2554 - silpakorn university · สาขาวิชา ......

การรบรประวตศาสตรความสมพนธไทย-ลาว : ผานแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาว

ชนมธยมศกษาปท 1-6 (ค.ศ.1975-2009)

โดย

นางสาววลบล สนธมาลย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาประวตศาสตรศกษา

ภาควชาประวตศาสตร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2554

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

PERCEPTION OF HISTORICAL RELATIONSHIP BETWEEN THAI AND LAO

: AS SEEN FROM HISTORY TEXTBOOKS OF THAIS AND LAOS IN JUNIOR HIGH

AND HIGH SCHOOL (1975-2009)

By

Miss Wilubun Sinthumal

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

MASTER OF ARTS

Department of History

Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY

2011

สำนกหอ


บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ การรบรประวตศาสตร

ความสมพนธไทย-ลาว : ผานแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาวชนมธยมศกษาปท 1-6 (ค.ศ.1975-

2009) ” เสนอโดย นางสาววลบล สนธมาลย เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา

อกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตรศกษา

……...........................................................

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย

วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ผชวยศาสตราจารย ดร.วรางคณา นพทธสขกจ

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

.................................................... ประธานกรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.พวงทพย เกยรตสหกล)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(รองศาสตราจารย ดร.ดารารตน เมตตารกานนท )

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.วรางคณา นพทธสขกจ)

............/......................../..............

สำนกหอ


ง

50205210 : สาขาวชาประวตศาสตรศกษา

คาสาคญ : การรบรประวตศาสตร / ความสมพนธไทย – ลาว / ประวตศาสตรชาตนยม

/ แบบเรยนประวตศาสตร

วลบล สนธมาลย : การรบรประวตศาสตรความสมพนธไทย-ลาว : ผานแบบเรยน

ประวตศาสตรไทยและลาวชนมธยมศกษาปท 1-6 (ค.ศ.1975-2009). อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

: ผศ.ดร.วรางคณา นพทธสขกจ. 168 หนา.

วทยานพนธเรองนตองการศกษาความสมพนธระหวางประเทศไทยกบลาวในบรบท

ทางประวตศาสตร และศกษาสาเหตของการสรางประวตศาสตร สาระสาคญของแบบเรยนของไทย

และลาว ทสงผลตอความสมพนธระหวางกน และศกษาผลกระทบอนเนองมาจากการสราง

ประวตศาสตรของท งสองประเทศ เนองจากสภาวการณในปจจบนทมความพยายามรวมมอ

ดานเศรษฐกจ การคา และสงคมระหวางประเทศในกลมอาเซยน แบบเรยนในฐานะเครองมอ

สรางชดความคดใหแกผเรยนของรฐไดทาหนาทและกาหนดองคความรใหกบผเรยน ซงมผลตอ

ความสมพนธของทงสองชาตอยางไร

ผลการศกษาพบวา การสรางประวตศาสตรและการกาหนดเนอหาในแบบเรยนทเนน

เรองสงครามเจาอนวงศ มผลตอความสมพนธระหวางประเทศไทยกบประเทศลาว ผลกระทบจาก

การสรางประวตศาสตรและการใชแบบเรยนทไมมการแกไขปรบปรงเนอหาสาระใหเหน

ความรวมมอระหวางกนมากขน สงผลตอสอหลายประเภททเสนอเรองราวความสมพนธระหวาง

ประเทศไทยกบลาวซงยงเนนย าถง “ความเหนอกวา” ของไทย

ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

ลายมอชอนกศกษา........................................ ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ ........................................

สำนกหอ


จ

50205210 : MAJOR : (HISTORICAL STUDIES)

KEY WORDS : PERCEPTION OF HISTORICAL / THAI – LAO RELATIONSHIP /

HISTORY OF NATIONALISM / HISTORY TEXTBOOKS

WILUBUN SINTHUMAL : PERCEPTION OF HISTORICAL RELATIONSHIP

BETWEEN THAI AND LAO : AS SEEN FROM HISTORY TEXTBOOKS OF THAIS AND LAOS

IN JUNIOR HIGH AND HIGH SCHOOL (1975-2009). THESIS ADVISOR : ASST. PROF.

WARANGKANA NIPHATSUKKIJ ,Ph.D. 168 pp.

This research aims to study the relationship between Thai and Lao in historical

context, the reasons of making history, the effect from contents of history textbooks of Thais and

Laos to relationship between Thai and Lao and then study about the impact of making history

from both countries. In the time of political economic and socio – cultural cooperation in

ASEAN, textbooks as an important tool of state, create knowledge for students, have to be

changed their contents in which way.

The result of this study reveals that the making history and creating perception in

textbooks have been emphasized contents about the most important part of wars during Thai and

Laos, especially Chao Anou War, that is the reflects in perceptions of relationship between Thais

and Laos. Textbooks are among the first tool to create perception of relationship between Thais

and Laos and they have never changed their role to show political economic and socio – cultural

cooperation that the reasons why the feeling of “superior” stands still in many mass

communications views. The reflects the perceptions receive from textbook, this is harmful for

Thais and Laos connection. Department of History Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2011 Student's signature ........................................ Thesis Advisor's signature ........................................

สำนกหอ


ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนจะสาเรจลงไมไดหากปราศจากความอนเคราะหและเมตตา

จากผชวยศาสตราจารย ดร.วรางคณา นพทธสขกจ ทกรณารบเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ขอบพระคณอาจารยทใหทงกาลงใจและคาแนะนาอนเปนประโยชนแมในชวงเวลานอกราชการ

อกทงยงตรากตรากบการตรวจแกภาษาทหางไกลจากความเปนวชาการ

ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.พวงทพย เกยรตสหกล ทกรณาใหเกยรต

เปนประธานกรรมการสอบวทยานพนธ และขอกราบขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร.ดารารตน

เมตตารกานนท ทกรณาสละเวลาอนมคาทางวชาการมาเปนกรรมการสอบวทยานพนธ และรวมไปถง

ผชวยศาสตราจารย ดร.วรพร ภพงศพนธ และคณาจารยภาควชาประวตศาสตร คณะอกษรศาสตร

มหาวทยาลยศลปากรทกทานกบความหวงใยในการสอบถามถงความกาวหนาระหวางการทา

วทยานพนธ รวมไปถงพจรญ วดมวงทาเจาหนาทประจาภาควชาประวตศาสตร

ขอบคณเพอน ๆ พ ๆ นอง ๆรวมภาควชาสาหรบกาลงใจและการฝาฟนในการทา

วทยานพนธไปพรอม ๆ กน วทญ� ฟกทอง, นาตยา ภศร, ศวาวฒน ชยเชาว, เพชรรง เทยนปวโรจน

และคนอน ๆ ขอบคณเพอนกลม BIGLY ถงแมจะไมสามารถชวยเหลอเชงวชาการได แตสาหรบมตร

ไมตรทมใหกนเกอบสบปกเกนพอสาหรบกาลงใจ และรวมไปถง ชยณรงค กองกลน สาหรบทก

กาลงใจในการยนขางกน

และมากไปกวาคาขอบคณสาหรบครอบครว “แม” อบล สนธมาลย และ “พอ” วศษฐ

สนธมาลย ความรสกทงหมดไมอาจบรรยายดวยตวอกษรใด ๆ ไดในระยะเวลาอนสน สาหรบทก

การสนบสนนตงแตวนาทแรกทลมตาจนทกขณะจต

สดทายน ขอนอมราลกถงบรรดาครอาจารยผประสทธประศาสตรวชานบแตวยเยาวมา

ตลอดจนผใหการศกษาในปจจบน อกทงความรทงในและนอกตาราทงหลายขอนอมไวเพอระลกถง

คณแหงความรทกสรรพสง ความดอนจะเกดจากการทาวทยานพนธนขออทศใหกบครอาจารยทก

ทาน บคคลทงทไดกลาวถงและรวมไปถงผมสวนในชวตทกคนทอาจเอยนามไดไมครบ ทงทสนท

หรอเพยงแคผานมาในชวต ขอใหกศลเหลานนจงนอมนาใหทกชวตทเกยวของมสตเปนทตง และม

ทางทดในการดาเนนชวต

สำนกหอ


ช

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย....................................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ.................................................................................................................. จ

กตตกรรมประกาศ....................................................................................................................... ฉ

สารบญภาพ.................................................................................................................................. ฌ

บทท

1 บทนา............................................................................................................................. 1

ความเปนมาและความสาคญของปญหา................................................................. 1

ทบทวนวรรณกรรม................................................................................................ 4

ความมงหมาย และวตถประสงคของการศกษา...................................................... 6

สมมตฐานของการศกษา......................................................................................... 6

ขอบเขตในการศกษา............................................................................................... 7

ขอตกลงเบองตน..................................................................................................... 7

วธดาเนนการศกษา.................................................................................................. 9

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ...................................................................................... 9

2 ความสมพนธระหวางไทยกบลาวในบรบทการสรางชาต : ศกษาผาน

ประวตศาสตรนพนธ..................................................................................................... 10

งานเขยนทางประวตศาสตรไทย...................................................................... 12

จากพงศาวดารสการเปนประวตศาสตรแหงชาตของไทย.................. 14

พฒนาการของงานเขยนประวตศาสตรไทยชวงสมยการสรางชาต... 27

งานเขยนทางประวตศาสตรลาว...................................................................... 31

พฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรของลาว................................ 33

ประวตศาสตรนพนธลาวสมยศกดนา.................................. 34

ประวตศาสตรนพนธลาวสมยราชอาณาจกร........................ 35

ประวตศาสตรนพนธลาวสมยการปฏวตสงคมนยม............ 41

จดมงหมายของการสรางงานเขยนทางประวตศาสตรลาว

ชวงสมยการสรางชาต......................................................................... 45

ความสมพนธระหวางไทยกบลาวในบรบทประวตศาสตร................................ 49

สำนกหอ


ซ

บทท หนา

ผลกระทบทางความสมพนธไทย – ลาวอนเนองมาจากการสรางประวตศาสตร

จากพงศาวดารสแบบเรยน................................................................................ 54

รฐชาต : การสรางมายาคตเพอรกชาต.................................................................. 61

3 สาระสาคญของแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาว.................................................... 63

แบบเรยนประวตศาสตรไทย............................................................................ 67

แบบเรยนลาว.................................................................................................... 90

การกลอมเกลารปแบบความสมพนธระหวางไทยกบลาวผานแบบเรยน

ประวตศาสตรไทย – ลาว.................................................................................. 92

จดเรมตนของรปแบบความสมพนธระหวางไทยกบลาว

ในแบบเรยนไทย – ลาว........................................................................ 93

การรบรรปแบบความสมพนธระหวางไทยกบลาว ผานแบบเรยน

ประวตศาสตรไทย – ลาว..................................................................... 97

“พใหญ” จากแบบเรยนไทย................................................... 98

“ศตร” จากแบบเรยนลาว..................................................... 101

“บทเรยน” จาก “แบบเรยน”............................................................................ 103

4 ผลกระทบทางความสมพนธไทย –ลาว อนเนองมาจากการสรางประวตศาสตร........... 107

วรรณกรรม : นวนยาย ผลสะทอนจากแบบเรยนทางประวตศาสตร............... 111

ลาวในฐานะมตรประเทศทด............................................................... 113

ลาวในฐานะตากวาไทย....................................................................... 125

สอ : ผลสะทอนจากแบบเรยนทางประวตศาสตร............................................ 138

5 บทสรป........................................................................................................................... 151

บรรณานกรม................................................................................................................................ 154

ประวตผวจย................................................................................................................................. 168

สำนกหอ


ฌ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 เจาพระยาทพากรวงศ ...................................................................................... 16

2 สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ.............................................................. 17

3 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว......................................................... 21

4 ขนวจตรมาตรา (สงา กาญจนาคพนธ)............................................................ 23

5 หลวงวจตรวาทการ.......................................................................................... 26

6 มหาสลา วระวงส กบหนงสอประวตศาสตรลาว ............................................... 38

7 แบบเรยนประวตศาสตรชนมธยมศกษาปท 1-6 หลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544 จากสานกพมพวฒนาพานชทใชในการวจย.......... 66

8 แบบเฮยนวดทะยาสาดสงคมชนมดทะยม ปท 1 – 6 ของ

กระทรวงศกษาธการลาว................................................................................. 67

9 รองศาสตราจารย ดร.คณหญง วนตา ดถยนต เจาของนามปากกา “ว. วนจฉยกล”กบ

ผลงานเรอง “ตามลมปลว”................................................................. 114

10 นายแพทยพงศกร จนดาวฒนะเจาของนามปากกา “พงศกร” กบผลงานเรอง

“รอยไหม”.......................................................................................... 119

11 สวพงศ ดษสถาพร เจาของนามปากกา “เจาสาราญ” กบผลงาน

เรอง “ศรสองรก”...................................................................................... 123

12 หลวงวจตรวาทการ กบวรรณกรรมประเภทนวนยายเรอง “ดอกฟาจาปาศกด. 126

13 รองศาสตราจารย ดร.คณหญง วนตา ดถยนต เจาของนามปากกา “แกวเกา”

กบผลงานเรอง “แตปางกอน”............................................................... 131

14 นายแพทยพงศกร จนดาวฒนะเจาของนามปากกา “พงศกร” กบผลงานเรอง

“สาปภษา”.......................................................................................... 133

15 ภาพยนตรเรอง สะบายดหลวงพระบาง, สะบายดหลวงพระบาง 2

“ไมมคาตอบจากปากเซ” และสะบายด วนววาห................................ 146

สำนกหอ


1

บทท 1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ในดนแดนเอเชยตะวนออกเฉยงใตน ประเทศไทยและสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

จดเปนคประเทศทมความผกพนกนอยางยาวนาน เพราะนอกจากจะมพรมแดนตดตอกนแลวยงม

ความเกยวโยงของสายสมพนธทางเชอชาตรวมกน และยงเปนคประเทศทสามารถพดกนไดเขาใจ

โดยไมตองอาศยภาษากลางในการสอสาร ความใกลชดทแนนแฟนมายาวนาน ทาใหสงสม

ประสบการณรวมกนมากมายจนนาจะเรยกระดบความใกลชดไดวาสนทแนบแนน หากแตลก ๆ

สงททกคนรบรคอ ความรสกทแฝงไปดวยความออนไหวพรอมทจะเกดรอยแยกทางความสมพนธ

ไดเสมอ ทงนความรสกไมเทาเทยมนนไดเกดและสงสมมานานในหนาประวตศาสตรทผานมา

ความสมพนธทมกลบกลายเปนชนวนทเหมอนรอยราวลก ทงนหากจะพจารณาถงความ

คลอนแคลนทางความรสกแลว จะพบวาชวงเวลาทผานมาความสมพนธทมนนไมไดอยในฐานะ

ทเทาเทยม แตเปนในลกษณะของประเทศทมอานาจเหนอกวากบประเทศในอาณต ในขณะทไทย

มองลาวในฐานะตากวาเนองจากความสมพนธทมมาไทยเปนเจาประเทศราช สวนลาวมองไทย

ในภาพของ “ศกดนาสยาม” ศตรแหงชาตและผรายในประวตศาสตร1

จกรวรรดนยมตะวนตกมสวนกระตนความรสกในการ “สรางชาต” การกาหนดเขตแดน

ทแนนอน การเขยนแผนท และการเขยนประวตศาสตรชาต และนคอเหตปจจยเรมตนททาใหการเขยน

ประวตศาสตรชาตอบตขนในดนแดนเอเชยอาคเนย สาหรบประเทศไทยนนเกดขนในชวงสมย

รชกาลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทพบวามการเขยนงานทางประวตศาสตรจานวนมาก2

เพออธบายถงทมา เขตอทธพล และบรรดาเขตแดนทเปนของไทย สวนในลาวชวงเวลาแหง

“การสรางชาต” จะตรงกบค.ศ. 1945 ซงเปนชวงเวลาหลงจากทลาวไดรบเอกราช เกดการผลตงาน

ประวตศาสตรออกมาอยางแพรหลาย

1ดารารตน เมตตารกานนท, “งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวสมยไดรบเอกราชค.ศ.1945 จนถง

ปจจบน,” ใน โคลนไมตดลอคนไมตดกรอบ (กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2545), 363.

2Sunait Chutintaranond, “Historical Writting, Historical Novels and Period Movies and Dramas an Observation Concerning Myanmar in Thai Perception and Understanding,” Asian Review 12 [1998] : 10-20.

สำนกหอ


2

ภายหลงจากทลาวไดรบเอกราช ผนาทางดานความคดของลาวไดผลตงานประเภท

พงศาวดารและหนงสอประวตศาสตรออกมาจานวนมาก 3 ความจาเปนทตองการใหคนในชาต

เปนอนหนงอนเดยวกนกลายเปนวาระแหงชาต ดงนนชวงทลาวสรางชาตนจงเปนชวงทสาคญยง

นกประวตศาสตรลาวไดสรางประวตศาสตรชาตลาวขนมา เพอเปนเครองมอในการสรางชาตลาว

ใหเปนอนหนงอนเดยวกน การเขยนประวตศาสตรจงกลายเปนเครองมอในการปลกระดมความคด

พรอมกบอธบายถงทมาของชนชาต เปนการเขยนประวตศาสตรโดยใชตวเองเปนศนยกลาง

โดยบนทกถงชาตผรกรานวาเปน “ศตร” ผคอยกดขและทาราย และการผลตงานซ าๆของทางการ

จงเปนการตอกย ากบแนวคด “ศตร” ผทารายชาต

งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวแบงเปนสามชวงใหญดวยกน โดยชวงแรกนบตงแต

อดตมาจนถงเวลากอนค.ศ.1945 เปนการเขยนเพอยกยองสดดวรกรรมกษตรย โดยกลมพระสงฆ

นกปราชญ และราชบณฑตลาว ชวงเวลาตอมาเปนเวลาหลงจากทลาวไดรบเอกราชคอ ค.ศ.1945

ซงเปนชวงทมการผลตงานเขยนออกมาอยางแพรหลาย โดยมจดประสงคชดเจนเพอการสรางชาต

มการจดทาประวตศาสตรลาวขนใหม นกเขยนทโดดเดนคอ มหาสลา วรวงศ ซงเปนทยอมรบกนวา

สาหรบการศกษาประวตศาสตรลาว พงสาวะดานลาวของ มหาสลา วรวงศ จดเปนคมภรเบกทาง

ทผศกษาทงหลายตองผานตา ความสาคญของพงสาวะดานลาวของมหาสลานไดรบการรบรองจาก

กรมวรรณคดลาว และทางกระทรวงศกษาธการลาวใหจดพมพเผยแพรพรอมทงระบไวในคานา

อยางชดเจนอกวา “ถาแมนมนวาหนงสอเลมนจะยงไมสมบรณหรอขาดตกบกพรอง กยงนบวา

เปนหนงสอเลมหนงซงพอจะเปน “ไตสองทางในยามมด” ของผสนใจอานพงสาวะดานลาวทจะ

สบเสาะหาหลกฐานจากแหลงอนๆมาแตงเตมเสรมตอใหสมบรณยงขนอกตอไป...หนงสอนด

มประโยชน จงจดพมพออกเผยแพรแกประชาชนทวไปในราชอาณาจกรลาว”4

ชวงทสามนบแต ค.ศ.1975 เปนตนมา เมอลาวเปลยนระบบการปกครองใหม งานเขยน

ชวงนจงเปนการเขยนเพอรบใชและเปนกระบอกเสยงใหกบพรรคประชาชนปฏวตลาว เพมพนท

ใหกบบทบาทของขบวนการตอสของประชาชนและพรรคประชาชนปฏวตลาวในประวตศาสตรชาต

โดยใหเหนถงความบากบนในการตอตานกาลงอานาจจากประเทศตางๆทหวงจะแผอทธพลเขายด

ครองลาว เนนใหเหนศตรของชาตอยางชดเจน โดยเฉพาะอยางยงศกดนาสยามวามบทบาทสาคญ

ในการกดข เกณฑกาลงคนลาวไปใชงานโยธา ขดรดเอาผลประโยชนทางเศรษฐกจในหวเมองลาว

3ดารารตน เมตตารกานนท, ประวตศาสตรลาวหลายมต (กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ, 2548), 103.

4เรองเดยวกน, 104.

สำนกหอ


3

เพอเปนบรรณาการสงไปยงบางกอก5 และนบตงแตค.ศ. 1986 อนเขาสยคแหงการจนตนาการใหมนน

งานเขยนของลาวเกดลกษณะประวตศาสตรทองถนในรปประวตศาสตรแขวงและประวตศาสตร

โบราณสถาน โบราณวตถ เพอเปนหนงสอประกอบการทองเทยว6

เปนทยอมรบวางานเขยนทผลตออกมามผลตอการรบรและความเขาใจของคนในชาต

การผลตงานซ า ๆ เปนการตอกย าความรสก สราง“ทศนะแหงชาต”7 เปนกรอบครอบงาความคด

เพอใหมองเหนภาพตามททางการวางแนวทางไว ความสมพนธทมในอดตระหวางไทยและลาว

เปนความสมพนธในรปแบบเมองขนกบเจาประเทศราช แมเวลาทลวงผานไปทาใหเรองราวในอดต

ไดรบการตความในแงมมใหม การสรางชดความคดใหผคนในชาตไปในทศทางเดยวกนโดยตระหนก

ถงความรกชาต ความภาคภมใจในเชอชาต โดยชประเดนใหเหนการบอนทาลายในอดตวาเปนเรอง

รายแรง เกดการตความเหตการณใหม โดยย าซ า ๆ วา ไทย คอ ศตร จนกลายเปนความรสกทฝงราก

ลกในทศนะของคนลาวทวไป

การสรางความคดของรฐไดอาศยแบบเรยนเปนเครองมอ รฐตองการคนแบบใดกใส

แนวความคดลงไปในตาราเรยน เอกลกษณของแบบเรยนลาว คอวธการใชแบบเรยนลาวในการสราง

สานกความเปนชาต ทสาคญคอไมใชหนงสอเพยงเลมเดยวหรอแบบเรยนเพยงวชาเดยวแตสราง

สานกครอบคลมไปทงหลกสตรทกวชา8 แบบเรยนคอเบาหลอมคนในแบบทรฐตองการ ดงนนจง

ไมนาแปลกใจทแบบเรยนไทยและลาวจะมความตางกน ดงกรณเจาอนวงศเปนสาคญ

“เจาอนวงศ” ในแบบเรยนลาว ถกจดบนทกในฐานะมหาวรบรษ ผกลาลกขนมาทาทาย

เจาประเทศราชเพอหวงประกาศเอกราชและนาพาลาวกลบคนสความเปนเอกประเทศ แตหากใน

แบบเรยนไทย การเขยนเรองราวเลาขานถง เจาอนวงศ กบอยในภาพของ “อายกบฏ” ตนเหตแหง

ความไมสงบในการปกครองประเทศราช ดงกลาวไดวาจดประสงคในการเขยนประวตศาสตรของ

สองประเทศคอความตองการสรางจนตกรรมทางความคดเพอสานกรกในชาตตน

5กตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)” (วทยานพนธดษฎ

บณฑต สาขาวชาไทศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2549), 4.

6เรองเดยวกน, 5. 7กรอบทรฐสรางขนมาเพอใหประชาชนมองเหนและเขาใจสอดคลองในทศทางเดยวกน เพองายตอ

การปกครอง โดยอาศยผานเครองมอตางๆ เชนแบบเรยน เพอปลกฝงความคดครอบงาใหกบประชาชน, ผวจย.

8ดรายละเอยดใน ปณตา สระวาส, การสรางสานกความเปนชาตของรฐบาลสาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว โดยผานแบบเรยนชนประถมศกษาตงแต ค.ศ.1975 – 2000 (กรงเทพฯ : สานกงานกองทน

สนบสนนการวจย, 2546).

สำนกหอ


4

จากประเดนขางตนทงหมดทกลาวมาจงนามาสการศกษาเรอง การรบรประวตศาสตร

ความสมพนธไทย-ลาว : ผานแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาวชนมธยมศกษาปท 1- 6

(ค.ศ.1975-2009) เพอชใหเหนทมา สาเหต ตลอดจนผลกระทบของความสมพนธระหวางไทยกบลาว

ผานแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาว

ทบทวนวรรณกรรม

การศกษาเกยวกบประเทศลาวในไทยไดรบความสนใจและมการศกษาในหลายแงมม

ในสวนของงานทเกยวของกบหวขอทสนใจจะทาการศกษาน พบวางานเขยนทผานมาสามารถ

จดแบงภาพสะทอนลาวใน 3 มต9 ดวยกนคอ

1. ลาวในฐานะมตรประเทศทด งานเขยนในกลมนมงเนนสะทอนและแกไขปญหาอกทงยง

พยายามสานสมพนธใหแนบแนน ดงเชน งานวจยเรอง ความสมพนธไทย – ลาว ในสายตาของคนลาว

โดย เขยน ธรวทย และคณะ บทความเรอง สมพนธภาพไทย – ลาว เชงประวตศาสตรกอน

ครสตศตวรรษท 20 โดย ฉลอง สนทรวาณชย

2. ลาวในฐานะตากวาไทย เปนมมมองทดวาลาวไดรบการชวยเหลอจากไทยเพราะลาว

เปรยบเสมอนประเทศทไทยตองคอยดแล วทยานพนธจากจฬาลงกรณมหาวทยาลยเรอง “บทบาท

ของรฐบาลและผนาทางการเมองไทยตอขบวนการตอสเพอเอกราชลาวระหวาง พ.ศ.2483 -

พ.ศ.2496” ของ พมพรต พพฒนกล

3. ลาวในฐานะผกอความไมสงบใหไทย วทยานพนธของ พรรษา สนสวสด มหาวทยาลย

ศลปากร เรอง “ความสมพนธระหวางกรงเทพฯ กบเวยงจนทนในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลา

เจาอยหว พ.ศ. 2367 – 2370” และวทยานพนธของ ธวชชย ไพใหล มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

เรอง “ความสมพนธระหวางไทยกบหลวงพระบาง เวยงจนทนและจาปาศกด ตงแตสมยรชกาลท 1

– รชกาลท 5 ( พ.ศ. 2325 – 2446 )” วทยานพนธทยกมาขางตนจะมมมมองตามแบบชาตนยม

มองวาปฏบตการตอบโตของฝายไทยตอการกอการของฝายลาวเปนเรองสมควร เพอยตปญหา

ประเทศราชทคดแขงขอ ซงเปนเสมอนภาพทชวยย า “ลาว” ตามแบบเรยนไทยทไดปลกฝงกนมา

การมองลาวสามมตขางตนน เปนผลสะทอนมาจากการปลกฝงวางแนวคดลงในแบบเรยน

อนเปนเครองมอแหงรฐ ประวตศาสตรมหลายแงมม แตสงทนาเสนอกลบเปนการสงครามเพอสราง

ความรสกชาตนยม ยงรฐใดตองการสรางชาต ประวตศาสตรมกถกนามาใชเปนเครองมอเสมอ ดงท

สจตต วงษเทศ ไดเสนอวา ประวตศาสตรไทยมกตอกย าใหเหนวา พมาคอศตร พรอมกนนนกดถก

ลาว เขมร มอญ อนถอเปนการเหยยดหยามทางชนเผาตาง ๆ ในทางกลบกน ตาราประวตศาสตรของ

9สเนตร ชตนธรานนท และคณะ, ทศนคตเหยยดหยามเพอนบานผานแบบเรยนชาตนยมในแบบเรยน

ชาตนยมในแบบเรยนไทย (กรงเทพฯ : มตชน, 2552) , 128.

สำนกหอ


5

ลาวกบเขมร กเขยนวาไทยไปรกรานเขา มรดกตกทอดทางประวตศาสตรจงมแตความไมเขาใจกน

เกลยดชงกน ทงทประวตศาสตรมหลายดาน

ดวยความตระหนกในความสาคญของแบบเรยน จงทาใหปจจบนไดมการนาแบบเรยนทง

ของไทยและลาวมาวเคราะหตความ การเขยนประวตศาสตรลาวในแบบเรยนลาว บทความของ

ดารารตน เมตตารกานนท งานวจยเรอง การสรางสานกความเปนชาตของรฐบาลสาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาวโดยผานแบบเรยนชนประถมศกษา ตงแต ค.ศ.1975 – 2000 โดยปณตา

สระวาส งานวจยของจารวรรณ ธรรมวตรและคณะเรอง การกลอมเกลาทางสงคมจากแบบเรยนระดบ

ประถมศกษาในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว วทยานพนธมหาวทยาลยมหาสารคามของ

ประภาส สวรรณศร เรองการกลอมเกลาทางสงคมจากแบบเรยนของรฐ ระดบประถมศกษาใน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ภายหลงการเปลยนแปลงทางการเมองพ.ศ. 2518-2538

บทความของสเนตร ชตนธรานนท และคณะ ทรวบรวมบทความตพมพใน ทศนคตเหยยดหยาม

เพอนบานผานแบบเรยนชาตนยมในแบบเรยนไทย บทความเรอง แบบเรยนไทยกบเอเชยตะวนออก

เฉยงใต : “เพอนบานของเรา” ภาพสะทอนเจตนคตอดมการณชาตนยมไทย ของวารณ โอสถารมย

บทความเรอง แบบเรยนลาวในกระแสโลกาภวตน ของนรนทร พดลา และจากผเขยนคนเดยวกน

ในงานระดบวทยานพนธของมหาวทยาลยมหาสารคามเรอง ตวตนทางวฒนธรรมในแบบเรยนลาว

และนอกจากจะศกษาแบบเรยนแลวยงมบทความทศกษาภาพรวมของงานเขยนของลาว โดย

ดารารตน เมตตารกานนท เรองงานเขยนทางประวตศาสตรของลาวสมยไดเอกราชค.ศ.1945 จนถง

ปจจบน

นอกจากนยงมการแปลงานแบบเรยนลาวเพอใหเหนภาพจากฝายลาวตอเหตการณ

ทางประวตศาสตร ประวตศาสตรฉบบกระทรวงศกษาธการฯลาว ของ ศลปวฒนธรรม เปนการนา

แบบเรยนหนงสอประวตศาสตรลาวชนอดม 3 (เทยบเทาชนมธยมศกษาปท 6 ของไทย) มาถอดความ

เปนภาษาไทย ประวตศาสตรลาว (ดกดาบรรพ-ปจจบน) เปนประวตศาสตรลาวฉบบสมบรณ

กระทรวงแถลงขาวและวฒนธรรมของลาว เปนผดาเนนการจดพมพเผยแพร แปลโดย ทรงคณ จนทจร

และวทยานพนธมหาวทยาลยมหาสารคามของ กตรตน สหบณท “ประวตศาสตรนพนธลาว

สมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)”

จากการศกษางานกอนหนาทาใหเหนวายงขาดสวนเตมเตมทจะเชอมโยงจดเรม

ของความสมพนธทไมเทาเทยมอนเปนผลตอการรบรและเขาใจทางประวตศาสตรทสะทอนผาน

แบบเรยนซงลากยาวทงชวงชนระดบมธยมศกษาตอนตนและตอนปลาย มเพยงบทความในหนงสอ

สารคด เรอง “เจาอนวงศ” ในแบบเรยนไทย-ลาว : ความเหมอนทแตกตาง ทนาแบบเรยน

ประวตศาสตรลาว ชนมธยมศกษาปท 4 กบแบบเรยนประวตศาสตรไทยชนมธยมศกษาปท 3

สำนกหอ


6

มายกตวอยางเนอหาใหเหนภาพความตางโดยยกกรณเหตการณเจาอนวงศใหเหน แตนนกเปนเพยง

บทความส น ๆ ทยงขาดเหตปจจยมเพยงสวนหนงของบทเรยนไทยและลาวทหยบขนมาเทานน

ในสวนของบทความเรอง การรบรเรอง “ลาว” ในพงศาวดารและแบบเรยนไทย ของ ทวศลป

สบวฒนะ เปนการจดประกายใหผวจยมความสนใจในการศกษางานวจยน เพราะบทความนกลาววา

พงศาวดารมอทธพลตอแบบเรยนของไทยและลาว การเนนย าภาพของสงครามเปนการสราง

ความรสก “เหนอกวา” และ “ชงชง” แบบเรยนไทยและลาวมความตางในรายละเอยดท งทเปน

เหตการณเดยวกน บทความนใชแบบเรยนเกาประกอบการเขยน ผวจยจงมความสนใจวาทามกลาง

กระแสโลกาภวฒนททวโลกกาลงแสวงหาความรวมมอและพนธมตรนน ไทยและลาวในฐานะทเปน

ประเทศใกลชดกนมการรบรประวตศาสตรความสมพนธไทยและลาวทเปลยนแปลงไปจากเดมหรอไม

งานวจยเรองนจงพยายามอธบายปรากฏการณทเกดขน โดยกลบไปมองทจดเรมตน

เพอใหเหนพฒนาการของความสมพนธระหวางไทยและลาว ผานแบบเรยนประวตศาสตร

ชนมธยมศกษาปท 1- 6 ของไทยและลาว เพอชใหเหนบรบทซงสงผลกระทบตอการรบรและความ

เขาใจของคนทงสองชาตในปจจบน โดยพยายามใชมมมองแบบคนไรสญชาตใหหลดกรอบจาก

พนธนาการแหงชาต เพอทจะไดเหนภาพกวาง ไมใชมมมองชาตนยมดงทโดนปลกฝงจนลงลกใน

ความเขาใจจนเกดภาพในลกษณะเฉพาะทางชนชาตทกลายเปนปญหากระทบความสมพนธระหวาง

ประเทศของไทยและลาวในปจจบน งานศกษาเรองนจงใชแบบเรยนประวตศาสตรของไทยและลาว

ในชนมธยมศกษาปท 1– 6 ของไทยและลาว เปนตวเปรยบเทยบเพอทจะไดเหนภาพชดเจน

ของความเหมอนทแตกตางในเนอหา เพราะตระหนกดวาแบบเรยนเปนเครองมอชนยอดทรฐ

ใชปลกฝงคนใหเตบโตมาตามแนวคดทรฐตองการ

ความมงหมาย และวตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาความสมพนธระหวางไทยกบลาวในบรบททางประวตศาสตรและสาเหต

ของการสรางประวตศาสตร

2. เพอศกษาสาระสาคญของแบบเรยนไทยและลาว

3. เพอศกษาผลกระทบตอความสมพนธระหวางไทยกบลาวอนเนองมาจากการสราง

ประวตศาสตร

สมมตฐานของการศกษา

1. แบบเรยน คอ เครองมอสาคญในการสรางคนของรฐ การปลกฝงความคดของคน

ในชาตผานแบบเรยนนบเปนกระบวนการสาคญในการสรางประชากรตามแนวทางทรฐตองการ

ซงจดประสงคในการสรางคนผานแบบเรยนนเองทสงผลกระทบโดยตรงตอความสมพนธไทยและลาว

สำนกหอ


7

2. ในสภาวการณปจจบน สงคมมความคาดหวงในการแสวงหามตรไมตรระหวาง

ประเทศมากขน แต “แบบเรยน”ในฐานะเครองมอผลตคนแหงรฐยงคงเปนการปลกฝงแนวคดตามเดม

ทงทในปจจบน งานวจย อกทงบทความตาง ๆ มความเปนอสระในการนาเสนองานทางวชาการมากขน

แตในตวบทเรยนยงคงไมมความเปลยนแปลงในวธการนาเสนอประวตศาสตรทตางไปจากเดม

ประวตศาสตรทรบรยงคงเปนประวตศาสตรกระแสหลก ซงดเปนภาพทสวนทางกบความตองการ

แสวงหาความรวมมอในภมภาคของรฐ

ขอบเขตในการศกษา

งานวจยไดกาหนดให ค.ศ. 1975 (พ.ศ. 2518) เปนปทเ รมทาการวจย เ นองจาก

ในครสตศกราชน ประเทศลาวเปลยนแปลงการปกครองเขาสระบอบใหมโดยพรรคประชาชน

ปฏวตลาว ขนมามบทบาทชนาประเทศ ภายใตระบอบการปกครองใหมน รฐมแบบเรยนเปนเครองมอ

ในการสรางคน การศกษาผานแบบเรยนจะชวยใหเหนภาพและลกษณะของพลเมองตามทรฐตองการ

สวนการกาหนด ใหค.ศ.2009 (พ.ศ. 2552) เปนปสนสดของขอบเขตการวจยเนองจากใน ค.ศ. 2010

(พ.ศ. 2553) ลาวกาลงปรบปรงหลกสตรการศกษา ในขณะททาวจยเรองน แบบเรยนลาวทปรบปรงใหม

ยงมออกเผยแพรไมครบทกรายวชาและทกระดบชนซงรวมไปถงแบบเรยนประวตศาสตรดวย

และประการสาคญการทกาหนดให ค.ศ. 2009 เปนปสนสดของขอบเขตการวจยดงทกลาวมา

กเพอทจะใหงานวจยนมภาพทใกลเคยงกบปจจบนมากทสด

ทามกลางกระแสโลกาภวตนทแตละประเทศลวนถวลหาความรวมมอและพนธมตรนน

เปนทนาสนใจวาแบบเรยนในฐานะเครองมอแหงรฐไดเปลยนทศนะในการผลตคนตางไปจากเดม

หรอไม ดวยเหตนผวจยจงเลอกใชแบบเรยนประวตศาสตรของไทยและลาว ต งแตระดบชน

มธยมศกษาปท 1 ถง ชนมธยมศกษาปท 6 เปนแกนหลกในการทาวจย ทงนเพราะตระหนกวา

นกเรยนในชวงชนนเปนชวงชนทกาลงจะเตบโตเขาศกษาตอในระดบอดมศกษา อนจะกลายเปน

กาลงสาคญในการพฒนาชาต จงนาแบบเรยนในชวงชนนของท งไทยและลาวมาเปรยบเทยบ

ความตางในเนอหาดานประวตศาสตรทระบลงในแบบเรยน เพอทจะไดเหนภาพความตองการ

ของรฐไทยและลาว วาตองการสรางคนใหมความรบรและเขาใจตอเพอนบานแบบใดในกระแส

สงคมปจจบน

ขอตกลงเบองตน

ประวตศาสตรเปนสาระการเรยนรหนงในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและ

วฒนธรรมของประเทศไทย โดยในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดกาหนดให

เปนวชาเรยนทแยกมาวดผลการเรยนรจากกลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมแตยงคง

จดเปนรายวชาในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

สำนกหอ


8

ในการจดหลกสตรการศกษาของไทยนน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานจะกาหนด

หลกสตรแกนกลางในแตละระดบชนและกลมสาระวชาตาง ๆ เพอใหเขตพนทการศกษา หนวยงาน

ระดบทองถนและสถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐาน ไดนาไปใชเปนกรอบและทศทางในการ

จดการเรยนการสอน10

ในการทาวจยนผวจยไดเลอกใชแบบเรยนประวตศาสตรของไทยชนมธยมศกษาปท 1-6

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 จากสานกพมพวฒนาพานช ซงมเนอหาตรงกบ

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงถอเปนหลกสตรปรบปรงลาสด เนองจากในป

ททาการวจยนน แบบเรยนประวตศาสตรตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ยงมออกมาใชไมครบในทกชนเรยน กระทรวงศกษาธการไดประกาศใหใชหลกสตรการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เฉพาะโรงเรยนตนแบบการใชหลกสตรและโรงเรยนทมความพรอม

ตามรายชอทกระทรวงศกษาธการประกาศ โดยในระหวางทรอความพรอมการใชหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ในทกชนเรยนนน กระทรวงศกษาธการมประกาศใหยด

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ใหทกโรงเรยน ใชประกอบการคดเลอก

แบบเรยนของแตละสานกพมพ ในการทาวจยนผวจยจงไดนาหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มาวเคราะหประกอบแบบเรยนประวตศาสตรชนมธยมศกษาปท 1-6

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 และเลอกใชแบบเรยนจากสานกพมพวฒนาพานช

ในการทาวจยฉบบนเพราะสอดคลองตามประกาศกระทรวงศกษาธการเรองหลกสตรใหม

ทกประการ

ในสวนของแบบเรยนประวตศาสตรลาวนน แมจะมการปรบปรงหลกสตรมาแลว

ถง 2 ครง แตในสวนของสาระความรยงคงไดอทธพลตกทอดมาจากพงศาวดารเปนสาคญ เนอหา

ทเกยวของกบความสมพนธระหวางไทยกบลาวยงคงเปนการเนนย าประวตศาสตรรปแบบเดม

ผวจยจงเลอกใชแบบเฮยนวดทะยาสาดสงคมชนมดทะยม ปท 1 – 6 ซงเปนแบบเรยน

ของกระทรวงศกษาธการฉบบลาสด (กอนปรบปรงหลกสตรในป 2010) ทใชมายาวนานถง 20 ป

เปนหลกฐานสาคญในการวจย ซงสะทอนใหเหนการเนนย าวาทกรรมทลาวตองการสราง

แกประชาชนเปนอยางด สวนการอางองถงเอกสารลาว หลกฐานลาว ตลอดจนแบบเรยนลาว

ในการศกษานจะใชตวสะกดตามแบบลาว เพอคงรกษาเนอหาและอารมณตามแบบตนฉบบ

10กระทรวงศกษาธการ, ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนร สงคมศกษา

ศาสนาและวฒนธรรม ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 (กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณการเกษตร

แหงประเทศไทย, 2551), คานา.

สำนกหอ


9

วธดาเนนการศกษา

ใชวธวจยทางประวตศาสตร โดยเนนการวเคราะหตความจากเอกสาร แบบเรยน หนงสอ

และวทยานพนธ จากหอสมดของสถาบนตาง ๆ รวมไปถงแหลงขอมลออนไลนโดยนาเสนอในรปแบบ

ของการพรรณนาวเคราะห โดยไดคนควาจากแหลงขอมลตาง ๆ ดงน

1. หอสมดกลาง มหาวทยาลยศลปากร วงทาพระ และพระราชวงสนามจนทร

2. หอสมดกลาง จฬาลงกรณมหาวทยาลย

3. หอสมดกลาง มหาวทยาลยธรรมศาสตร

4. หอสมดกลาง มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร

5. หอสมดกลาง มหาวทยาลยเชยงใหม

6. หอสมดกลาง มหาวทยาลยขอนแกน

7. หอสมดกลาง มหาวทยาลยมหาสารคาม

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เขาใจถงความสมพนธระหวางไทยกบลาวในบรบททางประวตศาสตร และรวมไปถง

สาเหตของการสรางประวตศาสตร

2. เขาใจถงสาระสาคญของแบบเรยนไทยและลาว

3. เขาใจถงผลกระทบทางความสมพนธระหวางไทยกบลาวอนเนองมาจากการสราง


สำนกหอ


10

บทท 2

ความสมพนธระหวางไทยกบลาวในบรบทการสรางชาต : ศกษาผานประวตศาสตรนพนธ

ระบอบอาณานคมไดเปลยนแปลงเอเชยตะวนออกเฉยงใตจาก “รฐจารต” มาสความเปน“รฐสมยใหม”

ทงในดานการปกครอง เศรษฐกจ สงคม และชวตความเปนอย และทสาคญคอเปนปจจยทผลกดนให

เกดแนวคดเกยวกบ “ความเปนรฐชาต” แทนความเปน “ราชอาณาจกร” ซงเปนการจดประกายใหกบกระแส

ความคด “ชาตนยม” และการเรยกรองเอกราชในระยะตอมา1

ดนแดนในเอเชยตะวนออกเฉยงใตในชวงทบรบทสงคมโลกตะวนตกกาลงแผอทธพลเขา

ครอบงานน ในรฐตาง ๆ ลวนแลวแตมปฏกรยาตอบโตตอแสนยานภาพและอทธพลของชาตตะวนตก

การตอบโตนนเกดขนหลายกระบวนการดงทเปนปรากฏการณสาคญ ๆ2 อนนามาสกระแสความคด

“ชาตนยม” และการเรยกรองเอกราชจากผคนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ปฏเสธไมไดวา “ชาตนยม” คอแนวความคดทจกรวรรดนยมตะวนตกนาเขามาและทงไว

กลายเปนมรดกแกเอเชยตะวนออกเฉยงใต 3 แนวคดนาเขานไดมสวนในการสรางจตสานกเพอ

รวบรวมความรสกแหงชาตใหเปนหนงเดยว กระแสชาตนยมและการเรยกรองเอกราชทเกดขนใน

เอเชยตะวนออกเฉยงใตนน กลาวไดวาสวนหนงเกดจากระบบการศกษาแผนตะวนตกหรอแผนใหม

ทประเทศจกรวรรดนยมนามาใหประชาชนในดนแดนเอเชยตะวนออกเฉยงใต เพอรองรบระบบ

การบรหารและเศรษฐกจแบบใหมทขยายตวขนอยางรวดเรว แตการศกษาแผนตะวนตกน

กลบกลายเปนจดเรมตนแนวคดในการตอตานชาตตะวนตก

ระบบการศกษาแบบใหมทไดรบการวางรากฐานนถกใชเพอตอตานการเขาครอบงาของ

ชาวตางชาต ปลกกระแสแนวคดชาตนยมใหแพรหลายไปทว4 ทงอาณาบรเวณเอเชยตะวนออกเฉยงใต

1ชลพร วรณหะ, “เอกสารประกอบการสอนรายวชา 415457 Seminar in Southeast Asian History”

ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551. (อดสานา)

2ดรายละเอยดใน ด. จ. อ. ฮอลล, ประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต สวรรณภม – อษาคเนย

ภาคพสดาร, เลม 2, พมพครงท 3, ชาญวทย เกษตรศร, บรรณาธการ (กรงเทพฯ : มลนธโครงการตารา

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2549) ; and Norman G. Owen, (ed.), The Emergence of Modern Southeast Asia

: A New History ( Honolulu : University of Hawai’i, 2005).

3Warshaw Steven, Southeast Asia Emerge, 4th ed. (San Francisco : Canfield, 1975), 68.

4D.J. Steinberg et al, Insearch of Southeast Asia : A modern History (Honolulu : University of

Hawai’i, 1985), 202.

สำนกหอ


11

นามาสการเรยกรองเอกราชและการสรางชาตในดนแดนเอเชยอาคเนย ซงลวนแลวแตเกดขนในเวลา

ไลเลยกน และในชวงการรวบรวมประวตศาสตรเพอสรางชาตขนนเองทเราจะพบงานเขยนมากมาย

ทบอกเลาถงความเปนมาและจดเรมของชนชาตตน เพอใหคนในชาตรวมไปถงคนภายนอกไดตระหนก

ถงความเปนมาอนยงใหญตามแตผรวบรวมจะกลาวอางถง ซงงานหลายชนทเกดขนในชวงเวลาน

ไดกลายมาเปนแมแบบตลอดจนเปนประเดนขอโตเถยงใหกบคนรนตอ ๆ มาอยางไมจบสน ดงเชน

งานเขยนทางประวตศาสตรของเจาพระยาทพกรวงศ และพระนพนธทางประวตศาสตรของ สมเดจฯ

กรมพระยาดารงราชานภาพ เปนตน

นบแตยคอาณานคมแผอทธพลทวอาณาบรเวณเอเชยตะวนออกเฉยงใต นามาส

ปรากฏการณการเปลยนผานจาก “รฐจารต” เขาสความเปน “รฐสมยใหม” เกดการเปลยนแปลง

ขนมากมายในอาณาบรเวณน และหนงในนนคอ “การสรางชาต” ของบรรดารฐตาง ๆ

ในบรบทความสมพนธระหวางไทยกบลาวนบวาชวงเวลานคอจดสาคญทหากไดศกษาแลว

จะชวยใหเขาใจวา จดเรมตนของความสมพนธระหวางไทยกบลาวไดถกกาหนดหรอถกวางรากฐาน

ในบรบทและเงอนไขใด ซงจะสงผลตอการขยายภาพความสมพนธระหวางไทยกบลาวในปจจบน

ใหตรงกบขอเทจจรงทางประวตศาสตรทเกดขนในชวงเวลานน

ในบทนจงจะศกษาประวตศาสตรนพนธทงของไทยและลาวในชวงสมยการสรางชาต

เพอเปนพนฐานสาคญในการทาความเขาใจจดเรมตนของสภาพสงคมทมผลตอการเขยนประวตศาสตร

ของทงสองประเทศ

การศกษาประวตศาสตรนพนธไทยในชวงสมยการสรางชาตนจะใหความสาคญกบการ

ปพนฐานของบรบททางประวตศาสตร คอเปนการเรมตนทาความเขาใจถงจดเรมตนของสภาพสงคม

ทมผลตองานนพนธทางประวตศาสตรชวงสมยการสรางชาต โดยจะไมลงลกหรอวเคราะห

เปรยบเทยบสาเหตของงานเขยนทางประวตศาสตรหรอประวตชวตของเจาของผลงานอยางละเอยด

ดงเชนทมผทาการศกษามาบางแลว5เพราะจดประสงคของการทาวจยในบทนคอการเตรยมความร

5ดรายละเอยดใน ชาญวทย เกษตรศร, “สกลประวตศาสตร : แสงสวางในความมด,” ศลปวฒนธรรม

6,1 (พฤศจกายน 2527) ; สมเกยรต วนทะนะ, “สองศตวรรษของรฐและประวตศาสตรนพนธไทย,” ธรรมศาสตร

13,3 (กนยายน 2527) ; นธ เอยวศรวงศ, “200 ปของการศกษาประวตศาสตรไทยและทางขางหนา,”

ศลปวฒนธรรม 7,4 (กมภาพนธ 2529) ; ยพา ชมจนทร, “ประวตศาสตรนพนธไทย พ.ศ. 2475 – 2516”

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2530) ; ราม

วชรประดษฐ, “ พฒนาการของประวตศาสตรชาตในประเทศไทย พ.ศ. 2411-2478” (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539) ; อรรถจกร สตยานรกษ,

การเปลยนแปลงโลกทศนของชนชนผนาไทยตงแตรชกาลท 4 ถงพทธศกราช 2475, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ :

สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2541).

สำนกหอ


12

ขนปฐมเหตของทมาในการผลตประวตศาสตรอนสงผลตอความสมพนธระหวางไทยและลาว

ทมความเขาใจคลาดเคลอนกน

1. งานเขยนทางประวตศาสตรไทย

จารตการเขยนประวตศาสตรแบบพงศาวดารเปนการบนทกประวตศาสตรของไทย

มาตงแตสมยอยธยา ประวตศาสตรทออกนอกแบบแผนของจารตพงศาวดารมกถกขจดออกนอกทาง

และถอวาไมใชประวตศาสตร6 พงศาวดารนบเปนงานเขยนประวตศาสตรทางราชการทยงคงเหลอ

และตกทอดมาถงปจจบนอยางเปนชนเปนอน และเปนหลกฐานทางประวตศาสตรทไทยยดถอมา

อยางยาวนาน ความรบรและความเขาใจประวตศาสตรของไทยอยภายใตกรอบอทธพลของ

ประวตศาสตรแบบพงศาวดารหลายชวงสมย พงศาวดารคอตวแทนของความเขาใจเกยวกบ

ประวตศาสตรและแนวคดของไทยทกอตวและฝงรากมาเปนเวลานานนบแตสมยกรงศรอยธยา

เปนตนมา7

ประวตศาสตรไทยในแบบแผนของจารตพงศาวดารถกจากดใหรบรกนในหมชนชนนา

ของสงคม กวาจะเรมเปดเผยออกมาสประชาชนกลวงเขาในสมยรชกาลท 4 และ 5 อนเปนผลจาก

การนาเขาแทนพมพ ทาใหการพมพหนงสอและหนงสอพมพแพรหลาย เปนการกระจายความรและ

ขยายฐานการศกษาออกไปในวงกวาง อกทงทศนคต ความร ตลอดจนวทยาการทไดรบมาจาก

ตะวนตก8 ไมวาจะเปนระบบการสอสาร ทางรถไฟ หรอการเปลยนระบบการคาทชดเจนขนจากการ

แลกเปลยนสงของ มาใชระบบเงนตราเปนตวกลางในการแลกเปลยน และรวมไปถงการพฒนาระบบ

เศรษฐกจใหเหมาะสมกบชมชนทเรมววฒนาการเขาสความเปนสงคมเมอง และเพอใหเกดความ

คลองตวในการตดตอคาขาย นอกจากนายจางตางชาตจะเรมหดพดภาษาทองถนแลว ยงพบวา

นายจางตางชาตเรมใหแรงงานทองถนมการศกษาภาษาตางประเทศของเจาอาณานคมนน ๆ 9 อกดวย

การเปลยนแปลงของสงคมไทยภายหลงการทาสนธสญญาบาวรงใน ค.ศ. 1855 (พ.ศ.

2398) คอการเปดรบอารยธรรมตะวนตก และการปรบตวเพอเผชญหนากบการลาอาณานคม

ของประเทศตะวนตก กอใหเกดการเปลยนแปลงทงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และ

ภมปญญาของคนไทย ระบบเศรษฐกจ เปลยนไปสการผลตเพอการคาและระบบเศรษฐกจแบบเงนตรา

อย◌างเตมตว ระบบเศรษฐกจไทยเขาไปผกพนอยกบระบบเศรษฐกจโลก ระบบการเมองเดม

6ยพา ชมจนทร, “ประวตศาสตรนพนธไทย พ.ศ. 2475 – 2516”, 12.

7เรองเดยวกน.


9Warshaw Steven, , Southeast Asia Emerge, 68.

สำนกหอ


13

ถกกระทบจนตองปรบเปลยนดวยการปฏรปการปกครองในสมยรชกาลท 5 เพอใหความเปน

“สยามประเทศ” ดารงอยได

อยางไรกด พลงผลกดนจากภายนอกเพยงอยางเดยวไมเคยกาหนดแนวทางความเปลยนแปลง

ของสงคมใดไดอยางแทจรง “การจะเขาใจแนวทางความเปลยนแปลงของสงคมใด ควรจะให

ความสาคญอยางเพยงพอแกเชอแหงความเปลยนแปลงซงสถตในสงคมนนอยแลว ปราศจากเชอเหลาน

สงทมาจากภายนอกจะไมมทางงอกงามขนได”10 ดงนนจะเหนไดวาพฒนาการของรฐทสงผลตอ

การเปลยนแปลงในสมยรชกาลท 5 นนไมไดเกดจากอทธพลภายนอกซงหมายถงผลกระทบจาก

ตะวนตกแตเพยงอยางเดยว การเปลยนแปลงในสงคมไทยสมยรชกาลท 5 ยงไดรบแรงผลกดนจาก

ภายในสงคมขณะนนดวยนบตงแตความพยายามปฏรปประเทศจากสมยรชกาลท 4 เปนตนมา

สงผลใหเกดความพรอมในการรวมศนยอ านาจทางการเมอง เกดเปนการปกครองระบอบ

สมบรณาญาสทธราชยทมนคงทสดอยางไมเคยมมากอน ในขณะเดยวกนแนวคดการสรางรฐชาต

กเกดขนเพอสนองความมนคงภายในและพยงฐานะของประเทศใหยนอยในสงคมโลกและสามารถ

ฝาภยนตรายทกาลงคกคามจากภายนอก11

การเปลยนแปลงเหลานนบเปนตวกระตนสาคญตอความอยากรอยากศกษาของคน

ทวทงเอเชยตะวนออกเฉยงใต ถงแมรฐไทย3ไมไดตก3เปนอาณานคมกหนไมพนกระแสอทธพลของ

อาณานคม การปฏรปประเทศและการสถาปนารฐชาต ไดสรางความจาเปนในการศกษาคนควา

เพออธบายความเปนมาของชาตไทย ทงนกเพอสรางเอกภาพและความเปนอนหนงอนเดยวกน

ใหเกดขนในสงคม และทจาเปนทสดกเพอสรางความเปนชาตในการเผชญหนากบลทธลาอาณานคม

ของตะวนตกทเปนภยรายแรงในขณะนน เหตผลและเงอนไขตาง ๆ เหลานทาใหตองขยายการศกษา

ความเปนมาของชาตตอสงคมวงกวางใหมากกวารวพระราชฐานดงทยดเปนขนบมา

การเผชญหนากบอทธพลตะวนตกในรชกาลท 4-5 สงผลใหเกดความเปลยนแปลง

อยางเปนรปธรรมทมเปาหมายสาคญอยทความอยรอดของราชอาณาจกรไทย นอกจากนนยงสงผล

ใหเกดความเปลยนแปลงในดานนามธรรมทงความคดและภมปญญา สงผลใหเกดการพฒนาประเทศ

ใหทนสมยตามแบบตะวนตก (Modernization) สะทอนออกมาทางงานประวตศาสตรนพนธ

ทเกดขนในเวลานน12 กลาวไดวาสงทเกดขนนทาใหรฐไทยกาวเขาสความเปนสมยใหมเพอการยอมรบ

จากประเทศตะวนตกทเฝาจบตาอยอยางใกลชด

10นธ เอยวศรวงศ, ปากไกและใบเรอ รวมความเรยงวาดวยวรรณกรรมและประวตศาสตรตนรตนโกสนทร

(กรงเทพฯ : อมรนทรการพมพ, 2527), บทนา.



สำนกหอ


14

ความเปลยนแปลงทางการเมองการปกครอง เศรษฐกจและสงคม ชวยกระตนใหเกด

สานกแหงความเปนชาตชดเจนมากขน นามาสเหตผลทวาเหตใดกระแสประวตศาสตรชาตจงม

ความสาคญ เพราะเปนเครองแสดงถงความเปนอนหนงอนเดยวกนของชาตไทย13

ผปกครองและชนชนนาไทยพยายามสรางความเปนรฐชาตขนเพอรกษาเอกราชของประเทศ

ใหมฐานะเปนรฐหนงในประชาคมโลก การเขยนพงศาวดารไดรบการใสใจนามาใชเพออธบาย

ความสบเนองของพระราชอานาจกษตรย และการรวมศนยความรสกสานกรวมกนของสงคมไทย14

นอกจากเปนเครองมอทมงใหบทเรยนหรอคาสอนเรองกษตรยแกราชสานกเปนขอใหญ15 ดงทเคย

เปน

เมอบทบาทของประวตศาสตรคอการสรางความรสกเปนเอกภาพรวมกนของประชาชน

จงมการนาพงศาวดารมาใชปลกฝงใหเกดความรกชาต และสานกในความเปนไทย เพราะพงศาวดาร

เนนในเรองกษตรยซงเขากนไดกบนโยบายการสรางรฐชาตทมสถาบนกษตรยเปนศนยรวมของ

คนในชาตเพอความเปนอนหนงอนเดยวกน การสอนใหรกชาตกอใหเกดความจงรกภกดตอกษตรย

ดวยเหตผลทวารฐเปนอสระมาไดกเพราะการปกครองของกษตรย16

1.1 จากพงศาวดารสการเปนประวตศาสตรแหงชาตของไทย

สาหรบหวขอน ผวจยจะศกษาแนวทางประวตศาสตรนพนธ โดยเลอกศกษางานเขยน

ทางประวตศาสตรของ เจาพระยาทพากรวงศ สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ พระบาทสมเดจ

พระมงกฎเกลาเจาอยหว ขนวจตรมาตรา (สงา กาญจนาคพนธ) พระยาอนมานราชธน และหลวงวจตร

วาทการ ทงนเพอใหเหนถงพฒนาการของประวตศาสตรนพนธไทยและบรบททางสงคมทสงผล

กระทบตองานเขยนทางประวตศาสตร จากรปแบบพงศาวดารสการเปนประวตศาสตรแหงชาต

ดงทกลาวมาแลววาการศกษาประวตศาสตรและการบนทกเหตการณสาคญในอดต

ลงในพงศาวดารนนถกสงวนไวในกลมชนชนสงของสยาม จดประสงคของการบนทกพงศาวดาร

แตกตางกนไปตามวาระของผทขนมามอานาจ และพงศาวดารยงถกมองวาเปนเครองมอแหงอานาจ

ของบรรดาเจานายหลายยคสมย หากแต “ภาวะทเกดความเคลอนไหวทางภมปญญารวมทงเกดความ

เปลยนแปลงทางการเมองเศรษฐกจและสงคม ยอมสงผลตอทศนะและรปแบบการเขยน

13ราม วชรประดษฐ, “พฒนาการของประวตศาสตรชาตในประเทศไทย พ.ศ. 2411-2478”, 90.


15สมเกยรต วนทะนะ, บทความประกอบการสมมนากงศตวรรษธรรมศาสตร : 2477 – 2527

(สถาบนไทยคดศกษา : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2527), 149.

16วทย วศทเวทย, ปรชญาการศกษาไทย 2411-2475 (กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการการศกษา

แหงชาต, 2528), 32 – 33. อางใน ยพา ชมจนทร. “ประวตศาสตรนพนธไทย พ.ศ. 2475 – 2516.”, 77.

สำนกหอ


15

ประวตศาสตร”17 เจาพระยาทพกรวงศ คอบคคลแรก ๆ ทเรมเปลยนแปลงธรรมเนยมปฏบตในการ

บนทกพงศาวดาร เปนผนาวธการบนทกพงศาวดารแบบจารตสการบนทกพงศาวดารแบบสมยใหม18

เจาพระยาทพากรวงศ เปนตวแทนปญญาชนทแสดงความเปลยนแปลงโลกทศนใหม

ในระยะนน19 แมวาผลงานทางประวตศาสตรของ เจาพระยาทพากรวงศ จะยงคงรกษาจารตเดม

ตามรปแบบของพงศาวดาร คอเนอหายงคงแวดลอมเรองราวของพระมหากษตรย แบงลาดบเรยง

ตามเวลาเกดเหตการณ แตลกษณะผลงานทเสนอมแนวทางใหม ๆ เขามาในการเขยนประวตศาสตร

แบบพงศาวดารคอ แนวคดการอธบายเหตผลตาง ๆ ดวยความคดแบบวทยาศาสตรสะทอนถงการ

ยอมรบวทยาการเทคโนโลยของตะวนตก รวมทงใชเอกสารและหลกฐานจากแหลงตาง ๆ เปนขอมล

ในการเขยนงาน20

17พงศธดา เกษมสน, “ประวตศาสตรนพนธไทย : ศกษาพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระจอมเกลา

เจาอยหว,” วารสารอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 17,1 (มกราคม 2528) : 101. 18พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวนบเปนอกบคคลหนงททรงมพฒนาการของงานเขยน

ทางประวตศาสตรตามแบบสมยใหมโดยการใชหลกเหตผล การตงคาถาม และการใชหลกฐานประเภทเอกสาร

ตรวจสอบความนาเชอถอ, ดรายละเอยดใน พงศธดา เกษมสน, “ประวตศาสตรนพนธไทย : ศกษาพระราชนพนธใน

พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว,”.

19นธ เอยวศรวงศ, ปากไกและใบเรอ รวมความเรยงวาดวยวรรณกรรมและประวตศาสตร

ตนรตนโกสนทร, 568.

20ดรายละเอยดใน, วกลย พงศพนตานนท, “พระราชพงศวดารกรงรตนโกสนทรรชกาลท 1-4 ฉบบ

เจาพระยาทพากรวงศ : ประวตศาสตร ไทยยคใหม,” วารสารอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 17,1

(มกราคม 2528).

สำนกหอ


16

ภาพท 1 เจาพระยาทพากรวงศ นกประวตศาสตรคนแรก ๆ ทเรมรบอทธพลการเขยนแบบตะวนตก

มาประยกตใชกบการนพนธประวตศาสตรไทย

ทมา : สายเจาคณพระราชพนธนวลชนท 3 [ออนไลน], เขาถงเมอ 19 มนาคม 2554. เขาถงไดจาก

http://www.bunnag.in.th/prarajpannuang003.html

เอกสารสาคญในการศกษาประวตศาสตรรตนโกสนทรอยางเชน พระราชพงศาวดาร

กรงรตนโกสนทรรชกาลท 1 - 4 ฉบบ เจาพระยาทพากรวงศนน เปนหลกฐานทชใหเหนชดวา

การเขยนงานประวตศาสตรของเจาพระยาทพากรวงศ ยงยดวตถประสงคตามแบบจารต แ3ละใชเพอ

เปนเครองมอถวายความรแดยวกษตรย21 อยางไรกดพระราชพงศาวดารรตนโกสนทรสานวน

สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ ททรงชาระมาจากสานวนของ เจาพระยาทพากรวงศ

กลบมเนอหาบางตอนทแตกตางจากตนฉบบ ทงนเพอใหสอดคลองกบวตถประสงคทเปลยนไป

ของผชาระ หรอกลาวไดวาการผลตงานทางประวตศาสตรของ เจาพระยาทพกรวงศ ยงไมพบ

รองรอยของการใชประวตศาสตรเพอเปนเครองมอสรางชาต คงพบแตรปแบบทเรมพฒนาตามหลก

ตะวนตก ซงนบเปนกาวแรกของงานประวตศาสตรไทยทออกนอกกรอบการบนทกตามจารตท

ยดถอกนมาเทานน สวนการเปลยนแปลงประโยชนของงานเขยนประวตศาสตรจะปรากฏเดนชด

21จรพล เกตจมพล, “การเปลยนแปลงเชงโครงสรางขององคความรของกลมชนชนนาสยามรนใหม

พ.ศ. 2367-2468” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2539), 18.

สำนกหอ


17

ในงานของ สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ ผสรางแนวคดประวตศาสตรแหงชาต ผนาพา

นกเขยนงานทางประวตศาสตรอกหลายทานผลตงานในโครง “ชาตนยม” แมจะตางยคสมยกน

ภาพท 2 สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ บดาแหงประวตศาสตรไทย

ทมา : สายชล สตยานรกษ, สมเดจฯกรมพระยาดารงราชานภาพ การสรางอตลกษณ “เมองไทย” และ

“ชน” ของชาวสยาม (กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2546), 308.

