เรองท 4 พฒนาการของโลกตะวนตก

การฟนฟศลปะวทยาการ (Renaissance)

การฟนฟศลปวทยาการ (Renaissance) เกดในชวงเวลาระหวางครสตศตวรรษท 14-16 คอ ปลายสมยกลางถงตนสมยใหม ถอวาเปนจดเชอมตอ (Transitional Period) ของประวตศาสตรสองยคการฟนฟศลป-วทยาการเรมขนทนครรฐตางๆ บนคาบสมทรอตาล ซงมความมงคงและรารวยจากการคาขาย ตอมาจงแพรหลายไปสบรเวณอนๆ ในยโรป

คาวา Renaissance แปลวา เกดใหม (Rebirth) หมายถง การนาเอาศลปวทยาการของกรกและโรมนมาศกษาใหม ทาใหศลปวทยาการกรก-โรมนเจรญรงเรองอกครงหนง เปนสมยทชาวยโรปเกดความกระตอรอรนสนใจอารยธรรมกรก-โรมน จงถอวาเปนยคเจรญรงเรองทชาวยโรปมสทธและเสรภาพ ชวงเวลานจงถอวาเปนขบวนการขนสดทายทจะปลดปลอยยโรปจากสงคมในยคกลางทเคยถกจากดโดยกฎเกณฑและขอบงคบของครสตศาสนา

สาเหตและความเปนมาของการฟนฟศลปวทยาการ 1. การขยายตวทางการคา ทาใหพอคาชาวยโรปและบรรดาเจาผครองนครในนครรฐอตาลมความมงคงขน

เชน เมองฟลอเรนซ เมองมลาน หนมาสนใจศลปะและวทยาการความเจรญในดานตางๆ ประกอบกบทตงของนครรฐในอตาลเปนศนยกลางของจกรวรรดโรมนตะวนตกมากอน ทาใหนกปราชญและศลปนตางๆ ในอตาลจงใหความสนใจศลปะและวทยาการของโรมน

2. ความเจรญทางเศรษฐกจและการเกดรฐชาตในปลายยคกลาง ทาใหเกดการเปลยนแปลงหลายดาน ทงดานองคกรทางการเมอง องคกรทางเศรษฐกจซงตองใชความรความสามารถมาบรหารจดการ แตการศกษาแบบเดมเนนปรชญาทางศาสนาและสงคมในระบบฟวดล จงไมสามารถตอบสนองความตองการของสงคมได ดงนนนกปราชญสาขาตางๆ จงหนมาศกษาอารยธรรมกรกและโรมน เชน นกกฎหมายศกษากฎหมายโรมนโบราณเพอนามาใชพพากษาคดทางการคา นกรฐศาสตรศกษาตาราทางการเมอง เพอนามาใชในการทตและความสมพนธระหวางประเทศ รวมทงนกประวตศาสตร นกวทยาศาสตร นกคณตศาสตร กคนหาความจรงและสนใจศกษา อารยธรรมกรก-โรมนเชนกน 3. ทศนคตของชาวยโรปในชวงปลายสมยกลางตอการดาเนนชวตเปลยนแปลงไปจากเดม จากการทเครงครดตอคาสงสอนทางครสตศาสนา มงแสวงหาความสขในโลกหนา ใฝใจทจะหาทางพนจากบาป และปฏบตทกอยางเพอเสรมสรางกศลใหแกตนเองไดเปลยนมาเปนการมองโลกในแงด และเบอหนายกบระเบยบสงคมทเขมงวดกวดขนของครสตจกร รวมทงมอคตตอการกระทามชอบของพวกพระ จงหนไปสนใจผลงานสรางสรรค สงใหมๆ ของมนษยชาต และเหนวามนษยสามารถพฒนาชวตตนเองใหดและมคณคาขนได ซงแนวคดดงกลาวเปนทมาของแนวคดแบบมนษยนยม (Humanism) ทสนใจโลกปจจบนมากกวาหนทางมงหนาไปสสวรรคดงเชนเคย 4. การลมสลายของจกรวรรดไบแซนไทนหรอจกรวรรดโรมนตะวนออก เพราะถกพวกมสลมเตรกยดครองใน ค.ศ. 1453 ทาใหวทยาการแขนงตางๆ ทจกรวรรดไบแซนไทนสบทอดไว หลงไหลคนสยโรปตะวนตก

89

ความเจรญในสมยฟนฟศลปวทยาการ สถาปตยกรรม

ศลปนไดนาเอาแบบอยางศลปะชนสงในสมยกรกและโรมน มาสรางสรรคไดอยางอสระเตมท งานสถาปตยกรรมมการกอสรางแบบกรกและโรมนเปนจานวนมาก ลกษณะอาคารมประตหนาตางเพมมากขน ประดบตกแตงภายในดวยภาพจตรกรรมและประตมากรรมอยางหรหรา สงางาม งานสถาปตยกรรมทยงใหญในสมยเรอเนซองส ไดแก มหาวหารเซนตปเตอร (St. Peter) ในกรงโรม เปนศนยกลางของครสตศาสนาโรมนคาทอลก วหารนมศลปนผออกแบบควบคมงานกอสรางและลงมอตกแตง ดวยตนเอง ตอเนองกนหลายคน เชน โดนาโต บรามนโต (Donato Bramante ค.ศ. 1440 – 1514) ราฟาเอล (Raphel ค.ศ. 1483 – 1520) ไมเคล แองเจลโล (Michel Angelo ค.ศ. 1475 – 1564) และ โจวนน เบอรนน (Giovanni Bernini ค.ศ. 1598 – 1680)

