακτηριστικάχαρακτηριστικά..

⇒⇒ ΣυνδέεταιΣυνδέεται άµεσαάµεσα µεµε αυτόαυτό τοτο φυσικογεωλογικόφυσικογεωλογικό δυναµικόδυναµικό καικαι τιςτις ΓεωπεριβαλλοντικέςΓεωπεριβαλλοντικέςµεταβολέςµεταβολές τουτου ΑιγαιακούΑιγαιακού καικαι ΠεριΠερι--ΑιγαιακούΑιγαιακού χώρουχώρου..

∆ιαπίστωση∆ιαπίστωση:

Γνωστά:Ο άνθρωπος εξαρτάται από το περιβάλλον, κυρίως τογεωπεριβάλλονγεωπεριβάλλον.

Όσο παλαιότερα, τόσο µεγαλύτερη εξάρτηση.

ΗΗ διάστασηδιάσταση αυτήαυτή αγνοείταιαγνοείται::Γιατί;

Άγνωστες οι γεωπεριβαλλοντικέςγεωπεριβαλλοντικές µεταβολέςµεταβολές.

ΠαράδειγµαΠαράδειγµα:Ποιος γνωρίζει ποιο ήταν το τοπίο που έβλεπε οπροϊστορικός κάτοικος του Σαρωνικού κατά τηνΑνώτερη Παλαιολιθική Εποχή; Για παράδειγµα, πριν18.000 χρόνια, πριν 15.000 ή πριν 10.000 χρόνια;

18

ΠΕΡΙΠΟΥΠΕΡΙΠΟΥ 18.000 18.000 ΧΡΟΝΙΑΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝΠΡΙΝ ΑΠΟΑΠΟΣΗΜΕΡΑΣΗΜΕΡΑ ((--150 m.)150 m.)

ΠΕΡΙΠΟΥΠΕΡΙΠΟΥ 18.000 18.000 ΧΡΟΝΙΑΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝΠΡΙΝ ΑΠΟΑΠΟΣΗΜΕΡΑΣΗΜΕΡΑ ((--125 m.)125 m.)::

1919

ΠΕΡΙΠΟΥΠΕΡΙΠΟΥ 1144..5500 00 ΧΡΟΝΙΑΧΡΟΝΙΑΠΡΙΝΠΡΙΝ ΑΠΟΑΠΟ ΣΗΜΕΡΑΣΗΜΕΡΑ ((--90 m.)90 m.)

ΠΕΡΙΠΟΥΠΕΡΙΠΟΥ 1144..2200 00 ΧΡΟΝΙΑΧΡΟΝΙΑΠΡΙΝΠΡΙΝ ΑΠΟΑΠΟ ΣΗΜΕΡΑΣΗΜΕΡΑ ((--80 m.)80 m.)

ΠΕΡΙΠΟΥΠΕΡΙΠΟΥ 1144..0000 00 ΧΡΟΝΙΑΧΡΟΝΙΑΠΡΙΝΠΡΙΝ ΑΠΟΑΠΟ ΣΗΜΕΡΑΣΗΜΕΡΑ ((--70 m.)70 m.)

ΠΕΡΙΠΟΥΠΕΡΙΠΟΥ 1111..5500 00 ΧΡΟΝΙΑΧΡΟΝΙΑΠΡΙΝΠΡΙΝ ΑΠΟΑΠΟ ΣΗΜΕΡΑΣΗΜΕΡΑ ((--50 m.)50 m.)

20

ΠΕΡΙΠΟΥΠΕΡΙΠΟΥ 77..15150 0 ΧΡΟΝΙΑΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝΠΡΙΝΑΠΟΑΠΟ ΣΗΜΕΡΑΣΗΜΕΡΑ ((--10 m.)10 m.)

ΣΗΜΕΡΑΣΗΜΕΡΑ

Πώς και πότε φτάσαµε στο τοπίο που βλέπουµεσήµερα;

21

2222

12.500 ΒP-70 m.