ผลงานประวตศาสตรนพนธทเดนและเปนตนแบบในการเปนเครองมอเพอรองรบ

แนวความคด “รฐชาต”22 ทมอทธพลและยดถอเปน “กรอบ” ใหแกงานสมยตอ ๆ มา คอผลงานของ

สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ จากพระนพนธตลอดพระชนมชพ 1,050 เรอง เปนเรองเกยวกบ

ประวตศาสตร 297 เรอง แยกออกเปน ประวตศาสตรการทองเทยว 15 เรอง ชวประวต 128 เรอง

22รฐชาต หรอ รฐประชาชาต (national state) ตามความหมายของ สมเกยรต วนทะนะ หมายถงรฐ

ทประกอบดวย อาณาเขตทแนนอน อานาจอธปไตยเปนของประชาชาตโดยสวนรวม และประชาชนทมสานกรวม

ทางสงคมและการเมอง, ซงสมเกยรต วนทะนะไดแสดงทศนะไววาในสมยรชกาลท 5 ไทยยงไมใชรฐประชาชาต

ทสมบรณ, ดรายละเอยดใน สมเกยรต วนทะนะ, บทความประกอบการสมมนากงศตวรรษธรรมศาสตร : 2477 –

2527.

สำนกหอ


18

นทานโบราณคด 6 เรอง ประวตศาสตร 148 เรอง23 พระองคเปนผสนใจแสวงหาความรอยางจรงจง

ทรงสะทอนทศนะแหงการวพากษใหเหนจากพระนพนธคานาและคาอธบายในพระราชพงศาวดาร

ฉบบพระราชหตเลขา ทรงใหความสาคญกบการตรวจสอบหลกฐาน สวนการแสวงหาและความ

พยายามอธบายสาเหตของเหตการณจะเหนไดชดในงานพระนพนธพระราชพงศาวดารกรง

รตนโกสนทรรชกาลท 2 “หนงสอทเรยกวา พงศาวดารของเราทแตงกนมาแลว ...ไมตรงกบหลกของ

ประวตศาสตร คอหลกของประวตศาสตรนน แมจะเอาการกาหนดตงเปนหลกเรองทจะลาดบกอน

และหลงกน มขอสาคญทตองถอเปนหลก 3 สวน คอ

สวนท 1 เกดเหตการณอยางไร

สวนท 2 ทาไมจงเกดเหตการณอยางนน

สวนท 3 เหตการณทเกดขนนนใหผลอยางไร” 24

การเผชญการคกคามจากมหาอานาจตะวนตกกอใหเกดการสราง “ขอบเขต”25 ของ

ประวตศาสตรแหงชาต (National History) ทมมาอยางคลมเครอเลอนลอยในสมยกอนใหเดนชดขน

ประวตศาสตรในยคนมใชพระราชพงศาวดารทอธบายความชอบธรรมและการสบสนตตวงศของกษตรย

หากเปนการสรางความสานกในการมประวตศาสตรรวมกนของประชาชน และพยายามเนนย าความร

เกยวกบอดตของประชาชนซ าแลวซ าเลา เพอใหประชาชนรบรและเกดสานกทางประวตศาสตร

ตามทกาหนดใหไดชดเจน ทรงพยายามนาเสนอความเปนไทยแทรกเขาไปในเนอหาเอกสารททรง

ตรวจตราหรอ “ชาระ” 26 และทสาคญงานเขยนทางประวตศาสตรของพระองคถอวามอทธพลตอความ

รบรและการเขยนประวตศาสตรไทยอยางยง ทรงพฒนาวธการทางประวตศาสตร การตรวจสอบ

23หอสมดแหงชาต กรมศลปากร, สมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดารงราชานภาพ : พระนพนธ

(พระนคร : โรงพมพครสภา, 2512), 47-102. กลาวถงใน ราม วชรประดษฐ. “พฒนาการของประวตศาสตรชาต

ในประเทศไทย พ.ศ. 2411-2478”, 100.

24สมเดจกรมพระยานรศรานวตวงศ และสมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยา ดารงราชานภาพ,

สาสนสมเดจ, เลม 4 (พระนคร : องคการคาครสภา, 2505), หนา 26. กลาวถงใน ราม วชรประดษฐ, “พฒนาการ

ของประวตศาสตรชาตในประเทศไทย พ.ศ. 2411-2478”, 101.

25เมอชาตตะวนตกเรมเขามามอทธพลในอาณาบรเวณเอเชยตะวนออกเฉยงใต ประเทศไทยเรมตระหนก

ถงความสาคญของประวตศาสตรในฐานะหลกฐานความชอบธรรมของการมอานาจเหนอบรเวณทปกครอง และ

เพอความสมบรณของประวตศาสตร “ขอบเขต”ของประวตศาสตร จงเปนสงจาเปนในการกลาวอาง “ขอบเขต”

ในทนจงมความหมายรวมถง ขอบเขตของเวลา, ขอบเขตของพนท, ผวจย.


“ชาระ” หมายถง การเรยบเรยงขอมลและหลกฐานเพอแกไขงานจากฉบบเดม หรอบางทอาจเปนการแทรกทศนะ

ของผเขยนเพมเตมจากตนฉบบ, ผวจย.

สำนกหอ


19

หลกฐานและการใชหลกฐานทมความหลากหลาย อกท งยงทรงเปดกวางทางความคด ดงททรงย า

ในพระนพนธคานาในพระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขาความวา “ขาพเจาเปนแตผศกษา

พงศาวดารคนหนง จะรเรองถวนถรอบคอบหรอรถกตองไปหมดไมได”27 วธการศกษาคนควางานทาง

ประวตศาสตรของ สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ ไดรบอทธพลตามแบบตะวนตกทาใหงาน

มความกาวหนาไปจากรปแบบเดมทยดจารตมานาน

แมวาการศกษาประวตศาสตรตามวธของตะวนตกจะมอทธพลตองานพระนพนธของ

สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ ทงในการตรวจสอบหลกฐานและการใชหลกฐานตาง ๆ

ประกอบงานพระนพนธ แตดวยขอจากดบางประการของสงคมในขณะนนเปนเหตสาคญใหงาน

พระนพนธทางประวตศาสตรของพระองคมใชขอเทจจรงทงหมด ทรงเลอกวธการนาเสนอความคด

ใหสอดคลองกบวฒนธรรมทางความคดของสงคมไทย 28 สงหนงทไมอาจปฏเสธไดกคอทรงมสวน

ซอนเรนความจรงทางประวตศาสตรทอาจมผลกระทบตอเสถยรภาพของกษตรยและพระราชวงศ

รวมทงผลประโยชนบางประการ29 นอกจากนไมวาโดยเจตนาหรอไมกตาม พระองคไดมสวนสราง

ประวตศาสตรทไมตรงกบขอเทจจรงเมอมการตรวจสอบคนควาในภายหลง เชน กรณเมองเกา

ของพระเจาอทองทสพรรณบร กรณคนไทยอพยพมาจากจน และอาณาจกรนานเจาเปนอาณาจกร

ของคนไทย ดวยจดมงหมายในการสรางความเปนชาตทมประวตอนยาวนาน เพอสนองนโยบาย

ในการสรางรฐชาต

ขอจากดของงานเขยนทางประวตศาสตรของ สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ

เกดจากปจจยภายในและภายนอกทกาลงสนคลอนสถาบนกษตรย ไมวาจะเปนการทาทายพระราชอานาจ

ของพระมหากษตรยจากบรรดาขนนางผใหญ ภยจากลทธอาณานคมของชาตตะวนตก กลายเปนบรบท

และเหตผลทเปนขอจากดสาคญของงานพระนพนธทางประวตศาสตรของ สมเดจฯ กรมพระยาดารง

ราชานภาพ ทนอกจากจะสะทอนอตลกษณของพฒนาการงานพระนพนธตามแบบสมยใหม

ในขณะเดยวกนกพยายามคงไวซงเสถยรภาพของชาตและรกษาสถาบนกษตรยไปพรอม ๆ กน

ความจาเปนและบรบททางสงคมทสงผลตอการสรางประวตศาสตรของ สมเดจฯ

กรมพระยาดารงราชานภาพ สอดคลองกบความตองการแหงชาตในการเปนตนแบบทางความคด

และความเขาใจเกยวกบรฐใหกบประชาชนในสงคมไทย จงทาใหพระนพนธทางประวตศาสตร

27พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา, เลม 1, พมพครงท 10 (กรงเทพฯ : สานกวรรณกรรม

และประวตศาสตร กรมศลปากร, 2548) , คานา.

28สายชล สตยานรกษ, สมเดจฯกรมพระยาดารงราชานภาพ การสรางอตลกษณ “เมองไทย” และ “ชน”

ของชาวสยาม (กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2546), 18.

29

ยพา ชมจนทร, “ประวตศาสตรนพนธไทย พ.ศ. 2475 – 2516”, 41.

สำนกหอ


20

ของพระองคกลายมาเปนเนอหาและขอสรปทรฐบาลกาหนดไวในหลกสตรการศกษาและเปนการ

กาหนดกรอบความรของคนไทย 30 ในยคตอมา

กลาวไดวา สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ เปนปญญาชนรนแรก ๆ ททาการศกษา

ประวตศาสตรอยางจรงจงและเปนระบบ นอกจากจะมเอกลกษณในการเขยนประวตศาสตร

ทโดดเดนแลว พระนพนธของพระองคยงเปนตนแบบใหกบคนในสมยตอ ๆ มา ทาใหมการตพมพ

พระนพนธซ าแลวซ าอก31 งานเขยนของพระองคแมจะมความกาวหนาในการคนควาและตรวจสอบ

หลกฐานแตยงคงไวซงอคตแบบไทย ทเทดทนกลมชนชนสงและยดหลกไทยทเปนไท32 จนมการจด

สกลสงกดนกประวตศาสตรทมแนวอนรกษนยมไววา สกลดารงราชานภาพ33 ซงมแนวทางการเขยน

ประวตศาสตรแบบรฐชาต ทเนนความเปนศนยกลางของสถาบน งานเขยนในยคตอ ๆ มาเปนการ

สบทอดแนวความคดทเปนไปอยางตอเนอง ไมขาดตอนจาก “กรอบ” ท สมเดจฯ กรมพระยาดารง

ราชานภาพ ทรงเรมวางโดยการ “กาหนด” ขอบเขตความเปนชาตทมดนแดนอนแนนอน งานเขยน

ในชวงตอมาจงเปนการอธบายและแสวงหาหลกฐานมาขยายความหรออางองถงความเปนชาต

เพมมากขน เพอขยายความจาก “ขอบเขต” ททรงวางแบบแผนไว

ปฏกรยาโตตอบตอภยจากการลาอาณานคมของตะวนตก ชวยสรางกระแสการเขยน

ประวตศาสตรไทยทพยายามอธบายทมาและความเปนชาต อนเปนผลมาจากสานกถงความจาเปน

ทจะตองมรฐ ทเปนเอกภาพ จนกลายเปนการสรางงานเขยนประวตศาสตรชาตสบเนองมาอยางยาวนาน

ความเปน “รฐชาต” อนเปนพนฐานรองรบความรสกชาตนยมไดเกดขนแลวในสมยรชกาลท 5 และ

ลทธชาตนยมไดเรมปรากฏตวแตกหนอออนในรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว34


31สายชล สตยานรกษ. สมเดจฯกรมพระยาดารงราชานภาพ การสรางอตลกษณ “เมองไทย” และ

“ชน” ของชาวสยาม, 18. 32หมายถง ทศนะทแสดงถงความยงใหญและความเปนมาอนยาวนานของชนชาตไทย, ผวจย.

33ดรายละเอยดใน กอบเกอ สวรรณทต-เพยร, “การศกษาประวตศาสตรของสกลดารงราชานภาพ,”

อกษรศาสตรพจารณ 6,2 (พฤศจกายน 2517) ; และ ชาญวทย เกษตรศร, “สกลประวตศาสตร : แสงสวางในความมด,”

ศลปวฒนธรรม 6,1 (พฤศจกายน 2527).

34ชาญวทย เกษตรศร, 2475 : การปฏวตของสยาม 1932 Revolution in Siam, พมพครงท 2

(กรงเทพฯ : มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2543), 38.

สำนกหอ


21

ภาพท 3 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว กษตรยผซงนาอจฉรยภาพดานอกษรศาสตร

มาเปนเครองมอในการสรางนยามรกชาตไทย

ทมา : รชกาลท 6 เสดจประพาสเมองพชย [ออนไลน], เขาถงเมอ 19 มนาคม 2554. เขาถงไดจาก

http://aksara-home.blogspot.com/2011/10/6.html

แมมไดตกเปนอาณานคมโดยตรง แตไทยกถกคกคามโดยลทธอาณานคม และนบแต

สนธสญญาบาวรง ไทยกตกอยภายใตอทธพลทางเศรษฐกจของตะวนตกเรอยมา อกทงการถก

เหยยดหยามทางวฒนธรรมในเรอง ผวขาว – ผวเหลอง35 ลวนแลวแตมสวนกระตนใหเกดลทธชาตนยม

ในสงคมไทย ดงนนเพอใหเปนทยอมรบจากประเทศตะวนตก พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา

เจาอยหว ทรงนาไทยเขาสความเปนอารยประเทศหลายดานดงนคอ นาประเทศเขารวมรบสงครามโลก

ครงท 1 สงเสรมใหคนไทยมวถชวตททนสมยแบบตะวนตก เชน ใหความสาคญแกสตรมากขน

มนามสกล ธงไตรรงค และทสาคญทสดคอทรงเนนย าวาคนทนสมยตองมสานกในความเปนชาต

เหนแกประโยชนสวนรวมไมเหนแตประโยชนสวนตน36 ทรงสรางนยาม “หลกไทย” ขนใหม

ทประกอบดวย “ชาต ศาสนา พระมหากษตรย” อนไดอทธพลมาจากองกฤษในเรองของ God, King

35ชาญวทย เกษตรศร, 2475 : การปฏวตของสยาม 1932 Revolution in Siam, 38.

36มลวลย แตงแกวฟา, สองศตวรรษบนเสนทางการเมองไทย (นครปฐม : คณะอกษรศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร นครปฐม, 2547), 91.

สำนกหอ


22

and Country หรอจากระบอบของรสเซยในสมยพระเจาซาร 37 การจงรกภกดตอสถาบนทงสามน

จะทาใหดารงความเปนไทยไวไดตลอดไป 38

ดวยความจรงทวาการปลกจตสานกชาตนยม เปนเรองททาไดยากในเมองทไมเคย

ตกเปนเมองขนของใคร ดวยเหตนรชกาลท 6 จงทรงใชชาวจนทอพยพเขามาอาศยในประเทศไทย

และคาขายจนมอทธพลทางเศรษฐกจเหนอกวาคนไทย เปนตวกระตนใหคนไทยเกดความรสกรวมรก

ชาต ผานบทพระราชนพนธเรองตาง ๆ เชน ยวแหงบรพทศ, โคลนตดลอ, เมองไทยจงตนเถด และ

พระรวง เปนตน บทพระราชนพนธเหลาน ลวนแลวแตสะทอนพระราชประสงคในการสราง

ความรสกเปนอนหนงอนเดยวกนใหเกดแกคนในสงคมไทยโดยมจดศนยกลางอยทสถาบน

พระมหากษตรย

ทศวรรษ 1930 (2470) ขนวจตรมาตรา (สงา กาญจนาคพนธ) ไดเขยนหนงสอเรอง

“หลกไทย” ตพมพในค.ศ. 1928 (พ.ศ. 2471) งานชนดงกลาว อาศยแนวคดของนกวชาการ

ตางประเทศสองคน คอ วลเลยม คลฟตน ดอตด (William Clifton Dodd) ในงานเรอง The Tai Race

: The Elder Brother of the Chinese ค.ศ. 1909 (พ.ศ. 2452) และ W.A.R. Wood ในงานเรอง

A History of Siam ค.ศ. 1924 (พ.ศ. 2467) แลวนามาขยายความ39

งานเขยนเรอง “หลกไทย” ของขนวจตรมาตรานนจดเปนตวอยางของการสรางความรสก

ชาตนยมในงานเขยนทางประวตศาสตรชาต ดวยความพยายามสรางความรสกชาตนยมใหกบสงคม

โดยการประกาศเนนย าใหคนไทยไดตระหนกถงความยงใหญอนยาวนานของชนชาตไทย ดงความวา

ไทยสบเชอสายมาแตเชอชาตมองโกล อนถอเปนชนเผาเกาแกทสดในโลก ตงถนฐานอยทบรเวณ

เทอกเขาอลไต และระยะตอมากพฒนาขนเปนชมชนเกษตรกรรมอยทบรเวณลมแมนาเหลอง (ฮวงโห)

กบลมนายงจอ (ยางจเคยง) เกดเปนนครรฐทสาคญ 3 นครรฐคอ นครลง นครปา นครเงยว อนแสดง

ถงววฒนาการเปนชมชนจากเดมเปนเพยงพวกเรรอน ซงถอวาความรงเรองจดอยในยคสมยเดยวกบ

อารยธรรมลมนาไนล ในขณะทคนไทยพฒนาความเจรญกาวหนาขนเปนชมชนแลว คนจนยงคงลา

หลงเปนเพยงพวกชมชนเรรอน ชาตไทยเปนผวางรากฐานความเจรญลงในลมนาเหลองรงเรองมาแต

ดกดาบรรพ ภายหลงชาตจนจงไดบกรกมาเบยดเบยนชาตไทย จนจนไดปกครองลมนาเหลอง และ

ดาเนนตามรอยความเจรญแหงชาตไทยซงเปนเจาของมาแตเดม โดยเหตนชาวจนจงยกยองชาตไทยโดย

37ชาญวทย เกษตรศร, 2475 : การปฏวตของสยาม 1932 Revolution in Siam, 38.

38David K. Wyatt, Politics of Reform : Education in the Reign of King Chulalongkorn (Bangkok :

Thai Watanapanich, 1969), 229.


สำนกหอ


23

ขนานนามตามสมญาเดยวกบทยกยองเรยกพระมหากษตรยของจนเอง วาชาต “ไต” หรอ “ไต” หรอ

“ไท” เพราะเปนชาตใหญอยางทเรยกกนวามหาอานาจ40

ภาพท 4 ขนวจตรมาตรา (สงา กาญจนาคพนธ) เจาของหนงสอเรอง “หลกไทย”

ทมา : วกพเดย สารานกรมเสร, ขนวจตรมาตรา (สงา กาญจนาคพนธ) [ออนไลน], เขาถงเมอ

19 มนาคม 2554. เขาถงไดจาก http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%82%E0%B8%29

ความสาคญของหนงสอ “หลกไทย” อยทสามารถขยายระยะเวลาแหงประวตศาสตร

ของไทยใหเกาแกขนไปถงอาณาจกรไทยมง คอราว 4500 ปกอนพทธกาล โดยใชสถาบนชาต ศาสนา

และพระมหากษตรยเปนแกนในการดาเนนเรอง และสถาบนทง 3 นเองคอ หลกไทย41 ในชวงเวลานน

นอกจากนรางวลพระราชทานจากพระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาประชาธปก พระปกเกลา

เจาอยหว รชกาลท 7 และประกาศนยบตรวรรณคดของราชบณฑตสภาใน ค.ศ.1928 (พ.ศ. 2471)42

ทไดพระราชทานรางวลแกหนงสอเลมน คงจะชวยเปนเครองยนยนถงความสาเรจของ “หลกไทย”

ทสามารถบรรลอดมการณสาคญของการเปนหนงในเครองมอ “การสรางชาต” ทาหนาทกลาวย า

ความยงใหญของชาตและเชดชสถาบนกษตรยซงขณะนนกาลงเผชญกบการทาทายจากการขดแยง

40ขนวจตรมาตรา, หลกไทย, พมพครงท 7 (พระนคร : รวมสาสน, 2518), 3-20.

41สมเกยรต วนทะนะ, “สองศตวรรษของรฐและประวตศาสตรนพนธไทย,”, 163.

42ขนวจตรมาตรา, หลกไทย, คานา.

สำนกหอ


24

ทางความคดการเมองของ “ผนาระบอบเกา” กบ “ผนาระบอบใหม”43 จนสงผลใหหนงสอเลมนเปน

หนงสอประวตศาสตรทไดรบเลอกจากคณะกรรมการของราชบณฑตยสภาใหไดรบรางวล

พระราชทานรางวลและยงเปนการสบทอดแนวทางการเขยนประวตศาสตรทเนนความเปนศนยกลาง

ของชาตภายใตรมพระเศวตรฉตรใหคกบสงคมไทย

การแสดงความคดชาตนยมทเนนสถาบนกษตรยเปนจดศนยกลาง เรมลดความสาคญลง

หลงการเปลยนแปลงการปกครอง 1932 (พ.ศ. 2475) ผนากลมใหมตระหนกในความสาคญของการสราง

จตสานกใหม เพอรองรบศนยอานาจทเปลยนแปลงไป กระบวนการสรางศรทธาและความชอบธรรม

ของกลมผนาใหมถกเนนผานระบบการศกษาและการสอสารทกรปแบบ ตวอยางของอดตอนเกรยงไกร

แหงชาต นบแตกอรางสรางตวไดรบการผกโยงกบผนาทเขมแขง ผาน ๆ มาจนยคสมยการเปลยนแปลง

การปกครองทเนนผนาแบบทหาร เชน จอมพล ป. พบลสงคราม และจอมพลสฤษด ธนะรชต44

ซงกยงคงเปนผนาทเขมแขงดงเดม

โครงเรองประวตศาสตรชาตไมไดผกตดอยเฉพาะกษตรยและราชวงศอกตอไป

แตกระจายลงไปในกลมปญญาชนและขาราชการ เคาโครงเรองประวตศาสตรชาตทใหความสาคญ

ในเรองถนกาเนดและการอพยพของชนชาตไทยไมไดถกเปลยนแปลง การสบทอดแนวความคด

ของ สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพยงคงเกดขนอยางตอเนอง เพยงแตเปลยนจดศนยกลาง

แหงประวตศาสตรจากการเนนเอกภาพภายใตกษตรยและเมองหลวง มาเปนความรงเรองและ

ความยงใหญอยางตอเนองของรฐไทย45

นอกไปจากการเขยนถงความยงใหญของชาตไทยแลว ยงมความพยายามอางความเปน

เจาของสงตาง ๆ ในแหลมอนโดจน ขนไปจนถงบรเวณทเชอวาเปนถนฐานของไทยในจน วาเปนของ

ชนชาตไทยไปเสยทงหมด46 นโยบายของรฐบาล หรออาจจะกลาวไดวาอทธพลจากกระแสการเมอง

ของโลกกอนหนาสงครามโลกครงทสอง ททาใหความรสกชาตนยมคกรนเปนวงกวาง สงผลตอการ

43“ผนาระบอบเกา” คอกลมคนทสบเชอสายจากราชวงศหรอขนนางระดบสง มอานาจหนาทในการ

บรหารประเทศหรอเปนขาราชการโดยผานระบบอปถมภ “ผนาระบอบใหม” คอ กลมคนทไดรบการศกษาจาก

ตางประเทศและเหนการเปลยนแปลงทางการเมองในประเทศตาง ๆ และไมพอใจกบระบบอปถมภของไทย

ทปดกนโอกาสชนชนกลาง, ผวจย. การขดแยงทางความคดการเมองของสองกลม เปนหนงในสาเหตของการ

เปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ดรายละเอยดใน, ชาญวทย เกษตรศร, 2475 : การปฏวตของสยาม 1932

Revolution in Siam, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ : มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2543).




สำนกหอ


25

เขยนประวตศาสตรไทยจากทกอนหนานเนนศนยกลางของความเปนชาต มาสการเขยนประวตศาสตร

ชาตนยมและกระแสนจะถงจดสงสดในสมยรฐบาลของจอมพล ป. พบลสงคราม

นบแต ค.ศ. 1938 (พ.ศ. 2481) เมอจอมพล ป. พบลสงคราม ขนกมอานาจทางการเมองนน

ไดเกดยค “เชอผนาชาตพนภย” เพอสรางฐานพลงการเมองทมนคงใหแกผนาชาตกลมใหมทพยายาม

ลดคานยมของสถาบนพระมหากษตรยในสายตาของสามญชนไทย47 ประวตศาสตรชาตนยมแบบ

เนนผนา จงทวบทบาทพฒนาอยางเหนไดชด เกดเปนประวตศาสตรความคดทผลตออกมาในรปแบบ

เกยวกบรฐชาตโดยเนนความสาคญของชาตไทยวา การทชาตจะเขมแขงและยงใหญไดนนตองม

ผนาทมความสามารถเพอนาพาประเทศสความยงใหญ

แนวโนมการคนควาเพออธบายเรองของชาตไทยทยงคงยนยนถงความเกรยงไกร

อนยาวนานนน ยงคงผลตออกมาอยางตอเนอง “เรองของชาตไทย” โดยพระยาอนมานราชธน

ใน ค.ศ. 1932 (พ.ศ. 2483) เปนอกงานหนงทผลตออกมาเพอกลาวถงความเปนมาและความรงเรอง

อนยาวนานของชนชาตไทยนบแตอยในจน หนงสอใชตานานหรอหลกพนเมองเปนขอมลในการเขยน

นบวาเปนการศกษาตานานทสาคญอกชนหนงในประวตศาสตรนพนธไทย48 “เรองของชาตไทย”

เลาถงแผนดนผนใหญท “เปนของไทย” อนประกอบดวยลานนาไทยตอนเหนอแถวเชยงแสน แผนดน

ตอนใตของยนนาน ซงรวมแควนสบสองปนนาเขาดวยแควนฉานใต แควนสบสองจไทย และ

หลวงพระบางสาหรบเมองแรกทมาสรางนนอยในอาณาจกรลานนา ซงถอเปนอาณาจกรแรก

ของไทยในดนแดนประเทศไทย49

เปนไปไมไดเลยทเมอศกษางานเขยนประวตศาสตรแบบชาตนยมแลวจะไมกลาวถง

หลวงวจตรวาทการ ผทมแนวคดชาตนยมเดนชด เขากนไดดกบการสรางชาตไทยใหเปนมหาอานาจ

ของจอมพล ป. พบลสงคราม และบรณาการชาตของจอมพลสฤษด ธนะรชต

“ขาพเจาเปนชาตนยมจรง ๆ ขาพเจาเปนชาตนยมมาตงแตสงครามโลกครงท 1 ยงเปน

ชาตนยมเมอถกจบขงฟองรองในตอนสนสดสงครามโลกครงท 2 และยงเปนชาตนยมอยมาจนถง

ทกวนน ไมมโทษทณฑหรอวถทางใด ๆ จะมาเปลยนขาพเจาเปนอยางอนนอกจากชาตนยมได”50

47กอบเกอ สวรรณทต-เพยร, “การเขยนประวตศาสตรแบบชาตนยม : พจารณาหลวงวจตรวาทการ,”

วารสารธรรมศาสตร 6,1 (2519) : 152.

48นธ เอยวศรวงศ, “200 ปของการศกษาประวตศาสตรไทยและทางขางหนา,” ศลปวฒนธรรม 7,4

(กมภาพนธ 2529) : 115.

49เสถยรโกเศศ, เรองของชาตไทย (ธนบร : บรรณาคาร, 2515), 229-235.

50หลวงวจตรวาทการ, รวมปาฐกถา (กรงเทพฯ : องคการคาครสภา, 2504), 233 กลาวถงใน ราม

วชรประดษฐ, “พฒนาการของประวตศาสตรชาตในประเทศไทย พ.ศ. 2411-2478”, 203.

สำนกหอ


26

ภาพท 5 หลวงวจตรวาทการ นกประวตศาสตรชาตนยมคนสาคญ

ทมา : ประวตและผลงานของพลตรหลวงวจตรวาทการ [ออนไลน], เขาถงเมอ 19 มนาคม 2554.

เขาถงไดจาก http://www.thaidances.com/vijitvatakran/index1.asp

ความคดชาตนยมรนแรงของ หลวงวจตรวาทการ นน พจารณาไดจากการแสดงความคด

ทปรากฏในเนอหาทงทเปนงานเขยน การบรรยาย บทละคร และบทเพลง ซงลวนแตสะทอนถงความ

เปนชาตในทศนคตของหลวงวจตรวาทการ งานเขยนของทานเปนการกาหนดความเปนคนไทยทด

ใหภาพชดเจนในการยดเปนหลกปฏบต หลวงวจตรวาทการ ถอเปนตวแทนสมบรณแบบของผผลต

ประวตศาสตรชาตนยมทพฒนาไปจนถงระดบรนแรง เปนผปลกหนอแหงความรสกชาตนยม

สมกบทไดรบมอบหมายจากทานผนาใหกระทาการ “ปลกตนรกชาตในหมประชาชน”51

โดยทวไปงานเขยนทางประวตศาสตรของหลวงวจตรวาทการกอน ค.ศ.1932 (พ.ศ. 2475)

มกจะถกพจารณาทานองวา “...ทานวาตาม สมเดจฯ กรมพระยาดารงฯ ในเรองเกยวกบประวตศาสตร

ไทยทกเรอง...”52 ซงแมแตตว หลวงวจตรวาทการ เองกยอมรบวาการเขยนนนตน “กอปป” มาจาก

พระนพนธของ สมเดจฯ กรมพระยาดารงฯ 53 แตหากพจารณาแลวจะพบวาการเสนอภาพทาง

ประวตศาสตรของหลวงวจตรวาทการวางอยบนพนฐานความรสกชาตนยมทเปลยนแปลงตาม


52อจฉราพร กมทพสมย, “แนวการเขยนประวตศาสตร ของหลวงวจตรวาทการ,” ใน ประวตศาสตร

และนกประวตศาสตรไทย, ชาญวทย เกษตรศร และสชาต สวสดศร, บรรณาธการ (กรงเทพฯ : โรงพมพพฆเฌศ ,

2519), 270.

53หลวงวจตรวาทการ, ประวตศาสตรสากล, เลม 1 (พระนคร : โรงพมพวรยานภาพ, 2473), คานา.

สำนกหอ


27

กระแสทางสงคม กลาวคอนาประวตศาสตรมาใชเพอตอบสนองความตองการหรอกระแสสงคม

และการเมองในเวลานน ๆ

ในทศวรรษ 1940 (2480) งานประวตศาสตรของหลวงวจตรวาทการจะเนนความยงใหญ

ของชาตและตวผนา แตในทศวรรษ 1960 (2500) เมอจอมพลสฤษด ธนะรชต ขนสอานาจ

ประวตศาสตรของ หลวงวจตรวาทการ กลบเนนถงความรกชาตทวางอยบนพนฐานของความ

จงรกภกดตอสถาบนกษตรยและการตอตานคอมมวนสต54 การเขยนงานทางประวตศาสตรชาตนยม

ของ หลวงวจตรวาทการ นนแปรเปลยนตามกระแสสงคม แมวาจะองขอมลจาก สมเดจฯ กรมพระยา

ดารงราชานภาพ แตตองยอมรบวาความรสกชาตนยมของ หลวงวจตรวาทการ กลบองตามสภาวะ

ทางการเมองเปนสาคญ การสราง “ความเปนไทย” ของหลวงวจตรวาทการเปนไปในรปแบบของ

การคนหาและจรรโลง “ความเปนไทย” อนดงามทเคยมมาในอดต55

พฒนาการของการเขยนประวตศาสตร 56 นนมจดมงหมายของการผลตแตกตางกนไป

ตามวาระของเหตการณในแตละชวงเวลา บรบทแวดลอมทางสงคมไทยมอทธพลสาคญตอรปแบบ

งานเขยนทางประวตศาสตร และนเองททาใหประวตศาสตรนพนธแบบพงศาวดารทนยมมาตองปรบ

รปแบบสการนพนธประวตศาสตรแบบพงศาวดารใหมเพอใหเหมาะสมกบความจาเปนทเกดขน

ในขณะนน ซงการนพนธประวตศาสตรในรปแบบของประวตศาสตรนพนธแบบพงศาวดารใหม

ทไดรบอทธพลจากตะวนตกน เปนฐานสาคญของงานเขยนทางประวตศาสตรทพฒนาเขาสรปแบบ

ของประวตศาสตรนพนธแบบชาตนยม ทเปนกระแสหลกของสงคมไทยจนปจจบน

1.2 พฒนาการของงานเขยนประวตศาสตรไทยชวงสมยการสรางชาต

สาหรบหวขอวจยนไดกาหนด “ชวงสมยการสรางชาต”โดยอาศยรปแบบและวตถประสงค

ของงานเขยนทางประวตศาสตรเปนตวกาหนดสาคญ จงแบงระยะเวลาของงานเขยนจากชวงการผลต

ประวตศาสตรนพนธแบบพงศาวดารสมยใหมในสมยรชกาลท 5 จนถง การผลตงานเขยนทาง

ประวตศาสตรแบบชาตนยม (ค.ศ.1932 (พ.ศ. 2475) – สงครามโลกครงท 2)


55สายชล สตยานรกษ, ความเปลยนแปลงในการสราง “ชาตไทย” และ “ความเปนไทย” โดย

หลวงวจตรวาทการ (กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2545), 120.

56รปแบบของประวตศาสตรนพนธ พบวามจารตทางประวตศาสตรนพนธทแตกตางอยางชดเจน

พฒนาขนมา 5 รปแบบ ประกอบดวย ประวตศาสตรนพนธแบบพงศาวดาร, ประวตศาสตรนพนธแบบพงศาวดารใหม,

ประวตศาสตรนพนธแบบชาตนยม, ประวตศาสตรนพนธแบบมารกซสต และประวตศาสตรนพนธแบบวชาการ

จดแบงโดยใชการเปลยนแปลงของรปแบบ และวตถประสงคของงานเขยนทางประวตศาสตรเปนเกณฑสาคญ,

ดรายละเอยดใน สมเกยรต วนทะนะ, “สองศตวรรษของรฐและประวตศาสตรนพนธไทย,”.

สำนกหอ


28

งานเขยนประวตศาสตรนพนธแบบพงศาวดารสมยใหมทพบในชวงรชกาลท 5 จนถง

ค.ศ. 1932 (พ.ศ. 2475) เปนการพฒนางานเขยนทางประวตศาสตรทเรมออกจากจารตเดม โดยเรม

ใหน าหนกกบการวเคราะห สงเกต ตงคาถาม ตามหลกวธการแบบตะวนตก

กลาวไดวางานเขยนของ สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ คอตนแบบทเรมบกเบก

ทางใหกบงานเขยนประวตศาสตรนพนธแบบพงศาวดารใหม โดยเปนผเรมวาง “ขอบเขต”ในการ

กาหนดความเปนชาตทยดถอกนเปนตนแบบและเปนสวนสาคญในการคายนสถาบนหลกอนเปน

แกนกลางของประวตศาสตรนพนธแบบพงศาวดารใหมซงจดมงหมายในการเนนเอกภาพและความ

สามคค โดยใชสถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรย เปนแกนหลกในการดาเนนเรอง พบเดนชด

ในการวางโครงเรอง “หลกไทย” ของขนวจตรมาตรา งานเขยนทางประวตศาสตรรปแบบนพยายาม

กอใหเกดสานกของการอยรวมกนและความเปนอนหนงอนเดยวของรฐ กอนทจะพฒนารปแบบ

การเขยนงานเขาสประวตศาสตรนพนธแบบชาตนยม

ชวง ค.ศ.1932 - สงครามโลกครงท 2 เปนชวงเวลาปรากฏงานเขยนทางประวตศาสตร

แบบชาตนยม ประวตศาสตรนพนธในระยะนใหความสาคญกบชาต ศาสนา พระมหากษตรย และ

รฐธรรมนญ และประเดนทไดรบการเนนเปนพเศษจนบดบงประเดนอน ๆ คอ “ชาต” หลวงวจตรวาทการ

มบทบาทโดดเดนในการเพมอรรถรสของการผลตงานเพอสรางภาพของรฐชาตนยมอยางเขมขน

เปนการใหภาพเพอใหคนในสงคมปฏบตตาม หลวงวจตรวาทการ ไดสรางนยาม “ชาตไทย” และ

“ความเปนไทย” อยางจรงจงนบแตทศวรรษ 1930 (2470) จนถงกลางทศวรรษ 1960 (2500)57

โดยพฒนาการงานเขยนประวตศาสตรของทานใหเหมาะสมกบยคสมยของการเมอง

ในระยะแรกคอหลงการเปลยนแปลงการปกครองจนถงครสตศกราช 1957 (พทธศกราช

2500) ประวตศาสตรของ หลวงวจตรวาทการ ตอบสนองนโยบายของ จอมพล ป. พบลสงครามโดย

การเนนหนกถงความสาคญและหนาทของคนไทยทตองรกชาต และภกดตอทานผนา และเมอ

เขารวมงานกบ จอมพลสฤษด ธนะรชต “ชาตนยม” ของ หลวงวจตรวาทการ ไดพฒนาความรกชาต

เขากบการตอตานคอมมวนสตตามกระแสการเมองในขณะนน โดยอาศยสถานภาพทางสงคมทไดมา

จากตาแหนงตาง ๆ ทดารงอยในขณะนน เปนเครองมอในการเผยแพรความคดเรองชาตนยม

ผานระบบการศกษา ขอคดผลงานทตพมพและทแสดงออกอากาศทางวทยกระจายเสยงมผลชวยสราง

สานกของคนไทยในเรองของชาตและบทบาททพงมตอชาตไทย58

57สายชล สตยานรกษ, ความเปลยนแปลงในการสราง “ชาตไทย” และ “ความเปนไทย” โดยหลวง

วจตรวาทการ, 22.


สำนกหอ


29

การบรรยายปาฐกถาในสถานทราชการตาง ๆ ตลอดจนการผลตตาราเรยนอยางเชน

หนงสอชด “ประวตศาสตรสากล” ทใชเปนตาราในระดบอดมศกษานนถอเปนอปกรณทเสรมสราง

คานยมใหแกลทธชาตนยมในหมเยาวชนทมปญญาและโอกาสดทางการศกษา59 ซงกลมคนเหลาน

ถอเปนกลไกสาคญทจะมาเปนกาลงหลกของสงคม และดวยเหตนเองจงกลายมาเปนเหตทวา แมวา

การเขยนประวตศาสตรแบบชาตนยมจะมพลงเขมขนจรง ๆ เพยงชวระยะส น คอ “ประมาณ

ครสตศกราช 1937 – 1945 (พทธศกราช 2480 – 2488) แตอทธพลทเกดจากงานเขยนประวตศาสตร

ชาตนยมกลบมสวนอยางลกซงในการครอบงาความเขาใจของสามญชนเกยวกบชาตไทยและ

ชาตอน ๆ โดยเฉพาะเพอนบานอยางมาก”60

สงหนงทประวตศาสตรชาตนยมไดสรางไวและยงคงหลงเหลอมาจนปจจบน คอ การศกษา

ประวตศาสตรแบบมอคต เปนการศกษาประวตศาสตรจากการมองมมเดยว สรางทศนคตระหวางไทย

กบเพอนรวมภมภาคทเนนถงความยงใหญ ความสาคญ ความเหนอกวาในพฒนาการทกดานของ

ไทย และการดถกเหยยดหยามชาตเพอนบานดวยการเชญชวนใหพจารณาประวตศาสตรไทยและ

เพอนบานแบบบดเบอนขอเทจจรง เพอจรรโลงไวซงความเหนอกวาของไทยซงความเขาใจผด

เกยวกบประเทศเหลานนมผลตอมตมหาชนไทยและการดาเนนนโยบายตางประเทศทผดพลาด61

ในแตละชวงของประวตศาสตรความตองการและอดมการณมกแตกตางกน และเมอ

ประวตศาสตรถกมองวาเปนเครองมอชนยอดทชวยสานฝนทางอดมการณของสงคม ประวตศาสตร

จงจาตองแปรสภาพตามความตองการใชประโยชนใหเหมาะสมกบการเปนเครองมอทรบใชรฐ

มาทกยคสมย และเมอยคสมยแหงการสรางชาตมาถง ประวตศาสตรจงมหนาทเปนเครองมอในการ

ปลกกระแสความคด และสรางจตสานกอกท งปลกฝงอดมการณของความเปนชาตใหกบคน

ในสงคมทยงไมคนชนกบอดมการณใหมของรฐ

ตวอยางทเปนรปธรรมของการใชประวตศาสตรเปนเครองมอตางวาระ ตางอดมการณ

ในบรบททางสงคมทผนแปร คอ กรณการชาระพระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทรสานวน

เจาพระยาทพากรวงศ ของสมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ จากเดมทเจาพระยาทพากรวงศ

แตงพระราชพงศาวดารดวยจดมงหมายเพอถวายการศกษาแดยวกษตรย สมเดจฯ กรมพระยาดารง

ราชานภาพ ทรงชาระและทรงพระนพนธขนใหมในชวงตนรชกาลท 5 เพอใชเปนเครองมอสาคญ

59กอบเกอ สวรรณทต-เพยร, “การเขยนประวตศาสตรแบบชาตนยม : พจารณาหลวงวจตรวาทการ,”

วารสารธรรมศาสตร 6,1 (2519) : 158-159.



สำนกหอ


30

ในการสรางอตลกษณของ “เมองไทย”62 ใหเหมาะสมกบสภาพสงคมของรฐ ณ ขณะนน เหนชดไดวา

ประวตศาสตรผนแปรภายใตเงอนไขของสงคมทเปลยนแปลง ซงสะทอนโอกาสทางการศกษา

ของประชาชนทวไปและโอกาสในการปลกฝงความเปนพลเมองของชาตแบบทรฐตองการ

เบน แอนเดอรสน นยาม “ชาต” ในฐานะชมชนจนตกรรม และอธบายวาการเผชญหนา

กบมหาอานาจตะวนตกกอใหเกด “สานกแหงความเปนชาต” ทหมายถงการกอเกดความรสกเปน

อนหนงอนเดยวของกลมสงคมภายในรฐทมตวตนแนนอน63 การทจะทาใหคนในรฐสมผสไดถง

สงทเปนนามธรรมคอไมมอยจรง อยางเรองของความเปนชาต รฐจาตองสรางเรอง (ประวตศาสตร)

เพอกอเกดความรสก (ชาตนยม) รวม และเพอใหผคนรสกเสมอนเปนหนงเดยวกน ประวตศาสตร

จงเปนคาตอบทดทสดสาหรบการสรางชาตโดยปลกสานกและความรสกชาตนยมใหผคน

นบแตชวงรชกาลท 4 รชกาลท 5 เคาโครงการเขยนงานประวตศาสตรทเรยกวา

ประวตศาสตรกระแสหลก หรอประวตศาสตร “ทางการ” กอตวขนพรอม ๆ กบการสราง “รฐชาต”

ฉะนนประวตศาสตรกบการสรางรฐชาตจงสมพนธกนอยางแยกไมออก64 การเขยนประวตศาสตร

ไทยมพฒนาการอยางเปนลาดบตามการเปลยนแปลงของสภาพสงคมตลอดเวลา แตถงการเปลยนแปลง

แตละชวงสมยทผานเขามาในสงคมจะทวอทธพลมากนอยเพยงใดกตาม ประวตศาสตรกระแสหลก

ทยงคงมอทธพลอยในสงคมไทยอยางเหนไดชดคอ การเขยนประวตศาสตรทเนนจดศนยกลาง

ภายใตรมฉตรและความเปนรฐชาตทกอกระแสชาตนยม

จะเหนไดวาพฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรของไทยทเกดขนในชวงแหงการ

สรางชาตของรฐลวนแลวแตชใหเหนทมาของชนชาต และความยงใหญทางเผาพนธภายใต

รมพระบรมโพธสมภาร งานเขยนชวงนสรางสานกใหเราเหนวา ไทย คอชนชาตโบราณทมความ

เปนมาทยงใหญภายใตผนาทแขงแกรงมปรชาสามารถรวบรวมไทยใหเปนปกแผน จนบางเวลา

แผอทธพลครองอานาจเหนอรฐโดยรอบ เปนการนาความรสก “เหนอกวา” เขามาในมโนสานกของ

ชาวไทย จดนอาจถอไดวาความรสก “เหนอกวา” ประเทศเพอนบานใหกลายเปนความรสก

ทถกสรางขนทามกลางบรรยากาศของการสรางชาตในชวงเวลานน

62สายชล สตยานรกษ, สมเดจฯกรมพระยาดารงราชานภาพ การสรางอตลกษณ “เมองไทย” และ

“ชน” ของชาวสยาม, 86.

63เบน แอนเดอรสน, ชมชนจนตกรรม บทสะทอนวาดวยกาเนดและการแพรขยายของชาตนยม, ชาญ

วทย เกษตรศร, บรรณาธการแปล (กรงเทพฯ : มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2552).

64โสภา ชานะมล, “ชาตไทย” ในทศนะปญญาชนหวกาวหนา (กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2550), 4.

สำนกหอ


31

2. งานเขยนทางประวตศาสตรลาว

ลาวคออกหนงประเทศทตงอยบนภาคพนทวปของเอเชยตะวนออกเฉยงใต มทงพนฐาน

ทางภาษา วฒนธรรมและชาตพนธใกลเคยงกบประเทศไทย ลาวอยในกระแสความรบรของคน

ในสงคมไทยมายาวนานจนกลายเปนความคนชนในฐานะมตรประเทศ แมวาชนชาตลาวจะมประวต

ความเปนมาควบคมากบชนชาตไท หากแตเทยบกบเอกสารของฝายไทยแลวเอกสารของลาวโบราณ

นนหายาก65 เพราะนบแตรชสมยพระเจาฟางมสนสดลง ราชอาณาจกรลานชางมเหตขดแยงภายใน

จนแตกออกเปนสามอาณาจกรในป ค.ศ. 1698 (พ.ศ. 2201)66 อนประกอบดวย จาปาศกด หลวงพระบาง

และเวยงจนทน ไมนานจากนนกตกเปนประเทศราชแกสยามใน ค.ศ.1779 (พ.ศ. 2322) 67 หวเมอง

ลาวฝงซายและฝงขวาแมน าโขงตกอยใตพระราชอานาจของพระเจากรงธนบร จนถงป1893 (พ.ศ.

2436) รวมระยะเวลา 114 ป แลวตกเปนเมองขนของฝรงเศสอก 60 ป ถง ค.ศ. 1953 (พ.ศ. 2496)

แลวตกเปนหวเมองขนแบบใหม68 ของจกรวรรดอเมรกาอก 22 ป จงถกปลดปลอยเปนเอกราช

สมบรณ 69 และดวยเหตทลาวตกอยใตอานาจตางชาตนานหลายศตวรรษนเอง หลกฐานตลอดจน

65ดารารตน เมตตารกานนท, “งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวสมยไดรบเอกราช ค.ศ.1945

จนถงปจจบน,” ในโคลนไมตดลอคนไมตดกรอบ (กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2545), 331.

66สลา วระวงศ, ประวตศาสตรลาว, แปลโดย สมหมาย เปรมจตต (เชยงใหม : สถาบนวจยสงคม.

มหาวทยาลยเชยงใหม, 2535), 87.

67เรองเดยวกน, 96. 68จกรวรรดนยมแบบใหม คอการใหความชวยเหลอในรปแบบของเงนทนงบประมาณหรอกองกาลง

เสมอนเปนทปรกษามสวนชวยในการตดสนใจหรอวางแผนการภายในประเทศ ซงแตกตางกบจกรวรรดนยม

แบบเกาทจะเขากมอานาจบรหารและการจดการภายในเบดเสรจ, ผวจย. ภายหลงจากสงครามโลกครงท 2 โลกตก

อยในสภาวะสงครามเยน การเมองโลกแบงเปนสองฝายคอระบบคอมมวนสตและเสรประชาธปไตย

สหรฐอเมรกามบทบาทโดดเดนในฐานะมหาอานาจและตวแทนประเทศฝายเสรประชาธปไตย รฐบาลอเมรกน

เชอมนในระบบการปกครองระบบเสรประชาธปไตยและเศรษฐกจในรปแบบทนนยมวาเปนสงทดทสด และถอ

เปนภาระทจะนาพาแนวคดทางการเมองและระบบเศรษฐกจเหลานเผยแผไปทวโลก รฐบาลอเมรกาเรมสนบสนน

รฐบาลราชอาณาจกรลาวในปลาย ค.ศ. 1954 (พ.ศ. 2497) ในรปแบบของการสนบสนนดานเงนทนและ

งบประมาณตาง ๆ เพอหวงใหลาวเปนหลกในการตอตานระบบคอมมวนสตในเอเชยตะวนออกเฉยงใต,

ดรายละเอยดใน, แกรนท อแวนส, ประวตศาสตรสงเขปประเทศลาว ประเทศกลางแผนดนใหญเอเชยอาคเนย,

แปลโดย ดษฎ เฮยมอนด (เชยงใหม : สานกพมพซลคเวอรม, 2549).

69บนม เทบสเมอง, ความเปนมาของชนชาตลาว เลม 1 การตงถนฐานและการสถาปนาอาณาจกร,

แปลโดยไผท ภธา (กรงเทพฯ : สานกพมพสขภาพใจ, 2553), 7.

สำนกหอ


32

เอกสารการบนทกถงเรองราวในอดตตาง ๆ กวา 90 เปอรเซนจงสญหาย 70 ไปกบบรรดาเจาอาณานคม

ตาง ๆ ทผลดกนขนมอานาจในลาว

เอกสารประวตศาสตรลาวจดเปนเอกสารทหาไดยากแมในประเทศลาวเอง ทงนเพราะ

ในอดตนยมการจารเอกสารลงบนใบลานซงยากตอการเกบรกษาจากสภาพอากาศ แมลง กาลเวลา

และสงคราม อกทงการผลดเปลยนขนมอานาจทางการเมองของประเทศตะวนตกในประวตศาสตร

การเมองลาวนน กเปนเหตสาคญททาใหเอกสารสาคญตาง ๆ ถกละทง71 ไมไดรบการดแลอยางท

ควรจะเปน ความสมพนธเชงสงครามกบสยามกเปนอกชนวนสาคญทเอกสารโบราณของลาวตอง

อนตรธานออกจากลาวไป ตอขอเทจจรงประการนทานคาเพา พอนแกว นกประวตศาสตรอาวโสลาว

ไดแสดงทศนะวา “บางตานานเขยนไวในใบลาน กมกเปนการคดลอกขนมาใหมซงขอความบางแหง

กตกหลนขาดหายไป หรอบดเบอนเนอหาขอความทเปนจรง ดวยเหตวา เปนขอมลทถกคนชาตอน

ปลนสะดมไปแลวแกไขปรบปรงใหมตามอชฌาศยของพวกขา”72

ตามคาบอกเลาของเจาอาวาสอยหลวงพระบาง กองทพสยามตองใชชาง 7 เชอก เพอตาง

เอกสารใบลานอนสาคญจากเวยงจนทนไปยงบางกอกในป 1827 (พ.ศ. 2370) และชางอก 20 กวาเชอก

ตางเอกสารอน ๆ ไปไวเมองยโสธร ... ทกการบนทกเกยวกบประวตแขวงเวยงจนทนกไดสญหายไป

... ถงอยางใดกด อาจเปนไปไดสาหรบนกคนควาผโชคด และทงมความมานะอดทนทจะคนพบเอกสาร

ลาวดงเดมเกยวกบสมยนน ตามทพวกเฮารจนถงปจจบน กมเพยงแตนกคนควาสองคนทไดนาเอาแหลง

ดงกลาวมาหมนใชคอ ผลงานคนควา ของมหาสลา วระวงส และ มหาคา จาปาแกวมณ 73

สงทเกดขนนมผลกระทบตอชวงเวลาทางประวตศาสตรลาวทบางเหตการณถกลมเลอน

หรอแมกระทงบดเบอนไปพรอมกบการสญหายของหลกฐานตลอดจนเอกสารโบราณตาง ๆ

ชวงเวลาประวตศาสตรของลาวแทบจะเรยกไดวาอยภายใตรมเงาของตางชาตทผลดกนเขา

มามอานาจ ดงนนการสรางสานกรวมทางชนชาตโดยใชประวตศาสตรเปนเครองมอ จงเปนหนาท

เรงรดอนจาเปนภายหลงจากทไดรบเอกราชคนจากฝรงเศส สาหรบไทยนนในบรบทของอดมการณ

70Mayoury and Pheuiphanh Ngaosyvathn, “Lao Historiography and Historians: Case Study of

the War Between Bangkok and the Lao in 1827,” in Journal of Southeast Asian Studies, XX, I [March 1989] : 57.

71Ibid.

72บนม เทบสเมอง, ความเปนมาของชนชาตลาว เลม 1 การตงถนฐานและการสถาปนาอาณาจกร, 7.

73มะยร และเผยพน เหงาสวฒน, (ม.ป.ท., 1988), 12-13. กลาวถงในดารารตน เมตตารกานนท,

“งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวสมยไดรบเอกราช ค.ศ.1945จนถงปจจบน,”, 331.

สำนกหอ


33

ชาตนยมไทยทแผขยายตวอยางกวางขวางมพลงอยในระหวางทศวรรษ 1910 – 1940 (2450-2480)74

และในชวงทศวรรษ 1930 -1940 (2470-2480) ลทธชาตนยมถกปลกฝงอยางมนคงและเปนระบบ

ทสด75 นน

ชวงระยะนเองทประวตศาสตร “ชาต” และตอมา ประวตศาสตรนพนธแนว “ชาตนยม” ถอ

กาเนดมาในประเทศไทย และกลายเปนกระแสหลกของไทยอยเปนเวลายาวนาน ...และเมอพจารณา

อยางพนจพเคราะหกจะประจกษในวธการดาเนนเรองราวทคลายคลงกนอยางนาประหลาดใจ

ระหวางหนงสอ พงสาวะดานลาว ของมหาสลา วระวงส กบนกประวตศาสตรนพนธไทย76

แมวาชวงแหงการสรางชาตระหวางไทยกบลาวจะมระยะเวลาตางกน แตกลบใช

ประวตศาสตรในฐานะเครองมอสาคญของการสรางชาตอนเปนทมาแหงความรสกชาตนยม

ทหลอหลอมใหคนในสงคมรกแผนดนทยนอยเชนเดยวกน

2.1 พฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรของลาว

ในทางการเมอง ลาวเปลยนระบอบการปกครองในหลายขวอานาจ และยงมชวงเวลา

ทตางชาตผลดกนเขามามอานาจในลาวอยางตอเนอง การศกษาในหวขอนจะศกษาพฒนาการของ

งานเขยนทางประวตศาสตรลาว โดยจะไมกลาวถงบรรยากาศทางการเมองหรอขวอานาจตาง ๆ

ทผลดกนขนมามอทธพลทางการเมอง สวนเรองการจดแบงชวงเวลาและการจดลาดบของงานเขยน

ทางประวตศาสตรลาวนนไดมผ◌◌ทาวจยไวบางแลว คอ กตรตน สหบณท และดารารตน เมตตารกา

นนท โดยภาพรวมของงานคนควา ทงสองทานไดจดแบงลาดบชวงเวลาและพฒนาการของงานเขยน

ทางประวตศาสตรลาวออกเปนชวง ๆ77 โดยจดลาดบตามระยะเวลา ดงน

74ฉลอง สนทราวาณชย, “พงสาวะดานลาว ของ มหาสลา วระวงส,” ใน จกรวาลวทยา, ธเนศ วงศ

ยานนาวา, บรรณาธการ (กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2549), 22.

75สเนตร ชตนธรานนท และคณะ, ทศนคตเหยยดหยามเพอนบานผานแบบเรยน ชาตนยมในแบบเรยน

ไทย (กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2552), 68.

76ฉลอง สนทราวาณชย, “พงสาวะดานลาว ของ มหาสลา วระวงส,” 22.

77ในหวขอนจะไมไดกลาวถงรายละเอยดทงหมด จะหยบยกภาพรวมของพฒนาการงานเขยนทาง

ประวตศาสตรลาวและยกตวอยางงานสาคญ ๆ ของแตละชวงเทานน หากสนใจดรายละเอยดเพมใน กตรตน

สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)” (วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาวชาไทศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2549) ; และ ดารารตน เมตตารกานนท, “งานเขยนทางประวตศาสตร

ของลาวสมยไดรบเอกราชค.ศ.1945จนถงปจจบน,”.

สำนกหอ


34

1. งานเขยนทางประวตศาสตรลาวชวงกอน ค.ศ. 1945 (พ.ศ. 2488)

2. งานเขยนทางประวตศาสตรลาวชวง ค.ศ. 1945-1975 (พ.ศ. 2488 - 2518)

3. งานเขยนทางประวตศาสตรลาวชวง ค.ศ. 1975 (พ.ศ. 2518) เปนตนมา

ผวจยใชกรอบของเวลาตามทมผศกษาไวแลวนในการศกษา โดยเพมเตมรายละเอยด

ของเนอหาลงไปเพอความสมบรณของงานวจยใหมากขน

2.1.1 ประวตศาสตรนพนธลาวสมยศกดนา

ชวงแรก คอ งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวชวงกอน ค.ศ. 1945 เรยกวา

ประวตศาสตรนพนธลาวสมยศกดนา 78 เปนงานเขยนทถกสรางขนในชวงเวลาตงแตสมยโบราณ

จนกระทงกอน ค.ศ. 1945 กอนทลาวจะไดรบเอกราชจากฝรงเศส จากการสารวจงานเขยน

ทางประวตศาสตรของลาวในชวงกอนไดรบเอกราช พบวา เหลอตกทอดมาถงปจจบนนอยมาก 79

เนองจากขอจากดของใบลานและการผลดเปลยนขนมอานาจของบรรดาเจาอาณานคมตาง ๆ ในลาว

ดงทกลาวมาแลวขางตน ผประพนธสวนใหญในยคน ไดแก นกปราชญ ราชบณฑตลาว พระสงฆ

ทมความรใกลชดกบพระมหากษตรย ดงนนประวตศาสตรทถกสรางขนจงเปนเรองราวเกยวกบ

สถาบนพระมหากษตรย บทบาทของพระมหากษตรยในการทานบารงบานเมอง ทานบารง

พระพทธศาสนา ตลอดจนการทาสงครามเพอเพมความมนคงของอาณาจกรและการขยายดนแดน

ประวตศาสตรนพนธลาวยคนสวนใหญนยมจารเหตการณไวในใบลาน80

งานเขยนของลาวในชวงน ไดแก ตานานขนบรม ราชาธราช (อกษรธรรม81

) ตานานเมองพวน

(อกษรธรรม) พงศาวดารยอเวยงจนทน (เจาขตตยะเขยนไวในป จ.ศ. 1091) ตานานพระแกวพระบาง

พระแซกคา (อกษรธรรม) นทานจนทพานช (อกษรธรรม) วรรณคดเรองทาวฮง หรอ เจอง (อกษร

ธรรม) และกฎหมายโบราณของลาว เปนตน ในงานเหลานไดมการแปลเปนภาษาลาวบางสวน

นอกจากน ยงมทเกยวกบขนบรม หรอพงศาวดารลานชาง หรอทลาวใชเรยกอกชอหนงคอ

78กตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)”, 2.


จนถงปจจบน,”, 331.

80กตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)”, 2. 81อกษรธรรม หมายถง อกษรทมรปแบบคลายๆ อกษรเมอง ตวเมอง หรออกษรลานนาไทยทใชกน

อยในภาคเหนอ, ธวช ปณโณทก, เอกสารพนเวยง. บนทกประวตศาสตรของปราชญชาวอสาน, เอกสารประกอบ

การสมมนาประวตศาสตรอสาน, (16 – 18 พฤศจกายน 2521), มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม.

สำนกหอ


35

“พนขนบรม” ซงถอวาเปนบนทกประวตศาสตรทสาคญชนหนงในการทาความเขาใจเกยวกบ

ประวตศาสตรลาว 82

การเรมทาความเขาใจและรจกกบประวตศาสตรลาวควรเรมจากการศกษา “พนขนบรม

หรอ พงศาวดารเมองลานชาง”83 ซงบางฉบบใชชอวา “นทานขนบรม” “ตานานขนบรม” นอกจากนยง

ปรากฏในชออน เชน “พนพระบาง” “พนเมองพวนขนบรม” “กงดนเมองหลวงพระบางราชธาน

ศรสตนาคนหตอตมะราชธานลานชาง” “ตานานเมองหลวงพระบาง” และ“พงศาวดารเมอง

หลวงพระบาง” เปนตน84 ซง “พนขนบรม” ทคนพบทง 39 ฉบบน ถอเปนพงศาวดารทเกาแกทสด

ของลาว 85 เขยนขนภายใตว ฒนธรรมการเขยนประวตศาสตรแบบด งเดมกอนการรบอทธพล

ประวตศาสตรแบบตะวนตกทเนนการใหความสาคญในการคนหาหลกฐานการวจารณและ

การตรวจหลกฐาน86 เนอหาทกฉบบลวนกลาวถงขนบรมในฐานะตนวงศแหงกษตรยลาว และยง

กลาวถงพระราชวงศ พระราชสานก พระราชกรณยกจของกษตรยในอาณาจกรลานชาง โดยสรป

แลวงานเขยนทางประวตศาสตรของลาวในชวงน จะเนนการเขยนเกยวกบสถาบนกษตรยของลาว

เปนหลกและยดแนวการเขยนประวตศาสตรแบบพงศาวดารอนไดแบบอยางมาจากไทย87

2.1.2 ประวตศาสตรนพนธลาวสมยราชอาณาจกร

พฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรลาวชวงทสองคอ ค.ศ. 1945-1975 ประวตศาสตร

นพนธลาวสมยราชอาณาจกร88 ประวตศาสตรนพนธลาวสมยนถกสรางขนภายใตบรรยากาศการเมอง



83ดารารตน เมตตารกานนท, ประวตศาสตรลาวหลายมต (กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ, 2548),

102.

84นาตยา ภศร, “หมงสอลในฐานะหลกฐานประวตศาสตรเกยวกบลาว,” ใน ไผแตกกอ, เพชรรง เทยน

ปวโรจน และณฐพล อยรงเรองศกด, บรรณาธการ (กรงเทพฯ : ศกดโสภาการพมพ, 2552), 8-9.

85Souneth Phothisane, “The Nidan Khun Borom : Annotate Translation and Analysis,” [Ph.D.

dissertation, The University of Queensland, 1996], 29.

86ฉลอง สนทราวาณชย, “ 2519, “ววฒนาการการเขยนประวตศาสตรไทย,” ใน ประวตศาสตรและ

นกประวตศาสตรไทย (กรงเทพฯ : ประพนธสาสน , 2519), 66 ; และ Souneth Phothisane, “The Nidan Khun

Borom: Annotate Translation and Analysis,”, 29. กลาวถงในกตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาว

สมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)”, 28.


ปจจบน,”, 333.


สำนกหอ


36

การปกครองทลาวเพงไดรบเอกราชจากฝรงเศส เปนชวงทงานเขยนประวตศาสตรและการเขยน

พงศาวดารไดกลบมามชวตอกครง เนองจากเปนชวงสรางชาต89 ความคกรนของแรงปรารถนา

ในการสรางชาตจงเปนบรรยากาศหลกในการผลตงานทางประวตศาสตร ในงานเขยนของลาว

บางเลมเรยกป 1975 (พ.ศ. 2518) วาเปนปแหงการเรมสนตภาพ เอกราช เอกภาพและสงคมนยม

และยงถอวาเปนชวงแรกระยะเปลยนผานในการกาวขนสสงคมนยมของลาว90

นกเขยนประวตศาสตรชาตของลาวทสาคญในยคนไดแก สลา วระวงส คาหมน วงกตรตนะ

อคา พมวงสา และยน ออนพม ซงนกประวตศาสตรลาวทมชอเหลาน ถอวาเปนตวแทนของการ

ปกครองระบอบราชอาณาจกร91 ในดานเนอหาของงานเขยนทางประวตศาสตรในชวงเวลาน ดารารตน

เมตตารกานนท ไดจดแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

ประเภทท 1 งานเขยนเกยวกบประวตบคคลสาคญ งานเขยนประเภทนของลาวในชวงน

ยงมไมมากนก แตทสาคญคอ งานของทาวอนคา ชนะนกร หรอ ทาวอน ตนเยน ทเขยนเรอง

“ความหลง อตชวประวตของทาวอน ชนะนกร” ตพมพครงแรกใน ค.ศ. 1970 (พ.ศ. 2513) แปลเปน

ภาษาไทยใน ค.ศ.1976 (พ.ศ. 2519) และแปลเปนภาษาองกฤษโดยโครงการเอเชยอาคเนย

มหาวทยาลยคอรแนลใน ค.ศ.1975 (พ.ศ. 2518) เนอหาในเลมสวนใหญเนนการเคลอนไหวตอสเพอ

เอกราชในชวงสงครามโลกครงท 2 ทงการเคลอนไหวในประเทศไทยและลาว งานเขยนเลมน

ทาวอนตงจดมงหมายไวหลายขอทสาคญคอ

อยากใหพนองรวมชาตลาวดวยกนไดรแจงเหนจรงในเหตการณตาง ๆ ทเกดขนในบานเมอง

ของเรา ท งสมยทอยภายใตการปกครองของฝรงเศสและสมยทไดเอกราชแลว ไดรขอเทจจรง

ทเกยวกบการกอบกเอกราชของบานเมองลาวดานตาง ๆไดรถงการเคลอนไหวและความปนปวนทาง

การเมองของประเทศเรา...ในทสดอยากใหอนชนลกหลานลาว ไดสานกถงความลาบากยากแคน

และความเสยสละของลาวรนกอน เพอกอบกเอกราช และเพอรกษาไวซงเอกราช อธปไตยและ

ดนแดนลาว92


ปจจบน,”, 333.