ทมา http://www.ipesk.ac.th/ipesk/home/

จตรกรรมและประตมากรรม งานจตรกรรมและประตมากรรมในสมยเรอเนซองส ศลปนสรางสรรคในรปความงามตามธรรมชาต และความงามทเปนศลปะแบบคลาสสกทเจรญสงสด ซงพฒนาแบบใหมจากศลปะกรกและโรมน ความสาคญของศลปะสมยเรอเนซองส มความสาคญตอการสรางสรรคศลปะเกอบทกสาขา โดยเฉพาะเทคนคการเขยนภาพ การใชองคประกอบทางศลปะ (Composition) หลกกายวภาค (Anatomy) การเขยนภาพทศนยวทยา (Perspective Drawing) การแสดงออกทางศลปะมความสาคญในการพฒนาชวต สงคม ศาสนาและวฒนธรรม จดองคประกอบภาพใหมความงาม มความเปนมต มความสมพนธกบการมองเหนใชเทคนคการเนนแสงเงาใหเกดดลยภาพ มระยะตนลก ตดกนและความกลมกลน เนนรายละเอยดไดอยางสวยงาม ศลปนทส าคญในสมยเรอเนซองส ไดแก เลโอนารโด ดาวนช (Leonardo da Vinci) ผเปนอจรยะทงในดานวทยาศาสตร แพทย กว ดนตร จตรกรรม ประตมากรรม และสถาปตยกรรม ผลงานทมชอเสยงของดาวนช ไดแก ภาพอาหารมอสดทายของ พระเยซ (The last Supper) ภาพพระแมบนกอนหน (The Virgin on the Rock) ภาพพระแมกบเซนตแอน (The Virgin and St. Anne) และภาพหญงสาวผมรอยยมอนลกลบ (mystic smile) ทโดงดงไปทวโลก คอ ภาพโมนาลซา (Mona Lisa)

90

Leonardo da Vinci. The Last Supper. c.1495-98.

Tempera wall mural, Sta. Maria delle Grazie, Milan

Leonardo da Vinci. Mona Lisa. c.1503-5. Oil on Panel. Louvre Museum, Paris

ไมเคล แองเจลโล (Michel Angelo) เปนศลปนผมความสามารถ และรอบรในวทยาการแทบทกแขนง โดยเฉพาะรอบรในดานจตรกรรม ประตมากรรม และสถาปตยกรรม เปนสถาปนกผรวมออกแบบและควบคมการกอสรางมหาวหารเซนตปเตอร งานประตมากรรมสลกหนออนทมชอเสยงและเปนผลงานชนเอก ไดแก รปโมเสส (Moses) ผรบบญญตสบประการจากพระเจา รปเดวด (David) หนมผมเรอนรางทงดงาม รปพเอตตา (Pietta) แมพระอมศพพระเยซอยบนตก ภาพเขยนของไมเคล แองเจลโล ชนสาคญทสด เปนภาพบนเพดานและฝาผนงของโบสถซสตน (Sistine) ในพระราชวงวาตกน ประเทศอตาลในปจจบน

91

ราฟาเอล (Raphael) เปนผหนงทรวมออกแบบ ควบคมการกอสราง และตกแตงมหาวหาร เซนตปเตอร มผลงานจตรกรรมทสาคญเปนจานวนมากทมชอเสยงและเปนทรจกโดยทวไป ไดแก ภาพแมพระ อมพระเยซ (Sistine Madonna) ภาพงานรนเรงของทวยเทพ (The Triumph of Galatea)

92

ซานโดร บอตตเซลล (Sandro Botticelli) ผลงานภาพ “กาเนดวนส” แสดงทาทางคลายรปวนสสลกหนออน

ศลปะสมยเรอเนซองส แพรหลายออกไปจากประเทศอตาลสประเทศตาง ๆ ในยโรปตะวนตกอยางรวดเรว และมอทธพลตอศลปะในประเทศนน ๆ อยางมากมาย ทาใหเกดสกลศลปะและศลปนทสาคญในทองถนนน ๆ เปนจานวนมาก ผลงานอนยงใหญเหลาน เรากลาวไดวามนษยชาตเปนหนบญคณบรรพชนแหงสมยฟนฟศลปวทยาการอยจนปจจบนน

ดานวรรณกรรม http://wl.mc.ac.th/?p=102 - เปทราก ชาวอตาล เปนผบกเบกแนวคดมนษยนยมจนไดรบยกยองใหเปนบดาแหง

มนษยนยม มผลงานวรรณกรรมทเรยกวา งานคลาสสก ทสะทอนจตวญญาณของมนษย - มาคอาเวลล แตงหนงสอเรอง The Prince หรอเจาชาย ทสะทอนแนวคดในการ

บรหารและการปกครอง

93

- เซอร ทอมส มอร ชาวองกฤษ แตงหนงสอรฐในอดมคตชอ ยโทเปย เปนสงคมอดมคตทไมม ความเหลอมลา เปนจตนาการถงสงคมนยมทกสงเปนของสวนรวม มเสรภาพ เหลกมคากวาทองคาเพราะมประโยชนมากกวา สามารถใชทาสงครามและเพอปองกนตนเอง - โยฮนน กเดนเบรก ไดประดษฐแทนพมพและระบบการพมพแบบเรยงตวอกษร เชนจดพมพคมภรไบเบลเผยแพร

- วลเลยม เชกสเปยร เขยนบทละครเรอง โรมโอและจเลยต ทสะทอนถงความหลากหลายของ ปจเจกชน อารมณและความรสก ซงไดรบความนยมนามาสรางเปนภาพยนตรในปจจบน นอกจากนยงมเรอง เวนส วานส คงเลย แมกเบทและฝนกลางฤดฝน

- ดงเต ( Dante Alighieri ค.ศ. 1265 - 1321) เขยน Devine Comedy เปนภาษาลาตนเปน เรองความรกทไมสมหวงและกลาวถงบคคลทไมเลอมใสในศาสนาและตกนรกเพราะบาปของตน ในประเทศองกฤษ สมยพระราชนอลซาเบธท 1 เปนยคทองของวรรณคดสมยฟนฟศลปวทยา

นกมนษยนยมทส าคญขององกฤษ และยโรปเหนอ มดงน เซอร ทอมส มอร ( Sir Thomas ค.ศ. 1478 - 1535) มผลงาน “ยโทเปย” เปนสงคมอดมคตทไมมความ

เหลอมลา เปนจตนาการถงสงคมนยมทกสงเปนของสวนรวม มเสรภาพ เหลกมคากวาทองคาเพราะมประโยชนมากกวาสามารถใชทาสงครามและเพอปองกนตนเอง

วลเลยม เชคสเปยร ( William Shakespeare ค.ศ. 1564 - 1616) แตงวรรณกรรมองประวตศาสตร เชน จเลยส ซซาร เรองโศกนาฎกรรมเชน โรมโอ-จเลยต สขนาฏกรรม เชน เวนสวานช ตามใจทาน วลเลยม เชคสเปยร เซอร ฟราซส เบคอน

