290.Основы физической кинетики учебное пособие.pdf

100
Copyright ОАО «ЦКБ «БИБКОМ» & ООО «Aгентство Kнига-Cервис»

Upload: ivanio

Post on 09-Nov-2015

228 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

  • . ..

    ..

    -

    2006

    Copyright & A K-C

  • 531

    3673

    K 89

    -

    . 2006

    :

    .-. , .. ;

    . .. .

    , .. :

    K 89 /.. ; . . -. : , 2006. 99 .

    ISBN 5-8397-0501-2(978-5-8397-0501-2)

    .

    , 510400

    "" ( " ", ),

    - .

    . 6. .: 10 .

    531

    3673

    , 2006

    ISBN 5-8397-0501-2(978-5-8397-0501- 2)

    .. , 2006

    Copyright & A K-C

  • 3

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

    1. . . . . . . . . . . . 5

    1.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

    1.2. . . 6

    1.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

    1.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

    1.5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

    1.6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

    1.7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

    1.8. . . . . . . . . . . . 19

    1.9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

    1.10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

    2.

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

    2.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

    2.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

    2.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

    2.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

    2.5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

    3.

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

    3.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

    3.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

    3.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

    3.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

    3.5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

    3.6. . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

    3.7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

    3.8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

    Copyright & A K-C

  • 43.9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

    3.10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

    4.

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

    4.1. . 64

    4.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

    4.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

    4.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

    4.5. H- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

    4.6.

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

    4.7. ,

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

    4.8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

    4.9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

    4.10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

    4.11. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

    4.12. - . . . . . . . . . . 95

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

    Copyright & A K-C

  • 5

    , -

    , - -

    .

    , -

    , -

    .

    : .

    -

    - . -

    -

    .

    -

    .

    1.

    1.1.

    -

    , -

    , -

    , .

    ,

    ,

    . , - ,

    , ,

    ,

    .

    -

    .

    -

    -

    .

    Copyright & A K-C

  • 6

    .

    -

    , , , . -

    .

    -

    . -

    .

    1.2.

    , ,

    . , -

    .

    .

    , , -

    .

    Vi, , - , -

    . , Vi - , -

    .

    -

    -

    . , -

    , ,

    , .

    , -

    . ,

    , -

    |T | |T |/ , T - , ( ).

    Copyright & A K-C

  • 7 |gradT | T/, (),

    , T -

    .

    -

    -

    (, i) - :

    duidt

    = Tidsidt pidvi

    dt

    nk=1

    i,kdNi,kdt

    , (1)

    -

    .

    ddt , ui, si , vi,, Ni,k

    ( ) , ,

    .

    ui = Ui/mi, si = Si/mi, vi = Vi/mi = 1/i,

    Ni,k = Ni,k/mi =1

    mk

    k,ii

    =ckmk

    ,

    mi i- , mk k- .

    (1)

    si(t). V 0, u, p, , ck, k , :

    s(~r, t) = s(u, p, c, ),

    du

    dt= T

    ds

    dt pd

    1

    dt

    nk=1

    kmk

    d

    dt(k

    ) (2)

    S =V

    s(~r, t)(~r, t)dV .

    , -

    ,

    . -

    , -

    , , -

    .

    Copyright & A K-C

  • 81.3.

    , -

    . -

    : .

    , ,

    . -

    , , -

    . -

    ,

    .

    ( ) -

    (, , ),

    (, , )

    . Q = Q(t). , V - ,

    Q =

    V

    G(~r, t)d~r =

    V

    (~r, t)G(~r, t)d~r.

    G G Q, -

    .

    ( , , ,

    ..) -

    . ,

    (1) ,

    ( -

    ). , G(~r, t) = (~r, t)G(~r, t).

    Q(t)

    ~JG V - G,

    Q

    t=

    ~JG ~nd +V

    GdV , (3)

    ~n - V , ~JG .

    Copyright & A K-C

  • 9

    : .

    ,

    , , -

    Q, .

    d

    dt

    V0

    Gd~r =

    V0

    G

    td~r,

    ,

    ~r.

    V0

    [G

    t+ div ~JG G]dV = 0.

    V0 , - :

    G

    t= div ~J lG + G, (4)

    Q. l , . C -

    , G ,

    dG

    dt=G

    t+G

    xi

    dxidt G

    t+ ~v G, (5)

    v0,i =dxidt . ,

    ~J lG = G~v DG, ,

    , -

    Q, D . ,

    div ~J lG = G ~v +Gdiv~v div(DG)

    Copyright & A K-C

  • 10

    (4)

    G

    t= G ~v Gdiv~v + div(DG) + G. (6)

    (4) (5) ,

    dG

    dt= G G( ~v) + div(DG). (7)

    (5) , -

    -

    , ,

    dG

    dt G.

    , -

    vm x, y, z. -, d~r

    dM . , -

    J lm Jsm , ..

    Jsm = Jlm ~vm 0.

    JsQ Q -

    ~JsQ = ~JlQ G ~vm

    d

    dt

    V0

    Gd~r =

    V0

    Gd~r,

    -

    G.

    V , ~vm.

    V

    Gd~r =

    ~JsQ d +

    V

    Qd~r.

    ,

    G+ ~JsQ = Q,

    Copyright & A K-C

  • 11

    .

    -

    G =G

    t (G ~vm).

    ,

    dG

    dt=

    1

    dG

    dt G2d

    dt. (8)

    :

    - , G G = G(~r), G .

    .

    div(G~v) + div(DG) + G = 0. (9)- G , G = 0:

    G div(G(~v ~vm) + div(DG) = 0. (10)- G ,

    ~v G = 0; ~v = 0, :

    ~v G ; G = 0. G -

    .

    .

    1.4.

    . k - , k

    k. (4):

    kt

    = k div ~J lk. (11)

    ~J lk(~r, t) k. k(~r, t) -. :

    Copyright & A K-C

  • 12

    1A1 + 2A2k1 3A3 + 4A4.

    A3

    forv3 = 3m3k111

    22 3m3wforv3 .

    1A1 + 2A2k2 3A3 + 4A4,

    back3 = 3m3k233

    44 3m3wback3 .

    1, 2, 3, 4 , m3 - A3.

    :

    3 = 3m3(wforv3 wback3 ). (12)

    ,

    A3, , R , R :

    3 = m3

    Rl=1

    l3wl3. (13)

    :

    3t

    = div ~J l3 +m3Rl=1

    l3wl3. (14)

    kt

    = div ~J lk +mkRl=1

    lkwlk. (15)

    (5),

    dkdt

    = div(Dkk) kdiv(~vk) +mkRl=1

    lkwlk. (16)

    ,

    nk=1

    mk

    Rl=1

    lkwlk = 0,

    Copyright & A K-C

  • 13

    k=1

    k = 0. (17)

    ,

    =n

    k=1

    k , ~Jl =

    nk=1

    ~J lk , ~Jlk = k~vk Dkk,

    t= div ~J l, d

    dt= div(

    Rk=1

    (Dkk))Rk=1

    kdiv(~vk). (18)

    .

    ~vk(~r, t) k ~v0(~r, t), :

    ~J l,k = k~vk , ~J = ~v0 =

    nk=1

    ~J,k =

    nk=1

    k~vk, (19)

    ~v0 =1

    nk=1

    k~vk. (20)

    ~v0 ,

    .

    ~J,k = k~vk = k~v0 + k(~vk ~v0) k~v0 + k~k = k~v0 + ~Jdk , (21)

    nk=1

    ~Jdk = 0, (22)

    ~k = ~vk ~v0 k- . (21) k-

    ( ), -

    , .

    (21) (15),

    kt

    = div(k~v0 + ~Jdk Dkk) +Kr=1

    krwkr. (23)

    Copyright & A K-C

  • 14

    (17) (22)

    t= div(~v0

    nk=1

    Dkk) (24)

    :

    d

    dt=

    t+ ~v0 = div(~v0) + div(

    nk=1

    Dkk). (25)

    (18),

    .

    (16) (25)

    d

    dt

    k

    =1

    {div(Dkk)kdiv(~vk~v0)+mk

    Rl=1

    lkwlk

    kdiv(

    nl=1

    Dll)]}.(26)

    (~r, t) = /, , (23):

    d

    dt=

    d

    dt

    (

    )=

    2{div(~v0) div(

    nk=1

    Dkk)}+ 1

    d

    dt. (27)

    t= div(~v0 D) + (),

    d

    dt= div(~v0) + divD) + ()

    d

    dt=

    1

    [() + div(D)]

    2div(

    nk=1

    Dkk). (28)

    , -

    (~r, t), , , .

    1.5.

    W (t). w - m u,

    Copyright & A K-C

  • 15

    , ,

    :

    w = m + u.

    m -

    -

    v2k/2, k(~r, t) :

    m =n

    k=1

    k

    (v2k2

    + k(~r, t)). (29)

    -

    ,

    :

    w = 0 (30)

    :

    (w)

    t= div( ~J l(w)). (31)

    ,

    ~Jkonvw = w~v0

    ( )

    ~JA

    ~Jq:

    ~J l(w) = ~Jkonvw + ~JA + ~Jq .

    .

    1.6.

    ,

    k :

    kd~vkdt

    = ~Fk Pk,ixi

    , (32)

    Copyright & A K-C

  • 16

    ~Fk , k, ~Fe,k

    ~Fi,k, -

    ~Fk = ~Fe,k + ~Fi,k.

    ,

    ~Fe,k =~Fe,k/k k

    ~Fe,k = k (33)

    kt

    = 0. (34)

    "" -

    ~Fk = ~ . , - ,

    ~F =1

    nk=1

    ~Ft,k,

    Pk - k- ,

    Pk,i.j = pki,j + k,i,j.

    pk , i,j -

    , k,i,j , - .

    (16),

    d(k~vk)

    dt= ~Fk Pk,i

    xi+~vkdiv(Dkk)k~vkdiv(~vk)+~vkmk

    Kl=1

    lkwlk, (35)

    k- . ,

    d(~v0)

    dt= ~F P +

    nk=1

    ~vk{div(Dkk)kdiv(~vk)+mkKl=1

    lkwlk}, (36)

    d~v0dt

    = ~F P +n

    k=1

    (~vk ~v0){div(Dkk) kdiv(~vk) +mkKl=1

    lkwlk}.

    Copyright & A K-C

  • 17

    (32),

    k2

    dv2kdt

    = ~vk (~Fk Pk,ixi

    )

    d(kv

    2k

    2 )

    dt= ~vk (~Fk Pk,i

    xi) +

    v2k2{div(Dkk) kdiv(~vk) +mk

    Kl=1

    lkwlk}.

    (37)

    -

    k - .

    ,

    d

    dt=k=1

    [~vk (~Fk Pk,ixi

    )+v2k2{div(Dkk)kdiv(~vk)+mk

    Kl=1

    lkwlk}].

