3 p javni prihodi-porezi carine doprinosi takse parafiskalit

JAVNI PRIHODI

PoreziCarineDoprinosiTakseParafiskaliteti

Monetarne i javne finansije

Poreski principiPoreski principi Adama Smitha

Poreski principi Alfreda Wagnera


EFEKTI OPOREZIVANJAEfekti prije oporezivanja (izbjegavanje plaanja poreza)

Efekti poslije oporezivanja (prevaljivanje poreza)


DVOSTRUKO OPOREZIVANJEInterno dvostruko oporezivanje

Meunarodno dvostruko oporezivanje


PORESKA TERMINOLOGIJAElementi oporezivanja:

Elementi line prirodeElementi materijalne prirode


DIREKTNI I INDIREKTNI POREZIDIREKTNI POREZI (porez na dobit preduzea, porez na imovinu, porez na dohodak graana...)INDIREKTNI POREZI (carine, jednofazni porez na promet proizvoda i usluga, svefazni neto porez na promet proizvoda i usluga ili PDV...)


ZAKON O POREZU NA DOHODAK GRAANA(model u Federaciji BiH od 01. 01. 2009.)


Osnovni oblici poreza na dohodakTri sistema oprezivanja dohodka - cedularni - sintetiki - mjeoviti Zakon o porezu na dohodak u FBiH, (Sl.novine FBiH br 10/07) zasniva se na konceptu sintetikog sistema oporezivanja dohotka po kome se svi prihodi koje porezni obveznik ostvari u odreenom periodu (kalendarska godina) oporezuje jednim porezom Porez na dohodak kao sintetiki oblik poreza na dohodak prisutan je u poreznom zakonodavstvu svih savremnih drava


Porez na dohodak - SRBIJAMjeseni neoporezivi iznos je 5.000 RSD ( 60 EUR) stopa 12%


Porez na dohodak CRNA GORA

Oporezivi dohodak (EUR)Stopa poreza07850%7852.61515%2.6154.57719%4.57723%


Porez na dohodak- MAKEDONIJA

Oporezivi dohodak (MKD)EURStopa poreza0360.00006.00015%360.000720.0006.00012.00018%720.00012.00024%


Porez na dohodak - HRVATSKA

Oporezivi dohodak (HRK)EURStopa poreza038.40005.30015%38.40096.0005.30013.20025%96.000268.80013.20026.80035%268.80026.80045%


Porez na dohodak - ALBANIJA

Oporezivi dohodak (ALL)EURStopa poreza0168.00001.3001%168.000480.0001.3003.8005%480.0001,080.0003.8008.60010%1,080.0002,400.0008.60019.20015%2,400.00019.20020%


U praksi ne postoje dva identina porezna sistema to znai da strana drava shodno svojim potrebama uvodi pojedine porezne oblike koji ine jednu cjelinu

Meutim, porezni sistemi i porezne politike moraju se to vie pribliavati i usklaivati radi potpune integracije ekonomskih prostora


Predmeti oporezivanjaoporezivanje ukupnog prihoda koji fiziko lice ostvaruje iz razliitih izvora odnosno oporezivanjem njegove zarade (prihoda po osnovu nesamostalne djelatnosti),dobiti koju ostvari obavljanjem samostalnih djelatnosti, slobodnih zanimanja, po osnovu imovine i imovinskih prava (zakupa, najma, otuenja i sl.) ulaganja kapitala, od poljoprivrede i umarstva, po osnovu dobitaka ostvarenih ueem u nagradnim igrama i igrama na sreu.


Predmet oporezivanja su i

prihodi iz svih navedenih izvora koje fiziko lice ostvari na bilo koji nezakonit nain (RADOM NA CRNO) ili obavljanjem samostalne djelatnosti bez odobrenja nadlenog organa. Rashodi koje je imalo fiziko lice koje je te prihode ostvarilo, ne mogu odbiti.


PRIHODI OD NESAMOSTALNE DJELATNOSTISva primanja zaposlenika koja ostvari po osnovu rada, bez obzira pod kojim nazivom ili u kojem obliku su isplaena. Prihodima od nesamostalne djelatnosti smatraju se i:naknade za rad ili usluge obavljene izvan redovnog radnog vremena (prekovremeni rad, noni rad deurstvo i sl.),naknade koje zaposleniku isplati tree lice (provizije, popusti, napojnice, nagrade i sl.) i svi drugi prihodi koje zaposlenik ostvari od treeg lica po osnovu obavljanja nesamostalne djelatnosti za poslodavca,naknade isplaene za rad koji kod poslodavca u toku mjeseca ne traje due od 10 dana ili 80 sati i koje iznose najvie 250,00 KM


Obraun i plaanje poreza na dohodak od nesamostalne djelatnostiPorezni period jedna kalendarska godinaObveznici obrauna i uplate poreza : - isplatilac prihoda od nesamostalne djelatnosti, - zaposlenik kod nerezidenta, - prestavniki organ vlastiRok obrauna svaki mjesec Mjesto plaanja : - za zaposlenika, rezidenta mjesto prebivalita - za zaposlenika, nerezidenta i stranog dravljanina prema sjeditu isplatiocaRok plaanja poreza prilikom isplate plae


OBAVEZA PODNOENJA GODINJE POREZNE PRIJAVEPo isteku poreznog perioda porezni obvezvici su duni izvriti godinji obraun poreza na dohodak i shodno lanu 36. stav 1. Zakona do kraja februara tekue godine za proteklu godinu, SAINITI i Poreznoj upravi podnijeti godinju poreznu prijavu (obrazac GPD-1051), osim u slijedeim sluajevima: 1) zaposlenici koji su ostvarili dohodak od nesamostalne djelatnosti u i izvan Federacije samo od jednog rezidentnog poslodavca a koji u istom poreznom periodu nisu ostvarili dohotke iz drugih izvora.