เซอรฟราซส เบคอน (Francis Bacon ค.ศ. 1561-1626) ไดรบยกยองวาเปนผวางรากฐานการทดลอง

วทยาศาสตร เนองจากเชอวาการทดลองเปนสงจาเปน ผสงเกตตองปลอยใหธรรมชาตเขยนบนทกตนเอง มนษยเปนเพยงผสงเกตอยวงนอกเทานน

อรสมส (Erasmus ค.ศ. 1466 3 1536) ไดรบสมญญาวาเปน “เจาแหงมนษยนยม” เขาเรยกรองใหชวยปรบปรงสงคมโดยเฉพาะปฏรปศาสนา

การฟนฟศลปวทยาขยายตวอยางรวดเรวเนองจากความเจรญของการพมพทคดคนโดย โจฮนน กเตนเบอรก ชาวเยอรมนในป ค.ศ. 1447 โดยพมพเอกสารถวายพระสนตะปาปาและพมพพระคมภรเลมแรกขน (ถอวาเปนหนงสอเลมแรกทพมพขนโดยเครองประดษฐน) การรบรวทยาการตางๆกาวไปอยางรวดเรว ปลายครสตศตวรรษท 15 กลาวไดวาเปนสมยแหงการสารวจ คนพบดนแดนใหม ทาใหการคาจากเมดเตอรเรเนยน ยายจากอตาลไปอยฝรงเศส องกฤษ สเปน โปตเกส และเยอรมน

94 ก าเนดรฐชาตในยโรป สเปน โปรตเกส องกฤษ ฝรงเศส ในชวงประมาณ ป ค.ศ. 1300- 1600 ไดเกดกระบวนการเปลยนแปลงทสาคญขนในประเทศตะวนตก ซงการเปลยนแปลงกงกลาวนามาซงการเปลยนแปลงทางโครงสราง การเปลยนแปลงทางความคด วถชวตของผคนในตะวนตก ซงกระบวนการเปลยนแปลงดงกลาวนเปนสวนททาใหยโรปกลายเปนศนยกลางทางการเมอง เศรษฐกจของโลกในชวงเวลาตอๆ มา กอนทประวตศาสตรจะกาวไปสสมยใหม มพฒนาการสาคญทเปนจดเชอมโยงจากสมยกลางไปสสมยใหม ไดแก รฐชาต รฐชาต ในครสตศตวรรษท 15 กษตรยยโรป 4 ประเทศประสบความสาเรจในการกอตงรฐชาตขน เนองจากปจจยตาง ๆ อนไดแก

1. ความเสอมของขนนางในระบบศกดนาสวามภกด และการคนพบดนปนในครสตศตวรรษท 14 2. การขยายตวของเศรษฐกจการคา 3. ความสานกในความเปนชาตอนเกดจากการใชภาษาเดยวกนในแตละดนแดน

รฐชาตทส าคญและมบทบาทในชวงสมยใหมตอนตน ไดแก 1. สเปน สเปนเปนรฐชาตทมอานาจและอทธพลทสดในสมยครสตศตวรรษท 15 เตบโตขนในสมยกษตรย เฟอรดนานดแหงอาเรกอน และพระนางอซาเบลลาแหงคาสตล ทงสองพระองคทรงรวม 2 อาณาจกรเขาดวยกนใน ค.ศ. 1469 ความรงโรจนถงขดสงสดของการคาปรากฏใน ค.ศ. 1492 เมอมการคนพบโลกใหมในนามของสเปน ทางดานศาสนา ประมาณปลายครสตศตวรรษท 14 ปรากฏวาชาวสเปนทนบถอศาสนายวจานวนมากเปลยนมานบถอครสตศาสนา แตกนบถอเพยงภายนอก ในป ค.ศ. 1492 ชาวยวสเปนทเหลออยกถกขบไลออกจากประเทศสเปนรงเรองและยงใหญมากขนในสมยพระเจาชารลท 5 จนกระทงถงสมยตอมาของพระเจาฟลปท 2 ทสเปนยงใหญ รารวยมงคงดวยเงนทองจากเปร เมกซโก การคาโพนทะเล และสามารถรวมโปรตเกสเขาไวได ในระยะหนงดวย ตงแต ค.ศ. 1580 – 1640 2. โปรตเกส โปรตเกสมประวตความเปนมาตงแตครสตศตวรรษท 11 เมอเคานเฮนรแหงเบอรกนดไดชวยเหลอกษตรยเลออนแหงสเปนตอสพวกมวร จงไดรบพระราชทานทดนผนใหญในบรเวณโอปอรโต ซงตอไปจะกลายเปนประเทศโปรตเกส รฐโปรตเกสไมสามารถขยายตวออกทางบกได จงหาทางออกทางทะเลในครสตศตวรรษท 15 ภายใต การสนบสนนของเจาชายเฮนร นาธงชาตโปนตเกสไปโบกสะบดอยรอบแหลมกดโฮปและประเทศอนเดย และเรมวางรากฐาน การแบงเขตอทธพลของสเปนและโปรตเกสโดยสนตะปาปา เมอ ค.ศ. 1493 และสนธสญญาทอรเดซลลสททากบสเปนใน ค.ศ. 1494 ทาใหโปรตเกสไดรบเอกสทธการคาทางภาคตะวนออก โปรตเกสกวาดลางและเนรเทศประชาชนทเปนยว มสลม และโปรเตสแตนท เชนเดยวกบสเปน ในปลายครสตศตวรรษท 16 ความรงโรจนของเศรษฐกจกเรมเสอมลง เมอโปรตเกสตองสญเสยอทธพลในการผกขาดการคาเครองเทศในเอเชยใหแกฮอลนดาในตนครสตศตวรรษท 17 3. ฝรงเศส การนาของโจนออฟอารคทาใหชาวฝรงเศสเกดความสานกในชาต และชวยใหประสบความสาเรจ ในการขบไลชาวองกฤษออกจากประเทศไดในสงครามรอยป ( ค.ศ.1337 – 1453 ) จากนนฝรงเศสกเขาสความเปนรฐชาตแบบใหมในสมยพระเจาหลยสท 11 แหงราชวงศลว