    (38)

    =

    /:

    d

    dt=

    1

    k=1

    [~vk(~FkPk,ixi

    )+v2k2{div(Dkk)kdiv(~vk)+mk

    Kl=1

    lkwlk}]

    12

    nk=1

    (kv

    2k

    2) div[~v

    nk=1

    Dkk]. (39)

    c = v20/2, -

    :

    dcdt

    =~v0

    [~F P +n

    k=1

    (~vk~v0){div(Dkk)kdiv(~vk)+mkKl=1

    lkwlk}].

    (40)

    (39) (40) ,

    , -

    . (39) (40)

    ( )

    .

    (40)

    dcdt

    + (P ~v) = ec + ic, (41)

    Copyright & A K-C

  • 18

    P ~v, ec "" ,

    ec = ~v0 ~F ,ic ""

    ic = P : ~v0 + ~v0[n

    k=1

    (~vk ~v0){div(Dkk) kdiv(~vk) +mkKl=1

    lkwlk}],

    - , -

    ~v k. , , , -

    ~v k, .

    1.7.

    k (16) k,

    (33) (34), -

    d

    dt=

    nk=1

    kdiv(k~v0 + ~Jdk Dkk) +

    nk=1

    k

    Kr=1

    krwkr, (42)

    d

    dt=

    nk=1

    [kdiv(k~vk) (k )div(Dkk)]+

    +n

    k=1

    (k )Rr=1

    krwkr + div(v0),

    t+div(~v0+

    nk=1

    k ~Jdk ) =

    nk=1

    (k~v0+ ~Jdk ) ~Fk+

    nk=1

    k

    Rr=1

    krwkr. (43)

    , -

    J = ~v0 +n

    k=1

    k ~Jdk ,

    , -

    .

    Copyright & A K-C

  • 19

    :

    ""

    e = n

    k=1

    (k~v0 + ~Jdk ) ~Fk =

    nk=1

    ~Fk ~vk

    ""

    i =n

    k=1

    k

    Rr=1

    krwkr.

    - , -

    ,

    Rr=1

    krwkr = 0.

    1.8.

    (43) (41) ,

    m :

    mt

    + div( ~Jm) = m, (44)

    m =1

    2v20 + ,

    ~Jm = P ~v0 + ~v0 +n

    k=1

    k ~Jdk , (45)

    em = ~v0 ~F n

    k=1

    ~Fk ~vk = n

    k=1

    ~Fk (~vk ~v0), (46)

    im = P : ~v0 + ~v0[n

    k=1

    ~vk{div(Dkk) kdiv(~vk) +mkKl=1

    lkwlk}]

    [n

    k=1 k~vk]2

    2div[~v0

    nk=1

    Dkk] +n

    k=1

    k

    Rr=1

    krwkr. (47)

    -

    .

    Copyright & A K-C

  • 20

    1.9.

    u

    u

    t= div ~J l(u) + (u).

    (u) -, (29). (29)

    (u) = (em + im), (48)

    ~J l(u) = ~J l(w) ~J lm.

    ~Jq ,

    ~J l(u) u~v:

    ~Jq = ~Jl(u) u~v.

    ~J l(u), - ,

    u

    t+ div ~Jq = (u),

    -

    :

    u

    t+ div ~Jsu = (u),

    , -

    ~Jsu = ~Jq. (49)

    .

    du

    dt+ div ~Jq = (u) + (u) ~v0.

    , ""

    .

    Copyright & A K-C

  • 21

    1.10.

    (2)

    (s)

    t= div ~J ls + (s), (50)

    (s) , ~J ls . ,

    , (2) (28):

    Tds

    dt=du

    dt+ p

    d1

    dt

    nk=1

    kmk

    d

    dt(k

    ) =

    div~Jq

    +(u) ~v0 1

    nk=1

    ~Fk (~vk ~v0)+

    +1

    [P : ~v0 + ~v0[

    nk=1

    ~vk{div(Dkk) kdiv(~vk) +mkKl=1

    lkwlk}]

    1[ [n

    k=1 k~vk]2

    2div[~v0

    nk=1

    Dkk] +n

    k=1

    k

    Rr=1

    krwkr]+

    +p

    2{t

    + ~v0 + div(~v0) div(n

    k=1

    Dkk)}

    1

    nk=1

    { kmk

    [div(Dkk)kdiv(~vk~v0)+mkRl=1

    lkwlk

    kdiv(

    nl=1

    Dll)]}.(51)

    (51)

    (50). , , -

    1

    T Jq = Jq

    T Jq 1

    T,

    kT (k~vk) = kk~vk

    T (k~vk) k

    T,

    ~J ls -

    (50)

    , :

    ~J ls =

    ~Jq n

    k=1

    kk~vk

    T, (52)

    Copyright & A K-C

  • 22

    (s) =1

    T[Rj=1

    JjAj + Jq Xk +

    nk=1

    k~vk Xk ]. (53)

    Aj , Xq , X

    k -

    . , .

    j-

    Aj n

    k=1

    kkj

    , -

    Jj j- .

    Xq TT

    , -

    ~Jq. ~Xu -

    .

    , -

    ~Fk, :

    Xk ~Fk T(kT

    );

    ~Jk. .

    T(s) , - -

    Jj, ~Jq, ~Jk - (53). -

    T(s). , - -

    ,

    :

    Aj AjT, (54)

    ~Xq ~XqT

    = ( 1T

    ), (55)

    ~Xk ~XkT, (56)

    Copyright & A K-C

  • 23

    (s) =Rj=1

    JjAj + ~Jq ~Xq +n

    k=1

    ~Jk ~Xk 0. (57)

    , , -

    , T(s).

    , ,

    .

    (s), (54) (56), , .

    . -

    ,

    (54) (56). , -

    , .

    (57). (57), ,

    , ,

    . -

    ,

    .

    (57) -

    . -

    , -

    .

    (50)

    Set

    =

    ~JS ~nd

    , -

    ;

    Sit

    =

    V

    (s)dV

    , -

    . :

    S

    t=Set

    +Sit

    (58)

    Copyright & A K-C

  • 24

    :

    1. .

    Set

    = 0

    S

    t=Sit

    .

    ,

    :

    S

    t=Sit

    0. (59) .

    2. . :

    . ,

    :

    S

    t= 0,

    Set

    +Sit

    = 0,

    . , -

    .

    . ,

    Set

    < 0 |Set| > |Si

    t|.

    , -

    ,

    S

    t< 0.

    . ,

    Set

    < 0 |Set| < |Si

    t|.

    -

    ,

    ,

    S

    t> 0.

    Copyright & A K-C

  • 25

    . , -

    Set

    > 0.

    , -

    , ,

    S

    t> 0

    .

    ,

    , -

    , -

    .

    2.

    2.1.

    ,

    .

    , .

    y1, y2, y3,

    , yn, y01, y02, y03, , y0n - , ,

    :

    S = S(y1, y2, y3, ..., yn).

    -

    S(y) = S(y0)+1

    1!

    k

    (S

    yk

    )0

    (yky0k)+1

    2!

    k,l

    (2S

    ykyl

    )0

    (yky0k)(yly0l )+

    + . , -

    . -

    , ..(S

    yk

    )0

    = 0;

    Copyright & A K-C

  • 26 (2S

    ykyl

    )0

    = k,l < 0.

    s =S

    V

    :

    ds

    dt=k

    ( syk

    )0

    +1

    1!

    k,l

    (2s

    ykyl

    )0

    yl+

    +1

    2!

    l,m

    (3s

    ykylym

    )0

    ylym + dyk

    dt,

    yi = yi y0i S = S(y) S(y0)., (s

    yk

    )0

    +1

    1!

    k,l

    (2s

    ykyl

    )0

    yl+1

    2!

    l,m

    (3s

    ykylym

    )0

    ylym+ = syk

    ,

    = s =k

    s

    yk

    dykdt

    .

    , -

    S

    S = 12

    ni,j=1

    i,jyiyj, (60)

    i,j

    i,j = j,i,

    ds

    dt=

    ni=1

    s

    yi

    dyidt .

    (61)

    :

    Xi =s

    yi(62)

    Copyright & A K-C

  • 27

    ,

    Ii =dyidt

    (63)

    .

    ds

    dt=

    ni=1

    XiIi. (64)

    , Xi Ii , -

    . ,

    Ii Xi yi:

    Ii = n

    j=1

    i,jyj

    Xi =s

    yi=

    nj=1

    i,jyj,

    i,j i,j -.

    1j,i ,

    yj = nl=1

    1j,l Xl.

    ,

    Ii =n

    j,l=1

    i,j1j,l Xl =

    nl=1

    Li,lXl, i = 1, 2, 3, ..., n, (65)

    Li,l =n

    j=1

    i,j1j,l .

    Li,k () - , -

    ||L,|| ( , , -

    ..). L, ( 6= )

    Copyright & A K-C

  • 28

    ,

    . (65) - ,

    .

    -

    .

    Li,k - yi . - - yi,

    yi(t+) = yi(t)+Ii = yi(t)+nl=1

    Li,lXl = yi(t)+nl=1

    Li,ls

    yl.

    , -

    , -

    . yi(t) - yi(t+ ), - . yi(t+ )yj(t) =

    yi(t)yj(t)+nl=1

    Li,lyj(t)syl

    .

    = Aesk .

    A :n

    Aesk d = 1.

    n yj, .

    yj(t)s

    yl= A

    n

    yjs

    yle

    sk d =

    = Ak

    n1

    yjesk ~el d~ Ak

    n

    yjyl

    esk d.

    (n 1)- , , - ,

    Copyright & A K-C

  • 29

    . ,

    yjyl

    = j,l ,

    yi(t+ )yj(t) = yi(t)yj(t) kLi,j.

    yj(t+ )yi(t) = yj(t)yi(t) kLj,i. ,

    , i j j i,

    yi(t+ )yj(t) = yj(t+ )yi(t)

    Li,j = Lj,i. (66)

    (66) -

    , Ji,

    i, Xj j, Jj Xi Li,j,

    ||Li,j|| . -

    . ,

    , -

    .

    .

    dS =1

    TdU +

    p

    TdV

    Tdq

    TdN.

    T, p, , , , -

    .

    -

    S

    = S1(U1 + U,N1 + N,q) S1(U1, N1, 0)+

    +St(Ut U,Nt N,q) St(Ut, Nt, 0). S1, U1, N1 , -

    , St, Ut, Nt , - , U , N , q

    Copyright & A K-C

  • 30

    , -

    . Nt/N ( , ,

    ) ,

    (S

    U

    )=

    1

    T,

    (S

    N

    )=

    T,

    (S

    q

    )=

    T,

    :

    S

    =U

    T1 U

    Tt 1T1

    N +tTt

    N 1T1

    q +tTt

    q

    ,

    U dU, N dN, q dq,

    dS

    =

    (1

    T

    )dU

    (T

    )dN

    (

    T

    )dq. (67)

    s =

    (1

    T

    )U

    (T

    )N

    (

    T

    )q. (68)

    , q =eN , e . , e + = - . ,

    ,

    ~E = grad .

    s =

    (1

    T

    )U

    ( T

    )q. (69)

    -

    , , jQ = U = Q ,XQ = grad(

    1T ); jq = q, -

    Xq = grad( T ) =~ET grad

    (1T

    ).