2) porezni obveznici koji su u poreznom periodu ostvarili samo dohotke za koje je obraunat, obustavljen i uplaen porez po odbitku kao konana porezna obaveza i to: - dohodak od nesamostalne djelatnosti za rad u trajanju do 80 sati mjeseno kojim je isplaen prihod do 250 KM, - dohodak od ulaganja kapitala, - dohodak od imovine ostvaren iznajmljivanjem kua, stanova i kreveta turistima koji plaaju boravinu taksu, - dohodak od otuenja nekretnina, - dohodak od nagradnih igara i igara na sreu , - dohodak od ulaganja kapitala,


3) porezni obveznici - nerezidenti za dohodak ostvaren povremenim obavljanjem samostalne djelatnosti na podruju Federacije ako se sav ostvareni oporezivi dohodak iz tog poreznog perioda odnosi na dohodak od nesamostalne djelatnosti ostvaren po osnovu samo jednog radnog odnosa odnosno od samo jednog poslodavca koji je na svaku isplaenu plau obraunao, obustavio i uplatio akontaciju poreza na dohodak u skladu sa odredbama lana 27. Zakona;ako se sav ostvareni oporezivi dohodak iz tog poreznog perioda potie po osnovu prihoda na koje je pri isplati obraunat, obustavljen i uplaen porez po odbitku koji se, prema odredbama Zakona o porezu na dohodak, ne smatra akontacijom ve konanom obavezom


OBAVEZE POSLODAVCA U POSTUPKU OPOREZIVANJA DOHOTKA OD NESAMOSTALNE DJELATNOSTIObaveza obraunavanja, obustave i uplate poreza:

Poslodavac i isplatilac su duni obraunati, obustaviti i na propisani raun uplatiti mjesenu akontaciju poreza na dohodak od nesamostalne djelatnosti. Pri isplati prihoda od nesamostalne djelatnosti u novcu, plaanje poreza dospijeva istovremeno sa isplatom, odnosno isplata dohotka i uplata poreza na dohodak vri se istog dana ili narednog dana po izvrenoj isplati.Pri isplati prihoda od nesamostalne djelatnosti u stvarima, obraun poreza na dohodak i uplata poreza dospijevaju istovremeno sa isplatom, odnosno isplata dohotka u stvarima i uplata poreza na dohodak vri se istog dana ili narednog dana po izvrenoj isplati.Akontacija poreza na dohodak od nesamostalne djelatnosti i dohotka od druge samostalne djelatnosti lanova predstavnikih organa vlasti uplauje se prema opini prebivalita poreznog obveznika.


Ako porezni obveznik nema prebivalite u Federaciji, akontacija poreza na dohodak od nesamostalne djelatnosti uplauje se prema sjeditu poslodavca.Porezni obveznici koji ostvaruju dohodak od nesamostalne djelatnosti iz inostranstva duni su obraunati i uplatiti akontaciju poreza na dohodak od nesamostalne djelatnosti u roku pet dana od dana prijema dohotka. U istom roku i na isti nain duan je obraunati i uplatiti porez na dohodak od nesamostalne djelatnosti i porezni obveznik zaposlen u diplomatskom ili konzularnom predstavnitvu ili meunarodnoj organizaciji sa diplomatskim imunitetom.


Obaveza voenja evidencija o dohotku od nesamostalne djelatnostiPoslodavac je duan vriti evidentiranje isplaenih plaa i drugih oporezivih naknada po osnovu radnog odnosa na obrascu OLP-1021 Obraunski list plaa

Obraunski list plaa duna su voditi i lica koja u smislu ovog pravilnika imaju obaveze poslodavca ukljuujui i lica koja vre isplate poslanikih pauala i drugih prihoda po osnovu obavljanja drugih samostalnih djelatnosti


OBAVEZE POSLODAVACA I POREZNIH OBVEZNIKA KOJE PROISTIU IZ PRELAZNIH I ZAVRNIH ODREDBI ZAKONA O POREZU NA DOHODAK I PRAVILNIKA

PRELAZNA ODREDBE VEZANE ZA POREZNU KARTICU Izuzetno od odredbi l. 28. stav 1. Zakona o porezu na dohodak, radi to breg uvoenja u sistem priznavanja prava na umanjenje poreznih osnovica po osnovu izdravanja lanova ue porodice i invaliditeta poreznog obveznika i lanova porodice koje izdrava koje se ostvaruje na osnovu porezne kartice, u prvoj godini primjene Zakona (od 01.01. do 31.12. 2009. godine), popunjene zahtjeve za izdavanje poreznih kartica svojih zaposlenika (obrazac PK-1001) zajedno sa odgovarajuom doku-mentacijom na osnovu koje se utvruje ukupan faktor za izraunavanje iznosa linog odbitka, prikupljae poslodavci.