ปจจบน,”, 335.

สำนกหอ


37

นอกจากนยงมงานของ เจาคาหมน วงกตรตนะ เรอง “พระราชประวต วงศวงหนา

ราชตระกลเจาอปราชอนแกว” ตพมพใน ค.ศ. 1971 (พ.ศ. 2514) เปนงานทเขยนขนเพอ “ถวายแด

เจานายในตระกลวงหนา”93

ประเภทท 2 พงศาวดารและหนงสอประวตศาสตร พบวาผลตออกมามากในชวงเวลาน

เนองจากเปนชวงเวลาหลงไดรบเอกราช ในชวงเวลานนภายในลาวเกดความแตกแยกความคด

ทางการเมองเกดการแบงขวอานาจ จงเกดงานเขยนมากมายขนเพอรองรบความเปนชาตและสราง

ความรสกรวมสนองตอความจาเปนทตองการใหคนในชาตเปนอนหนงอนเดยวกน

ดงนน ในชวงเวลานถอเปนชวงเวลาแหงการสรางชาตของลาว ถอเปนชวงหนงทสาคญ

ยงทนกประวตศาสตรลาวไดสรางประวตศาสตรลาวขนมาเปนจานวนมาก94 เพอสนองตอความ

จาเปนเรงดวนในการสรางชดความคดใหกบคนในสงคมทเพงหลดพนจากการครอบงาทาง

การเมองจากตางชาต จงตองมแกนกลางทางความคดทเปนมตแหงรฐในชวงเวลาการเปลยนผาน

ทางสงคมและการเมองทกาลงคกรน

งานเขยนชนสาคญทปรากฏคอ “พงศาวดารลาว” ของมหาสลา วระวงส ซงถอเปน

ปราชญคนสาคญของลาวทมชวงชวตผกพนกบประเทศไทยตงแตเกดและเรมตนศกษา เดนทางไปมา

ระหวางไทยและลาว และทสาคญคอมโอกาสทางานอยในหอสมดแหงชาตของไทยซงเปนสถานท

ททานไดศกษาคนควาขอมลตาง ๆ เพอนามาเปนฐานขอมลในการเขยนงานสาคญ ๆ หลายเลมดวยกน

โดยเฉพาะอยางยง “พงศาวดารลาว”95

มหาสลา วระวงส ใชชวตอยในประเทศไทย ทงขณะบวชเรยน และชวงทลภยทางการเมอง

กลบมาในประเทศไทยชวงสงครามโลกครงท 2 จงมสวนทไดรบอทธพลทางความคดจากงาน

วชาการไทยจงทาให “ประเพณและวถชวตของลาวทหนองแส ทปรากฏในหนงสอ พงสาวะดานลาว นน

ดเหมอนวาจะหยบยมมาจากเรองเดยวกนในงานเขยนของเสฐยรโกเศศและอนทจรงกลาวไดวา

ประวตศาสตรกอนหนาสมยอาณาจกรลานชางในหนงสอพงสาวะดานลาวนนกคอ เรองเดยวกนกบ

ประวตศาสตรยคกอนหนากรงสโขทยในพระนพนธของ สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ

ในงานเขยนของของขนวจตรมาตรา หลวงวจตรวาทการ และเสถยรโกเศศ ความแตกตาง


ปจจบน,”, 335.


95ศกษารายละเอยดใน, มะหาสลา วระวงส ชวต ผขา My life อดตะชวะปวด, คากอนพททะทานาย

16 ขอ และกอนลาชมป 2487 (นะคอนหลวงเวยงจน : มนทาตราด, 2547).

สำนกหอ


38

เพยงประการเดยว อยทคาวา “ลาว” และ “ไทย” ทสามารถสลบทเปลยนแปลงไปตามบรบท

ทควรจะเปนเทานน”96

“พงศาวดารลาว” ของมหาสลา วระวงส นน กระทรวงศกษาธการตพมพใน ค.ศ.1957

(พ.ศ. 2500) นบจากลาวไดเอกราชคนจากฝรงเศสเพยง 4 ปเทานน97 นบแตนนเปนตนมา

“พงศาวดารลาว” จดเปนหนงสอประวตศาสตรลาวในภาษาลาวทสมบรณทสดเทาทคนลาว

พงสามารถหามาอานได และนอกจากนยงกลายเปนหนงสออางองมาตรฐานทนกศกษาตางชาต

ใชสาหรบศกษาประวตศาสตรลาว98

$

ภาพท 6 มหาสลา วระวงส นกประวตศาสตรลาวคนสาคญ กบหนงสอประวตศาสตรลาว ทปรบปรง

มาจาก “พงศาวดารลาว” ผลงานทกลายมาเปนแมแบบของประวตศาสตรลาว

ทมา : มะหาสลา วระวงส ชวต ผขา My life อดตะชวะปวด, คากอนพททะทานาย 16 ขอ และ

กอนลาชมป 2487. นะคอนหลวงเวยงจน : มนทาตราด, 2547; และ ฉลอง สนทราวาณชย, “พงสาวะ

ดานลาว ของ มหาสลา วระวงส,” ใน จกรวาลวทยา, ธเนศ วงศยานนาวา, บรรณาธการ (กรงเทพฯ :

สานกพมพมตชน, 2549), 29.

96ฉลอง สนทราวาณชย. “พงสาวะดานลาว ของ มหาสลา วระวงส,” ใน จกรวาลวทยา, ธเนศ

วงศยานนาวา, บรรณาธการ (กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2549), 26 – 27. 97ดารารตน เมตตารกานนท, ประวตศาสตรลาวหลายมต, 103.

98ฉลอง สนทราวาณชย, “พงสาวะดานลาว ของ มหาสลา วระวงส,”, 4-5.

สำนกหอ


39

เนอหาของ “พงศาวดารลาว” แบงเปน 7 บท บทท 1 เปนเรองของภมประเทศ

มนษยชาตโบราณในแหลมอนโดจน บทท 2 กาเนดชาตลาว กาเนดคาวาลาว ความหมายของคาวาลาว

บทท 3 อาณาจกรเดมของลาว บทท 4 อาณาจกรหนองแสหรอนานเจา ขนบรมราชาธราชทรงตง

เมองเกาหลงหรอหรอเมองแถน บทท 5 ราชอาณาจกรลาวลานชางเรมรชกาลพระเจาฟางม จนถง

รชกาลพระเจาสรยวงศาธรรมกราช บทท 6 ประเทศลาวแบงเปน 3 อาณาจกร บทท 7 อาณาจกรลาว

ทง 3 อยภายใตการปกครองของไทย

อนงเพอเปนการขยายเนอความใหครอบคลมกบลาดบพฒนาการของประวตศาสตรลาว

ตงแตยคโบราณจนถงปจจบนใหไดมากทสด ในภายหลง “พงศาวดารลาว” ของ มหาสลา วระวงส

จงมการปรบปรงเพมเตมเนอหาลงไปอกคอ บทท 8 ไทยจดการปกครองลาว (ค.ศ.1739 -1893 (พ.ศ.

2282 - 2436)) บทท 9 ฝรงเศสไดดนแดนลาว และบทท 10 ประเทศลาวสมยอยภายใตการปกครอง

ของฝรงเศส ซงแบงเนอหาออกเปน 5 ตอน คอสมยอยภายใตการปกครองฝรงเศส, สงครามระหวาง

ไทยกบฝรงเศส, การปกครองของฝรงเศส หลง ค.ศ. 1941(พ.ศ. 2484), ญปนยดอนโดจนและ

ประเทศลาว และฝรงเศสเจรจากบไทย การปรบปรงเนอหาใหมลงไปครงน ใหชอหนงสอใหมวา

“ประวตศาสตรลาว”99 ซงกระทรวงศกษาธการลาวตพมพเมอ ค.ศ.1956 (พ.ศ. 2499) และแกไข

ใน ค.ศ.1985 (พ.ศ. 2501) และตพมพลาสดเมอ ค.ศ.2001(พ.ศ. 2544)100

“พงศาวดารลาว” ของมหาสลา เปนทยอมรบวาใชสาหรบการศกษาประวตศาสตรลาว

จดเปนคมภรเบกทางทผศกษาทงหลายตองผานตา ความสาคญของพงศาวดารลาวของ มหาสลา

ยงเหนไดจากการไดรบการรบรองจากกรมวรรณคดลาว และกระทรวงศกษาธการลาวใหจดพมพ

เผยแพรพรอมทงระบไวในคานาอยางชดเจนวา

ถาแมนมนวาหนงสอเลมนจะยงไมสมบรณหรอขาดตกบกพรอง กยงนบวาเปนหนงสอเลมหนง

ซงพอจะเปน “ไตสองทางในยามมด” ของผสนใจอานพงศาวดารลาวทจะสบเสาะหาหลกฐานจาก

แหลงอน ๆ มาแตงเตมเสรมตอใหสมบรณยงขนอกตอไป...หนงสอนด มประโยชน จงจดพมพออก

เผยแพรแกประชาชนทวไปในราชอาณาจกรลาว101

งานเขยนชนน จดเปนตาราฉบบมาตรฐานทไดรบการอางองมากทสด และกลายเปน

การบนทกประวตศาสตรลาวชนสาคญทเปนแมแบบใหกบนกประวตศาสตรลาวรนตอ ๆ มา

99ฉลอง สนทราวาณชย, “พงสาวะดานลาว ของ มหาสลา วระวงส,”, 30.

100ดารารตน เมตตารกานนท, ประวตศาสตรลาวหลายมต, 105.


สำนกหอ


40

นอกจาก “พงศาวดารลาว” ของ มหาสลา วรวงศแลว ยงปรากฏงานเขยนอน ๆ ทนาสนใจ

ในชวงเวลานอกหลายเลม เชน “พงศาวดารชาตลาว” ของ เจาคาหมน วงกตรตนะ ซงลาวจด

เจาคาหมน วาเปนนกประวตศาสตรลาวคนสาคญทานหนง102 ทมบทบาทในชวงเวลาน “พงศาวดาร

ชาตลาว” มเนอหากลาวโดยสรปคอ กลาวถงถนฐานเดมของไทยลาวบรเวณแมน าโขง ลาดบการณ

ของกษตรยลานชาง ตานานเมองเวยงจนทน และสนสดทตานานเมองหลวงพระบาง และนอกจาก

“พงศาวดารชาตลาว” แลว เจาคาหมน ยงมผลงานอกชนหนงคอ “พงศาวดารเมองพวน” กลาวถง

ปฐมเหตแหงการกาเนดเมองพวน และลาดบวงศกษตรยทขนเถลงราชสมบตและพระราชกรณยกจ

ทสาคญเปนลาดบ

“ความเปนมาของลาว” โดย อคา พรหมวงศา เปนหนงสอทไดกลาวถงความเปนมาของ

ชาตลาว แตปางบรรพถงสมยปจจบนอยางสงเขป103 และจากผแตงคนเดยวกนยงมเรอง “เลาเรอง

ลาว-ไท” เปนงานทเนนความสมพนธอนดระหวางลาวกบไทยจนถงกบนาธงชาตและเพลงชาต

ของลาวและไทยขนหนาแรกของหนงสอ104 “พงศาวดารลาว สมยเปนหวเมองขนของประเทศสยาม

และประเทศฝรง” โดยทาวยน ออนพม มกลนอายของการเขยนพงศาวดารแบบเรยงลาดบเหตการณ

ตามวนเวลา ผสานกบการนาเสนอการเขยนพงศาวดารแบบใหมทนยมแบงเปนหวขอ โดยสรป

งานเลมนเปนการยอพงศาวดาร โดยกลาวถงลาวกอนเสยเอกราชจนตกเปนเมองขนของสยามและ

ประเทศฝรงเศสตามลาดบ

ในวนท 25 กนยายน – 1 ตลาคม ค.ศ. 1971 (พ.ศ. 2514) ไดเกดปรากฎการณครงสาคญ

ของวงการประวตศาสตรลาว คอ การรวมตวกนจดสมมนาทางประวตศาสตรลาว105โดยผเชยวชาญ

ดานประวตศาสตรลาว106 ทประชมมมตใหจดแบงยคประวตศาสตรลาว ดงน

102ดารารตน เมตตารกานนท, “งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวสมยไดรบเอกราชค.ศ.1945จนถง

ปจจบน,”, 339.



105ดรายละเอยดใน ดารารตน เมตตารกานนท, ประวตศาสตรลาวหลายมต ; และ“งานเขยน

ทางประวตศาสตรของลาวสมยไดรบเอกราชค.ศ.1945 จนถงปจจบน,”.

106ดารารตน เมตตารกานนท, “งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวสมยไดรบเอกราชค.ศ.1945

จนถงปจจบน,” , 347.

สำนกหอ


41

1. สมยดกดาบรรพ นบตงแตดนแดนสวรรณภมประเทศ ตงแต 600 ปกอน ค.ศ. จนถง

อาณาจกรศรโคตรบอง ค.ศ. 600 (พ.ศ. 1143)

2. สมยโบราณ ตงแตอาณาจกรศรโคตรบอง ค.ศ. 600 (พ.ศ. 1143) จนถงขนบรม ค.ศ.

1100 (พ.ศ. 1643)

3. สมยกลาง ตงแตขนบรม ค.ศ. 1100 (พ.ศ. 1643)จนถงเจาฟางม ค.ศ. 1350 (พ.ศ.

1893)

4. สมยใหม ตงแตเจาฟางมจนถงฝรงเศสปกครอง ค.ศ. 1893 (พ.ศ. 2436)

5. สมยปจจบน ตงแตฝรงเศสปกครอง ค.ศ. 1893 (พ.ศ. 2463) จนถงปจจบน107

ในชวงทายของพฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรลาวชวงทสอง (ค.ศ. 1945-1975) น

พบวาในชวงปลายทศวรรษ 1960 (2500) งานเขยนทางประวตศาสตรเรมมการเผยแพรผลงาน

ของฝายปฏวต 108 โดย พม วงศวจตร ผลตงานออกมาหลายชนเพอรองรบจดประสงคหลกในการ

ตอตานลทธลาเมองขนของอเมรกา เชน “ประวตศาสตรเมองพวน” และ “ประเทดลาวและการตอส

มชยของประชาชนลาว ตอตานลทธลาเมองขนแบบใหมของอเมรกา” เปนตน

จะเหนไดวางานเขยนตาง ๆ ทแพรหลายออกมาในชวง ค.ศ. 1945-1975 (พ.ศ. 2488 - 2518)

ลวนแลวแตออกมารองรบแนวทางในการสรางชาตของลาวตามสภาวะจาเปนทางการเมองในขณะนน

ผลงานทเกดขนในชวงเวลานเปนการรวบรวมเอกสาร หลกฐานเทาทหลงเหลอมาเรยบเรยงเปน

พงศาวดารเพออธบายถงทมาของชนชาต ตลอดจนลาดบการณตาง ๆ ของราชอาณาจกรเกา

ทเคยรงเรอง สภาวะแหงการแตกแยกภายใน ตลอดจนความขมขนภายใตการปกครองของตางชาต

งานเขยนทางประวตศาสตรในชวงเวลานลวนแลวแตเปนการสรางความรสกใหเกดการหวนคานง

ถงความรงเรอง และความทกขยากเมอครงตองแตกแยก และการทกขทนจากการโดนกดขขมเหง

จาก “ผราย” ทเขาครอบครอง รวมไปถงประเดนสาคญในเรองของความรกชาตและความสามคค

2.1.3 ประวตศาสตรนพนธลาวสมยการปฏวตสงคมนยม

หลงจากวาระการสรางชาตโดยใชงานเขยนทางประวตศาสตรเปนเครองมอแลวนน

พฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรลาวเขาสชวงทสาม คอ ค.ศ. 1975 เปนตนมา

เปนสมยทลาวเปลยนแปลงการปกครองมาสระบอบสงคมนยม ประวตศาสตรชาตลาวภายหลง

ป 1975 (พ.ศ. 2518) ไดลดความสาคญของประวตศาสตรสมยศกดนามาใหความสาคญกบ


จนถงปจจบน,”, 347-348.


สำนกหอ


42

ประวตศาสตรสมยการปฏวตสงคมนยม อทศพนทของหนาประวตศาสตรใหกบบทบาทของ

ขบวนการตอสของพรรคประชาชนและพรรคประชาชนปฏวตลาวในประวตศาสตรของชาต

การนาเสนอภาพของขบวนการของประชาชนและชนเผาในพนทของประวตศาสตรของชาต

เนนใหเหนการตอสเพอปลดปลอยชาตใหเปนอสระตงแตสมยทลาวตกอยภายใตการปกครองของ

ศกดนาพมา ศกดนาสยาม และนกลาเมองขนฝรงเศส ผนาปฏวตระดบสงเขามามบทบาทสาคญ

ในการเขยนประวตศาสตร 109

หลงทศวรรษ 1990 (2530) เปนตนมา พบวารปแบบของงานเขยนทางวชาการมความ

หลากหลายมากขน 110 ดารารตน เมตตารกานนท ไดจดแบงงานในชวงนออกเปน 3 ประเภทยอย

คอ

ประเภทท 1 งานเขยนเกยวกบประวตบคคลสาคญของลาวในชวงเวลานมทสาคญคอ

“ความทรงจาของชวตเฮาในระบอบววฒนแหงประวตศาสตรของประเทศลาว” โดย พม วงวจตร

ตพมพโดยสถาบนคนควาวทยาศาสตรสงคมของกระทรวงศกษาใน ค.ศ. 1985 (พ.ศ. 2528)

“3 บรษเหลกแหงเมองทาแขก” โดย ดวงไซ หลวงพะส ตพมพโดยโรงพมพแหงรฐ ใน ค.ศ.1993

(พ.ศ. 2536)ใหรายละเอยดชวประวตและการตอสของเจาสพานวงศ ทานนายพลสงกะโป

สโคตรจนนะมาล ทานนายพลโทเหวยนแจง และยงมการใหรายละเอยดของแควนคามวน เมองทาแขก

กอนการปฏวต สงหาคม ค.ศ.1945 (พ.ศ. 2488) นอกจากนหนงสอยงใหรายละเอยดตาง ๆ ของ

กระแสการปฏวตของลาวในชวงกอนและหลงสงครามโลกครงทสอง111 “เจาสพานวงศ ผนาปฏวต”

โดยคณะกรรมการวทยาศาสตรสงคม แหง ส.ป.ป. ลาว ตพมพในป ค.ศ.1989 (พ.ศ. 2532) เปนการ

รวมงานเขยนของนกเขยนคนสาคญของลาวทเขยนถงการปฏวตและเสดจเจาสพานวงศ 112

“เจาเพชราชบรษเหลกแหงราชอาณาจกรลาว” โดย มหาสลา วระวงส ตพมพครงทสองใน ค.ศ.1997

(พ.ศ. 2540) และงานของ 3349 (นามแฝง) เรอง “เจาเพชราชบรษเหลกแหงราชอาณาจกรลาว”

ซงเนอหาในหนงสอทงสองเลมมความคลายกนแตกตางเพยงรายละเอยดบางสวน เปนการกลาวถง

ประวตเจาเพชราชและการเคลอนไหวทางการเมองโดยเฉพาะชวงสงครามโลกครงท 2113

109กตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)”, 3-4.



111เรองเดยวกน, 352-353.


113เรองเดยวกน, ,354.

สำนกหอ


43

ประเภทท 2 งานเขยนเกยวกบพงศาวดารของลาวและงานเขยนเกยวกบประวตศาสตร

ทวไป ชวงเวลานงานเขยนเกยวกบประวตศาสตรของลาวมการผลตออกมาจานวนมาก รวมทง

พงศาวดารกยงมการผลตออกมาใหเหนเชนกน งานเขยนพงศาวดารชนสาคญในชวงเวลาน เชน

“คมอพงศาวดารลาว คนลาวแผนดนลาว” โดย ดวงไซ หลวงพะซ จดพมพโดยประธานคณะกรรมการลาว

เพอสนตโลกใน ค.ศ. 1995 (พ.ศ. 2538) และ “สมเดจเจาอนวงศ” พมพครงท 2 ในป ค.ศ. 1975

(พ.ศ. 2518)114

ทางดานงานเขยนเกยวกบประวตศาสตรลาวทว ๆ ไปมการผลตออกมามากจากหลาย

หนวยงานของรฐ เชน “สรปสงครามปฏวตปลดปลอยชาตของกองทพและประชาชนลาว”

โดย กระทรวงปองกนประเทศตพมพค.ศ. 2001 (พ.ศ. 2544) และตพมพในปเดยวกนเรอง

“การเมองพวน” โดยคณะคนควาภาควชาภาษาลาว - วรรณคด หนงสอจากกระทรวงศกษาธการ

กฬาและธรรมการ เรอง “ประเทศลาวภายหลงการปฏวต 1945-1971(พ.ศ. 2488 - 2514)” ตพมพ

ค.ศ.1977 (พ.ศ. 2520) กระทรวงตางประเทศพมพหนงสอ เรอง “เรองความเปนจรงแหงการพวพน

ไท-ลาว” ตพมพค.ศ. 1984 (พ.ศ. 2527) และ“ประวตพรรคประชาชนปฏวตลาว” โดยสถาบน

วทยาศาสตรสงคมแหงชาต ตพมพใน ค.ศ. 1989 (พ.ศ. 2532) เปนตน 115

นอกเหนอจากหนวยงานของรฐ ดารารตน เมตตารกานนท ยงเสนอวามงานของภาคเอกชน

และบคคลตาง ๆ เชน พงษสวสด บปผา เรอง “การขยายตวของรฐ” ตพมพ ค.ศ. 1996 (พ.ศ. 2539)

บญทว สมพนไซ เรอง “ประวตศาสตรลาว คนลาว แผนดนของลาว (จากเวยงจนทนรางถงประกาศ

เอกราช)” เปนเอกสารโรเนยวเยบเลมออก ค.ศ. 1996 (พ.ศ. 2539) และทสาคญคองานของผนาลาว

ทานไกสอน พรหมวหาร เรอง “บางบทเรยนตนตอและบางปญหาเกยวกบทศทางใหมของการ

ปฏวตลาว ตพมพ ค.ศ. 1979 (พ.ศ. 2522)116 เนอหาของหนงสอประวตศาสตรในชวงนเดนชด

ในเรองขบวนการเคลอนไหวเพอเรยกรองเอกราช เนนการตอสและความยากลาบากของขบวนการ

ทงชวงสมยศกดนาจนกระทงลาวเขาสการปกครองแบบสงคมนยม

ประเภทท 3 หนงสอแบบเรยนประวตศาสตรลาว ประวตศาสตรถกนามาใชเปนสวนหนง

ของการปลกฝงความคดใหกบหนอออนของลาว รฐใชประวตศาสตรเปนเครองมอในการสราง

ชดความคดใหกบประชาชนโดยอาศยกระบวนการศกษากลอมเกลาและสรางชดความคดตามแบบ

ทรฐตองการ แบบเรยนประวตศาสตรของลาวมความเขมขนในเรองการปลกฝงความรกชาต



115เรองเดยวกน, 355-356.


สำนกหอ


44

สรางคนใหราลกและรสกถงความเปนชาตนยมอยทกจงหวะ เพอใหคนลาวสมผสไดถงความเปนลาว

ตามแบบรฐนยมรฐใชประวตศาสตรเปนเครองมอโดยผานกระบวนการการหลอหลอมทาง

การศกษา117

เหนไดชดเจนวาพฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรลาวในชวงแรกคอกอน ค.ศ. 1945 นน

มวฒนธรรมคลายกบรฐจารตทวไปทสงวนพนททางประวตศาสตรไวใหกบชนชนสง เจาชวตหรอ

วรกษตรยผกลาทงหลาย เนนบทบาทของกษตรยในการปกครองบานเมอง ทานบารงพระพทธศาสนา

ตลอดจนการทาสงครามเพอความมนคงของอาณาจกรและการขยายดนแดน ใน ค.ศ. 1945-1975

หรอชวงทสองของพฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรลาว เหนไดชดวาปฏกรยาทสงผลกระทบ

โดยตรงตอพฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรลาวทปรากฏคอ สภาวะการตนตวภายในสงคม

เนองจากเปนชวงทลาวเพงไดสมผสกบเอกราช ทาใหเกดงานเขยนมากมายจากนกประวตศาสตร

หลายทาน ทชวยกนผลตงานออกมาเพอสนบสนนจดประสงคหลกในการกาหนดทศทางของชาต

ผลกดนใหเกดความสมานสามคคภายในลาว และปลกฝงทศนะเจออคตในวาระสมยนยมตามแบบ

การสรางชาต ทเรงการวางฐานรากแหงความคดรกชาตใหกบประชาชนตามแบบสงคมทวไป

ทใชประวตศาสตรเปนเครองมอในการปพนชดความคดชาตนยมใหแตกหนอในสงคม

พฒนาการงานเขยนประวตศาสตรลาวทเกดขนในชวงนนบเปนการปพนความรสก

รกชาตและสรางความรสกชาตนยมในลาว กอนทจะพฒนางานเขยนทางประวตศาสตรเขาสชวง

หลง ค.ศ.1975 ทงานมความโดดเดนทางการเพมพนทใหกบการเคลอนไหวตอสเพอเอกราชและ

ประชาชนมากกวาราชวงศสาคญดงทนยมตามจารตโบราณ เพราะเมอลาวเปลยนแปลงมาสระบอบสงคม

นยมในชวงน ผทมบทบาทสาคญในการเขยนประวตศาสตร คอนกประวตศาสตรและนกวชาการทเปน

117กรณการสรางความรสกชาตนยมในแบบเรยนลาวดรายละเอยดเพมใน, ดารารตน เมตตารกานนท,

“การเขยนประวตศาสตรลาวในแบบเรยนลาว,” มนษยศาสตรและสงคมศาสตร 17,1 (ตลาคม–ธนวาคม2542) ;

ปณตา สระวาส, การสรางสานกความเปนชาตของรฐบาลสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวโดยผาน

แบบเรยนชนประถมศกษาตงแต ค.ศ.1975 – 2000, (กรงเทพฯ : สานกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2546) ;

จารวรรณ ธรรมวตร, ประภาส สวรรณศร และ พรสวรรค สวรรณธาดา, “การกลอมเกลาทางสงคมจากแบบเรยน

ระดบประถมศกษาในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว”, ประกอบการสมมนา รอตาราเรยนไทย-ลาว

เผยอดมการณชาตนยม, 2 พฤศจกายน 2543. (อดสาเนา) ; ประภาส สวรรณศร, “การกลอมเกลาทางสงคมจาก

แบบเรยนของรฐ ระดบประถมศกษาในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ภายหลงการเปลยนแปลงทาง

การเมอง พ.ศ. 2518-2538” (วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาไทศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม,

2542) ; นรนทร พดลา, แบบเรยนลาวในกระแสโลกาภวตน, (ม.ป.พ., ม.ป.ป.) ; และ นรนทร พดลา,“ตวตนทาง

วฒนธรรมในแบบเรยนลาว” (วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาวชาไทศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

มหาสารคาม, 2551).

สำนกหอ


45

ขาราชการและสมาชกพรรคประชาชนปฏวตลาว การเขยนประวตศาสตรจงเขยนตามแนวนโยบาย

ของพรรคประชาชนปฏวตลาวทเนนเนอหาสาคญของการนาเสนออดมการณชาต ผานการตอสของ

วรชนและประชาชนลาว118 เปนการขยายฐานความรสกชาตนยมทเรมพฒนารปแบบมาจากการวาง

ฐานรากของงานเขยนทางประวตศาสตรลาวในชวงค.ศ. 1945-1975 ทไดสรางสานกรกชาต

ใหกระจางชดในงานเขยนประวตศาสตรลาวไวกอนหนาน

2.2 จดมงหมายของการสรางงานเขยนทางประวตศาสตรลาวชวงสมยการสรางชาต

ชาตนยมทเกดขนในลาวมผลโดยตรงมาจากการตนตวภายในสงคมทตองการดารงไว

ซงเอกราชโดยการปลกเราประชาชนใหตระหนกรถงทมาและความยงใหญทางชนชาต ความสาคญ

ของความเปนชาต ตลอดจนความทกขยากภายใตการปกครองของตางชาตทสรางรอยหมองไวใน

ผนดน พฒนาการของงานเขยนทางประวตศาสตรลาวชวง ค.ศ.1945-1975 จงเปนจดเรมของภาวะ

ตนตวในหมปญญาชนทนาตวหนงสอมาเรยงรอยแทนอาวธ ใชประวตศาสตรเปนเครองมอในการสราง

ความคดใหแกประชาชน สรางชาตในแบบฉบบของลาวทมาจากคนลาวเพอคนลาว

การเรยนประวตศาสตรหรอพงศาวดารของชาต เปนทางจงใจใหเกดความรกชาตอยางแกกลา

เพราะเมอเราไดทราบวา สมยนนประเทศชาตบานเมองของเรามความเจรญรงเรอง มอานาจสามารถ

ปราบชนะขาศกศตรได เรากมความปลาบปลมใจ เมอไดทราบวาประเทศชาตของเราลมจม

หรอถกศตรทาราย เรากมความเสยใจ คดอยากแกไข... ประเทศลาวเราไดยบยอบลงในสมยหนง

ทลวงมาแลวนนกเพราะประเทศเราแบงแยกกน ประชาชนพลเมองและเจานายท งหลายแตกกน

เปนหลายพวก ไมสามคคกน... สมยน เราทงหลาย กาลงทาการฟนฟประเทศชาต เพอใหเราเปนชาต

อยไดและใหเจรญทนชาตอน ดงนนการเรยนรพงศาวดารชาตของตน จงเปนการจาเปนและสาคญ

ยง119

การสรางความรสกชาตนยมนเปนวตถดบสาคญในสภาวการณทตองการสรางความ

รสกรวมใหกบคนในสงคม นกประวตศาสตรลาวเองกใหความสาคญกบประวตศาสตรในฐานะ

เครองมอแหงการสรางชาตทไมละเลยเลาความตามทศนะองอคตทยดแกนกลางสาคญตามวาระ

การสรางชาต

งานเขยนทางประวตศาสตรลาวในชวง ค.ศ.1945-1975 นบวามความสมพนธกบบรบท

ทางการเมองการปกครองลาวอยางมาก หลกฐานทรองรบความคดนคอ การปรากฏตวของหนงสอ

ประวตศาสตรลาวเลมแรกทเขยนโดยคนลาว คอ “พงศาวดารลาว” ของมหาสลา วระวงส ออกพมพ

118กตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)”,186.

119สลา วระวงส, ประวตศาสตรลาว, คาอธบายของผรจนา.

สำนกหอ


46

เผยแพรภายหลงจากลาวไดรบเอกราชจากฝรงเศสใน ค.ศ. 1957 120 สาเหตทลาวตองเขยน

และพมพเผยแพรประวตศาสตรในชวงน “เปนเพราะลาวตกเปนเมองขนของชาตตะวนตก ตางชาต

ทปกครองลาว เปนเจานายของลาว ขดขวางไมอยากใหพลเมองลาวไดศกษาประวตศาสตรของชนชาต

ตนเอง เพราะกลววาลาวจะตนตวขนมา ทาใหตางชาตปกครองลาวลาบากขน”121และนบจากนมา

จะพบงานเขยนประวตศาสตรลาวออกมาเปนลาดบทงนเปนเพราะชวงเวลานถอเปนชวงเวลาท

ละเอยดออน เนองจากประชาชนกาลงสบสนกบภาวะทางการเมองทผนผวน ผนาลาวจงมความ

พยายามในการสรางชาตเพอเปนการรวมศนยความคดใหกบประชาชน

มชาวตะวนตก อยางเชน ชาวองกฤษและฝรงเศส มาคนควาประวตศาสตรแบบผาน ๆ ไป

ดวยวา พวกเขาไมสามารถเขาถงและเกบเกยวตานานทองถนไดเทาทควร บางตานานเขยนไวในใบลาน

กมกเปนการคดลอกขนมาใหม ซงบางขอความบางแหง กตกหลนขดหายไป หรอบดเบอนเนอหา

ขอความทเปนจรง ดวยเหตวา เปนขอมลทถกคนตางชาตอนปลนสะดมไปแลวแกไขปรบปรงใหม

ตามอชฌาศยของพวกเขา122

เมอสมยแหงอสรภาพภายหลงจากการไดรบเอกราชคนจากฝรงเศสดาเนนมาถง และ

เมอโอกาสทางการเมองเปดใหมการเขยนประวตศาสตร จงปรากฏวาในระยะสน ๆ ของการปกครอง

สมยราชอาณาจกร มการเขยนและพมพเผยแพรประวตศาสตรชาตในหนงสอหลายเลม 123 เชน

ค.ศ. 1958 (พ.ศ. 2501)“เลาเรองชาตลาวหรอความเปนมาของลาว” ของอคา พมวงสา ค.ศ. 1971

(พ.ศ. 2514) “พงศาวดารชาตลาว” ของคาหมน วงกตรตนะ และในปเดยวกน “เอกสารสมมนา

ประวตศาสตรลาว” ซงเกดจากคณะผ เ ชยวชาญดานประวตศาสตรลาวรวมกนจดสมมนา

ประวตศาสตรลาวขนทกระทรวงศกษาธการ 124 และงานสาคญทถอกาเนดไปกอนหนานใน

ค.ศ. 1957 อยาง “พงศาวดารลาว” ของมหาสลา วระวงส กไดรบการรบรองจากกระทรวงศกษาธการ

ใหเปนหลกฐานในการเรยนของชาต125 เหลานคอชนงานสาคญทผลตออกมาในภาวะเรงดวนน

กลายเปนมรดกตกทอดสาคญในการเปนวตถดบใหรฐใชสรางและพฒนาชดความคดใหกบสงคม


121อคา พมวงสา, ความเปนมาของลาว หรอเลาเรองชาตลาว (เวยงจนทน : ยวสมาคมแหงประเทศลาว,

1967), คานา. กลาวถงใน กตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)”, 34.




125กตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)”,34.

สำนกหอ


47

จดมงหมายและสาระสาคญในการสรางสานกทางประวตศาสตรชวง ค.ศ.1945-1975

กตรตน สหบณท ไดทาการศกษางานของ จารวรรณ ธรรมวตร ในบทความ “การฟนฟชาตลาว

กบงานเขยนพงศาวดาร” โดยนาเสนอมมมองเกยวกบปจจยของการเขยนประวตศาสตรลาว

ในชวงเวลานวามจดมงหมายสาคญเพอสรางสานกทางประวตศาสตร และสรางความรสกชาตนยม

ทมสาระสาคญโดยกระทาผานประเดนสาคญ 2 ประการ

ประการแรก คอการสรางความภมใจในชาตลาว พบในงาน “พงศาวดารลาว” ของสลา

วระวงส และ “พงศาวดารลาว” ของเจาคาหมน วงกตรตนะ และ “ความเปนมาของชนชาตลาว หรอ

เลาเรองชาตลาว”ของ อคา พรหมวงศา ซงลวนแตเปนผลงานทสรางมโนทศนชาวลาวมตอจกรวาล

ตอตนเองและตอสงคม ซงสามารถพจารณาไดจากแนวคดสาคญของผแตง ทนาเสนอวาบรรพชน

ชาวลาว คอ กลมชาวอายลาว ซงถอถนฐานอยบรเวณหนองแสง ในเขตมณฑลยนานของจนทกวนน

ขนบรม คอ กษตรยแหงราชอาณาจกรหนองแสง ทรงพระนามวา พลอโกะไดยกรพลลงมาสรางเมอง

นานอยออยหน ขนานนามวา เมองแถนหรอเมองเกาหลง ซงกคอเมองเชยงรงในปจจบน นอกจากน

โดยเฉพาะอยางยงผลงานของ สลา วระวงส ยงไดนาเสนอแนวคดสาคญใหกบผอาน เพอใหเหนถง

ความเกาแกของชนชาตลาว โดยชใหเหนวา “ชนชาตลาวไดถอกาเนดมาแลวในโลก พรอมกบ

ชนชาตจน นบวาเปนชาตทเกาแกทสดในโลกชาตหนง ซงมความเจรญไมแพชาตอน ๆ ในสมย

เดยวกน” 126

ประการสดทาย คอการสรางวรกษตรยลาว มจดมงหมายเพอนาเสนอเปนแบบอยางตอ

อนชนรนหลง การสรางวรบรษ เปนบทบาทของงานเขยนประวตศาสตรของมหาสลา วระวงส ซงเดน

ทสด ไดอาศยวธการเขยนแบบเสนอรายละเอยดคลายการเขยนตาราประวตศาสตรหรอสารคดเชง

ประวตศาสตรไมเขยนสน ๆ ตามธรรมเนยมพงศาวดารทงหลาย ใชวธบนทกเหตการณทเกดขน

โดยเนนความยงใหญทางดานวรบรษ นกรบและธรรมกษตรยผทานบารงพทธศาสนาหรอธรรมกราชา

ผรกษาธรรมไวเหนอสมบตทงปวง วรกษตรยทเสนอไวเปนแบบอยางตออนชนรนหลง 127

สาหรบกรณศกษาสาคญทควรใหความสนใจเพอจะไดเหนภาพและจดประสงคของ

พฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรลาวในชวง ค.ศ. 1945 – 1975 ชดเจนขน คอการจดสมมนา

ประวตศาสตรโดยการรวมตวของกลมผเชยวชาญดานประวตศาสตรลาว โดยมมตจากการสมมนา

ในการจดแบงยคประวตศาสตรลาว และทนาสนใจคอเอกสารประกอบการสมมนา ท

นกประวตศาสตรลาวไดรวมกนเขยนขนนน

126สลา วระวงศ, ประวตศาสตรลาว, 10.


สำนกหอ


48

จดมงหมายแทบทงหมดแตงขนเพอใหชาวลาวมความรกสามคคในชาตตน และตองการ

ชใหเหนวาชาตลาวเองเปนชาตทมประวตศาสตรมายาวนานและมความยงใหญมากอนภายใตการนา

ของสถาบนพระมหากษตรย... พระมหากษตรยทงานเขยนเหลานยกยองทสาคญคอ พระเจาฟางม

ในฐานะผทรงรวบรวมบานเมองเขาเปนอาณาจกรลานชาง สมเดจพระเจาวชลราชผทรงบารง

พทธศาสนาและอกษรศาสตร สมเดจพระโพธสาลราชผทรงอญเชญพระไตรปฎกจากลานนาและ

ทรงเปนปฐมกษตรยผออกบวชในพทธศาสนา และพระเจาไชยเชษฐาธราชท 3 หรอพระเจาอนวงศ

ผทรงรกชาต รกอสรภาพในการตอสเพอเอกราชลาว128

ทศทางทผเชยวชาญดานประวตศาสตรลาวไดเหนพองกนในจดประสงคของเอกสาร

ประกอบการจดสมมนาประวตศาสตรนน เปนการชใหเหนจดยนของพฒนาการของงานเขยน

ทางประวตศาสตรลาวชวง ค.ศ.1945-1975 อนถอเปนสมยแหงการสรางชาตลาวน เพราะเหนไดชดวา

งานเขยนรวมสมยทปรากฏขนสวนใหญเปนไปในทศทางเดยวกน โดยเนนเนอหาถงความเปนมา

ของชนชาตลาวทมพฒนาการอยางยาวนาน อกท ง รวมกนแสดงภาพของพระราชาแหง

ราชอาณาจกรโบราณของลาวทเพยบพรอมไปดวยความปรชาสามารถดงเชนวรกษตรยผกลา อนม

พทธศาสนาเปนเสาหลกในการปกครอง ซงเปนไปตามธรรมเนยมของการสรางความรสกฮกเหม

ทจะตองสรางเมองใหมนคง และมงคงยงใหญไมแพราชธานใด ๆ เพอใหคนลาวเกดความภมใจ

ในชนชาตและราชธานโบราณกอนทจะตองสญเสยใหกบตางชาตทเขายดครอง

การสรางอาณาจกรโบราณใหมความเปนมาทยงใหญและมชนชาตด งเดมทเกาแก

ไดมากเทาไร กจะยงใหภาพความสญเสยและความรสกคบแคนภายหลงทตองเสยเอกราชใหมความ

แจมชดในมโนสานกไดมากเปนเทาทว วรบรษทงหลายทพากนปรากฏตวในเหตการณกบานคนเมอง

นนกเพอเปนการเนนย าและสรางพนทใหกบตวละครในการเรยกความศรทธาพรอมไปกบสราง

อดมการณทางการเมอง เพอการรวบรวมความรสกแหงชาตใหมนคง

เปนไปตามคาพดทวา “อดมการณทสงสงทสดทเรยกรองความรวมมอของพสกนกร

ทกช นทกวยไดโดยงาย คอความรกชาตทถกกระตนโดยอาศยการสรางศตรของชาตขนเปน

เปาหมาย”129 การทจะสรางทศนะใหประชาชนตระหนกถงความทกขยากในการไดมาซงเอกราช

จาเปนทจะตองม “ศตร” เพอจะไดกาหนด “พวกเรา” “พวกเขา” ใหชดเจน ศตรทเดนชดแนนอนวา

ตองมศกดนาสยามรวมดวย “เพราะใครกรดวานบแตลาวลานชางเสอมโทรมลงในทายรชกาลของ



129กอบเกอ สวรรณทต-เพยร, “การเขยนประวตศาสตรแบบชาตนยม : พจารณาหลวงวจตรวาทการ,”, 151.

สำนกหอ


49

พระสรยวงศาธรรมกราช (ค.ศ. 1695 / พ.ศ. 2238) ประเทศลาวลานชางกปนปวนแบงแยกและ

ตกเปนเมองสวยของสยาม 114 ป ตงแต ค.ศ. 1779 – 1893”130 (พ.ศ. 2322 - 2436)

จากขอเทจจรงทางประวตศาสตรตองยอมรบวา ไทยปกครองลาวนานนบศตวรรษ

และเหตของความจรงทไทยมอทธพลเหนอลาวในชวงเวลาทางประวตศาสตรนเอง ทกลายมาเปน

มมมองของลาวในความรสกของผถกเอาเปรยบ เมอมผปกครองกบผอยใตปกครอง ผกดขกบ

ผถกกดข ผชนะกบผแพ จงเปนธรรมดาทประวตศาสตรของลาวมความแตกตางในมมมองและเนอหา

ไปจากประวตศาสตรของทางฝายไทย การสรางประวตศาสตรในภาวะอารมณนจงมผลตอความรบร

ทสบทอดมาในรปแบบความสมพนธของไทยและลาวทเปนแมแบบทางความคดในมมมองของไทย

ทมตอลาว และมมมองทลาวมตอไทย อนเปนมรดกจากพฒนาการงานเขยนในชวงสรางชาต

เปนสาคญ

3. ความสมพนธระหวางไทยกบลาวในบรบทประวตศาสตร

ความจรงทางวชาการในปจจบนตางยอมรบวา ไทย และ ลาว เปนกลม “ไท” ดวยกน

ตามลกษณะทางวฒนธรรม เพยงแตกระจายตวไปตามพนทตาง ๆ 131 มกาเนดและพฒนาการทาง

วฒนธรรมและประวตศาสตรรวมกนมาชานาน 132 ไทยและลาวมความใกลชดทางดานศาสนา ภาษา

วฒนธรรม และมความผสมกลมกลนทางเชอชาตเนองดวยอาณาเขตไทยและลาวมพรมแดน

คาบเกยวกนตามลกษณะของรฐจารตทาใหการเคลอนยายตวของประชากรนนแปรไปตามความเขมแขง

ของอาณาจกร ในแงมมทางประวตศาสตรไทยและลาวมความสมพนธกนทางลกษณะวฒนธรรมและ

ภาษาทเตบโตมาในกลมตระกลเดยวกน ความสมพนธทเกดขนมลกษณะเกอกลและพงพา และเปน

ธรรมดาของรฐจารตทตองมความสมพนธเชงสงครามเพอชงกาลงคน แตความสมพนธทรบร

มาเนนนานกลบเนนในลกษณะคสงคราม มากกวามตรประเทศท งทหลกฐานสมพนธอนด

มปรากฏทงตานานและพระราชพงศาวดารอกทงศาสนสถานทยงคงหลงเหลอจนปจจบน

ดงปรากฏในคราวการทาขอตกลงแบงดนแดนระหวางพระเจาฟางม แหงอาณาจกรลานชาง

กบกรงศรอยธยาในรชสมยพระเจาอทอง เมอพระเจาฟางมขยายอานาจเขามาในอสานจนถงเมอง

รอยเอดในกลมแมน าชน น กหยดแตเพยงเทาน น เพราะตาลงไปจะเปนเขตของกรงศรอยธยา 133


131ทวศลป สบวฒนะ, “การรบรเรอง “ลาว” ในพงศาวดารและแบบเรยนไทย,” ใน สงคมศาสตร

ปรทศน. 16,1 (2535) : 114.

132เตม วภาคยพจนกจ, ประวตศาสตรลาว (กรงเทพฯ : มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและ

มนษยศาสตร, 2530), คานา (5).

133สจตต วงษเทศ, เจกปนลาว (กรงเทพฯ : ศลปวฒนธรรม, 2530), 52.

สำนกหอ


50

พระเจาฟางม จงมพระราชสาสนถงพระรามาธบดอทองเจากรงศรอยธยาวา “จกรบหรอรวาสงใดนนจา”

พระรามาธบดอทอง ตอบคนวา “เราหากเปนพนองกนมาแตขนบรมโนนเหมอนกน134 เจาอยากได

บานไดเมองใหเอาแตเขตดงสามแดน (ดงพระยาไฟ) ไปจดภพระยาพอและแดนเมองนครไทยเปนเจา

เถด อนงขาจกสงน าออย น าตาลงบ อนงลกหญงขา ชอนางแกวลอดฟา ใหญมาแลว จกสงไปปเสอป

หมอนแกเจาฟาแล”135 ขอตกลงฉนมตรครงนจงสรปดวยการแบงดนแดนของอาณาจกรลานชางกบ

กรงศรอยธยาและการแสดงความปรารถนาจะยกราชธดาจากกษตรยอยธยาแดเจาชวตลานชาง

เพอราชอาณาจกรทงสองจะไดเปนพนองชวกาลนาน136

นอกจากจะมกลาวในตานานและพงศาวดารถงความสมานสามคคอนดระหวาง อาณาจกร

ลานชางก◌บกรงศรอยธยาแลว ยงมหลกฐานอยในศลาจารกและศาสนสถาน กลาวถงความสมพนธ

ใกลชดของผปกครองกรงศรอยธยากบกษตรยลานชางในการทาสญญาทางพระราชไมตรสรางหลกเขต

แบงพรมแดนระหวางกรงศรอยธยากบกรงศรสตนาคนหต 137 คอ “พระธาตเจดยศรสองรกษ” ทงน

เนองจากสมยนนพมาเรองอานาจมาก ยกทพมารกรานกรงศรอยธยาและกรงศรสตนาคนหตหลายครง

พระไชยเชษฐากบพระมหาจกรพรรดจงทาไมตรตอกนและทรงรวมสรางเจดย 138 เพอเปนสกขพยาน

ของสมพนธไมตรทดของสองอาณาจกร139 “ตามตานานกลาวไววาเจดยศรสองรกสรางขน ณ กงกลาง

ระหวางแมน านานบนโคกไมตดกน เรมสรางเมอ ค.ศ. 1560 (พ.ศ. 2103) ตรงกบปวอกโทศก

จลศกราช 922 เสรจเมอ ค.ศ. 1563 (พ.ศ. 2106) ตรงกบปกน เบญจศกจลศกราช 925 ในวนพธขน

14 คาเดอน 6 และทาพธฉลองเมอวนพฤหสบดขน 15 คา เดอน 6”140

ในคาจารกท “พระธาตเจดยศรสองรกษ” เมองดานซาย ค.ศ. 1560 (พ.ศ. 2103) ยนยนถง

สมพนธอนใกลชดระหวางพระไชยเชษฐาธราชแหงกรงศรสตนาคนหต กบพระมหาจกรพรรด

134คากลาวนนาจะเปนจดเรมตนของคาพดทปจจบนนยมใชเมอเอยถงความสมพนธไทยและลาว

“ไทยและลาวใชอนไกลเปนบานพเมองนองกน” แตใครจะเปนบานพเมองนองกขนอยกบวาผพดคอใคร และใช

ในจดประสงคใด แตสาหรบลาวมกจะนยมกลาวถงความสมพนธไทยและลาววา เปนบานใกลเรอนเคยง, ผวจย.

135สลา วระวงส, ประวตศาสตรลาว, 33.

136พ.ต.อ.สรพล จลละพราหมณ, ศกศามเจาลาว (พระนคร : โรงพมพไทยสมพนธ, 2505), 452 – 453

กลาวถงใน ทวศลป สบวฒนะ, “การรบรเรอง “ลาว” ในพงศาวดารและแบบเรยนไทย,” ,115.

137สจตต วงษเทศ, เจกปนลาว, 99.

138ปายอธบายประวตความเปนมาของพระธาตศรสองรก,ตงอยหนาบนไดทางขนพระธาต, พระธาต

ศรสองรก อ.ดานซาย จ.เลย

139ทวศลป สบวฒนะ, “การรบรเรอง “ลาว” ในพงศาวดารและแบบเรยนไทย,”, 115.

140ปายอธบายประวตความเปนมาของพระธาตศรสองรก,ตงอยหนาบนไดทางขนพระธาต, พระธาต

ศรสองรก อ.ดานซาย จ.เลย

สำนกหอ


51

กษตรยกรงศรอยธยาซงตามความในจารกกษตรยสองแผนดนไดรวมทาพธปกปนเขตแดนกน141

ดงขอความตอนหนงในคาประกาศสตยาธษฐานในการกอสรางพระธาตเจดยศรสองรกษ วา

...เพอจดใหเปนบรมสขสวสดเปนประโยชนแกสมณพราหมณาจารยเจา ชาวประชาราษฎรทงหลาย

ตราบตอเทาถวนกปน เปนเคาเปนประธานสารคดในมหาพครต (คร) ในฮอมหวยภเขาสกลสลวงถ

(เอกสมงวะ) ขอจงเปนเอกสมาปรมณฑลอนเดยวกน เกลยงกลมงามมณฑลเทาพงษพนธลกเตาหลานเหลน

อยาไดชงสวย ลวงแดนแสนหญา อยาไดกระทาโลภเกยวแกกน จนเทาเสยง พระอาทตยพระจนทรเจา

ตกลงมาอยเหนอแผนดนอนนเถด” 142

คาจารกท “พระธาตเจดยศรสองรกษ” เมองดานซาย น เปนการแสดงถงสมพนธภาพ

ทผ สรางตองการใหปรากฏไมตรสบชวลกหลาน เพราะนอกจากคาประกาศนย งมปรากฏ

เจตนจานงรวมในศลาจารกทจารกดวยอกษรธรรม ระบถงการรวมแรงรวมใจสรางพระธาตศกดสทธ

โดยหลงน าลงตรงทจะสรางและมการชวยเหลอของทงสองทจดตงคณะครวไทยและลาวมาทางาน

รวมกนเพอความรกสามคค 143 จะไดมปรากฏสบไป

ความสมพนธของพระไชยเชษฐาธราช กบพระมหาจกรพรรด เหนไดอกครงจากการ

รวมกนรบกบพมา ใน ค.ศ. 1564 (พ.ศ. 2107) พระเจาหงสาวดยกกองทพตเชยงใหมและเลยลงไป

เวยงจนทน จบเจาอปราช มเหสและนางสนมของพระไชยเชษฐาธราชไปหงสาวด 144 เมอ

พระไชยเชษฐาธราชไดราชธานคนมาทรงขอพระราชทานพระเทพกษตร ราชธดาพระมหาจกรพรรด

อนเกดจากพระศรสรโยทยไปเปนมเหส แตเนองดวยพระเทพกษตรประชวร กรงศรอยธยาจงจดสง

พระแกวฟาอนเปนราชธดาทเกดจากพระสนมไปแทน พระเจาไชยเชษฐาทรงสงพระแกวฟากลบคน

กรงศรอยธยา “ถงแมวาพระนางแกวฟาจะมสสนวรรณะโสภางามกวาพระนางเทพกษตรยรอยเทา

พนทวกตาม กไมลบลางกตตศพทพระนางเทพกษตรเสยได กเปนทอปยศอบอายมากยงหนกหนา

141“คาจาฤกทพระธาตเจดยศรสองรกษเมองดานซาย,” ใน ประชมจดหมายเหต สมยอยธยา ภาค 1

(พระนคร : สานกนายกรฐมนตร, 2510), 1 – 15. กลาวถงใน สเนตร ชตนธรานนท และคณะ, ทศนคตเหยยดหยาม

เพอนบานผานแบบเรยน ชาตนยมในแบบเรยนไทย, 40.

142ไพโรจนราลก (อสานปรทศน) (กรงเทพฯ : ชมรมวรรณกรรมอสานและคณาจารย-นกศกษา

คณะโบราณคด มหาวทยาลยศลปากร, 2532), 130.


144พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา เลม 1 (กรงเทพฯ : สานกวรรณกรรมและ

ประวตศาสตร กรมศลปากร, 2548), 279 – 280.

สำนกหอ


52

ขาพระองคจงขอสงพระนางแกวฟาคนมา ขอพระองคจงพระราชทานพระนางเทพกษตรแกขาพระองค

ดจดงทรงอนญาตไปแตกอน”145

ความสมพนธอนดระหวางไทยและลาวในหนาประวตศาสตรยงมปรากฏในคราวลานชาง

รวมมอกบอยธยารบกบพมาดงปรากฏในพระราชพงศาวดารไทย “ครน ค.ศ. 1568 (พ.ศ. 2111)

ทพหลวงจากเมองหงสาวดยกมาตกรงศรอยธยาในแผนดนสมเดจพระมหนทราธราช กไดกองทพของ

พระไชยเชษฐากรงศรสตนาคนหตมาตกระหนาบทพพมา”146 แตกถกกองทพพมาตแตกพายกลบ

นครเวยงจนทน147

ในสมยกรงรตนโกสนทรปรากฏความสมพนธอนดระหวางนครเวยงจนทนกบกรงเทพ ฯ

ในรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก รชกาลท 1 มการสรางความสมพนธทางสายเลอด

โดยการสมรส พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ทรงขอเจานางทองสกและพระนาง

เขยวคอม พระราชธดาเจาอนทวงศ กษตรยเวยงจนทนมาเปนพระสนม และทรงสถาปนาพระราชธดา

ทประสตกบเจานางเวยงจนทน คอ “พระองคเจาหญงจนทบรเปนเจาฟากณฑลทพยวด แลวมงาน

สมโภชสามวน เมอถงพธโสกณฑ พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกโปรดเกลา ฯ ใหม

พระราชพธอยางใหญโต”148 ในสมยรชกาลท 2 พระองคไดยกยองเจาฟากณฑลทพยวด (พระธดา

ของรชกาลท 1 กบเจานางทองสกแหงเวยงจนทน) ขนเปนมเหส 149 แมวาความสมพนธไทยและ

ลาวในชวงตนรตนโกสนทรนจะอยในฐานะของเจาประเทศราชกบประเทศใตปกครองแตวธการ

สรางความสมพนธทางเครอญาตโดยการสมรส ถอไดวาชวยกระชบความสมพนธระหวางราชสานก

ไทยและลาวใหแนนแฟนยงขน

เปนทแนชดวาความสมพนธอนดระหวางไทยและลาวมสบมาแตครงกรงศรอยธยาทงใน

ฐานะมตรประเทศและความสมพนธทางเครอญาต แตดวยความจาเปนบางอยางของรฐทาให

สมพนธภาพทางประวตศาสตรทดถกบดบงแลวแทนทดวยภาพของสงครามทเนน “ผแพ” “ผชนะ”

ใหโดดเดน การบนทกเรองราวของรฐเรมทวความเขมขนขนเมอเกด “รฐชาต” การเขยนประวตศาสตร


146พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา เลม 1, 282.

147สมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพ, ไทยรบพมา (ธนบร : โรงพมพรงวฒนา, 2514), 45- 63,

กลาวถงใน ทวศลป สบวฒนะ, “การรบรเรอง “ลาว” ในพงศาวดารและแบบเรยนไทย,” , 114.

148เจาพระยาทพากรวงศ, พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท 1 (กรงเทพฯ : โรงพมพ

การศาสนา, 2531), 96, กลาวถงใน ทวศลป สบวฒนะ, “การรบรเรอง “ลาว” ในพงศาวดารและแบบเรยนไทย,”, 115.

149ธวชชย ไพรใหล, “ความสมพนธระหวางไทย กบหลวงพระบาง เวยงจนทนและจาปาศกด ตงแต

สมยรชกาลท 1 – 5 (พ.ศ. 2325 – 2446)” (วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตรเอเชย บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2534), 50 – 51.

สำนกหอ


53

จงเปนการเลาเรองตามทรฐตองการกลาวอาง รฐตองมความชดเจนดานเขตแดน และกาลงคน

การเขยนประวตศาสตรเพอกลาวถงทมา ความเขมแขงยงใหญเหนอบรรดารฐทงหลายจงชดเจนขน

ตามความจาเปนของแตละรฐทตองการสรางประวตศาสตรใหชดเจน เหตการณทางประวตศาสตร

ทเกดขนจงมความโดดเดนในเรองของผแพผชนะเพอสรางความรสกรวมใหกบคนในรฐและ

กลายเปนเหตของความไมเทาเทยมทางประวตศาสตรทสงผลในปจจบน

ครสศตวรรษท 20 ลทธชาตนยมกลายเปนพลงผลกดนทางดานความคดทไมไดอยเฉพาะ

แตในประเทศทเปนอาณานคมเทานน ลทธชาตนยมมบทบาทเปนพลงผลกดนใหเกดการเปลยนแปลง

รปแบบของประเพณเกาในรปของการปฏวตหรอการปฏรป โดยมจดมงหมายทจะทาใหสงคม

กาวหนาไปสรปแบบของ “สงคมสมยใหม”150 อทธพลจากการปฏรปประเทศสมยเมจของญปน

จนสามารถพฒนาประเทศและชนะสงครามในรสเซยจนกลายตนแบบของการลมอานาจประเทศยโรป

โดยชาวเอเชย และการปฏวตในจนโดยซนยดเซน ซงถอเปนตนแบบการเปลยนรปแบบความคด

ทางการเมองใหกบปญญาชนในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทตกอยใตอานาจของระบอบอาณานคม

ถงแมวาประเทศไทยจะไมไดเสยเอกราชเชนเดยวกบบรรดาประเทศในเอเชยตะวนออก

เฉยงใต แตกหนไมพนจากภยคกคามของจกรวรรดนยมเชนเดยวกน สาหรบไทยนนอดมการณ

ชาตนยมไดทวบทบาทในระหวางทศวรรษ 1910 – 1940 (2450 – 2480) และกลายมาเปนแนวคด

ทางการเขยนประวตศาสตรแบบ “ชาตนยม” 151 ทกลายเปนกระแสหลกของการเขยนประวตศาสตรไทย

อยเปนเวลานาน152 สงทเกดขนนเปนชวงเวลาเดยวกบนกชาตนยมลาว คอ มหาสลา วระวงส ไดเขยน

“พงศาวดารลาว” ขน153เชนกน

การจดระเบยบองคความรใหมทเกดขน เกดจากการปรบตวเขาสความเปน “รฐชาต”

องคความรตาง ๆ ถกเรยบเรยง ชาระ และ “จดระบบ” เพอแสดงตวตนของรฐชาต ปฏกรยาตนตว

ภายในของแตละรฐนามาสการเขยน “ชวประวตของชาต” ทศนคตทมตอเพอนบานในปจจบน มตนราก

150พรเพญ ฮนตระกล, “พฒนาการของลทธชาตนยม,” วารสารอกษรศาสตร 26 , 1 (มถนายน –

พฤศจกายน 2546) : 37.

151ฉลอง สนทราวาณชย, “พงสาวะดานลาว ของ มหาสลา วระวงส,”, 21 - 22.

152กอบเกอ สวรรณทต-เพยร, “การเขยนประวตศาสตรแบบชาตนยม : พจารณาหลวงวจตรวาทการ,”,

149 - 180.

153ฉลอง สนทราวาณชย, “พงสาวะดานลาว ของ มหาสลา วระวงส,”, 22.

สำนกหอ


54

อนเกดจากการวางรากฐานการรบร ความเขาใจจากความรดานประวตศาสตรทถก “จดระบบ” ในชวงน

เปนปฐม154

ตองยอมรบวาวตถประสงคการสรางชาตของไทยและลาว มจดประสงคในการสราง

ความรสกชาตนยมเหมอนกน และสงทเกดขนคอความรสกชาตนยมถกสรางขนในบรบททตางกน

ของสองประเทศ

ไทยอยในสถานะทตองการสรางประวตศาสตรชาตเพอใหเหนความเปนมาจากจดเรม

ของชนชาต เพอใหตะวนตกทจองจะยดครองไดรบรถงภมหลงทยงใหญ ประวตศาสตรจงถกเขยน

ขนเพอใหเหนถงอารยธรรมอนยาวนานของรฐอกทงอานาจทเคยไพศาล ในขณะทลาวเพงหลดพน

จากการยดครองของฝรงเศสตองการสรางความรสกกลมเกลยวในชาต จงใชเหตการณทเกดขน

ในประวตศาสตรมาเปนเครองมอบอกเลาถงความโหดรายของประเทศตาง ๆ ทเขาครอบครอง

เพอสรางความรสกรกชาต จดประสงคของการสรางความรสกชาตนยมในบรบทของการสรางชาต

ทตางกนน กลาวไดวาเปนทมาของความสมพนธไทย – ลาวในความรสกไมเทาเทยม ทามกลาง

บรบททางประวตศาสตรทเกดขน

4. ผลกระทบทางความสมพนธไทย – ลาวอนเนองมาจากการสรางประวตศาสตร จากพงศาวดาร

สแบบเรยน

การจะทาความเขาใจคนในสงคมใดควรใหความสาคญกบงานเขยนทออกมาในชวงนน

เพราะนอกจากจะเปนการแสดงทศนะของผเขยนแลว ยงทาใหเขาใจแนวโนมของทศทางสงคม

ในชวงเวลานนไดเปนอยางด งานเขยนทางประวตศาสตรในทกสมย มกถกนามาใชเพอเปนเครองมอ

และการดาเนนกลไกแหงรฐ งานเขยนทางประวตศาสตรในชวงสรางชาตนกเชนกน ถกพฒนา

เพอประโยชนของรฐในการสรางชดความคดใหกบสงคม แมวาพระราชพงศาวดารจะเปนหลกฐานท

มประโยชนมากทงในแงของการศกษาประวตศาสตรนพนธและประวตศาสตรแตกเปนหลกฐาน

ทควรใชดวยความระมดระวงยง เพราะขดจากดของเอกสารชวงสมยการสรางชาตคอ การเขยน

ประวตศาสตรในมมมองและทศนะองอคตตามเปาประสงคแหงรฐ การศกษาประวตศาสตรในชวงน

จงมกใหภาพและมมมองทไมรอบดาน เพราะมกนาเสนอโดยใชการเลาเรองผานสายตารกชาตของ

ผนพนธเปนสาคญ

กรณ “สงครามเจาอนวงศ” เปนตวอยางสาคญของการศกษาเพอทาความเขาใจตอการ

สรางทศนะและการรบรในชวงเวลาสรางชาตทมผลตอความสมพนธไทยและลาวในฐานะทเปนจดเรม

154สเนตร ชตนธรานนท และคณะ, ทศนคตเหยยดหยามเพอนบานผานแบบเรยน ชาตนยมใน

แบบเรยนไทย, 60 - 69.

สำนกหอ


55

ของหลกฐานทแสดงความสมพนธในรปแบบไมเทาเทยม ในสวนของงานประวตศาสตรนพนธลาว

กรณ “สงครามเจาอนวงศ” มงานทนาสนใจคอ “พงศาวดารลาว” ของมหาสลา วระวงส และ

“พงศาวดารชาตลาว” ของเจาคาหมน วงกตรตนะ “เอกสารทงสองเลมเปนงานเขยนทมผใชมาก

ทสดในลาว จนมผกลาววาการทจะศกษาประวตศาสตรลาวทคนลาวเขยน ควรศกษาจากเอกสาร

ท งสองชนเปนหลก แตในสวนของ “สงครามเจาอนวงศ” พงศาวดารชาตลาวของ เจาคาหมน

ทเรยบเรยงเสรจภายหลงจากพงศาวดารลาว ของมหาสลา วระวงส ออกพมพเผยแพรแลว 4 ปนน

รายละเอยดกมไมมากนก มเพยง 7 หนา เมอเทยบกบพงสาวดารลาว ของมหาสลา วระวงส ทมเนอหา

ถง 48 หนา” 155 ผวจยจงใหความสนใจทพงศาวดารลาว ของ มหาสลา วรวงส เพราะนอกจาก

ความสาคญทงหมดทกลาวมายงไดรบการรบรองจากกรมวรรณคดลาว และกระทรวงศกษาธการลาว

รบรองและจดพมพเผยแพรพรอมทงระบไวในคานาอยางชดเจนในฐานะ “ไตสองทางในยามมด”

ของผสนใจอานพงศาวดารลาว 156 ซงสะทอนถงความสาคญของพงศาวดารฉบบนไดเปนอยางด

จากมมมองของลาวในพงศาวดารเลมสาคญของมหาสลา พบวา อทศพนทสวนสาคญใหแก

รายละเอยดทเกยวของกบสงครามระหวางไทยลาวชวงทศวรรษ 1780 (2320) และการตอสกบไทย

ของเจาอนวงศ พนทหนงในสจงเปนเรองราวของยคสมยทลาวตกอยภายใตการครอบงาของ

เมองไทย157 ทงนเพราะ

ไมมยคสมยใดในประวตศาสตรทยงหมาดอย◌◌ในความทรงจารวมของคนลาว ทจะมวรกรรม

จากการตอส “เพอชาต” และความองอาจหาญกลาทาความตาย เตมไปดวยสสนและกอใหเกด

แรงบนดาลใจ มากเทากบยคสมยทลาวตกอยใตอานาจของไทย เหตการณเรองราวของยคสมยน

ทปรากฏอยจงมพลงและประสทธภาพมากทสด158

โครงเรองประวตศาสตรจงมแกนกลางอยทสงคราม “กเอกราช” ลาว ตอตานการกดขและ

ความโหดรายของไทย ทศนะของฝายลาวทมองไทยจงเปนความรสกของผถกขมเหง เจาอนวงศ

ในหลกฐานของลาวถกจารกพระนามในฐานะแบบอยางของวรกษตรยนกรบผยอมเสยสละ

เลอดเนอและชวตเพอกอบกเอกราชของลาว

155ดารารตน เมตตารกานนท, “การรบรเหตการณ “เจาอนวงศ พ.ศ. 2369” ในเอกสารลาว,”

มนษยศาสตรและสงคมศาสตร 16,2 (พฤศจกายน 2541- เมษายน 2542) : 5 -7.