95

ฝรงเศสเจรญรงเรองยงขนในสมยราชวงศบรบอง ซงเรมตนจากสมยพระเจาเฮนรท 4 ทาให ฝรงเศสมความเจรญทางดานเศรษฐกจ ตลอดจนทรงฟนฟอานาจกษตรยและรฐบาลกลาง อนเปนรากฐานใหแกอานาจอนมงคงของกษตรยฝรงเศสตอมา โดยเฉพาะในสมยพระเจาหลยสท 4 4. องกฤษ องกฤษเขาสสมยใหมในสมยของพระเจาเฮนรท 7 แหงราชวงศทวดอร ทรงปรบปรามอทธพล ของขนนางศกดนาดวยการยกเลกกองทพศกดนา เตบโตและแขงแกรงยงขนในสมยพระเจาเฮนรท 8 เมอพระองคทรงปฏรปศาสนาและกอตงนกาย Anglican Church ขนใน ค.ศ.1534

สมยของพระนางเอลซาเบธท 1 สถาบนกษตรยกยงมอานาจสมบรณยงขน มการขยายตว โพนทะเล และทาสงครามชนะกองทพเรออารมาดาของสเปน ในป ค.ศ. 1588

ดานเศรษฐกจ ตงบรษท East India Company ใน ค.ศ. 1600 ซงเปนการสรางความมงคงให ประเทศและชนชนกลางเปนอนมาก 5. จกรวรรดโรมนอนศกดสทธ และรฐตาง ๆ ในบรเวณเยอรมน จกรวรรดโรมนอนศกดสทธ หมายถง จกรวรรดทมอานาจปกครองดนแดนทอยตอนกลางของ ทวปยโรป กอตงขนตงแตสมยกลางเมอจกรพรรดชลมาญ ทรงรวบรวมดนแดนในยโรปตอนกลางไวได ทรงไดรบการสวมมงกฎจากพระสนตะปาปาเปนจกรพรรดปกครองดนแดนเหลานตงแตป ค.ศ. 800 แตในครสตศตวรรษ ท 15 เปนตนมา เจาในราชวงศแฮปเบรก ซงมศนยกลางการปกครองทเวยนนา ไดรบเลอกตงตาแหนงนอยางสมาเสมอ จนคอยๆ กลายเปนประเพณไดปกครองจกรวรรดตอมา จกรวรรดนดารงอยตอมาตราบจนถงครสตศตวรรษท 19 จนกระทงฝรงเศสในสมยของนโปเลยนเขาทาลายจกรวรรดลงในป ค.ศ. 1806 6. อตาล เมอเขาสสมยใหมตอนตน อตาลแบงอกเปนรฐอสระตาง ๆ ทมฐานะทางการเมองและเศรษฐกจ แตกตางกน อตาลไมอาจรวมชาตไดเพราะปญหาจากรฐสนตะปาปา ดนแดนสวนหนงตอนกลางของแหลมอตาล ทอยในความครอบครองของสนตะปาปามาตงแตสมยกลาง จนกระทง ค.ศ.1870 อตาลจงรวมรฐชาตไดสาเรจ การปฏรปศาสนา (Reformation) ในครสตศตวรรษท 15-16 ไดเกดเหตการณสาคญอกประการคอ การปฏรปศาสนา ซงครสตศาสนาไดแตกแยกออกเปนนกายตางๆโดยแตละนกาย มลกษณะเปนศาสนาประจาชาตมากขน สาเหตของการปฏรปศาสนา การปฏรปศาสนามสาเหตอยหลายประการดวยกน ไดแก 1. เนองจากความเปนอยของสนตะปาปาและพระชนสงบางองคมความฟมเฟอยมการสะสมทรพยสมบตไวใหลก ขดตอความรสกทวาพระควรจะมความเปนอยทเรยบงายอกทงพระยงเรยกเกบภาษสงขนเพอนาเงนไปใชจายในครสตจกรทกรงโรม ตลอดจนมการซอขายตาแหนงกน ประกอบกบชาวยโรปศกษาเลาเรยนมความรมากขน จงไมเชอคาสงสอนของฝายศาสนจกรงมงาย และเกดความคดทจะปรบปรงศาสนาใหบรสทธ 2. เนองจากสนตะปาปาทรงมฐานะเปนเจาผปกครองฝายศาสนจกร มศนยกลางอยทกรงโรม ไดเขาไปมรสวนรวมทากการเมองของยโรป และสนตะปาปาเขาไปครอบงา รฐตางๆในเยอรมน ทาใหเจาผครองแควนตางๆตองการเปนอสระจากจกรพรรดแหงจกรวรรดโรมนอนศกดสทธและจากผทรกษาอานาจของครสตจกรคอสนตะปาปา