Nakon sravnivanja podataka iz zahtjeva sa priloenom dokumentacijom poslodavci mogu utvrditi privremeni faktor za izraunavanje mjesenog iznosa linog odbitka svakog zaposlenika pojedinano i isti primjenjivati ve kod prve isplate plae u 2009. godini, prije pribavljanja poreznih kartica (obrazac PK-1002), a koje e Porezna uprava poeti izdavati od 01.05.2009. godine, na osnovu proslijeenih zahtjeva od strane poslodavca. Nakon preuzimanja poreznih kartica od Porezne uprave, poslodavci e biti obavezni uskladiti obraunate akontacije poreza na plau i utvrene iznose linih odbitaka obraunate na osnovu zahtjeva svojih zaposlenika sa linim odbicima utvrenim na osnovu ukupnog faktora linog odbitka iz porezne kartice, i u sluaju eventualnih razlika uskladiti obraunate akontacije poreza na plau za protekli period kao i evidencije o izvrenim isplatama plaa (obrazac OLP-1021).


Poev od 01.05.2009. godine poslodavci e podatke iz zahtjeva za izdavanje poreznih kartica svojih zaposlenika moi dostavljati i u elektronskoj formi (na CD-u ili e-mailom). Za tanost podataka iskazanih u zahtjevu za izdavanje porezne kartice dostavljene putem poslodavca solidarno su odgovorni poslodavac i zaposlenik. Zaposlenici koji svoju poreznu karticu ne pribave u 2009. godini na nain utvren na naprijed opisani nain, pravo na lini odbitak za 2009. godinu moi e ostvariti na osnovu podnesene godinje porezne prijave sa priloenom vjerodostojnom dokumentacijom


Izuzetno od odredbi 10. stav 1. Zakona o porezu na dohodak, poslodavci koji do 31. decembra 2008. godine svojim zaposlenicima ne utvrde odnosno sa istim ne ugovore isplatu plae u bruto iznosu ili u neto iznosu u kojem nisu sadrani doprinosi iz plae ve samo porez zaposlenika, bit e obavezni pri svakoj isplati plae izvrenoj nakon 01. 01. 2009. godine, ugovorene neto plae svojih zaposlenika koje su utvrene prije poetka primjene Zakona o porezu na dohodak, preraunati u bruto iznos primjenom formule utvrene lanom 49. Zakona. Taj iznos koristiti za utvrivanje osnovice za obraun mjesenih akontacija poreza na plau zaposlenika, sve do utvrivanja novih plaa zaposlenika u bruto iznosu ili u iznosu koji u sebi sadri samo porez na plau zaposlenika koji prije isplate plae poslodavac mora obraunati, obustaviti i uplatiti na propisani raun.


Dijagram obaveza za poslodavcaPreuzimanje zahtijeva za izdavanje porezne kartice za uposlenike i za sebeDistribucija zahtjeva za izdavanje porezne kartice i upustava uposlenicimaPreuzimanje popunjenih zahtjeva i pripadajue dokumentacije od uposlenika, objedinjavanje zahtjeva i dostavljenje Poreznoj upraviPreuzimanje porezne kartice za uposlenike i za sebePreraun neto plae u bruto plau


Zaposleniku je u 2008. godini utvrena plaa u neto iznosu od 1.000,00 KM izdrava dvoje djece i ima utvren faktor linog odbitka 2,2 i na plae koje se isplauju u 2009. godini ovom zaposleniku umanjivati porezne osnovice za iznos od 660,00 KM (2,2 x 300 = 660,00)PRIMJERI OBRAUNA DOPRINOSA I Z PLAE I MJESENE AKONTACIJE POREZA NA PLAU PO SADA VAEIM PROPISIMA I PREMA ODREDBAMA ZAKONA O POREZU NA DOHODAK

Osnovica za doprinose (bruto plaa) u ovom sluaju izraunava se: 1.000 x 1,47058 = 1.471,00 1.000 x 1,0526 = 1.525,55 0,69


do 31.12.2008. Od 01. 01. 2009. 1. Bruto iznos plae 1.471,00 KM 1.525,55 KM 2. Obavezni doprinosi (32%) 471,00 KM (31%) 472,90 KM3. Oporeziva plaa 1.000,00 KM 1.052,65 KM 4. Lini odbitak (F-2,2) - 660,00 KM5. Porezna osnovica 1.000,00 KM 392,65 KM Porez 5% 50,00 KM 6. Porez 10% 39,25 KM Neto za isplatu (3.- 6.) 1.000,00 KM 1.013,40 KM8. Obaveze poslodavca Doprinosi na plau 11,5% 169,15 KM 10,5% 160,20 KM Poseban porez 0,5% 5,00 KM 0,5% 5,25 KM Porez na plau 50,00 KM - - Ukupni trokovi plae (1.+ 8.) 1.695,15 KM 1.691,00 KM