5.500 BP- ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

23

Μετά τα προηγούµενα, µήπως αξίζει να αναδειχτείκαι η φυσικογεωλογική διάσταση της Ιστορικής καιΜυθολογικής Εποχής;

Προσωπική άποψη: ΝΑΙ

ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ;

Μέσα από τον σχεδιασµό και οργάνωση:

Γεωµυθολογικών και Γεωπολιτιστικών διαδροµών καιµονοπατιών που θα συνδέουν διάφορουςΓεωµυθότοπους.

Με την οργάνωση µιας ευρύτερης περιοχής µεΓεωµυθότοπους σε Γεωµυθολογικό Πάρκο.

Μετά τα προηγούµενα, µήπως αξίζει να αναδειχτείκαι η φυσικογεωλογική διάσταση της Ιστορικής καιΜυθολογικής Εποχής;

Προσωπική άποψη: ΝΑΙ

ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ;

Μέσα από τον σχεδιασµό και οργάνωση:

Γεωµυθολογικών και Γεωπολιτιστικών διαδροµών καιµονοπατιών που θα συνδέουν διάφορουςΓεωµυθότοπους.

Με την οργάνωση µιας ευρύτερης περιοχής µεΓεωµυθότοπους σε Γεωµυθολογικό Πάρκο.

24

25

Αναδεικνύοντας τις τοπικές µυθολογικές αναφορές, σε συνδυασµό µετις τοπικές γεωπεριβαλλοντικές συνθήκες κάθε εποχής, συνειδητοποιούµε σιγά-σιγά πόσο σηµαντικό είναι το περιβάλλον γιατην ανάπτυξη του πολιτισµού των κατοίκων – λαού του τόπου αυτού. Λέγοντας γεωπεριβάλλον εννοούµε:

Τοπογραφικό ανάγλυφο – ΌρηΤόποι γέννησης – κατοικία θεών κ.λπ.

Πετρώµατα – απολιθώµαταΠ.χ. Γίγαντες, Αµαζόνες

Ρήγµατα – σεισµούς – ηφαίστειαΠοσειδών, Ήφαιστος, Γίγαντες

Θάλασσα – ακτές και είδη αυτώνΠοσειδών

Βλάστηση – Εδάφη – ΠαλαιοεδάφηΣχέση παλαιοεδαφών και κλίµατοςΓνώση των παλαιοκλιµατικών µεταβολών και γεωγραφικού χώρουΠοτάµια και πηγές

Ωκεανός και Τηθύς, νύµφες κ.λπ.Καρστικές µορφές – καταβόθρες, σπήλαια, κεφαλάρια κ.λπ.

Λερναία Ύδρα, Στυµφαλίδες ΌρνιθεςΓνώση καταστροφικών φαινοµένων και µετατοπίσεις ακτογραµµώνΚαι πολλά άλλα…

ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ πώς συνδέονται µε τους µύθους.

ΑνάδειξηΑνάδειξη

Πώς αναδεικνύονταιόλα αυτά;

Επιλεγµένες θέσειςπανοραµικής θέασης

Με µικρά, εύληπτακείµενα + φωτογραφίες

Μόνον ό,τι βλέπουµε

Παράδειγµα: ΠηγήΛέρνας και ο Μύθος τουΗρακλή και της ΛερναίαςΎδρας.

Και πολλά άλλα – Άλληφορά….