96 3. การทศาสนจกรมงเนนพธกรรมมากจนเกนไป ทาใหประชาชนบางสวนตองการทาความเขาใจหลกธรรมทางศาสนามากขน จนมนกคดเสนอวามนษยควรเขาถงพระเจาและทความเขาในในคมภรไบเบลดวยตนเองมากกวาผานพธกรรมของศาสนจกร 4. สนตะปาปาจเลยสท 2 (Julius II ค.ศ. 1506-1514)และสนตะปาปาลโอท 10 (Leo X ค.ศ.1514-1521) ตองการงบประมานในการกอสรางมหาวหารเซนตปเตอรทกรงโรม จงสงสมณะทตมาขายใบไถบาป (Indulgence Certificate) ในดนแดนเยอรมน ใบยกโทษบาปนเปนอนโมทนาบตรแสดงวาไดชาระเงนตามกาหนด เพอพนจากบาป แตดวยภาวะทางสงคมและเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปทาใหเกดกลมตอตานครสตจกรหลายกลมดวยกน ทงขนนาง นกคด และปญญาชนในเยอรมน การเรมปฏรปศาสนา การขายใบยกเลกบาปในเยอรมนของครสตจกร ทาให มารตน ลเทอร (Martin Luther ค.ศ. 1484 - 1546) นกบวชชาวเยอรมนทาการประทวงการขายใบไถบาปดวยการปดประกาศคาประทวง 95 ขอ (Ninety-Five Theses) หนามหาวหารแหงเมองวทเทนแบรก (Wittenberg) โดยลเทอรไดประกาศวา สนตะปาปาไมควรเกบภาษในเยอรมนเพอนาไปสรางมหาวหารเซนตปเตอรและสนตะปาปาไมไดเปนบคคลเพยงผเดยวทจะนาพามนษยไปสพระเจา ประกาศดงกลาวถอวาเปนการประทวง (protest) ทมตอศาสนจกรอนเปนทมาของนกายโปรเตสแตนต (Protestants) คาประกาศของเขาไดรบการสนบสนนอยางกวางขวางในเขตเยอรมน ใน ค.ศ. 1521 มารตน ลเทอร ไดรบคาสงจากจกรพรรดชาลสท 5 (Charles V ค.ศ.1519 – 1556) แหงจกรวรรดโรมนอนศกดสทธใหไปเขาประชมสภาแหงเวรม เขาถกกลาวหาจากจกรพรรดวามทาทเปนปฏปกษตอครสตศาสนาและเปนบคคลนอกศาสนา แตเจาผครองแควนแซกโซนไดอปถมภเขาไว และเขาแปลคมภรไบเบลจากภาษาละตนมาเปนภาษาเยอรมน ทาใหความรทางศาสนาเปนทแพรหลายในหมประชาชนเพมมากขน และเปนการสงเสรมการพฒนาการของวรรณกรรมภาษาเยอรมน ในชวงหลงจากนน พวกเจานายในเยอรมนไดแตกแยกออกเปนสองฝาย ไดแก ฝายเจาผครองแควนทางเหนอ ซงสนบสนน มารตน ลเทอร กบฝายเจาผครองแควนทางใต ซงสนบสนนครสตจกรโรมนคาทอลกทกรงโรม ทาใหเกดสงครามกลางเมองขนใน ค.ศ.1546 ในทสดกมการสงบศก โดยการทาสนธสญญาสนตภาพแหง เอากสบรก (Peace of Ausburg) ในค.ศ.1555 โดยใหทางเจาชายเยอรมนและแควนของพระองคมสทธ ทจะเลกนบถอนกายลเทอรหรอนกายโรมนคาทอลกได นกายลเทอร มหลกปฏบต การดาเนนงาน พธกรรมทางศาสนา และลกษณะของนกบวชเปนแบบคาทอลก แตนกบวชในนกายลเทอร เปนเพยงผสอนศาสนาจงสามารถมครองครวได นกายลเทอรยงคงมการรกษาพธกรรมบางขอไว เชน ศลจม และศลมหาสนท นกายนมกรอบความคดวาความหลดพนทางวญญาณของชาวครสต จะสามารถมไดกเนองจากการยดมนในพระผเปนเจาจนพระองคทรงเมตตาเทานน การปฏรปครสตศาสนาไดขยายตวจากเยอรมนไปยงประเทศอนๆในยโรป มผนาในการปฏรป เชน -จอหน คาลวน (John Calvin ค.ศ.1509 - 1564) ชาวฝรงเศส ผเหนดวยกบความคดของ มารตน ลเทอร ไดหนพวกคาทอลกจากฝรงเศสไปตงนกายคาลวน เปนโปรเตสแตนตนกายท 2 ในสวตเซอรแลนด -พระเจาเฮนรท 8 แหงประเทศองกฤษ (Henry VIII ค.ศ.1509 - 1547) ทรงมพระราชประสงคทจะหยาขาดจากพระนางแคทเธอรนแหงอะรากอน (Catherine of Aragon ค.ศ.1485 - 1536) แตสนตะปาปาจดการใหไมได รฐสภาองกฤษจงออกกฎหมายตงพระเจาเฮนรท 8 เปนประมขทางศาสนาในประเทศองกฤษ ไมขนตอครสตจกรทกรงโรม เรยกนกายใหมนวา นกายองกฤษหรอนกายแองกลคน

97 กลาวโดยสรป ผลของการปฏรปทางศาสนาไดกอใหเกดนกายโปรเตสแตนตขน โดยแบงเปน 3 นกายสาคญคอ ไดแก -นกายลเทอร แพรหลายในเยอรมนและประเทศกลมสแกนดเนเวย -นกายคาลวน แพรหลายใน สวตเซอรแลนด ฝรงเศส เนเธอรแลนดและสกอตแลนด -นกายองกฤษหรอแองกลคน เปนนนกายประจาประเทศองกฤษ

จอหน วคลฟ ยง โชแวง มารตน ลเธอร

การปฏรปของศาสนจกร เมอเกดการปฏรปศาสนาในดนแดนสวนตางๆของยโรป ครสตจกรทกรงโรมไดพยายามตอตานปรากฏการณทเกดขนดวยวธตางๆไดแก 1. ศาสนจกรไดจดการประชมสงคายนาพระศาสนาทเมองเทรนต (The Council of Trent) ใน ค.ศ.1545 การประชมดงกลาวใชเวลาถง 18 ป สนสดใน ค.ศ.1563 โดยมบทสรปดงน - สนตะปาปาทรงเปนประมขของครสตศาสนา - การประกาศหลกธรรมทางศาสนาตองใหศาสนจกรเปนผประกาศแกศาสนกชน - คมภรไบเบลยงตองเปนภาษาละตน - ยกเลกการขายใบยกโทษบาปและตาแหนงทางศาสนา มการกาหนดระเบยบวนย มาตรฐานของการศกษาของพระ และใหใชภาษาพนเมองในการสอนศาสนา 2. ศาสนจกรไดตงศาลศาสนาเพอลงโทษพวกนอกศาสนา โดยศาลศาสนาไดพจารณาความผดของพวกนอกศาสนาคาทอลก และชาวคาทอลกทมความคดเหนแตกตางจาก ศาสนจกร ซงมการลงโทษโดยการเผาคนผดทงเปน การตอตานการปฏรปศาสนาของครสตจกรทกรงโรมกระทาไดผล คอ นกายโรมนคาทอลกสามารถปองกนไมใหศาสนกชนโรมนคาทอลกหนไปนบถอนกายโปรเตสแตนตเพมขน แตกไมสามารถดงศาสนกชนโปรเตสแตนตใหกลบมานบถอนกายโรมนคาทอลกได ผลของการปฏรปศาสนา การปฏรปศาสนาไดกอใหเกดผลกระทบทสาคญตอชาตตางๆในยโรป ไดแก -ครสตจกรตะวนตกไดแตกแยกออกเปน 2 นกาย คอ นกายโรมนคาทอลก ซงมศนยกลางอยทกรงโรม มสนตะปาปาเปนประมข กบนกายโปรเตสแตนต ซงเปนนกายตางๆ ในประเทศทางภาคเหนอของยโรป ความเปนเอกภาพทางศาสนาของยโรปไดสนสดลง