1.000 x 1,05263 1.000 x 1,47058 = 1.471,00 ____________ = 1.525,55 0,69 Zaposleniku je u 2008. godini utvrena plaa u neto iznosu od 1.000,00 KM i izdrava dvoje djece, ali zaposlenik nema poreznu karticu. Poslodavac u ovom sluaju ne moe kod obrauna obrauna mjesenih akontacija poreza na plae koje se isplauju u 2009. godini uzimati u obzir niti osnovni mjeseni iznos linog odbitka niti line odbitke za izdravanu djecu


Zaposleniku je u 2008. godini utvrena plaa u neto iznosu od 1.000,00 KM. Zaposlenik nije invalid, a od svojih pri-manja izdrava samo sebe. Zaposlenik je od Porezne uprave pribavio poreznu karticu sa utvrenim faktorom linog odbitka 1,0 koju je dostavio svome poslodavcu. Poslodavac je obavezan kod obrauna mjesenih akontacija poreza na plae koje se isplauju u 2009. godini ovom zaposleniku umanjivati porezne osnovice za 300,00 KM (1,0 x 300 = 300,00).Osnovica za doprinose (bruto plaa) u ovom sluaju izraunava se: 1.000 x 1,47058 = 1. 471,00 1.000 x 1,0526 = 1.525,55 0,69


Prema vaeim propisima

Prema odredbama Zakona o porezu na dohodak

1. Bruto iznos plae 1.471,00 KM 1.525,55 KM

2. Obavezni doprinosi (32%)471,00 KM(31%) 472,95 KM

3. Oporeziva plaa 1.000,00 KM1.052,60 KM

4. Osnovni lini odbitak (F-1,0) - 300,00 KM

5. Porezna osnovica1.000,00 KM 752,60 KM

Porez 5% 50,00 KM

6. Porez 10% 75,25 KM

7. Neto za isplatu 1.000,00 KM (3.-6.) 977,35 KM

8. Obaveze poslodavca

Doprinosi na plau

na plau 11,5%169,15 KM 10,5% 160,20 KM

Poseban porez 0,5% 5,00 KM0,5% 5,25 KM

Porez na plau 50,00 KM - - -

Ukupni trokovi

plae (1.+ 8.) 1.695,15 KM1.691,00 KM

Zaposleniku je u 2008. godini utvrena plaa u neto iznosu od 1.500,00 KM Izdrava dvoje djece faktor linog odbitka 2,2 Poslodavac se obavezao da e ovom zaposleniku i u 2009. godini isplaivati po odbitku obaveznih doprinosa iz plae i poreza na plau ''na ruke'' isti iznos (1.500,00 KM) Da bi to postigao on mora utvrditi odgovarajui iznos bruto plae koji e u sebi sadravati odgovarajue iznose doprinosa iz plae i akontacije poreza na plau po odbitku kojih e zaposleniku ostati za isplatu neto iznos od 1.500,00 KM. U ovom sluaju to se moe postii primjenom slijedee formule:

AKO POSLODAVAC ZADRI ISTE PLAE KAO I 2008.


Bruto =

neto plaa - lini odbitak / 0,90 + lini odbitak

0,69

Bruto =

1.500 660 / 0,90 + 660

=

1.593,33

= 2.309,15

0,69

0,69


Prema vaeim propisima

Prema odredbama Zakona o porezu na dohodak

1. Bruto iznos plae 2.205,90 KM 2.309,15 KM

2. - Obavezni doprinosi (32%) 705,90 KM (31%) 715,85 KM

3. Oporeziva plaa 1.500,00 KM 1.593,30 KM

4.. - Lini odbitak (F-2,2) - 660,00 KM

5. Porezna osnovica 1.500,00 KM 933,30 KM

Porez 5% 75,00 KM

6. Porez 10% 93,30 KM

7. Neto za isplatu 1.500,00 KM (3.-6.) 1.500,00 KM

8. Obaveze poslodavca

Doprinosi na plau 11,5% 253,70 KM 10,5% 242,50 KM

Poseban porez 0,5% 7,50 KM 0,5% 7,50 KM

Porez na plau 75,00 KM -

Ukupni trokovi

plae (1.+ 8.)2.542,10 KM2.559,15 KM


PRIMJER: lanu upravnog odbora privrednog drutva isplaena je naknada u bruto iznosu od 1.500,00 KM.

Bruto naknada= 1.500,00 KM

- doprinos za zdravstvo 4%=60,00 KM / 1.500,00 x 4% /

Naknada po odbitku doprinosa= 1.440,00 KM (porezna osnovica)

Porez 10% =144,00 KM / 1.440,00 x 10% /

Neto za isplatu =1.296,00 KM

Na teret isplatioca naknade:

doprinos za PIO 6% = 90,00 KM / 1.500,00 x 6% /


PRIMJER: lanu predstavnikog organa vlasti isplaeno je na ime poslanikog pauala ''na ruke'' 1.000,00 KM, po odbitku doprinosa za zdravstveno osiguranje na teret osiguranika (4% od bruto iznosa) i poreza na dohodak 10% od bruto iznosa umanjenog za iznos doprinosa za zdravstveno osiguranje.