    2.2.

    -

    ( , -

    )

    .

    Copyright & A K-C

  • 31

    : ,

    (T. Seeb ek, 1821), -

    , -

    , ,

    ;

    ( -

    (J. Peltier, 1834)); -

    ,

    (W.Thomson, 1856).

    . :

    I = q Q = U , :

    ~I = Li,i

    [~E

    T grad

    (1

    T

    )]+ Li,qgrad(

    1

    T),

    ~Q = Lq,qgrad(1

    T) + Lq,i

    [~E

    T grad

    (1

    T

    )].

    -

    , Li,i/T = , (Lq,q Lx,x(q, i))/T 2 = , .

    Li,q = Lq,i. (70)

    ~I = ~E + (Li,q T)grad( 1T

    ), (71)

    ~Q = T 2grad(1

    T) + Li,q

    ~E

    T. (72)

    -

    Li,q.

    . I = 0,

    I = 0 ,

    = (Li,q T)T 2

    T = Z T. (73)

    Z , , .

    Copyright & A K-C

  • 32

    ~Q = (T 2 Lq,i + Lq,iT

    )grad(1

    T).

    . grad(

    1T

    )= 0 ,

    ~I = ~E.

    Q = Lq,iE

    T.

    ,

    Q

    I=Li,qT

    = . (74)

    .

    -

    ,

    Z = T

    +

    T. (75)

    .

    ~E = 0,

    . -

    ~I 6= 0 gradT 6= 0, ~E = 0. :

    ~I = (Li,q T)( 1T

    ),

    ~Q = T 2( 1T

    ).

    ~I

    ~Q=

    (Li,q T)T 2

    . (76)

    2.3.

    ~B ,

    . -

    L,( ~B) = L,( ~B). ~B = 0 - L, .

    Copyright & A K-C

  • 33

    -

    , .. . L,

    : Ls,(~B) La,(

    ~B):

    L,( ~B) = Ls,( ~B) + L

    a,( ~B),

    L,( ~B) = Ls,( ~B) La,( ~B).

    Ls,( ~B) =1

    2[L,( ~B) + L,( ~B)],

    La,( ~B) =1

    2[L,( ~B) L,( ~B)].

    ~Xi,

    Ls(, ) ~Xi = As(, ) ~Xi +B

    s(, )( ~Xi ~B) ~B, (77)

    La(, ) ~Xi = Ca(, )[ ~Xi ~B], (78)

    As(, ), Bs(, ) Ca(, ) ,

    As(, ) = As(, ), Bs(, ) = Bs(, ), (79)

    Ca(, ) = Ca(, ). (80)

    , OZ (-

    ),

    , -

    L,

    L, =

    As(, ) Ca(, )B 0Ca(, )B As(, ) 00 0 As(, ) +Bs(, )B2

    . (71), (72)

    ~B = 0

    Copyright & A K-C

  • 34

    ~B 6= 0:

    Ix = As(i, i)

    ExT

    + Ca(i, i)BEyT

    + (As(i, q) As(i, i)) x

    (1

    T) +

    +(Ca(i, q) Ca(i, i))B y

    (1

    T),

    Iy = Ca(i, i)BEx

    T+ As(i, i)

    EyT (Ca(i, q) Ca(i, i))B

    x(1

    T) +

    +(As(i, q) As(i, i)) y

    (1

    T),

    Iz = (As(i, i) +Bs(i, i)B2)

    EzT

    +

    +(As(i, q) +Bs(i, q)B2 (As(i, i) +Bs(i, i)B2)) z

    (1

    T) . (81)

    Qx = (As(i, q) As(i, i))E

    x

    T (Ca(i, q) Ca(i, i))BE

    y

    T+

    +(As(q, q) As(i, q)) x

    (1

    T) + (Ca(q, q) Ca(i, q))B

    y(1

    T),

    Qy = (Ca(i, q) Ca(i, i))BE

    x

    T+ (As(q, q) As(i, q))

    x

    EyT

    (Ca(q, q) Ca(i, q))B x

    (1

    T) + (As(q, q) As(i, q))

    y(1

    T),

    Qz = (As(i, q) +Bs(i, q)B2)

    EzT

    +

    (As(q, q) +Bs(q, q)B2 (As(i, q) +Bs(i, q)B2)) z

    (1

    T) . (82)

    ~E = (1e0+), 0 -, , e -

    .

    ,

    -

    . , As(i, i)/T = x,x (As(q, q) As(i, q)) =

    x,x -, Ca(i, i)/T = x,y, (C

    a(q, q) Ca(i, q))/T 2 = x,y

    .

    As(i, q) As(i, i) x,x,

    Copyright & A K-C

  • 35

    Ca(i, q) Ca(i, i) x,y.

    ~E ~I, ~T , (81) (82) :

    Ex = Rx,xIx +Rx,yBIy x,xT

    x x,yBT

    y,

    Ey = Ry,xBIx +Ry,yIy y,xBT

    x y,yT

    y,

    Ez = Rz,zIz z,zT

    z, (83)

    Qx = x,xIx + x,yBIy x,xTx x,yBT

    y,

    Qy = y,xBIx + y,yIy y,xBTx y,yT

    y,

    Qz = z,zIz z,zTz

    . (84)

    -

    , (81) (82), -

    :

    Rx,x = Ry,y =x,x

    2x,x + (x,yB)2;

    Rx,y = Ry,x = x,y2x,x + (x,yB)

    2;

    Rz,z = T/(As(i, i) +Bs(i, i)B2);

    x,x = y,y = x,xx,x + x,yx,yB2

    T 2(2x,x + (x,yB)2)

    ;

    x,y = y,x =x,xx,y alphax,yx,xT 2(2x,x + (x,yB)

    2);

    z,z = (As(i, i) +Bs(i, i)B2))T

    (As(i, i) +Bs(i, i)B2);

    x,x = y,y = x,x x,xx,x/T x,yx,yB2/T ;x,y = y,x = x,y x,xx,y/T x,yx,x/T.

    -

    , (83) (84) -

    .

    Copyright & A K-C

  • 36

    2.4.

    -

    ,

    ~B. - . -

    , ,

    , ,

    .

    .

    1. ( -

    Ey, Ix, - ) grad(T ) = 0 Iy = 0 (83)

    Ey = Ry,xBIx. (85)

    Rti, ,

    Rti =EyIxB

    = Ry,x.

    2. ( -

    Ey, Ix, -

    ) Iy = 0 , Qy = 0,Tx = 0 :

    Ey = Ry,xBIx y,yT

    y,

    0 = y,xBIx y,yTy

    . (86)

    Rta, ,

    Rti =EyIxB

    = Ry,x y,xy,yy,y

    .

    3. ( -

    , Ix

    Bz) Iy = 0,Qy = 0,Tx = 0 (83):

    Rta =

    Ty

    IxB=

    y,xy,y

    .

    .

    .

    Copyright & A K-C

  • 37

    1. grad(T ) =0, Iy = 0 (83)

    Ex = Rx,xIx,Ez = Rz,zIz. (87)

    Ix = R1x,xEx,

    Iz = R1z,zEz. (88)

    , -

    ( B2, ).

    2.5.

    , ,

    . ,

    , . -

    , , -

    ,

    .

    .

    1. -

    , Ey, ,

    X, ~I = 0 Tx = 0.

    Ey = y,yT

    y,

    Qx = x,yBTy

    . (89)

    EyB

    Qx=

    y,yx,y

    .

    2. -

    , Ey, ,

    Copyright & A K-C

  • 38

    X, ~I = 0 Qy = 0.

    Ey = y,xBT

    x y,yT

    y,

    Qx = x,xTx x,yBT

    y,

    0 = y,xBTx y,yT

    y0. (90)

    EyQxB

    =y,yy,x y,xy,y

    2x,x + 2x,yB

    2.

    3. -

    ,

    X, ~I = 0 Qy = 0. (90) :

    yTQxB

    =y,x

    2x,x + 2x,yB

    2.

    .

    1. i ~I = 0 y(

    1T ) = 0

    Qx = x,xTx

    . (91)

    i = Qx/Tx

    = x,x.

    2. a ~I =0 Qy = 0 (90):

    a = Qx/xT = x,x +2x,yxx

    B2.

    3. -

    Qli -

    Qx ~I = 0 Ty = 0.

    (83) :

    Ex = x,xT

    x. (92)

    Copyright & A K-C

  • 39

    Qli = ExxT = x,x.

    4. -

    Qla Qx ~I = 0 Qy = 0. (83) (84) :

    Ex = x,xT

    x x,yBT

    y,

    0 = y,xBTx y,yT

    y. (93)

    Qla = ExxT = x,x +

    x,yx,yx,x

    B2.

    3.

    3.1.

    , -

    -

    . -

    , , -

    , ..

    , ,

    . .

    -

    . -

    , , ,

    . -

    , -

    ,

    .

    , -

    F = U TS = U TS N , U

    Copyright & A K-C

  • 40

    , T , S , -

    , N . F .

    -

    , , -

    -

    .

    , , ,

    .

    , , -

    bi (i = 1, 2, 3, . . . , s)

    bit

    + div( ~Jb,i) = b,i, (94)

    t , ~Jb,i, b,i , s , .

    ~Jbi = ~vibi Dibi, Di -

    . Di , (94)

    bit

    = div(~vi)bi + ~vi bi +Di2bi + b,i, i = 1, 2, 3, . . . , s, (95) b,i

    bi {bi}. - (95)

    .

    , - -

    -

    (95) .

    , .

    -

    (95) -

    ,

    . ,

    {bi} {b1 , b2 , , bn} = {const}; (96)

    Copyright & A K-C

  • 41

    {~n b1 , ~n b2 , , ~n bn} = {const}, (97) ;

    . ~n -

    . - bi (97) - , ,

    , .

    (95) ,

    -

    .

    3.2.

    .

    {Xi(~r, t)}, - ~r t, - (94) .

    , -

    - {0 6 r 6 l, = 1, 2, 3; 0 6 t < } Xi(~r, t) , .. .

    1. , Xi(~r, t) -, > 0 t = t0 = (, t0), Yi(~r, t), |Xi(~r, t0)Yi(~r, t0)| < , - |Xi(~r, t) Yi(~r, t)| < t > t0. , . ,

    Xi(~r, t) . 2. Xi(~r, t)

    limx

    |Xi(~r, t) Yi(~r, t)| = 0, (98)

    , Xi(~r, t) . , ( ) ,

    .

    3.3.

    ,

    , ,

    Copyright & A K-C

  • 42

    . (5.3)

    , (95) ( i) . .