98 -เกดกระแสชาตนยมในประเทศตางๆเชน กรณทมารตน ลเทอร หนนใหเจาผครองรฐตางๆ ในเยอรมนตอตานจกรพรรดแหงอาณาจกรโรมนอนศกดสทธ ผทนบถอนกายคาลวน ในเนเธอรแลนดสวนทเปนเจาของสเปนตอตานกษตรยสเปนจะไดรบเอกราช -เกดการแขงขนระหวางนกายตางๆการปรบปรงสงทบกพรองเพอเรยกศรทธาและกอใหเกดขนตธรรมในการอยรวมกบผนบถอนกายตางกน -สภาพสงคมเปลยนแปลงไป นกายโปรเตสแตนตไดสนบสนนการประกอบอาชพดานการคาและอตสาหกรรม ทาใหระบบทนนยมในยโรปเจรญเตบโต -ระบอบรฐชาตแขงแกรงขน การเกดนกายโปรเตสแตนตไดสงเสรมวฒนธรรมของแตละทองถน เชน การแปลคมภรเปนภาษาทองถน และยงสงเสรมอานาจของผปกครอง ไดแก กษตรยในฐานะตวแทนของพระเปนเจาในการปกครองประเทศ จงเทากบสงเสรมระบอบสมบรณาญาสทธราชยโดยปรยาย -ผลของการแตกแยกทางศาสนา ทาใหเกดสงครามศาสนาขนในยโรปหลายครง เชน สงครามศาสนาในเยอรมน (ค.ศ.1546 - 1555) สงครามศาสนาในประเทศฝรงเศส (ค.ศ.1562 - 1589) สงครามสามสบป (ค.ศ.1618 - 1648) การเกดสงครามศาสนาทาใหสถาบนกษตรยมอานาจเหนอครสตจกรในทสด เพราะสนตะปาปาตองอาศยอานาจของกษตรยทนบถอคาทอลกทาการตอตานกษตรยทนบถอโปรเตสแตนต ประชาชนสนใจศกษาและเหนดวย ในทสดมการแยกนกายศาสนาครสตเปนโปรเตสแตนท ซงถอพระคมภรไบเบลเปนหลก ทาใหครสตจกรคาทอลกตองแกไขความเสอมโดยตงคณะสงฆเยซอต และประชมสงคายนาทเมองเทรนส การปฏวตวทยาศาสตร (The Scientific Revolution) ตงแตครสตศตวรรษท 15-19

การคนควาดานวทยาศาสตรในครสตศตวรรษท 17 เปนชวงทนกประวตศาสตรเรยกวาการปฏวตวทยาศาสตร คอการคนควาหาความจรงเกยวกบธรรมชาต เปนจดเรมตนของวทยาศาสตรแนวใหม ทาใหมนษยเปลยนแปลงวถชวตอยางมากในดานตางๆตอเนองมาถงปจจบน สงผลตออารยธรรมตะวนตก ทาใหกาวหนาอยางรวดเรวเขาสประเทศมหาอานาจ

วธการศกษาทางวทยาศาสตรทาใหประชาชนตองการหาคาตอบจากทจะอธบายเกยวกบความลลบทางธรรมชาต ในสมยนกษตรย รฐบาล และเจาผครองนครสนบสนนสงเสรมพฒนาการทางวทยาศาสตร มหองทดลองทางวทยาศาสตรในมหาวทยาลย มการตงสถาบนทางวทยาศาสตรแหงชาตในองกฤษ โรม ฝรงเศส

พฒนาการทางวทยาศาสตรระยะแรกเปนการหาขอมล ทฤษฎใหมเพอลมกฎเกณฑเกาๆ เชน นโคลส โคเปอรนคส (ค.ศ.1473 - 1543) ชาวโปแลนด ใชความรทางคณตศาสตร อธบายระบบสรยจกรวาล ทฤษฎของ โคเปอรนคส ลมลางแนวคดของปโตเลมและคาสอนของศาสนจกรในสมยกลางทเชอวาโลกเปนศนยกลางของจกรวาล กลาววาเปนการคนพบทางดานดาราศาสตร แนวคดของโคเปอรนคสจดประกายความคดทางวทยาศาสตรแกยโรปตะวนตก ตอมา กาลเลโอ กาลเลอ สนบสนนแนวคดของโคเปอรนคส ประดษฐกลองโทรทรรศน (Telescope) ในป ค.ศ. 1609 ทาใหความรเรองระบบสรยจกรวาลชดเจนยงขน เชน เหนจดดบใน ดวงอาทตย สงเกตการเคลอนไหวของดวงดาว และเหนพนขรขระของดวงจนทร เปนตน

โจฮนเนส เคปเลอร (Johannes Kepler ค.ศ. 1571 - 1630) ชาวเยอรมน คนพบทฤษฎการโคจรของ ดาวเคราะห ในชวงตนครสตศตวรรษท 17 สรปไดวา เสนทางโคจรของดาวเคราะหรอบดวงอาทตยเปนรปไข หรอรปวงร

99

นโคลส โคเปอรนคส อธบายระบบสรยจกรวาล ซอรไอแซค นวตน (Sir Isaac Newton ค.ศ. 1642 - 1727) ชาวองกฤษคนพบ กฎแรงดงดดของ