157ฉลอง สนทราวาณชย. “พงสาวะดานลาว ของ มหาสลา วระวงส,”, 13.


สำนกหอ


56

แมสงครามเจาอนวงศจะเปนเหตการณทลวงมานานแลว แตประวตศาสตรในชวงน

ยงหมาดในความทรงจาเสมอนบาดแผลทยงสดใหม เหตการณในครงนนมกถกหยบยกมาวจารณ

อยางกวางขวางเสมอไมตางไปจากความเจบปวดของชวงประวตศาสตรทลาวถกฝรงเศสยดครอง

“เพนเลาออกมาดวยจดใจขมขน เจบแคนแสนสาหด คอวาเหดกานนน ๆ ยงใหม ๆ บตางหยงกบ

พวกเฮาไดฟงนกปะตวดเฮาในปะจบนเลาเลองกานตอสกบพวกจกกะพดลาเมองขนแบบเกาและใหม

ใน 20 – 30 ปทผานมานเอง”159 ฝรงเศสรความจรงขอนจงพยายามย าขอเทจจรงทางประวตศาสตรเพอ

กดกนคนลาวออกจากไทย160 โดยใชขอบาดหมางในอดตใหเกดประโยชน “ประวตศาสตรเจาอนฯ

ไดรบการสงเสรมโดยลทธลาอาณานคมฝรงเศสเพราะวามเหตผลในการยกความดความชอบใหกบ

ฝรงเศสวาเปนผ “ปกปองลาว” ไวจากคนสยาม”161

ชวงฝรงเศสเขาปกครองลาวแมจะมการพฒนาระบบการศกษาโดยการสรางโรงเรยน

แตกมการจากดสทธเขาเรยนเฉพาะชนชนสง และคนตางชาต ประชาชนทวไปไมคอยไดรบโอกาส

ทางการศกษามากนก เพอตองการใหเกดความเรยบรอยในการปกครอง ฝรงเศสไมไดสงเสรม

ใหเกดการพฒนาอยางจรงจง ปลอยใหประชาชนมความเชอทางศาสนาตามเดม ใหดาเนนชวต

ตามสภาพทเคยมมา ดวยเหตนประวตศาสตรลาวสมยฝรงเศสเขามาปกครองจงแบงเปน 2 ทศนะ

คอ นกประวตศาสตรลาวสมยศกดนามองฝรงเศสในเชงบวก เชน สลา วระวงส ไดกลาววา

“บานเมองในสมยฝรงเศสปกครองนนมแตความสงบและสบาย จนมผกลาวสรรเสรญและยกยอ

บญคณฝรงเศสอยเปนอนมาก” ดานนกประวตศาสตรสมยใหมทไดรบอทธพลตามแนวคดสงคมนยม

159มะหาวทะยาไลแหงชาด, คะนะพาสา วนนะคะด และมะนดสาด, ตามหารอยเจาอะนวง (เวยงจน :

คะนะพาสา วนนะคะด และมะนดสาด มะหาวทะยาไลแหงชาด, 2010), 16. 160ชวงสมยนายกรฐมนตรจอมพล ป. พบลสงคราม ขนดารงตาแหนง เปนชวงทชาตนยมสยาม

ถกสงเสรมในทกดาน หนงในนนคอ ความพยายามทจะรวมประชากรทพดภาษาไทใหเปนหนงเดยวกน มการ

เปลยนชอประเทศ เปน ประเทศไทย อนหมายถงประเทศผเปนใหญแหงเชอชาต”ไท” เพอสงเสรมใหเหนถงความ

เปนผนาของคนชนชาต “ไท” และความยงใหญของระบบอาณาจกรในอดต ฝรงเศสจงสงเสรมชาตนยมลาว ในลาว

เพอเปนการตอตานชาตนยมไทย กดกนวา ลาว คอ ลาว ไมใช ลาวทเปนของ ไทย, ดรายละเอยดเพมเตมใน

แกรนท อแวนส, ประวตศาสตรสงเขปประเทศลาว ประเทศกลางแผนดนใหญเอเชยอาคเนย, แปลโดย ดษฎ

เฮยมอนด (เชยงใหม : สานกพมพซลคเวอรม, 2549).

161แกรนท อแวนส, ประวตศาสตรสงเขปประเทศลาว ประเทศกลางแผนดนใหญเอเชยอาคเนย, 26.

สำนกหอ


57

จะมความคดเหนในมมมองทตางออกไป ตความวาฝรงเศสคอผรกราน กดข ขดรด162 และแนนอน

ทสดวา ในสายตาลาวแลวฝรงเศสในฐานะเจาอาณานคม กคอ “ผราย” ทไมตางจากศกดนาสยาม

เกยวกบปะหวดสาดลาวในทายสะตะวดท 18 – ตนสะตะวดท 19 นกมความหมายสาคนคอ

กนกบปะหวดสาดไลยะอน ๆ ...แตปะหวดสาดลาวในระยะน, โดยสะเพาะแมนไลยะกานตอสกชาด

ของปะชาชนลาว พายใตกานนาพาของเจาอะนวงนแมนยงมหลายขอคดเหน, หลายทดสะนะ

ทสมควนแกกานสนทะนากน ยงไปกวาน นยงมกมคนจานวนหนงใชความพะยายามปกปด

และบดเบอนความจงของปะหวดสาดเซงเปนกานบถกตองเหมาะสมและทงเปนกานใสรายปายส

จดใจรกชาดของปะชาชนลาวอกดวย163

ปรากฏการณของสงครามไทยและลาวในชวงตนครสศตวรรษท 19 นนมความสาคญ

ทางประวตศาสตรลาวไมตางกบระยะอน ๆ แตมลเหตสาคญทมกทาใหมการยอนรอยอดตของ

เหตการณบอยครงเพราะเหตการณชวงนโดนปกปด อาพรางและบดเบอนความจรงตอการรบรกอให

คนในชาตลาวมความเขาใจผด “เพาะมแตความจรงอนปาสะจากกานบดเบอนและปนแตงขน

เพอเยยบย าซงกนและกนเทานนทจะสามาดสางพนถานอนหมนคงคะนงแกนไดใหแกกานพวพน

กานบานพเมองนองทแทจง ละหวางสองชาดลาวและไท”164 ดวยเหตน “สงครามเจาอนวงศ”

จงนบเปนอกเหตการณทมความหมายอยางยงตอประวตศาสตรสมพนธภาพไทย-ลาว 165 เปน

ความสมพนธเชงสงครามทมความเขมขนทางอารมณมผลกระทบตอความรบรของผคนในสงคม

วงกวาง

ในประวตศาสตรลาวถอวา เจาอนวงศเปนวรบรษในตานานของแผนดนลาว

ทสรางความรสกชาตนยม166 สงครามเจาอนวงศถอเปนสงครามทควรยกยอง เพราะเปนสงคราม

ปลดแอกลาวใหพนจากการเปนเมองขนของไทย

162ศกษารายละเอยดเพมใน จารวรรณ และคณะ, “การกลอมเกลาทางสงคมจากแบบเรยนระดบชน

ประถมศกษาในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว,” ใน ลาวฮหยง – ไทยรอะไรวเคราะหแบบเรยนสงคม

ศกษา (กรงเทพฯ : โครงการอาณาบรเวณศกษา 5 ภมภาค, 2544).

163

มะหาวทะยาไลแหงชาด, คะนะพาสา วนนะคะด และมะนดสาด, ตามหารอยเจาอะนวง, 25.


165ทวศลป สบวฒนะ, “การรบรเรอง “ลาว” ในพงศาวดารและแบบเรยนไทย,”,131.

166Peter and Sanda Simms Richmond , The kingdoms of Laos : six hundred years of history

[Surrey : Curzon Press, 1999], 125.

สำนกหอ


58

เจาอนเปนกษตรยผสามารถ และเขมแขงในการสงคราม พระองคเคยยกกองทพไปชวยไทย

รบพมา แตครงยงดารงตาแหนงเปนอปราชอยสองครง... ไดยกทพไปตเมองเชยงแสนจนไดชยชนะ

เมอเจาอนวงศ ไดเปนเจาแผนดนในนครเวยงจนทนแลวนน พระองคกไดทรงจดแจงสรางบานเมอง

ใหเจรญรงเรองหลายประการ เปนตนวาในทางพทธศาสนา พระองคไดทรงปฏสงขรณวดวาอาราม

หลายแหง ในทางการทหารกทรงสงเสรมบารงใหเขมแขงอยเสมอ... พระเจาอนวงศเปนนกรบ

ผสามารถ แลเขมแขงผหนง ทงมความรกชาต รกอสรภาพเปนทสด พระองคจงพยายามคอยหาโอกาส

ทจะปลดแอก จากความเปนประเทศหวเมองขนของไทยอยตลอดมา167

“ในการทพระองคทาการกอสรภาพในคราวนน พระองคคดแตเพยงจะกอสรภาพฟนฟ

ประเทศใหกลบคนเปนเอกราชเทานน มไดคดจะรบเอาประเทศไทย หรอรบรากบประเทศไทยเพอ

แกแคน”168 เจาอนวงศปรารถนาเพยงตองการเปนอสระจากไทยเทานนไมไดคดแกแคนหรอเขาหก

ตไทย แต “การกอสรภาพ” ของเจาอนวงศตามคาเรยกของหลกฐานฝายลาวจะเปลยนเปน “กบฏ”

ทนททเมอปรากฏในหลกฐานฝายไทย

หลกฐานของทางฝายไทยในชวงสรางชาตชองลาวน ใหความรสกถงเจาอนวงศทแตกตาง

ออกไปจากหลกฐานฝายลาว “คนไทยในสมยนนและนกประวตศาสตรไทยมองวา เจาอนวงศ เปน

กบฏ เปนคนใจราย ในจดหมายเหต พระราชพงศาวดาร จะเรยกเจาอนวงศวา “อายอน” และเรยกผนา

กบฏคนอนๆ อยางดถก โดยมคาวาอายนาหนาเชนเดยวกน” 169 ดงปรากฏใน จดหมายเหต รชกาลท 3

เลม 3 ทลดฐานะเจาอนวงศ และเจานายตาง ๆในสรรพนามใหม เชน เจาอนวงศ เปน “อายอณเวยงจน”

เจาราชวงศ เปน “อายราชวง” ซงคาขานนตรงกบในประชมจดหมายเหตเรองปราบกบฏเวยงจนท

(เรยกการกอการของเจาอนวงศวาเปนกบฏตงแตชอทบนทก) ทจารกชอชาวลาวลงในจดหมายเหตดวย

“อาย” ลงขางหนาชอหรอยศของฝายลาว เชน “อายลาว”,“อายเวยงจนท”, “อายเชยงทบ”, “อายปลด

คมไพร”, “อายพระยานรนท”, “อายพระยาสหนาท”, “อายอปราช”, “อายอน”, และ “อายอนเวยงจนท”

เปนตน และในพระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทรรชกาลท1 - 4 ของเจาพระยาทพากรวงศ ทถอวา

เปนหลกฐานทมบทบาทและแพรหลาย อนเปนหลกฐานสาคญของทางฝายไทยชวงสมยสรางชาต

ซงในเวลาตอมากลายเปนเอกสารหลกใหแกงานเขยนชนอน ๆ ท งของไทยและตางประเทศ

167สลา วระวงส. ประวตศาสตรลาว, 109 - 110.

168เรองเดยวกน, 110. 169สวทย ธรศาศวต, ประวตศาสตรลาว 1779 – 1975 (กรงเทพฯ : สานกงานกองทนสนบสนนการวจย

สกว. และจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543), 132.

สำนกหอ


59

แมกระทงงานเขยนของลาว170 ใหภาพเจาอนวงศในฐานะผนากบฏทคดทรยศสยามจบลงดวยการ

จบมาประจานจนสนชพทกรงเทพฯ อนแตกตางออกไปจากภาพวรกษตรยในหลกฐานลาว

ใหทาทประจานลงทหนาพระทนงสทไธสวรรค ทาเปนกรงเหลกใหญสาหรบใสอน มรว

ตารางลอมรอบทง 4 ดาน มกรงเหลกนอย ๆ สาหรบใสบตรหลานภรรยาอนถง 13 กรง มเครอง

กรรกรณคอ ครก สาก สาหรบโขลก มเบดสาหรบเกยวแขวน กระทะสาหรบตม มขวานสาหรบ

ผาอก มเลอยสาหรบเลอยไวครอบทกสง แลวตงขาหยงเสยบเปนเวลาเชาๆ ไขอนกบ... รวม 14 คน

ออกมาขงไวในกรงจาครบแลว ใหนางคาปลองซงเปนอครเทพถอพดกาบหมาก เขาไปนงปรนนบต

อยในกรง ใหนางเมยสาวแตงตวถอกะบายใสขาวปลาอาหารออกไปเยงกนทประจาน ราษฎรชายหญง

ทงในกรงพากนมาแนนอดไปทกเวลามไดขาด ทลกผวญาตพนองตองเกณฑไปทพตายเสยครงนน

กมานงบนพรรณนาดาแชงทกวน ครนเวลาบายแดดรมกเอาบตรหลานทจบไดมาขนขาหยงเปนแถว

ใหรองประจานโทษตว เวลาจวนพลบกเอาเขามาจาไวททมดงเกา ทาดงนอยไดประมาณ 7 วน 8 วน

พออนปวยเปนโรคลงโลหตกตาย โปรดใหเอาศพไปเสยบประจานไวทสาเหร171

เมอลาวยกยองพระเจาไชยเชษฐาธราชท 3 หรอพระเจาอนวงศ ในฐานะผทรงรกชาต

รกอสรภาพในการตอสเพอเอกราชลาว แนนอนเปนทสดวาศตรทเดนชดตองเปนศกดนาสยาม

ผกระทาการโหดรายตอเจาอนวงศ ขอความตามหลกฐานของลาวยงบนทกถงภาพสะเทอนใจ

ทราชธานโบราณถกทาลายยอยยบจากฝมอฝายไทย การเผาเวยงครงนนคอความเจบปวดทถกบนทก

เปนหลกฐานวา

กองทพไทยตไดนครเวยงจนทร ครงท 2 ในรชกาลของพระเจาอนน พระเจาแผนดนไทย

องคท 3 (พระนงเกลา) ไดสงใหทาลายนครเวยงจนทนหมด โดยใหรอทาลายกาแพงเมองตดตนไม

ลงใหหมดไมผดกบการทาไร แลวเอาไฟเผา นครเวยงจนทนถกไฟเผาเปนเถาถาน พระพทธรป

หลายรอยพนองคถกไฟเผาจนละลาย กองระเนระนาดอยตามวดตาง ๆ วดในนครเวยงจนทนเหลอเพยง

วดเดยวทไมถกไฟไหม คอวดศรสะเกษ การทพระเจาแผนดนไทยสงใหทาลายเวยงจนทนใหสนซาก

กเพอมใหเวยงจนทนกลบคนเปนเมองไดอก แลวใหลมเลกอาณาจกรลานชางเวยงจนทนเสย มใหมเมอง

และเจาครองเมองอกตอไป ราชวงศลานชางเวยงจนทนสนสดลงเพยงเทาน นครเวยงจนทนทสวยงาม

อดมสมบรณจงเปนเมองราง ตงแตป ค.ศ. 1828 (พ.ศ. 2371) นนมา 172

170ดารารตน เมตตารกานนท, “การรบรเหตการณ “เจาอนวงศ พ.ศ. 2369” ในเอกสารลาว,”, 2.

171เจาพระยาทพากรวงศมหาโกษาธบด, พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท 3,

พมพครงท 6 (กรงเทพฯ : กองวรรณกรรมและประวตศาสตร กรมศลปากร, 2538), 36 -37.


สำนกหอ


60

และดวยขอเทจจรงทเกดขนนบแตลาวตกเปนประเทศราชของไทย ค.ศ. 1779 (พ.ศ. 2322) 173

ในสมยพระเจาตากสน การพดถงลาวในหลกฐานของไทยและการพดถงไทยในหลกฐานของลาว

ถกนาเสนอในมมมองทตางกน การยอมรบในเอกสารขนอยกบการตความเนอหาของแตละรฐ

เพราะเอกสารเดยวกนอาจเปนทยอมรบในสงคมหนง แตถกปฏเสธวาเปนเทจจากอกสงคมหนง

หากเนอหาไมเปนประโยชนตอการปกครองของรฐนน

ผวจยขอเสนอ “พนเวยง” เปนกรณศกษา เพราะนอกจากจะเปนเรองราวทเกยวกบเหตการณ

สมยสงครามเจาอนวงศแลว ยงนบวาเปนเอกสารประวตศาสตรสาคญอกเรองทเปนกรณตวอยาง

ตอการรบรของไทยและลาว ตอขอขดแยงทางประวตศาสตรทเกดขน

เปนทรกนในหมคณะกรรมการการชาระประวตศาสตรไทยชดปจจบนวา “เอกสารพนเวยง”

ไดเคยนามาเขาทประชมไมนอยกวาครงหนงแลว แตกมไดนามาเปดเผยตอสาธารณชน เพราะม

เนอหาทขดแยงกบเอกสารในกรงเทพฯ อยางชนดทเรยกวารบไมไดเอาเลยทเดยว เอกสารหรอ

วรรณกรรมชนนจงถกบรรจไวอยางระมดระวงในสสานหนงสอของหอพระสมดแหงชาต และ

กลายเปนเอกสารตองหามไปโดยปรยาย”174

จนเมอนตยสารสยามนกรตพมพบทความเรอง “เอกสารพนเวยง ขอขดแยงใหม

ในประวตศาสตร” เมอ ค.ศ. 1978 (พ.ศ. 2521) จนนาไปสการสมมนาประวตศาสตรอสานทจดขน

ทจงหวดมหาสารคาม เมอเดอน พฤศจกายน ค.ศ. 1978 (พ.ศ. 2521) ทนาเสนอโดย อาจารยธวช

ปณโณฑก 175 นามาซงความสนใจและรจกเอกสารพนเวยงในหมนกวชาการดานลาวศกษา

มาจนกระทงปจจบน

ประเดนทนาสนใจคอ “พนเวยง” เปนเอกสารทเขยนขนภายหลงเหตการณสงคราม

เจาอนวงศ เปนการจดบนทกโดยชาวบานอสาน ทมขอจากดทางดานการเมองนอยมาก ใหภาพ

เหตการณทตางไปจากเอกสารฝายไทย (ทเขยนชวงสมยรชกาลท 5 ภายหลงเหตการณเจาอนวงศ

หลายป) เชน ไมปรากฏวรกรรมทาวสรนาร แตปรากฏพฤตกรรมของเจาเมองโคราชทคดโกง สาเหต

จากการกอการของเจาอนวงศ เพราะชาวบานไดรบการเดอดรอนจากการสกเลก และหวเมองอสาน

มใจฝกใฝกบเจาอนวงศ เปนตน ซงแนนอนวาในทศนะของนกประวตศาสตรไทยกลมหนงไมยอมรบ


174ประทป ชมพล, พนเวยง วรรณกรรมแหงการกดข (กรงเทพฯ : สานกพมพอดต, 2525), 2.

175

เรองเดยวกน.

สำนกหอ


61

“พนเวยง” เพราะเหนวาใหภาพทตางโดยสนเชงกบพระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร 176

ซงแตกตางไปจากสายตาของนกประวตศาสตรลาวทเหนวา “พนเวยง” คอ ขอเทจจรงทมความพยายาม

ปกปดจากรฐไทย “มแตความจรงอนปาสะจากกานบดเบอนและปนแตงขนเพอเยยบย าซงกนและกน

เทานนทจะสามาดสางพนถานอนหมนคงคะนงแกนไดใหแกกานพวพนกานบานพเมองนองทแทจง

ละหวางสองชาดลาวและไท”177

ความแตกตางดานมโนทศนทางประวตศาสตรมใชเรองเลกนอยทอาจมองขามได

เพราะอาจสงผลตอการรบร ความเขาใจ ตลอดจนมมมองในการสรางทศนคตทบดเบอนไปจาก

ขอเทจจรง

คนไทยสมยธนบรและรตนโกสนทรมความรสก “เหนอกวา” อาณาจกรลาวหลายประการ ตอมา

จากการ3เก3ดกรณเจาอนวงศเวยงจนทนทาใหความรสก “ชงชง” ลาวเพมมากขน... ความเหนอกวาและ

ความชงชงดงกลาวปรากฏในพงศาวดาร และมอทธพลตอแบบเรยนของไทยอกดวย ขณะเดยวกน

พงศาวดารลาว และแบบเรยนลาวกแสดงความรสก ชงชงไทยอยางเหนไดชด 178

5. รฐชาต : การสรางมายาคตเพอรกชาต

จากการศกษาความสมพนธระหวางไทยกบลาวในบรบทการสรางชาตดงทกลาวมาน

ทาใหทราบวาบรบททสาคญของประวตศาสตรอยางหนง คอ มายาคต ซงหมายถง กระบวนการ

ชวนใหหลงผานรปแบบการใชสญลกษณตาง ๆ เพอกอใหเกดความหมาย กระบวนการเหลาน

เกดขนในชวตประจาวน แทจรงแลวเราสามารถสงเกตเหนไดหากแตเราคนชนจนเชอวามนเปน

ความจรง179

ชาตนยม คอ มายาคตรปแบบหนงทรฐสรางขนมา เพอกาหนดสานกรวมใหกบประชาชน

ในสงคม การสรางสานกรวมแบบชาตนยมมกจะตองสรางมายาคต ขนมา เพอใหคนในสงคมเกด

ความรสกถงความเปนพวกพอง โดยการแบงแยกในความเปนเรา ความเปนเขา ในกระบวนการสราง

176ดรายละเอยดใน ประทป ชมพล, พนเวยง วรรณกรรมแหงการกดข ; และ ธวช ปณโณฑก, พนเวยง :

การศกษาประวตศาสตรและวรรณกรรมอสาน (กรงเทพฯ : สถาบนไทยคดศกษา, มหาวทยาลยธรรมศาสตร,

2526).

177

มะหาวทะยาไลแหงชาด, คะนะพาสา วนนะคะด และมะนดสาด, ตามหารอยเจาอะนวง,15.


179โรลองด บารตส, มายาคต Mythologies, พมพครงท 3, แปลโดย วรรณพมล องคศรสรรพ, นพพร

ประชากล, บรรณาธการ (กรงเทพฯ : โครงการจดพมพคบไฟ, 2551).

สำนกหอ


62

ชาตนยมไมวาจะรฐใดกตองสรางชาตนยมทแบงเราเขาใหชดเจน เพอสรางความรสกรวมใหกบ

ประชาชนในสงคมเพอจะไดอทศตนเพอรฐ

ดวยบรบททางสงคมทแตกตางเปนปจจยของฝายไทยและลาว ทมสวนสาคญททาให

การบนทกทางประวตศาสตรคลาดเคลอนทงทมาจากจดเรมเรองเดยวกน การรกชาตเปนสงทถกตอง

แตตองรกบนความเหมาะสม ควรตระหนกวา ประวตศาสตรคอศาสตรทควรศกษาเพอใหรเทาทน

เหตผลและขอเทจจรงทางสงคม ใชขอมลในประวตศาสตรในฐานะหลกฐานอางองเพอใหภาพ

ทสมบรณและเขาใจผคนตลอดจนการกระทาในอดต และทสาคญทสดคอ ไมควรตกเปนเครองมอของ

ประวตศาสตร โดยลมหลงกบมายาคตทรฐสรางขนจนละเลยขอเทจจรง

ประวตศาสตรชาตนยมนบวามคณปการตอการสรางความสมานสามคคภายในสงคม

แตอกดานหนงกสงผลตอความสมพนธกบสงคมภายนอก เพราะเมอไทยตองการสรางชาตทยงใหญ

เปนทยอมรบเปนธรรมดาทสดทตองกดใหทกอยางรอบตวเลกลง และสาหรบลาวการบอกเลาถง

ความสญเสยและการตอสกบตางชาตทเขาครอบครองคอหลกสาคญของการสรางพลงจากมวลชน

ความคดนกประวตศาสตรชาตนยมกาวกายเขาไปในชวงเวลาทรฐยงไมเกดรฐชาต

ใชขอเทจจรงทางประวตศาสตรทเกดขนโดยใสความรสกคลงชาตเพอปลกถายความคดใหกบ

ประชาชน ตราบเทาทการสรางประวตศาสตรแบบชาตนยมยงผลตงานออกมาโดยปราศจาก

ความร3เทาทน3ของคนในสงคมและยงคงเปนแมแบบสาคญของตาราเรยน ความสมพนธในรปแบบ

ไมเทาเทยมกจะยงคงดาเนนตอไป ตอขอเทจจรงนในบทตอไปจะศกษาแบบเรยนไทยและลาว

เพอใหเหนถงความตองการของรฐในการสรางแบบเรยนในฐานะตนแบบความคดใหกบคน

ในสงคม

สำนกหอ


63

บทท 3

สาระสาคญของแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาว

เบน แอนเดอรสน กลาววา “ชาต” หรอ “ชมชนจนตกรรม” คอ สงทสรางขนดวย

จนตนาการ เพอใหสมผสไดวามอยจรงผานทางเครองมอตาง ๆ ในการสรางความรสกรวมใหเกดขน

“ไมวาจะเปน ภาษา หรออดตของ “ชาต” ใดกตามยอมถกสรางสรรคขนเพอรองรบจนตนาการ

ถงชมชนทเรยกวา “ชาต” ทงสน ขอมลทขาดหลกฐานหรอการตรวจสอบหลกฐานจงปรากฏเปน

ธรรมดาในประวตศาสตรของแบบเรยนทก “ชาต”1

“ชาต” คอสงทไมมอยจรง แตมความสาคญในการอธบายใหเหนถงการดารงอย

ความสาคญของการสรางชาตไดถกอธบายในบททผานมาจนทาใหเขาใจไดวาประวตศาสตรชาต

นบแตกอกาเนดมาไดถกกาหนดใหทาหนาทรบใชอานาจรฐมาตลอดทกยคทกสมย ความจาเปน

ในบรบทตาง ๆ ทาใหบคคลซงมอานาจหนาทกาหนดประวตศาสตรชาต ปรบเปลยนโครงเรอง

และอธบายสมพนธภาพตาง ๆ ของปรากฏการณใหสอดคลองกบวตถประสงคแหงรฐในชวงนน ๆ

ดงเชน ในสมยรชกาลท 5 การสถาปนารฐชาต ไดสรางความจาเปนในการศกษาคนควา

เพออธบายความเปนมาของชาตไทย ทงนกเพอสรางเอกภาพและความเปนอนหนงอนเดยวกน

ใหเกดขนในสงคม และทจาเปนทสดกเพอสรางความเปนชาตในการเผชญหนากบลทธ

ลาอาณานคมของตะวนตกทเปนภยรายแรงในขณะนน ครนในสมยรชกาลท 6 ชาวจน กลายเปน

ตวละครสาคญใน “ลทธชาตนยม” ของพระองค ทรงใชชาวจนทอพยพเขามาอาศยในประเทศ

ไทยและคาขายจนมอทธพลทางเศรษฐกจเหนอกวาคนไทย เปนตวกระตนใหคนไทยเกดความรสก

รวมรกชาต ผานบทพระราชนพนธตาง ๆ

การเปลยนนยาม “ชาต” ตามวาระอานาจของรฐเหนไดชดจากการกาหนดความหมาย

“ชาต” ของ หลวงวจตรวาทการ เพอตอบสนองนโยบายของ จอมพล ป. พบลสงคราม

หลวงวจตรวาทการอธบายความหมายของ “ชาต”โดยการเนนหนกถงความสาคญและหนาท

ของคนไทยทตองรกชาต และภกดตอทานผนา และเมอเขารวมงานกบ จอมพลสฤษด ธนะรชต

“ชาตนยม” ของ หลวงวจตรวาทการ ไดพฒนาความรกชาตเขากบการตอตานคอมมวนสตตามกระแส

การเมองในขณะนน “ประวตศาสตร” กบ “ชาต”จงมหนาทผกพนอยกบอานาจรฐเรอยมา

ไมวาจะเพออธบายความหมายใดในบรบทใดกตาม

1นธ เอยวศรวงศ, ชาตไทย, เมองไทย, แบบเรยนและอนสาวรย : วาดวยวฒนธรรม, รฐ และ

รปการจตสานก (กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2538), 70.

สำนกหอ


64

ตลอดระยะเวลาทผานมาประวตศาสตรถกใชเปนเครองมอหลอหลอมความคดของ

ประชาชนใหแกรฐผานพฒนาการกลอมเกลาตาง ๆ จนกลายมาเปนแบบเรยน และ “วชาสงคม

ศกษา เปนวชาทถกใชเปนเครองมอในการเผยแพรอดมการณของชาตมากทสด ถกใชกลอมเกลา

เพาะบมใหเยาวชนรกชาต เชอฟง ปฏบตตามแนวทางมาตรฐานทชาตกาหนด เพอเปนพลเมองด

ตามทชาตตองการ อนนาไปสการเกดความสามคคปรองดองในหมคนในชาต เพอเอกภาพ เอกราช

และความมนคงของชาต หรอเรยกรวม ๆ วา อดมการณชาตนยม”2

“พลเมอง” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานพทธศกราช 2542 ไดใหความหมาย

ไววา หมายถง ประชาชน ชาวประเทศ โดยถอสญชาตเปนเกณฑหลกในการแบงการเปนพลเมอง

ของประเทศใดประเทศหนง สญชาตของพลเมองประเทศน นยอมจะไดสทธและหนาท

ของความเปนพลเมองของประเทศนน และแนนอนทสดทกประเทศ ไมวาจะปกครองระบอบ

การเมองแบบใด ยอมตองการใหพลเมองของตนเปนพลเมองดมสวนรวมในการปกครองและ

พฒนาประเทศอยางมประสทธภาพ

แมวาโดยรายละเอยดแลวนนความตองการในการสรางพลเมองทดของแตละประเทศ

จะมความแตกตางไปตามคานยม จารต คตความเชอ แบบแผนทางวฒนธรรมอกทงรปแบบ

การปกครองแตทายทสดแลวแบบเรยนวชาสงคมศกษากถอเปนเครองมอหลกของทกรฐ

ในการสรางชดความคดใหกบคนในสงคม ใหสอดคลองตามแนวทางความตองการแหงรฐ

เพราะ “การเปนพลเมองดของประเทศนนสามารถเรยนรไดเยาวชนไมไดเปนพลเมองดดวยเหต

บงเอญ”3

แบบเรยนวชาสงคมศกษาจงมใชสอเพอความรเพยงอยางเดยวแตเปนสอปลกฝงความคด

ทศนคต เจตนคตของอดมการณชาตนยมอยางมสสน ตามทศทางทรฐ/ชาตตองการดวย หากเปรยบเทยบ

แบบเรยนสงคมศกษาของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวกบของประเทศไทยกลวนสนอง

อดมการณชาตนยมตางสาระและจดประสงค4

2วารณ โอสถารมย และคณะ, ลาวฮหยง – ไทยรอะไรวเคราะหแบบเรยนสงคมศกษา, กาญจน

ละอองศร, บรรณาธการ(กรงเทพฯ : โครงการอาณาบรเวณศกษา 5 ภมภาค, 2544), 8. 3Allen, Garth and Martin, Education and Community : The Politics of Practice (Wiltshire :

Red wood book, 1992), 146.

4วารณ โอสถารมย และคณะ, ลาวฮหยง – ไทยรอะไรวเคราะหแบบเรยนสงคมศกษา, 8.

สำนกหอ


65

ในชวงเวลาทผานมาไดมผทาวจยเกยวกบประวตศาสตรความสมพนธไทยและลาว

ในหนงสอแบบเรยนไทยและลาวมาบางแลว และมมตเหนพองกนวา “แบบเรยนประวตศาสตร

ไทย – ลาว ทาใหคนเปนศตรกนมากกวาเปนมตรทดตอกน”5 ทงทจรงแลวประวตศาสตร

ความสมพนธระหวางไทยและลาวยงมมตของความรวมมอปรากฏควบคไปดวย

ภาวการณรวมมอกนของโลกในยคหลงสงครามเยนสงผลใหไทยมนโยบายตอเนอง

ทเนนการสงเสรมสรางความสมพนธกบประเทศเพอนบานเหนไดจากมการแลกเปลยนการเยอน

ระดบสงอยางสมาเสมอ ใน ค.ศ. 1986 ลาวเปดประเทศมากขน และปฏรประบบเศรษฐกจสระบบ

ตลาด กมภาพนธ ค.ศ. 1995 ไทยและลาวทาสนธสญญามตรภาพและความรวมมอระหวางกน

(Treaty of Amity and Cooperation) ในกรอบของอาเซยน ยนยนวาจะเคารพในเอกราชและไม

แทรกแซงกจการภายในของกนและกน รวมทงตกลงจะระงบขอขดแยงโดยสนตวธ6 และจาการท

ลาวเขาเปนสมาชกอาเซยนโดยสมบรณ เมอเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 1997 กนบเปนการกระชบ

ความสมพนธของไทยและลาวนอกเหนอไปจากการคาท งในแบบทวภาคและพหภาค

ปจจยพนฐานของไทยและลาวทมความผกพนบนพนฐานความใกลชดทางภมศาสตรและ

วฒนธรรม การพดภาษาเดยวกน การนบถอพทธศาสนาเหมอนกน และตานานความเชอในเรอง

เดยวกนนาจะเปนการตอกย าความสมพนธทแนบแนนกวาคคาใด ๆ

ในบทนจงจะศกษาวาทามกลางกระแสโลกาภวฒนททวโลกกาลงแสวงหาความรวมมอ

และพนธมตรนน ไทยและลาวมการรบรประวตศาสตรความสมพนธไทยและลาวทเปลยนแปลง

ไปจากเดมหรอไม โดยอธบายปรากฏการณทเกดขนผานแบบเรยนประวตศาสตรชนมธยมศกษา

ปท 1- 6 ของไทยและลาว โดยผวจยไดเลอกใชแบบเรยนประวตศาสตรของไทยชนมธยมศกษา

ปท 1- 6 หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 จากสานกพมพวฒนาพานช ซงมเนอหา

ตรงกบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงถอเปนหลกสตรปรบปรงลาสด

เนองจากในปททาการวจยนน แบบเรยนประวตศาสตรตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 ยงมออกมาใชไมครบในทกชนเรยน กระทรวงศกษาธการไดประกาศใหใช

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เฉพาะโรงเรยนตนแบบการใชหลกสตรและ

5นรทร พดลา, “ตวตนทางวฒนธรรมในแบบเรยนลาว” (วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาวชา

ไทศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2551), 6. 6กระทรวงการตางประเทศ, กรมเอเชยตะวนออก, สถานะความสมพนธทวภาคไทย – ลาว

(พฤศจกายน 2541), 6, กลาวถงใน สภารตน เชาวนเกษม, “ภาพลกษณของประเทศไทยในทศนะของคนลาว :

กรณกาแพงนครเวยงจนทน” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาภมภาคศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยเชยงใหม, 2544), 3.

สำนกหอ


66

โรงเรยนทมความพรอมตามรายชอทกระทรวงศกษาธการประกาศ โดยในระหวางทรอ

ความพรอมการใชหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ในทกช นเรยนน น

กระทรวงศกษาธการมประกาศใหยดหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ในทกโรงเรยน ประกอบการคดเลอกแบบเรยนของแตละสานกพมพททางโรงเรยนเลอกใช

ในการทาวจยนผวจยไดนาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มาวเคราะห

ประกอบแบบเรยนประวตศาสตรชนมธยมศกษาปท 1-6 หลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544 จากสานกพมพวฒนาพานชทผวจยเลอกใชในการทาวจยฉบบน ซงสอดคลอง

ตามประกาศกระทรวงศกษาธการเรองหลกสตรใหมทกประการ

ในสวนของแบบเรยนประวตศาสตรลาวนน แมจะมการปรบปรงหลกสตรมาแลว

ถง 2 ครง แตในสวนของสาระความรยงคงไดอทธพลตกทอดมาจากพงศาวดารเปนสาคญ

เนอหาทเกยวของกบความสมพนธระหวางไทยกบลาวยงคงเปนการเนนย าประวตศาสตร

รปแบบเดม ผวจยจงเลอกใชแบบเฮยนวดทะยาสาดสงคมชนมดทะยม ปท 1 – 6 ซงเปนแบบเรยน

ของกระทรวงศกษาธการฉบบลาสด (กอนปรบปรงหลกสตรในป 2010) ทใชมายาวนานถง 20 ป

เปนหลกฐานสาคญในการวจย

ภาพท 7 แบบเรยนประวตศาสตรชนมธยมศกษาปท 1-6 หลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544 จากสานกพมพวฒนาพานชทใชในการวจย

สำนกหอ


67

ภาพท 8 แบบเฮยนวดทะยาสาดสงคมชนมดทะยม ปท 1 – 6 ซงเปนแบบเรยนของ

กระทรวงศกษาธการลาวทใชในการวจย

1. แบบเรยนประวตศาสตรไทย

ประเทศไทยไดมการพฒนาหลกสตรเปนกระบวนการตอเนอง มหนวยงานทกระดบ

ชมชน และผเกยวของเขามามสวนรวมในการพฒนาหลกสตร สานกงานการศกษาขนพนฐาน

กาหนดมาตรฐานการเรยนรและหลกสตรแกนกลางขน 7 และมการปรบปรงและพฒนาให

เหมาะสมกบสภาพการณของสงคม ยกตวอยางเชนภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองในป

พ.ศ. 2475 ไดมการเปลยนแปลงจดมงหมายของการศกษา ทสาคญคอ เพอใหประชาชนเขาใจ

แนวคดและระบอบการปกครองประชาธปไตย และเพอแกปญหาความตกตาของอตสาหกรรม

พนบานอนเนองมาจากการหลงไหลเขามาของผลตภณฑอตสาหกรรมตางประเทศ ในการน

ไดมการบรรจเรองของประชาธปไตยไวในหลกสตร อยางไรกตามผลทไดไมเปนทพอใจนก

จงไดมการเปลยนแปลงหลกสตรอก คอในป พ.ศ. 2503 8

จากการสมภาษณ สวชราภรณ แยมนน ครวทยฐานะชานาญการพเศษ โรงเรยน

วดโรงวว สานกงานการศกษาประถมศกษาชยนาทเขต 1 ครผสอนประจากลมสาระการเรยนรสงคม

ศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ไดใหขอสงเกตเกยวกบแบบเรยนและหลกสตรวา “แตละโรงเรยน

7สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา, กรอบแนวทางการปรบปรงหลกสตรการศกษาขน

พนฐานพทธศกราช 2544 (กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2549), 3.

8ธารง บวศร, ทฤษฏหลกสตร การออกแบบและพฒนา, พมพครงท 2 (กรงเทพ ฯ : สานกพมพ

พฒนศกษา, 2542), 145.

สำนกหอ


68

จะยดหลกสตรแกนกลางททางกระทรวงศกษาธการกาหนดเปนหลกในการสอนในชนเรยน

เปนสาคญ แมวาในแตละโรงเรยนจะเลอกใชแบบเรยนทตางสานกพมพกนไป กไมใชประเดน

สาคญเพราะหลกสตรจากกระทรวงศกษาธการจะเปนตวกาหนดทศทางแบบเรยน เนอหาของทก

สานกพมพ จะยดหลกสตรเปนสาคญ แบบเรยนของแตละสานกพมพจะแตกตางกนแคในรปแบบ

ของการนาเสนอเทานน ดงนนแบบเรยนจงเปนเพยงสวนประกอบในดานเนอหาทอาจจะมเสรม

ใบความรเพมเตมตามความเหมาะสมกบสถานการณจรงในปจจบน ผสอนจะยดหลกสตรแกนกลาง

มาวเคราะหและปรบใชใหเหมาะสมกบผเรยนตามประกาศกระทรวงเปนสาคญ”

จากความสาคญของหลกสตรแกนกลางททางกระทรวงศกษาธการกาหนด ดงกลาวมา

ขางตน ดงนนในหวขอวจยนจะเรมศกษาพฒนาการของแบบเรยนประวตศาสตรโดยใหครอบคลม

กบหวขอวจย การรบรประวตศาสตรความสมพนธไทย-ลาว : ผานแบบเรยนประวตศาสตรไทย

และลาว ชนมธยมศกษาปท 1 – 6 (ค.ศ. 1975 – 2009) จงใหความสาคญในการวเคราะหหลกสตร

ในลาดบแรก โดยเรมศกษาทหลกสตรประถมศกษาและมธยมศกษา พ.ศ. 2503 จนถงหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เพอหาคาจากดความของวชาประวตศาสตรทสวนกลาง

กาหนดเนอหาขนเพอเปนกรอบในการสรางพลเมองทมคณภาพตามเปาประสงคแหงรฐ

จากหลกสตรประถมศกษาและมธยมศกษา พ.ศ. 2503 จนถงหลกสตรการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 พบวามการปรบปรงหลกสตรทงสน 5 ครงในระยะ 48 ป แตละครง

ททาการปรบปรงหลกสตรไมมกฎเกณฑเรองเวลาทแนนอน จะปรบปรงตามการวจยตดตาม

การใชหลกสตรเพอใหมการพฒนาหลกสตรทตอเนอง9 โดยทง 5 หลกสตรมรายละเอยด ดงน

1. หลกสตรประถมศกษาและมธยมศกษา พ.ศ. 2503 ไดจดการเรยนการสอน

แยกออกเปนรายวชาตาง ๆ เชนเรยงความยอความ วรรณคด คณตศาสตร วทยาศาสตร ภมศาสตร

ประวตศาสตร หนาทพลเมอง ศลธรรม ฯลฯ

2. พ.ศ. 2521 กระทรวงศกษาธการจดทาหลกสตรและการเรยนการสอนแบบบรณาการ

ในระดบช นประถมและมธยมตน เพราะผบรหารและนกวชาการดานการศกษาเหนวา

การใหเรยนแยกเปนรายวชาตาง ๆ เดกไมสามารถนาไปใชในชวตจรง จงควรบรณาการวชาตาง ๆ

ทมเนอหาใกลเคยงกนเขาเปนกลมเดยวกน หลกสตรมธยมศกษาตอนตนป 2521 จงแบงเปน

กลมวชาไดแก

• กลมภาษา มภาษาไทย ภาษาองกฤษ

• กลมคณตศาสตร

9สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา, กรอบแนวทางการปรบปรงหลกสตรการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2544, 12 - 15.

สำนกหอ


69

• กลมวทยาศาสตร

• กลมสงคมมภมศาสตร ประวตศาสตร หนาทพลเมอง ศลธรรม

• กลมพฒนาบคลกภาพมศลปะ พลศกษา สขศกษา

ขณะทหลกสตรมธยมศกษาตอนปลายยงคงใชหลกสตรป 2518 ทแยกเปนรายวชาตาง ๆ

จากนนไดมการจดทาหลกสตรมธยมศกษาตอนปลายป 2524 แบงเปนกลมรายวชาลกษณะ

เดยวกบหลกสตรมธยมศกษาตอนตนป 2521

3. ป พ.ศ. 2533 ไดจดหลกสตรประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษา

ตอนปลาย ป พ.ศ.2521 (ฉบบปรบปรงพ.ศ.2533) โดยปรบปรงคาอธบายรายวชาใหชดเจนขน

บอกถงกจกรรมการเรยนการสอน เรองทสอนและวตถประสงค แตยงแบงเปนกลมวชาเชนเดม

4. ตอมาไดมการปรบปรงหลกสตรใหม คอ หลกสตรการศกษาขนพนฐานป 2544

แบงเปน 8 กลมสาระการเรยนรไดแก

• ภาษาไทย

• คณตศาสตร

• วทยาศาสตร

• ภาษาตางประเทศ

• สขศกษาและพลศกษา

• ศลปะ

• การงานอาชพและเทคโนโลย

• สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

สาหรบกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมประกอบดวย 5

สาระวชา ไดแก

• ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม

• หนาทพลเมอง วฒนธรรมและการดาเนนชวตในสงคม

• เศรษฐศาสตร

• ประวตศาสตร

• ภมศาสตร

สำนกหอ


70

แมวาจะมการปรบปรงตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการมาหลายครง จนพฒนา

สถานะของวชาประวตศาสตร จากเปนเนอหาหนวยยอยทกระจายตวสอดแทรกตามกลมวชา

ประสบการณตาง ๆ จนปพ.ศ. 2542 วชาประวตศาสตรไดเปนวชาเฉพาะทรวมอยในกลมสาระ

การเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม แตโดยหลกแลวความหมายของวชาประวตศาสตร

ในทกหลกสตรมงใหเดกมความร ความเขาใจความเปนมาของชาตไทย วฒนธรรม ภมปญญาไทย

มความภมใจและธารงความเปนไทย ซงเนอหาสาระประวตศาสตรตองการใหเดกเรยนร

ประวตศาสตรไทยตามลาดบเวลา เชน สมยสโขทย อยธยา ธนบร และบคคลสาคญ มความเขาใจ

ประวตศาสตรแตละยคสมย รจกคดวเคราะหเหตการณประวตศาสตรอยางมเหตผล และ

ประเดนทนาสนใจอกประการคอ เนอหาสาระของแบบเรยนประวตศาสตรตามหลกสตร

หลกสตรการศกษา พ.ศ. 2503 พ.ศ. 2521 พ.ศ. 2533 และ พ.ศ. 2544 ทเกยวของกบ

ความสมพนธระหวางลาวกบไทย ยงคงเปนการนาเสนอภาพของ “ความเหนอกวา” เชนเดม

5. ใน พ.ศ. 2551 กระทรวงศกษาธการปรบปรงหลกสตรอกครงหนง ซงถอเปน

ครงลาสด และในการวจยนผวจยใชแบบเรยนประวตศาสตรชนมธยมศกษาปท 1-6 หลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 จากสานกพมพวฒนาพานช ซงเนอหาตรงกบหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงถอเปนหลกสตรปรบปรงลาสด สอดคลองกบคาสง

จากกระทรวงศกษาธการทมประกาศใหใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช

2551

ตามคาสงกระทรวงศกษาธการท สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ท 293/2551 เรอง ใหใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ลงวนท 11 กรกฎาคม 2551

กาหนดใหสถานศกษาในสงกด จดการเรยนการสอนโดยใชหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 255110 ดงน

1. โรงเรยนตนแบบการใชหลกสตรและโรงเรยนทมความพรอมตามรายชอ

ทกระทรวง ศกษาธการประกาศ ใชหลกสตรฯ ดงน

ปการศกษา 2552 ใหใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ในชนประถมศกษาปท 1-6 และชนมธยมศกษาปท 1 และ 4


ในชนประถมศกษาปท 1-6 และชนมธยมศกษาปท 1 และ 2 และชนมธยมศกษาปท 4 และ 5

10กระทรวงศกษาธการ, หลกสตรแกนกลางการศกษาข นพนฐาน พทธศกราช 2551 .

(กรงเทพมหานคร:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด, 2551).

สำนกหอ


71

ตงแตปการศกษา 2554 เปนตนไป ใหใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 ทกชนเรยน

2. โรงเรยนทวไป ใหใชหลกสตรฯ ดงน


ในชนประถมศกษาปท 1-6 และชนมธยมศกษาปท 1 และ 4


ในชนประถมศกษาปท 1-6 และชนมธยมศกษาปท 1 และ 2 และชนมธยมศกษาปท 4 และ 5

ตงแตปการศกษา 2555 เปนตนไป ใหใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 ทกชนเรยน

จากประกาศกระทรวงขางตนแสดงใหเหนวาในปทผวจยทาการศกษาคนควาน

โรงเรยนทวไป ยงใชแบบเรยนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 มเพยง

โรงเรยนตนแบบการใชหลกสตรและโรงเรยนทมความพรอมตามรายชอทกระทรวงศกษาธการ

ประกาศ เรมใชแบบเรยนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ในปการศกษา

2552 ในบางชนเรยนไปกอนแลว ซงแบบเรยนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

จะพรอมใชในทกชนเรยนทวประเทศ ในปการศกษา 2555 โดยในระหวางนแตละสถานศกษาจะใช

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนแกนกลางทสอดคลองกนทวประเทศ

เนองจากในการจดทาโครงสรางหลกสตร สถานศกษาตองพจารณาขอมลจากหลกสตร

แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยยดเปนเปาหมายและจดมงหมายในการ

พฒนาผเรยน แลวจงดาเนนการจดทาโครงสรางหลกสตรสถานศกษาใหเหมาะสมกบแตละ

ทองถน ดงนนทกโรงเรยนจงยดตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

เปนแกนสาคญในการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกนทวประเทศตามแนวทางท

กระทรวงศกษาธการกาหนดไว

จากการสมภาษณศกษานเทศกจงหวด ฝายสารสนเทศ สงกดสานกงานการศกษา

ประถมศกษา นครสวรรค เขต 3 นายไพศาล ทบวงศ ไดใหขอสงเกตวา หลกสตรแกนกลาง

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดพฒนามาจากหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544 โดยมการปรบปรงแกไขจดทเปนปญหาอปสรรคในการนาหลกสตรส

การปฏบต ใหมความชดเจนและเหมาะสมยงขนบนฐานขอมลทไดจากการวจยและตดตาม

ประเมนผลการใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 อยางตอเนอง ดงน

1. เพมวสยทศนหลกสตร ทมงพฒนาผเรยนทกคนใหเปนมนษยทมความสมดล

ทงดานรางกาย ความร คณธรรม มจตสานกในความเปนพลเมองไทยและเปนพลโลก ยดมนใน

สำนกหอ


72

การปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความรและทกษะ

พนฐาน รวมทง เจตคต ทจาเปนตอการศกษาตอ การประกอบอาชพและการศกษาตลอดชวต

โดยมงเนนผเรยนเปนสาคญบนพนฐานความเชอวา ทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได

เตมตามศกยภาพ

2. เพมสมรรถนะสาคญของผเรยน 5 ประการ คอ

2.1 ความสามารถในการสอสาร เปนความสามารถในการรบและสงสาร

ทใชถายทอดความคดความรความเขาใจ ความรสก และทศนะของตนเองเพอแลกเปลยนขอมล

ขาวสารและประสบการณอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองและสงคม รวมทงการเจรจา

ตอรองเพอขจดและลดปญหาความขดแยงตาง ๆ การเลอกรบหรอไมรบขอมลขาวสารดวยหลก

เหตผลและความถกตอง ตลอดจนการเลอกใชวธการสอสารทมประสทธภาพโดยคานงถง

ผลกระทบทมตอตนเองและสงคม

2.2 ความสามารถในการคด เปนความสามารถในการคดวเคราะห การคด

สงเคราะห การคดอยางสรางสรรค การคดอยางมวจารณญาณ และการคดเปนระบบ เพอนาไปส

การสรางองคความรหรอสารสนเทศเพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม

2.3 ความสามารถในการแกปญหา เปนความสามารถในการแกปญหาและ

อปสรรคตาง ๆ ทเผชญไดอยางถกตองเหมาะสมบนพนฐานของหลกเหตผล คณธรรมและขอมล

สารสนเทศ เขาใจความสมพนธและการเปลยนแปลงของเหตการณตาง ๆ ในสงคม แสวงหาความร

ประยกตความรมาใชในการปองกนและแกไขปญหา และมการตดสนใจทมประสทธภาพ

โดยคานงถงผลกระทบทเกดขนตอตนเอง สงคมและสงแวดลอม

2.4 ความสามารถในการใชทกษะชวต เปนความสามารถในการนา

กระบวนการตาง ๆ ไปใชในการดาเนนชวตประจาวน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรอยาง

ตอเนอง การทางาน และการอยรวมกนในสงคมดวยการสรางเสรมความสมพนธอนดระหวาง

บคคล การจดการปญหาและความขดแยงตาง ๆ อยางเหมาะสม การปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลง

ของสงคมและสภาพแวดลอม และการรจกหลกเลยงพฤตกรรมไมพงประสงค

2.5 ความสามารถในการใชเทคโนโลย เปนความสามารถในการเลอก และใช

เทคโนโลยดานตางๆ และมทกษะกระบวนการทางเทคโนโลย เพอการพฒนาตนเองและสงคม

ในดานการเรยนร การสอสาร การทางานการแกปญหาอยางสรางสรรค ถกตอง เหมาะสม

และมคณธรรม

3. ปรบปรงคณลกษณะอนพงประสงค ทมงเนนใหผเรยนสามารถอยรวมกบผอน

ในสงคมไดอยางมความสข ในฐานะเปนพลเมองไทยและพลโลก 8 ขอ คอ 1. รกชาต ศาสน

สำนกหอ


73

กษตรย 2. ซอสตยสจรต 3. มวนย 4. ใฝเรยนร 5. อยอยางพอเพยง 6. มงมนในการทางาน

7. รกความเปนไทย 8. มจตสาธารณะ

4. ปรบมาตรฐานการเรยนรชวงชน เปนตวชวดชนป ไดมการกาหนดตวชวดชนป

สาหรบการศกษาภาคบงคบ (ประถมศกษาปท 1- มธยมศกษาปท 3) เพอใหเกดความเปนเอกภาพ

และความชดเจนในการจดการเรยนการสอนและประเมนผลในแตละระดบชน รวมทงชวย

แกปญหาการเทยบโอนระหวางสถานศกษา สวนในระดบมธยมศกษาตอนปลาย (มธยมศกษา

ปท 4- 6) ยงคงใชตวชวดชวงชน

5. กาหนดสาระการเรยนรแกนกลางเพอใหเปนจดรวมทผเรยนทกคนในระดบ

การศกษาขนพนฐานตองเรยนร ชวยใหเกดความเปนเอกภาพในการจดการศกษา

6. ปรบโครงสรางเวลาเรยน หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช

2551 ไดกาหนดกรอบโครงสรางเวลาเรยนขนตาสาหรบกลมสาระการเรยนร 8 กลม และกจกรรม

พฒนาผเรยน

7. ปรบเกณฑการวดประเมนผล เปลยนจากเดมทหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ใหสถานศกษาเปนผกาหนดหลกเกณฑการประเมนโดยความ

เหนชอบของคณะกรรมการสถานศกษา มาเปนสวนกลางเปนผกาหนดเกณฑการวดประเมนผล

กลางให

ความแตกตางของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กบหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทมผลสาคญตอหวขอวจย “การรบรประวตศาสตร

ความสมพนธไทย-ลาว : ผานแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาว ชนมธยมศกษาปท 1 – 6

(ค.ศ. 1975 – 2009)” คอ ไดมการกาหนดใหประวตศาสตรเปนวชาเรยนทแยกการวดผล

การเรยนร ออกจากกลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม แตยงคงจดเปนรายวชาในกลม

สาระการเ รยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมซงต างจากหลกสตรทผานมา ๆ

ทประวตศาสตรเปนเพยงสวนเรยนยอย ๆ ทแทรกตามกลมประสบการณวชา หรอหนวยยอย

ของสาระวชาสงคมศกษาเทานน

ประเดนเปลยนแปลงทสาคญในหลกสตรแกนกลางการศกษาข นพนฐาน

พทธศกราช 2551 ในกลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ทแตกตางไปจากเนอหา

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ในกลมสาระสงคมศกษา ศาสนา

และวฒนธรรม นนคอ มการปรบปรงเนอหาบางเรองทลาสมยไมทนเหตการณ เพมเตมเนอหา

บางเรองทเปนปจจบนในแบบเรยน เชน การใหความรพนฐานเกยวกบประชาคมอาเซยน

สำนกหอ


74

เพอการเตรยมพรอมสาหรบผเรยน ขานรบตามนโยบายสวนกลางทตองการใหเกดการรวมมอ

ระหวางภมภาคอาเซยนดวยกน

ในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กระทรวงศกษาธการไดกาหนด

ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

สาระท 4 ประวตศาสตร ของชนมธยมศกษาชนปท 1 – 6 ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 ไวดงน

สำนกหอ


75

ตารางท 1 ตารางแสดงตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง

สาระท 4 ประวตศาสตร

มาตรฐาน ส 4.1 เขาใจความหมาย ความสาคญของเวลาและยคสมยทางประวตศาสตร

สามารถใชวธการทางประวตศาสตรมาวเคราะหเหตการณตาง ๆ อยางเปนระบบ

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง

ม.1 1. วเคราะหความสาคญของเวลา

ในการศกษาประวตศาสตร

• ความสาคญของเวลาและ

ช ว ง เ ว ล า ส า ห ร บ ก า ร ศ ก ษ า


• ความสมพนธและความสาคญ

ของอดต ท ม ตอปจ จบนและ

อนาคต

• ตวอยางการใชเวลา ชวงเวลาและ

ยคสมยท ปรา ก ฏใ น เ อ ก สา ร

ประวตศาสตรไทย

2. เทยบศกราชตามระบบตาง ๆ ท

ใชประวตศาสตร

• ท ม า ขอ ง ศก ร า ช ทป ร า ก ฏ

ในเอกสารประวตศาสตรไทย

ไดแก จ.ศ. / ม.ศ. / ร.ศ. / พ.ศ. /

ค.ศ. / และ ฮ.ศ.