    X(~r, t) (5.3). X(~r, t + ), , - . , -

    . -

    , , -

    ( ) .

    n- , 1, 2, 3, ..., n, .

    -

    , .

    , , -

    , C -

    . , C , > 0 > 0, X0, - , t0

    C, t > t0 X C . C .

    C t X C , C .

    -

    .

    3.4.

    -

    . -

    ,

    .

    , , -

    . , -

    .

    , -

    (95). . ,

    , 0() (- ) , ( = 0), , .

    Copyright & A K-C

  • 43

    , .

    , -

    ( )

    .

    3.5.

    bi, Jb,i (b, i) (94). - , -

    , -

    D , , .

    - -

    (94)

    , . , Jb,i -

    b,i bi - , . -

    Di .

    (95) :

    dbidt

    = Fi(b1, b2, b3, . . . , bs) +Di2bi, i = 1, 2, , s, (99)

    Fi(b1, b2, b3, . . . , bs) ( - {bj}) - bi. (99) - . (99) -

    .

    , -

    , .

    bi -

    , .

    ,

    , -

    . -

    , , -

    . , -

    Copyright & A K-C

  • 44

    , , -

    -

    .

    , -

    :

    , , . -

    ,

    .

    . (99). (99): b1 = b1,st, b2 = b2,st,b3 = b3,st, . . . , bs = bs,st.

    dbi,stdt

    = 0. (100)

    -

    .

    bi = bi,st + yi(t), (101)

    yi(t) .

    . (101) (99):

    dyidt

    = Fi(b1,st + y1, b2,st + y2, b3,st + y3, . . . , bs,st + ys). (102)

    , Fi(b1,st + y1, b2,st + y2, b3,st + y3, . . . , bs,st + ys) - yi -

    .

    , (99)

    yit

    =s

    j=1

    ai,jyj +Di2yi, i = 1, 2, 3, . . . , s, (103)

    Copyright & A K-C

  • 45

    ai,j =

    (Fibj

    )st

    ,

    bi -

    .

    -

    , (99), ,

    , ..

    | yibi,st

    | 1,

    (..

    (99)) (103).

    ,

    (99) (103).

    . (103)

    , {bi,st} - (99). , {bi,st} .

    (103)

    yi(t) =s

    j=1

    Ai,jejt; i = 1, 2, . . . , s, (104)

    Ai,j j , t.

    j

    det {Ai,j ki,j} = 0, k = 1, 2.3, . . . , s. (104) -

    . j , - , .. ,

    .

    , -

    (99) . (Thom

    R. Stabilite Struturelle et Morphogenese. Benjamin, New York, 1972) -

    ,

    Copyright & A K-C

  • 46

    , (99)

    Fi V :

    Fi({bj}) = V ({bj})bi

    .

    , -

    (99)

    . -

    " -

    ", .

    3.6.

    ,

    . -

    .

    (99) b1 X b2 Y

    dX

    dt= fx(X, Y ),

    dX

    dt= fx(X, Y ) . (105)

    t (105),

    dY

    dX=

    fy(X, Y )

    fx(X, Y ). (106)

    () -

    (X, ). -

    (105).

    , -

    . , -

    -

    .

    (X, Y ) - dY/dX , ,

    fx(X, Y ) = fy(X, Y ) = 0.

    . ,

    (105) -

    . .

    Copyright & A K-C

  • 47

    , -

    , -

    (Xst, Yst). - [., , (103):

    dx

    dt= ax,xx+ ax,yy,

    dy

    dt= ay,xx+ ay,yy . (107)

    ai,j =

    (fij

    )Xst,Yst

    i = x, y; j = X, Y.

    X = Xst + x,

    Y = Yst + y .

    (107)

    x = x0ewt, y = y0e

    wt. (108)

    . -

    (107), -

    x0, y0. , -

    x0, y0, .

    w2 Tw + = 0, (109)

    T = ax,x + ay,y,

    = ax,xay,y ay,xax,y .

    (109) w1 w2. (109) :

    x = x01ew1t + x02e

    w2t,

    y = y01ew1t + y02e

    w2t , (110)

    Copyright & A K-C

  • 48

    yi0 = xi0wi ax,xax,y

    , i = 1, 2,

    x1,0 x2,0 .

    :

    , Re(wi) 0, i = 1 2, (Xst, Yst).

    ,Re(wi) = 0, i = 1 2, - ,

    , .

    .

    , (109) , . . T , ,

    . ,

    (110) , -

    .

    ;

    : T 2 4 0. > 0, wi .

    (110) ,

    ( ).

    . . 1.

    6

    -

    I

    R S

    Y

    X

    . 1.

    Copyright & A K-C

  • 49

    , -

    . ax,y =ay,x = 0, ax,x = ay,y = a 6= 0;

    dx

    dt= ax,

    dy

    dt= ay .

    , -

    S a < 0 S a > 0. S , -

    (. 2).

    6

    -

    @@

    @

    @@

    @

    @@I

    @@R SY

    X

    . 2.

    T 2 = 0; dx

    dt= ax + ay,

    dy

    dt= ay, a 6= 0 .

    x = x0eat + ay0e

    at, y = y0eat.

    t, ,

    y = 0 x = y ln y+ cy, c ; . 3.

    .

    6

    -

    -

    66

    ? ?

    SY

    X

    . 3. -

    Copyright & A K-C

  • 50

    < 0, () w - . (110)

    ew1t =y x(w2 ax,x)x0,1(w1 w2) , e

    w2t =y x(w1 ax,x)x0,2(w2 w1) .

    w1 > 0 w2 < 0, :(

    y x(w2 ax,x)x0,1(w1 w2)

    )|w2/w1|=y x(w1 ax,x)x0,2(w2 w1) .

    6

    -

    @@

    @

    @@

    @

    @@R

    @@I

    RR

    II

    SY

    X

    . 4. -

    ,

    , .

    : x02 = 0 x01 = 0. w1ax,x w2ax,x. . 4 (x, y). , t , . ,

    .

    .

    - : T 2 4 < 0 T 6= 0,

    . (110) , (T 0) . .

    . 5.

    6

    -

    ?

    6

    -

    SY

    X

    . 5. -

    Copyright & A K-C

  • 51

    T = 0, > 0, , wi = i. - -

    , , -

    .

    , ,

    (. . 6). ,

    , -

    .

    6

    -

    &%'$b??

    66 SY

    X

    . 6.

    , -

    3.7.

    -

    ,

    -

    . ,

    , , . -

    , -

    , , ,

    .

    ,

    .

    -

    , .

    -

    , .

    3.8.

    m ,

    V (x) = m(2x2 +

    1

    4x4).

    Copyright & A K-C

  • 52

    :

    d2x

    dt2= (x+ x3),

    :{dX1dt = X2;dX2dt = (X1 X31).

    :

    1. X1 = 0, X2 = 0;

    2. X1 = +,X2 = 0;

    3. X1 = ,X2 = 0.

    : {dX1dt = X2,

    dX2dt = X1.

    :

    X1 = A1et + A2e

    t; X2 = A1et A2et, =

    .

    wi , .

    : {dX1dt = X2,

    dX2dt = 2X1,

    :

    X1 = A11e

    i1t + A12ei1t; X2 = i1(A11e

    i1t A12ei1t), 1 =

    2.

    , -

    .

    , = 0 .

    -

    -

    .

    Copyright & A K-C

  • 53

    n- -

    n p, -. :

    N 0 N+. N 0 N+ . , -

    . L. 0z p , 0x 0y - . .

    , -

    . , -

    ,

    -

    ~E, ,

    Ld.- -

    -

    z: jnz = evsnn; jpz = evspp. vnz vpz

    .

    :

    ~jn = en(n~E +kT

    en);

    ~jp = ep(p ~E kTep).

    n,p , E - .

    -

    n, p, - N+ :

    n

    t 1e~jn = n; (111)

    p

    t+

    1

    e~jp = n +; (112)

    N+

    t= +. (113)

    , N+ + N 0 = N .

    Copyright & A K-C

  • 54

    n, + -:

    n = np+ [c1(N N+) c2nN+];+ = [c4p(NN+)c3N+]+[c1(NN+)c2nN+]+[s2p(NN+)s1N+]p., , c1, c2 -

    , c3, c4 (

    ) -

    . s1, s2 ,

    ( ). -

    - -

    ~E, - s1, ,

    , -

    () .

    ( , ) -

    ,

    ~E = ~Eq + ~E

    .

    ~Eq , -

    ,

    ,

    ~E , . -

    , -

    . ,

    ~Eq -

    , , -

    Na = p0+Nod+N+0 n0. N0d

    , p0, N+0 n0

    ,

    .

    ~E :

    ~E = e(p+N+ +N d n), (114)

    N d = Nd Na. (111) (114), - ,

    .

    + = 0, ~jn +~jp = ~j = const ~jn = en. (115)

    Copyright & A K-C

  • 55

    + = 0

    N+ = N/[s1p+ c2n+ c3s2p2 + c4p+ c1

    + 1] , (116)

    n = np+N [c1(s1p+c3)c2np(s2p+c4)]/[s2p2+(c4+s1)p+c2n+c1+c3].(117)

    :

    =c1c3c2c4

    c3c4

    =s1s2, (118)

    , n(p) - :

    n = [

    np][+Nc2(s2p+ c4)/(s2p2 + (c4 + s1)p+ c2n+ c1 + c3)]. (119)

    ,

    n =j

    evsn vspvsn

    p. (120)

    (119)

    n = vspvsn

    (p p1)(p p2)(p p3)(p p4)(p p5)(p p6) , (121)

    p1,2 =j

    2evsp

    (j

    2evsp)2 vsn

    vsp

    2e

    vsnvsp, (123)

    0 < p1,2 6j

    evsp /,

    p1 p2.

    p3,4 = AA2 B, (124)

    A =1

    2(c4s2

    +s1s2

    +Nc2 c2s2

    vspvsn

    ),

    B =c2s2

    j

    evsn+c1s2

    +c3s2

    +Nc2c4s2

    > 0.

    p5,6 = A1 A21 B1, (125)

    Copyright & A K-C

  • 56

    A1 =1

    2(c4s2

    +s1s2 c2s2

    vspvsn

    ),

    B =c2s2

    j

    evsn+c1s2

    +c3s2

    > 0.

