3-1 einkenni frumvera bls. 40-41
DESCRIPTION
3-1 Einkenni frumvera bls. 40-41. Frumverur eru í hópi elstu lífvera á jörð-inni. Þær eru allar einfrumungar með heilan kjarna. Lífverurnar innan frumveruríkisins eru ólíkar og afla sér fæðu á mjög ólíkan hátt. Frumverur. Frumverur. 3-1 framhald. Flestar lifa í vatni eða rökum jarðvegi. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 1
3-1 Einkenni frumvera bls. 40-41.
• Frumverur eru í hópi elstu lífvera á jörð-inni.
• Þær eru allar einfrumungar með heilan kjarna.
• Lífverurnar innan frumveruríkisins eru ólíkar og afla sér fæðu á mjög ólíkan hátt.
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 2
Frumverur
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 3
Frumverur
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 4
3-1 framhald
• Flestar lifa í vatni eða rökum jarðvegi.
• Skipt í 3 meginhópa: frumdýr, frumþörunga og slímsveppi.
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 5
3-2 Frumdýr bls. 41-46
• Eru ófrumbjarga og geta hreyft sig.
• Skipt í 4 meginhópa:- slímdýr
- bifdýr - svipudýr - gródýr bjölludýr
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 6
Slímdýr bls. 42
• Helsta einkenni er skinfótur sem notaður er til að fanga bráð, gleypa fæðuagnir og hreyfa sig.
• Margbreytileg dýr, ýmist nakin, með skel og/eða gadda.
• Afla fæðu með skinfæti sem umlykur fæðuna og myndar fæðubólu.
• Fjölga sér með skiptingu.
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 7
Slímdýr - amba
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 8
Slímdýr - amba
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 9
Bifdýr bls. 43.
• Einkenni þeirra eru bifhár sem eru skynfæri og notuð til hreyfingar og fæðuöflunar.
• Algeng bifdýr eru ildýr sem finnast m.a. í pollum og tjörnum.
• Þau hafa munnhol og saurop.
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 10
Bifdýr – ildýr
Munngróf
Bifhár
Kjarniherpibóla
Safabóla
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 11
Ildýr
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 12
Fjölgun bifdýrs
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 13
Svipudýr bls. 44-45.
• Svipungar hreyfast með svipum.
• Svipungar líkir dýrum kallast svipudýr, aðrir líkjast plöntum eða sveppum.
• Hafa flestir 1-8 svipur.
• Sumir lifa í samlífi við önnur dýr, oft hýsli til hagsbóta t.d. hagnast termítar.
• Valda t.d. svefnsýki í mönnum.
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 14
Svipudýr í blóði manns - svefnsýki
Svipudýr
Rautt blóðkorn
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 15
Svipudýr úr termíta
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 16
Gródýr bls. 45-46.
• Eru öll sníklar sem nærast á frumum og líkamsvökvum hýsla sinna.
• Hafa mjög flókinn lífsferil með millihýslum.• Mynda gró sem berast milli hýsla.• Gródýr veldur mýrarköldu (malaríu) en það
hefur mann eða hryggdýr og moskítóflugu sem hýsla.
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 17
Gródýr í mannsblóði
Gródýr
Rauðkorn
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 18
Lífsferill mýrarköldusýkils
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 19
Moskítófluga
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 20
Móskítófluga
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 21
3-3 Frumþörungar bls. 46-48.
• Einfrumungar, flestir geta hreyft sig.
• Ljóstillífa og eru því ásamt öðrum ljós- tillífandi lífverum undirstaðan undir annað líf.
• Lifa í samlífi eða eru fæða dýra.
• Frumþörungar (plöntusvif) framleiða 60-70% súrefnis sem til verður á jörðinni.
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 22
3-3 framhald
• Eru flestir svipungar, (svipuþörungar).• Margir ólíkir hópar: - Augnglennur: hafa tvær svipur, ljós-
næman augndíl og grænukorn.- Kísilþörungar: um frumur eru glerkenndar öskjur sem eftir dauða falla til botns í vötnum og mynda kísilgúr sem notaður er í síur, slípiefni og tannkrem. Eru undirstaða lífs í sjó við Ísland.
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 23
Augnglenna
Augndíll
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 24
Augnglenna
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 25
Augnglenna
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 26
Kísilþörungar
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 27
Kísilþörungur
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 28
Kísilþörungur - smásjármynd
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 29
Fjölgun kísilþörunga
• Eru gerðir úr tveimur skeljum. Við frumu-skiptinguna opnast skeljarnar og nýr botn myndast á hvorn helming fyrir sig. Þannig minnka skeljar smám saman en að lokum verður kynæxlun og stór skel myndast.
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 30
3-4 Slímsveppir bls. 49.
• Ófrumbjarga, líkjast stundum ömbum.
• Eru stundum sýnilegir berum augum.
• Á vaxtarskeiði sínu eru þeir flatar klessur sem skríða um og skilja eftir sig slímkennda slóð.
• Fjölga sér með gróum.
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 31
Slímsveppur - slímkórall
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 32
Slímsveppir
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 33
Slímsveppir
Skollamjólk Dritlingur
©Árbæjarskóli KJ/SH Lifandi veröld 34
Lífsferill slímsveppa
Gróhirslur