26

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:

Πρέπει να λαµβάνουµε υπόψη τις µεταβολές του Φυσικογεωλογικού∆υναµικού και συνεπώς και εκείνες των παλαιογεωγραφικών συνθηκώντου Αιγαιακού και Περιαιγαιακού χώρου, και ιδιαίτερα:

1.1. ΌτανΌταν θέλουµεθέλουµε νανα συσχετίσουµεσυσχετίσουµε τοντον ΕλληνικόΕλληνικό ΠροϊστορικόΠροϊστορικόΠολιτισµόΠολιτισµό µεµε άλλουςάλλους πολιτισµούςπολιτισµούς. . ΠαράδειγµαΠαράδειγµα::

Οι συνθήκες της παγετώδουςπεριόδου στην Ευρώπη

(στοιχεία από Flint, 1971, Kaiser 1969)

A. Πολικό όριο δενδρώδουςβλάστησης = Σύγχρονη εποχή.Β. Πολικό όριο δενδρώδουςβλάστησης κατά τηνκορύφωση της τελευταίας(Βουρµίου) παγετώδουςπεριόδου.C. Η έκταση τωνβορειοευρωπαϊκώνµεταφερµένων ιζηµάτων πουµπορούν να αποδοθούν στηντελευταία παγετώδη περίοδο(Μοραίνες)D. Όριο αποθέσεωνπαγετωδών περιόδων Riss καιMindel

27

28

Τι είδους πολιτισµός µπορεί να αναπτυχθεί σ΄ολόκληρη την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη ότανκατά το µεγαλύτερο τµήµα της Άνω Παλαιολιθικήςεποχής είναι ολοκληρωτικά καλυµµένη απόπαγετώνες;

(1)

(2)

Οι συνθήκες τηςπαγετώδους περιόδου στηνΕυρώπη (στοιχεία από Flint,

1971, Kaiser 1969)

A. Πολικό όριο δενδρώδουςβλάστησης = Σύγχρονη εποχή.Β. Πολικό όριο δενδρώδουςβλάστησης κατά τηνκορύφωση της τελευταίας(Βουρµίου) παγετώδουςπεριόδου.C. Η έκταση τωνβορειοευρωπαϊκώνµεταφερµένων ιζηµάτων πουµπορούν να αποδοθούν στηντελευταία παγετώδη περίοδο(Μοραίνες)D. Όριο αποθέσεωνπαγετωδών περιόδων Riss καιMindel

Οι θερµοκρασίες της επιφάνειας τηςθάλασσας της Μεσογείου κατά τη

διάρκεια της κορύφωσης της τελευταίαςπαγετώδους περιόδου

(≈ 18.000 χρόνια πριν από σήµερα).

(1) Κατά τη διάρκεια του χειµώνα, (2) Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Οι σκιασµένες περιοχές παριστάνουνσχηµατικά τις µετατοπίσεις των ακτογραµµώντης Μεσογείου (εκτός της Μαύρης Θάλασσας)

εξ΄αιτίας της ταπείνωσης της θαλάσσιαςστάθµης κατά την παγετώδη περίοδο.

Πρέπει να λαµβάνουµε υπόψη τις µεταβολές τουΦυσικογεωλογικού ∆υναµικού:

2.2. ΌτανΌταν θέλουµεθέλουµε νανα ερµηνεύσουµεερµηνεύσουµε τηντην ΕλληνικήΕλληνική ΜυθολογίαΜυθολογία..

ΕµείςΕµείς πιστεύουµεπιστεύουµε ότιότι οιοι 4 4 πρώτεςπρώτες γενιέςγενιές τωντων ΘεώνΘεών καικαι ΘεοτήτωνΘεοτήτωνσυνδέονταισυνδέονται άµεσαάµεσα µεµε τιςτις µεταβολέςµεταβολές τωντων ΦυσικογεωλογικώνΦυσικογεωλογικών

συνθηκώνσυνθηκών.

29

Χάος

ΓαίαΈρωςΝυξΈρεβος Τάρταρος

Ουρανός Αίµα Ουρανού ΤυφώνΓραίαιΠόντος ΓοργόνεςΛάδων ΈχιδναΌρη

Εκατόγχειρες ΚύκλωπεςΕρινύες Μελίαι

ΓίγαντεςΤιτάνες

Ύδρα ΚέρβεροςΧίµαιρα

Λέων Νεµέας Σφίγγα

Όρθος

ΙαπετόςΚώιοςΚριός ΥπερίωνΚρόνος

Ζευς

ΩκεανόςΘείαΡέα Θέµις ΤηθύςΦοίβη Μνηµοσύνη

Λητώ Αστερία3000

Ποταµοί(Ασωπός, Νείλος, Ίναχος, κ.λ.π.)