Bruto =

neto iznos pauala x (

100

)

=

1.000 x 1,11111

= 1.157,40

90

100 stopa doprinosa (4%)

0,96

100

Bruto naknada=1.157,40 KM

- doprinos za zdravstvo 4%=46,30 KM/ 1.157,40 x 4% /

Neto iznos pauala=1.111,10 KM

Porez 10% =111,10 KM/ 1.111,10 x 10% /

Neto za isplatu=1.000,00 KM

Na teret isplatioca pauala:



OBRAUN AUTORSKIH HONORARA

PRIMJER: Ugovorena je isplata autorskog honorara u bruto iznosu od 1.800,00 KM.

Bruto sa trokovima=1.800,00 KM

- trokovi 30%=540,00 KM / 1.800,00 x 30% /

Bruto bez trokova = 1.260,00 KM

- doprinos za zdravstvo 4% = 50,40 KM / 1.260,00 x 4% /

Neto iznos honorara = 1.209,60 KM

Porez 10% = 120,95 KM / 1.209,60 x 10% /

Neto za isplatu = 1.088,65 KM

Na teret isplatioca honorara:



PRIMJER: Ugovorena je isplata autorskog honorara od 1.500,00 KM tj. u bruto iznosu umanjenom za priznate trokove 30% (lan 15. stav 5. Zakona o porezu na dohodak).


Bruto sa trokovima = 2.142,85 KM / 1.500,00 x 1,42857 /

- trokovi 30% = 642,85 KM / 2.142,85 x 30% /




Porez 10% = 144,00 KM / 1.440,00 x 10% /





PRIMJER:Ugovorena je isplata ''na ruke'' neto iznosa autorskog hono-rara od 1.300,00 KM, po odbitku trokova (30% od bruto iznosa), doprinosa za zdravstveno osiguranje na teret osigu-ranika (4% od bruto iznosa umanjenog za priznate trokove) i poreza na dohodak (10% od bruto iznosa umanjenog za priznate trokove i doprinos za zdravstveno osiguranje).

Bruto =

neto iznos honorara x (

100

)

=

1.300 x 1,11111

= 1.504,60

90

100 stopa doprinosa (4%)

0,96

100

Bruto sa trokovima = 1.504,60 x 1,42857 = 2.149,40


stopa trokova (30) x 100

: 100 + 1 = 1,42857

100 - stopa trokova (30)


Bruto sa trokovima = 2.149,40 KM

- trokovi 30% = 644,80 KM / 2.149,40 x 30% /




- porez 10% = 144,40 KM / 1.444,40 x 10% /




Isti primjer prema propisima vaeim u 2008. godini:

Bruto sa trokovima = 2.075,00 KM

- 30% trokova = 622,50KM (1.452,50 x 1,42857 = 2.075,00)

Bruto bez trokova = 1.452,50 KM (1.300 x 1,1173184 = 1.452,50)

- porez 15% = 152,50 KM (1.300 x 11,73184% = 152,50)


Carine u sistemu javnih prihoda


Carina je iznos koji se naplauje prilikom uvoza i izvoza roba. Prihodi od carina se koriste za potreba dravne blagajne, za potrebe ostvarivanja odreenih uticaja na spoljnotrgovinsku razmjenu kao to su zatita domae proizvodnje, podsticanje njenog razvoja i uravnoteenje platnog bilansa.


Podjela carinaU zavisnosti od metoda koji se primjenjuje prilikom obrauna carina: 1. Carine po vrijednosti 2. Specifine carine 3. Kombinovane carine


Podjela carina U zavisnosti od toga koji cilj drava eli postii:

Fiskalne Zatitne ProhibitivneRetorzivnePreferencijalneDiferencijalneAntidampinkeKompenzatorneSezonske


Carinski sistem BiHCarinski sistem predstavlja dio pravnog sistema jedne drave. Carinski sistem drave Bosne i Hercegovine regulisan je nizom autonomnih i meunarodnih propisa.

Carinski propisi primjenjuju se jedinstveno na podruju BiH.

Carinske stope su jednake na cijeloj teritoriji BiH.


Zakonom o carinskoj politici Bosne i Hercegovine regulisani su osnovni elementi sistema za carinsku zatitu privrede Bosne i Hercegovine, prava i obaveze svih subjekata u postupcima carinjenja robe i putnika.

Regulisano je carinsko podruje, carinska linija, carinski granini pojas, carinski nadzor, postupak carinjenja robe i drugih instituta koji reguliraju sistem carinske zatite.


Carinska tarifa* sadri raspon stopa od 0- 30 %Prosjena stopa carine je 8,96%.Visina carinskih optereenja grupisana je u 14 stopa carine.Carinske stope se kreu u rasponu:0%, 1%, 3%, 5%, 7%, 8%, 10%, 12%, 15%, 18% i 20%.


Postupak carinjenja robe koja se uvozi u carinsko podruje BiH, sprovodi carinarnica kod koje je roba prijavljena za carinjenje.

U BiH postoje 4 glavne carinske ispostave:

CI Banja Luka,CI Sarajevo,CI Tuzla,CI Mostar

Carinski obveznik je lice koje je duno da plati carinu i druge uvozne dadbine pri uvozu i izvozu robe.


Carine u sistemu javnih prihodaJedno od podruja, definisano u Studiji izvodljivosti, koje je uspjeno implementirano je i uspostavljanje UIOBiH.