จกรวาลและกฎแหงความโนมถวง โดยใชหลกทางคณตศาสตรของเดสการตส ประกอบกบแนวคดของเคปเลอร และกาลเลโอ แนวคดทพบเปนการเปดโลกทรรศทางวทยาศาสตรใหเขาใจเรองของจกรวาล พลงงาน สสาร กลาวไดวาการปฏวตวทยาศาสตรนาไปสการปฏวตอตสาหกรรม ในครสตศตวรรษท 18 ทาใหเกด “ยคภมธรรม” (The Enlightenment ) หรอยคแหงเหตผล ( Age of Reason) ทาใหชาวตะวนตกเชอมนในเหตผล ความสามารถ และภมปญญาของตน การปฏวตเกษตรกรรม (The Argicultural Revolution) การปฏวตเกษตรกรรม หรอการปฏวตเขยว เกดจากการนาเอาความรดานและวทยาการมาใช โดยองกฤษเปนประเทศแรกทประสบความสาเรจในการปฏวตเกษตรกรรม ตงแตกลางครสตศตวรรษท 16 รฐบาลไดออกพระราชบญญตลอมเขตทดน (Enclosure Acts) มาใชในการปรบปรงผลผลตทางการเกษตร และมระบบนาปด (ลอมรวทดน) ทาใหเจาของทดนรายใหญสามารถรวบรวมทดนของตนใหเปนผนใหญผนเดยวกน มการลอมรวใหเปนสดสวน เพอประโยชนในการบารงรกษาดนใหอดมสมบรณ การคดเลอกพนธพชทเหมาะสม รวมถงการปองกนการเสยหายของพชจากการทาลายของคน และสตวเลยงอนๆ นอกจากนความกาวหนาทางวทยาศาสตรยงทาใหสามารถนาเอาวธการเกษตรกรรมแบบใหมๆ เชน เครองหวานเมลดพช และเครองกาจดวชพช มใบมดตดกบลอคนไถมาชวยในการปรบปรงวธการทานาใหมประสทธภาพยงขน มการคดเครองมอชวยในการเกบเกยว ใชคนงานนอย และการเลยงสตวจากเดมปลอยใหสตวหากนรวมกนปรบเปลยนมาเปนแบบคดเลอกพนธ

สาเหตทท าใหเกดการปฏวตเกษตรกรรมในเกาะบรเตน ไดแก 1. การเพมจานวนประชากรในชวงครสตศตวรรษท 19 เนองจากความกาวหนาทางสาธารณสข เชน การ

คดคนวคซนปองกนฝดาษของเอดเวรส เจนเนอร ททาใหอตรการตายของทารกลดลง และการสมรสของหนมสาวนอยลง จานวนประชากรทเพมขนนทาใหความตองการดานอาหาร เครองนงหม และวตถดบสาหรบอตสาหกรรมขยายตวเกดความจาเปนตองปรบปรงวธการผลต การเกบรกษาผลผลต รวมไปถงการขนสงทมประสทธภาพมากขน เพอใหเพยงพอกบความตองการของตลาดทขยายตว

100

2. ประชาชนสนใจใหใชประโยชนจากทดนเพมขน การทสนคาเกษตรมราคาสงขนตามการเพมของ อปสงค ทาใหเกษตรกรและเจาของทดนมรายไดสงขน ในบางประเทศเชนองกฤษใชกรรมสทธถอครองทดนเปนเครองกาหนดสทธคอมขอบญญต ค.ศ. 1731 วา “ผเปนเจาของทดนขนาดใหญและมรายไดจากทดน 600 ปอนดสเตอรลงขนไป มสทธเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร” ซงเปนเหตจงใจใหมการใชประโยชนทดนเพมขน

3. ปญหาการบารงรกษาความสมบรณของดน วธดงเดมของเกษตรกร คอ ระบบนา 2 แปลง หรอ ระบบนา 3 แปลง ทาใหใชประโยชนทดนไดไมเตมท ตองปลอยทดนวางเปลาสวนหนงทกป เพราะความตองการของผลผลตทเพมขนมาก ทาใหเกดความจาเปนตองการทดนทกตารางนวในการผลต และแกปญหาคณภาพดนโดยการปลกพชหมนเวยนซงเรมทเนเธอแลนดกอน วธการปลกพชหมนเวยนทาใหดนสมบรณขน จนเปนมาตรฐานการเกษตรในยคตอมา

4. การคดคนเครองจกรและเทคโนโลยในการเกษตรแบบใหม เชน เครองหวานขาว เครองขดหลมฝง เมลดพช ระบบปลกขาวหมนเวยนทาใหเกษตรกรตองหนมาปรบปรงการเกษตรจนกลายเปนกจกรรมในระบบ ทนนยม เชนเดยวกบอตสาหกรรม

-เจโทร ทลล (ค.ศ. 1674 - 1741) ปรบปรงการปลกพชแบบยกรอง คดเครองหวานเมลดพช -ชาลส เทานเซนส (ค.ศ. 1674 -1738) คดวธบารงดนโดยใชโคลนและหนปนผสมเปนปย

5. การทธนาคารและสถาบนการเงนมความมนคงและสงเสรมเกษตรกรทาใหผประกอบการผลตในภาค เกษตรกรรมสามารถกเงนมาดาเนนธรกจทขยายตว ซงตองลงทนมากไมแพอตสาหกรรม เกษตรกรกลายเปนนกธรกจกลมใหมของระบบทนนยม

ผลกระทบของการปฏวตเกษตรกรรม 1. ผลผลตทางการเกษตรเพมขนอยางรวดเรว เปนแหลงรายไดทสาคญของประเทศ และทาใหการคาระหวางประเทศขยายตว พชบางชนดสงเพอเปนสนคาออก เชน ตนฮอพในการหมกเบยร ตนปานในการทอผา ผลผลตทางธญพชขององกฤษและเวลส เพมจาก 14.8 ลานควอเตอร เปน 16.5 ลานควอเตอร และองกฤษสงผลตภณฑสงทอขนสตวออกนอกเพมจาก 12.5 ลานปอนดสเตอรลงตอปเปน 35 ลานปอนดสเตอรลงตอป การสงผลผลตทางการเกษตรจากดนแดนโพนทะเลมาแยงตลาดยโรป ทาใหยโรปตงกาแพงภาษและหามเรอสนคาเขาเทยบทา เพอกดกนสนคาเกษตรจากดนแดนอาณานคม 2. ประชากรมสขภาพดขนเพราะมอาหารเพยงพอและมคณภาพ ระบบการผลตทางเกษตรกรรมถกสขลกษณะและมการใชเครองทนแรงมากขน เกษตรกรมอาหาร มเวลาวาง และมรายไดเพมขน เกษตรกรรม เปนแหลงอาหาร วตถดบ และแรงงานใหกบกจการอตสาหกรรม 3. การปฏวตไดเปลยนโฉมหนาเทคโนโลยและปจจยทเกยวของกบกระบวนการผลต เชน การใชประโยชนจากทดนอยางเตมท การปรบปรงชลประทาน การระบายนา การขนสง ระบบสนเชอของธนาคาร และสถาบนการเงน เพอสงเสรมกจการทางการเกษตรเปนตน สงทนาสนใจคอบคคลชนผนาของดนแดนตางๆ ลวนสงเสรมและสนบสนนความกาวหนาของการเกษตร เชน สมเดจพระเจาจอรจท 2 แหงบรเตนใหญ นายพลเดอลาฟาแยตตแหงฝรงเศส และประธานาธบดจอรจ วอชงตน แหงสหรฐอเมรกา