    , A2B , p3 p4 - A > 0 A < 0. , .

    s2, , s2 - s2 6 s2,1 s2 > s2,2, ,

    s2 s2,1 6 s2 6 s2,2.

    s2,1 = 2

    (c3c4 +Nc2 )

    2> 0, s2,2 = 2

    +

    (c3c4 +Nc2 )

    2> 0, (126)

    = c2j

    evsn+ c1 +

    1

    2(vspc2vsn

    + c4)(c3c4

    +Nc2

    ),

    = (c2j

    evsn+ c1 + c3 +N

    c2c4

    )(c2j

    evsn+ c1 +

    c2c4

    vspvsn

    (c3 +Nc2c4

    )).

    np p = p1

    np|p=p1 = s2

    vspvsn

    (p1 p2)(p1 p3)(p1 p4)s2p21 + (c4 + s1)p1 + c2n1 + c1 + c3

    < 0 . (127)

    p = p2:

    np|p=p2 = s2

    vspvsn

    (p2 p1)(p2 p3)(p2 p4)s2p22 + (c4 + s1)p2 + c2n2 + c1 + c3

    > 0. (128)

    n(p = 0) = +Nc1c3

    c2j

    evsn+ c1 + c3

    > 0, (129)

    n(p =j

    evsp) = +N

    c1(c3 + s1j

    evsp)

    s2(j

    evsp)2 + (c4 + s1)

    jevsp

    + c1 + c3> 0. (130)

    (112) :

    4n=1

    Mn ln(p pnp0 pn ) =

    vspvsn

    x,

    Copyright & A K-C

  • 57

    p0 ,

    M1 =f1

    (p1 p2)(p1 p3)(p1 p4) ,

    M2 =f2

    (p2 p1)(p2 p3)(p2 p4) ,

    M3 =f3

    (p3 p1)(p3 p2)(p3 p4) ,

    M4 =f4

    (p4 p1)(p4 p2)(p4 p3) ,

    fn = (pn p5)(pn p6), n = 1, 2, 3, 4. , ( -

    )

    = e(1 +vspvsn

    )p jvsn

    + eN/[(s1 c2 vspvsn )p+ c2

    jevsn

    + c3

    s2p2 + c4p+ c1+ 1].

    , p1,2 p3,4 , -

    p x - , ,

    .

    _n = n0p (p0 + c2N+0 )n (c1 + c2n0)N+0 ,

    + = ((c4 + 2s2p)(N N+0 )s2c3c4

    N+0 )p c2N+0 n

    ((1 + s2c4p0)(c4p0 + c3) + c2n0 + c1)N

    +.

    p0, n0 N+0 ,

    z.

    ,

    div( ~E) =4e

    (p+ N+ n).

    n

    t nkT

    e2n = (n0 nn0

    4e

    )p (p0 + c2N+0 + nn0

    4e

    )n

    (c1 + c2n0 nn04e

    )N+,

    Copyright & A K-C

  • 58

    p

    t+N+

    t n

    t kT

    e(p2p n2n) =

    = (nn0 + pp0)4e

    (n p N+),

    N+

    t= ((c4 + 2s2p)(N N+0 )

    s2c3c4

    N+0 )p c2N+0 n

    ((1 + s2c4p0)(c4p0 + c3) + c2n0 + c1)N

    +.

    , -

    (z = 0):

    n = n1 exp(t+ i~ ~r),p = p1 exp(t+ i~ ~r),

    N+ = N+1 exp(t+ i~ ~r). .

    -

    :

    [n0 nn04e

    ]p+ [p0 + c2N+0 + nn0

    4e

    + n

    kT

    e2 + ]n+

    +[c1 + c2n0 nn04e

    ]N+ = 0,

    [(nn0 +pp0)4e

    +kT

    ep

    2+]p [(nn0 +pp0)

    4e

    +kT

    en

    2+]n+

    +[(nn0 + pp0)4e

    + ]N+ = 0,

    [(c4 + 2s2p)(N N+0 )s2c3c4

    N+0 ]p c2N+0 n

    [(1 + s2c4p0)(c4p0 + c3) + c2n0 + c1 + ]N

    + = 0.

    ,

    ,

    3 + A12 + A2+ A3 = 0,

    -

    -

    , .. ,

    .

    Copyright & A K-C

  • 59

    3.9.

    -

    . -

    . ,

    . -

    .

    . -

    .

    ,

    , -

    ,

    .

    . -

    , -

    :

    , ;

    - .

    ,

    . , -

    , .. .

    , -

    .

    , -

    , ,

    , -

    .

    -

    , -

    .

    , , : ,

    -

    , ,

    .

    ,

    Copyright & A K-C

  • 60

    ,

    , -

    .

    ,

    -

    , , -

    - ,

    , - , ,

    . , , , -

    , ,

    , .

    ,

    . , -

    ,

    ,

    ( ) .

    , -

    . ,

    ,

    . , -

    ,

    .

    , , , - -

    , , ..

    , . -

    . ,

    -

    , ,

    ; .

    , ,

    .

    , -

    .

    . ,

    , (, ,

    .. ),

    . , .. , -

    Copyright & A K-C

  • 61

    x + y(z 1 + x2) + x, y = x(3z + 1 x2) + y,z = 2z( + xy) = 1, 1, = 0, 87,

    , 2, 3180, 002, .. , .

    3.10.

    ,

    .

    :

    d = lima0

    lnN

    ln 1/a, (131)

    N -

    , ; a . d , -

    .

    , -

    . . n

    , n2 a = 1/n. (131), ,

    :

    d = limn

    lnn2

    lnn= 2.

    , , -

    .

    , ,

    -

    (" ")

    .

    [0, 1,

    (1/3, 2/3).

    . -

    .

    , , -

    . k- 2k , , 3k . k ,

    Copyright & A K-C

  • 62

    . -

    :

    l =1

    3+

    2

    32+

    22

    33 = 1

    2

    k=1

    (2

    3

    )k=

    1/3

    1 2/3 = 1.

    ,

    :

    ,

    (i 3) . . , -

    N = 2k = 1/3k -. , k = 0 N = 1, = 1. k = 1, N = 2, = 1/3; = 2 N = 4, = 1/9, k = m N = 2m, = 1/m. k . , -

    (131),

    d = limm

    (ln 2m/ ln 3m) = ln 2/ ln 3 0, 631.

    .

    , ,

    , .

    (k = 1) -.

    ( , k = 2) .. k .

    -

    .

    k = 1, N = 8 = 81, = 1/31,

    k = 2, N = 8 8 = 82, = 1/32,k = 3, N = 8 8 8 = 83, = 1/33,

    , , ,

    k = m, N = 8m, = 1/3m ,

    d = limm

    (ln 8m/ ln 3m) = ln 8/ ln 3 1, 893.

    Copyright & A K-C

  • 63

    , ,

    , ,

    . - "" -

    .

    4.

    -

    , -, , -

    ( )

    , , -, - -

    .

    ,

    . -

    .

    f(~r, ~p, t) - . f ~r ~p, t. f(~r, ~p, t) - N

    f(~r, ~p, t)d~rd~p = N,

    n(~r, t)

    n(~r, t) =

    f(~r, ~p, t)d~p.

    -

    (t) =

    (~r, ~p, t)f(~r, ~p, t)d~rd~p

    (~r, t) =

    (~r, ~p, t)f(~r, ~p, t)d~p.

    -

    ,

    "" "". , -

    .

    , -

    r0 (108 107). r0

    Copyright & A K-C

  • 64

    , -

    .

    n > r30 , "",

    .

    n < r30 , "", , -

    . -

    .

    "" .

    4.1. .

    .

    ,

    , -

    . -

    dw = W (X, Y |, t)dY X = {~r1, ~p1} dY = d~r2d~p2 Y = {~r2, ~p2} , t.

    , W (X, Y |, t) :W (X, Y |, t)dY = 1, (132)

    f(X, t)W (X, Y |, t)dX = f(Y, t+ ). (133) X Y

    Z = {~r3, ~p3} 1 + 2, 1 X Z, 2 Z Y .

    , W (X, Y |, t) - , , -

    .

    W (X, Y |1 + 2, t) =

    W (X,Z|1, t)W (Z, Y |2, t+ 1)dZ. (134)

    Copyright & A K-C

  • 65

    .

    -

    , .. t t. , X Y Y X , -

    , , ..

    W (X, Y |, t) = W (Y,X|, t). .

    4.2.

    -

    , .

    , -

    .

    .

    : -

    -

    .

    . -

    -

    , .

    ,

    .

    g(X), - : g(X) - |X|

    g(X) 0, g(X)Xi

    0, 2g(X)

    XiXj 0 , . . . . (135)

    (134) g(X) X:

    g(Y )W (X, Y |1 + 2, t)dY =

    Copyright & A K-C

  • 66

    =

    g(Y )

    W (X,Z|1, t)W (Z, Y |2, t+ 1)dZdY.

    g(X) Z:

    g(Y ) = g(Z) +6

    i=1

    g(Z)

    Zi(Yi Zi) + 1

    2

    6i,j=1

    2g(Z)

    ZiZj(Yi Zi)(Yj Zj) + ...,

    -

    g(X): {ng(Y )

    YiYjYk...

    }Y=Z

    =

    {ng(Z)

    ZiZjZk...

    }.

    g(Y )W (X, Y |1 + 2, t)dY =

    =

    g(Z)W (X,Z|1, t)W (Z, Y |2, t+ 1)dZdY+

    +

    6i=1

    g(Z)

    Zi(Yi Zi)W (X,Z|1, t)W (Z, Y |2, t+ 1)dZdY+

    +

    1

    2

    6i,j=1

    2g(Z)

    ZiZj(Yi Zi)(Yj Zj)W (X,Z|1, t)W (Z, Y |2, t+ 1)

    dZdY. (132), (

    Z Y ) g(Y )(W (X, Y |1 + 2, t)W (X, Y |1, t))dY =

    = 2

    6i=1

    g(Z)

    Ziai(Z, 2, t+ 1)W (Z, Y |1, t)dZ+

    +21

    2

    6i,j=1

    2g(Z)

    ZiZjbi,j(Z, 2, t+ 1)W (Z, Y |1, t)dZ,

    ai(Z, 2, t+ 1) =1

    2

    (Yi Zi)W (Z, Y |2, t+ 1)dY

    Copyright & A K-C

  • 67

    bi,j(Z, 2, t+ 1) =1

    2

    (Yi Zi)(Yj Zj)W (Z, Y |2, t+ 1)dY,

    (132) W (Z, Y |1, t)dY = 1.

    ai(Z, 1, t) 1 Z -

    t. bi,j(Z, 1, t) i- k-

    1. 1 0 2 ,

    {W (X,Z|, t)

    g(Z)

    6

    i=1

    ai(X, t)W (X,Z|, t)g(Z)Zi

    6

    i,j=1

    bi,j(X, t)W (X,Z|, t) 2g(Z)

    ZiZj...}dZ = 0,

    ai(Z, t) = lim20

    ai(Z, 2, t),

    bi,j(Z, t) = lim20

    bi,j(X, 2, t),

    , 6i=1

    ai(Z, t)W (X,Z|, t)g(Z)Zi

    dZ =

    =6

    i=1

    ai(Z, t)W (X,Z|, t)g(Z)dZ i|Zi=+Zi=

    6

    i=1

    g(Z)

    Zi[ai(Z, t)W (X,Z|, t)]dZ.

    -

    -

    - g(X) .