Usvajanjem Zakona o sistemu indirektnog oporezivanja 29.12.2003. godine, Parlament Bosne i Hercegovine stvorio je pravni osnov za uspostavljanje UIOBiH na dravnom nivou


U najkraem moguem roku UIO je izvrila vrlo uspjeno uvoenje novog modela poreza na promet proizvoda i usluga (PDV-a) to je od strane relevantnih meunarodnih institucija ocijenjeno kao jedan od kljunih koraka za uspostavljanje jedinstvenog ekonomskog prostora, smanjenje sive ekonomije, poticanje stranih ulaganja i smanjenje vanjskotrgovinskog deficita.


EU prema Rimskom ugovoru iz 1957, ima pravo na vlastite prihode:

carinski prihodi - oko 75 %. PDV - pripada dio prihoda. Taj dio moe iznositi maksimalno pola posto od osnovice za obraun PDV-a. doprinosi zemalja lanica - utvruje se u razgovorima izmeu zemalja lanica i Europske komisije nakon to se utvrdi koliki su rashodi i prihodi te koliko jo nedostaje u budetu EU


Prikupljanje prihoda vreno je putem tri grupe rauna otvorenih kod jedanaest komercijalnih banaka, koje su slijedeeg radnog dana vrile prijenos prikupljenih prihoda na jedinstveni raun UIO otvoren kod Centralne banke BiH.

UIOBiH prikupila je u 2008. oko 4.8 milijardi KM prihoda na Jedinstvenom raunu.


Naplata prihodaIznos neto naplaenog PDV-a vei za 14,99%Prihodi po osnovu naplate akciza porasli su za 1,00% u odnosu na plan i 6,65% u odnosu na 2006.godinuKod prihoda po osnovu naplate carinskih dabina zabiljeen je porast za 16,87% u odnosu na plan i 17,62% u odnosu na 2006.godinu, uglavnom zbog rasta cijena nafte na svjetskom tritu iporasta uvoza u 2007. godini.


Visokotarifna roba (cigarete, alkohol, kafa, sokovi i goriva), ine 80 % carinskih prihoda jedne drave.

Raspodjela prikupljenih prihoda se distribuira prema entitetima i Distriktu Brko;


Obraun carine

Kupljeno je 20 proizvoda,Fakturna vrijednost je 500 po komadu,Odobren je popust 10%,Naknadni popust900 ,Tokovi prevoza:Zemlja izvoznica GranicaBiH500 Granica BiH Sarajevo 300 Trokovi osiguranjado granice BiH 250 Carina 15%,Naknada za procesnu obradu JCI KM 50,Federalna administrativna taksa KM 5,Naknada za usluge carinskog organa KM 50,Kurs 1 = 1.9558830 KM


Utvrivanje carinske vrijednosti:20 kom x 500 = 10.000,00- 10% = 1.000,00Svega = 9.000,00Prevoz: 500,00Trokovi osiguranja do granice 250,00Carinska vrijednost u eurima 9.750,00Carinska vrijednost u domaoj valuti:9.750 x 1.955830 KM = 19.096,34 KMObraun carine: 19.096,34 x 15% = 2.860, 40 KM Naknada stvarnih trokova carinskog organa:Naknada za procesnu obradu JCIKM 50,00Federalna administrativna taksa KM 5,00Naknada za usluge carinskog organa KM 50,00Sveukupno:KM 2.965,40


Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju (SAA) 1. juni 2008. godine stupio na snaguUkidanje carina za uvoz repromaterijala, opreme i maina za proizvodnju, to je direktna korist koju e osjetiti graani BiH i poslovni sektor1. 1. 2009., ukinute carine za veliki broj proizvoda ije je porijeklo iz zemalja EU (oko 11.000 proizvoda)


Implikacije za budet BiHSmanjenje prihoda od carina za budet BiH. Kako nadomjestiti razliku javnih prihoda?Izmjenama Zakona o akcizama? (npr. poveanje akciza na luksuzne proizvode


Doprinosi u sistemu javnih prihoda


Doprinosi se obraunavaju i plaajuIz linih primanja i drugih prihoda osiguranikaNa isplaena lina primanja na teret poslodavcaIz drugog izvora


Obveznik doprinosa je fiziko lice:Koje je na teritoriji FBiH u radnom odnosu kod pravnog ili fizikog lica rezidenta FBiHKoje je izabrano ili imenovno na javnu ili drugu dunostKoje se bavi poljoprivredom i umarstvom kao jedinim ili glavnim zanimanjemTrgovac pojedinac ija je samostalna djelatnost upisana u registar kod nadlenog organaIsplatilac primanja na osnovu drugih vrsta samostalne djelatnosti i povremenog nesamostalnog rada


Koje je zaposleno u inostranstvu kod inostranog poslodavca Koje samostalno obavlja privrednu profesionalnu ili drugu djelatnost kao osnovno zanimanjeKoje ostvaruje prihod od autorskih pravaKoja ostvaruje primanja od drugih vrsta samostalne djelatnosti i povremenog nesamostalnog rada, u skladu sa propisima o porezu na dohodakKoje se bavi zemljoradnjom kao glavnim zanimanjemVrhunski sportisti