• วธเทยบศกราชตาง ๆ และ

ตวอยางการเทยบ

• ตวอยางการใชศกราชตาง ๆ

และตวอยางการเทยบ

• ตวอยางการใชศกราชตาง ๆ ท

ปรากฏในเอกสารประวตศาสตร

ไทย

3. นาวธการทางประวตศาสตร

ม า ใ ช ศ ก ษ า เ ห ต ก า ร ณ ท า ง


• ความหมายและความสาคญ

ของประวตศาสตร และวธการ

ท า ง ป ร ะ ว ต ศ า ส ต ร ท ม

ความสมพนธเชอมโยงกน

สำนกหอ


76

ตารางท 1 (ตอ)

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง ม.1 (ตอ) • ตวอยางหลกฐานในการศกษา

ประวตศาสตรไทยสมยสโขทย

ทงหลกฐานชนตน และหลกฐาน

ชนรอง (เชอมโยงกบ มฐ. ส 4.3)*

เ ช น ขอ ค ว า ม ใ น ศ ล า จ า ร ก

สมยสโขทย

• นาวธการทางประวตศาสตร

ไ ป ใ ช ศ ก ษ า เ ร อ ง ร า ว ข อ ง

ป ร ะ ว ต ศ า ส ต ร ไ ท ย ท ม อ ย

ในทองถนตนเองในสมยใดกได

( ส ม ย ก อ น ป ร ะ ว ต ศ า ส ต ร

สมยกอนสโขทย สมยสโขทย

ส ม ย อ ย ธ ย า ส ม ย ธ น บ ร

ส ม ย ร ต น โ ก ส น ท ร ) แ ล ะ

เหตการณสาคญในสมยสโขทย

ม. 2 1. ประเมนความนาเชอถอของ

หลกฐานทางประวตศาสตรใน

ลกษณะตาง ๆ 2. วเคราะหความแตกตางระหวาง

ค ว า ม จ ร ง กบ ขอ เ ท จ จ ร ง ข อ ง

เหตการณทางประวตศาสตร

• วธการประเมนความนาเชอถอ

ของหลกฐานทางประวตศาสตร

ในลกษณะตาง ๆ อยางงาย ๆ

เชน การศกษาภมหลงของผทา

ห รอผ เ ก ยว ของ สา เห ต ช ว ง

ระยะเวลารปลกษณของหลกฐาน

ทางประวตศาสตร เปนตน

• ตวอยางการประเมนความ

นาเชอถอของหลกฐานทาง

ประวตศาสตรไทยทอยในทองถน

ของตนเอง หรอหลกฐานสมย

อยธยา (เชอมโยงกบ มฐ. ส 4.3)

3. เหนความสาคญของการตความ

หลกฐานทางประวตศาสตร ท

นาเชอถอ

สำนกหอ


77



ม. 2 (ตอ) • ตวอยางการวเคราะหขอมล

จ า ก เ อ ก ส า ร ต า ง ๆ ใ น ส มย

อยธยาและธนบร(เชอมโยงกบ

มฐ. ส 4.3) เชน ขอความบางตอน

ในพระราชพงศาวดารอยธยา

จดหมายเหตชาวตางชาต

• การแยกแยะระหวางขอมลกบ

ความคดเหน รวมท งความจรง

กบขอเทจจรงจากหลกฐานทาง


• ตวอยางการตความขอมลจาก

ห ลก ฐ า น ท แ ส ด ง เ ห ต ก า ร ณ

สาคญในสมยอยธยาและธนบร

• ความสาคญของการวเคราะห

ขอ ม ล แ ล ะ ก า ร ต ค ว า ม ท า ง


ม. 3 1. วเคราะหเรองราวเหตการณ

สาคญ ๆ ทางประวตศาสตรได

อย าง ม เหตผลตามว ธการทาง


• ข น ต อ น ข อ ง ว ธ ก า ร ท า ง

ประวตศาสตรสาหรบการศกษา

เหตการณทางประวตศาสตรท

เกดขนในทองถนของตนเอง

• นาวธการทางประวตศาสตร

มาใชในการศกษาเ รองราวท

เกยวของกบตนเอง ครอบครว

และทองถนของตน

• ว เคราะห เหตการณสาคญ

ในสมยรตนโกสนทร โดยใช

วธการทางประวตศาสตร

2. ใชวธการทางประวตศาสตร

ในการศกษาเรองราวตาง ๆ ทตน

สนใจ

สำนกหอ


78



ม. 4 – 6 1. ตระหนกถงความสาคญของ

เวลาและยคสมยทางประวตศาสตร

ทแสดงถงการเปลยนแปลงของ

มนษยชาต

• เวลาและยคสมยทาง

ป ร ะ วต ศ า ส ต ร ท ป ร า ก ฏ ใ น

หลกฐานทางประวตศาสตรไทย

และประวตศาสตรสากล

•ตว อ ย า ง เ ว ล า แ ล ะ ย ค ส มย

ทางประวตศาสตรของสงคม

มนษยทมปรากฏในหลกฐาน

ทางประวตศาสตร (เชอมโยงกบ

มฐ. ส. 4.3)

• ความสาคญของเวลาและยค

สมยทางประวตศาสตร

2. สรางองคความรใหม

ทางประวตศาสตรโดยใชวธการ

ทางประวตศาสตรอยางเปนระบบ

• ข น ต อ น ข อ ง ว ธ ก า ร ท า ง

ประ วตศาสตรโดย นา เ สน อ

ตว อ ย า ง ท ล ะ ข น ต อ น อ ย า ง

ชดเจน

• คณค าและประโยชนของ

วธการทางประวตศาสตรทมตอ

การศกษาทางประวตศาสตร

สำนกหอ


79


มาตรฐาน ส 4.2 เขาใจพฒนาการของมนษยชาตจากอดตจนถงปจจบน ในดาน

ความสมพนธและการเปลยนแปลงของเหตการณอยางตอเนอง ตระหนก ถงความสาคญและ

สามารถวเคราะหผลกระทบทเกดขน


ม. 1 1. อธบายพฒนาการทางสงคม

เศรษฐก จ แ ล ะ ก า ร เ ม อ ง ข อ ง

ประเทศตาง ๆ ในภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต

• ทตงและสภาพทางภมศาสตร

ของประเทศตาง ๆ ในภมภาค

เอเชยตะวนออกเฉยงใตทมผล

ตอพฒนาการทางดานตาง ๆ

• พฒนาการทางประวตศาสตร

สงคม เศรษฐกจ และการเมอง

ของประเทศตาง ๆ ในภมภาค

เอเชยตะวนออกเฉยงใต

• ความรวมมอผานการรวมกลม

เปนอาเซยนของประเทศใน

ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ท ถ อ ว า เ ป น พฒ น า ก า ร ข อ ง

ภมภาค

2. ระบความสาคญของแหลง

อ า ร ย ธ ร ร ม ใ น ภ ม ภ า ค เ อ เ ช ย

ตะวนออกเฉยงใต

• ทต งและความสาคญของ

แหลงอารยธรรมในภมภาค

เอเชยตะวนออกเฉยงใต เชน

แหลงมรดกโลกในประเทศตาง ๆ

ของเอเชยตะวนออกเฉยงใต

(เชอมโยงกบ มฐ. ส 4.3)

• อ ท ธ พ ล ข อ ง อ า ร ย ธ ร ร ม

โบราณในดนแดนไทยทมตอ

พฒ น า ก า ร ข อ ง ส ง ค ม ไ ท ย

ในปจจบน

สำนกหอ


80



ม. 2 1. อธบายพฒนาการทางสงคม

เ ศ ร ษ ฐ ก จ แ ล ะ ก า ร เ ม อ ง ข อ ง

ภมภาคเอเชย


ของภมภาคตาง ๆ ในทวปเอเชย

(ยกเวนเอเชยตะวนออกเฉยงใต)

ทมผลตอพฒนาการโดยสงเขป

• พฒนาการทางประวตศาสตร

สงคม เศรษฐกจ และการเมอง

ของภมภาคเอเชย (ยกเวนเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต)

2. ระบความสาคญของแหลง

อารยธรรมโบราณในภมภาคเอเชย

• ทต งและความสาคญของ

แหลงอารยธรรมตะวนออกและ

แหลงมรดกในประเทศตาง ๆ

ในภมภาคเอเชย

• อทธพลของอารยธรรมโบราณ

ทมตอภมภาคเอเชยในปจจบน

ม. 3

1. อธบายพฒนาการทางสงคม

เ ศ ร ษ ฐ ก จ แ ล ะ ก า ร เ ม อ ง ข อ ง

ภมภาคตาง ๆ ในโลกโดยสงเขป

2. วเคราะหผลของการเปลยนแปลง

ทนาไปสความรวมมอ และความ

ขดแยงในครสตศตวรรษท 20

ตลอดจนความพยายามในการขจด

ปญหาความขดแยง


ของภมภาคตาง ๆ ของโลก (ยกเวน

เอเชย) ทมผลตอพฒนาการ

โดยสงเขป

• พฒนาการทางสงคม เศรษฐกจ

และการเมองของภมภาคตาง ๆ

ของโลก(ยกเวนเอเชย)

• อทธพลของอารยธรรมตะวนตก

ท ม ผ ล ต อ พ ฒ น า ก า ร แ ล ะ

การเปลยนแปลงของสงคมโลก


สำนกหอ


81



ม. 3 (ตอ)

• ความรวมมอและความขดแยง

ใ น ครสตศตว รรษ ท 20 เ ช น

สงครามโลกครงท 1 ครงท 2

สงครามเยน องคกรความรวมมอ

ระหวางประเทศ

ม. 4-6 1. วเคราะหอทธพลของอารย

ธ ร ร ม โ บ ร า ณ แ ล ะ ก า ร ต ด ต อ

ระหวางโลกตะวนออกกบโลก

ตะวนตกทมผลตอพฒนาการและ

การเปลยนแปลงของโลก

• อารยธรรมของโลกยคโบราณ

ไดแก อารยธรรมลมแมน าไท

กรส – ยเฟรตส ไนล ฮวงโห

สนธ และอารยธรรมกรก โรมน

• ก า ร ต ด ต อ ร ะ ว า ง โ ล ก

ตะวนออกกบโลกตะวนตก และ

อทธพลทางวฒนธรรมทมตอกน

และกน

• เห ตก ารณสาคญตาง ๆ ท

สงผลตอการเปลยนแปลงของ

โลกในปจจบน เ ชน ระบอบ

ศกดนาสวามภกด สงครามคร

เสด การฟนฟศลปวทยาการการ

ปฏวตทางวทยาศาสตร การ

สารวจทางทะเล การปฏ รป

ศาสนา การปฏวตอตสาหกรรม

แ น ว ค ด เ ส ร น ย ม แ น ว ค ด

จกรวรรดนยม แนวคดชาตนยม

2. วเคราะหเหตการณสาคญตาง ๆ

ทสงผลตอการเปลยนแปลงทาง

สงคม เศรษฐกจและการเมองเขาส

โลกสมยปจจบน

สำนกหอ


82



ม. 4-6 (ตอ) 3. วเคราะหผลกระทบของการ

ขยายอทธพลของประเทศยโรปใน

ยโรปไปยงทวปอเมรกา แอฟรกา

และเอเชย

• การขยาย การลาอาณานคม

และผลกระทบ

• ความรวมมอและความขดแยง

ข อ ง ม น ษ ย ช า ต ใ น โ ล ก ใ น

ครสตศตวรรษท 20

• สถานการณสาคญของโลก

ในครสตศตวรรษท 20 เชน

- เหตการณระเบดตก World

Trade Center 11 กนยายน 2001

- การขาดแคลนทรพยากร

- การกอการรายและการตอตาน

การกอการราย

- ความขดแยงทางศาสนา

4. วเคราะหสถานการณของโลก

ในครสตวรรษท 21

สำนกหอ


83


มาตรฐาน ส 4.3 เขาใจความเปนมาของชาตไทย วฒนธรรม ภมปญญาไทย มความรก

ความภมใจและธารงความเปนไทย


ม. 1 1. อธบายเรองราวทางประวตศาสตร

สมยกอนสโขทยในดนแดนไทย


• สมยกอนประวตศาสตรใน

ดนแดนไทยโดยสงเขป

• รฐโบราณในดนแดนไทย เชน

ศรวชย ตามพรลงค ทวารวด

•รฐไทยในดนแดนไทย เชน

ล า น น า น ค ร ศ ร ธ ร ร ม ร า ช

สพรรณภม

• การสถาปนาอาณาจกรสโขทย

และปจจย ท เ กยวของ (ปจจย

ภายในและภายนอก)

• พฒ น า ก า ร ข อ ง อ า ณ า จก ร

สโขทยในดานการเมองการ

ปกครอง เศรษฐกจ สงคม และ

ความสมพนธระหวางประเทศ

• วฒนธรรมสมยสโขทย เชน

ภาษาไทย วรรณกรรม ประเพณ

สาคญ ศลปกรรมไทย

• ภมปญญาไทยในสมยสโขทย

เชน การชลประทาน เครองสงค

โลก

• ความเ สอมของอาณาจกร

สโขทย

2. วเคราะหพฒนาการของ

อาณาจกรสโขทยในดานตาง ๆ

3. วเคราะหอทธพลของวฒนธรรม

และภมปญญาไทยสมยสโขทย

และสงคมไทยในปจจบน

ม.2 1.วเคราะหพฒนาการของอาณาจกร

อยธยาและธนบรในดานตาง ๆ

• การสถาปนาอาณาจกรอยธยา

• ป จ จ ย ท ส ง ผ ล ต อ ค ว า ม

เจ รญ รง เ รองของอาณ าจก ร

อยธยา

สำนกหอ


84



ม.2 (ตอ) 2. วเคราะหปจจยทสงผลตอ

ความมนคงและความเจรญรงเรอง

ของอาณาจกรอยธยา

• พฒน าก า รของ อาณ าจก ร

อยธยาในดานการ เ มองการ

ปกครอง สงคม เศรษฐกจและ

ความสมพนธระหวางประเทศ

• การเสยกรงศรอยธยาครงท 1

และการกเอกราช

• ภมปญญาและวฒนธรรมไทย

สมยอยธยา เชน การควบคม

กาลงคนและศลปวฒนธรรม

• การเสยกรงศรอยธยาครงท 2

การกเอกราชและการสถาปนา

อาณาจกรธนบร

• ภมปญญาและวฒนธรรมไทย

สมยธนบร

• วรกรรมของบรรพบรษไทย

ผลงานของบคคลสาคญของไทย

ทมสวนสรางสรรคชาตไทย เชน

- สมเดจพะรามาธบดท 2

- พระสรโยทย

- พระนเรศวรมหาราช

- พระนารายณมหาราช

- สมเดจพระเจาตากสน

มหาราช

- พระบาทสมเดจพระ

พทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช

- สมเดจพระบวรราชเจามหา

สรสงหนาถ

3. ระบภมปญญาและวฒนธรรม

ไทยสมยอยธยาและธนบร และ

อทธพลของภมปญญาดงกลาว ตอ

การพฒนาชาตไทยในยคตอมา สำนกหอ


85



ม. 3 1.วเคราะหพฒนาการของไทยสมย

รตนโกสนทรในดานตาง ๆ

• การสถาปนากรงเทพมหานคร

เปนราชธานของไทย

• ปจจยทสงผลตอความมนคง

และความเจรญรงเรองของไทย

สมยรตนโกสนทร

• บทบาทพระมหากษตรยไทย

ในราชวงศจกรในการสรางสรรค

ความเจรญและความมนคงของ

ชาต

• พฒนาการของไทยในสมย

รตนโกสนทรทางดานการเมอง

การปกครอง สงคม เศรษฐกจ

แ ล ะ ค ว า ม ส ม พน ธ ร ะ ห ว า ง

ประเทศตามชวงตาง ๆ

• เหตการณสาคญสมย

รตน โก สน ทร ท มผลตอก าร

พฒนาชาตไทย เ ชน การทา

ส น ธ ส ญ ญ า เ บ า ว ร ง ใ น ส มย

รชกาลท 4 การปฏรปประเทศ

สมยรชกาลท 5 การเขารวม

สงครามโลกครงท 1 และครงท 2

โดยวเคราะหสาเหตและปจจย

และผลของเหตการณตาง ๆ

2. วเคราะหปจจยทสงผลตอ

ความมนคงและความเจรญรงเรอง

ของไทยสมยรตนโกสนทร

3. วเคราะหภมปญญาและ

วฒนธรรมไทยสมยรตนโกสนทร

และอทธพล ตอการพฒนาชาตไทย

4. วเคราะหบทบาทของไทย

ในสมยประชาธปไตย

สำนกหอ


86



ม. 3 (ตอ) • ภมปญญาและวฒนธรรมไทย

ใ น ส ม ย ร ต น โ ก ส น ท ร ท ม

อทธพลตอการพฒนาชาตไทย

จ น ถ ง ป จ จ บ น โ ด ย เ ฉ พ า ะ

พระบาทสมเดจพระปรมนทร

มหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบ

ศรรามาธบด จกรนฤบดนทร

ส ย า ม น ท ร า ธ ร า ช บ ร ม น า ถ

บพตร และสมเดจพระนางเจา

สรกตพระบรมราชนนาถ

• บ ท บ า ท ข อ ง ไ ท ย ต ง แ ต

เปลยนแปลงการปกครองจนถง

ปจจบนในสงคมโลก

ม.4 – 6 1. ว เคราะหประเดนสาคญของ

ประวตศาสตรไทย

ป ร ะ เ ด น ส า ค ญ ข อ ง

ประวตศาสตรไทย เชน แนวคด

เกยวกบความเปนมาของชาตไทย

อาณาจกรโบราณในดนแดนไทย

และอทธพลทมตอสงคมไทย

ปจจย ท มผลตอการสถาปนา

อาณาจกรไทยในชวงเวลาตาง ๆ

สาเหตและผลของการปฏรป

การปกครองบานเมอง การเลกทาส

เลกไพร การสเดจประพาสยโรป

และหว เ มองสมย รชกาลท 5

แนวคดประชาธปไตยตงแตสมย

รชกาลท 6

2 . ว เ ค ร า ะ ห ค ว า ม ส า คญ ข อ ง

สถาบนพระมหากษตรยตอชาต

ไทย

3. ว เ ค ร า ะ ห ป จ จ ย ท ส ง เ ส ร ม

ความสรางสรรคภมปญญาไทย

และวฒนธรรมไทย ซงมผลตอ

สงคมไทยในยคปจจบน

สำนกหอ


87



ม.4 – 6(ตอ) จ น ถ ง ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ก า ร

ปกครอง พ.ศ. 2475 สมยรชกาล

ท 7 บทบาทของสตรไทย

4. ว เคราะหผลงานของบคคล

สาคญทงชาวไทยและตางประเทศ

ทมสวนสรางสรรควฒนธรรมไทย

และประวตศาสตรไทย

บ ท บ า ท ข อ ง ส ถ า บ น

พระมหากษตรยในการพฒนา

ช า ต ไ ท ย ใ น ดา น ต า ง ๆ เ ช น

การปองกน และรกษาเอกราช

ข อ ง ช า ต ก า ร ส ร า ง ส ร ร ค

วฒนธรรมไทย

อ ท ธ พ ล ข อ ง วฒ น ธ ร ร ม

ตะวนตก และตะวนออกทมตอ

สงคมไทย

ผลงานของบคคลสาคญท ง

ชาวไทยและตางประเทศ ทม

สวนสรางสรรค วฒนธรรมไทย

และประวตศาสตรไทย

-พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด จ

พระพทธเลศหลานภาลย

- พระบาทสมเดจพระนง

เกลาเจาอยหว

- พระบาทสมเดจมงกฎ

เกลาเจาอยหว

- สมเดจพระมหาสมณเจา

กรมพระยาวชรญาณวโรรส

- พระเจาบรมวงศเธอ

กรมหลวงวงษาธราชสนท

สำนกหอ


88



ม.4 – 6(ตอ)

- สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ

กรมพระยานรศรานวดตวงศ

- สมเดจพระเจารมวงศเธอ

กรมพระยาดารงราชานภาพ

- หมอมราโชทย หมอม

ราชวงศกระตาย อศรางกร

- สมเดจเจาพระยามหาศร

สรยวงศ (ชวง บนนาค)

- บาทหลวงปา เลอกวซ

- พระยากลปยาณไมตร

(Dr. Francis B. Sayre ดร.ฟราน

ซส บ แซร)

- ศาสตราจารยศลป พระศร

- พระยารษฎานประดษฐ

มหศรภกด (คอซอมบ ณ ระนอง)

ป จ จย แ ล ะ บ ค ค ล ท

สงเสรมสรางสรรคภมปญญา

ไทย และวฒนธรรมไทย ซงม

ผลตอสงคมไทยในยคปจจบน

-พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด จ

พระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

- สมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถ

- สมเดจพระศรนครน

ทราบรมราชชนน

สำนกหอ


89



ม.4 – 6(ตอ) - สมเดจพระเจาพนางเธอ

เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวง

นราธวาสราชนครนทร

5.วางแผนกาหนดแนวทางและ

การมสวนรวมการอน รกษภ ม

ปญญาไทยและวฒนธรรมไทย

สภาพแวดลอมทมผลตอการ

ส ร า ง ส ร ร ค ภ ม ป ญ ญ า แ ล ะ

วฒนธรรมไทย

วถชวตของคนไทยในสมย

ตาง ๆ

การสบทอดและเปลยนแปลง

ของวฒนธรรมไทย

แ น ว ท า ง ก า ร อ น ร ก ษ ภ ม

ปญญาและวฒนธรรมไทยและ

การมสวนรวมในการอนรกษ

วธการมสวนรวมอนรกษภม

ปญญาและวฒนธรรมไทย

* มฐ. ส 4.3 หมายถง มาตรฐาน ส 4.3 เขาใจความเปนมาของชาตไทย วฒนธรรม ภมปญญา

ไทย มความรก ความภมใจและธารงความเปนไทย

ทมา : กระทรวงศกษาธการ, ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนร สงคมศกษา

ศาสนาและวฒนธรรม ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 (กรงเทพฯ : ชมนม

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551), 92 - 108.

จากตารางตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง สาระท 4 ประวตศาสตร ของหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 สะทอนใหเหนวาสวนกลางมงเนนใหผเรยนวชา

ประวตศาสตรน น เขาใจความหมาย ความสาคญของเวลาและยคสมยทางประวตศาสตร

สามารถใชวธการทางประวตศาสตรมาวเคราะหเหตการณตาง ๆ อยางเปนระบบ อกทงยงเขาใจ

สำนกหอ


90

พฒนาการของมนษยชาตจากอดตจนถงปจจบน ในดานความสมพนธและการเปลยนแปลง

ของเหตการณอยางตอเนอง ตระหนกถงความสาคญและสามารถวเคราะหผลกระทบทเกดขน

นอกจากนยงมงหวงประการสาคญใหผเรยนเขาใจความเปนมาของชาตไทย

วฒนธรรม ภมปญญาไทย มความรก ความภมใจและธารงความเปนไทย และในการน

กระทรวงศกษาธการคาดหวงวา เมอผเรยนจบชนมธยมศกษาปท 6 ตองมความรเรองภมปญญาไทย

ความภมใจในความเปนไทย ประวตศาสตรของชาตไทย ยดมนในวถชวต และระบบการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ซงสงทกลาวมานไดถกกาหนดจาก

กระทรวงศกษาธการเปนแกนกลางหลกสตรททกโรงเรยนตองนาไปปรบใชใหเขากบแตละ

ทองถน11 2. แบบเรยนลาว

หลง ค.ศ. 1975 (พ.ศ. 2518) สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวบรหารประเทศ

ดวยอดมการณสงคมนยมโดยพรรคประชาชนปฏวตลาว ในขณะทสงคมตกอยในภาวะสบสน

เศรษฐกจไรทศทาง อกทงประชาชนทกาลงแตกแยกทางความคดกลวตออานาจการปกครอง

ใหม รฐกาลงมองหาเครองมอทชวยสรางแบบแผนและทศทางตามเปาประสงคแหงรฐ การศกษา

ถอเปนเครองมอสาคญอยางหนงของรฐในการสงผานอดมการณความเปนชาตของรฐส

ประชาชน

รฐบาลลาวโดยพรรคประชาชนปฏวตลาวใหความสาคญตอการจดการศกษาของชาต

ศนยกลางพรรคมมตเกยวกบงานศกษาวา “เอาการศกษาไปกอนงานอนกาวหนง” โดยระบวา

เพอเปนเครองมอสราง “คนใหม” แบบสงคมนยมตามทรฐตองการ12 แบบเรยนไดปรบเปลยนมา

รบใชอดมการณสงคมนยมใหมแบบเตมตว และสงหนงทเปนเอกลกษณของแบบเรยนลาว คอ

วธการใชแบบเรยนลาวในการสรางสานกความเปนชาตนน ไมไดใชหนงสอเลมเดยวหรอ

แบบเรยนวชาเดยว เชน วชาประวตศาสตร มาสรางสานกความรกชาต แตครอบคลมไปทกวชา

ทงหลกสตร เชน การใชโจทยปญหาคณตศาสตร สรางสานกความเปนชาตทงในแงประวตศาสตร

ความสมพนธของคนในชาต และศตรของชาต”13

11กระทรวงศกษาธการ, ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนร สงคมศกษา

ศาสนาและวฒนธรรม ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551, 5.

12ปณตา สระวาส, การสรางสานกความเปนชาตของรฐบาลสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน

ลาวโดยผานแบบเรยนชนประถมศกษาตงแต ค.ศ.1975 – 2000, (กรงเทพฯ : สานกงานกองทนสนบสนนการวจย,

2546), 3.

13เรองเดยวกน, 47 – 48.

สำนกหอ


91

ดวยเหตนรฐบาลลาวจงรกษาอานาจในการผลตแบบเรยนอยางเขมงวดมาต งแต

ค.ศ. 1975 (พ.ศ. 2518) โดยเฉพาะการจดทาหลกสตรการศกษาในระดบชนสามญนนม “สถาบน

คนควาวทยาศาสตรการศกษาแหงชาต” สงกดกระทรวงศกษาธการ เปนผรบผดชอบในการแตง

และเรยบเรยงแบบเรยน หรอกลาวไดวาลาวถกกาหนดจากพรรคประชาชนปฏวตลาวใหใช

แบบเรยนเดยวกนท งประเทศ ในการวจยนจงไดเลอกใชแบบเฮยนวดทะยาสาดสงคม

ชนมดทะยม ปท 1 – 6 ซงเปนแบบเรยนของกระทรวงศกษาธการลาว

ลาวใหความสาคญกบวชา “ประวตศาสตร” มากเหนไดจากการใหคาจากดความ

ตงแตหนาแรกของแบบเรยนวชาประวตศาสตรชนมธยมศกษาปท 1 ถงความสานกรวมเกยวกบ

วชาประวตศาสตรวา

วชาปะหวดสาด แมนขะแหนงหนง ของวทะยาสาดสงคม ทชวยใหพวกเฮารบรอะดดตะกาน

หรอความเปนมาของกานดาลงชวด, กานตอส, วดทะนะทา และสงคมของมะนดเฮา ปะหวดสาด

แมนสงทไดผานพนไป, ไดสะแดงออกตามไลยะเวลาสน หรอยาว ในนพวกเฮาจะเวาเถง ปะหวดสาด

ของมะนด, เชนวามะนดเฮากาเนดมาแตใส, แตเมอใด, ดาลงชวด และมกานเคอนไหวคอแนวใด,

มะนดเรามกานเปยนแปง และมความกาวหนาแนวใดแด น นแมนปนหาตาง ๆ เหลาน น

กะจางแจงขน14

แบบเรยนประวตศาสตรลาวชวยใหเราเหนภาพทชดเจนในการใชประวตศาสตร

ทเนนการตอสของชาตเปนเครองมอในการสรางสานกรกชาตและสรางความเขาใจทถกตอง

(แบบทรฐตองการ)ใหกบผเรยน โดยกาหนดเปนเปาหมายของการเรยนรประวตศาสตรความวา

การเรยนปะหวดสาด ชวยใหพวกเฮารและเขาใจเกยวกบความเปนมาของมะนด, ของชาด

....ชวยใหพวกเฮาเขาใจอยางถกตอง เถงเหดผนของปะกดกานทางดานสงคมและสายพวพน

เซงกนและกนละหวางปะกดกานเหลานน...ปะเทดชาดของพวกเฮาเคยถกพวกสกดนา และ

จกกะพดตางดาวรกราน แตปะชาชนลาวกอไดดาเนนตอสยางทอละหดอดทน จนกาวไปเถง

ไชชะนะคงสดทาย นนแมนกานสะถาปะนา สาทาละนะลด ปะชาทปะไต ปะชาชนลาว ในวนท

2 ทนวา ป ค.ส. 197515

14กะซวงสกสาทกาน, แบบเฮยนวทะยาสาดสงคมชนมดทะยม ปท หนง (เวยงจน : สะถาบน

คนควา วทะยาสาดกานสกสา, 1996.), 1.

15

เรองเดยวกน, 1-2.

สำนกหอ


92

“รฐตระหนกในความสาคญของการศกษาเพราะระบบการศกษาผานโรงเรยนเปน

กลไกหลกในการสรางสานกความเปนชาต เผยแพรภาษาประจาชาต และสงผานความทรงจา

ของชาตและของประชาชนในชาต แบบเรยนซงผลตขนโดยกระทรวงศกษาธการของลาว

จงยงคงเปนเครองมอสอสารทางสงคมอนหนงทสามารถสะทอนความพยายามของรฐในการสราง

สานกความเปนชาตไดเปนอยางดตงแตเปลยนแปลงการปกครองจนถงปจจบน”16 การทาความ

เขาใจในแบบเรยนจงเปรยบเสมอนการทาความรจกกบรฐ ในฐานะกระจกสะทอนชดความคด

ตามอดมคตแหงรฐ

3. การกลอมเกลารปแบบความสมพนธระหวางไทยกบลาว ผานแบบเรยนประวตศาสตรไทย - ลาว

ดงทกลาวมาแลวในขางตนของการวจยวา “การเปนพลเมองดของประเทศนนสามารถ

เรยนรไดเยาวชนไมไดเปนพลเมองดดวยเหตบงเอญ”17 ซงแนนอนวาพลเมองทดของแตละประเทศ

จะมความแตกตางไปตามคานยม จารต คตความเชอ แบบแผนทางวฒนธรรมอกทงรปแบบ

การปกครอง การกลอมเกลาประชาชนในแตละรฐจงถอเปนจดมงหมายสาคญ ในการผลต

ชดความคดโดยผานเครองมอตาง ๆ ของรฐ เพอใหไดประชาชนทเตบโตมาพรอมแนวทาง

ตามทรฐกาหนดจดมงหมายไว

การพฒนาคณลกษณะของประชาชนพลเมองภายในสงคมใหเออตอการพฒนา

ประเทศ มความร ความเขาใจ ตลอดจนมเจตคต และคานยมตามแบบแผนของสงคม รวมทงร

บทบทหนาทของตนเอง ใหมความรกและภาคภมใจในทมาและชาตของตน เหลานลวนเปน

จดมงหมายหลกทสาคญของทกประเทศ การมองผานแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาว

ชนมธยมศกษาปท 1 – 6 (ค.ศ. 1975 – 2009) ทแมจะมการปรบปรงหลกสตรบางในป 1979

(พ.ศ. 2522)แตกยงเนนย าภาพและเหตการณเดม ทสาคญแบบเรยนลาวถกใชมายาวนานถง 20 ป

ดงนนการมองผานแบบเรยนลาวชดนจะชวยใหเขาใจการสราง “มายาคตของรฐ”18 ตอการรบร

ประวตศาสตรความสมพนธไทย-ลาว ทสงผลตอความสมพนธไทยและลาวในปจจบน

16ปณตา สระวาส, การสรางสานกความเปนชาตของรฐบาลสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

โดยผานแบบเรยนชนประถมศกษา ตงแตค.ศ. 1975 – 2000, 3 – 4.

17Allen, Garth and Martin, Education and Community : The Politics of Practice, 146. 18มายาคตของรฐ ในทน สบเนองมาจากการใหความหมาย “ชาต”ของ เบน แอนเดอรสน วาเปน

สงทไมมอยจรง “มายาคตของรฐ” ผวจยจงหมายถง การสรางความสานกใหกบประชาชน ในเรองการรกชาต

ภาคภมใจชาต รวมไปถงความรสกหวงแหนในชาต ใหกลายเปนความรสกรวมของประชาชน โดยผานองค

ความรทรฐใชอานาจกาหนดเปนผกาหนดแบบเรยน, ผวจย.

สำนกหอ


93

เนองดวยเนอหาภายในแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาว ชนมธยมศกษาปท 1 – 6

แบงออกเปนหลายสวนดวยกน ผ วจยจงจะยกเฉพาะมตสาคญทเ กยวของกบการรบร

ประวตศาสตรความสมพนธไทย-ลาว ในการเปรยบเทยบแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาว

เทานน

3.1 จดเรมตนของรปแบบความสมพนธระหวางไทยกบลาวในแบบเรยนไทย – ลาว

ตามทกลาวมาขางตนจะเหนถงความสาคญของ “แบบเรยน”ในฐานะเครองมอแหงรฐ

ทใชปลกฝงความคดใหกบผเรยนตามแตรปแบบของพลเมองทรฐนน ๆ วางไวตามแตพนฐาน

ความตองการในแตละรฐ ในหวขอนจะศกษาถงจดเรมตนของความสมพนธไทยและลาว

เมอกลาวถงกนในบรบททางประวตศาสตรผานแบบเรยน เพอใหเหนภาพแรกของผเรยน

ในการทาความรจกซงกนและกนผานแบบเรยนทรฐลาวสรางขน ซงอาจจะเปนเพยงจดเลก ๆ

ทนามาขยายภาพ หรอเปนการรบรประวตศาสตรในมมมองใหมทตางไปจากความสมพนธ

ทางประวตศาสตรของไทยและลาวทบนทกตามพงศาวดารของไทยและลาวทผวจยไดกลาวถง

ไวในบทท 2

เมอกลาวถงความสมพนธระหวางลาวและไทยนน แบบเรยนประวตศาสตรลาว ใช

พงศาวดารลาวปพนฐานความเขาใจใหกบผเรยนถงอาณาจกรโบราณ กลาวถง

กอนนสองพนกวาป...มนะคอนหนองแส หลตาลฟ (ยปะเทดจน) เปนเมองหลวง. มความ

จะเลนรงเรอง, มอานาเขดกวางขวาง มกะสดเจาขนบลมลาชาทลาดปกคอง เจาขนบลมมลกชาย

7 คน, เพอขะหยายเขดแดนปกคองลงมาทางใต; พะองไดแตงตงใหลกชายทง 7 นนไปสางสาและ

ปกคองเมองตาง ๆ” ความสาคญของ ขนบรม ทลาวกลาวถงในแบบเรยนนคอ สายสมพนธ

ระหวางลาวและอาณาจกรตาง ๆ ทเปนพนองกนมาแตครงอดต ซงบตรทง 7 ทไปปกครอง

ยงดนแดนตาง ๆ19 ตามทพงศาวดารกลาว คอ หลวงพระบาง ตาลฟ(จน) ตงแกงเหวยดนาม

เชยงใหม สโคดตะบอง เชยงขวาง และ อยธยา ความสมพนธตามพงศาวดารทกลาวถง

ในแบบเรยนสรปไดวา ไทยและลาว “เปนพนองกนมาแตขนบรมโนน20

สาหรบแบบเรยนไทยเรมกลาวถงลาวในหวขอ อารยธรรมในเอเชยตะวนออกเฉยง

ใตในฐานะรฐโบราณ เลาถงพฒนาการของลาวจากรฐอสระจนรวบรวมเปนปกแผนไดภายใต

การนา ของ พระเจาฟางม

19กะซวงสกสาทกาน, แบบเฮยนวทะยาสาดสงคมชนมดทะยม ปท หนง, 18.

20สลา วระวงส, พงศาวดารลาว. แปลโดย ทองสบ ศภะมารค (กรงเทพฯ : องคการคาครสภา,

2528), 33.

สำนกหอ


94

อาณาจกรลานชาง หรอ ศรสตนาคนหต ตามพงศาวดารลานชางกลาววา มชนกลมหนง

ทเรยกวา พวกลาว ไดอพยพมาจากจนตอนใตและตงถนฐานในเขตลมนาโขงตอนบนสถาปนารฐ

อสระขนหลายรฐในเวลาใกลเคยงกบทไทยอกเผาหนงตงถนฐานอยแถบลมแมน าเจาพระยา

ตอนบนเปนอาณาจกรลานนา อาณาจกรสโขทยและอน ๆ อาณาจกรสโขทยเคยแผขยายอาณาเขต

ไปจนจดเวยงจนทน แตเมออทธพลของอาณาจกรสโขทยและเขมรออนแอลง รฐแถบลมน าโขง

ตอนบนกมความเขมแขงมากขน โดยการนาของ พระเจาฟางม ซงไดรวบรวมรฐอสระตาง ๆ

ของพวกลาวเปนรฐเดยวกนไดสาเรจในพทธศตวรรษท 19 รฐนมชอวาอาณาจกรลานชาง หรอ

ศรสตนาคนหต มนครหลวงอยทหลวงพระบาง21

ความแตกตางทไมนาแปลกใจในบทเรยนไทยและลาวในการเรมตนของความสมพนธ

ไทยและลาวน คอ ไทยจะจบตรงทพระเจาฟางมสามารถพฒนารฐอสระและสถาปนาขนเปน

อาณาจกรไดในทสด แตสาหรบแบบเรยนลาวแลว วรกรรมตาง ๆ ของ พระเจาฟางมถกนามา

ขยายความ

เจาฟางม เปนเจาชวด ทดาลงคงตนอยใน ลาชะสมบดทเปนทา, เถงวาอายยงนอย แตชวด

ของเพนกไดผานผาอปะสกนา ๆ ปะกานเพอความยเยนเปนสกของปวงชนลาว. นบแตกาง

สะตะวดท 14 เปนตนมา อานาจกลาวลานชาง ไดจะเลนเขมแขง เคยงคกบอาณาจกตาง ๆ ทอย

ฮอมขางเชน : อะยดทะยา, ดายเหวยด, ขะเหมน, พะมา... 22

และทนาสนใจคอการกลาวถงความสมพนธระหวางไทยและลาวในสมย

พระเจาฟางม ทไมพบในแบบเรยนไทย

ตพายนอกเจาฟางม ไดสางสายสาพน อนดงาม, มลกสะนะพเสดกบเจา ไชยะวอละมนปะ

ละเมสวน กะสดแหงขะเหมน.ตสะหยามเจาฟางม ไดเฮดใหเจาอทอง แหงอะยดทะยาเกงขาม

แลวยอมแบงเขดนาแดนดน ละหวางลาวลานชาง กบสะหยาม และไดสาสายพวพนแบบบานใก

เฮอนเคยงทดงามยางแทจง23

21ไพฑรย มกศล และคณะ, หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ประวตศาสตร ชนมธยมศกษา

ปท 1 ชวงชนท 3 กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544, (กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2550), 138.



สำนกหอ


95

แบบเรยนลาวใหภาพทเปนพฒนาการอยางเปนลาดบเวลาซงแนนอนทสดวา

แตกตางไปจากแบบเรยนไทย แบบเรยนลาวใสเนอหาของความรงเรองของอาณาจกรภายหลง

รชสมยพระเจาฟางม ควบคไปกบการทาสงครามเพอรกษาอานาจพรอมกนนนยงกลาวถง

ความสมพนธทมตออยธยาในฐานะเทาเทยมทงประเทศคคา และมตรประเทศใกลเคยงททา

สงครามกนเองและชวยกนทาสงครามอยางเปนลาดบ

“ ค.ส. 1486 – 1496 พะยาหลาน าแสนไตผเปนนองชายของเจาแทนคา...ไดผกไมต

กบกงสอะยดทะยา ใหแนนแฟนยงขน”24

“เจาโพธสาละลาด...สามาดตตานกนอบาย แผอานาด ของสกดนาสยาม ใหปะลาไชลง

ในป ค.ส. 1540”25

เจาไชยะเชดถาทลาด จงผกไมตกบกงสอะยดทะยา ไดยายนะคอนหลวง จากนะคอน

เชยงทองลงมาสางตงยเมองเวยงจน. ...ทงสะดวกในกานตดต, พวพนกหวมองตาง ๆ ของอานาจก

ลาวลานชาง กคอกบกงสอะยดทะยา. ...พะองไดผกไมตกบ อะยดทะยา เพอรวมแรงรวมใจกน

เพาะวาท งสองอาณาจก ลวนแตถกไพขมขจากพะมา. ปะชาชนสองอานาจก ไดรวมกนสาง

พะทาดสสองรก ทเมองดานชาย (จงหวดเลย ปะทดไท) ขนในป ค.ส. 1560 -1563 เชงยเกงกาง

ละหวาง แมน าของกบแมน านาน และเปนชายแดนของอานาจกทงสอง ในสะไหมนน. พะทาด

สสองรกเปนสนยาลก แหงไมตจด มดตพาบ ละหวางอานาจกลาวลานชาง และอานาจกอะยดทะยา26

“ในป ค.ส. 1638 สมยของเจาสลยะวงสาเปนไลยะทละบอบสกดนาลาว ไดกาวขนส

ความจะเลนรงเรอง, ลาว – กงสอะยดทะยา ไดมกานสงลาชะทด และเคองบนนากาน ตาง ๆ

มาแลกเปยนกนเปนปะจาในทก ๆ ป”27

แบบเรยนไทย กลาวถงลาวในระยะเวลากวาสองศตวรรษภายหลงรชสมยของ

พระเจาฟางม ดวยการสรปแบบนาสนใจเพยงวา

ภายหลงจากอาณาจกรลานชางมความสมพนธใกลชดกบอาณาจกรลานนา ตอเมอ

อาณาจกรลานนาตกเปนเมองขนของพมา พมาจงทาสงครามกบอาณาจกรลานชาง และมชยชนะ

เหนออาณาจกรลานชางใน พ.ศ. 2117 นบแตนนมาจนถงเสยกรงศรอยธยาครงท 2 พมา อยธยา



26เรองเดยวกน, 36 - 37.

27เรองเดยวกน, 42 - 45.

สำนกหอ


96

และเวยดนามกแขงกนขนมอานาจเหนอดนแดนอาณาจกรลานชาง อาจกลาวไดวา ต งแต

พทธศตวรรษท 22 เปนตนมาอาณาจกรลานชางมชวงเวลาทเปนเอกราชนอยมาก เพราะมกตกอย

ใตอานาจของรฐรอบขางทมความเขมแขงมากกวาอยเสมอ28

การกลาวถงลาวแบบสรปความโดยใหเหนพฒนาการของลาวทพฒนามาจาก

รฐอสระและเปนปกแผนไดโดยการรวบรวมของ “พระเจาฟางม” และตกอยในอานาจของ

ตางชาตทเปลยนมอกนเปนระยะ ๆ จนนามาสความสมพนธระหวางไทยและลาวทเปลยนจาก

ฐานะประเทศทเทาเทยมมาเปนประเทศใตอานาจกบประเทศเจาอาณานคม ซงแบบเรยนไทย

ไดกลาวถงความสมพนธเชงสงครามระหวางไทยและลาวในแบบเรยนดวยการเรมตนและจบลง

เพยงสามบรรทด

เมอพระบาทสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงสถาปนากรงธนบรเปนเมองหลวง

ของไทยแลว โปรดเกลาฯ ใหสมเดจเจาพระยาพระมหากษตรยศกและเจาพระยาสรสหนาทพ

ไปปราบอาณาจกรลานชางไดสาเรจท งยงไดนาพระแกวมรกต หรอพระพทธมหามณรตน

ปฏมากรกลบมาดวย29

นาเสยงในแบบเรยนไทยตอความสมพนธเชงสงครามในครงนราบเรยบไมตางจาก

การกลาวถงสงธรรมดาสามญทพงจะเกดขน ซงแตกตางอยางสนเชงกบแบบเรยนลาว

สาหรบแบบเรยนลาวน น การเรมตนทาสงครามระหวางไทยและลาวในครง

พระบาทสมเดจพระเจาตากสน แหงกรงธนบรนเปนเพยงจดเรมของแบบเรยนทเปนเครองมอ

สาคญในการสรางความรสก “รกชาต”โดยใชความจรงทางประวตศาสตรระหวาง “สกดนาสยาม”30



พทธศกราช 2544, 138.

29เรองเดยวกน. 30“สกดนาสยาม” เปนคาทพบในเอกสารลาว ในบรบททกลาวถง ไทย ในชวงเวลาทลาวอยใต

การปกครองของไทยในฐานะประเทศราช รวมไปถงเปนคาทใชเพอแสดงความรสกชงชงตอการตกเปน

หวเมองขนภายใตการกดขของประเทศไทย, ผวจย.

สำนกหอ


97

เปนเครองมอสาคญ “สงคามยาดชงอานาดกน ละหวางกมสกดนาตาง ๆ31 ยางยดเยอยาวนาน

ในสะวดท 18 ไดเฮดใหปะชาชนทกยากลาบากและเฮดใหอานาจกลาวลานชาง ออนเพยรอบดาน,

กาวไปเถงกานตกเปนหวเมองขนของสกดนาสะหยาม”32

เปนทนาสงเกตวาในแบบเรยนลาวจะมการกลาวถงพฒนาการความสมพนธระหวาง

ประเทศลาวและไทยมาอยางเปนลาดบขน อาจเปนเพราะตองการใหผเรยนเหนถงความยงใหญ

และความเจรญของอาณาจกรโบราณทเตบโตมาควบคกบประเทศรอบขางจงมการให

รายละเอยดในแบบเรยนอยางเปนลาดบขน ซงตางจากไทยทเปนการสรปแบบรวบรด

ในไมกยอหนาในการสรางภาพของประเทศลาวกบผเรยน การสรางองคความรเกยวกบลาว

ในไมกยอหนานละเลยถงความสมพนธในรปแบบมตรประเทศ คงมแตการสรปอยางรวดรฐ

ถงลาว ในฐานะรฐอสระทพฒนาขนมาและถกครอบครองจากตางชาตทผลดกนเขามอานาจ

ซงรวมถงไทยเองในทายทสด

3.2 การรบรรปแบบความสมพนธระหวางไทยกบลาว ผานแบบเรยนประวตศาสตรไทย – ลาว

จากขอเทจจรงทางประวตศาสตรตองยอมรบวา ไทยปกครองลาวนานนบศตวรรษ

และเหตของความจรงทไทยมอทธพลเหนอลาวในชวงเวลาทางประวตศาสตรนเอง ทกลายมาเปน

มมมองของลาวในความรสกของผถกเอาเปรยบ เมอมผปกครองกบผอยใตปกครอง ผกดขกบ

ผถกกดข ผชนะกบผแพ จงเปนธรรมดาทแบบเรยนของลาวมความแตกตางในมมมองและเนอหาไป

จากแบบเรยนของทางฝายไทย การสรางแบบเรยนโดยอาศยประวตศาสตรเปนเครองมอในภาวะ

อารมณน จงมผลตอความรบรในรปแบบความสมพนธของไทยและลาวทเปนแมแบบทางความคด

ในมมมองของไทยทมตอลาว และมมมองทลาวมตอไทย

ดวยอาณาเขตภมประเทศทตงของไทยและลาวมพรมแดนตดกน อกทงยงมภมหลง

ทางประวตศาสตรรวมกนมายาวนาน ในแบบเรยนของไทยจงมการกลาวถงลาวบอยครง

เชนเดยวกบแบบเรยนลาวทมการพดถงไทยบอยครงเชนกน แตในการวจยนจะไมกลาวถง

ในทกหนา ทกลาวถง “ลาว” ในแบบเรยนไทย และจะไมกลาวถงทกบรรทดทพดถง “ไทย”

ในแบบเรยนลาว ผวจยจะหยบยกเฉพาะมตทเปนการรบรรปแบบความสมพนธระหวางไทย

และลาวทพบในแบบเรยนประวตศาสตรไทย – ลาว และจะไมมการวเคราะหวาแบบเรยนของใคร

31นบแต ค.ศ. 1713 อาณาจกรลาวลานชางแยกเปนสามอาณาจกร อนไดแก หลวงพระบาง

เวยงจนทน จาปาศกด ทงสามอาณาจกรตางชวงชงอานาจและขดแยงผลประโยชนกนเอง ตางฝายตางหนไปพง

อานาจจากภายนอก คอสยามและพมา “กมสกดนาตาง ๆ” จงหมายถง หลวงพระบาง เวยงจนทน จาปาศกด

พมา และสยาม, ผวจย.


สำนกหอ


98

ถกหรอผดตามขอเทจจรงทางประวตศาสตร แตจะใหเหนถงมมมองทไทยพดถงลาว และลาว

พดถงไทย ผานแบบเรยนประวตศาสตรเทานน

3.2.1 “พใหญ” จากแบบเรยนไทย

การสรางแบบเรยนของไทยและลาว ดวยขอเทจจรงทางประวตศาสตรทมมมมอง

ตางกนระหวางไทยและลาวนเอง ทาใหการนาเสนอเนอหาในแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาว

ใชวธการกลอมเกลาผเรยนตอกรณรปแบบความสมพนธระหวางไทยและลาวในลกษณะ

ทแตกตางกนไทย จงสรางพนฐานทางประวตศาสตรทเนนการไมเคยตกอยใตการปกครอง

ของประเทศใดเลย อกทงยงสามารถขยายอานาจเขามอทธพลตอประเทศใกลเคยงเปนตนทน

ในการสรางความรสกรวมใหแกผเรยน

การใหภาพความเขมแขงของรฐในอดตทสามารถแผขยายอานาจไปปกครองประเทศ

ใกลเคยงเปนการสรางความรสกภาคภมใจใหเกดแกผเรยน รวมไปถงการกดใหประเทศเพอนบาน

ตาง ๆ เปนเพยงองคประกอบเลก ๆ ในการขยายอานาจของรฐไทยในอดต กยงเปนการกระตน

ความรสกรกและภาคภมใจกบประเทศมากขนไปดวย ปจจยเหลานสงผลกระทบตอการอธบาย

รปแบบความสมพนธกบลาวในแบบเรยนไทย ใน 2 มต คอ

1. ลาวในฐานะมตรประเทศ เปนการกลาวถงลาวในบทบาทของประเทศทมฐานะ

เทาเทยมกน ซงพบในประเดนการกลาวขยายมมมองจากหวขอ ความสมพนธระหวางอยธยากบ

เพอนบาน ทบรรยายความสมพนธอนดระหวางไทยและลาว ไว 2 ประเดนดวยกน

ประเดนแรกเปนรปแบบความสมพนธของการกระชบอานาจดวยการสรางสายสมพนธ

ทางเครอญาต “ในลกษณะทมมตรไมตรตอกนตลอดมา ตงแตครงเรมตนสมยอยธยา...ครนเมอ

พระเจาสามแสนไทยสบราชสมบต สมเดจพระรามาธบดท 1 (พระเจาอทอง) กไดพระราชทาน

นางแกวฟาแกพระเจาสามแสนไทย อยธยากบลานชางจงมความสมพนธทางเครอญาตกน”33

และความสมพนธในรปแบบนยงดาเนนตอไปในสมยหลงเมอ “พระจาไชยเชษฐาธราชทรงสขอ

พระนางเทพกษตร พระราชธดาสมเดจพระมหาจกรพรรด พระองคพระราชทานให”34

ประเดนสดทายเปนรปแบบความสมพนธในฐานะพนธมตรชวยเหลอดานการสงคราม

“สมเดจพระมหาจกรพรรดรวมทาไมตรกบพระเจาไชยเชษฐาธราชแหงลานชาง ในการรวมกน

ตอตานอานาจของพระเจาบเรงนองกษตรยพมา โดยปรากฏหลกฐานคอพระธาตศรสองรก

33ไพฑรย มกศล และ ทวศกด ลอมลม, หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ประวตศาสตร

ชนมธยมศกษาปท 2 ชวงชนท 3 กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ตามหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 (กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2547), 74.


สำนกหอ


99

ทอาเภอดานซาย จงหวดเลย”35 และ “ตอมาในสงครามสยกรงศรอยธยาครงแรก เมอ พ.ศ. 2112

อาณาจกรลานชางสงทพมาชวยอยธยา แตถกพมาโจมตจนถอยลากลบไป ภายหลงปพ.ศ. 2112

อยธยากบลานชางยงคงเปนไมตรตอกนจนสนอยธยา”36

การกลาวถงลาวในแบบเรยนไทยในฐานะประเทศทมฐานะเทาเทยมกนนแมจะมเพยง

พนทเลก ๆ แทรกตวอยในหวขอยอยของแบบเรยนไทย ถาตดประเดนการเมองในกรณสราง

สมพนธเพอกระชบอานาจและเกอกลเพอหวงหามตรประเทศชวยรบ กกลาวไดวาเปนไปใน

ทศทางทด แมในบทเรยนไทยอาจจะไมไดเนนย าถงความผกพนหรอไมตรตอลาวมากนก

แตการศกษาจากบทเรยนกทาใหผเรยนเขาใจไดวาครงหนงไทยและลาวเคยมสายสมพนธ

ทางเครอญาตและความชวยเหลอใหแกกนแมจะไมใชประเดนสาคญทถกกลาวถงมากนกกตาม

2. ลาวในฐานะประเทศใตการปกครอง ความสมพนธในรปแบบสงครามเปนการสราง

ความรสกรวมทดไดวธหนง เพราะสงครามกอใหเกด “ผแพ” และ “ผชนะ” ใจความสาหรบลาว

ในแบบเรยนไทยกอนทจะตกอยภายใตการปกครองของไทยนนดจะเปนการสรปแบบใหภาพ

ชดเจนกบผเรยนถงสายสมพนธระหวางไทยและลาว “สมยใดทไทยเขมแขง ไทยจะขยายอานาจ

เขาปกครองลาวในฐานะประเทศราช หากสมยใดทไทยออนแอ ลาวจะตงตนเปนอสระหรอไมก

ตกอยภายใตอทธพลของเวยดนาม”37 และความสมพนธในรปแบบสงครามกบลาวในบทเรยน

ไทยทงในสมยกรงธนบรและรตนโกสนทรตอนตนกชวยเพมความ “เหนอกวา” ใหกบไทย

ในฐานะ “ผชนะ” อยางตอเนอง

เมอสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงปราบกกตาง ๆ จนเปนปกแผนมนคงแลว ทรงตองการ

ใหแควนของลาวทงหมดเขามาอยใตอานาจของกรงธนบรเหมอนเชนสมยอยธยา ในพ.ศ. 2319

สมเดจพระเจาตากสนมหาราชจงใหเจาพระยาจกร (ทองดวง) เปนแมทพยกไปตจาปาศกด

จนสามารถยดจาปาศกดไดสาเรจ...ตอมาในป พ.ศ. 2321 ใหสมเดจเจาพระยามหากษตรยศก



การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544, 74.




การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 (กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2548), 54.

สำนกหอ


100

ยกทพไปตกรงเวยงจนทนและเมองตาง ๆ ทขนกบเวยงจนทนไดสาเรจ...ลาวจงกลบมาอยใต

การปกครองของไทยอกครงสมยกรงธนบร38

ในสมยรชกาลท 3 ไทยประสบปญหาเกยวกบการปกครองประเทศราช..สถานการณ

ดงกลาวทาใหเจาอนเหนเปนโอกาสทจะเปนอสระจากไทยจงกอการกบฏกอบกเอกราช...เจาอน

ไดเขายดเมองตาง ๆ ตามเสนทางทยกไปตกรงเทพฯ...ไดกวาดตอนผคนและทรพยสนจานวนมาก

สงไปทเวยงจนทน ทพเจาอนยกมาถงเมองสระบร ทางกรงเทพฯ จงไดทราบขาวการกบฏของ

เวยงจนทน พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว จงโปรดเกลาฯ ใหสงกองทพใหญภายใต

บงคบบญชาของกรมพระราชวงบวรตกองทพจากเวยงจนทนจนตองถอยรนไป เจาอน หนกลบไป

เวยงจนทนแลวอพยพครอบครวไปหนไปพงเวยดนาม

ในเดอนสงหาคม พ.ศ. 2370 เจาอนพรอมทหารเวยดนามจานวนหนงไดเดนทางกลบ

เวยงจนทน พบวามทหารไทยรกษาการณอย เจาอนจงแกลงทาทสานกผดขอผกไมตรตอทหารไทย

เมอทหารไทยเผลอเจาอนกยกกาลงเขาโจมตทหารไทยจนตองลาถอยขามแมนาโขงไปตงหลก

ทยโสธร

ตอมาพระยาราชสภาวด ไดยกทพโจมตเวยงจนทนอกครงหนง สวนเจาอนไดหนไปพง

เวยดนามอกเชนเคย สงครามครงนเมองเวยงจนทนเสยหายอยางหนก ตอมาเจาอนถกทหารไทย

ตามไปจบไดและสงมายงกรงเทพฯ และถกจาขงไดไมกว นกถงแกกรรม...ตอจากน น

พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวทรงใหปรบปรงการปกครองหวเมองทางภาคอสานใหม

โดยลดอาณาเขตเวยงจนทนใหเลกลง...เมองทอยใตการปกครองเวยงจนทนใหขนกบไทย

โดยตรง...เพอสรางความเขมแขงสาหรบตอตานการกบฏเวยงจนทนหากเกดขนอก39

ความจรงทางประวตศาสตรทเกดขนกบความสมพนธไทยและลาวในรปแบบของ

ประเทศเจาอาณานคมน เปนขอเทจจรงสาคญทสรางมตทแตกตางในแบบเรยนไทยและลาว

แบบเรยนไทยใชสงครามในประวตศาสตรไทยและลาวสรางความรสก “เหนอกวา” ในฐานะ

“ผชนะ” เจาประเทศราชผมสทธในการปราบปรามผแขงขอใหกบผเรยน การรบรและเขาใจลาว

ในแบบเรยนไทยสรางความรสก “เหนอกวา”ใหกบผเรยนไดไมยาก

จนปจจบนแมลาวมเสรทางการปกครองแลว ไทยยงคงถอตนเปน “พใหญ” ในภมภาค

ทคอยจดการดแล และใหความชวยเหลอในฐานะประเทศท “เหนอกวา” มาแตครงอดต ซงทศนะ



พทธศกราช 2544 (กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2550), 114.


สำนกหอ


101

ทหลอหลอมภาพสายสมพนธระหวางไทยและลาวในลกษณะน เปนผลมาจากแบบเรยนเปน

สาคญ

3.2.2 “ศตร” จากแบบเรยนลาว

เปนททราบกนดวา เอกลกษณของแบบเรยนลาว คอความโดดเดนในการสราง

ความรสกรกชาต ทใชแบบเรยนในการสรางสานกความเปนชาต ไมใชหนงสอเพยงเลมเดยว

หรอแบบเรยนวชาเดยวแตครอบคลมไปทงหลกสตรทกวชา ประวตศาสตรจงเปนวชาหลกสาคญ

ในการสรางฐานความคดใหกบผเรยน ลาวใชความจรงทตกอยภายใตการปกครองของศกดนา

ตางชาตเปนเครองมอสาคญในการปลกระดมความรสกรกชาต ยงแบบเรยนใหภาพความโหดราย

และความทรมานภายใตอานาจการปกครองของตางชาตไดมากเทาไรกจะยงขบความรสกรกชาต

ใหเกดขนกบผเรยนมากตามไปดวย

ในแบบเรยนลาว ไทย คอ “ศกดนาสยาม” “ศตร” สาคญททารายลาว

รอดป ค.ส. 1778 เจาชวดสะหยาม (ตากสน) ไดสงทะหานกองทบใหญเขามาตเอานะคอน

จาปาสก...เคอนทบเขาทาลายเวยงจน กวาดตอนเอาคนลาวอยเวยงจน เปนหมน ๆ คอบคว

ไปอยบล (ปะเทดไท), เอาพะแกวมอละกด, พะบาง และสบสนเงน, คาของปะชาชนลาวไป...

พายหลงยดคองอานาจกลาวลานชาง ทงสามไดแลว, พวกสกดนาสะหยาม ไดสบตกนอบาย

อนแนบเนยน เพอสางความแตกแยกในกมสกดนาลาว, เฮดใหอาณาจกรลาวลานชางยงออนเพย

เปยลอยลง40

, โดยบใหมโอกาด เตาโรมรน และใหขนกบสะหยามแบบตะหลอดกาน41

นอกจากแบบเรยนลาวจะกลาวถงวธการของปกครองไทยทกดใหลาวไมมเอกภาพ

ภายในแลว ยงอธบายถงภาวะหลงสงครามไดอยางมอารมณรวม

สกดนาสะหยามไดกดขขดรดปะชาชนลาวอยางหนกหนวง, ในแตละป ทงสามอานาจก

ตองสงเคองบนนากาน อนมคา พอมทงสวยสาอากอนทเกบได จากปะชาชนลงไปถวายใหเจาชวด

สะหยามอยบางกอก”42 นอกจากนน “ยงไดเกบเกนเอาปะชาชนลาว ไปตดตนตานยเมองสพนบล,

ไปขดคองน าออมกาแพงบางกอก ดวยความลาบากกากกายางแสนสาหด จนเถงขนเอนคองน า

นนวา “คองแสนแสบ” เถงทกวนน.”43 และยงไปกวานน “เพอกอบโกยผนปะโหยดเขาคงหลวง

40ออนเพยเปยลอยลง มความหมายในภาษาไทยใกลเคยงกบคาวา ออนเปลยเพลยแรง, ผวจย.




สำนกหอ


102

และเพอสางฮงคนม แกตนเองนน พวกสกดนาสะหยาม ไดออกละเบยบกาน หาลายไดขน

เชงเอนวา “ทมาของผนปะโหยดแผนดน 3 แหง...นบแตป ค.ส. 1779 เปนตนมา, ปะชาชนลาว

ไดตกยใตแอกยดคองของสะหยาม อนไดเฮดใหชวดกานเปนย, เสดถะกด, วดทะนะทา สงคมลาว

นบมนบซดโซมลง.44

เหตการณสาคญทางประวตศาสตรในแบบเรยนลาวตอความสมพนธกบไทย

อกเรองหนงคอ กรณสงครามเจาอนวงศ ไทยไดกลายเปนผรายทโหดเหยม เปน “ศตร” ท

บอนทาลายความเจรญของลาวใหยอยยบ ซงแบบเรยนลาวไดระบเนอหาอยางละเอยดถงความ

ลาบากและความทรมานภายใตการปกครองของไทย จนนาไปสการตอสเพอเอกราชของ

เจาอนวงศ ททายสดกลายมาเปนความสญเสยอยางยอยยบใหกบลาว

ในป ค.ส. 1824 เจาแผนดนลาชะกานทสามของสะหยาม ไดออกคาสงให เจาหนาท

บางกอก ขนมาสกตวเลกยเมองลาว, โดยใชเหลกเผาไฟจนแดง แลวเอามาสกตวเลกใสคนลาว,

เพอเฮดใหคนลาวกายเปนสยาม, เฮดใหเมองของลาวกายเปนเมองตาง ๆของสะหยาม เจาอานวง

ไดตอบโตกานสกเลกโดยสงให ดบสนเจาหนาทสะหยาม.

ในป ค.ส. 1825 เจาอานวงและบกคนใกชดของเพนไดรองขอนาเจาแผนดนสะหยาม

ขอพะแกวมอละกด และคอบควคนลาว ทถกกวาดไปยสะหยามในป ค.ส. 1778,...แตบางกอก

บยอมสงตามความรองขอ สะนนเจาอานวงจงไดนาพาขบวนกานลกขนตอสยาดเอาเอกะลาด

จากสะหยาม

กองทบสะหยามไดมางเพทาลายเมองเวยงจนแลวจบกมเอาปะชาชนลาว พอมทงเกบ

กวาดเอาสมบด อนมคาไปนา ยางหลวงหลาย...อานาจกลาวลานชางทเคยเปนอานาจกอนกวาง

ใหยไพสาน และจะเลนรงเรองมาแตสะไหมเจาไชยะเชดถาทลาด และเจาสลยะวงสานน บดน

ไดถกทาลาย, เผาผานจนราบเกยง ยงเหลอแตอานาจกหลวงพบางเทานน, แตกตองถกบงคบให

เสยสวย แกสะหยาม. อานาจกลาวลานชางในไลยะน ถกสกดนาตางดาวควบคม, บานเมองบม

ความหมนคง, ปะชาชนตกทกลาบาก.45

การสรางความรสกรวมรกชาตทไดผลเปนอยางดทางหนง นนคอการสราง “ศตร”

แหงชาตใหเปนทระบายภาวะคบแคนนาไปสการรกสามคคของคนในชาต ไทยอยในฐานะ

ตวละครสาคญในบทบาทของ “ศตร” ในแบบเรยนลาว

ในรปแบบความสมพนธเชงสงครามระหวางลาวกบไทย ในแบบเรยนไทยเปน

มมมองของ “ผชนะ” สวนในแบบเรยนลาวเปนอกมตของประเทศทถกยดครอง ภาวะของความ

44กะซวงสกสาทกาน, แบบเฮยนวทะยาสาดสงคมชนมดทะยม ปท หนง, 51 - 52. 45เรองเดยวกน, 60 - 61.

สำนกหอ


103

โหดรายทารณเมอตกอยใตอานาจของไทยในมมมองของ “ผแพ” “ศตร” จากแบบเรยนลาว

อาจลบภาพ “พใหญ” จากแบบเรยนไทย หรออาจเปนสวนขยายภาพความเปน “พใหญ”

ใหชดเจนขนกเปนได ขนอยกบการตความตามประสบการณของแตละบคคล ดงท สจตต วงเทศ

ไดแสดงทศนะในหนงสอ “ประวตศาสตรกมพชา แบบเรยนของเขมรทเกยวของกบไทย”

ตพมพเมอป พ.ศ. 2546 วาประวตศาสตรไทยมกตอกย าใหเหนวา พมาเปนศตรพรอมกนนนกดถก

ลาว เขมร มอญ สวนในประวตศาสตรของลาวกบเขมรกเขยนวาไทยไปรกรานเขา ในทาง

ประวตศาสตรจงมแตความไมเขาใจกน เกลยดชงกน การเขยนประวตศาสตรมแตเรองการทา

สงครามทง ๆ ทประวตศาสตรอาจมหลายดาน สานกประวตศาสตรททาใหเขาใจผดกนจงถก

สงสมมาชานาน46

จนถงปปจจบนทมการปรบใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช

2551 แลวน น เนอหาในแบบเรยนไทยกไมตางไปจากทศนะทสจตต วงเทศ ไดกลาวไว

แบบเรยนไทยยงคงกลาวถงประเทศลาวในฐานะประเทศใตปกครองทเนนย าภาพของ

“ความเหนอกวา” ในฐานะประเทศเจาอาณานคม และแบบเรยนของลาวกยงคงเนนย าแตภาพ

ของสงคราม สรางความรสกเกลยดชงศตรตางชาตทโหดรายเพอสรางสานกแหงชาต ซงเปน

เอกลกษณสาคญของแบบเรยนลาว การถายทอดองคความรตามทรฐกาหนดน เพอสราง

ความรสกรกชาตผานองคความรตาง ๆ โดยใชบรบททางประวตศาสตรเปนองคสาคญแกผเรยน

ตามแนวทางทสวนกลางไดกาหนดไวเปนสาคญ

4. “บทเรยน” จาก “แบบเรยน”

ไทยและลาวไดรบการปลกฝงทศนคตตามแบบเรยนของรฐทปลกฝงแบบแผนทาง

ความรจนกลายเปนความรสกทสงสมตดตวในการดาเนนชวต การใชภาษาในแบบเรยนลาว

ลวนแลวกอใหเกดความรสกรวมไดไมยาก เพราะแมภาษาในแบบเรยนลาวจะไมเนนการใชภาษา

ทางวชาการแตสมบรณไปดวยความรสกทอานแลวชวนใหคลอยตาม ในขณะทแบบเรยนไทย

แมจะมการนาเสนอเรองราวเปนลาดบหวขอทเรยบเรยงดวยภาษาเชงวชาการ แตกลบแหงแลง

ทางอารมณ กระนนกไมไดทาใหแบบเรยนถกลดบทบาทในการเปนเครองมอของรฐ ทกพนท

เตมไปดวยความรสกเปนไท

ลาวรบรจากแบบเรยนมาตลอดวาประเทศไทย คอ “ศกดนาสยาม” ทเขามาครอบครอง

และทาลายความมนคงของอาณาจกรลานชางโบราณ ภายใตอานาจของศกดนาสยามมแตการ

กดข

46สจตต วงเทศ, บรรณาธการ, ประวตศาสตรกมพชา แบบเรยนของเขมรทเกยวของกบไทย,

ศานต ภกดคา, ถอดความ (กรงเทพ : มตชน, 2546), 11-19.

สำนกหอ


104

โทดกาของสะหยาม ทมตอปะชาชนลาวอยางหลวงหลาย รายแรงไปกวานน แมนกานปาบปาม

ยางโหดรายปาเถอนทสด ตอขบวนลกรขน กเอกะลาด ของปะชาชนลาวบนดาเผา พายใตกาน

นาพาของเจาอานวงเซงสะหยามเอนวา เปนกะบด. เมอสะหยามสาเลดกานปาบปามขบวนรกชาด

ดงกาว,พวกเขากรบรอนจดตงกานปกคองลาวคนใหม ดวยวทกานยบเลกอานาจกเวยงจน บใหม

เจาปกคองตอไป อนเปนกานเยยบย าทาลาย, หวงดบสนลาวลานชาง47

ความรสกชงชงกอตวขนในความรสกของชาวลาวผานประสบการณการถายทอด

ดวยแบบเรยนแหงรฐ เนนย าภาพสงครามระหวางลาวและไทยในแบบเรยน

ไทยปพนถงความยงใหญของอาณาจกรโบราณทมอานาจแผขยายในดนแดนเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต และมอานาจเหนอดนแดนโบราณในอาณาบรเวณเดยวกน พดถงลาวในฐานะ

ประเทศใกลเคยงทสดทายกกลายเปนประเทศอาณานคมและโดนปราบปรามในทายทสดเมอคด

ทาสงครามกอกบฏตอฝายไทย

เมอกองทพเจาอนวงศแตกพายลาถอยกลบไปแลว พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว

รชกาลท 3 โปรดเกลาฯ ใหจดทพไปตเมองเวยงจนทน...ตไดเมองตาง ๆ ตามรายทางทเคย

สวามภกดตอเจาอนวงศ พอถงวยงจนทนกยดไดโดยงาย เจาอนวงศหนไปลภยในญวน แตครน

ไทยยกกองทพกลบ เจาอนวงศกกลบมาเวยงจนทนอก คราวนมทหารญวนหนนหลงดวยทาให

พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 ตองทรงสงกองทพไปเวยงจนทนอก ในพ.ศ.

2371 มพระยาราชสภาวดเปนแมทพ ทพไทยสามารถจบตวเจาอนวงศไดทชายแดนลาว – ญวน

นามาจาขงทกรงเทพฯ และเสยชวตในเวลาตอมา48

ความรสกทถายทอดในแบบเรยนของสวนกลางปลกฝงความรสกเหนอกวา

ทมมาตลอด จนกลายเปนความเคยชนในฐานะประเทศทมอานาจเหนอกวา เมอรวมกบความรสก

แบบประเทศเสรทเปดกวางทางทนนยม สงผลใหเกดการตดสนวาประเทศอน ๆ อยในฐานะ

ทดอยพฒนากวาสงคมของตน ดงเชนทประเทศไทยเคยถกมองจากประเทศมหาอานาจวา

“กาลงพฒนา”


48ไพฑรย มกศล และทวศกด ลอมลม, หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ประวตศาสตร


การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544, 111.