    Copyright & A K-C

  • 68

    6i,j=1

    bi,j(Z, t)W (X,Z|, t)

    2g(Z)

    ZiZjdZ =

    6i,j=1

    g(Z)

    Zibi,j(Z, t)W (X,Z|, t)dZ j|Zj=+Zj=

    6

    i,j=1

    g(Z)

    Zj[bi,j(Z, t)W (X,Z|, t)]dZ i|Zi=+Zi=+

    +6

    i,j=1

    g(Z)

    2

    ZjZi[bi,j(Z, t)W (X,Z|, t)]dZ =

    =6

    i,j=1

    g(Z)

    2

    ZjZi[bi,j(Z, t)W (X,Z|, t)]dZ.

    g(Z){W (X,Z|, t)

    6i=1

    Zi[ai(Z, t)W (X,Z|, t)]

    12

    6i,k=1

    2

    ZkZi[bi,k(Z, t)W (X,Z|, t)]}dZ = 0.

    g(X) ,

    W (X,Z|, t)

    =6

    i=1

    Zi[ai(Z, t)W (X,Z|, t)]

    12

    6i,k=1

    2

    ZkZi[bi,k(Z, t)W (X,Z|, t)]. (136)

    W (X,Z|, t). f(X, t) X (133), f(Z, t+ ):

    f(Z, t+ )

    =

    6i=1

    Zi[ai(Z, t)f(Z, t+ )]

    Copyright & A K-C

  • 69

    12

    6i,k=1

    2

    ZkZi[bi,k(Z, t)f(Z, t+ )]. (137)

    t , (136) (137)

    t = 0.

    -

    :

    f(Z, t)

    t+

    6i=1

    jiZi

    = 0, (138)

    ji = ai(Z, t)f(Z, t) 12

    6k=1

    Zk[bi,k(Z, t)f(Z, t)].

    . x, y, z - , .

    , ,

    , -

    :

    f(~r, t)

    t+ div~j = 0, (139)

    ~j = ~a(~r, t)f(~r, t) 12div[b(~r, t)f(~r, t)],

    ~a(~r, t) , b(~r, t)

    .

    -

    .

    .

    .

    -

    -

    :

    W (~r1, ~r2|, t) = W (|~r1 ~r2|).

    Copyright & A K-C

  • 70

    ~a(~r, t) = lim0

    1

    W (|~r ~r2|)(~r ~r2)d~r2 = 0

    bi,j(~r, t) = lim0

    1

    W (|~r ~r2|)(ri r2i)(rj r2j)d~r2 = bi,j,

    b = lim0

    1

    W (|~r|)x2d~r = const.

    :

    f

    t=

    b

    22f,

    f

    t= D2f. (140)

    b

    D:

    b = 2D.

    t = 0 ~r0, - (140) :

    f(~r, ) = (4D)1/2e|~r~r0|

    2

    4D .

    (x)2 =

    (x x0)2f(~r, )d~r = 6D,

    ..

    .

    . .

    , -

    ~a 6= 0. b , -

    ,

    ~j:

    ~j = ~af b2f.

    Copyright & A K-C

  • 71

    ~j = 0 :

    f(~r) = AeU(~r)kT .

    ,

    ~j = (~a+b

    2kTU(~r))eU(~r)kT = 0.

    ~a = b2kT

    U(~r) = DkTU(~r) = q ~F ,

    q = DkT ,~F = U(~r) .

    -

    , -

    .

    4.3.

    ,

    .

    -

    , -

    . ,

    X Y t :

    W (X, Y |, t) = A(X, t)(X Y ) + P (X, Y, t). P (X, Y, t) X Y t , A(X, t)(X Y ) "" X Y , -, -

    X. (132) ,

    A(X, t) = 1

    P (X, Y, t)dY.

    ,

    W (X, Y |, t) = {1

    P (Z, Y, t)dZ}(X Y ) + P (X, Y, t). (141)

    Copyright & A K-C

  • 72

    , f(Y, t + ) Y t+ f(X, t) X t (133). (132) :

    f(Y, t+ ) f(Y, t) ={W (X, Y |, t)f(X, t)W (Y,X|, t)f(Y, t)}dX.

    (141) 0, :

    f(X, t)

    t=

    {P (X, Y, t)f(Y, t) P (Y,X, t)f(X, t)}dY . (142)

    - -

    ( ):

    i(t)

    t=j=1

    {Pi,j(t)j(t) Pj,i(t)i(t)}. (143)

    , Pi,j(t) Pj,i(t) - j(t), - (142) (143) , -

    , -

    .

    , -

    . 1916

    . ,

    .

    ,

    1 2 (1 < 2), N1 N2. 1 < 2, 1 2 , 1 2 - . ,

    (, T ) = (2 1)/h:

    B1,2N1(, T ).

    :

    Copyright & A K-C

  • 73

    1. (), A2,1N2,

    2. ( ),

    (, T ), .. - B2,1N2(, T ).

    ,

    B2,1N2(, T ) + A2,1N2 = B1,2N1(, T )

    (, T ) =A2,1B2,1

    /[N1N2 B2,1B1,2

    ].

    N1N2

    =g1g2e(21)/kT ,

    g1 g2 .

    :

    g1B1,2 = g2B2,1,

    , 2 1 = h,

    (, T ) =g2A2,1g1B2,1

    /[ehkT 1].

    (, T ) = 3f(

    T).

    g2A2,1g1B2,1

    = A3.

    (, T ) = A3/[ehkT 1].

    h kT :

    (, T ) =8

    c3kT2.

    :

    (, T ) =8h

    c33/[e

    hkT 1].

    Copyright & A K-C

  • 74

    4.4.

    -

    .

    . -

    ~r ~p . -

    , ,

    , -

    . ,

    , -

    . ,

    " -

    ".

    - -

    , (-

    ) :

    df

    dt=f

    t+

    3i=1

    [f

    xixi +

    f

    pipi] = 0. (144)

    , , -

    .

    "" -

    " " -

    (

    ). ,

    (144)

    .

    , f(~p, ~r, t) :

    f

    t+

    3i=1

    [f

    xixi +

    f

    pipi] = q q, (145)

    q

    q

    -

    , . -

    .

    Copyright & A K-C

  • 75

    q

    q

    =

    B(, ~q)[f(~r, ~v, t)f(~r, ~v

    1, t)f(~r,~v, t)f(~r, ~v1, t)]ddd3v1,

    ~v -

    ,

    ~q = ~v1 ~v, ~v, ~v1, -

    ~v , ~v

    1 .

    B(, ~q) - .

    (, -

    ), .

    W (~p, ~p1)d~p1 - , ~p1 ~p1 +d~p1, ~p. W (~p, ~p1) - ~r t. , ~p,

    , :

    q

    =

    W (~p, ~p1)f(~p1, ~r, t)(1 f(~p, ~r, t))d~p1,

    ~p1 , .

    , ~p, , ~p1 ~p1 + d~p1, ,

    q

    =

    W (~p1, ~p)f(~p, ~r, t)(1 f(~p1, ~r, t))d~p1,

    ~p1 -, .

    f

    t=

    6i=1

    [f

    xi xi + f

    pi pi]+

    +

    {W (~p, ~p1)f(~p1, ~r, t)(1f(~p, ~r, t))W (~p1, ~p)f(~p, ~r, t)(1f(~p1, ~r, t))}d~p1,

    f

    t= (~v rf) (~F pf)+

    Copyright & A K-C

  • 76

    +

    {W (~p, ~p1)f(~p1, ~r, t)(1 f(~p, ~r, t))

    W (~p1, ~p)f(~p, ~r, t)(1 f(~p1, ~r, t))}d~p1. (146) . -

    W (~p|~p1) - f(~p, ~r, t), (146) .

    ~F W (~p|~p1). q -

    ~E ~H ,

    ~F = q ~E +q

    c[~v ~H],

    c .

    W (~p|~p1) - .

    (f

    t

    )

    = (~v rf) (~F pf)

    f

    , -

    (f

    t

    )

    =

    {W (~p, ~p1)f(~p1, ~r, t)(1 f(~p, ~r, t))

    W (~p1, ~p)f(~p, ~r, t)(1 f(~p1, ~r, t))}} d~p1 f .

    -

    , ~p

    ~p1, ~p - ~p1:

    W (~p, ~p1)f0(~p1, ~r)(1 f0(~p, ~r)) = W (~p1, ~p)f0(~p, ~r)(1 f0(~p1, ~r)).

    :

    f0(~p, ~r) =[e(~p,~r)

    kT + 1]1

    ,

    Copyright & A K-C

  • 77

    W (~p, ~p1)

    W (~p1, ~p)= exp

    ((~p1, ~r) (~p, ~r)

    kT

    ).

    , (~p1, ~r) > (~p, ~r) W (~p, ~p1) > W (~p1, ~p), .. ~p ~p1 , - .

    , .

    , ..

    (~p1, ~r) = (~p, ~r)

    W (~p|~p1) = W0(p, )(p p1), (p p1) , - p = p1, ~p ~p1.

    , (

    | f f0 | f0) W ,

    .

    f

    t= (~v rf) (~F pf)+

    +2

    0

    {W0(p, )(f(~p1, ~r, t) f(~p, ~r, t))p2sin()d. (147)

    (147) , -

    (D.Enskog, 1917),

    f = f0 + f1, (148)

    f0 f0((p, ~r)) , f1(~p) -, . -

    f F0 , f0 , f1(~p) ~p. ,f1(~p) ,

    ~p-.

    Copyright & A K-C

  • 78

    f (147),

    (~v rf) + (~F pf) = f1(~p)/(p), (149) :

    1

    (p)= 2

    0

    W0(p, )[1 f1(~p1)/f1(~p)]p2d. (150)

    (p) ( ),

    . ,

    ~F = 0 rT = 0. t = 0 , (149) ,

    f f0 :

    f

    t+f(~p, t) f0(p)

    (p)= 0.

    :

    (f f0) = (f f0)t=0exp(t/). , , -

    e .

    ,

    (146) -

    (148) -

    . ,

    -

    f1. - , -

    , f1(~p1)/f1(~p) , ,

    .

    -

    .

    . , ,

    -

    ,

    Copyright & A K-C

  • 79

    . -

    . , -

    , -

    . -

    (

    (155) , ).

    .

    , " ".

    -

    , "" , ..

    - -

    ,

    .

    , -

    .

    . -

    ,

    . , -

    , -

    , ,

    . ,

    .

    4.5. H-

    ,

    . , -

    .

    ~p1 ~p2, -

    ~p

    1 ~p

    2.

    ~p1 + ~p2 = ~p

    1 + ~p

    2,

    p21 + p21 = (p

    1)2 + (p

    1)2.

    Copyright & A K-C

  • 80

    ( )

    ~P =1

    2(~p1 + ~p2),

    ~u = ~p1 ~p2 (151)

    ~P

    , ~u

    ,

    (151)

    ~P = ~P

    ,

    |~u| = |~u|. (152) (

    f(~p1)

    t

    )

    = [(~p1, ~p2|~p1, ~p

    2)f(~p

    1)f(~p

    2) (~p

    1, ~p

    2|~p1, ~p2)f(~p1)f(~p2)]d3p2d3p

    1d3p

    2.