Osnovicu doprinosa ini:Plata zaposlenog zaposlenika, rukovodnog zaposlenika i pripravnikaPlata ili druga naknada funkiconera koja zamjenjuje platuPlata odnosno naknada plae zaposlenika koji samostalno obavlja privrednu profesionalnu ili drugu djelatnost kao osnovno zanimanje


Stope doprinosaNajvie stope doprinosa mogu iznositi:Za penzijsko i invalidsko osiguranjeZa zdravstveno osiguranjeZa osiguranje od nezaposlenosti


Obraun i uplatu doprinosa za obveznike doprinosa vri poslodavac i to:

na plate, naknade plata, druga lina primanja zaposlenika po osnovu redovnog rada i izvan redovnog radana svoju platu, fiziko lice koje samostalno obavlja privrednu, profesionalnu ili drugu djelatnost kao osnovno zanimanje, kao i ono koje je zaposleno kod nerezidenta Federacije BiH i ostali obvezniciza obveznika koji je na teritoriji Federacije BiH zaposlen u nerezidenta, Federacije, obraun i uplatu doprinosa moe vriti i pravno ili fiziko lice-nerezident Federacije BiH


Uplata doprinosa se vri u KM.Doprinosi se uplauju po vrsti na propisane uplatne raune putem ovlatenih organizacija za obavljanje platnog prometaKontrolu obrauna i uplate doprinosa vri Porezna uprava Federacije Bosne i Hercegovine i Financijska policija, svako iz svog djelokrugaU sluaju neplaanja doprinosa u roku, nadlena Porezna uprava e donijeti rjeenje o prinudnoj naplati


Kaznene odredbeNovanom kaznom u iznosu od 2.000 KM do 10.000KM kaznit e se za prekraj:1. poslodavac, ako ne obrauna doprinose pri obraunu plate najkasnije do posljednjeg dana u mjesecu u kojem je plata dospjela za isplatu2. obveznik, fiziko lice ako doprinose ne obrauna do 10. dana u mjesecu za prethodni mjesec3. isplatilac primanja od druge samostalne djelatnosti ili od povremenog nesamostalnog rada ako ne obrauna doprinose prije isplate primanja osiguraniku


Obraunavanje i uplata doprinosaDoprinosi koji se obraunavaju i uplauju su: doprinosi iz plate doprinosi na platuDoprinose iz plate i doprinose na platu obraunava i uplauje: fiziko ili pravno lice fiziko lice


Stopa doprinosaPreraunata stopa = (100 X utvena stopa)/(100 zbirna stopa doprinosa iz plata)Osnovica za obraunavanje doprinosaZaposlenici u FBiHzemljoradnjaZaposlenici u inostranstvu


Neto plata = bruto plata doprinosi iz plateObraunavanje doprinosa s utvrenim stopamaOsnovica (bruto plata) = neto plata + doprinosi iz plataDoprinosi = osnovica * utvrena stopa Obraunavanje doprinosa s preraunatim stopamaOsnovica je neto plata; Doprinosi = osnovica * preraunata stopa doprinosa


Uplata doprinosaObveznici obrauna i uplate doprinosa uplauju doprinose za:penzijsko invalidsko osiguranje na raun Federalnog zavoda za penzijsko i invalidsko osiguranjezdravstveno osiguranje na raun zavoda zdravstvenog osiguranja na nivou kantona u kojem osiguranik ima prebivaliteosiguranje od nezaposlenosti na raun federalnog zavoda za zapoljavanje 30% iznosa doprinosa i 70% iznosa doprinosa na raun slube za zapoljavanje na nivou kantona


Uplata doprinosa od 01. 01. 2009.Doprinosi iz plate: 17% PIO, 12,5% zdravstvo, 1,5% osiguranje od nezaposlenostiUkupno doprinosi iz plate = 31%

Doprinosi na platu: 6% PIO, 4% zdravstvo, 0,5% osiguranje od nezaposlenostiUkupno doprinosi na platu = 10,5%


Takse u sistemu javnih prihoda


Pojam i osnovne karakteristikeTakse- javni prihodi koji predstavljaju novani ekvivalent

Karakteristike taksi:Razlika izmeu takse i porezaRazlika izmeu takse i doprinosa


Historijski razvoj taksiSrednji vijek

Kapitalizam


Visina taksi i naplata taksiVisina taksi:Priroda uslugeVisina trokova

Naplata taksiDirektni metodIndirektni metod


Takse u naem sistemuZakon o administrativnim taksama

Zakon o sudskim taksama

Zakon o komunalnim taksama


Klasifikacija taksiPrema predmetu koji podlijee taksi:Administrativne Sudske

Prema organima:CarinskeSudskeKonzularneKatastarskeTakse za zatitu patenata, licenci, igova i dr.