3000Ωκεανίδες

∆ήµητρα Εστία ΆδηςΠοσειδών Ήρα

Πρώτη Γενιά

∆εύτερη Γενιά

Τρίτη Γενιά

Τέταρτη Γενιά

Χάος

ΓαίαΈρωςΝυξΈρεβος Τάρταρος

Ουρανός Αίµα Ουρανού ΤυφώνΓραίαιΠόντος ΓοργόνεςΛάδων ΈχιδναΌρη

Εκατόγχειρες ΚύκλωπεςΕρινύες Μελίαι

ΓίγαντεςΤιτάνες

Ύδρα ΚέρβεροςΧίµαιρα

Λέων Νεµέας Σφίγγα

Όρθος

ΙαπετόςΚώιοςΚριός ΥπερίωνΚρόνος

Ζευς

ΩκεανόςΘείαΡέα Θέµις ΤηθύςΦοίβη Μνηµοσύνη

Λητώ Αστερία3000

Ποταµοί(Ασωπός, Νείλος, Ίναχος, κ.λ.π.)

3000Ωκεανίδες

∆ήµητρα Εστία ΆδηςΠοσειδών Ήρα

Πρώτη Γενιά

∆εύτερη Γενιά

Τρίτη Γενιά

Τέταρτη Γενιά

Αυτά όσον αφορά το κλίµα, τη θάλασσα και τις ακτογραµµές. Όµως:

Τι γινόταν την αντίστοιχη περίοδο στην περιοχή που ήταν τότεξηρά;Τι γινόταν στην Όθρυ, τον Παρνασσό και την Οίτη;Πότε οι κοιλάδες στις πλαγιές των ορέων;Πότε διαµορφώθηκε ο Σπερχειός, ο Ασωπός, ο Ενιπεύς, ο Πηνειόςκλπ;Πότε ο Ίναχος;Γιατί ο Σπερχειός, ο Ίναχος και άλλοι 3000 ποταµοί είναι θεοί όπωςο Ασωπός, ο Πηνειός, ο Αχελώος, ο Στρυµών αλλά και ο Νείλος καιο Ροδανός και πολλοί άλλοι;

Σηµαντικό: Γιατί τα όρη και οι λίµνες δεν έχουν θεοποιηθεί.

Απεναντίας, οι περισσότεροι ποταµοί είναι θεοί, ίδια γενιά µε τους 6 µεγάλους θεούς της 4ης γενιάς ⇒ ίδια περίοδος ≈ µετά τους Τιτάνες.

30

Ονόµατα που ακούγονται εδώ:

ΜαλιακόςΜαλιακός ΚόλποςΚόλποςΌρθρυςΌρθρυς ήή ΌθρυςΌθρυςΟίτηΟίτη –– ΓκιώναΓκιώνα –– ΠαρνασσόςΠαρνασσόςΑνθήληΑνθήληΗρακλήςΗρακλής –– ΛίχαςΛίχας –– ΛιχάδεςΛιχάδες νησιάνησιά –– ΛίχαςΛίχας ακρωτήριακρωτήριΠελασγίαΠελασγία –– ΠελασγόςΠελασγός∆ευκαλίων∆ευκαλίων καικαι ΠύρραΠύρραΤιτάνεςΤιτάνες καικαι ΤιτανοµαχίαΤιτανοµαχίαΦθίοςΦθίοςΈλληνΈλλην –– ΕλλάδαΕλλάδα πόλιςπόλιςΜελίτηΜελίτη ΦθίαςΦθίαςΕύβοιαΕύβοια –– ΕυβοϊκόςΕυβοϊκόςΛοκρίςΛοκρίςΣπερχειόςΣπερχειός, , ΊναχοςΊναχος, , ΕνιπέαςΕνιπέας κλπκλπ..