สำนกหอ


105

ปจจบนประเทศในแถบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงรวมถงไทยและลาวกาลง

ตนตวกบการรวมมอทางดานการคาเศรษฐกจ หรอการรวมตวกนในกลมประชาคมอาเซยน

รฐตาง ๆพยายามปลกฝงคนในประเทศใหเหนถงขอดของการมประเทศคคาและการเปดกวาง

รวมมอกบประเทศรวมภมภาค มการเตรยมพรอมและทาความเขาใจพนฐานถงประเทศภายใน

กลมอาเซยนแตสงหนงทเปนพนฐานของความรทงหมดคอการเรมทาความเขาใจถงจดเรมแหง

ความสมพนธและพฒนาการทมรวมกนมา แบบเรยนจากสวนกลางยงคงเปนรปแบบเดม

ทเนนถงประวตศาสตรเชงสงคราม ทมเพยงภาพของ “ผแพ” และ “ผชนะ” เพอกอบโกย

ความรสกสรางสานกรกชาตใหกบคนในสงคมของตน

การเนนสรางภาพความรวมมอระหวางภมภาคในปจจบนทาใหรฐเรงใหความร

เกยวกบอาเซยน แตละเลยถงความรพนฐานเบองตนของการทาความเขาใจทควรแกไขภาพของ

สงครามทยงคงเปนประวตศาสตรตางมมทตราตรงความรสกของผเรยน โดยเชงโครงสรางรฐ

เรยกหาความเขาใจในประเทศเพอนบานเพอสรางความรวมมอภายในภมภาค แตในเชงลก

สงทยงคงเปนปญหาและมผลตอพนฐานความรความเขาใจทจะกลายเปนทศนคตในการดาเนน

ชวตคอ “แบบเรยน” ทยงคงเนนประวตศาสตรเชงสงครามมากกวามตของความสมพนธอนด

เพอสรางความรวมมอระหวางไทยและลาวอยางแทจรง หรอการอธบายใหเขาใจมมมองทาง

ประวตศาสตร เพอใหผเรยนเขาใจทมาของการเขยนประวตศาสตรของไทยและลาว

แมประเทศไทยจะมการปรบปรงหลกสตรมาหลายครงและหลกสตรปจจบนเนอหา

ในสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทแยกประวตศาสตรมาเปนหนวยความรในอกวชาหนง

และมการปรบปรงเนอหาใหทนสมยเพมความรเกยวกบประชาคมอาเซยน ตามทหลกสตร

แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 บญญตไว แตในเชงความสมพนธระหวาง

ไทยและลาว ยงคงเปนการเลาประวตศาสตรเชงสงครามทไทยมอานาจเหนอฝายลาว และการทา

สงครามทยงคงไมเปลยนแปลงไป

ทศนะความคดแบบแปลกแยกของ คนไทย หรอ คนชนชาตไทย ตอประเทศเพอนบาน

ในความเปนคนตางชาต ตางรฐ ตางประเทศ โดยทถอชนชาตเราดและเหนอกวาชาตอน และยดเอา

ผลประโยชนของไทยเปนสาคญกอนพวกอนหรอคนชาตอน รฐอน ถกใชเปนบรรทดฐาน

ในการสรางงานประวตศาสตรและปลกฝงสานกทางประวตศาสตรมาจนถงปจจบน ทงนกดวย

การสงผานสประชาชนไทยทกคน ผานระบบการศกษาในระบบทรฐจดตงควบคมตาราเรยน

ไดถกนามาใชเปนสอกลางการถายทอด ตงแตรฐสมยสมบรณาญาสทธราชยถงสมยรฐบาลพลเรอน

สำนกหอ


106

ทหาร และเรอยมาจนถงหลกสตรการศกษาในปจจบนสมยโดยกระทรวงศกษาธการไทย

อนเปนเวลาเกอบรอยป49

แบบเฮยนวดทะยาสาดสงคมของลาวเองกยงคงใชแบบเรยนทผลตภายใตการควบคม

ของพรรคประชาชนปฏวตลาว ทใชมาตงแตครงพรรคขนมอานาจหลงจากไดรบเอกราชคน

จากประเทศฝรงเศส แบบเรยนของรฐยงคงถายทอดบทเรยนทสรางความรสกสามคคผาน

ประวตศาสตรการตอสทมศตรแหงชาตเขามาสรางความรสกรกชาตตามเปาหมายของรฐ ผเรยน

ของลาวยงคงรบรเกยวกบไทยผานแบบเรยนทเนนภาพของความโหดรายภายใตการปกครอง

ของ “ศกดนาสยาม”

การรบรผาน “แบบเรยน” ของไทยและลาวยงคงเปน “บทเรยน” ทสรางภาพ

ความสมพนธระหวางประเทศทเนนประวตศาสตรเชงสงครามทม “ผชนะ” และ “ศตร” มากกวา

ความสมพนธอนด ซงสวนทางกบความตองการของรฐไทยและลาวในปจจบน ทรณรงคให

ประชาชนเตรยมตวเขาสประชาคมอาเซยนเพอแสวงหาความรวมมอในระดบภมภาค จดเรมตน

ของการเรยนรเรองราวทางประวตศาสตรระหวางกนเปนภาพทขดแยงกบความตองการในปจจบน

ทรฐวางเปาหมายแสวงหาความเปนเอกภาพและความรวมมอ เพอสานสมพนธระหวางกลม

ประชาคมอาเซยน และยงคงไมอาจลบเลอนภาพดานลบในความรสกของประชาชนทงสอง

ประเทศลงได

ไทยยงเปน “ศตร” ของชาตลาว และลาวยงเปน “ประเทศราช” ทมความดอยกวา

ไทยอยราไป การเสนอประวตศาสตรผานแบบเรยนยงไมเคยอธบายทมาของการอธบายการรบร

และการสรางสานกทางประวตศาสตรใหแตกตางกนจาก “มมมอง” ทตางกน อนสงผลใหเกด

การรบรและความเขาใจทบดเบอนอนเนองมาจากการสรางความรสกชาตนยม ซงจะเหนไดชดจาก

“สอ” อน ๆ ททงไทยและลาวผลตออกมา อยางไรกด ยงเปนเรองดทการผลตงานองประวตศาสตร

หรองานทมพนฐานมาจากความรบรประวตศาสตรของทงสองชนชาตยงเหลอพนทสาหรบ

ความเขาใจอนด และความรวมมอกนไวดวย

49สเนตร ชตนธรานนท และคณะ, ทศนคตเหยยดหยามเพอนบานผานแบบเรยน ชาตนยม

ในแบบเรยนไทย (กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2552), 23 - 24.

สำนกหอ


107

บทท 4

ผลกระทบทางความสมพนธไทย – ลาว อนเนองมาจากการสรางประวตศาสตร

พฒนาการของรฐในอดตไดสอนใหรวา “ประวตศาสตร” คอเครองมอแหงอานาจ อนสาคญของผปกครอง ทถายทอดกนมาจากรนสรน “ประวตศาสตรชาตนยม” คอ อกบทพสจนหนงของความสาเรจ ในการสรางประวตศาสตร จนพฒนาเขาส “แบบเรยน” ซงถอเปนอาวธสาคญอนทรงอทธพลของชนชนปกครองในการกาหนดทศทางความรเพอสรางคนมาเปนพลเมองของรฐ ผลกระทบทางความสมพนธระหวางไทย – ลาว คอภาพสะทอนของการสราง “แบบเรยน” ทประสบความสาเรจของรฐ ทสามารถสรางความรสกไมเทาเทยมใหเกดขนได โดยอาศยบรบท ทางประวตศาสตรตามแนวทางทสวนกลางไดกาหนดไวเปนกรอบในการกาหนดความรพนฐานเกยวกบประเทศเพอนบาน ทงไทยและลาวตางไดรบการปลกฝงทศนคตตามแบบเรยนของรฐ ทมเอกลกษณในแบบของตนเอง แบบเรยนของไทย พยายามเนนความสาคญของชาตในรปแบบความสมพนธเชงสงคราม เพอเนน “ผชนะ” และ “ผแพ” ในสวนแบบเรยนลาว เปนการสรางความรสกชาตนยม โดยเนนบาดแผลจากการโดนครอบงาจากตางชาต เพอสรางความสามคคใหเกดขน การปลกฝงแบบแผนทางความรผาน “แบบเรยน” ซ าไปซ ามาจนกลายเปนความรสกทสงสมตดตวในการดาเนนชวต และเปนแวนประจาตวทแฝงอคตในการมองเพอนบาน จนกลายเปนปญหาทกระทบความสมพนธไทยและลาว อนมผลสบเนองมาจากการกาหนดองคความรทางประวตศาสตรของรฐผาน “แบบเรยน” เปนสาคญ ในประวตศาสตรไทยและลาว ท งสองชนชาตอยรวมกนอยางใกลชดตลอดระยะเวลา อนยาวนาน มท งความรวมมอและความขดแยง เคยเปนท งพนธมตรและศตรกนในบางครง แตสวนใหญแลว เปนพนธมตรมากกวาศตร ทงนเพราะความผกพนระหวางคนไทยกบคนลาวมอาจตดขาดแบงแยกออกจากกนได เนองดวยไทยและลาวมความสมพนธเกยวของกนทางประวตศาสตรและชาตพนธ มเชอสายคนไทยหรอไตซงมาจากตนกาเนดเดยวกน มรปราง ผวพรรณ ภาษา ขนบธรรมเนยมและวถชวตแบบเดยวกน อยางไรกด อทธพลของสงครามเยนสงผลกระทบตอความสมพนธระหวางประเทศไทยและลาวทาใหความสมพนธหยดชะงกไปในระยะเวลาหนง อนเนองมาจากความแตกตางในลทธและอดมการณทางการเมองทอยตรงขามกน เมอภาวะสงครามเยนจางลงบรรยากาศทางการเมอง

สำนกหอ


108

ของไทยและลาวกเรมเปนไปในทศทางทดขน ขอพสจนคอเมอวนท 10 มกราคม ค.ศ.1994 (พ.ศ. 2537) ไดมมตดาเนนการเพอใหมการจดตงสมาคมสงเสรมสนบสนนสายสมพนธและ ความเขาใจอนดระหวางไทย - ลาว ในรปของการดาเนนกจกรรมทางสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ วชาการ และสนบสนนการดาเนนนโยบายของรฐบาล โดยฝายไทยใชชอวา สมาคมไทย-ลาว เพอมตรภาพ และฝายลาวใชชอวา สมาคมลาว-ไทยเพอมตรภาพ นอกจากความรวมมอระดบประเทศในการจดตงสมาคมไทย-ลาวเพอมตรภาพ หรอสมาคมลาว-ไทยเพอมตรภาพแลวนน ยงมการจดทาสนธสญญามตรภาพและความรวมมอระหวางกนระหวางไทยและลาว (Treaty of Amity and Cooperation) ในกรอบของอาเซยน เมอเดอนกมภาพนธ ค.ศ. 1995 (พ.ศ. 2538) ทยนยนวาจะเคารพในเอกราชและไมแทรกแซงกจการภายในของกนและกน รวมทงตกลงทจะระงบขอขดแยงดวยสนตวธ1 และยงเปนการกระชบความสมพนธของไทยและลาวใหแนนแฟนทงในแบบทวภาคและพหภาคเมอลาวเขาเปนสมาชกอาเซยนโดยสมบรณ เมอเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 1997 (พ.ศ. 2540) กระทรวงการตางประเทศของไทยไดกลาวถงความสมพนธระหวางไทยและลาวไววา “ความสมพนธไทย – ลาวในปจจบนดาเนนไปอยางราบรนใกลชดบนพนฐานของการเคารพซงกนและกน และผลประโยชนรวมกนโดยมปจจยเกอกล ไดแก ความใกลชดทางเชอชาต ศาสนา ภาษา และวฒนธรรม โดยเฉพาะราชวงศไทยมบทบาทสาคญยงในการเสรมสรางความใกลชดสนทสนม ในหมประชาชนไทย – ลาว โดยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจพระราชดาเนนเยอนประเทศลาวอยางเปนทางการครงแรก เมอเดอน มนาคม 1990 ตามคากราบบงคมทลเชญของรฐบาลลาว และมการเสดจเยอนอยางตอเนองเพอตรวจความคบหนาของโครงการในพระราชดารทจดตงเพอเปนศนยพฒนาในลาว และนอกจากนกระทรวงการตางประเทศยงไดอญเชญผาพระกฐนพระราชทานไปทอดถวายยงวดในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว นบตงแตค.ศ. 1995 (พ.ศ. 2538) อยางตอเนองอกดวย2 โครงการพระราชดาร คอความรวมมอเพอการพฒนาสงคมเศรษฐกจและคณภาพชวตใหแกประชาชนใน สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว อาทโครงการศนยพฒนาและบรการ

1กระทรวงการตางประเทศ, กรมเอเชยตะวนออก, สถานะความสมพนธทวภาคไทย – ลาว (พฤศจกายน 2541), 6, กลาวถงใน สภรตน เชาวเกษม, “ภาพลกษณของประเทศไทยในทศนะของคนลาว : กรณกาแพงนครเวยงจนทน” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาภมภาคศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2544), 3. 2กระทรวงตางประเทศ, ความสมพนธไทย - ลาว ป 2551 – 2552 [ออนไลน], เขาถงเมอ 14 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://www.mfa.go.th/web/1795.php?id=31563

สำนกหอ


http://www.mfa.go.th/web/1795.php?id=31563

109

ดานการเกษตรหวยซอน-หวยซว (หลก 22) และโครงการสงเสรมกจกรรมโรงเรยนวฒนธรรมเดกกาพรา (หลก 67) ในพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ตามลาดบ นอกจากน ยงมโครงการแปลงสาธตการเกษตรแบบผสมผสาน ซงเปนโครงการภายใตโครงการความรวมมอทางวชาการระหวางมลนธชยพฒนา กบมหาวทยาลยจาปาสกดวย3 การแลกเปลยนการเยอนในระดบสงซงรวมไปถงระดบประมขของประเทศไทยและลาว อยางตอเนองนน เปนผลใหสองฝายสามารถใชกลไกความรวมมอดานตาง ๆ ทจดตงขนในกรอบ ทวภาคและพหภาค ผลกดนความรวมมอและปรกษาหารอเพอแกไขปญหาและหาทางออกรวมกนไดอยางสนต ความรวมมอระหวางไทย – ลาว ในปจจบนขยายตวครอบคลมในทกมต และมพฒนาการเชงบวกอยางตอเนอง4 กลาวโดยสรปคอ ความสมพนธระหวางไทยกบลาว ไดรบการสงเสรมเกอกลจากปจจยหลายประการ ไดแก ความใกลชดทางภมศาสตรและวฒนธรรม การพดภาษาเดยวกน การนบถอพทธศาสนาเหมอนกน นโยบายทตอเนองของไทยทเนนเสรมสรางความสมพนธกบประเทศเพอนบานทไดมการแลกเปลยนการเยอนระดบสงอยางสมาเสมอ รวมทงการทลาวเปดประเทศมากขน และปฏรปเศรษฐกจไปสระบบเศรษฐกจแบบตลาดในค.ศ. 19865(พ.ศ. 2529) แมความสมพนธทางการทตในระดบสงและระดบรฐบาลจะเปนความสมพนธอนด ตอกน มการแลกเปลยนการเยอนกนอยางตอเนอง แตกระนนอปสรรคในการพฒนาความสมพนธระหวางไทยและลาวกยงคงมอยและเกดจากปญหาทสะสมคงคางมายาวนาน นนคอ ปญหาเขตแดนและชายแดน (ซงยาวกวา 1,800 กม.), ปญหาเรองคนบด หรอกลมบคคลผไมหวงดตอรฐบาลลาวและตอความสมพนธไทยและลาว, การทาธรกจของฝายไทยในลาวทมงหาผลประโยชนฝายเดยวในระยะสน6 และประการสาคญทเปนปมปญหาคางคาคอ ทศนคตทเปนผลมาจากอดต

3กระทรวงการตางประเทศ แขวงสะหวนนะเขต, กองเอเชยตะวนออก 2, กรมเอเชยตะวนออก ความสมพนธไทย - ลาว ป 2553 – 2554 [ออนไลน], เขาถงเมอ14 กมภาพนธ 2555.เขาถงไดจากhttp://www.thaisavannakhet.com/savannakhet/th/knowledge/relationships/ 4กระทรวงตางประเทศ, ความสมพนธไทย - ลาว ป 2551 – 2552 [ออนไลน], เขาถงเมอ 14 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://www.mfa.go.th/web/1795.php?id=31563 5ดรายละเอยดใน สภรตน เชาวเกษม, “ภาพลกษณของประเทศไทยในทศนะของคนลาว : กรณกาแพงนครเวยงจนทน”. 6วนเพญ สรฤกษ, บรรณาธการ, ไทย – ลาว การจดการทรพยากรลมนาโขง (เชยงใหม : หนวยพมพเอกสารวชาการ คณะวทนาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, 2541), 10. กลาวถงใน สภรตน เชาวเกษม, “ภาพลกษณของประเทศไทยในทศนะของคนลาว : กรณกาแพงนครเวยงจนทน”, 4.

สำนกหอ


http://www.thaisavannakhet.com/savannakhet/th/knowledge/relationships/


110

ในแงมมทางประวตศาสตรไทยและลาวมความสมพนธกนทางลกษณะวฒนธรรมและภาษา ทเตบโตมาในกลมตระกลเดยวกน ภาษาทใชใกลเคยงกนจงทาใหสามารถสอสารกนไดโดยงาย แตบางครงการไมเขาใจถองแทถงความตางทางวฒนธรรมหรอการตความหมายทางภาษา ทผดไปจากความหมายด งเดมของแตละสงคมกทาใหเกดปญหาเหลอมล าทเปนประเดนคางคา เชนกรณ“หมากเตะโลกตะลง” ภาพยนตรจากคาย จทเอช ซงมกาหนดฉายในป 2006 (พ.ศ. 2549) คอผลสะทอนหนงของความเปราะบางทางความสมพนธระหวางไทยและลาว เนองจากไดรบการประทวงวามบางฉากทไมเหมาะสมรวมถงการใชชอประเทศ “ลาว”เปนตวละครหลกในการดาเนนเรอง จงมมตเหนควรใหเปลยนชอภาพยนตรใหมเปน “หมากเตะรเทรนส” และแกไขบทภาพยนตรบางสวนใหมความเหมาะสมกอนนาออกฉาย ละครเรอง เพลงรกสองฝงโขง ของบรษท พอดคา จากด ในเครอบรษทเวรคพอยท จากสถานโทรทศนชอง 7 ทมกาหนดออกอากาศในป 2007 (พ.ศ. 2550) กลบตองถกเลอนออกอากาศเนองจาก นายหมนแกว ออละมน รฐมนตรกระทรวงแถลงขาวและวฒนธรรมของประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มหนงสอขอความรวมมอใหชวยแกไขเพราะบางตอนมบทไมเหมาะสมกบวฒนธรรมของประเทศลาว อกทงยงมบทพดภาษาลาวทไมชดเจน ฉากทเปนประเดนคอนางเอกไดนาเอาดอกไม “จาปา” ซงเปนดอกไมประจาชาตของลาวมามอบใหกบฝายชายไทย แตกลบถกหนมไทยขวางทงอยางไมใยด นอกจากนยงมเรองของคาสบถทคอนขางหยาบคาย รวมไปถงการทละครสอออกไปในลกษณะทวาผหญงลาวใจงาย เหนหนาหนมเพยงครงเดยว กเกดอาการหลงรกทนท ทางบรษทผผลตตองแกไขบางฉากใหเหมาะสมเพอไมใหเกดผลกระทบตอความสมพนธระหวางไทยและลาวและเลอนกาหนดการออกอากาศออกไป จะเหนไดวา แมการกาหนดนโยบายของรฐจะแตกตางกนไปในแตละชวงเวลา แตความจาเปนในการสรางชาตสงผลใหเกดวาทกรรมชดหนง ทมผลตอทศนคตของคนในสงคม ลงรากลกจนกลายเปนสงเรอรงทสรางปญหาในรปแบบของความสมพนธระหวางประเทศไทยและลาว ปมปญหาในเ รอง ความเหนตางกน น เ ปนประเดนของความไม เ ทา เ ทยมกน อนเนองมาจากผลกระทบจากกระบวนการกลอมเกลาทางสงคมทมงหลอหลอมและปลกฝงใหประชาชนเกดความเชอ และความรสกนกคด คลอยตามไปในทางทรฐประสงค ผานรปแบบและกจกรรมตาง ๆ ทรฐใชเปนเครองมอในการกลอมเกลาทางสงคม เชน เพลงปลกใจ ประวตศาสตรและแบบเรยน ดงไดกลาวถงแลวในบททผานมาจนกลายเปนทศนคตของคนในสงคมททบซอนอยบนความละเอยดออนทางความรสกตอรปแบบความสมพนธระหวางประเทศทกลายเปนปญหาจนทกวนน

สำนกหอ


111

ความไมวางใจและความหวาดระแวงระหวางไทยและลาวเปนปญหาสบเนองมาแตอดต ประวตศาสตรความสมพนธระหวางไทยและลาวนน ไทยมกถอวาตนเองอยในฐานะประเทศ “ผพ” ทมอทธพลเหนอลาวมาโดยตลอด ขณะเดยวกนลาวกอยในฐานะเสยเปรยบและตองพงพาไทย หลายประการขอเทจจรงทางประวตศาสตรทผานมาสรางความรสกไมเทาเทยมใหเกดขนซาแลวซ าอก สาเหตเหลานนบเปนอปสรรคสาคญททาใหภาพรวมความสมพนธระหวางไทยและลาว ไมสามารถพฒนาเรงรดไดอยางเตมทตามสภาพขอเทจจรงในระดบโครงสรางทไทยกาลงเปดประเทศเขาสประชาคมอาเซยน ในค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) ในเรองความรวมมอดานเศรษฐกจและการคากบประเทศรวมภมภาค ในบทนจะศกษาเพอใหเหนผลกระทบตอความสมพนธระหวางไทย – ลาว อนเนองมาจากการปลกฝงวาทกรรมทางประวตศาสตรของสองประเทศน ผานสอตาง ๆ เชน เพลงปลกใจ และแบบเรยนประวตศาสตร ผลกระทบทเกดขนเหนไดผานสอสาธารณะตาง ๆ รวมทงงานวรรณกรรมของทงไทยและลาว ในดานหนงการผลตสอสาธารณะ, วรรณกรรม, ภาพยนตร, เพลง, ละคร และฯลฯ เปนผลจากการสรางประวตศาสตรของทงสองชาตทเสนอผานแบบเรยน แตในอกดานหนงสอตาง ๆ เหลาน รวมทงวรรณกรรม, เพลง, ภาพยนตร, ละคร ฯลฯ กเปนวาทกรรมทผลตซ า และสงผลกระทบตอความสมพนธระหวางชาตทงสองดวยเชนกน ซงเมอรวมเขากบการศกษาประวตศาสตรผานแบบเรยน การรบรเรองราวแบบ “ประวตศาสตรกระแสหลก”7 ซ าแลวซ าเลา กยงเนนใหความรสกของชาวไทยและลาวไมแตกตางจากเดม เพราะทงชาวไทยในทศนะ ของคนลาว และชาวลาวในทศนะของคนไทยยงคงเปนภาพแบบเดมทไมเปลยนแปลง นนคอ ตางมองภาพของความขดแยงโดยเฉพาะกรณเจาอนวงศ จากมมของตนเอง 1. วรรณกรรม : นวนยาย ผลสะทอนจากแบบเรยนทางประวตศาสตร “วรรณกรรมประเภทรอยแกวขยายตวขนเรอย ๆ ตามธรรมชาตของพฤตกรรมสงคม เมอมคนชางคดมากขน การเขยนกเพมมากขน... มาถงยคน นกเขยนจะเลอกเอารอยแกวเปนพาหะมากกวารอยกรอง”8 การเลอกใหความสนใจหยบวรรณกรรมโดยใชนวนยาย มาวเคราะหในประเดน ผลกระทบทางความสมพนธไทย – ลาว อนเนองมาจากการสรางประวตศาสตรนน เนองจากผวจย

7“ประวตศาสตรกระแสหลก” หมายถง ประวตศาสตรทเนนเรองชาตเปนศนยกลาง ปลกฝงให

ผเรยนมความคดแบบชาตนยมเปนสาคญ, ผวจย. 8ตรศลป บญขจร, “นวนยายไทยในรอบทศวรรษ : ขอสงเกตบางประการ”, เอกสารประกอบ การสมมนา สองศตวรรษรตนโกสนทร : ความเปลยนแปลงของสงคมไทย, สมาคมสงคมสาสตรแหงประเทศไทย มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร วารสารธรรมศาสตร 3-5 กมภาพนธ 2525, 4.

สำนกหอ


112

วเคราะหวา นวนยายเปนพนฐานของงานวรรณกรรมทสามารถเขาถงกลมคนทางสงคมไดหลากหลายมากกวางานทางวชาการทมกมขอจากดทางวชาการแวดลอม งานวรรณกรรม ประเภทนวนยายน อยนอกเหนอขอจากดทลดทอนความคดเหนสวนตวของผประพนธ เพราะไมใชคนภายใตการบงคบของรฐทตองเขยนงานเพอรบใชตามหนาทหรอสนองนโยบายแหงรฐ จงสามารถสะทอนทศนะของคนในสงคมและเปนสงแสดงถงองคความรของผคนในสงคมทอยนอกเหนอพนธนาการแหงรฐ อกทงยงทาใหเหนถงผลสะทอนจากแบบเรยนทเปนและอธบายตามประวตศาสตรกระแสหลก ทสงผลโดยตรงตอมตความสมพนธระหวางไทยและลาวในปจจบน เมอลาวเปลยนแปลงมาสระบอบสงคมนยม ผทมบทบาทสาคญในการเขยนประวตศาสตร คอนกประวตศาสตรและนกวชาการทเปนขาราชการและสมาชกพรรคประชาชนปฏวตลาว ซงเขยนประวตศาสตรตามแนวนโยบายของพรรคประชาชนปฏวตลาว เนนเนอหาสาคญของการนาเสนออดมการณชาต ผานการตอสของวรชนและประชาชนลาว9 เพมพนทใหกบการเคลอนไหวตอส เพอเอกราชและประชาชนมากกวาใหแกราชวงศสาคญดงทนยมตามจารตโบราณ สอดคลองกบ รงมณ เมฆโสภณ ผแปล “ไฟดบไมสนแสง ศรทธายงไมแลงในเมองลาว” ของ คาแสง สนนทอง นกเขยนซไรตลาว ประจา ค.ศ. 2009 (พ.ศ. 2552) เปนภาษาไทย กลาวถงนวนยายลาววา “นวนยายลาวมแตเรองปฏวต นวนยายลาวอาจมหลายยคหลายสมย ทงรวมสมยและสมยใหม สวนใหญจะสะทอนจตใจปฏวต”10 จงยากทจะหางานนวนยายของลาวทเกยวของกบไทย อยางไรกด งานเขยนของลาวทเกยวกบความสมพนธไทย – ลาว สวนใหญเปนงาน ทางวชาการขยายกรณ “สงครามเจาอนวงศ”เชน “วระกมพระเจาอะนวงส” ทจดพมพโดยแผนกประวตศาสตร อารยธรรม สงกด สถาบนคนควาวฒนธรรม กระทรวงแถลงขาว และวฒนธรรม ค.ศ. 2003 (พ.ศ. 2546) และการรวมบทความสมมนาประวตศาสตรลาว เรอง “ตามหารอยเจาอะนวง” ของ มะหาวทะยาไลแหงชาด คะนะพาสา วนนะคะด และมะนดสาด, ตพมพในค.ศ. 2010 (พ.ศ. 2553) ในขณะทการศกษาเกยวกบประเทศลาวในไทยกลบไดรบความสนใจและมการศกษา ในหลายแงมม ในสวนของงานวรรณกรรมประเภทนวนยายทเกยวของกบรปแบบความสมพนธระหวางไทยกบลาวทกลาวอางถง “ลาว” หรอใชฉาก และตวละครทระบชดเจนวาเปน “ลาว” อยางชดเจน มใชเพยงแคการตงชอคนหรอประเทศสมมตและใหความหมายโดยนยวาหมายถง

9กตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน)” (วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาวชาไทศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2549),186. 10นงคลกษณ เหลาวอ, “เสนทางนกเขยน”, หนงสอพมพกรงเทพธรกจ จดประกาย วรรณกรรม, 7 มนาคม 2553, 1 - 3.

สำนกหอ


113

ประเทศลาวหรอคนลาว คอนวนยายเรอง ตามลมปลว, รอยไหม, ศรสองรก, ดอกฟาจาปาศกด, แตปางกอน และสาปภษา อยางไรกดตองอธบายวา มงานทกลาวถง “ลาว” อยจานวนหนง ทไมไดระบถงฉากหรอตวละครทเปน “ลาว” อยางตรงไปตรงมา สวนใหญมกจะบอกโดยนยใหผอานคดเองวาหมายถง “ลาว”เชน นวนยายเรองโสมสองแสง, รอยอนทร, ศลามณ, มณหยาดฟา, ละอองดาว และคณชายรชชานนท (เลม 4 จากนวนยายชด สภาพบรษจฑาเทพ) เปนตน ในทนจงเลอกใชวรรณกรรมประเภทนวนยาย จานวน 6 เลม ดงกลาว เพอประกอบการวเคราะหใหเหน ผลสะทอนจากแบบเรยนทางประวตศาสตร ทเหนไดจากงานวรรณกรรมประเภทนวนยาย ซงจะเหนภาพสะทอนได 2 คอ 1. ลาวในฐานะมตรประเทศทด งานเขยนในกลมนสะทอนความพยายามสานสมพนธ ใหแนบแนน เนนฉากและบรรยากาศ ตลอดจนวฒนธรรมทสวยงาม อกทงความสมพนธชดใกลระหวางลาวและไทย ไดแกนวนยายเรอง ตามลมปลว, รอยไหม และศรสองรก 2. ลาวในฐานะตากวาไทย เปนมมมองทดวาลาวไดรบการชวยเหลอจากไทย เพราะลาวเปรยบเสมอนประเทศทไทยตองคอยดแลในฐานะประเทศราชทมกกอปญหาและความไมสงบเสมอ คอนวนยายเรอง ดอกฟาจาปาศกด, แตปางกอน และสาปภษา 1.1 ลาวในฐานะมตรประเทศทด วรรณกรรมประเภทนวนยายในมตของความสมพนธ ทแสดงใหเหน ลาวในฐานะมตรประเทศทดของไทย พบไดจากวรรณกรรม 3 เรอง มการดาเนนเรอง ใชตวละคร หรอฉากเปน “ลาว” อยางตรงไปตรงมาไมตองใชนยแฝงใหผอานตความเอาเอง ซงเปนวรรณกรรมประเภทนวนยาย ทสะทอนความสมพนธระหวางไทยและลาวในมมมองความเกยวโยงทางสายสมพนธอนดทมมา แตอดต ดงน ตามลมปลว “ตามลมปลว” (ค.ศ. 2004) ของ ว. วนจฉยกล ซงเปนนามปากกาของ รองศาสตราจารย ดร.คณหญง วนตา ดถยนต เกดเมอ14 มนาคม ค.ศ. 1949 (พ.ศ. 2492) นกเขยนชอดงผนมนามปากกาทเปนทรจกในหลายชอดวยกน คอ ว.วนจฉยกล, แกวเกา, รกรอย, ปารมตา, วสสกา, อกษรานย จบการศกษาชนมธยมศกษาปท 3 จากโรงเรยนมาแตรเดอวทยาลย มธยมศกษาปท 5 จากโรงเรยนเตรยมอดมศกษา จบปรญญาตรจากคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย หลงจากนนไดบรรจเปนอาจารยประจาภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร จงหวดนครปฐม และไดไปศกษาตอทประเทศสหรฐอเมรกา จนจบปรญญาเอกสาขาหลกสตรและการสอนวรรณคดจาก University of Northern Colorado และกลบมารบราชการ ทภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร เปนเวลา 25 ป หลงจากนนจงลาออก

สำนกหอ


http://th.wikipedia.org/wiki/14_%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E.%E0%B8%A8._2492

114

มาเปนขาราชการบานาญ มตาแหนงทางวชาการเปนรองศาสตราจารยระดบ 9 ปจจบนเปนอาจารยพเศษ สาขาภาษาและวฒนธรรมเพอการสอสารและการพฒนาสอนนกศกษาปรญญาโทของสถาบนวจยภาษา ฯ มหาวทยาลยมหดล

ภาพท 9 รองศาสตราจารย ดร.คณหญง วนตา ดถยนต เจาของนามปากกา “ว. วนจฉยกล”กบผลงานเรอง “ตามลมปลว” ทใชประกอบการวจย ทมา : รกษ มนญญา, เรยงดวยภาพ: คายเยาวชนนกเขยน [ออนไลน], เขาถงเมอ 27 มกราคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=rakmananya&month=07

คณหญงวนตา เปนนกเขยน นกวชาการ นกวจารณ นกแปล และนกแตงเพลง นามปากกา ว.วนจฉยกล และ แกวเกา ไดรบรางวลดานผลงานประพนธจากภาครฐและเอกชน 18 รางวล เชน รตนโกสนทร, นรมต, มาลยสามชาย, ราตรประดบดาว และ ฯลฯ นอกจากนยงเปนเจาของ www. reurnthai. com เพอเผยแพรความรทางดานศลปวฒนธรรม ภาษาและวรรณคดประวตศาสตรโดยใชนามปากกา เทาชมพ มงานอดเรกคอแตงเพลงใหวงดนตรสนทราภรณ นอกจากนยงไดรบรางวลเกยรตคณตาง ๆ อกมากมาย เชนค.ศ.1994 (พ.ศ. 2537) ไดรบรางวลบคคลดเดนทางดานอนรกษมรดกไทยสาขาภาษาและวรรณกรรม เนองในปอนรกษมรดกไทย (The Thai National Heritage Preservation Award) , รบรางวลบคคลดเดนทางดานวฒนธรรม สาขาวรรณศลป ของสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต ประจาค.ศ. 1997 (พ.ศ. 2540) (The Thai National Culture Award), ค.ศ. 2004 (พ.ศ. 2547)ไดรบเกยรตใหเปนศลปนแหงชาต สาขาวรรณศลป, ค.ศ. 2005 (พ.ศ. 2548) เปนคนตางชาตคนแรกทไดรบปรญญาอกษรศาสตรดษฎ

สำนกหอ


115

บณฑตกตตมศกด (Doctor of Humane Letters) จาก สภามหาวทยาลย (Board of Trustees) ของ University of Northern Colorado U.S.A. ในฐานะศษยเกาทมผลงานทางดานอกษรศาสตรเปนทยอมรบในระดบชาต และ นาชอเสยงมาสมหาวทยาลย และ ค.ศ. 2008 (พ.ศ. 2551) ไดรบรางวล สรนทราชา ในฐานะนกแปลอาวโสดเดน ของสมาคมลามและนกแปลแหงประเทศไทย11 “ตามลมปลว” เปนวรรณกรรมประเภท นวนยาย ทใช หลวงพระบาง เปนฉากสาคญ ในการเปนทพกใจของนางเอก “พราว”เดนทางไปยงเมองหลวงพระบาง เพราะตองการหลบชวตค ทผดพลาด จนไปพบกบวถชวตรปแบบใหม ทตางไปจากชวตในกรงเทพ ฯ และไดพบกบพระเอกตวจรงของเธอคอ “ตนไทร” หนมไทยททางานในลาว นวนยายเรองน ประพนธขนภายหลงจากทเมองหลวงพระบางไดรบยกยองใหเปนมรดกโลกแลว 9 ป เปนอกหนงสถานททคนไทยมกเดนไปทองเทยวชนชมในสงท คนไทย “ละทง” ไปพรอมกบการขยายตวแบบเมองใหญตามวถชาวกรง ในขณะท “หลวงพระบาง” ยงคงรกษา ความเปนอดต” เอาไวได “ตามลมปลว” แนะนา “หลวงพระบาง” สผอานดวยฉากเปดตว บรรยายวา “หลวงพระบาง เปนเมองนอยกลางขนเขาใหญ เหมอนเพชรเมดเดยวกลางผาสกหลาดสเขยวแกผนกวางปลาดซบซอนสดสายตา”12 การเลาเรองของผประพนธผานสายตาของตวละครเอกทเปนชาวกรงเทพ ฯ โดยกาเนด แฝงไวดวยความชนชมในความสงบและเรยบงายของหลวงพระบางทแตกตางไปจากวถชวตชาวเมองใหญ เชน กรงเทพฯ เปนการเปรยบเทยบความนาอยของหลวงพระบางตามสายตาของชาวไทย “ไดเวลาโรงเรยนเลก เหนนกเรยนขจกรยานกนเปนหม ๆ สวนทางรถ สลบดวยจกรยานคนเลก ๆ แลนมาอยางชา ๆ ทองถนนคอนขางวางจากยวดยานพาหนะ แตกไมมใคร ถอโอกาสควบขบตะบงโลดโผน ยงคงขบขกนดวยความระมดระวง”13 “ความมดและความเปลาเปลยวเปนสงทสนคลอนขวญตามประสาสาวชาวกรงทเคยชนกบขาวรายตามหนาหนงสอพมพทกเมอเชอวน”14 แตสาหรบหลวงพระบางแมในยามกลางคนบนถนนเปลยว “ทนไมคอยมเรองนากลว เมองเลก คนรจกกนทงเมอง”15

11วนตา ดถยนต (ว. วนจฉยกล), ตามลมปลว, พมพครงท 4 (กรงเทพ ฯ : สานกพมพทรบส, 2551), 397 - 403. 12เรองเดยวกน, 127. 13เรองเดยวกน, 129. 14เรองเดยวกน, 205 15เรองเดยวกน, 144.

สำนกหอ


116

สงทแสดงถงความแตกตางจากวถชวตคนเมองของหลวงพระบาง ซงผประพนธกลาวถงดวยความรสกชนชม คอแมจะไมรจกกนแตชาวหลวงพระบางกจดพธสขวญตอนรบ “พธสขวญ มพานทองเหลองและขนลงหนสามใบซอนประดบดวยใบตองและดอกไมสด ผคนในละแวกใกลเคยงจะทยอยมารวมพธโดยไมจาเปนตองรจกกนมากอนมทงผเฒาผแกเรอยลงมาจนถงวยกลางคนและหนมสาว พธเรมดวยผสงวยคนหนงกลาวคาเชญขวญ เปนคาอวยชยใหพรเชงมงคล พอจบกผก ดายขวญทขอมอ และคนอน ๆ ผลดกนมาผกดายขวญจนครบ ทงดายขวญไวสามวนหามแกะออก”16 ดวยความชานาญในดานอกษรศาสตรเจาของบทประพนธ “ตามลมปลว” จงทาหนาทถายทอดและแนะนาสถานททองเทยวตาง ๆ ในหลวงพระบางดวยภาษาททาใหเกดจนตภาพตาม ไดอยางชดเจน ซงสะทอนใหเหนถงทศนะดานบวกในหลวงพระบางเพราะตลอดเรอง ตวละคร ไมแสดงทศนะเกยวกบหลวงพระบางดวยมมมองดานลบเลย แมแตในสถานท ทมชอทใหความหมายเปนลบในภาษาไทย ผประพนธกยงไมละเลย ทจะอธบายใหเหนวาในภาษาลาวนนสถานทนหมายถงอะไร “ตลาดมด คอการปดถนน จดวางสนคาพนเมอง ทงผาทอและงานฝมออน ๆ เรยงรายกนรมถนนและตรงเสนกงกลางถนน เวนทวาง ใหคนซอเดนชมขาวของกนเรอย ๆ มโคมของแตละรานสองแสงสวางแลเหนสนคาทวางอยบนพนถนน รองรบดวยผาปอกทหนง”17 วธการใสบาตรของหลวงพระบางเปนอกสงหนงทแสดงมมองเชงบวกผานตวอกษรของผประพนธ “เมอมองยอนขนไปทางตนถนนจะเหนภาพงามจบตาของสายธารทองคาเหลอง ผองใสสะทอนแสงอรณใตฟาครามสะอาดตา ไหลเลอนลงมาเปนแถว ทจรงคอผทรงศลในผา กาสาวพสตรนบจานวนรอย เดนอยางสารวมเปนแถวตรง”18 แตละฉากของเ รอง “ตามลมปลว” คอสถานทสาคญของเมองหลวงพระบาง ซงนกทองเทยวตางชาตนยมไปเยอนทงสน

พระราชวงหลวงพระบางตงอยในพนทกวางขวาง ดานหลงจดแมน าโขง หนหนามาทางถนนใหญในเมอง เมอเดนเขาไปเหนแนวตนตาลสงเรยบ เปนระเบยบ ขนาบขางทางทตดตรงเขาสอาคารหมชนเดยว มยอดปราสาทแหลมผดขนโดดเดนอยเหนออาคารหลงกลาง... มขทวารหนา หนาบนเปนรปชางสามเศยรอนเคยเปนสญลกษณของราชอาณาจกรลาว ดานหนากอนถงทางเขา กเสยคาบตรผานประตและมมคคเทศกของทางการนาชมทประทบ พระบางพระพทธรปทองคบานคเมองประดษฐานอยในหองเบองหลง ประทบยนในปางหามสมทร... หองโถงแรกเปนหอง

16วนตา ดถยนต (ว. วนจฉยกล), ตามลมปลว, 173 – 176. 17เรองเดยวกน, 142. 18เรองเดยวกน, 191.

สำนกหอ


117

ฟงธรรมของเจามหาชวต ดคลายทองพระโรงขนาดยอม เครองประดบหองชนเดนคอธรรมาสนลวดลายวจตร หนาธรรมาสนปพรมซงเปนทประทบของเจามหาชวตเสดจออกฟงธรรม ดานซายเปนหองรบรองแขกของพระมเหสซงปจจบนเปนหองตงแสดงของขวญจากประเทศตาง ๆ รวมทงประเทศไทยดวย...19

วดเชยงทอง..โบสถดสะดดตาดวยหลงคาทซอนลดหลนกนถงสามชนเหนอตวอาคาร ทคอนขางเตย ชางออกแบบชายคาแตละชนใหชายงอนออนชอยแบบปกนก ในแสงแดดสวางใส โบสถเหมอนหงสทองตวงามพรอมจะเหนบนขนสฟาสครามสด.. ผนงดานนอก เปนแบบลงรกปดทอง ลวดลายอรามเหลองอยบนพนสดาขรม เปนภาพพทธประวตคลายกบของไทย... สงกอสรางอกแบบหนงกระทบสาตา สชมพแอรมแปลกตากลางแดดแจม ผนงดานนอกฉาบพนสชมพตกแตงดวยกระจกสสดชนเลก ๆ หลากส ชางจดกลมตกแตงเขาเปนรปคน ตนไมใบไมและบานเรอนแสดงภาพการดาเนนชวตของชาวบาน ดสดใสและบรสทธ... วหารนอยอกหลงกประดบดวยกระจกสในแนวเดยวกน แตวาลวดลายแตกตางกนไปบนพนสแดงสด สสนสดใส ภายในโบสถ คอนขางแคบและเงยบเชยบปราศจากคน พระประธานซงเปนพระพทธรปปางมารวชยองคใหญประทบเดนเปนสงาในเงาสลว ของบรรยากาศ สงแปลกตาในโบสถคอรางยาว เปนไมแกะสลกมหวเปนพญานาค ทอดจากดานขางพระพทธรปผานออกไปนอกโบสถ สดาและทองขรม ๆ ทตกแตงผนงโบสถทงดานในดานนอกกลมกลนกนด20

การสอดแทรกความรเปนไปอยางแนบเนยนและถาจะมการกลาวเปรยบเทยบกบกรงเทพ ฯ กไมมนยยะของการเหลอมลาทางความรสก

รางไมมไวสรงน าพระบางจาลองวนสงกรานตร มน ามนตไหลไปตามทอใหชาวบานมารอง

ไปดมกนไดจากนอกโบสถดวย ภาพพทธประวตบนผนงดานซายเปนตอนมารผจญ แตรายละเอยดไมเหมอนของไทย พทธประวตของไทย เมอมารมาผจญพระพทธองค สงธดาทงสาม นางราคา นางตณหา นางอรด มาย วยวน แมพระธรณกขนมาบบนาจากมวยผมกลายเปนกระแสนาเชยวกรากพดพรากพวกมารทงหมดหายไป แตภาพทวดคอนางทงสามกลายเปนยายแกแรงทงหลงโกง”21 และวธการใสบาตรนน “ขบวนพระสงฆเดนมาถงตว ทานไมไดหยดนงรอรบของใสบาตรอยาง พระไทย แตวาเปดฝาใหใสบาตร ขณะเคลอนขบวนตอไปโดยไมหยด22

19วนตา ดถยนต (ว. วนจฉยกล), ตามลมปลว, 291 – 294. 20เรองเดยวกน, 161 - 167. 21เรองเดยวกน, 168. 22เรองเดยวกน, 191.

สำนกหอ


118

สงเกตไดวาไมมการวพากษวาสงใดถกหรอผด เปนการพดถงวากรงเทพ ฯ เปนแบบน พบสงน ในหลวงพระบางเปนแบบน และพบสงนน ตามลมปลว เปนการแสดงมตของความสมพนธระหวางไทยและลาวในบรบททเทาเทยม เพราะผประพนธเลอกใช “หลวงพระบาง” เปนสถานทการพกใจของตวละครเอก และยงเปนสถานท ตวละครเอกใชเรมตนชวตและเรมตนมมองของชวตใหม กอนจะกลบไปจดการแกไขปญหาชวตคทคางคา และเมอมการกลาวถงในเชงเปรยบเทยบระหวางหลวงพระบางกบกรงเทพ ฯ กไมปรากฏความนยแฝงทเอนเขาขางหนงใด นอกเหนอไปจากทศนะคตในเชงบวกทกลาวมายงถอไดวา “ตามลมปลว” เปนนวนยาย เชงทองเทยวแนะนาสถานทตาง ๆ ใน หลวงพระบาง ซงการเขยนนวนยายเชงแนะนาการทองเทยวน จะพบไดชดเจนจาก นวนยายแนวลกลบเรอง “รอยไหม” รอยไหม “รอยไหม” (2007) ของ พงศกร หรอ นายแพทยพงศกร จนดาวฒนะ นกเขยนนวนยาย ผมนามปากกาวา พงศกร และ ดารกาประกาย เปนคน จ.ราชบร จบการศกษาจากคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ไดรบทนจากกระทรวงสาธารณสขไปศกษาวชาทางการแพทยดานเวชศาสตรครอบครวจาก Pennsylvania University รฐ Pennsylvania ประเทศสหรฐอเมรกา ปจจบนเปน แพทยเวชศาสตรครอบครวประจาโรงพยาบาลราชบร

พงศกร เปนนกเขยนทประสบความสาเรจอยางรวดเรว จากป ค.ศ. 2001 (พ.ศ.2544) “เบองบรรพ” ผลงานเรองแรก ไดรบรางวลชมเชย สภาว เทวกล และเปนทรจกอยางมากจากนวนยาย “ซรสผผา” ตงแต “สาปภษา” จนถง “รอยไหม” ทผลตเปนละครทางไทยทวสชอง 3 ซง ทง 2 เรองไดรบรางวลชมเชยในการประกวดหนงสอดเดนประเภทนวนยาย ประจาปค.ศ. 2007 (พ.ศ. 2550)23 ขณะท “กเพา” กาลงอยระหวางการถายทาเพอผลตเปนละครออกอากาศทางไทยทวสชอง 3 และ “สเนหาสาหร” กตดทาเนยบนวนยายขายดจากซรสผผาเชนกน

23พงศกร จนดาวฒนะ (พงศกร), รอยไหม, พมพครงท 3 (กรงเทพ ฯ : บคพลบบชชง , 2553), 525 – 527.

สำนกหอ


119

ภาพท 10 นายแพทยพงศกร จนดาวฒนะเจาของนามปากกา “พงศกร” กบผลงานเรอง “รอยไหม” ทใชวเคราะหประกอบการวจย ทมา : หมอโอต, พบกบ พงศกร ไดทงานหนงสอนะครบ [ออนไลน], เขาถงเมอ 27 มกราคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.groovebooks.com/index.php?mo=14&newsid=134034

รอยไหม “เปนนวนนายทผมเขยนขนจากความประทบใจในความงามของหลวงพระบาง ความดท งหมดของ “รอยไหม” ผมขอกราบแทบเบองพระบาทอทศถวายแดเจามหาชวต และ พระบรมวงศานวงศแหงราชวงศลานชางของหลวงพระบางทกพระองค”24 คาอธบายนสะทอนความรสกของผเขยนตอหลวงพระบางไดเปนอยางด มณรน นางเอกของเรอง เปนสาวไทย เดนทางไปหลวงพระบางเพอหลบปญหาวนวาย ดานความรกไปพกทเกสทเฮาส ของ “แมหญงวนดารา” และพบรกกบ “สรยวงศ” พระเอกทเปนลกครงลาว – ฝรงเศส เรองราวเรมตนดวยผาทอปรศนาทเจาของเดมทอไมเสรจ นาไปสการโยงใยสายสมพนธของรกสามเสาจากอดตกาลขามภพชาตมาจนปจจบน ความสาคญของ “รอยไหม” ตอมตความสมพนธระหวางไทยและลาวคอการใชฉากดาเนนเรองท หลวงพระบาง เปนฉากสาคญ ตลอดทงเรองจะเหนถงความสวยงามของวถชวตทรงเรองมาแตอดตจนปจจบน เปนการถายทอดความรสกถงมตรภาพทดระหวางลาวและไทย เพราะตลอดการดาเนนเรองเตมไปดวยบรรยากาศแหงความชนชมในขนบโบราณทยงคงงดงามจนปจจบน ฉากเปดตวของหลวงพระบางถกอธบายดวยสายตาของมณรนผผานชวตจากกรงเทพฯ “ หลวงพระบาง เปนเมองสะอาด เปนระเบยบ เปนเมองแหงมตรภาพ หลวงพระบางไมใหญโตมาก

24พงศกร จนดาวฒนะ (พงศกร), รอยไหม, คานา.

สำนกหอ


120

มถนนเพยงสองสามดาน ทอดตวไปตามสายแมน าโขง ฟากหนงของตวเมองมแมน าคานมาบรรจบกนทหนาวดเชยงทอง รถมไมมาก ไมวนวายอยางในกรงเทพ ฯ ใชมอเตอรไซค และจกรยาน เปนพาหนะหลกในการสญจร”25 “อายวนดารา” และ “สรยวงศ” เปนตวละครสาคญทใชถายทอดและอธบายความเปน หลวงพระบางทงในดานวถชวต วฒนธรรมตงแตโบราณจนการดาเนนชวตในปจจบนของคน หลวงพระบาง ตลอดจนใหความรเชงภาษา ทแมวาจะมความคลายคลงกบภาษาไทยแตบางคากลบไมคนเคย หรอมความหายตางจากคาในภาษาไทยภาคกลาง “ดอกลนทม ในความหมายของไทย หมายถง “ดอกจาปา” ในภาษาลาว”26 “ขาวแลง หมายถง ขาวเยน ในภาษาไทย”27 “บตรซอตว กคอ ป”28 ผเขยนอธบายถงความเปลยนแปลงของชาวหลวงพระบางทเปลยนแปลงไป เ นองจากอทธพลของโลกภายนอกทเขามาในสถานทแหงนวา “คนหลวงพระบางเปนคนรกสงบ ไมมอาชญากรรม มแตนกทองเทยวทมากอปญหา”29 และเมอ “UNESCO ประกาศใหหลวงพระบาง เปนมรดกโลก ดานวฒนธรรม เมอป 2538 แตเหรยญกมกมสองดาน มขอด ขอเสย เสมอ เราไดรบงบ มาพฒนาอาคารบานเรอน สถานทราชการตาง ๆ มากมาย แตวถชวตคนลาวเรมเปลยนไป เรมมสถานทเทยวกลางคน มผบ มบาร โสเภณ”30 ความเจรญทเขามาคอสาเหตของความเปลยนแปลงนน ผเขยนยงชใหเหนความสมพนธอนดระหวางไทยและลาว ผานการศกษาของชาวลาวดวยวา “แตเดมมมหาวทยาลยทเวยงจนทนเพยงแหงเดยว มไมกคณะ คนสวนใหญจะขามมาเรยน ทขอนแกน ถาไดรบทน ซงมทงทนรฐบาลของไทยและลาว กจะมาเรยนเพมเตมตอท จฬาลงกรณมหาวทยาลย หรอไมก มหาวทยาลยธรรมศาสตร แตถาเปนลกคนรวยจะมาเรยนมหาวทยาลยเอกชน เชน เอแบค หรอไมก มหาวทยาลยกรงเทพ”31 ซงสอดคลองกบความเปนจรงทวาชาวลาวทมฐานะหรอมโอกาส มกจะสงบตรหลานมาเลาเรยนในประเทศไทย จนกระทงปจจบนกยงเปนเชนนน

25พงศกร จนดาวฒนะ (พงศกร), รอยไหม, 7 - 11. 26เรองเดยวกน, 9. 27เรองเดยวกน, 27. 28เรองเดยวกน, 44. 29เรองเดยวกน, 16. 30เรองเดยวกน, 50. 31เรองเดยวกน, 48.

สำนกหอ


121

สงสาคญทแสดงถงความยงใหญของหลวงพระบางอกดานหนง คอ วฒนธรรมดานการกน ทถายทอดมาในรปแบบอาหาร อธบายความสาคญนดวยกรรมวธการของ อายวนดารา และสายตาของ มณรน ทถอเปนตวแทนของ กรงเทพ ฯ

ขะนาบปลา คลาย ปงงบของไทย วธการทาคอเอาเนอปลามาขดผสมกบเครองเทศปงไฟแลวกน

กนกบผกสมนไพร ความยากของ ขะนาบปลา คอการขดเนอปลาออกมาผสมกบผกเครองสมนไพร แลวจงมาทาเปนแผนยางไฟ ใชใบกลวยหอ หอเหมอนขาวตมมดของไทย ขะนาบปลาจะทากนกน แตในวง ชาวบานไมนยมทาเพราะยงยาก32

เอาะหลาม เปรยบเทยบ เหมอน แกงโฮะ ทางเหนอ มผกหลายอยาง เปนอาหารพเศษ มกนท หลวงพระบางเทานน เวยงจนทน จาปาศกด ไมม มชนวว ชนควายเปนสวนประกอบสาคญ เรมตนดวยการนาชนวว ชนควายทยางไฟมาเคยว ใหดเหยาะน าปลารา ปรงรสตามใจชอบ เคยวใหงวดสกสองวนถงจะกนได กอนกนตงไฟอกครงใสผก เชน โหระพา แมงลก หรอตาลง33

กอนมา มณรน หลบตาคดถงแต สมตา, ไกยาง, ลาบ , น าตก แตแทจรงแลว อาหารหลวงพระบางรสชาตเหมอนทางเหนอของไทย นมลน ไมเนนเผดอยางลาวใต ลงไปทางใตแขวงจาปาศกด อาหารเนนเผดจนน าหน าตาไหล ขางเวยงจนทนเปนลาวกลาง ๆ มลกษณะผสมกนไปกบลาวเหนอและลาวใต แตอาหารทถอเปนทสดของลาว กเปนทหลวงพระบาง อาจจะเปนเพราะ เจามหาชวตเคยประทบอยทน ทไหนทมเจามหาชวตอย อาหารจะตองถกปรงอยางพเศษ คดสรรมาแลว จงทาใหอาหารของหลวงพระบางถอเปนทสดของอาหารลาว34

การบรรยายผานตวอกษรของผประพนธสะทอนความสาคญของหลวงพระบางในอดต และสะทอนความเหนอกวาของชาวหลวงพระบางเมอเปรยบเทยบกบชาวลาวในสวนอน โดยเฉพาะ “ลาวใต” หรอ จาปาศกด ซงชาวลาวถอกนวาเปนราษฎรธรรมดา แตดเหมอนวาสาหรบชาวไทย ในปจจบน ความเปนลาวทชาวไทยรจกกนด โดยเฉพาะดานวฒนธรรมจะมาจากชาวลาวใตนเอง “รอยไหม” นอกจากจะเปนนวนยายแนวลกลบยอนยคแลว ยงถอไดวาเปนคมภรในการเรมทาความรจกกบหลวงพระบางและใชเปนคมอในการทาความรจกกบหลวงพระบางในเบองตนในมตของอดตจนปจจบน ใหความรเกยวกบหลวงพระบางทงดานความเปนมาความสาคญในฐานะนครหลวงเกา ทเจรญดวยอารยธรรมวฒนธรรม กลนไอแบบด งเดมจนไดรบการยกยองใหเปนมรดกโลกดานวฒนธรรมจากองคการ UNESCO

32พงศกร จนดาวฒนะ (พงศกร), รอยไหม, 24 – 25. 33เรองเดยวกน, 78 79. 34เรองเดยวกน, 77 – 78.

สำนกหอ


122

ทกบรรทดทถายทอดความเปนหลวงพระบาง เปนการแสดงถงทศนะของผประพนธ ในมตของความสมพนธระหวางไทยและลาวในบรรยากาศทด “รอยไหม” แสดงจดยนชดเจน ตอรปแบบความผกพนทมาอยางยาวนานระหวางไทยและลาวโดยเลาถงเรองราวท “สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจพระราชดาเนนเยอนหลวงพระบาง เมอป 2533 และไดถวายมาลาดอกไมผา เปนพทธบชา อยในพานเบองหนา พระพทธรปยนปางหามสมทร ณ พพธภณฑแหงชาตน แสดงใหเหนวาทแทไทยกบลาว เปนพนองกน”35 ประโยคนแสดงถงความรบรของชาวไทย เ รองความเปนพ เปนนอง ระหวางไทยกบลาวอนเนองมาจากการศกษาประวตศาสตร เปนสาคญ ศรสองรก “ศรสองรก” (2010) โดย “เจาสาราญ” เปนนามปากกาของ สวพงศ ดษสถาพร จบการศกษาปรญญาตร สาขาเทคโนโลยไฟฟาอตสาหกรรม จากสถาบนราชภฏเพชรบร ปจจบนทางานท การไฟฟาสวนภมภาค จงหวดเพชรบร มนามปากกาดวยกนสองชอ คอ นายตม และเจาสาราญ ผลงานรวมเลม คอ ค.ศ. 2004 (พ.ศ. 2547) เรอง ผทรก, ค.ศ. 2005 (พ.ศ. 2548) เรอง เพยงสบตาเธอ กเผลอรก และ บอดการดมาดตอง, ค.ศ. 2006 (พ.ศ. 2549) เรองแดดวงใจดวยไมหนาสาม, ปาย...ฝน เมอวนรก และ ทองอาถรรพ, ค.ศ. 2007 (พ.ศ. 2550) เรอง สดทาง..ทบางรก และ เพยงดาวนฤมต, ค.ศ. 2008 (พ.ศ. 2551) เรอง คนใตแสงจนทร และทหารเสอราชน, ค.ศ. 2009 (พ.ศ. 2552) เรอง พรายพยาบาท และขนเขา สายน า ความรก, ค.ศ. 2011 (พ.ศ. 2554) เรองศาสตรมรณะ และ รก ณ เชยงคาน “ศรสองรก” เปนนวนยายองประวตศาสตร จบความตอน ค.ศ.1560 (พ.ศ. 2103) เหตการณพระราชไมตรระหวางสมเดจพระมหาจกพรรดแหงกรงศรอยธยา และสมเดจพระไชยเชษฐาธราช แหงอาณาจกรลานชาง รวมกนสราง “พระธาตศรสองรก” เพอเปนสกขพยานแหงพระราชสมพนธไมตรระหวางสองดนแดน เปนเหตให “เจานางมณรนทร” แหงนครเวยงจนทน ไดพบกบ “เขน” ทหารคนสาคญแหงกรงศรอยธยาและทงสองไดกลาวคาสญญาอธษฐานวาจะขอผกพนกนในทกชาตภพไป

35พงศกร จนดาวฒนะ (พงศกร), รอยไหม, 47.

สำนกหอ


123

ภาพท 11 สวพงศ ดษสถาพร เจาของนามปากกา “เจาสาราญ” กบผลงานเรอง “ศรสองรก” วรรณกรรมประเภทนวนยายทใชประกอบการวเคราะหในงานวจย ทมา : สวพงศ ดษสถาพร, พนกงานการไฟฟาสวนภมภาค จงหวดเพชรบร และ นกเขยน.

จากการสมภาษณผประพนธพบวา ความมงหมายในการเขยนนวนยายเรองนเนองจากยงไมมนกเขยนคนใด เขยนถงความสมพนธระหวางกรงศรอยธยาและลานชาง “ศรสองรก” จงเปนการพยายามสะทอนการใชความรบรทางประวตศาสตรไทย – ลาว จากพงศาวดาร และแบบเรยน ไดอยางชดเจน เหตการณตาง ๆ ทปรากฏในวรรณกรรมแสดงใหเหนถง “ความร” และ “การรบร” ทางประวตศาสตรของผประพนธในดานรปแบบความสมพนธระหวางไทยและลาว ทถายทอด ในมตทเทาเทยมกน เนองจากเหตการณชวงเวลาของการดาเนนเรองเปนชวงเวลาทไทยและลาว มความสมพนธอนด จนม “พระธาตศรสองรก” เปนอนสรณสถาน

สมเดจพระมหากษตรยเจากรงศรสตนาคนหต สมเดจพระมหากษตรยเจากรงอยธยามหาดลก จงมพระราชวงศาสองพระองคเจรจากนทางใหเปนพระราชไมตร โดยบพประเพณเพอจะสบเชอ คอสรยวงศา และญาตวงศาพนธมตร อตสาหสมมนาเพอจกใหเปนบรมสขสวสด เปนประโยชนแกสมณพราหมอาจารยเจา ชาวประชาราษฎร ตราบตอเทาถวนกป อนนเปนเคาเปนประธานสารคด ในมหาปฐพคร ใกลหอมหวยภเขาสกลศลา ขอจงเอาเปนเอกสมาปรมณฑลเปนอนเดยวกน เกลยงกลมงามมณฑลเทาพงศพนธลกเตาหลานเหลน อยาไดชงชวงลวงดานแดนแสนหญา อยาไดกระทาโลภเลยงแกกนจนเทาเสยง พระอาทตยพระจนทรเจาตกลงมาอยเหนอแผนดนอนนเทอญ... แลวพระสงฆ

สำนกหอ


124

ผเปนประธานและมหาอามาตยท งสองฝายกหลงน าสจจาลงบนปฐพ นบแตนอยธยากบลานชาง จะมไมตรตอกน ชวกาลปวสาน36

ถอยคาทปรากฏในนวนยาย ลวนตรงกบคาจารกท “พระธาตเจดยศรสองรกษ” เมองดานซายทกตวอกษร แสดงถงความใสใจในการนาหลกฐานจรงมาประกอบเปนนวนยาย เสรมจนตนาการ นอกจากน “ศรสองรก” ยงกลาวถงขอเทจจรงทเกดขนทางประวตศาสตรจากกรณสงตว พระแกวฟาใหพระไชยเชษฐาธราชแทนพระเทพกษตร “อยธยาเปนฝายรบผดและยนดทาตาม พระประสงค หากสมเดจพระไชยเชษฐาธราชทรงตองการอยางไรกจะปฏบตตามนน ถาตองการ พระแกวฟากถอตามนน แตทรงยนยนวาตองเปนพระเทพกษตร ขนนางอยธยากจะอญเชญพระแกวฟากลบ และจะกราบบงคมทลตอสมเดจพระมหาจกรพรรดทรงทราบ”37 ผแตงไมไดวพากษเหตการณทางประวตศาสตรทเกดขนแตเลาดวยบทสรปวา “คณะขนนางกรงศรอยธยาตางพากนโลงใจตาม ๆ กน เมอสมเดจพระไชยเชษฐาธราชทรงหายกรว เมอทรงทราบวาเปนการเขาใจผด ตางฝายตางปรารถนาดตอกน”38 นอกจากจะมการพยายามสานสมพนธในแบบสายเลอดโดยการสมรสแลวนน ไทยและลาวในชวงเวลาของ “ศรสองรก” ยงมศตรรวมกนคอ พมา “กองทพหงสาวดเขาชงพระเทพกษตร โดยการซมโจมตระหวางการเดนทางไปเวยงจนทน”39 และจากเหตการณชงตวพระเทพกษตรซงเปนขอเทจจรงในประวตศาสตร ผแตงยงใชเปนชนวนสาคญของบทสรปนวนยาย ทนามาซงความ พลดพรากและสญเสยของตวละครเอก การเลอกหยบขอเทจจรงทางประวตศาสตรในชวงการสราง พระธาตศรสองรกเปนวตถดบในการเขยนนน ทาให “ศรสองรก” เปนวรรณกรรม ประเภทนวนยาย ทสะทอนความสมพนธระหวางไทยกบลาวในมตของมตรประเทศทมฐานะเทาเทยมกน และสะทอนการใชความร ทางประวตศาสตรของผเขยนไดเปนอยางด วรรณกรรมประเภทนวนยาย ทกลาวถงมตความสมพนธระหวางไทยกบลาวในฐานะมตรประเทศทด ไดแก ตามลมปลว, รอยไหม และศรสองรก เปนบทประพนธทสะทอนแงมมของ

36สวพงศ ดษสถาพร (เจาสาราญ), ศรสองรก 2 ภาค “สจจะและไมตร”, พมพครงท 2 (กรงเทพ ฯ : สานกพมพบานวรรณกรรม, 2553), 119 – 120. 37เรองเดยวกน, 264. 38เรองเดยวกน, 272. 39เรองเดยวกน, 298 - 338.