Klasifikacija taksiPrema vremenu plaanja:Koje se plaaju unaprijedKoje se plaaju unazad

Prema broju izvrenih usluga:PaualnePojedinane


Administrativne taksePredmet:Spisi i radnje u upravni stvarimaPredmeti i radnje predviene taksenom tarifom

Taksena tarifa

Taksena obaveza:Podneske Rjeenja i druge ispravePravne radnje


Administrative takseOsloboeni plaanja:Institucije BiH Humantarne i dobrotvorne organizacijeStrana i diplomatska i konzularna predstavnitvaGraani za akt o zasnivanju radnog odnosa

Povrat takse


Komunalne taksePropisuju se za:Dranje sredstava za igru u javnim lokalimaSvaku istaknutu firmu Privremeni boravakObjave i oglaseIzlaganje robe van poslovne zgradeKoritenje prostora za parkiranjaIzgradnja graevinskih objekata


Sudske taksePredmeti taksiranja kod sudskih organa:TubealbePrijedlozi za izvrenjeSudski prepisi, odluke, poravnanja


Primjer:Uvoenje nove takse od 10 feninga po litri goriva za bh. puteve. Entitetske vlade dogovaraju uvoenje nove takse na gorivo od 10 feninga po litru, koju bi koristile iskljuivo za gradnju autocesta. Kroz ovu taksu FBiH bi dobila oko 100 miliona KM za godinu, a RS oko 70 miliona, ali jo nije definisano da li e ova taksa poveati cijene goriva ili smanjiti mare uvoznika i trgovaca.


Primjer:Sporazum o naelima energetske politike u BiH definira okvir za poetak vraanja ratnog duga za potroeni gas u iznosu od 104,8 miliona amerikih dolara. Potpisani sporazum ima veliki znaaj za BiH u svim segmentima, a jedan od njih jeste konano reguliranje mehanizma za poetak otplate ratnog duga, na nain da e biti uvedena takozvana taksa od pet amerikih dolara na svakih hiljadu kubnih metara utoenog gasa


Prihodi od taksa idu u budet opina, kantona, Federacije i Drave.

Ustupanje taksa od irih ka uim drutveno-politikim zajednicama


PARAFISKALITETI U SISTEMU JAVNIH PRIHODA


Nastanak parafiskalitetaPostoje ve nekoliko decenijaDatiraju iz Drugog svjetskog rataNovija forma prihoda


Znaenje parafiskalitetaNalaze se izmeu administrativnih taksa i porezaPrihodi koji se formiraju paralelno sa javnim dravnim prihodima-para-fiskalitetiPojava i razvoj parafiskalnih prihoda- razvoj dravnog intervencionizma, kada budet postaje preuzak za odreene zadatke i ciljeve.


Morselli- parafiskaliteti predstavljaju fenomen ekonomske i socijalne prirode za razliku od poreza koji su fenomen politike prirode, jer se kod parafiskaliteta ne mogu nai elementi prinude.


3 shvatanja parafiskaliteta:

Drugi naziv za doprinoseOdreena kategorija budetskih korisnikaSpecifini oblici sredstava: tednja za stan,dobrovoljni prilozi, obavezno osiguranje automobila....


Vrste javnih prihoda:porezitaksedoprinosiparafiskaliteti


Postoje razlike u teoriji o tome koje bi karakteristike trebao imati jedan finansijski instrument da bi mogao biti uvrten u parafiskalna davanja

Smatra se da su to sljedea obiljeja:

1.Destinirani su prihodi tj. namjena troenja parafiskalnih davanja unaprijed je utvrena


2. Obaveza plaanja parafiskalnih davanja nije utvrena propisima dravnog organa

3. Ona ne ulaze u budet drave, nego se javljaju kao prihod posebnih javnopravnih tijela

4. Obaveza plaanja parafiskalnih davanja tereti odreeni krug korisnika koji su povezani nekim zajednikim ekonomskim, socijalnim ili nekim drugim interesom


Parafiskalni prihodi su po svojim karakteristikama mnogo blie doprinosima nego porezima


U prilog ovom stavu navode se 2 momenta:

parafiskalna davanja plaaju lanovi odreene drutvene grupacije koji su povezani nekim zajednikim ekonomskim ili socijalnim interesom

osobe koje plaaju parafiskalna davanja su usko zainteresirane za obavljanje odreene usluge


Prema francuskoj klasifikaciji u kategoriju parafiskalnih prihoda ulaze:

Takse u korist javnih ustanova koje se formiraju autonomnoKotizacije za finansiranje socijalnog osiguranjaProfesionalna davanja koja slue za izdravanje profesionalnih ustanova


Osnovne karakteristike parafiskaliteta:

Parafiskalitete plaaju samo lanovi ue dravne grupacije, povezani zajednikim interesima tj. ne potiu od svih obveznika javnih prihoda

Slue za pokrie rashoda izvan budeta


3. to su destinirani prihodi, namijenjeni financiranju odreenih zadataka

ne potpadaju pod direktno regulisanje fiskalnog organa drave

nemaju strogu vremensku trajnost


Klasifikacija prema namjeni:Ekonomski parafiskalitetiSocijalni parafiskalitetirazne takse u korist javnih ustanova koje se autonomno financiraju (fond za solidarnosti, fond za stanove, poljoprivredna komora)parafiskaliteti se obino formiraju kroz razne oblike donacija u financiranju socijalnog osiguranja.


OSTALI PARAFISKALITETIOsim doprinosa poznati su i mnogi drugi parafiskaliteti. Samodoprinos (npr. ZOI 84) obavezne prigodepotanske marke...


**

3 p javni prihodi-porezi carine doprinosi takse parafiskalit

Documents