Ας τα ταξινοµήσουµε και ας δούµε ποια σχέση µε την φυσικογεωλογικήεξέλιξη της περιοχής.

31

32

ΠαρατηρήσειςΠαρατηρήσεις::

Ο ΞούθοςΞούθος εκδιώκεται από τη Θεσσαλία.Καταλήγει στην Αττική επί ΕρεχθεώςΕρεχθεώς.Παντρεύεται την ΚρέουσαΚρέουσα (κόρη του Ερεχθεώς).Ιδρύει την ΤετράποληΤετράπολη (Οινόη, Μαραθώνα, Τρικόρινθο και Προβάλινθο).Στην Αττική γεννιούνται ο ΑχαιόςΑχαιός και ΊωναςΊωνας.

ΟΟ ΑχαιόςΑχαιός::Εκδιώκεται από την Αττική.Φθάνει στην ΑιγιαλείαΑιγιαλεία.Ιδρύει κι αυτός ΤετράποληΤετράπολη.Φθάνει και ο Ξούθος διωγµένος από την Αττική όπου πεθαίνει.Ο Αχαιός επιστρέφει στη Θεσσαλία και παίρνει το Βασίλειο του πατέρατου.Στη ΦθιώτιδαΦθιώτιδα γεννιούνται τα παιδιά του, ΆρχανδροςΆρχανδρος και ΑρχιτέληςΑρχιτέλης.

Υπάρχει κι άλλη εκδοχή.

33

Λαµβάνοντας υπόψη:

Ότι ο Ξούθος ξεκινάει από τηνΘεσσαλία και πεθαίνει εξόριστοςστην Αιγιαλεία.Ότι ο γιος του Αχαιός γυρίζει καιξαναπαίρνει το βασίλειο τηςΘεσσαλίαςΌτι οι γιοι του Αχαιού παντρεύονται2 ∆αναΐδες που είναι απόγονοι τουΊναχου.Ότι και ο Φθίος και οι Πελασγοί, σύµφωνα µε µια άποψη, είναιαπόγονοι του Ίναχου.Ότι ο Σπερχειός είναι αδελφός τουΊναχου.Ότι ο Φθίος και o Πελασγός, σύµφωνα µε µια άλλη εκδοχή, προέρχεται από το γένος τουΑρκάδα – Πελασγούκλπ., κλπ.

∆εν είναι περίεργο ότι ο κυριότεροςπαραπόταµος του Σπερχειού είναι οΊναχος.

Η άλλη εκδοχή:

34

Πότε όµως δηµιουργήθηκαν οι ποταµοί;Πότε έγιναν οι κατακλυσµοί;Πότε πρέπει να δραστηριοποιήθηκε ο Ηρακλής;Πότε πρέπει να έγινε η Τιτανοµαχία, κατά την οποία οι Τιτάνεςείχαν έδρα την Όρθρυ;Πότε η Γιγαντοµαχία;Τι έγιναν οι Τιτάνες µετά την Τιτανοµαχία;Τι έγινε ο Ωκεανός;Τι έγινε ο Άτλας;Τι έγινε ο Κρόνος;

35

Συσχετισµός Κοσµογονίας και Θεογονίας της ΕλληνικήςΜυθολογίας µε την γεωπεριβαλλοντική εξέλιξηΣυσχετισµόςΣυσχετισµός ΚοσµογονίαςΚοσµογονίας καικαι ΘεογονίαςΘεογονίας τηςτης ΕλληνικήςΕλληνικήςΜυθολογίαςΜυθολογίας µεµε τηντην γεωπεριβαλλοντικήγεωπεριβαλλοντική εξέλιξηεξέλιξη

Για να γίνει ο συσχετισµός πρέπει να έχουµε υπόψη µας ταακόλουθα:Θεογονία – µακρό χρονικό διάστηµα

Η σύλληψη της έννοιας των Θεών των Ελλήνων πρέπει νααντιστοιχεί στο χρονικό διάστηµα, κυρίως, από το 20.000 πρινµέχρι το 6.000 π.α.σ.Οι Θεοί των Ελλήνων = γέννηµα – θρέµµα της Φύσης. Μετά το Χάος είναι η ΓαίαΓαία = γεννήτορας όλων των µεταγενέστερων.