    (~p1, ~p2|~p1, ~p

    2) = (~p

    1, ~p

    2|~p1, ~p2). (153) (151), , , -

    ~p1 , ~p2 -

    , ~p

    1 ~p

    2 ~p1, ~p2 ~.(

    f(~p1)

    t

    )

    =

    d

    d3p2(~p, ~p2|)[f(~p1)f(~p

    2) f(~p1)f(~p2)]. (154)

    -

    , (~p, ~p2|) () -

    (~p, ~p2|) = (~p, ~p2|)|~p1 ~p2|.

    f

    t+

    3i=1

    [f

    xixi +

    f

    pipi] =

    =

    d

    d3p2()|~p1 ~p2|[f(~p1)f(~p

    2) f(~p1)f(~p2)]. (155)

    Copyright & A K-C

  • 81

    -

    f(~p, ~r, t). , H- -

    , -

    -

    (1872 .).

    , .

    , -

    -

    S -,

    S k0

    (6N)

    (p, q)ln((p, q)d3Npd3Nq

    h3N, (156)

    (p, q) , k0 .

    , .

    -

    V (f/~r) = 0, F = 0. f ~p t.

    f(~p1)

    t=

    d

    d3p2()|~p1 ~p2|[f(~p1)f(~p

    2) f(~p1)f(~p2)] (157)

    f(~p, t)d3p =N

    V= n = const. (158)

    , H(t)

    H(t)

    f(~p, t)ln(f(~p, t)d3p. (159)

    ,

    H

    t=

    t(fln(f)) d3p =

    f

    tln(f)d3p,

    (158)f(~p, t)

    td3p =

    n

    t= 0.

    Copyright & A K-C

  • 82

    (158)

    H

    t=

    ln(f(~p1, t))

    d()|~p1~p2|[f(~p1)f(~p

    2)f(~p1)f(~p2)]d3p1d3p2.(160)

    ~p1

    ~p2, () . -

    .

    H

    t=

    =1

    2

    ln(f(~p1)f(~p2))

    d()|~p1~p2|[f(~p1)f(~p

    2)f(~p1)f(~p2)]d3p1d3p2. {~p1, ~p2} {~p1, ~p

    2}, - . ,

    H

    t=

    =1

    2

    ln(f(~p

    1)f(~p

    2))

    d

    ()|~p1~p

    2|[f(~p1)f(~p2)f(~p

    1)f(~p

    2)]d3p

    1d3p

    2.

    , d3p

    1d3p

    2 = d3p1d

    3p2,|~p1 ~p

    2| = |~p1 ~p2|

    () = (),

    H

    t= 1

    4

    (ln(f(~p1)f(~p2)) ln(f(~p1, t)f(~p

    2))

    ()|~p1 ~p2|[f(~p1)f(~p2) f(~p1)f(~p

    2)]dd3p

    1d3p

    2. (161)

    [ln(f(~p1, t), ~p2, t)ln(f(~p1, t), ~p

    2, t)][f(~p1)f(~p2)f(~p

    1)f(~p

    2)] (ln(x)ln(y))(x y), x y -.

    H

    t 0, (162)

    f(~p1)f(~p2) = f(~p

    1)f(~p

    2). (163)

    H S . -

    -

    Copyright & A K-C

  • 83

    (p, q, t) f

    (~pi, ~ri, t):

    (p, q, t) =Ni=1

    f

    (~pi, ~ri, t), (164)

    f

    (~p, t) =h3

    nf(~p, t).

    (164) -

    f

    (~p, t) f

    (~p, t)d3pd3r

    h3= 1,

    S = k0( 1NH + ln(

    h3

    n)). (165)

    ,

    H S .

    H- .

    . H , (163), ..

    .

    " ".

    . H , .. -

    , - -

    .

    4.6.

    -

    . , -

    ~p :

    = g +p2

    2m.

    g , m

    .

    ~v =

    ~p=

    ~p

    m.

    Copyright & A K-C

  • 84

    (149)

    (148), f1 ~F , - , ,

    f1 = f1(~p, ~r) :

    f1(~p, ~r) =f0

    (~(, ~r) ~v) ,

    ~(, ~r) , f0() - -

    :

    f0(, ~r) =1

    exp(k0T ) + 1,

    , T , k0

    . , -

    ~r, ~F

    ~F = (e)[ ~E + 1c[~v ~H]],

    -

    f0. , ,

    .

    ,

    rf rf0 = f0

    [+ ( )TT

    ].

    rf1 .

    -

    pf = pf0 +pf1,

    pf0 = f0

    ~v,

    pf1 = 2f02

    ~v(

    ~() ~v)

    +f0

    (~

    m+ (~v

    )~v).

    ,

    e[ ~E + 1c[~v ~H]] pf0 = ef0

    [ ~E +

    1

    c[~v ~H]] ~v = ef0

    ~E ~v,

    Copyright & A K-C

  • 85

    [~p ~H] ~p = [~p ~p] ~H = 0. ,

    , -

    .

    ec[~v ~H] pf1 = e

    c [

    2f02

    (~v [(~v ~H])(

    ~() ~v)

    +f0

    (~ [~v ~H]

    m+

    +(~v

    )(~v [~v ~H]))] = ec

    f0

    ([ ~H ~] ~v)m

    .

    ,

    f0

    ([+()TT

    ]~v)ef0

    ~E~vec

    f0

    ([ ~H ~] ~v)m

    = 1

    f0

    (~ ~v) ,

    ~ [~v ~H] = [ ~H ~] ~v. ~v ,

    ~ = {+ ( )TT

    + e ~E +e

    c

    [ ~H ~]m

    }. (166)

    ~

    ~ = ~a+ [~b ~], (167)

    ~a = [+ ( )TT

    + e ~E],

    ~b =e ~H

    cm.

    ~b (167) ~b [~b ~] = 0,

    ~b ~ = ~b ~a. (168) ~ (167) ~a + [~b ~],

    ~ = ~a+ [~b ~a] + [~b [~b ~a]].

    [~b [~b ~a]] = ~b(~b ~) ~b2

    Copyright & A K-C

  • 86

    (168),

    ~ = ~a+ [~b ~a] +~b(~b ~a) ~b2.

    ~ =~a+ [~b ~a] +~b(~b ~a)

    1 + b2.

    , b2

    ,

    -

    ,

    .

    , .. -

    :

    ~ = ~a+ [~b ~a] +~b(~b ~a).

    ~ = {[( )TT

    + e ~Et] +e

    cm[ ~H [( )T

    T+ e ~Et]]+

    +(e

    cm)2( ~H [( )T

    T+ e ~Et]) ~H},

    ~Et = ~E +1e

    , -

    ( ).

    4.7.

    ,

    , ,

    ~j = eV

    ~p,sz

    ~vf1 = 2eh3

    f0

    (~ ~v)~vd3p. (169)

    , -

    ~, ~ = {0, 0, },

    (~ ~v) = v cos ,

    ~v =~iv cos sin +~jv sin sin + ~kv cos .

    Copyright & A K-C

  • 87

    ,

    20

    sind = 0,

    20

    cosd = 0,

    0

    cos2 sin d =2

    3.

    ~j = 8e3h3

    0

    f0

    ~v2p2dp = 8e23/2m

    3h3

    0

    f0

    ~3/2d. (170)

    < n >3/2 8e2

    3h3(e

    cm)n1

    0

    f0

    n()3/2d,

    >3/2 8e3h3

    (e

    cm)n1

    0

    f0

    n()( )3/2d,

    ~j =>3/2TT

    + < >3/2 ~Et+ >3/2 [ ~H T

    T]+

    + < 2 >3/2 [ ~H ~Et]+ >3/2 ( ~H TT

    ) ~H+ < 3 >3/2 ( ~H ~Et) ~H. ,

    ~w =1

    V

    ~p,sz

    ~vf1 =2

    h3

    f0

    (~ ~v) ~vd3p (171)

    ~w =8

    3h3

    0

    f0

    ~v2p2dp,

    ~w =>5/2TT

    + < >5/2 ~Et+ >5/2 [ ~H T

    T]+

    + < 2 >5/2 [ ~H ~Et]+ >5/2 ( ~H TT

    ) ~H+ < 3 >5/2 ( ~H ~Et) ~H.

    Copyright & A K-C

  • 88

    , , ,>3/2< >5/2,>3/2< 2 >5/2,

    , -

    .

    4.8. .

    V (r) = e2/r. . -

    -

    . ,

    , -

    : -

    , -

    .

    , ,

    () Ek

    E

    :

    E

    Ek 1.

    E

    Ek 1

    , (

    32kT )

    , -

    , -

    , .

    E

    Ek 2

    3e2/kTr0,

    r0 n1/3 , n .

    , -

    . -

    n 1012 3 kT 5 . EEk 2 104, .

    Copyright & A K-C

  • 89

    10 , , n 1017

    3.

    .

    -

    ,

    .

    4.9.

    ,

    : ( -

    ) -

    , -

    ( ""),

    .

    f(t,r ,p ) f(t,r ,p ) = f0(p) + f1(t,r ,p ),

    f0(p) = exp(p2/2m

    kT ) , f1 - ,

    1

    h3

    f0(p)d

    p = n,n .

    exp(

    kT) = n

    h3

    (2mkT )3/2. (172)

    ,

    +0 = 0 =e

    h3

    f0(p)d

    p ,

    =e

    h3

    f1(t,

    r ,p )dp ,

    ~j =e

    h3

    ~p

    mf1(t,

    r ,p )dp .

    ,

    f1t

    + ~v rf1 e( ~E + 1c[~v ~H]) pf0 = f1, (173)

    Copyright & A K-C

  • 90

    div ~E = 4eh3

    f1(t,

    r ,p )dp (174)

    div ~H = 0, (175)

    rot ~H =1

    c

    ~E

    t 4e

    ch3

    ~p

    mf1(t,

    r ,p )dp (176)

    rot ~E = 1c

    ~H

    t. (177)

    -,

    f1 = f~,exp(i(t ~ ~r)), ~E = ~E~,exp(i(t ~ ~r)),~H = ~H~,exp(i(t ~ ~r))

    : -

    OX, OZ, :

    ~ = (, 0, 0), ~H~, = (0, 0, H~,), ~E~, = ((E~,)x, (E~,)y, 0).

    if~, + ivxf~, + ekT

    [vx(E~,)x + vy(E~,)y]f0 = f~,; (178)

    i(E~,)x = 4eh3

    f~,d~p; (179)

    ic(E~k,)x

    4e

    h3c

    vxf~k,d~p = 0; (180)

    iH~, = ic(E~,)y 4e

    h3c

    vyf~,d~p; (181)

    i(E~k,)y = i

    cH~k,. (182)

    f~,

    f~, = i ekT

    vx(E~,)x + vy(E~,)y vx + i f0.