สำนกหอ


125

มตรภาพอนดทมสายสมพนรวมกนอยางยาวนาน เปนการสรางสรรคสานสมพนธระหวางกน เพราะนอกจากจะชนชมในวถชวต วฒนธรรมแลวยงการกลาวถงดวยความประทบใจในสถานททองเทยวตาง ๆ ชวยกระชบความรสกอนดระหวางไทยกบลาวใหแนนเเฟน ซงจะใหภาพทแตกตางไปจากงานเขยนประเภทนวนยายในมตของลาวในฐานะตากวาไทย ซงจะเปนการใหทศนะเชงลบอนสอถงรปแบบความเขาใจทแตกตางออกไปในอกรปแบบหนงของความสมพนธ 1.2 ลาวในฐานะต ากวาไทย วรรณกรรมประเภทนวนยายในมตของความสมพนธรปแบบ ลาวในฐานะตากวาไทย พบไดจากวรรณกรรม 3 เรอง มการดาเนนเรอง ใชตวละคร หรอฉากเปน “ลาว” อยางตรงไปตรงมา ไมตองใชนยแฝงใหผอานตความเอาเอง ประกอบดวยนวนยายเรองดอกฟาจาปาศกด, แตปางกอน และสาปภษา ซงเปนวรรณกรรมประเภทนวนยายทสะทอนความสมพนธระหวางไทยและลาว ในมมมองของฐานะทไมเทาเทยม อนมผลมาจากความสมพนธในรปแบบสงครามเปนสาคญ ดอกฟาจ าปาศกด “ดอกฟาจาปาศกด” (1949) ผลงานของ พลตรหลวงวจตรวาทการ นามเดมคอ กมเหลยง วฒนปฤดา เกดเมอวนท 11 สงหาคม ค.ศ. 1898 (พ.ศ. 2441) ทจงหวดอทยธาน จบการศกษาจากโรงเรยนจงหวดอทยธาน จบเปรยญ ๕ ประโยค สานกวดมหาธาต กรงเทพฯ เรยนกฎหมายไทย สอบไดภาค 1 แลวออกไปรบราชการ เปนผชวยเลขานการ ในสถานทตไทย, เรยนกฎหมายและรฐศาสตร ทฝรงเศส ,ปรญญาดษฎบณฑตกตตมศกด วชาการทต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ปรญญาดษฏบณฑตกตตมศกด วชาเศรษฐศาสตรสหกรณ จาก มหาวทยาลยเกษตรศาสตร และปรญญาอกษรศาสตรดษฎบณฑต จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย หลวงวจตรวาทการ ดารงตาแหนงสาคญทางการเมองหลายตาแหนง เชน รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ เอกอครราชทตไทยในหลายประเทศ อธบดกรมศลปากร รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง รฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐการ และไดดารงตาแหนง "ปลดบญชาการ" สานกนายกรฐมนตร(เทยบเทาปลดสานกนายก รฐมนตรในปจจบนน) เปนคนแรก และคนเดยว ในประวตศาสตรไทย

สำนกหอ


http://th.wikipedia.org/wiki/11_%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A1


http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B5

http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php?title=%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C&action=edit

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B5

126

ภาพท 12 หลวงวจตรวาทการ กบวรรณกรรมประเภทนวนยายเรอง “ดอกฟาจาปาศกด ทมา : หอสมดดนตรพระบาสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 และหองสมดดนตรทลกระหมอม สรนธร, หลวงวจตรวาทการ [ออนไลน], เขาถงเมอ 27 มกราคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.kingramamusic.org/history/p6.htm หลวงวจตรวาทการ เปนนกคด นกพด นกเขยนคนสาคญของไทย มความรเชยวชาญ ในศลปะวชาการทกดานทกสาขา เชน การทต การเมอง การปกครอง การศกษา ปรชญา จตวทยา ประวตศาสตร สงคม ตลอดจนศลปะ วรรณคด และการละคร จนมผลงานดานวชาการมากมาย เปนผแตงหนงสอ ประวตศาสตรสากลทง 5 เลม เปนผประพนธคารองและทานองเพลงปลกใจ ตนเถดชาวไทย และตนตระกลไทย เปนตน นอกจากนยงแตงบทละครองประวตศาสตร และ เพลงประกอบละครไวหลายเรองและหลายเพลง เปนผหนงทมบทบาทสาคญในการปลกเราความรสกชาตนยมในสมยจอมพล ป. พบลสงคราม และจอมพลสฤษด ธนะรชต เปนนายกรฐมนตร “ขาพเจาเปนชาตนยมจรง ๆ ขาพเจาเปนชาตนยมมาตงแตสงครามโลกครงท 1 ยงเปนชาตนยม เมอถกจบขงฟองรองในตอนสนสดสงครามโลกครงท 2 และยงเปนชาตนยมอยมาจนถงทกวนน ไมมโทษทณฑหรอวถทางใด ๆ จะมาเปลยนขาพเจาเปนอยางอนนอกจากชาตนยมได”40 หลวงวจตรวาทการถงแกอนจกรรมเมอวนท 31 มนาคม ค.ศ. 1962 (พ.ศ. 2505)

40หลวงวจตรวาทการ, รวมปาฐกถา (กรงเทพฯ : องคการคาครสภา, 2504), 233 กลาวถงใน ราม วชรประดษฐ, “พฒนาการของประวตศาสตรชาตในประเทศไทย พ.ศ. 2411-2478” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539), 203.

สำนกหอ


http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%95%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%96%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%B9%E0%B8%A5%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2_%28%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%87%29

http://th.wikipedia.org/wiki/31_%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A1


127

“ดอกฟาจาปาศกด” เปนการดาเนนเรองโดยยอนเวลากลบไปในชวง ค.ศ. 1819 (พ.ศ. 2362) ใชนครจาปาศกดซงในขณะนนเปนประเทศราชของไทยเปนฉากสาคญ ตวละครทกตวเปนชาวจาปาศกด ดาเนนเรองและเหตการณ 7 ป กอนเกดสงครามเจาอนวงศ41 หลวงวจตรวาทการ ซงในขณะนนดารงตาแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงตางประเทศ ไดแตง “ดอกฟาจาปาศกด” ภายใตบรบททางการเมอง ภายหลงจากกองทพไทยยดนครจาปาศกดจากกรณพพาทกบอนโดจน กลบมาไดในชวงเวลาสน ๆ “กอนสงครามเอเชยบรพาจะพรากจาปาศกดออกจากไทยอกครง” ตามสานวนชาตนยม ทสามารถอธบายดวยเพลงทหลวงวจตรวาทการ ไดประพนธเนอรองและทานองเพลง นครจาปาศกด ดงน

นครจาปาศกด เปนทรกของชาวไทย พลดพรากจากไทยไป อยตางแดนเสยชานาน ไทยเฝาคานง ไทยมงราพง ระลกถงตลอดกาล ฤกษงามยามด ไทยเขาโจมต เหลารายไพร แตกหนแหลกลาญ ธงไทย ธงไทย ปลวโบกอยใน เขตแควนไพศาล กองทพเกรยงศกด (ชโย) ยกเขาหาญหก (ชโย) ไดจาปาศกด มาสมครสมาน พนองเลอดไทย ลวนใจชนบาน เทดเกยรตทหารหาญ ของไทยยงเอย42

หลวงวจตรวาทการ ใชนวนยายเรองน “บชาความรก ซงขาพเจามอยในจาปาศกด ในองคเจานครในพระประยรญาต และโดยเฉพาะอยางยง ในเจานายนอย ๆ สององค ซงขาพเจาเคยเลยง และรกเหมอนลกของขาพเจาเอง ถาหากวาเรอง “ดอกฟาจาปาศกด” ทไดอานนมโชคดเลดลอด เขาไปถงจาปาศกดได กขอใหพนองจาปาศกดทไดอานทราบวาขาพเจาไดฝากดวงใจไวกบถอยคาทก ๆ คา ทเขยนเรองน และตลอดเวลาทเขยน ขาพเจารสกเหมอนวาไดอยใกลชดกบชาวจาปาศกด ซงขาพเจาถอวาเปนเลอดเนอของขาพเจาเอง”43 การเขยนนวนยายเรองนของ หลวงวจตรวาทการ แมจะอธบายวาเขยนดวยความรกในจาปาศกด แตแอบแฝงนยแหงความภมใจ ในการทเมองจาปาศกดเคยเปนสวนหนงของไทยมากอน และแมแตเจานายของจาปาศกดกยงมาเปน “ลก” ของผเขยน

41ศกษารายละเอยดทางประวตศาสตรกรณสงครามเจาอนวงศใน บทท 2

42พลตร หลวงวจตรวาทการ, ดอกฟาจาปาศกด, พมพครงท 4 (กรงเทพฯ : สรางสรรคบคส, 2542), (13). 43เรองเดยวกน, (12).

สำนกหอ


128

เหตการณสาคญทเกดขนในนวนยายเรองนคอ กรณของ “สาเกยดโงง” ทถอเปนปฐมฤกษของการกอการ “สงครามเจาอนวงศ” “ดอกฟาจาปาศกด” เปนนวนยายองประวตศาสตร เลาถง เจาหญงสดาดวง ธดาของเจาผครองนครจาปาศกดทพบรกกบชายสามญอยาง จงรก สรางความผดหวงใหกบ เจาชายพงศพศาล นดดาของเจานครพระคหมน จดแตกหกของเจาหญงสดาดวงกบเจาชายพงพศาล คอความเหนตางตอเหตการณทมพระอางตวเปนผวเศษ ชอ “อายสา” รวบรวมผคนเขายดนครจาปาศกด เจาหญงสดาดวงคดวา จาปาศกดควรตอสเพอรอความชวยเหลอจากไทย ทเปนเจาประเทศราช แตเจาชายพงพศาลมความเหนวาจาปาศกดไมควรรอความชวยเหลอจากไทยเพราะกวาทพไทยจะยกมาชวยตองใชเวลานานเนองจากตองรองขอผานไปนครราชสมาแลวจงสงเรองตอไปถงกรงเทพซงกนเวลานาน ควรขอความชวยเหลอจากเวยงจนทนซงอยใกลเมองจาปาศกดมากกวา สดทายแลวจาปาศกดตองแตกเพราะไมสามารถตานทพของอายสาทมมากกวาหลายเทาไดสาเรจ ทพจากเวยงจนทนมาชวยเหลอตามคาสงของกรงเทพฯ และทายทสดดวยความดทปราบ “สาเกยด” ได เจาอนวงศแหงเวยงจนทน จงกราบทลมายงกรงเทพฯ ขอใหแตงตงเจาโยราชบตร ขนครองนครจาปาศกด ตวละคร ทปรากฏในนวนยายเรองนสามารถแบงแยกไดชดเจนจากการเลอกฝาย กลาวคอ นางเอกและพระเอก จะเขาขางไทย แตในขณะทตวรายของเรองจะเลอกเขาขางเวยงจนทนและฝายญวน (เวยดนาม) “เจาหญงสดาดวง” และ “จงรก” นางเอกและพระเอกของเรองเปนตวแทนของ หลวงวจตรวาทการ ในการวพากษประเดนตาง ๆ หลวงวจตรวาทการคดเหนตอเหตการณทางประวตศาสตรอยางไรสามารถศกษาไดจากทศนะของตวละครเอกในเรอง ดงน “วธการของญวนเปนวธฉวยโอกาสกอใหเกดความยงยากใหพะวาพะวง ใหแดนลาวทงหลายแลเหน วาไทยออนกาลง แดนลาวทงหมดจะไดหนไปหาญวน”44 “การทใหกองทพเจาอนมาชวยกนครจาปาศกดครงน เปนความคดทผดมาก กองทพไทยแท ๆ มถมไป ลาพงแตกองทพนครราชสมากองทพเดยว กสามารถเอาชนะได ถงแมกองทพสาเกยดจะยงอยในสภาพแขงแรงทสด มพลครบถวนแปดพนคน มอาวธพรอมมล กไมสามารถจะตอตานกองทพนครราชสมาเพยงกองทพเดยว ไมควรจะตองไปเอาทพเวยงจนทนมาดวย”45

44พลตร หลวงวจตรวาทการ,ดอกฟาจาปาศกด, 103. 45เรองเดยวกน, 104.

สำนกหอ


129

“ดอกฟาจาปาศกด” มกลนไอแบบหลวงวจตรวาทการ นนคอเปนอกหนงพนททใชแสดงทศนะวพากษการเมองในรปแบบของ “ไทย(เปน)ใหญ”46 สงทชวยยนยนประเดนนคอการใช “ดอกฟาจาปาศกด”เปนพนทแสดงความคดเหนตอ “พระเจาอนวงศ” และ “นครเวยงจนทน” ดงน “ในไมชา ทางกรงเทพฯ กจะทราบเองวาคดผดไปและตองเสยใจภายหลง ชาวกรงเทพฯ ไมรจกเจาอนเพยงพอ แตชาวแมนาโขงรด วาคนคนนมเลหเหลยมสงพยงใด”47

เจาอนเปนคนรปรางสงาผาเผยวงหนาแสดงความฉลาด ดวงตาคม จองแทงเขามาในดวงตา

ผทแลสบ แมอายจะกวา 50 แลว กดทาทางยงแขงแรงองอาจ กระดกแกมขนสง คางใหญแสดงความเปนคนเจาทฐและเปนนกกลอบาย ไมทาอะไรโดยปราศจากความมกใหญใฝสง รมฝปากงอนขน แสดงวาเปนคนเปลยนใจงาย ถงแมจะมแผนการใหญหลวงอะไรกอาจจะทอถอยหยดเลกโดยเรว คนทมลกษณะอยางนจะทาการกาวหนาใหญหลวง กแตเมอเปนโอกาสอานวย เขาจะกาวหนาไปอยาง ไมหยดย งและไมมขอบเขต แตถาไปพบสงตานทานหรออปสรรคเขาสกนดเดยวจะหยดย งทอถอย และเลกลมเสยงาย ๆ เพราะไมมความเขมแขงพอทจะฝาฟนทาลายอปสรรคอยางนน เขาหลกทวา เปนคนมทฐ แตไมมมานะ ถาเปนเรองชงไหวชงพรบ คนคนนจะสามารถเอาชนะคนไดมาก ๆ แตถาเปนเรองทตองตอสกนอยางเผชญหนา หรองดขอตอกรกนอยางจรง ๆ แลว คนคนนจะหนมากกวาส... ฐานะของเจาอนเปนเหมอนสงกอสรางสงใหญมหมา แตไมมรากฐาน ถาถกผลกดนเขาสกเลกนอย กจะลมราบลงไปทนท48

“ในทสดกมาถงเวยงจนทน ซงไมใชเมองสวรรคอยางทพดกนนกหนา สาหรบเจาหญงสดาดวง ซงเคยลงมากรงเทพ ฯ แลว เวยงจนทนไมไดทาใหเธอเกดความตนเตนแตอยางใด”49 นอกจากจะใชแสดงทศนะและวพากษตามทศนะนกชาตนยมแลว หลวงวจตรวาทการ ยงสอดแทรกความรเชงวชาการเพอเพมความสมจรงใหกบนวนยายโดยอางองจากพงศาวดารซงถอวาเปนแหลงรวบรวมขอมลทมความเชอถอในชวงเวลานนอกดวย

46“ไทย(เปน)ใหญ” หมายถง ความคดตามลทธชาตนยม ทเหนวาประเทศไทยเปนอาณาจกรทเกรยงไกร เขมแขง และมอานาจแขงแกรง จนบดบงอาณาเขตรอบขาง ทกเหตการณทเกดขนมเหตผลและถกเสมอ, ผวจย. 47พลตร หลวงวจตรวาทการ,ดอกฟาจาปาศกด, 119. 48เรองเดยวกน, 180 - 181. 49เรองเดยวกน, 201.

สำนกหอ


130

เจาอนใหเจาราชบตรเปนผคมทพ เจาราชบตรคนนกมชอแปลกประหลาด เขยนไดหลายอยาง อยางหนงเขยนวา “โย” อกอยางหนงเขยนวา “โย” พระราชพงศาวดารฉบบหนงเขยนวา เจาโยราชบตร อกฉบบหนงเขยนวา เจาโยราชบตร อนทจรงถกทงสองอยาง เพราะถาเราไปฟงพวกเขาออกเสยงเรยกชอเจาองคนเขาแลว เราจะรสกวาเขยน “โย” หรอ “โย” กได เพราะสาเนยงทเขาพดนน เปนทงสองอยาง จะใชไมเอกหรอไมโทกถกทงนน50

มเหตการณอนหนงเกดขนในกรงเทพ ฯ ซงเปนเรองรายแรง... เหตการณอนนกคออหวาตกโรค ซงไดเกดขนเปนครงรายแรงทสดในประวตการณ ไมมทางใดจะเลาเรองนไดดไปกวา ทจะคดเอาขอความตอนหนงในพระราชพงศวดาร มาไวดงตอไปน เมอเดอน 7 ปมะโรง โทศกนน อหวาตกโรคหรอทเรยกในเวลานนวา ไขปวงใหญ เรมมาเกดขนเปนคราวใหญทผคนเปนอนตรายมาก ในจดหมายเหตเรองเกดอหวาตกโรคครงนน จดไววา เมอ ณ เดอน 7 ขางขน เวลายามเศษ ทางทศพายพแลเหนเหมอนแสงเพลงตดในอากาศ เรยกวาขมเพลง แตนนกเกดไขปวงใหญมาแตทางทะเล ไขนนเกดมาแตเกาะหมากกอน แลวขามมาหวเมองฝายตะวนตกตดตอขนมาจนถงปากน าเจาพระยา ชาวเมองสมทรปราการตายลงเปนอนมาก ราษฎรพากนอพยพหนความไขขนมากรงเทพ ฯ บาง แยกยายไป หวเมองอนบาง คนในกรงเทพ ฯ กเปนโรคปวงใหญขนตงแต ณ วนเดอน 7 ขน 6 คา ไปถงวนเพญ คนตายทงชายหญง... อหวาตกโรคมมากอยประมาณ 15 วน ถง ณ วนเสาร เดอน 7 แรม 7 คา โรคจงเสอมถอยนอยลงโดยลาดบ51

การใชพงศวดารมาบรรยายเหตการณของหลวงวจตรวาทการ เปนการแทรกความรเพมความสมจรงใหกบนวนยาย จน “ดอกฟาจาปาศกด” จนไดรบความนยมอยางแพรหลายถกตพมพดวยกนทงหมด สครง ซงถอเปนจานวนทมากเมอเทยบกบนวนยายทพมพในชวงเวลาเดยวกน “ดอกฟาจาปาศกด” ของ หลวงวจตรวาทการ เปนการเปดศกราชนวนยายทใชตวละครและการดาเนนเรองทปรากฏตวละครตลอดจนเหตการณทเกดขนลวนเปนทรพยากรลาวอยางสมบรณ อกท งตวผประพนธยงถอไดวาทรงอทธพลทางดานความคดอยางสงในชวงเวลาน น ผลงาน ในรปแบบตาง ๆ ของหลวงวจตรวาทการ ถกใชเปนเครองมอในการสรางชดความคดนยมชาตดงทกลาวถงแลวในบทท 2 “ดอกฟาจาปาศกด” จงถอเปนวรรณกรรมทสรางทศนะคตตอผอาน อนสะเทอนตอรปแบบความสมพนธระหวางไทยกบลาวในชวงเวลาแรก ๆ ผลสะทอนของนวนยายเรองนคอการสรางความเหลอมลาใหเกดขนในมตของ “ไทยใหญ” ทใชสายตานกชาตนยมเปนผประพนธ

50พลตร หลวงวจตรวาทการ,ดอกฟาจาปาศกด, 106. 51เรองเดยวกน, 120 - 121.

สำนกหอ


131

แตปางกอน “แตปางกอน”(1987) ของ แกวเกา เปนนามปากกาของ รองศาสตราจารย ดร.คณหญง วนตา ดถยนต52 เปนนวนยายแนวยอนยค ชวง ค.ศ. 1947 (สมยสงครามโลกครงท 2) ทเลายอนกลบไปยงจดเรมเรองในชวงรชสมยรชกาลท 6 อนเปนจดเรมตนความรกระหวางหมอมเจารงสธร บตรชายคนเดยวของเสดจในกรม ฯ ซงไดพบรกกบเจานางมานแกว เจานายจากลาว แตถกกลนแกลงจนเสยชวตในวนแตงงาน

ภาพท 13 รองศาสตราจารย ดร.คณหญง วนตา ดถยนต เจาของนามปากกา “แกวเกา”กบผลงานเรอง “แตปางกอน” ทใชประกอบการวจย ทมา : ณฐกานต, รศ.ดร.คณหญงวนตา ดถยนต เจาของนามปากกา “ว.วนจฉยกล” [ออนไลน], เขาถงเมอ 27 มกราคม 2555. เขาถงไดจากhttp://www.ejobeasy.com/kmdetail.php?n=110602173843

ความสมพนธระหวางไทยและลาวใน “แตปางกอน” ถกกาหนดอยในบรบททไมเทาเทยม แมวาตวนางเอกซงเปนเจานายจากฝงลาวจะไดรบการยอมรบทงฐานะและความรจากคนสวนใหญในวงของเสดจในกรม ฯ

52ศกษารายละเอยดในสวนของประวต รองศาสตราจารย ดร.คณหญง วนตา ดถยนต ในเรอง

“ตามลมปลว” ทกลาวถงมาแลวในขางตน

สำนกหอ


132

เจานางนอยเปนธดาเจานายจากฝงโขงโนน เจาปาของเธอไดมาเปนเจาจอมทเมองไทย ชอวาเจาจอมบวคา... เจาจอมบวคาประสงคจะใหเจานางนอยไดรบการศกษาอยางสมยใหมมากกวาทเคยไดศกษามาทวงเดม จงฝากเจานางนอยไวกบเจาจอมมารดาแส ประกอบกบเสดจในกรมทานไมมธดาจงเอนดเจานางนอยมาก เจานางนอยเปนหญงสาวทสวยงามมากและมความรด สามารถพดภาษาฝรงเศสไดคลองแคลวตามทเคยเรยนมากอน ตอมากเรยนรภาษาองกฤษไดอกภาษาหนง จงวางพระทยใหทาหนาทเลขานการชวยคนควาเรยบเรยงตาราตาง ๆ มงานการกใหออกงานอยางมหนามตา53

คาพดจากฝายตรงขามทเดยดฉนทอยาง “หมอมพเยย” หมอมแมของหมอมเจารงสธรท ไมพอใจกบพฤตกรรมของบตรชายคนเดยวทมใจใหเจานางจากลาว มกสะทอนใหเหนวาลกลงไปแลวยงคงมทศนะทตางชนระหวางลาวและไทยเจอปนในสงคม

ฉนไมเคยนยมยนดพวกลาวพวกกาว ถอเปนตางชาตตางภาษาไมควรมาปะปนในวง ถงจะอางวาเปนเจา กไมใชเจานายไทยจะไดกราบไหวไดสนท54 และการเปรยบตวเจานางเปน ดอกจาปาลาว เมอมาปลกในเมองไทยคนไทยเขาไมนยม ถอเปนอปมงคล ไมปลกไวในบาน55

การใชคาพดเหนบแนมจากตวละครฝายตรงขามเปนการสะทอนทศนะมมมองทยงฝงลงในความคดของสงคมไทย ทยงมตดตวอยในบางกลมคน “แตปางกอน” จงเปนวรรณกรรมประเภทนวนยายอกเรองหนงทแสดงใหเหนวาลกลงไปแลวความรสกตอลาวยงมมตความตางทไมเทาเทยมในรปแบบความสมพนธสถตอยในสงคมไทย สาปภษา “สาปภษา” (2006) ของ พงศกร นามปากกาของ นายแพทยพงศกร จนดาวฒนะ56 เปนนวนยายแนวลกลบยอนยค ซงยอนกลบไปชวงสมยแผนดนทสามของกรงรตนโกสนทร ตวเอกของเรอง คอเจาสเกด เปนเจานางจากฝงลาวทอพยพมาพรอมกบเจานายอกหลายพระองคสมยสงครามเจาอนวงศ จนพบรกกบหมอมทด เจานายฝายไทย ความรกทไมสมหวงทาใหเจานางฝงความแคนไวกบผา จนกลบมาเปนจดเรมเรองในปจจบน

53วนตา ดถยนต (แกวเกา), แตปางกอน, พมพครงท 11 (กรงเทพ ฯ : สานกพมพทรบส, 2551), 57 – 58. 54เรองเดยวกน, 64 – 65. 55เรองเดยวกน, 143.

56ศกษารายละเอยดในสวนของประวต นายแพทยพงศกร จนดาวฒนะ ไดจากเรอง “รอยไหม” ทกลาวถงแลวในขางตน

สำนกหอ


133

ภาพท 14 นายแพทยพงศกร จนดาวฒนะเจาของนามปากกา “พงศกร” กบผลงานเรอง “สาปภษา” ทใชวเคราะหประกอบการวจย ทมา : เลมโปรด [ออนไลน], เขาถงเมอ 27 มกราคม 2555. เขาถงไดจากhttp://www.praphansarn.com /new/c_link/detail.asp?ID=158

“สาปภษา” สะทอนแงมมความสมพนธไทยและลาวในฐานะไมเทาเทยมไดเดนชด อกเรองหนงเนองจากชวงเวลาสมมตใน “สาปภษา” เปนเหตการณหลงสงครามเจาอนวงศ เนอหา กวาสบหนาเปนการใชขอเทจจรงทางประวตศาสตรเปนตวดาเนนเรองควบคไปกบการเลาถงความสมพนธของตวละคร แสดงใหเหนถงทมาและเปนการสรางความรสกรวมตอเหตการณ ทเกดขนจรง โดยเลาใหเหนพฒนาการมาตงแตตนจนสนสงคราม

ลถงปวอก พ.ศ.2367 ครงพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย พระพทธเจาอยหวของชาวสยามเสดจสวรรคตนน เจานางสเกดเพงอายไดเพยงหาป มเรองเลาลอกนใหญโตวาเวยงจนทนจะกรฑาทพเขายดสยาม... ปรงขนประกา พ.ศ. 2368 พระเจาอนวงศ ผครองอาณาจกรลานชางเวยงจนทนกเสดจลงมาถวายพระเพลงพระบรมศพพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย... ลงมากรงเทพคราวนน มคนลาวรองเรยนมายงเจาอนวงศวาถกขนนางไทยกดขขมเหง จงคดขอพระราชทานครวชาวเวยงจนทนทถกกองทพไทยกวาดตอนมาแตแผนดนสมเดจพระเจากรงธนบรกลบบานกลบเมอง กบคดจะขอเอาครละครในราชสานกสยามไปสอนนาฏศลปทเมองลาวบาง

หากพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวทรงพจารณาตรกตรองดแลวเหนวาไมเปนการสมควร จงมไดพระราชทานไปตามทเจาอนวงศขอ ครนเสรจการพระบรมศพเจาอนวงศกลบเมองไป และเกดความคดกอกบฏนบแตบดนน ลถงปจอ พ.ศ. 2369 เจาสเกดอายไดเจดป ขาวเลาลอในเวยงจนทนวาสยามเกดววาทกบองกฤษดวยเรองสญญาการคาขายทตกลงกนไมได และกองทพเรอองกฤษกาลงจะบกเขาโจมตสยาม

สำนกหอ


134

เจาอนวงศเหนเปนโอกาสด ดวยสยามกาลงออนแอ มวเตรยมการศกกบองกฤษ มทนไดระวงเวยงจนทน จงไดสงการใหเจาครองนครจาปาศกด ซงเปนพระราชบตรนามวาโย ยกกองทพขามแมน าโขงเขามาทางทศตะวนออก เพอยดเมองอบลราชธาน – ดอนมดแดง ทงยงสงใหเจาอปราชตสสะ พระอนชาเจาอนวงศ ผ เ ปนพระเจาป ของเจาส เกด ค มกองทพเคลอนลงมาทางตะวนออกเฉยงเหนอ เพอยดรอยเอดและหวเมองแถบนน

กองทพเวยงจนทน ทพหนา และทพหลวง นดหมายไปพบกนทโคราชกอนจะเคลอนเขาตกรงเทพ ฯ ตอไป ... วางแผนศกเรยบรอยยงไมทนจะเคลอนทพ กเกดลางรายขนเสยกอน คนกอนจะเคลอนทพ เกดมลมพายใหญพดมาอยางรนแรง จนทาใหยอดหอพระบางหกกระเดน นอกจากนพายยงพดพาใหเรอนพกของสนมพระเจาอนวงศบานชาวเมองเวยงจนทนพงทลายไปหลายหลง

ครนพอถงยามดกราวสองยามของวนเดยวกนนน หมอมมารดาของเจาสเกดกปลกบตรสาวขนมา แลวชใหเจาองคนอยแหงนดดวงดาวสสมอมแดงขนอยบนทองฟาขางทกษณดวยทาทางปรวตก... หากพระเจาอนวงศกยงคงมพระบญชาใหเคลอนทพมงหนาสกรงเทพฯ ตามแผนการเดม

..กลายเปนวายงมทนจะเขาตกรงเทพฯ กองทพพระเจาอนวงศกแตกเสยตงแตทโคราชแลวเจาอนวงศตองถอยหนไปตงมนอยทชองขาวสาร เมอทพหลวงกรงเทพ ฯ มาถง กรมพระราชวงบวรสถานมงคลกมพระราชบณฑรรบสงใหแบงทพหนาออกเปนทพยอยตามไปตกระหนาบจนทพของฝายลาวแตกพาย เจาราชบตร (โย) ถกจบตวได สวนเจาราชวงศ (เงา) นนเมอคายแตกกหนไปสมทบกบพระเจาอนวงศผเปนบดา จากนนพากนหนไปตอจนถงญวน

กรมพระราชวงบวรน น ยกทพตามตดไปจนถงเมองพนพราว ใกลกบเมองเวยงจนทน หากไมเสดจเขาเวยงจนทน เพยงมรบสงใหพระยาสภาวดทาลายเมองเวยงจนทนใหสนกบกวาดตอนเอาผคนลงไปกรงเทพ ฯ เพอไมใหรวบรวมกาลงแลวกอกบฏไดในอกตอไป

พระบดาของสเกดตองปนของกองทพไทยสนชพ... ทหารจากสยามทเขามาในพระราชวง จงเหนเจาสเกดดบมารดาหมอบราบอยกบพน ตวสนงนงกดวยความหวาดกลว ในเชาวนตอมา พระบรมวงศานวงศเวยงจนทนทกพระองคกถกเชญใหเสดจลงไปกรงเทพ ฯ พรอมกองทพ

เจาอปราชตสสะพระเจาป ของสเกดน น มไดเหนกบพระเจาอนวงศต งแตครงแรกแลว พอเหตการณเปนเชนน จงยอมเขาสวามภกดกบกรมพระราชวงบวรสถานมงคล และตามเสดจมา เขาเฝาพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว

หลงจากเขาเฝา มพระกรณาโปรดเกลา ฯ เจาตสสะใหไปพานกอยทวงเจาลาว แถวบางยขน อนเปนวงทพระเจาอนวงศและพระญาตเคยมาอยกอน สวนเจาสเกดและพระบรมวงศานวงศฝายในองคอน ๆ กโปรดใหเขามารบราชการอยกบเสดจพระองคหญงซงมเชอสายเวยงจนทนพระองคหนง

ลถงเดอนมถนายน พ.ศ. 2370 พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวเหนวาลาวเวยงจนทนนนเคยเปนกบฏหลายครงหลายหน กบมกฉวยโอกาสใจไปเขากบญวนเสมอ ตวเจาอนวงศเองกยงหลบหนจบตวไมได พระองคไมมพระราชประสงคใหเมองเวยงจนทนฟนตวต งใหมไดอก จงโปรดให พระยาราชสภาวดยกทพกลบขนไปอกครงเพอทาลายเมองกบกวาดตอนครอบครวลาวทยงหลงเหลออยลงมากรงเทพ ฯ

สำนกหอ


135

พอเดนทางไปถง ทหารในกองทพไทยกลบถกเจาเมองเวยงจนทนจบตวเอาโดยยาเกรง สบไดความวาเปนเพราะเจาเมองญวนพาพระเจาอนวงศและเจาราชวงศ (เงา) กลบคนเวยงจนทน ชาวเมองจงฮกเหม เกดการสรบขน

แตสดทายแลวฝายสยามมชย เจาอนวงศเลยหนกลบไปพงบารมญวนอกครงหนง... เจานอยเมองพวนแทจรงเปนราชบตรเขยของพระเจาอนวงศ แตเมอเหนแสนยานภาพของฝายกองทพไทยแลว.. จงยอมสวามภกดกบพระยาราชสภาวดแลวจบตวเจาอนวงศสงใหกองทพทตงรออยนอกเมอง

ถงเดอนธนวาคม พ.ศ. 2370 เจาสเกดกบหมอมมารดาออกไปรอรบเสดจพระเจาอนวงศททาชาง ครนหมอมมารดาของเจานางองคนอย เหนพระเจามหาชวตทเคยมพระราชอานาจคมเกลาคมเกศ ตองถกจองจาตตรวนมาในกรงเหลกพรอมกบพระราชบตรหมดสนสงาไรราศ กรองไหโฮ ซวนกายสนสตสมประดไป

พระเจาอนวงศถกใสกรงเหลกตงประจานอยหนาพระทนงสทไธสวรรคเวลาคากถกนาไปจาขงไว ตรอมพระทยอยเชนนเปนเวลา 7 วน กถงแกพราลย57

การเลาถงพฒนาการของสงครามเจาอนวงศ ตงแตชนวนเหตจงใจ จนกระทงการกอการวางแผน ไปจนถงจดสนสดของสงครามน น ทาใหเหนถงพฒนาการของตวละครเอกอยาง “เจาสเกด”ทเปนเสมอนตวแทนลาวในการรองรบภาวะอารมณของคนไทย “ความโชครายทงหมด ของเจานางองคนอยมเพยงเกดมาเปนลกหลานของพระเจาเมองลาวเทานนเอง”58 “ดอลกลาวหลานกบฏนนส สมวนนคงลมพกเอาหอขาวเหนยวมากนดวย จงรบดนจากลบวงเสยขนาดนน”59 และแมแตดานความรก “หมอมเจาทดชอบดอกลนทม ดวยทงสวยทงหวาน เขาปรารถนาจะดอมดมดอกไมกลบบางใหชนใจ ตดอยตรงทเปนดอกไมลาว กบชอลนทมทชาววงถอเปนอปมงคล ลนทมสาหรบชายหนม จงมเพยงคาแคเดดดม มใชมาประดบเปนศรแกวง”60 ไมเพยงแตเฉพาะตวบคคล ทศนะดานลบตอลาวทงหมดกมใหเหนในการวพากษถงพฤตกรรมโดยรวมของชาวลาว “พวกทลงมาจากทางเหนอ ลานนา ลานชาง ผใหญเคยเลาวา ลาวลานชางบางคน ถงกบเลยงผเอาไวใชไปทารายผอน”61 แมวารปแบบความสมพนธระหวางไทยกบลาวมหลายแงมมแตสงทถกเนนและตอกย าบอยครง คอการนาเสนอรปแบบความสมพนธในรปแบบสงครามเพอระดมความรสกรกชาตใหกบรฐ ในรปแบบของงานวรรณกรรมภาพลกษณทตรงใจผอานคอความเหนอจรงของเหตการณ ในกรณของ

57พงศกร จนดาวฒนะ (พงศกร), สาปภษา, พมพครงท 3 (กรงเทพฯ : สานกพมพเพอนด, 2552), 401 -406. 58เรองเดยวกน, 406. 59เรองเดยวกน, 407. 60เรองเดยวกน, 419. 61เรองเดยวกน, 383.

สำนกหอ


136

วรรณกรรมรปแบบลาวในฐานะตากวาไทยนน ตวละครลาวทปรากฏในวรรณกรรมมกไดรบ การดแคลนในลกษณะคนตางถนทมวฒนธรรมหรอความเจรญทตากวาไทย รปแบบทปรากฏ ในงานวรรณกรรมสอดคลองกบขอเทจจรงทางสงคมทปรากฏในชวงเวลาตนรตนโกสนทร วรรณกรรมประเภทนวนยาย เรองดอกฟาจาปาศกด, แตปางกอน และสาปภษา สะทอนภาพลกษณของอคตทไทยมตอลาว อนมผลมาจากการปลกฝงในแบบเรยนอยางยาวนานจนกลายเปนประวตศาสตรกระแสหลก

เรยงลาดบปทตพมพของวรรณกรรมประเภทนวนยายทนามาวเคราะหทง 6 เรอง จะพบวา ดอกฟาจาปาศกด เปนเรองแรกในนวนยายทงหมด ดอกฟาจาปาศกด ของ หลวงวจตรวาทการ กลาวไดวาเปนการนาลาว มาใชเปนตวละครสาคญในการเลาเรองอยางตรงไปตรงมา และ “ลาว” ในนวนยายของหลวงวจตรน ไดสะทอนทศนะทามกลางสภาวการณในชวงเวลาท “ชาตนยม” เบงบานในไทย ไดเปนอยางด “ดอกฟาจาปาศกด” ของหลวงวจตรวาทาการ จงเปนแมแบบการกาหนดความสมพนธระหวางไทยและลาว ในวรรณกรรมประเภทนวนยายชวงแรก ของนกประพนธทมสายตาแหงชาตนยมทสงผานความคดไปยงผอาน และวรรณกรรมประเภทนวนยายเลมอน ๆ ในเวลาตอมา เมอบรรยากาศทางการเมองระหวางไทยและลาวเรมคลคลาย การเดนทางทองเทยวในลาวไดสรางทศนะใหมใหกบผประพนธนยายของไทยทตางชนชมและหลงรก กบความสงบเรยบงาย ในบรรยากาศแบบเกาทคงไวซงความงาม ทกรงเทพ ฯ ไดละทงไป กลายมาเปนนวนยายเชงทองเทยวทเนนบรรยาย ภาพความสวยงามของลาว แตกปฏเสธไมไดวา ความสมพนธในรปแบบ ลาวในฐานะตากวาไทย ยงคงพบในวรรณกรรมประเภทนวนยายของไทยเชนกน ไทยถกปลกฝงจนเชออยางฝงลกวา ไทยยงใหญและมอทธพลเหนอประเทศใกลเคยงใด ๆ จนกลายเปนทศนะเหยยดหยามและดถกจนเปนนสย เมอมองในมมลาวจะพบวาสายตาในเชงนจะนอยกวามาก หนงสอประกอบภาพของลาว เรอง “บอบในบางกอก” ของ ลงชาชา นามปากกาของ ชาชา อาลสน อดตนกจดพมพหนงสอ นครบอสตน ประเทศสหรฐอเมรกา จดพมพโดยแผนกศกษาประจาแขวงหลวงพระบาง “เพอใหนกเรยน นกศกษา ชนประถมศกษาและมธยมศกษา ไดชมใช ..อานเพอขยายความร”62 “บอบในบางกอก” เปนหนงสอประกอบรปภาพทมภาษาองกฤษ ควบคไปกบภาษาลาว ใชกรงเทพ ฯ เปนฉากดาเนนเรองอยางตรงไปตรงมา โดยตวเอกของเรองเปนลงชอ “บอบ” ลงทอาศยในปามความสขด แตบางวนกเบอ จนวนหนงไดมหญงสาวสองคนทเดนเขามาในปาและพดคยกนเรองกรงเทพ ฯ บอบจงอยากไปดวากรงเทพ ฯ เปนเมองแบบใด เมอไปถงกรงเทพ ฯ กเกดความ

62ชาชา อาลสน (ลงชาชา), บอบในบางกอก (เวยงจนทน : ดอกเกด, 2006), คานา.

สำนกหอ


137

เขาใจผดเพราะตางไปจากปาทเคยอย บอบตนเตนกบการดารงชวตทแตกตางไป และเมอเทยวจนทวแลวกดนทางกลบบานเลาการผจญภยใหครอบครวฟง หนงสอประกอบภาพนเปนการเลาเรองการออกเดนทางของบอบเพอไปพสจนคาพด ทไดยนถงกรงเทพ ฯ “สาวใสเสอแดงพดวา : “เจารบ แมน าสายนไหลไปเถงบางกอกพนเดอ, พขอยจะพาขอยไปบางกอกอาทดหนา.” สาวใสเสอสแดงพดวา : “บางกอก! เจาบยานบ? บางกอกใหย และอนตะลาย, ขอยบมกบางกอก.” สาวใสเสอสเขยวพดวา : “ขอยเคยไปอยบางกอกมาแลว, มนใหย และตนเตนด, เจายากไดหยงกไดในบางกอก, คกหลาย, ขอยมกบางกอก.”63 ในสายตาของบอบทแรกเหนบางกอกแตกตางไปจากปาทเคยอย “เหนวาปาไม ตางตาไป เปนตนไมปะหลาด ทงใหยสง เปนชงเลยม...”64ความรสกแรกทมคอ “บางกอกใหย และตนเตนดแท ๆ เจายากไดหยงกไดตามทตองกาน.. ขอยมกบางกอก”65 เพราะสามารถหาของกนงาย “ตนไมมแตหมากไมหนวยใหย ๆ ”66 แมจะตนเตนกบบางกอกแตบอบกเหนวา “บางกอกเปนตายาน และอนตะลาย”67 เพราะม “ตนไมสงคอพ, ชางใหย(รถ)และเสอสเขยว(มอเตอรไซต)อย”68 ดวยความทเคยชนกบการอยปา บอบจงเขาใจผดวาสามารถกนของตาง ๆ ไดฟร ๆ แบบในปา จงกนผลไมจากรานคาจนหมด จนเมอรจากแมคาวาตองใชเงนแลก “หมากไมยอนใบ สเลยมนอย ๆ สองใบ”69 จงชวยแมคาขายของเปนการตอบแทนทเคยกนผลไมจนหมด และเดนทางกลบบานตามคาแนะนาของแมคา “ คอบควของเจาคงจะคดเถงฮอดเจาหลาย,..เปนหยงเจาจงบไปยานคอบควของเจา? เจาสามาดกบมาหาขอยอกยามใดกไดตามใจ”70 “บอบในบางกอก” ใชวธเลาเรองแบบใหคนอานคดเอง ยกเหตผลทงดานดและไมดตามทบอบไดยนผหญงสองคนในปาคย เปรยบเทยบกบทบอบไปบางกอกและเหนเอง แตหนงสอประกอบภาพของลาวน ไมไดใหขอสรปชดเจนแกผอานวา บางกอกดหรอไมด เพราะลงทายเรอง

63ชาชา อาลสน (ลงชาชา), บอบในบางกอก (เวยงจนทน : ดอกเกด, 2006), 5. 64เรองเดยวกน, 8. 65เรองเดยวกน, 12. 66เรองเดยวกน, 11 - 12. 67เรองเดยวกน, 16. 68เรองเดยวกน, 1 - 17. 69เรองเดยวกน, 22. 70เรองเดยวกน, 28.

สำนกหอ


138

ดวยความเหนของพชายบอบหลงจากทไดฟงบอบเลาเรองบางกอกแลววา “ขอยยากไปเหนตนไมใหยเหลานน ในมอใดมอหนง แลวขอยจะบยานพวกเสอ และชาง,แตขอยบเชอเกยวกบใบไมสเลยม, บมใผดอกจะโงจาแบบนน” 2. สอ : ผลสะทอนจากแบบเรยนทางประวตศาสตร “สอ” ตามความหมายของ พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายของ สอ (กรยา) หมายถง ตดตอใหถงกน เชน สอความหมาย, ชกนาใหรจกกน สอ(นาม) หมายถง ผหรอสงตดตอใหถงกน หรอชกนาใหรจกกน แตสาหรบ“สอ” ในหวขอวจยนมความหมายถง “สอมวลชน” คอ สอทใชในการนาเสนอขาวสารใด ๆ ไปสประชาชนหรอมวลชน ประชาชนสามารถรบขาวสารไดโดยการชม การด หรอการอาน ประเภทของสอมวลชนไดแก วทย โทรทศน หนงสอพมพ นตยสาร วารสาร ภาพยนตร และฯลฯ จากผลงานวจยเรอง ความสมพนธไทย – ลาว ในสายตาของคนลาว ปค.ศ. 2001 (พ.ศ. 2544) พบวา “พฤตกรรมบางอยางของคนไทยทคนลาวถอวาไมเปนมตร คอ ไมจรงใจในการปฏบต ตามสญญา ชอบเอาเปรยบคนลาว คนไทยเคยปลนสะดมพระแกวมรกต เผาผลาญลาว ขโมยโบราณวตถทางศาสนา ชอบดถกลาว นกลงทนไทยไปเอาคนลาวเปนเมยนอย”71 และคนลาวคดวาคนไทยดถกเขามากทสด โดยเปรยบเทยบกบหลายชาตทยกมาเปนตวอยางใหพจารณา ไดแก อเมรกา จน เวยดนาม ญปน กมพชา และไทย คดเปนรอยละ 56 และเมอถามวาคนไทยกลมไหนทเขารสกวาชอบดถกคนลาวมากทสด รอยละ 40 ตอบวา ศลปน นกรอง ดาราโทรทศน รองลงมาคอ สอมวลชนไทย รอยละ 2772 ขอเทจจรงทางประวตศาสตรทลาวเคยตกอยใตอานาจของไทยประกอบกบความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจของไทยทมมากกวาลาวนน กลายเปนความหวาดระแวงทลาวกลวโดน ดถกและกลวถกเอาเปรยบจากไทย ยงในปจจบนทสอสารมวลชนไทยมอทธพลและมอสระในการกระจายขาวสารมากขนประกอบกบการนยมบรโภคขาวสารไทยจากฝงลาว ยงทาใหเกดการบาดหมางไดงาย การนาเสนอขาวจากสอไทยทขาดความรหรอยงไมตระหนกถงความตางทางพนฐานวฒนธรรม มกกลายเปนปญหาใหกบความสมพนธไทยและลาวอยเสมอ ตอกรณน อดศร เสนแยม จากสถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลยไดยกกรณหนงสอ SPICY ทบอกวา ผหญงสวย ภาษาลาวบอกวา “สวยตายหา” ถายรป บอกวา “แหกตาสามคค” ซเปอรแมน เปน “บกอดถลาลม” หรอ

71เขยน ธระวทย และคณะ, ความสมพนธไทย – ลาว ในสายตาของคนลาว (กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2544), 28. 72เรองเดยวกน, 57 – 63.

สำนกหอ


139

ไททานก เรยกวา “ชรกเรอลม” ซงไมเปนความจรง ไมเคยมคาแบบนในลาว ตรงนเปนกรณตาง ๆ ททาใหคนลาวรสกไมพอใจ73 กรณคลป “ลาว..ลาว” ทนกศกษาธรรมศาสตรกลมหนง ทาเปนรายงานสงอาจารยเผยแพรในเวบไซตยทปเมอกลางเดอนมนาคม ค.ศ. 2011 (พ.ศ.2554) จดทาโดย น.ส.มฑตา เขยวหวาน น.ส.วรรณด วงศวฒวฒน น.ส.นสรา ชวยปญญา โดยมอาจารยทรงยศ แววหงส เปนผกากบการเขยนเรอง คลปออฉาวยาวไมถง 12 นาท เรมตนดวยเสยงหญงสาวพดหยอกลอกนเปนภาษาไทย และม ซบไตเตลกากบเชนกนคาทวา "อลาว" "ลาว" "ลาววะ" "โคตรลาว" หรอ วล "แตงตวลาวลาว.." ฯลฯ ซงหลายคนในคลปกลาววา เปนการเรยกผทตนคดวาดอยพฒนาลาหลงกวา โดยมเจตนานาเสนอปญหาทคนไทยจานวนหนง ใชคาวา "ลาว" โดยไมเหมาะสมและขาดความเคารพตอประชาชนลาว ซงทาใหชาวลาวเปนเดอดเปนแคน จนกระทงหนมนรนามรายหนงทาคลปออกโตกลมนกศกษาธรรมศาสตร ประณามดวยถอยคารนแรงถงการกระทาของนกศกษาธรรมศาสตรกลมน และลงทายคลปดวยคาดาทแสดงความคงแคนอยางหนกตอการกระทาของคนไทยทงหมดทเคยพดจาดถกคนลาว เนอหาคลป TU 110 22010 หรอ คลป “ลาว..ลาว” ของนกศกษาธรรมศาสตรทถกเผยแพรทาง เวบไซตย ทป http://www.youtube.com/watch?v=051xU70-RgU&feature=related มความยาวคลป 11 : 56 นาท เรมตนดวยเสยงพากย อ !!!ลาว! ลาว ลาว ลาวจงเลย ทาหนาลาวนะ แตงตวกลาวอะ และเรมตนดวยการตงคาถามวา ทาไมตองลาว? เคยวาเพอนวา “ลาว” ไหม ? ผถกสมภาษณ 1 : ไมเคยนะ เพราะเราไมชอบดถกเพอน ผถกสมภาษณ 2 : กเคยนะ ผถกสมภาษณ 3 : เดก ๆ เคยนะ ตอนนกยงเดกอย ผถกสมภาษณ 4 : กเคยคะ เคยใชคาวาลาว ในกรณทเพอนทาอะไรทแบบ เหยมาก ทาอะไรทไมเขากบสไตลของเรา เรากดามนวา อลาว!!! อะไรง แตเดยวนกไมคอยไดใชแลว เพราะมนซอฟตไปแลว ในความรสกของตวเองมนซอฟตไปแลว เดยวนมคาอนมาดาเชน อโจ อะไรอยางน เปนตน คาอนทมนรายแรงกวาน อาจจะไมสามารถออกสอไดนะคะ ผถกสมภาษณ 5 : ตอนนไมไดใชแลวครบ แตเมอกอนเคยใชครบ ผถกสมภาษณ 6 : เคยคะ ผถกสมภาษณ 7: เคยเหมอนกนคะ

73สภตรา ภมประภาส, ลาวมองไทย : วยรนไทย “ควร” อานอยางแรง!!! [ออนไลน], เขาถงเมอ 20 มกราคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.obobza.com/forum/topic-16686-

สำนกหอ


140

ผถกสมภาษณ 8: ไมคอยไดใชนะคะ และถามตอ ดวยคาถามวา “เอามาจากไหนกน ?” ผถกสมภาษณ 1 : อาจจะเปนววฒนาการทางภาษานะครบ เปนคาแสลง เปนภาษาแสลงอยางหนงนะครบ ตอนนพอดวากาลงทารายงานวชาการเรองคาแสลงอย กเลยร ผถกสมภาษณ 2 : กไดยนตงแตสมยไหนตอสมยไหน แลวกรสกวามนไวสอถงอะไรทเสยว ๆ ไมด ๆ กเลยเอาไววาเพอน แตวาไมไดคดวาเปนคาวาทเจบ วาเลน ๆ มากกวา ผถกสมภาษณ 3 : เปนมาตรฐานทใคร ๆ เขากรกนครบ เปน common sense ผถกสมภาษณ 4 : กเพราะโดนเพอนวามากอน เหมอนเราแตงตวไมตามแฟชน ไมตามเทรนด เรากโดนเพอนวา ถาวนไหนเรามโอกาสเรากวาเพอนคน ผถกสมภาษณ 5 : อาจจะตดมาจากเพอน ๆ บาง จรง ๆ แลวกไมควรไปวาเขา เพราะเขา ม 3G ใช แตเราไมมใช ผถกสมภาษณ 6 : ไดยนจากพ ๆ ทอายมากวา เดก ๆ ดวยกนทอายมากกวา ผถกสมภาษณ 7 : ไดยนเขามา ตามกระแสอะ ผถกสมภาษณ 8 : จาเขามาอกทหนงเหมอนกนคะ ผถกสมภาษณ 9 :พอแมกพด พอเราโตกไดยนมา เรากเลยพดตาม ผถกสมภาษณ 10 : ไดยนตามละคร ตามหนง เพอน ๆ กมพดกนดวย คาถามถามตอวา “พดเพราะอะไรกน” ผถกสมภาษณ 1 : กอนดบแรกอาจจะเปนเพอสรางความสมพนธแบบสนกสนาน หรอไมกทาเพอความสะใจของสวนตว อะไรประมาณนนะครบ ผถกสมภาษณ 2 : เพอนอาจจะทาตวเปน ๆ แตถามองในอกแงหนงกไมไดเปนการดถกเชอชาตเขา เหมอนกบเปนคาทเขาใจตรงกน ไอลาวหมายถงไอเปน คนททาอะไรไมเขาทาประมาณน ผถกสมภาษณ 3 : รสกวามนเปนคาทตรงด ยงไมมคาไหนทสามารถสอไดตรงเทากบคาน กเลยดาไป ผถกสมภาษณ 4 : เหมอนลาวยงเปนชาตทยงไมพฒนา เหมอนไปวาเพอนวาไมทนสมย ไมพฒนา ประมาณน แตจรง ๆ เรากไมไดตงใจดถกไรเขานะ ผถกสมภาษณ 5 : มนอนเทรนดนะครบ ผถกสมภาษณ 6: มนอาจจะเปนลกษณะอยางใดอยางหนงทเพอนทาแลว เราเหนวา เหยมนลาววะ เหมอนเปนคาพดมากกวาทเราจะใสใจรายละเอยดของคา ผถกสมภาษณ 7 : แกลงเพอน หนาเพอนเหมอนลาวมง ไมรซ ประมาณนนนะ คาถามถามตอวา “ทาไมตองคาวา “ลาว”?

สำนกหอ


141

ผถกสมภาษณ 1 : มนไดอารมณนะ แบบ “ลาววะ” ใชปะ เหยแบบ “ลาวอ” ผถกสมภาษณ 2 : กมนออกเสยงงายดนะ “ลาว” ผถกสมภาษณ 3 : อยางทบอกไป เหมอนวาลาวเปนประเทศทตอนนนยงไมพฒนา แลวตอนนนเรากยงเดกดวยแหละ พดไรไปเรากไมคอยไดคดไรมาก ผถกสมภาษณ 4 : คอถามองจากคนสมยนน เขากคงมองวาเปนประเทศทยงไมพฒนา กเลยเอามาใชดาคนทแบบทาอะไรทหลดคอกไป ผถกสมภาษณ 5 : ทาไมตองใชหรอ มนเปนคาตดปาก มนเปนคาทเราใชกนตดปากมากกวา ผถกสมภาษณ 6 : กใชหลาย ๆ คาเหมอนกนคะ อยางพมาไรกใช ผถกสมภาษณ 7 : กไมดแบบ ไมคอยแรงไง ดนารกด คาถามถามตอวา “รสกอะไรตอนพด ?” ผถกสมภาษณ 1 : รสกเหนอกวานด ๆ อะ แตวาในความคดไมไดมองถงในแงเชอชาตวาเราไปวาเขา แตวามนเปนสงทถงแบบ “เฮยแกแบบไมไดเรองวะ” ทาอะไรทคนอนเขาไมทากน ผถกสมภาษณ 2 : รสกเราเหนอกวานะ “ลาวอะ หลอนไมไหวนะ” ตอนนนยอมรบวาเราไมไหวอะ เราหยาบคายมาก ผถกสมภาษณ 3 : กไมไดคดอะไร ผถกสมภาษณ 4 : หยอกกบเพอนเฉย ๆ วาเพอนเฉย ๆ แตกไมไดคดอะไร ไมไดจะดถกอะไรเลย ผถกสมภาษณ 5 : กไมไดมอะไรเปนพเศษ คอเรากพดไปไมไดคดไรมาก วามนแบบจะสงผลกระทบตอใครหรอปาว ผถกสมภาษณ 6 : กไมไดตงใจดถกคนลาวนะ กพดกนเลน ๆ เฉย ๆ คาถามถามตอวา “เจตนาดถกคนลาวละ ?” ผถกสมภาษณ 1 : ถาในทางทศนคตนะครบ กบางคนกอาจจะไมไดคด เพราะวาเขาไมไดเจาะจงวา เขาดาวาสญชาตลาว มนเปนการเปลยนความหมายของคาวาลาว ผถกสมภาษณ 2 : ถาเปนตอนนน กยอมรบวาใช แตวาเดยวน เรากเหนวาลาว เขาพฒนาขนแลวนะ จดงานซเกมส สนามกฬาเขากเกอยนะ เขากไดรบความยอมรบขนมาในระดบหนง ผถกสมภาษณ 3 : ถาเมอกอนกคงใชครบ เปนการดถกใชครบ ผถกสมภาษณ 4 : คอไมไดเจตนาดถกจรง ๆนะครบจากใจ แคตองการใชเลนกบเพอนเฉย ๆ ผถกสมภาษณ 5 : ไมไดดถก กแคแกลงเลนเฉย ๆ เขาพดยงไงมากพดตามเขา เปนคนไมคดอะไรมาก ผถกสมภาษณ 6 : ไม ๆ เราไมไดคดถงประเดนประเทศเพอนบานเลย

สำนกหอ


142

คาถามถามตอวา “คดวาลาวดอยกวาไทยไหม” ผถกสมภาษณ 1 : ถาในแงแบบเทคโนโลยกอาจจะไมเทาเรา แตถาในแงแบบจตใจ สถานททองเทยว วฒนธรรมกไมไดยงหยอนไปมากกวาเราเลย ไมไดดอยกวาเราเลย ผถกสมภาษณ 2 : เขาอาจจะด งแนบกวาปะ นดนงอะ เขาอาจจะไมคมเขมอะไรประมาณน แตเรองอนไมรจรง ๆ เพราะวาเรากไปตดสนใครไมได ผถกสมภาษณ 3 : กไมนะ ถาไมถอวาลทธชาตนยมอะไรมากกวา พคดวาประเทศไทยดอยกวาหลาย ๆ ประเทศเขานะ ผถกสมภาษณ 4 : ตอนนพกคดวาเขาดอยกวาเราอยนดนง แตวาในอนาคต เขาคงทดเทยมเราแหละ ดภาพรวม เศรษฐกจอะไรแบบนกยงถอวาเขาดอยกวาเราอย ผถกสมภาษณ 5 : ถาในปจจบนมองในสภาพสงคมคดวาไมครบ เพราะวาอยางทเหนไดชด คอเทคโนโลยทพฒนาไปแลว 3G ซงบานเรากไมมใชไหมครบ ผถกสมภาษณ 6 : เดยวนมนกไม บางเรองกดอย บางเรองกไม หนาตานไมดอย ผถกสมภาษณ 7 : ถาพดตามความรสกของเรานะ ปจจบนประเทศเรายงดดกวาประเทศลาว เพราะวา ทางดานศกยภาพของคน เทคโนโลยและภมประเทศ ประเทศไทยเราจะคอนขางดกวาคะ แตวาถาบานเรายงอยทเดม อกไมนานลาวกจะขนมาเทาเทยมกบเรา ผถกสมภาษณ 8 : เขาดแบบ ดดอยกวาเรา ตากวาเรานดนง ในแงสงคม วฒนธรรม หนาตา คาถามถามตอวา “อยากฝากอะไรถงคนลาวไหม ?” ผถกสมภาษณ 1 : กอยากจะฝากถงคนลาวทก ๆ คน อยาไปนอยใจกบการทคนบางคนเอาคาวาลาวไปดาคนนนคนน แลวสอถงความหมายในทางทไมด มนไมทนสมย มนไมโมเดรน คณคาของเราอยทตวเองไมใชคนพดคาวาลาวนะครบ กตองฝาก แลวอยาไปใสใจกบคาคานน ผถกสมภาษณ 2 : กอยากบอกวาอยาทะเลาะกนเหมอนเขมรนะคะ รกกนไวนะคะ แลวเจอกนคะ เมอคลปทาการสมภาษณสอบถามความคดเหนจากนกศกษาธรรมศาสตรแลว ทางผจดทาคลปไดตงคาถามสอบถามกบคนลาวชายและหญงทเขามาทางานในประเทศไทย “คนลาวรสกยงไง” คาถาม : “พเคยไดยนคนไทยวากนโดยใชคาวาลาวไหมคะ” ชายลาว : “เคยครบ” คาถาม : “พรสกยงไงคะ”

สำนกหอ


143

ชายลาว : “กรสกเสยใจครบ ความจรงแลวเขาไมนาจะพดอยางนเลย เพราะวาคาอนกมเยอะแยะ ทาไมเขาไมไปใชกน ทาไมตองบอกวาลาวดวย อะไรอยางงครบ” หญงลาว : “ไมนาจะเอาลาวไปเปรยบเทยบกบไทย การเปรยบเทยบมนเหมอนลาว ดอยกวาไทย ในความรสกวามนไมด ถาเอาเราไปเปรยบเทยบอยางนน มนรสกไมด มนรสกไมด แลวอยากใหวยรนทกคนเขาใจวา ถงจะเปนลาวหรอเปนไทยกแลวแต กมจตใจเดยวกน เปนมนษยเหมอนกน อยากใหเคารพตรงนดวย” คาถาม : “พเคยโดนดถกไหมคะวาเปนคนลาว” ชายลาว : “กเคยครบ อยทโรงงาน” หญงลาว : “กพอมบางคะ” คาถาม : “เขาพดประมาณไหนคะ” ชายลาว : “เคาบอกวาทาอะไรกเหมอนลาว แตงตวกแตงเหมอนลาว” คาถาม : “เขาวาพประมาณไหน” หญงลาว : “เวลาเราทางานถาเราทางานดกวาเคา เคากจะบอกวาดขนาดไหนกแลวแต กเปนลาวอยด ทางานเกงคาแรงกไมไดเยอะเทาคนไทยหรอก” คาถาม : “พคดวาไทยกบลาวมขอแตกตางกนตรงไหนคะ” หญงลาว : “กมบางอยางการพฒนา อยางไทยกเจรญใชมย แตประเทศลาวกยงไมเจรญมากเทาประเทศไทยซกเทาไร แตวาเดยวนเราก ประเทศของเรากเรมพฒนาเหมอนกบประเทศไทย จะใกล ๆ ประเทศไทยแลว” คาถาม : “คดวาคณคาความเปนคนระหวางคนไทยกบคนลาวตางกนไหมคะ” หญงลาว : “ถาถามวาความเปนคน ระหวางคนไทยกบคนลาวเนย คดวาเทาเทยมกนนะคะ เพราะตางคน กเปนคนเหมอนกนใชมยคะ” ชายลาว : “กเทากนนะครบ กมความเทาเทยมกน” คาถาม : “คดวาคนไทยกบคนลาวไมตางกนใชไหมคะ” ชายลาว : “ครบผม ไมแตกตางกน” คาถาม : “อยากฝากอะไรหนอยไหมคะ ?” หญงลาว : “กอยากฝากวา ถงจะเปนลาวหรอไทยกขอใหรกกนนะคะ ยงไงเรากเปนพนองกนนะคะ”

สำนกหอ


144

ดงทกลาวมาแลววาเมอมการเผยแพรคลป ลาว..ลาว ของนกศกษาธรรมศาสตร กไดเกดการเผยแพรคลปของชาวลาวเพอแสดงความไมพอใจตอบโตตอคลปดงกลาว โดยเผยแพรเปนคลป คนลาวดาไทย จาก http://www.youtube.com/watch?v=Nrsua8x4UlM&feature=related ความยาวคลป 1 : 38 นาท

“หลงจากทไดเบงวดโอยทปแลวกเฟสบคทหมลายคนไดเอามาโพสทลงหรอวาคอมเมนรปอย งตาง ๆอยในไฮไฟว หรอเฟสบคทคนไทยมาดถกดหมนเหยยดหยามคนลาวเฮา เหนแลวกอดใจบได กเลยออกมาเฮดวดโอนออกมา อยากบอกวาสงทพวกคนไทยเวา เคาบคดไสเลยวา สนดานและกาพดของเคามนตากวาคนลาวซาได ทออกมาเวาจงซนทาจงซน แลวตวเองกยงมหนาเวาวาเปนประเทศทเจรญกวา หรอวามอหยงทล าหนากวา แลวยงมาเฮดตวตา ๆ แบบบมการศกษา บนาเลย ทมเฮดจงซ คดแลวสมเพชตวเองซ า ถาพวกคนไทยหรอวาคนอสานผใดไดเบงวดโอน กอยากให เอาไปบอกกบพวกคนไทยวา สนดานของขาเจาหรอวาความชวของขาเจาหรอวาอย งต ากวาคนลาวหลาย เพราะวาคนลาวบเคยไปเวาหรอเฮดอย งใสใครคอกบคนไทยจงซ เปนตนแมนเรอง เขมร เวาเรองใหญ ๆ คอวาเรองนอย ๆ เปนตนแมนวาดา เสยดสดถกคนลาวตามวดโอ มวสค เพลง หนง รปภาพอยเวบไซตตางๆ บวาเปน เฟสบค หรอไฮไฟว เหยสดๆเลย พวกเหยเอย หมาสแมส”

จากกรณการตอบโตระหวาง คลปดงกลาว นายปรญญา เทวานฤมตรากล รองอธการบดฝายกจการนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร ไดนาหนงสอของ ศ.ดร.สมคด เลศไพฑรย อธการบดธรรมศาสตร ไปมอบใหแก นายอวน พมมะจก เอกอครราชทตสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวประจาประเทศ ในวนศกร 25 มนาคม ค.ศ. 2011 (พ.ศ.2554) แสดงการขอโทษตอชาวลาว โดยชแจงวาคลปมเจตนาด แตยอมรบวาวธนาเสนอไมเหมาะสม “มหาวทยาลยธรรมศาสตรจงขออภยประชาชนลาวทนกศกษาของมหาวทยาลยไดกระทาในสงทกระทบตอความรสกของประชาชนลาวและจะไดดาเนนการตกเตอนนกศกษาโดยจะไมใหเกดปญหานอกในอนาคต”74 การกระทบกระทงกนเปนเรองธรรมดาของผทอยใกลชดกนและยงมพนฐานภาษา ทใกลเคยงกน สามารถเขาใจกนไดงายโดยไมตองผานคนกลางแปล ในแงนมทงขอดและขอเสย ขอเสยคอการผดใจกนโดยงายซงอาจเปนชนวนขดแยงนาไปสความไมเขาใจกนในระดบมหภาค ปญหาในดานนปรากฏอยบอยครงในการแสดงออกทางคาพด การพาดหวขาวของสอมวลชนและมขตลกตาง ๆ ของนกแสดงทแสดงออกถงความไมเทาเทยมกน และความคดทวาไทยเหนอกวาลาว