Μετά το 6.000 π.α.σ. µόνον ήρωες.Οι ήρωες τελειώνουν µετά τον Τρωικό πόλεµο.Οι τελευταίοι είναι ο Ηρακλής, ο Θησέας, ο Αχιλλέας.

36

ΠρότασηΠρόταση

Όλα αυτά πρέπει να αναδειχτούν και να διδαχτούν τα παιδιά µας:

1. Με την οργάνωση Γεωπολιτιστικών – Γωεµυθολογικών ΠάρκωνΓεώτοπων ή και Γεωµυθότοπων

1. Με την συγγραφή ενός κατάλληλου βιβλίου Γεωπολιτιστικών –Γεωµυθολογικών διαδροµών

Παράδειγµα: Όρθρυς, Ξυνιάδα, Μαλιακός κλπ.

2. Με την τοποθέτηση διαφόρων ενηµερωτικών πινακίδων σεκατάλληλα σηµεία.

37

Ευχαριστώ

Kernavė Archaeological Site (Cultural Reserve of Kernavė)*LITHUANIA

UNESCO World Heritage Site

39

Kernavė Archaeological Site (Cultural Reserve of Kernavė)*LITHUANIA

UNESCO World Heritage Site

Kernavė, a medieval capital of the Grand Duchy of Lithuania, today is a touristand archeological village (with population of 318 as of 1999) in Širvintos districtmunicipality in southeast Lithuania. A Lithuanian state cultural reserve wasestablished in Kernavė in 2003.

40

Neris Pajauta valleyKernavė is situated near the bend of the and the , next tothe area of historic hillfort mounds, piliakalnis.Kernavė is situated on the right bank of the river Neris, on the upper Neristerrace. The distance to Širvintos Vilniusis 21 kilometres, to - 37 km. It is closeto the Vilnius-Kaunas (18 km) and Vilnius-Panevėžys (17 km) highways. It ispossible to travel to Kernavė from Vilnius by the river Neris.Kernavė is at the center of one of the Lithuanian districts. The southern part ofthe town borders on a nature reservation. 41

Troy of Lithuania

PaleolithicThe area of Kernavė was sparingly inhabited at the end of the era, with the number of settlements significantly increasing in the Mesolithic andNeolithic eras.The town was first mentioned in 1279, when, as the capital of the Grand Duke Traidenis, itwas besieged by the Teutonic Knights. In 1390, during the Lithuanian Civil War (1389–1392), the knights burned the town and its buildings in the Pajauta valley, including thecastle. After this raid, the town wasn't rebuilt, and the remaining residents moved to thetop of the hill instead of staying in the valley.In later years, the remains of city were covered with an aluvian earth layer, that formedwet peat. It preserved most of the relics intact, and it is a treasure trove forarchaeologists Troy «, leading some to call Kernavė the " of Lithuania . For example, Kernavė has the oldest known medgrinda, a secret underwater road paved with wood. Theroad was used for defense and dates from the 4–7th centuries.The site became the subject of wider interest again in the middle of 19th century, when a romantic writer, Feliks Bernatowicz, depicted the area in his novel "Pojata, córka Lizdejki"("Pojata, Daughter of Lizdejki", Warsaw, 1826). The hillforts were soon excavated by theTyszkiewicz brothers and then by Władysław Syrokomla World War II(1859). After , theexcavation works were restarted by Vilnius University in 1979, and then again by theLithuanian Institute of History between 1980–1983. The State Cultural Reserve of Kernavėwas created in 2003. 42

Troy of Lithuania

43

44

Days Of Living Archaeology

45

Days Of Living Archaeology

46