    Copyright & A K-C

  • 91

    , , -

    i(E~,)x = i4e2

    h3kT

    [vx(E~,)x + vy(E~,)y]f0

    vx + i d~p; (183)

    i

    c(E~,)x = i

    4e2

    h3ckT

    vx

    [vx(E~,)x + vy(E~,)y]f0 vx + i d~p; (184)

    i[

    c

    2c

    ](E~,)y = i

    4e2

    h3ckT

    vy

    [vx(E~k,)x + vy(E~k,)y]f0

    vx + i d~p. (185), - vy

    vy(E~,)yf0 vx + id~p = 0,vxvy(E~,)yf0 vx + i d~p = 0,

    (172) vx(E~,)xf0 vx + id~p =

    n2mkT

    vx(E~,)xexp( p2x

    2mkT )

    vx + i dpx,

    v2y(E~,)yf0

    vx + id~p =mkT2m2

    n

    (E~,)yexp( p2x

    2mkT )

    vx + i dpx.

    (184) (183),

    v2x(E~,)xexp( p2x

    2mkT )

    vx + i dpx =

    vx(E~,)xexp( p

    2x

    2mkT)dpx+

    + + i

    vx(E~,)xexp( p2x

    2mkT )

    vx + i dpx =

    vx(E~,)xexp( p2x

    2mkT )

    vx + i dpx.

    , -

    : :

    (E~,)x =4e2n

    2mkTkT

    vx(E~,)xexp(

    p2x2mkT )

    vx + i dpx; (186)

    [

    c

    2c

    ](E~,)y =

    4e2n

    cm

    2mkT

    (E~,)yexp(

    p2x2m )

    vx + i dpx. (187)

    Copyright & A K-C

  • 92

    4.10.

    . -

    (186) (E~,)x,

    1 =4e2nm

    2mkTkT

    vxexp(mv2x2kT )

    vx + idvx. (188)

    ,

    vx =+i

    ,

    .

    lim0

    1

    x i =Px i(x),

    P -, (x) - . ,

    1 = J(, ) + iI(, ), (189)

    J(, ) =4e2nm

    2mkTkTP

    vxexp(mv2x2kT )

    vx dvx; , (190)

    I(, ) =42e2nm

    3

    2mkTkTexp(

    m222kT

    ). (191)

    J(, ) , - (.., .. -

    , .: , 1954; Fried B. D., Conte S.D. The

    plasma Disp ersion Funtion, Aademi Press, New York, 1961.),

    .

    1

    1 vx = 1 +

    vx

    1

    1 vx =

    = 1 +vx + (

    vx)2 + (

    vx)3 + (

    vx)4 + (

    vx)5 + (

    vx)6(

    1

    1 vx ).

    , .

    , ,

    Copyright & A K-C

  • 93

    |vx | < 1. -

    vx = v3x = v5x = 0, v

    2x =

    kT

    m, v4x = 3(

    kT

    m)2, v6x = 15(

    kT

    m)2.

    (189)

    1 20

    2(1+6

    202

    (LD)2 +60

    404

    (LD)4 +

    m

    kT5

    5(v7x

    1 vx ))+ iI(, ) = 0,

    (192)

    I(, ) =

    4

    0

    1

    (LD)3exp

    [1

    4

    2

    20

    1

    (LD)2

    ], (193)

    0 =

    4e2n/m , LD =kT/(4ne2)

    .

    202 (LD)

    2 1 ( ) ,

    ..

    1 20

    2(1 + 6

    202

    (LD)2) + iI(, ) = 0. (194)

    I(, ) 6=0, . = i, ,

    1

    2=

    1

    ( i)2 1

    2(1 + 2i

    ),

    I(, ) I(,).

    1 20

    2(1 + 6

    202

    (LD)2) 2i

    20

    2(1 + 12

    202

    (LD)2)

    + iI(,) = 0.

    ,

    = 0(1 + 3202

    (LD)2 + ),

    =

    2

    220I/(1 + 12

    202

    (LD)2 + ).

    ,

    0(1 + 3(LD)2 + ), (195)

    Copyright & A K-C

  • 94

    =02I(, )/(1 + 12(LD)

    2)

    8

    0(LD)3

    exp

    [ 1

    4(LD)2

    ]. (196)

    (195), (196) () , -

    . -

    , .

    , -

    , = ~ ~v. , , ,

    .

    , -

    ,

    .

    ~0, ~0,

    Al 15,0 Be 18,9

    Mg 10,5 Si 16,9

    Ge 16,0 Na 5,7

    202 (LD)

    2 1 J(, )

    J(, ) =4e2nm

    2

    2mkTkTP

    vxexp(mv2x2kT )

    vx dvx =

    4e2n

    2kT(1+

    +m

    2mkTP

    exp(mv2x

    2kT )

    vx dvx

    . (197) vx = u +

    ,

    :

    m

    2mkTP

    exp(mv2x

    2kT )

    vx dvx =

    m

    2mkTP

    exp(m(u+

    )2

    2kT)du

    u=

    =me

    m2

    2kT2

    2mkTP

    emu2

    2kT (1 ukT

    +1

    2(u

    kT)2 1

    6(u

    kT)3 + . . . )

    du

    u

    Copyright & A K-C

  • 95

    2e

    m2

    2kT2

    2kT.

    J(, ) 4e2n

    2kT

    (1

    2em2

    2kT2

    2kT

    ). (198)

    , 0 .4.11.

    (187) (E~,)y,

    2 = (c)2 +4e2n

    m

    2mkT

    exp(p

    2x

    2m )

    vx + idpx. (199)

    , -

    ,

    2 = c22 + 20(1 +202

    (LD)2 + 3

    404

    (LD)4 + )

    i20

    0LDexp

    [ 1

    4(LD)2

    ].

    .

    , (-

    = mv2

    2

    ), -

    , vx =

    c. -

    ,

    2 = c22 + 20(1 + (LD)2 + ), = 0. (200)

    4.12. -

    ( , -

    : n-GaAs, InSb, InAs, CdS .), -

    , (-

    , : Si, Ge, PbTe, PbSe n-).

    Copyright & A K-C

  • 96

    - -

    , me mn .

    , , . . qe = e,qi = +e ne = ni = n. -, , me mi e i - ,

    fet

    + ~v fe~r

    e ~E e~p

    = efe,fit

    + ~v fi~r

    + e ~E i~p

    = ifi,

    div ~E = 4eh3

    (fe(t,

    r ,p ) fi(t,r ,p ))dp ,

    div ~H = 0,

    rot ~H =1

    c

    ~E

    t 4e

    ch3

    ~p(fe(t,

    r ,p )me

    fi(t,r ,p )mi

    )dp ,

    rot ~E = 1c

    ~H

    t,

    e = (2mekTe)3/2exp( p

    2

    2mekTe),

    i = (2mikTi)3/2exp( p

    2

    2mikTi),

    Te, Ti . -

    1954 .. ,

    Ti Te. -

    ife,~, + i pxme

    fe,~, +e

    mekT[px(E~,)x + py(E~,)y]e = fe,~,;

    ifi,~, + i pxmi

    fi,~, emikT

    [px(E~,)x + py(E~,)y]i = fi,~,;

    i(E~,)x = 4eh3

    (fe,~, fi,~,)d~p;

    0 = ic(E~k,)x

    4e

    h3c

    px(

    fe,~k,me

    fi,~k,mi

    )d~p;

    Copyright & A K-C

  • 97

    iH~, = ic(E~,)y 4e

    h3c

    py(

    fe,~k,me

    fi,~k,mi

    )d~p;

    i(E~k,)y = i

    cH~k,.

    fe,~, fi,~, -

    ,

    :

    i(E~,)x = i4e2

    h3k

    [px(E~,)x + py(E~,)y][

    e/Teme px + ime+

    +i/Ti

    mi px + imi ]d~p; (201)

    c(E~,)x =

    4e2

    h3ck

    px[px(E~,)x + py(E~,)y][

    e/Tememe px + ime+

    +i/Timi

    mi px + imi ]d~p; (202)

    [

    c

    2c

    ](E~,)y =

    4e2

    h3ck

    py[px(E~,)x + py(E~,)y][

    e/Tememe px + ime+

    +i/Timi

    mi px + imi ]d~p; (203)

    , -

    1 =20

    px[

    exp( p2x2meTe )kTe

    2mekTe( px me + i)+

    memiexp( p2x2miTi )

    kTi

    2mikTi( px mi + i)]dpx

    (204)

    c

    2c

    =20c

    [

    exp( p2x2meTe )2mkTe( px me + i)

    +

    memiexp( p2x2miTi )

    2mikTi( px mi + i)]dpx.

    (205)

    mi me , , ,

    . -

    Copyright & A K-C

  • 98

    0. , -,

    20

    px[

    memiexp( p2x2miTi )

    kTi

    2mikTi( px mi + i)]dpx

    20,i2

    (1+620,i2

    (LD,i)2)iI(, );

    (206)

    I(, ) =

    4

    0,i

    1

    (LD,i)3exp

    [1

    4

    2

    20,i

    1

    (LD,i)2

    ],

    0,i =

    4e2n/mi , LD,i =kTi/(4ne2)

    .

    = 0

    J(, ) 4e2n

    2kTe

    1 2e me22kTe22kTe

    . 0,i 0 Te Ti, -

    , -

    . -

    1+4e2n

    2kTe

    1 2e me22kTe22kTe

    20,i2

    (1+620,i2

    (LD,i)2)+i

    4

    0,i

    1

    (LD,i)3 0.

    = i -, ():

    kTeme

    (1 1

    2

    0mikTe

    2 + . . .

    ), (207)

    =

    me8mi

    .

    .

    -

    - -

    - ,

    Copyright & A K-C

  • 99

    . (207)

    kTeme

    , -

    .

    , - -

    : -

    ( me/mi

    ).

    1. . ,

    /. , . . .: - , 1973.

    280 .

    2. , .. -

    /.. . .: - , 1978. 128 .

    3. . .

    /. . .: - , 1974.

    304 .

    4. .. /..

    . .: - , 1971. 415 .

    5. .. -

    /.. , .. . .:

    - , 1976. 480 .

    6. , .. .

    /... .: - . 1987.

    559 .

    7. , .. /.., ...

    .: - , 1979. 527 .

    8. . /. ,

    . . .: - , 1979. 512 .

    9. , .. .

    /.. , .. . M.: - , 1977. 552 .

    10. .. .

    /.. . .: , 2000. 312 .

    Copyright & A K-C

  • 100

    , ..

    ..

    23.11.2006. 60x84/16. .

    . . . 5,11. .-. . 4,8.

    100 . .

    -

    -

    . ...

    150000 , . , 14.

    "" 06151 26.10.2001.

    . , . , 94, . 37, . (4852) 73-35-03

    Copyright & A K-C