74junjeow@clipmass, ธรรมศาสตรขอโทษคลป “ลาว..ลาว” หลงโดนดาเจบ “สนขเฮด..” [ออนไลน], เขาถงเมอ 20 มกราคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.dek-d.com/board/view.php?id=2109279

สำนกหอ


145

ซงกลายเปนปญหาทเปนปมคางคาในเรองของความสมพนธระหวางประเทศไทยและลาว ทมใหเหนอยบอยครง หมากเตะโลกตะลง ภาพยนตรจากคาย จทเอช มกาหนดฉายในปค.ศ. 2006 (พ.ศ. 2549) คอผลสะทอนหนงของความเปราะบางทางความสมพนธไทยและลาว เมอ นายเหยม พมมะจน เอกอครราชทตสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวประจาประเทศไทย เกรงวาจะเกดความ ไมพอใจของชาวลาวเพราะตวอยางเนอหาภาพยนตรทสอออกมาเกยวของกบคนลาวและเหมอนเปนการดถกลาว “ภาพทฉายออกมาไมมความจรงโดยสนเชง เนองจากนกฟตบอลทมชาตลาวไมมพฤตกรรมตามทปรากฏในหนง ไมวาจะเปนฉากทใหนกฟตบอลยอมผมเปนสทอง ชใตหวางแขนใหเหนขนสทองซงดไมงามตา ไมสภาพ และไมเหมาะสม รวมทงฉากทนกกฬาลาวอารมณรอนคนหนงปรเขาไปเพอจะทารายกรรมการหรอวาเลนในสนามดวยความรนแรงซงเปนการทาใหเสยภาพพจนอยางยง” เพอไมใหเปนปญหาระหวางประเทศผผลตตองระงบการออกฉาย และทาการเปลยนแปลงเนอหาใหม โดยเปลยนประเทศลาวในเรอง ใหเปนประเทศสมมต ชอวา “ราชรฐอาว” และเปลยนชอภาพยนตรใหมเปน “หมากเตะรเทรนส” การกระทบทงจากภาพยนตร หมากเตะโลกตะลง ทไดรบการประทวงนามาสภาพยนตร รวมทนสรางของเอกชนระหวางไทยและลาว เปนหนงไตรภาค เรองสะบายดหลวงพระบาง, สะบายดหลวงพระบาง 2 “ไมมคาตอบจากปากเซ”, และสะบายด วนววาห เพอสานสมพนธอนดระหวางไทยและลาวใหแนนแฟน “สะบายด หลวงพะบาง” เปนภาพยนตรรวมทนเพอเชอมสมพนธระหวางไทย-ลาว ถอเปนหนงเอกชนเรองแรกของวงการภาพยนตรลาวในรอบ 33 ป กากบโดย ศกดชาย ดนาน และอนสอน สรสกดา จดทาโดยบรษท สปาตา ครเอทฟ และบรษทคายเพลงยกษใหญ บรษท ลาวอารต มเดย

สำนกหอ


http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A7

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B9%8C%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A2_%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%99

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%99_%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2&action=edit&redlink=1

146

ภาพท 15 ภาพยนตรเรอง สะบายดหลวงพระบาง, สะบายดหลวงพระบาง 2 “ไมมคาตอบจากปากเซ” และสะบายด วนววาห หนงรวมทนสรางระหวางประเทศไทยและลาว ลาวมภาพยนตรทสรางปละประมาณ 10 เรองเพอนาฉายในเมองใหญๆทมโรงหนง คอเวยงจนทน ปากเซ สะวนนะเขต หลวงพระบาง กระทงเมอเมอการเปลยนแปลงการปกครองเมอ ค.ศ. 1975 (พ.ศ. 2518) การสรางภาพยนตรในประเทศลาวกยตลงไปเมอเขาสการปกครองในระบอบคอมมวนสต เพราะภาพยนตรเปนสงฟ มเฟอยในชวตประจาวน กระทงเมอค.ศ. 1992 (พ.ศ. 2535) กมภาพยนตรจากตางประเทศเขามาฉายบาง สวนใหญจากจน เวยดนาม ตงแตเปลยนการปกครอง วงการภาพยนตรของลาวมการสรางหนงเพยง 3 เรอง ทสรางโดยรฐบาลลาว คอ เสยงเพลงจากทงไหหน บวแดง และ ขรวพญาชาง ทรฐบาลเวยดนามสนบสนนดานการเงน“สบายดหลวงพระบาง” จงเปนภาพยนตรเรองแรกของเอกชนทถายทาในลาวในรอบ 35 ป นาแสดงโดย อนนดา เอเวอรรงแฮม จากไทยและนางเอก ชาวลาว อาล คาล พลาวง จากลาว ออกฉายในประเทศไทยและลาว วนท 5 มถนายน ค.ศ. 2008 (พ.ศ. 2551) ภาพยนตรเรองน ถายทาในเวยงจนทน หลวงพระบาง และจาปาสก เนอเรองเลาถง“สอน” ชางภาพทถกสงตว ไปถายรปทประเทศลาว แบบไมเตมใจนก ถงแมวาสอนจะมเชอสายลาวอยแตไมมขอมลและไมเคยไปประเทศลาวเลยสกครง จนมาถงเมองปากเซ เขาจางไกดทชอ “นอย” พาเดนทางถายรปในแถบ ลาวใต แตเนองจาก นอย เพงทางานครงแรกจงพาหลงไปตลอดทาง และสอนจาใจไปบานเกาของพอ

สำนกหอ


http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B2_%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%AE%E0%B8%A1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%B3%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B9%88_%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%87

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%99%E0%B9%8C

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%87

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%81

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A7

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B9%80%E0%B8%8B

147

ตามทเคยสงไว เมอถงสอนพบกบญาตทหางไปหลายสบปแตตางจาเขาไดและไดรบการตอนรบอยางด จนสอนเปลยนความคดวาลาวกคอบานหนงของเขา “สะบายดหลวงพระบาง” เปดฉากทปากเซ ทางใตของลาว ไปน าตกหลผ, คอนพะเพง และสพนดอน จากนนกเดนเรองขนไปเวยงจนทน และไปจบทหลวงพระบาง เมองมรดกโลก เนนความงดงามของสถานทและประเพณวฒนธรรมทคนไทยเรา “โหย หา” เพราะหาไมไดจากวถชวตแบบเมอง นาเสนอวถชวตของคนลาว แงมม แนวคด วฒนธรรมทเกดจรงในแบบลาว การนาเสนอภาพขางทางของประชาชนชาวลาวทาใหเหนถงความสงบแตเปนสข ทแตกตางออกไปจากสงคมกรงเทพ ฯ สะบายดหลวงพระบาง 2 “ไมมคาตอบจากปากเซ” “ปอ” ผกากบหนมไทยทลมเหลวทงเรองความรก และการงาน กาลงอยในชวงตกอบ เขาจาใจเดนทางไปเมองปากเซ เพอรบจางถายภาพงานแตงงาน ในงานนน เขาไดรจกกบหญงสาวชอ “สอนไพรวลย” สาวลาวทดใสซอนารก กลายเปนแรงบนดาลใจทาใหชายหนมเขยนบทหนงเรองใหม สะบายดหลวงพระบาง 2 “ไมมคาตอบจากปากเซ” ดาเนนฉากสวนใหญในปากเซ ยงคงเลาถงวถชวตทเรยบงายของลาว มมมองความนารกและงดงามทประทบใจคนกรงเทพ ฯ แตในมมกลบกนหนงเลาถงมมมองของนางเอกทมตอชาวเมองวาเตมไปดวยความเปลยนแปลงและคาดเดายาก และยงไมสามารถเชอไดงาย เปนทศนะทสะทอนมมมองเลก ๆ ในดานความสมพนธไทยและลาว ทแอบแทรกไวในภาพยนตรแนวทองเทยวเรองน “สะบายด วนววาห” เลาถง “เชน”หนมไทย ทางานเปนนกเขยนสกปใหกบนตยสาร ชนนาฉบบหนง เชนเคยเดนทางมาทาขาวทประเทศลาวเมอ 6 เดอนกอน ในครงนนเขาไดรจกกบ “คา” หญงสาวชาวลาวทเขารสกผกพนและชอบพอกบเธอ เขาใหสญญาวาจะกลบมาเยอนทนอกครง เชน ทาตามคามนโดยไมคาดคดมากอนวาการกลบมาเยอนครงนจะทาใหเกดเรองราวโกลาหลจนถงขนตองแตงงานกบเธอ โดยททงเขาและเธอกยงไมมนใจและไมแนใจในงานแตงงานครงนนก บทสงทายของภาพยนตรไตรภาค "สะบายด" นาเสนอแงมมความแตกตางทางวฒนธรรมและวถชวตในหลาย ๆ ดานของไทยและลาวทงความทนสมยของคนเมองซงดขดแยงกบความงดงามและเรยบงายแบบดงเดมของวถชวตชาว ชวงเวลา 3 - 4 วนกอนงานแตงงาน ชายหนมจากเมองใหญ และหญงสาวในเมองเลกทมวฒนธรรมแวดลอมแตกตางกน ทงคตองเรยนรและปรบตวรวมกนเพอทจะเรมตนชวตครอบครวใหม ใหได “ฝน” ตวละครไทยเพอนสาวสมยเรยนของเชน เปนตวละครทถายทอดสายตาของชาวเมองทประเมนคาวถชวตแบบเรยบงายตางไปจากสงคมเมอง “ฝน”ยงเปนตวละคร ทนาเสนอแงมมของเลหเหลยมชาวเมองทพรอมเลนงานกบความสตยซอ ของคนในเมองเลก

สำนกหอ


148

หนงไตรภาค “สะบายด” ทาหนาทสานสมพนธระหวางไทยและลาวไดอยางด เลาถงความงามแบบเรยบงายของลาว และวถชวตทเรยบงาย ทกลายเปนเสนหชวนเดนทางไปสมผส ในขณะเดยวกนกแอบแทรกมมมองทชาวลาวมตอไทย ผานตวละครพระเอกทงในสามเรอง จะมลกษณะแบบนกทองเทยวทหลงความงามในระยะเวลาอนส นแตพอกลบไปเมองไทยกละทงความรสกอยางรวดเรว จนกลายเปนความไมไววางใจเลก ๆ ในการสานสมพนธ เพราะคาดเดายากและเปลยนแปลงไดงาย วรรณกรรมประเภทนวนยาย ละคร ตลอดจน ภาพยนตร สะทอนทศนะรปแบบความสมพนธไทยและลาวในมตทมความเหลอมล าทางความรสก แมจะมความพยายามในการสรางสรรคมตของสายสมพนธอนดในรปแบบความสมพนธแตกมกจะพบวา มกมสอดแทรก เสยดสสงคมเมองทเปลยนแปลงงายและเตมไปดวยความไมวางใจอยเสมอ เหลานเปนการสะทอนผลจากแบบเรยนทถายทอดความคดแบบซ าไปมาของความสมพนธในรปแบบสงคราม และฐานะความตาง ทไมเทาเทยม จนกลายเปนความรสกทฝงลกลงในความคดของคนสวนใหญในสงคมอนมผลสวนทางกบการขานรบเปนประชาคมอาเซยนในปค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) ท “เชอมนในความจาเปนทจะกระชบสายสมพนธทมอยของความเปนอนหนงอนเดยวกนในระดบภมภาค เพอบรรลประชาคมอาเซยนทมความเหนยวแนนทางการเมอง การรวมตวทางเศรษฐกจ และมความรบผดชอบทางสงคม

เพอทจะตอบสนองอยางมประสทธภาพตอความทาทายและโอกาสในปจจบนและอนาคต”75 หากมความสมพนธอนดกจะนาไปสทศทางทดในการรวมมอกนทางดานเศรษฐกจ และโดยเฉพาะ ในปจจบนทเศรษฐกจเปนกลไกสาคญในการขบเคลอนประเทศ ซงแนนอนวารวมไปถงความคาดหวงในอตราการเตบโตดานการลงทนของไทยในลาวดวย เมอวนพฤหสท 23 กมภาพนธ ค.ศ. 2012 (พ.ศ. 2555) เวลา 17 : 04 น. สานกขาวไทยรายงานขาววา “ไทยมมลคาการลงทนในลาวเปนอนดบ 3 รองจากเวยดนามและจน” ขาวนนาตกใจ เพราะหมายความวาไทยเสยอนดบการคาจากทเคยเปนผคาอนดบหนงของลาว นบแตลาว เปดประเทศเปนตนมาอยางยาวนาน แตในทสดไทยกไมสามารถรกษาอนดบผคาและผลงทน ทเคยเปนอนดบหนงได เพราะนบแตจนมนโยบายขยายตวดานเศรษฐกจ ใน ค.ศ. 2009 (พ.ศ. 2552) ไดสงผลโดยตรงตอการลงทนของไทยในลาว แตกระนนกยงพอเขาใจไดวาเปนเพราะจนมเงนทนมหาศาล และเศรษฐกจของประเทศไทยกาลงประสบปญหา แตในปนเองไทยกลายเปนผคาอนดบสาม เปนผคาและลงทนในลาวทมาหลงเวยดนามและจน

75กระทรวงการตางประเทศ, กฎบตรอาเซยน [ออนไลน], เขาถงเมอ 14 กมภาพนธ 2555. เขาถงไดจาก http://www.mfa.go.th/web/1795

สำนกหอ


149

ผลทตามมาจากกรณศกษาน มไดสะทอนเฉพาะประเดนดานเศรษฐกจ หากแตยงแสดงใหเหนวาในรปแบบความสมพนธระหวางไทยและลาวทผานมาไมสามารถสรางความไวใจตอกนไดอยางแทจรง ลาวจงยนดอาแขนรบนกลงทนชาตอนไดโดยไมไยดไทยทเขาไปบกเบกตลาด กอนชาตใด นอาจเปนอกผลสะทอนหนงของการสรางทศนะจากแบบเรยน เพราะโดยพนฐาน ไทยควรจะครองอนดบหนงในการลงทนในลาว เนองจากไทยครอบครองปจจยพนฐานทงในแงของภมศาสตร ความใกลเคยงทางภาษาและวฒนธรรม ทเปนปจจยสาคญในดานการลงทน แตลาวกลบไมไดสงวนพนททางเศรษฐกจไวใหกบไทยดงเชนมตรประเทศทไวใจกนและใกลชดกน พงกระทาตอกน ในการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน หรอ AEC ทจะมผลบงคบใชใน ค.ศ. 2015 สานกขาวไทยรายงานวา ไทยและลาวมโครงการเรงพฒนาเสนทางเชอมตอชายแดนและขจดอปสรรคทางการคา เพอเตรยมพรอมในการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในอก 3 ปขางหนา ซงหมายความวาทงสองประเทศกาลงมงหนาพฒนาดานเศรษฐกจรวมกน ตองไมลมวา ลาว มทางเลอกอนดวย ทงเวยดนามและจนตางรอทจะขยายการลงทนในลาว ประเทศทยงอดมไปดวยทรพยากรกรธรรมชาตทนาสนใจ และลาวเองกมองวาประเทศลาวคอทางเชอมสประเทศอน ๆ ในภมภาค ยงการคมนาคมสะดวกขนทงทางถนนและระบบราง โอกาสของลาวยอมมากขน และโอกาสทประเทศอน ๆ ทไมใชไทยจะเขาไปลงทนในลาวกยอมเพมขนเชนกน ดงนน รฐบาลและเอกชนไทยควรหนกลบมาพจารณาปญหาและอปสรรคทจะสงผลตอเศรษฐกจการคาและการลงทนในลาวอยางสาคญคอ การทาความรจกกนในฐานะเพอนบานทด เปนมตรและธารงมตรภาพกนมาอยางยาวนาน แมวาลาวจะเคยตกอยในฐานะประเทศราชของไทย หรอเคยเกดปญหาจนนามาสการสงครามระหวางกน แตกเปนไปตามบรบททางประวตศาสตร ณ เวลานน แบบเรยนจงควรจะเปลยนภาพทเนนรปแบบความสมพนธเชงสงครามมาเนนมตรภาพระหวางไทยและลาว และอธบายมลเหตของสงครามทเกดขนจากมมมองของทงสองฝาย ทงนเพราะบรรยากาศทางการเมองทเคยคกรนในชวงสมยการสรางชาตไดผานพนมาสยคแหงความรวมมอ ทงดานการคาและเศรษฐกจแลว “แบบเรยน” ในฐานะเครองมอสรางคนของรฐจงไมควรเนน รปแบบเดม รฐควรใชอานาจทเคยทาสาเรจเมอครงสรางความรสกรกชาตในชวงชาตนยมมาเปลยนเปนการสรางประวตศาสตรความรวมมอระหวางไทยและลาว มากกวาการเนนประวตศาสตรเชงสงครามอยางทเปนอย ดงทกลาวมาแลวเสมอ ๆ วา “แบบเรยน” ทใชกนในปจจบนมกเนนรปแบบความสมพนธไทยและลาวเชงสงคราม มากกวาความสมพนธในรปแบบการรวมมอหรอเปนพนธมตรกน โดยเฉพาะกรณสงครามเจาอนวงศ ทมกกลายเปนจดตางทางประวตศาสตรไทยและลาว

สำนกหอ


150

ปมปญหานมกชดเจนกวารปแบบความสมพนธอนดในทางประวตศาสตร เชนเดยวกบสถานการณปจจบนทแมวาจะมความพยายามในการนาเสนอรปแบบความสมพนธไทยและลาวในมตของความสมพนธอนดแบบเทาเทยมจากภาครฐและเอกชน แตมตของความสมพนธทมกไดรบความสนใจและเดนชดกวา จนกลายเปนปญหาคอการนาเสนอความสมพนธในรปแบบทเหลอมล าทางความรสก ทงนอาจเปนเพราะความใกลชดทางภมศาสตรและความใกลเคยงทางภาษาและวฒนธรรมจงทาใหมการคาดหวงวาจะยอมรบกนไดอยางเทาเทยม และแบบเรยนกสะทอนใหเหนอยางชดเจนวา ยงไมเกดความพยายามทจะเขาใจกนและกนจากมมมองของฝายตรงกนขาม

สำนกหอ


151

บทท 5

บทสรป

วทยานพนธเรองนเปนการศกษาการรบรประวตศาสตรความสมพนธไทย-ลาว :

ผานแบบเรยนประวตศาสตรไทยและลาว ชนมธยมศกษาปท 1 – 6 (ค.ศ. 1975 – 2009) ผลการศกษา

พบวา แบบเรยนของไทยและลาวมพฒนาการมาจากการสรางประวตศาสตรชาตนยม ซงสงผล

โดยตรงตอรปแบบความสมพนธระหวางไทยกบลาวจนถงปจจบน

งานเขยนทางประวตศาสตรในทกสมย มกถกนามาใชเปนเครองมอดาเนนกลไกแหงรฐ

งานเขยนทางประวตศาสตรในชวงสรางชาตกเชนกน ถกพฒนาเพอประโยชนของรฐในการสราง

ชดความคดใหกบสงคม ความจาเปนในการสรางชาตของไทยและลาวทตางกนไปตามบรบทแวดลอม

กลายมาเปนอทธพลสาคญตอการเขยนประวตศาสตร วตถดบในการสรางประวตศาสตรชาตของลาว

เนนหนกในการใหภาพของสงครามและการตอส สวนการสรางประวตศาสตรชาตของไทย คอ

การเลาถงความเกรยงไกรทงดานอาณาเขตดนแดนตลอดจนอทธพลทแผไปปกครองอาณาบรเวณ

โดยรอบ อทธพลของประวตศาสตรชาตนยมหยงรากแกวเปนแมแบบทเตบใหญทงในการสราง

ประวตศาสตรของไทยและลาว ถอเปนพมพเขยวสาคญใหกบแบบเรยนของรฐ ในฐานะเครองมอ

กาหนดทศทางความรแกสงคมทผลตซ าไปมาตามเจตนาสรางความรกชาตใหปรากฏแกผเรยน

ของรฐเปนสาคญ

เปนทตระหนกกนดวา ทกยคสมยทผานมาประวตศาสตรถกใชเปนเครองมอหลอหลอม

ความคดของประชาชนใหแกรฐผานพฒนาการการกลอมเกลาตาง ๆ จนกลายมาเปน “แบบเรยน”

แมวาปจจบนประเทศในแถบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงรวมถงไทยและลาวกาลงตนตว

ในการรวมมอทางดานการคาและเศรษฐกจ และการรวมตวกนในกลมประชาคมอาเซยน ประเทศตาง ๆ

พยายามปลกฝงคนของตนใหเหนถงขอดของการมประเทศคคาและการเปดกวางรวมมอกบประเทศ

รวมภมภาค มการเตรยมพรอมและทาความเขาใจพนฐานกบประเทศภายในกลมอาเซยน แตปจจยทเปน

พนฐานของความรทงหมดคอการทาความเขาใจจดเรมแหงความสมพนธและพฒนาการทมรวมกนมา

ซงยอมมความสมพนธและพฒนาการรวมกนในหลายดาน อยางไรกดแบบเรยนจากสวนกลาง

ของไทยและลาวยงคงเปนรปแบบเดม คอเนนเฉพาะประวตศาสตรเชงสงคราม ทใหภาพของ “ผแพ”

และ “ผชนะ” เพอสรางความรสกสานกรกชาตใหกบคนในสงคมของตน

แบบเรยนประวตศาสตรลาวทอยภายใตการควบคมของพรรคประชาชนปฏวตลาว

กยงคงเอกลกษณเดมตลอด 20ป คอการเนนย าแตภาพสงคราม และใชประโยชนจากขอเทจจรง

สำนกหอ


152

ทางประวตศาสตร เพอสรางความรสกเกลยดชงศตรตางชาตทโหดราย เพอสรางสานกแหงชาต

รวมกนวา “ศกดนาสยาม” เปนศตรผรกรานในแบบเรยนลาว

ในขณะเดยวกน แบบเรยนไทยทแมจะมการปรบปรงหลกสตรหลายครง จนถงหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทใชในปปจจบน วชาประวตศาสตร ในกลมสาระสงคมศกษา

ศาสนาและวฒนธรรม มเพยงการปรบปรงเนอหาบางเรองทลาสมยไมทนเหตการณ เพมเตมเนอหา

บางเรองทเปนปจจบนลงไปในแบบเรยน แตเนอหาดานความสมพนธไทยกบลาวยงคงเปน

ประวตศาสตรเชงสงคราม เนน “ผแพ” และ “ผชนะ” เพอสรางความรสกเหนอกวาอยเหมอนเดม

แบบเรยนไทยยงคงกลาวถงประเทศลาวในฐานะประเทศใตปกครอง เนนย าภาพของ

“ความเหนอกวา” ในฐานะประเทศเจาอาณานคม ซงสวนทางกบนโยบายของรฐในการเตรยมสราง

ความรพนฐานเกยวกบประชาคมอาเซยนเพอการเตรยมพรอมสาหรบผเรยน ขดกบนโยบายสวนกลาง

ทตองการใหเกดการรวมมอระหวางภมภาคอาเซยนดวยกน

การเนนสรางภาพความรวมมอระหวางภมภาคในปจจบนทาใหรฐเรงใหความรเกยวกบ

ประเทศในประชาคมอาเซยน แตละเลยความรพนฐานเบองตนวาควรแกไขภาพของความสมพนธ

เชงสงคราม

“แบบเรยน” จงยงคงเปนปญหาอนมผลตอพนฐานความรความเขาใจทกลายเปน

ทศนคตในการดาเนนชวต สงผลโดยตรงตอรปแบบความสมพนธไทยและลาวอยางหลกเหลยง

ไมได

“แบบเรยน” ไทยและลาว เปนตนแบบทางความคดทรฐสรางขนใหกบผเรยน ความร

ทไดจากแบบเรยนสรางชดความคดชาตนยมใหผเรยนไดสาเรจ การกลาวเนอหาแบบซ าไปซ ามา

หลายรอบ กลายเปนการปลกฝงความคดแหงรฐทแทรกตวลงในความรบรของผคน จนทายทสด

แลวความคดรกชาตเหลานนกไดสงผลตอการดาเนนชวตทกระทบตอรปแบบความสมพนธไทย

และลาว ใหความรสกความเหลอมลาจากวธการนาเสนอขอมลในรปแบบตาง ๆ ซงบอยครงท

เกดปรากฎการณสะทอนกลบจากฝายลาวตอการนาเสนอขอมลจากสอตาง ๆ ของไทย

ทงทจรงแลวไทย – ลาว มประวตศาสตรรวมกนในมตของความรวมมออยางยาวนาน

แตประวตศาสตรเชงสงครามกลบเปนสงทถกเนนและย าใน “แบบเรยน” มากกวา โดยเฉพาะกรณ

สงครามเจาอนวงศ ทกลายเปนววาทะประจาทถกผลตซ าทกยคสมยในแบบเรยนของไทยและลาว

ซงมมมมองการนาเสนอตางกน สงผลตอการรบรและความรสกของประชาชนทงสองชาต

ทแตกตางกน จนกลายเปนวาทกรรมทไดรบการกลาวขานอยเสมอ และมสวนสาคญในการทาให

มตรภาพไมแนบแนนเทาทควร

สำนกหอ


153

เมอ วนท 6 มนาคม ค.ศ. 2012 (พ.ศ. 2555) เวลา 13:58 น.ผวจยไดตงคาถามในเครอขาย

สงคมออนไลนเฟสบค บนหนาเพจของ สมาคมลาวเวยง (Laovien association) วา “ชวยแสดงความ

คดเหนวา แบบเรยนหรอหนงสอเรยนทใชกนอยในปจจบน มสวนในการสรางทศนคตดาน

ความสมพนธไทยและลาว หรอไม อยางไร” คาถามทผวจยตงไวนเจาของหนาเพจสมาคมลาวเวยง

เขามาตอบ เมอวนท 6 มนาคม ค.ศ. 2012 เวลา 19:10 น. วา“ประวตศาสตรเปนเหตการณทเกดขน

จรงและกผานมาแลว เราคงไมสามารถกลบไปแกไขอะไรไดแลว เพยงแตการเลอกเอาประวตศาสตร

มาพด ตองเอาออกมาใหหมดเปลอก ไมใชวาจะเลอกเอาเฉพาะบางสวนทตนเองตองการมานาเสนอ

เทานน เพราะมนจะทาใหผเรยนมโลกทศนทแคบและขาดวฒภาวะในการเขาใจโลก”

หลงจากนนไดมผเขามาแสดงความคดเหนเพมเตม ซงเปนไปในทศทางทยงคงเนน

ใหเหนถงความเหลอมลาของคนทงสองชาตเชนเดม Ford Thanakorn Pornrattanaphan ไดแสดง

ความคดเหนวา “ประวตของเราทสอนกนมา ไมเคยพดความจรงทงหมด บดเบอน และไมยอมรบ

ขอผดพลาดของตวเอง เลยทาใหคนรนใหมไมคดแกไข” Dongs Sakrapee ไดแสดงความคดเหนวา

“แบบเรยนไทยเคยสงเสรมความสมพนธกบประเทศรอบ ๆ ดวยหรอ !!! คดวาอวยประเทศตวเอง

อยางเดยว” แตละทศนะลวนแสดงถงรปแบบการรบรความสมพนธระหวางไทยกบลาวในทศทางเดม

ซงสะทอนใหเหนวา ผตอบซงเปนสมาชกของหนาเพจของ สมาคมลาวเวยง ทมสมาชกสวนใหญ

เปนชาวลาว หรอลกครงลาวในประเทศไทย ยงคงมความรบรประวตศาสตรระหวางลาว – ไทย

ในดาน “ผแพ” “ผชนะ” “ศตรของชาต” ตามแบบอทธพลของประวตศาสตรชาตนยมทยงคงฝงรากลก

ในแบบเรยน และยงคงเปนการตกรอบตามประวตศาสตรกระแสหลกทองความรกชาตเปนสาคญ

เชนเดม ซงแสดงวารฐทงไทยและลาวลวนประสบความสาเรจในการสรางประวตศาสตร และกาหนด

ทศทางเนอหาในแบบเรยนของทงสองชาต ซงการกาหนดสาระเนอหาของแบบเรยนเชนน คงใชไดด

ในเวลาและบรบททตองการสรางชาต แตในปจจบนนนเนอหาทเนน “ความเหนอกวา” “ผแพ”

“ผชนะ” ยอมทาใหเกดปญหา และเปนอปสรรคตอความรวมมอระหวางกน

ความรคอปจจยพนฐานทสาคญทสดในการดาเนนชวต “แบบเรยน” และ “ประวตศาสตร”

ตางมอานาจในฐานะเครองมอททรงประสทธภาพในทกยคทกสมยของรฐ ประเดนทนาสนใจ

ทควรจะมการศกษาตอจากงานวจยนคอ รฐควรจะสรางหรอพฒนาชดความคดผานแบบเรยน

อยางไรใหเหมาะสมตอการสรางความรวมมอใหเกดขนอยางแทจรง ในภาวะทสงคมกาลงเปดตว

เขาสสงคมและเศรษฐกจแหงความรวมมอหรอ ประชาคมอาเซยน

สำนกหอ


154

บรรณานกรม

กรมวชาการ. การจดสาระการเรยนร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ชน

มธยมศกษาปท 1 – 6 ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ :

กรมวชาการ, 2546.

กรมวชาการ. กระทรวงศกษาธการ. หลกสตรมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ :

กรมวชาการ, 2545.

กระทรวงศกษาธการ. ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนร สงคมศกษา ศาสนา

และวฒนธรรม ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : ชมนม

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551

_________. หลกสตรประโยคมธยมศกษาตอนปลาย พทธศกราช 2518. กรงเทพฯ :

กระทรวงศกษาธการ, 2518

_________. หลกสตรประโยคมธยมศกษาตอนปลาย พทธศกราช 2524. กรงเทพฯ :

กระทรวงศกษาธการ, 2523

_________. หลกสตรมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2521. กรงเทพฯ : กระทรวงศกษาธการ,

2520.

กสมา รกษมณ, กรรณการ วมลเกษม และ จไรรตน ลกษณะศร, ผแปล. นทานลาวเรอง นางตนไต.

กรงเทพฯ : โครงการแปลวรรณกรรมเพอนบาน, 2529.

แกรนท อแวนส. ประวตศาสตรสงเขปประเทศลาว ประเทศกลางแผนดนใหญเอเชยอาคเนย. แปลโดย

ดษฎ เฮยมอนด. เชยงใหม : สานกพมพซลคเวอรม, 2549.

ขนวจตรมาตรา. หลกไทย. พมพครงท 7. พระนคร : รวมสาสน, 2518.

เขยน ธระวทย และคณะ. ความสมพนธไทย – ลาวในสายตาของคนลาว : Thai – Lao relations in

laotion perspective. กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2544.

จารวรรณ ธรรมวตร. พงศาวดารแหงประเทศลาว คอ หลวงพระบาง, เวยงจนท, เมองพวน, และจาปาสก.

มหาสารคาม : สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

มหาสารคาม, ม.ป.พ..

จตร ภมศกด. ความเปนมาของคาสยาม ไทย ลาว และขอม. พมพครงท 5 กรงเทพฯ :

สานกพมพศยาม, 2544.

ชาอวม, ไผเผง และ โสมอม. ประวตศาสตรกมพชา แบบเรยนของเขมรทเกยวของกบไทย. แปลโดย

ศานต ภกดคา. สจตต วงษเทศ, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2546.

สำนกหอ


155

ดารารตน เมตตารกานนท. “การเขยนประวตศาสตรลาวในหนงสอแบบเรยนลาว.” มนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร 17,1 (ตลาคม–ธนวาคม2542) : 33-42.

_________. ประวตศาสตรลาวหลายมต. กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ, 2548.

ด. จ. อ. ฮอลล. ประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต สวรรณภม – อษาคเนยภาคพสดาร. เลม 2.

พมพครงท 3. ชาญวทย เกษตรศร, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : มลนธโครงการตารา

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2549.

เตม วภาคยพจนกจ. ประวตศาสตรลาว. กรงเทพฯ : มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร,

2530.

ทวศกด ลอมลม และ ประทมกมาร. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ประวตศาสตร

ชนมธยมศกษาปท 5 ชวงชนท 4 กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2547.

_________. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ประวตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 6 ชวงชนท 4

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ตามหลกสตรการศกษาขน

พนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2547.

ทรงคณ จนทจร, ผแปล. ประวตศาสตรลาว (ดกดาบรรพ- ปจจบน). 2 เลม. มหาสารคาม :

สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน, 2551.

ทองสบ ศภะมารค. พงศาวดารลาว. กรงเทพฯ : องคการคาครสภา, 2528.

ทพากรวงศ, เจาพระยา มหาโกษาธบด. พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท 3. พมพครงท 6.

กรงเทพฯ : กองวรรณกรรมและประวตศาสตร กรมศลปากร, 2538.

ธารง บวศร. ทฤษฎหลกสตร : การออกแบบและพฒนา. กรงเทพ : สานกพมพพฒนาศกษา, 2542.

ธวช ปณโณฑก. พนเวยง : การศกษาประวตศาสตรและวรรณกรรมอสาน. กรงเทพฯ : สถาบน

ไทยคดศกษา, มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2526.

นรนทร พดลา. แบบเรยนลาวในกระแสโลกาภวตน. มปพ. มปป.

นธ เอยวศรวงศ. ชาตไทย, เมองไทย, แบบเรยนและอนสาวรย. กรงเทพฯ : มตชน, 2538.

_________. ปากไกและใบเรอ รวมความเรยงวาดวยวรรณกรรมและประวตศาสตร

ตนรตนโกสนทร. กรงเทพฯ : อมรนทรการพมพ, 2527.

บนม เทบสเมอง. ความเปนมาของชนชาตลาว เลม 1 การตงถนฐานและการสถาปนาอาณาจกร.

แปลโดย ไผท ภธา . กรงเทพฯ : สานกพมพสขภาพใจ, 2553.

สำนกหอ


156

ปณตา สระวาส. การสรางสานกความเปนชาตของรฐบาลประชาธปไตยประชาชนลาวโดยผาน

แบบเรยนชนประถมศกษา ตงแต ค.ศ. 1975 – 2000. กรงเทพฯ : สานกงานกองทน

สนบสนนการวจย, 2546

ประชมพงศาวดาร เลม 1. (ประชมพงศาวดารภาค 1 ตอนตน). กรงเทพฯ : องคการคาของครสภา,

2506.

ประชมพงศาวดาร เลม 2. (ประชมพงศาวดารภาค 1 ตอนปลาย). กรงเทพฯ : องคการคาของครสภา,

2506.

ประชมพงศาวดาร เลม 10. (ประชมพงศาวดารภาค 10 และภาค 11 - 12). กรงเทพฯ : องคการคา

ของครสภา, 2507.

ประชมพงศาวดาร เลม 43 (ประชมพงศาวดารภาค 69 - 70) เรองเกยวกบกรงเกาตอนท 1 เรองเมอง

นครจาปาศกด และขนบรมราชา. กรงเทพฯ : องคการคาของครสภา, 2512.

ประชมพงศาวดาร เลม 44. (ประชมพงศาวดารภาค 70 ตอ 71) เรองเมองนครจาปาศกด (ตอ)

พงศาวดารละแวก. กรงเทพฯ : องคการคาของครสภา, 2512.

ประทป ชมพล. พนเวยง วรรณกรรมแหงการกดข. กรงเทพฯ : สานกพมพอดต, 2525.

พงศกร จนดาวฒนะ (พงศกร). รอยไหม. พมพครงท 3. กรงเทพ ฯ : บคพลบบชชง , 2553.

_________. สาปภษา. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : สานกพมพเพอนด, 2552.

พศพนธ เดชะคปต, พรทพย ศรสมบรณเวช และ รชนกร หงสมนส, บรรณาธการ. ประมวล

บทความเรองหลกสตรและการพฒนาหลกสตรตามแนวปฏรปการศกษา. กรงเทพ :

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2549.

ไพฑรย มกศล และคณะ. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ประวตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1

ชวงชนท 3 กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ตามหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2550.

_________. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ประวตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 4 ชวงชนท 4

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ตามหลกสตรการศกษาขน

พนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2550.

ไพฑรย มกศล และ ทวศกด ลอมลม. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ประวตศาสตร ชน

มธยมศกษาปท 2 ชวงชนท 3 กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม


สำนกหอ


157

ไพฑรย มกศล และ ทวศกด ลอมลม. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ประวตศาสตร ชน

มธยมศกษาปท 3 ชวงชนท 3 กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม


ไพโรจนราลก (อสานปรทศน). กรงเทพฯ : ชมรมวรรณกรรมอสานและคณาจารย-นกศกษา

คณะโบราณคด มหาวทยาลยศลปากร, 2532.

พระราชพงศาวดารกรงสยาม (จากตนฉบบทเปนสมบตของบรตชมวเซยมกรงลอนดอน). กรงเทพฯ

: กาวหนา, 2507.

พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา ฉบบ พนจนทนมาศ (เจม) และเอกสารอน ๆ. นนทบร : ศรปญญา,

2553.

พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา ฉบบ หมอบรดเล. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โฆษต, 2549.

พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา ฉบบ หลวงประเสรฐ และฉบบกรมพระปรมานชตฯ. กรงเทพฯ :

องคการคาครสภา, 2504.

พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา. เลม 1. พมพครงท 10. กรงเทพฯ : สานกวรรณกรรม

และประวตศาสตร กรมศลปากร, 2548.

มลวลย แตงแกวฟา. สองศตวรรษบนเสนทางการเมองไทย. นครปฐม : คณะอกษรศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร นครปฐม, 2547.

มารตน สจวต – ฟอกซ. ประวตศาสตรลาว. แปลโดย จราภรณ วญญรตน. กาญจน ละอองศร และ

ปรยา แววหงส, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและ

มนษยศาสตร, 2553.

มลตน ออสบอรน. สงเขปประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต. แปลโดย มทนา เกษกมล และคณะ.

เชยงใหม : ตรสวน, 2544.

โรลองด บารตส. มายาคต Mythologies. พมพครงท 3. แปลโดย วรรณพมล องคศรสรรพ. นพพร

ประชากล, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : โครงการจดพมพคบไฟ, 2551.

วจตรวาทการ, หลวง. ประวตศาสตรสากล. เลม 1. พระนคร : โรงพมพวรยานภาพ, 2473.

_________. ดอกฟาจาปาศกด. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : สรางสรรคบคส, 2542.

วนตา ดถยนต (แกวเกา). แตปางกอน. พมพครงท 11. กรงเทพ ฯ : สานกพมพทรบส, 2551.

_________ (ว. วนจฉยกล). ตามลมปลว. พมพครงท 4. กรงเทพ ฯ : สานกพมพทรบส, 2551.

วรช นยมธรรม. คดแบบพมา วาดวยชาตและวรบรษในตาราเรยน. มหาสารคาม : มหาวทยาลย

มหาสารคาม, 2551.

สำนกหอ


158

วารณ โอสถารมย และคณะ. ลาวฮหยง-ไทยรอะไร : วเคราะหแบบเรยนสงคมศกษา.

กาญจน ละอองศร, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : โครงการอาณาบรเวณศกษา 5 ภมภาค,

2544.

สมชาย นลอาธ, ผแปล. ประวตศาสตรฉบบกระทรวงศกษาธการฯลาว. กรงเทพฯ : มตชน, 2545.

สมเกยรต วนทะนะ. บทความประกอบการสมมนากงศตวรรษธรรมศาสตร : 2477 – 2527. สถาบน

ไทยคดศกษา : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2527.

สนตสข โสภณสร, ผแปล. รวมเรองสนเยาวชนลาวยคใหม. กรงเทพฯ : โครงการแปลวรรณกรรม

เพอนบาน, 2530.

สายชล สตยานรกษ. ความเปลยนแปลงในการสราง “ชาตไทย” และ “ความเปนไทย” โดย

หลวงวจตรวาทการ. กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2545.

_________. สมเดจฯกรมพระยาดารงราชานภาพ การสรางอตลกษณ “เมองไทย” และ “ชน” ของ

ชาวสยาม. กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2546.

สายพณ แกวงามประเสรฐ. การเมองในอนสาวรย ทาวสรนาร. กรงเทพฯ : มตชน, 2538.

สลา วระวงศ. ประวตศาสตรลาว. แปลโดย สมหมาย เปรมจตต. เชยงใหม : สถาบนวจยสงคม

มหาวทยาลยเชยงใหม, 2535.

________, พงศาวดารลาว. แปลโดย ทองสบ ศภะมารค. กรงเทพฯ : องคการคาครสภา, 2528.

สจตต วงษเทศ, บรรณาธการ. นราศทพเวยงจนท. กรงเทพฯ : มตชน, 2544.

_______. “พลงลาว” ชาวอสานมาจากไหน. กรงเทพฯ : มตชน, 2549.

สเนตร ชตนธรานนท และคณะ. ทศนคตเหยยดหยามเพอนบานผานแบบเรยนชาตนยมในแบบเรยน

ชาตนยมในแบบเรยนไทย. กรงเทพฯ : มตชน, 2552 .

สภาพร คงศรรตน. อตลกษณ วถความคดของคนไทยและคนลาวจากวรรณกรรมแบบเรยน.

พษณโลก : คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร, 2548.

สรศกด ศรสาอาง. ลาดบกษตรยลาว. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สานกโบราณคดและ

พพธภณฑสถานแหงชาต กรมศลปากร, 2545.

สวพงศ ดษสถาพร (เจาสาราญ). ศรสองรก ภาค “สญญาและสาบาน”. พมพครงท 2. กรงเทพ ฯ :

สานกพมพบานวรรณกรรม, 2553.

_________. ศรสองรก 2 ภาค “สจจะและไมตร”. พมพครงท 2. กรงเทพ ฯ : สานกพมพบาน

วรรณกรรม, 2553.

สวทย ธรศาศวต. ความสมพนธไทย – ฝรงเศส ร.ศ. 112 – 126 การเสยดนแดนฝงขวาแมนาโขง.

กรงเทพฯ : แสงรงการพมพ, 2523.

สำนกหอ


159

สวทย ธรศาศวต. จกรวรรดนยมเหนอแมนาโขง. กรงเทพฯ : มตชน, 2552.

_________. ประวตศาสตรลาว 1779 – 1975. กรงเทพฯ : สานกงานกองทนสนบสนนการวจย สกว.

และจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543.

เสฐยรโกเศศ. เรองของชาตไทย. ธนบร : บรรณาคาร, 2515.

โสภา ชานะมล. “ชาตไทย” ในทศนะปญญาชนหวกาวหนา. กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2550.

บญชวย ศรสวสด. ราชอาณาจกรลาว.พมพครงท 2. อรรคภาค เลาจนตนาศร, บรรณาธการ.

กรงเทพฯ : สานกพมพศยาม, 2547.

เบน แอนเดอรสน ชมชนจนตกรรม บทสะทอนวาดวยกาเนดและการแพรขยายของชาตนยม.

ชาญวทย เกษตรศร, บรรณาธการแปล. กรงเทพฯ : มลนธโครงการตาราสงคมศาสตร

และมนษยศาสตร, 2552.

อรรถจกร สตยานรกษ. การเปลยนแปลงโลกทศนของชนชนผนาไทยตงแตรชกาลท 4 ถง

พทธศกราช 2475. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย,

2541.

อจฉราพร กมทพสมย. “แนวการเขยนประวตศาสตร ของหลวงวจตรวาทการ.” ใน ประวตศาสตร

และนกประวตศาสตรไทย. ชาญวทย เกษตรศร และสชาต สวสดศร, บรรณาธการ.

กรงเทพฯ : โรงพมพพฆเฌศ , 2519.

หนงสอภาษาตางประเทศภาษาองกฤษ

Coupe Laurence. Myth. London : New York, 1997.

D.J. Steinberg et al. Insearch of Southeast Asia : A modern History. Honolulu : University of

Hawai’i, 1985.

Evans Grant. The Politics of Ritual and Remembrance Laos since 1975. 2th ed. Bangkok :

Printing House, 2000.

_________. Path to Conflagraion Fifty years of Diplomacy and Warfarein Laos, Thailand and

Vietnam, 1778 – 1828. New York : Cornell Southeast Asia Program, 1998.

Mayoury and Pheuiphanh Ngaosyvathn. “Lao Historiography and Historians: Case Study of the

War Between Bangkok and the Lao in 1827.” Journal of Southeast Asian Studies 20,1

[March 1989] : 55-69.

Norman G. Owen. (ed.). The Emergence of Modern Southeast Asia : A New History. Honolulu :

University of Hawai’i, 2005.

สำนกหอ


160

Pholsena Vatthana. Post – war Laos The Politics of Culture, and Identity. Chaing Mai : Silkworm,

2006.

Simms Richmond , Peter and Sanda. The kingdoms of Laos : six hundred years of history. Surrey

: Curzon Press, 1999.

Staut - Fox Martin. The Lao Kingdom of Lan Xang: Rise and Decline. Thailand : White Lotus

Press, 1998.

Sunait Chutintaranond. “Historical Writting, Historical Novels and Period Movies and Dramas an

Observation Concerning Myanmar in Thai Perception and Understanding.” Asian

Review 12 [1998]: 10-20.

Souneth Phothisane. “The Nidan Khun Borom: Annotate Translation and Analysis.” Ph.D.

dissertation, The University of Queensland, 1996.

Vatthana Pholsena. “The Changing Historiographies of Laos : A Focus on the Early

Period.” Journal of Southeast Asian Sudies 35, 2 [June 2004] : 235 – 259.

Vietnamese Source Materials Concerning The 1827 Conflict between the court of Siam and The

Lao Principalities. Vol.1-2. Tokyo : Komiyama Printing, 2001.

Warshaw Steven. Southeast Asia Emerge. 4th ed. San Francisco : Canfield, 1975.

Wyatt, David K. Politics of Reform : Education in the Reign of King Chulalongkorn. Bangkok :

Thai Watanapanich, 1969.

หนงสอภาษาภาษาลาว

กะซวงถะแหลงขาวและวดทะนะทม. วระกมพระเจาอะนวงส. เวยงจน : พแนกปะหวดสาด

อาระยะทม สะถาบนคนควา วดทะนะทม, 2003.

กะซวงสกสาทกาน. แบบเฮยนวทะยาสาดสงคมชนมดทะยม ปท หนง. เวยงจน : สะถาบนคนควา

วทะยาสาดกานสกสา, 1996.

_________. แบบเฮยนวทะยาสาดสงคมชนมดทะยม ปท สอง. เวยงจน : สะถาบนคนควา วทะยา

สาดกานสกสา, 1997.

_________. แบบเฮยนวทะยาสาดสงคมชนมดทะยม ปท สาม. เวยงจน : สะถาบนคนควา วทะยา


_________. แบบเฮยนปะหวดสาดชนมดทะยมสกสา ปท ส. เวยงจน : สะถาบนคนควา วทะยาสาด

กานสกสา, 2008.

สำนกหอ


161

กะซวงสกสาทกาน. แบบเฮยนปะหวดสาดชนมดทะยมสกสา ปท หา. เวยงจน : สะถาบนคนควา

วทะยาสาดกานสกสา, 2008.

_________. แบบเฮยนปะหวดสาดชนมดทะยมสกสา ปท หก. เวยงจน : สะถาบนคนควา วทะยา


_________. แบบเฮยนพาสาลาวชนปะถม ปท หา. เวยงจน : สะถาบนคนควา วทะยาสาดกานสกสา

แหงซาด, 1997.

ชาชา อาลสน (ลงชาชา). บอบในบางกอก. เวยงจนทน : ดอกเกด, 2006.

ดวงไช หลวงพะส. อานาจกขนเจอง. พมพเทอท 3. เวยงจน : โรงพมหนมลาว, 2001.

ดวงเดอน บนยาวง. กาพา กบ ผนอย. พมพครงท 5. เวยงจน : ดอกเกด, 2003.

ดารา กนละยา (ดวงจาปา). รกดอกจงบอกมา. ดวงเดอน บนยาวง และ โอทอง คาอนช, บนนาทกาน.

เวยงจน : จาปากานพม, 2005.

เดวด โจล สะเตนเบก. รจกปะเทดในอาชตาวนออกเสยงใต. พากท 1. โลกในสะตะวดท 18. แปลโดย

ดารา กนละยาและคณะ. นะคอนหลวงเวยงจน : หอสะมดแหงชาด, 2004.

_________. รจกปะเทดในอาชตาวนออกเสยงใต. พากท 2. กานทาทายใหม ตออานาดเกา. แปลโดย

ดารา กนละยาและคณะ. นะคอนหลวงเวยงจน : หอสะมดแหงชาด, 2004.

บนม เทบสเมอง. ความเปนมาของซนซาดลาว. เลม 1 กานตงถนถาน และ กานสางอานาจก. เวยงจน :

โรงพมสกสา, 2006.

_________. ความเปนมาของซนซาดลาว. เลม 2 สะพาบกานในปะเทดออมขาง, ในอานาจกลาว

ลานชางตอนตน และววดทะนากานดานอะรยะทา ของชนชาดลาว. เวยงจน : โรงพม

สสะหวาด, 2009.

พทอง แสงอาคม. ชาดลาว คนลาว อะดด และ ปะจบน (สะบบดดแปง). พมพคงท 2. เวยงจน :

นะคอนหลวง, 2006.

มะหาวทะยาไลแหงชาด คะนะพาสา วนนะคะด และมะนดสาด. ตามหารอยเจาอะนวง. เวยงจน :

คะนะพาสา วนนะคะด และมะนดสาด มะหาวทะยาไลแหงชาด, 2010.

มะหาสลา วระวงส ชวต ผขา My life อดตะชวะปวด, คากอนพททะทานาย 16 ขอ และกอนลาชม

ป 2487. นะคอนหลวงเวยงจน : มนทาตราด, 2547.

สพอน สนนะลาด. แมวถอสน และเลองอน. เวยงจนทน : ดอกเกด, 2006.

สำนกหอ


162

บทความจากหนงสอ

จารวรรณ และคณะ. “การกลอมเกลาทางสงคมจากแบบเรยนระดบชนประถมศกษาในสาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว.” ใน ลาวฮหยง – ไทยรอะไรวเคราะหแบบเรยนสงคม

ศกษา, กรงเทพฯ : โครงการอาณาบรเวณศกษา 5 ภมภาค, 2544.

ฉลอง สนทราวาณชย. “พงสาวะดานลาว ของ มหาสลา วระวงส.” ใน จกรวาลวทยา. ธเนศ

วงศยานนาวา, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2549.

_________.“ 2519, “ววฒนาการการเขยนประวตศาสตรไทย.” ใน ประวตศาสตรและนก

ประวตศาสตรไทย. กรงเทพฯ : ประพนธสาสน.

ดารารตน เมตตารกานนท. “งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวสมยไดรบเอกราชค.ศ.1945 จนถง

ปจจบน.” ในโคลนไมตดลอคนไมตดกรอบ. กรงเทพฯ : จฬาฯ, 2545.

นาตยา ภศร. “หมงสอลในฐานะหลกฐานประวตศาสตรเกยวกบลาว.” ใน ไผแตกกอ. เพชรรง

เทยนปวโรจน และณฐพล อยรงเรองศกด, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : ศกดโสภาการพมพ

, 25529.

บทความจากวารสาร

กอบเกอ สวรรณทต-เพยร. “การเขยนประวตศาสตรแบบชาตนยม : พจารณาหลวงวจตรวาทการ.”

วารสารธรรมศาสตร 6,1 (2519) : 149 – 180.

_________. “การศกษาประวตศาสตรของสกลดารงราชานภาพ,” อกษรศาสตรพจารณ 6,2

(พฤศจกายน 2517) :.28 – 44.

กาพล จาปาพนธ. “ภาพลกษณ พระเจาไชยเชษฐาธราช ในประวตศาสตรไทย-ลาว.” ศลปวฒนธรรม

30,12 (ตลาคม 2552) : 74 – 97.

_________. “รฐและความเปนไทย ในประวตศาสตรนพนธลาว (พ.ศ. 2429 – 2484).” เมองโบราณ

35, 2 (เมษายน - มถนายน 2552) : 50 – 68.

ฉลอง สนทราวาณชย. “สมพนธภาพไทย-ลาว เชงประวตศาสตรกอนครสตศตวรรษท๒๐.”

วารสารแผนท 29,1 (กรกฎาคม-กนยายน2529) : 23-32.

ชาญวทย เกษตรศร. “สกลประวตศาสตร : แสงสวางในความมด.” ศลปวฒนธรรม 6,1.

(พฤศจกายน 2527) : 36 – 44.

ดารารตน เมตตารกานนท. “การรบรเหตการณ “เจาอนวงศ พ.ศ. 2369” ในเอกสารลาว.” มนษยศาสตร

และสงคมศาสตร 16,2 (พฤศจกายน 2541- เมษายน 2542) : 1-22.

สำนกหอ


163

ทวศลป สบวฒนะ. “การรบรเรอง “ลาว” ใน พงศาวดารและแบบเรยนไทย.” สงคมศาสตร

ปรทศน.16,1 (2535) : 106-116.

นธ เอยวศรวงศ. “200 ปของการศกษาประวตศาสตรไทยและทางขางหนา.” ศลปวฒนธรรม 7,4

(กมภาพนธ 2529) : 104 – 120.

พงศธดา เกษมสน. “ประวตศาสตรนพนธไทย : ศกษาพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระจอมเกลา

เจาอยหว.” วารสารอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 17,1 (มกราคม 2528) : 101 - 118.

พรเพญ ฮนตระกล. “พฒนาการของลทธชาตนยม.” วารสารอกษรศาสตร 26 , 1 (มถนายน –

พฤศจกายน 2546) : 32 - 41.

ยวร อภรกษภสทธ. “ขนบรม วรบรษของประชาคมลมแมนาโขง.” ศลปวฒนธรรม 7,6 (เมษายน

2529) : 96-103.

วกลย พงศพนตานนท. “พระราชพงศวดารกรงรตนโกสนทรรชกาลท 1-4 ฉบบเจาพระยา

ทพากรวงศ : ประวตศาสตร ไทยยคใหม.” วารสารอกษรศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย 17,1 (มกราคม 2528) : 119 - 138.

สายชล วรรณรตน. “การศกษาประวตศาสตรนพนธในประเทศไทย.” วารสารธรรมศาสตร 9,1.

(กรกฎาคม-กนยายน 2522) : 150 – 166.

สมเกยรต วนทะนะ. “สองศตวรรษของรฐและประวตศาสตรนพนธไทย.” ธรรมศาสตร 13,3

(กนยายน 2527) : 152 – 171.

สเจน กรรพฤทธ. “จากเวยงจนทนถงบางกอก ตามรอย เจาอนวงศ คลปมประวตศาสตรไทย-ลาว.”

สารคด: (พฤษภาคม 2552) : 101 – 152.

อมารนทร ตลารกษ. “ชาต” ในวรรณกรรมลาว หลงการปฏวต ค.ศ. 1975.” วารสารสงคมลมนาโขง

1,3 (กนยายน – ธนวาคม 2548) : 121-147.

วทยานพนธ

กตรตน สหบณท. “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ. 1975 – ปจจบน).” วทยานพนธ

ดษฎบณฑต สาขาวชาไทศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2549.

เจนศก ศลามณรตน. “นโยบายตางประเทศตอลาวสมยพลเอกชาตชาย ชณหะวณ.” วทยานพนธ

มหาบณฑต สาขาวชารฐศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามคาแหง, 2548.

จรพล เกตจมพล. “การเปลยนแปลงเชงโครงสรางขององคความรของกลมชนชนนาสยามรนใหม

พ.ศ. 2367-2468.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 25398.

สำนกหอ


164

ธวชชย ไพรใหล. “ความสมพนธระหวางไทย กบหลวงพระบาง เวยงจนทนและจาปาศกด ตงแต

สมยรชกาลท 1 – 5 (พ.ศ. 2325 – 2446).” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชา

ประวตศาสตรเอเชย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2534.

นรนทร พดลา. “ตวตนทางวฒนธรรมในแบบเรยนลาว.” วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาวชาไท

ศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2551.

บงอร ปยะพนธ. “ประวตศาสตรของชมชนลาวในหวเมองชนในสมยรตนโกสนทรตอนตน.”

วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต บณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2529.

ประภาส สวรรณศร. “การกลอมเกลาทางสงคมจากแบบเรยนของรฐ ระดบประถมศกษาใน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ภายหลงการเปลยนแปลงทางการเมอง พ.ศ.

2518-2538.” วทยานพนธมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2542.

ปรยาภรณ สงขยานนท. “ความสมพนธระหวางประเทศไทยกบสาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว พ.ศ. 2518-2534.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2550.

พมพรต พพฒนกล. “บทบาทของรฐบาลและผนาทางการเมองไทยตอขบวนการตอสเพอเอกราช

ลาว ระหวาง พ.ศ. 2483 – 2492.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตร

บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2544.

พรรษา สนสวสด. “ความสมพนธระหวางกรงเทพฯ กบเมองเวยงจนทนในรชสมยพระบาทสมเดจ

พระนงเกลาเจาอยหว พ.ศ. 2367 – 2370 .” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชา

ประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2521.

ภกด รตนา. “ภาพลกษณผหญงเหนอ ตงแตพทธศตวรรษท 25 ถงตนพทธศตวรรษท 26.”

วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาปะวตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม,

2543.

ภเกต กาญจนะวณชย. “อนโดจน : การใหความหมายภายใตบรบทการเมองไทย หลง พ.ศ. 2518.”

วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาภมศาสตรศกษา บณฑตวทยาลย


ยพา ชมจนทร. “ประวตศาสตรนพนธไทย พ.ศ. 2475 – 2516.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2530.

ราม วชรประดษฐ. “พฒนาการของประวตศาสตรชาตในประเทศไทย พ.ศ. 2411-2478.”

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

สำนกหอ


165

วระพงศ ยศบญเรอง. “การจดเกบภาษในหวเมองลาวฝายตะวนออก พ.ศ.2367 – 2433.”

วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต บณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2546.

สภรตน เชาวเกษม. “ภาพลกษณของประเทศไทยในทศนะของคนลาว : กรณกาแพงนครเวยงจนทน.”

วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาภมศาสตรศกษา บณฑตวทยาลย


อศนา นาศรเคน. “อสานในการรบรและทศนะของผปกครองกรงเทพฯ ตงแตหลงกบฏเจาอนวงศ

พ.ศ. 2369 ถงการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475.” วทยานพนธมหาบณฑต

สาขาวชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2548.

เอกสารอน ๆ

กระทรวงการตางประเทศ. กฎบตรอาเซยน [ออนไลน]. เขาถงเมอ 14 กมภาพนธ 2555. เขาถง

ไดจาก http://www.mfa.go.th/web/1795

_________. ความสมพนธไทย - ลาว ป 2551 – 2552 [ออนไลน]. เขาถงเมอ 14 กมภาพนธ 2555.

เขาถงไดจาก http://www.mfa.go.th/web/1795.php?id=31563

กระทรวงการตางประเทศ แขวงสะหวนนะเขต, กองเอเชยตะวนออก 2, กรมเอเชยตะวนออก.

ความสมพนธไทย - ลาว ป 2553 – 2554 [ออนไลน]. เขาถงเมอ14 กมภาพนธ 2555.

เขาถงไดจากhttp://www.thaisavannakhet.com/savannakhet/th/knowledge/relationships/

คนลาวดาไทย [ออนไลน]. เขาถงเมอ 25 พฤศจกายน 2554. เขาถงไดจาก

http://www.youtube.com/watch?v=Nrsua8x4UlM&feature=related

จารวรรณ ธรรมวตร, ประภาส สวรรณศร และ พรสวรรค สวรรณธาดา. “การกลอมเกลาทางสงคม

จากแบบเรยน ระดบประถมศกษาในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว.”

ประกอบการสมมนา รอตาราเรยนไทย-ลาว เผยอดมการณชาตนยม, 2 พฤศจกายน

2543. (อดสาเนา)

ชลพร วรณหะ, “เอกสารประกอบการสอนรายวชา 415457 Seminar in Southeast Asian History.”

ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551. (อดสานา)

ณฐกานต, รศ.ดร.คณหญงวนตา ดถยนต เจาของนามปากกา “ว.วนจฉยกล” [ออนไลน], เขาถงเมอ

27 มกราคม 2555. เขาถงไดจากhttp://www.ejobeasy.com/kmdetail.php?n=110602173843

ธวช ปณโณทก. “เอกสารพนเวยง.” บนทกประวตศาสตรของปราชญชาวอสาน,

ประกอบการสมมนาประวตศาสตรอสาน, 16 – 18 พฤศจกายน 2521. (อดสาเนา)

สำนกหอ



http://www.thaisavannakhet.com/savannakhet/th/knowledge/relationships/

166

ตรศลป บญขจร, “นวนยายไทยในรอบทศวรรษ : ขอสงเกตบางประการ”, เอกสารประกอบการ

สมมนา สองศตวรรษรตนโกสนทร : ความเปลยนแปลงของสงคมไทย, สมาคม

สงคมศาสตรแหงประเทศไทย มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร 3-5

กมภาพนธ 2525, 4. (อดสาเนา)

นงคลกษณ เหลาวอ. “เสนทางนกเขยน”. หนงสอพมพกรงเทพธรกจ จดประกาย วรรณกรรม, 7

มนาคม 2553, 1 - 3.

ประวตและผลงานของพลตรหลวงวจตรวาทการ [ออนไลน]. เขาถงเมอ 19 มนาคม 2554. เขาถงไดจาก

http://www.thaidances.com/vijitvatakran/index1.asp

ปายอธบายประวตความเปนมาของพระธาตศรสองรก,ตงอยหนาบนไดทางขนพระธาต, พระธาตศร

สองรก อ.ดานซาย จ.เลย

“มลมรดกชนชาตอายลาว.” อนสรณสถานงานพระราชทานเพลงพระศพ สมเดจพระยอดแกว

พทธชโนรสสกลสงฆปาโมกข สมเดจพระสงฆราชแหงราชอาณาจกรลาว, 12 มนาคม

2528. (อดสาเนา)

รกษ มนญญา. เรยงดวยภาพ: คายเยาวชนนกเขยน [ออนไลน]. เขาถงเมอ 27 มกราคม 2555. เขาถงไดจาก

http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=rakmananya&month=07

รชกาลท 6 เสดจประพาสเมองพชย [ออนไลน]. เขาถงเมอ 19 มนาคม 2554 เขาถงไดจาก

http://aksara-home.blogspot.com/2011/10/6.html

เลมโปรด [ออนไลน], เขาถงเมอ 27 มกราคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.praphansarn.com

/new/c_link/detail.asp?ID=158

“ลาว..ลาว” [ออนไลน], เขาถงเมอ 25 พฤศจกายน 2554. เขาถงไดจาก

http://www.youtube.com/watch?v=051xU70-RgU&feature=related

วกพเดย สารานกรมเสร. ขนวจตรมาตรา (สงา กาญจนาคพนธ) [ออนไลน]. เขาถงเมอ 19 มนาคม

2554 เขาถงไดจาก http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%82%E0%B8%29สาย

เจาคณพระราชพนธนวลชนท 3 (ออนไลน). เขาถงเมอ 19 มนาคม 2554. เขาถงไดจาก

http://www.bunnag.in.th/prarajpannuang003.html

สภตรา ภมประภาส. ลาวมองไทย : วยรนไทย “ควร” อานอยางแรง!!! [ออนไลน]. เขาถงเมอ 20

มกราคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.obobza.com/forum/topic-16686-

หมอโอต. พบกบ พงศกร ไดทงานหนงสอนะครบ [ออนไลน]. เขาถงเมอ 27 มกราคม 2555. เขาถงไดจาก

http://www.groovebooks.com/index.php?mo=14&newsid=134034

สำนกหอ


167

หอสมดดนตรพระบาสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 และหองสมดดนตรทลกระหมอม

สรนธร, หลวงวจตรวาทการ [ออนไลน], เขาถงเมอ 27 มกราคม 2555 เขาถงไดจาก

http://www.kingramamusic.org/history/p6.htm

junjeow@clipmass. ธรรมศาสตรขอโทษคลป “ลาว..ลาว” หลงโดนดาเจบ “สนขเฮด..” [ออนไลน].

เขาถงเมอ 20 มกราคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.dek-

d.com/board/view.php?id=2109279

การสมภาษณ

นายไพศาล ทบวงศ, ศกษานเทศกจงหวด ฝายสารสนเทศ สานกงานการศกษาประถมศกษา

นครสวรรค เขต 3. สมภาษณ, 19 ตลาคม 2554.

สวพงศ ดษสถาพร, พนกงานการไฟฟาสวนภมภาค จงหวดเพชรบร. สมภาษณ, 27 มกราคม 2555.

สวชราภรณ แยมนน ครวทยฐานะชานาญการพเศษ โรงเรยนวดโรงวว สานกงานการศกษา

ประถมศกษาชยนาท เขต 1. สมภาษณ, 11 กนยายน 2552.

สำนกหอ


168

ประวตผวจย

ชอ – สกล นางสาววลบล สนธมาลย

ทอย 70 ซอย สระตาเฉอย ตาบล ตาคล อาเภอ ตาคล จงหวดนครสวรรค 60140

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2550 สาเรจการศกษาปรญญาอกษรศาสตรบณฑต (ประวตศาสตร) คณะอกษรศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร

พ.ศ. 2550 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ


2554 - silpakorn university · สาขาวิชา ......

Documents