ในชวงปฏวตเกษตรกรรมนน มการเปลยนแปลงระบบของเกษตรกรรมไปพรอมๆ กน มการผลตทมประสทธภาพมากขน เชน การคดเลอกพนธพชและสตวดขน การเปลยนแปลงระบบการถอครองทดน และการบกเบกการเกษตรในทดนโพนทะเล ผลทตามมากคอความชานาญผลตสนคาการเกษตรเฉพาะอยาง เชน การใชเครองจกรในการเกษตรมากขน การแบงงานกนทาในกจกรรมเกษตร การลงทนดานเครองจกร และเทคนคการเกษตรพมคณภาพของดน จงสามารถสรปไดวาการปฏวตเกษตรกรรมคอการเปลยนแปลงและการปรบปรงประสทธภาพในการผลตทางการเกษตร โดยเปลยนแปลงดานระบบและเทคนคการผลตในชวงครสตศตวรรษท 7

101 ถงครสตศตวรรษท 19 การเกษตรมลกษณะเปนทนนยมมากขน สนคาเฉพาะอยางถกผลตเพอตลาดภายในและภายนอกประเทศ เกษตรกรผถอครองทดนขนาดใหญตองลงทนดานเครองจกรและจางแรงงานเพมขน เกดการเกษตรเพอการคาขนาดใหญ เชน ในองกฤษ รฐเยอรมนแถบตะวนออก บางสวนของรสเซย และแถบลมแมนาโปของอตาล สวนดนแดนนอกยโรป ไดแก แถบทราบใหญของสหรฐอเมรกาและแคนาดา เขตทงหญาแพมเฟอร ในอาเจนตนาและออสเตรเลย ในเขตการเกษตรขนาดเลกตามลกษณะการถอครองทดน เชน ฝรงเศส รฐเยอรมนแถบตะวนตก เบลเยยม และเนเธอรแลนด เกษตรกรไมอาจรบเทคนคใหมและเครองจกรในการเกษตรเพราะกจการเลกเกนไป แตใชวธเลอกเพาะปลกพชหรอเลยงสตวทใหผลผลตราคาสงตอหนวยพนทขนาดเลกและผลตแบบใชแรงงานตอหนวยสงแตลงทนนอย เชน ผลตภณฑนม ไข ผกสด ดอกไม และผลไม การปฏวตอตสาหกรรม (The Industrial Revolution)

การปฏวตอตสาหกรรม หมายถง กระบวนการเปลยนแปลงใน วธการผลตและระบบการผลตจากการใชแรงงานคน แรงงานสตว รวมทงพลงงานจากธรรมชาต เครองมอแบบงายๆ มาเปนการใชเครองจกรกลแทน เรมจากแบบงายๆ จนถงแบบซบซอนทมกาลงผลตสง จนเกดเปนการผลตในระบบโรงงาน (Factory System) การผลตภายในครอบครวกคอยๆ หมดไป และผคนจานวนมากตามชนบทตองอพยพเขามาทางาน เปนกรรมกร ในโรงงาน

การปฏวตอตสาหกรรมเรมตนทองกฤษ เพราะองกฤษมปจจยสนบสนนการขยายตวทางอตสาหกรรมครบถวน คอ มทน วตถดบ แรงงาน และตลาดการคา เปนผนาในการปฏวตเกษตรกรรม (Agricultural Revolution) โดยนาความรทางวทยาศาสตรมาปรบปรงการเกษตรใหพฒนาขน โดยในครสตศตวรรษท 16 การเกษตรกรรมในองกฤษไดผลดขน ทาใหการคาขายเจรญรงเรองขน ประเทศมความมงคงขนใน ค.ศ. 1694 รฐบาลจดตงธนาคารแหงประเทศองกฤษ (Bank of England) เพอเปนแหลงระดมทนของรฐ

ทรพยากรมนษยขององกฤษกมความพรอมสนบสนนการปฏวตอตสาหกรรม เพราะชาวองกฤษไมเครงครดตอการแบงแยกชนชน เชน สงคมอนๆ ในยโรป ทงยงใหการยอมรบชนทกชนทสามารถสรางฐานะเปนปกแผน ดงนน ขนนางองกฤษจงไมรงเกยจทจะทาการคา เชนเดยวกบคนชนกลางทพยายามยกสถานภาพทางเศรษฐกจใหเทาเทยมขนนาง นอกจากนรฐยงสงเสรมใหการคาขยายตว เชน มการออกพระราชบญญตสรางถนน ทาจอดเรอ และขดคคลองตางๆ เปนจานวนมาก เพอใชเปนเสนทางคมนาคมทางการคา มการยกเลกการเกบภาษผานดาน และมนโยบายการคาแบบเสร ซงเปนการกระตนใหมการขยายตวของตลาดการคาภายในอยางกวางขวาง ปจจยสาคญททาใหองกฤษเปนประเทศผนาการปฏวตอตสาหกรรม เนองจากในระหวางครสตศตวรรษ ท 17-18 องกฤษมอาณานคมทอยโพนทะเลทเปนแหลงวตถดบและตลาดทงในทวปเอเชยและอเมรกา จนในทสดการคาไดกลายเปนนโยบายหลกของประเทศ เรอรบขององกฤษทาหนาทรกษาเสนทางทางการคาทางทะเล และใหความคมครองแกเรอพาณชยทเดนทางไปคาขายทวโลก สงเหลานคอปจจยททาใหชาวองกฤษคดคนประดษฐเครองจกรมาใชในโรงงานอตสาหกรรมอยางตอเนอง การปฏวตอตสาหกรรมแบงออกเปน 2 ระยะ คอ การปฏวตอตสาหกรรมระยะแรกใน ระหวาง ค.ศ 1760-1840 เปนระยะทมการประดษฐเครองจกรชวยในการผลตและการปรบปรงโรงงานอตสาหกรรมใหมประสทธภาพ และการปฏวตอตสาหกรรมระยะท 2 ระหวาง ค.ศ. 1861- 1865 เปนการปรบปรงการคมนาคมสอสาร ซงเปนผลมาจากความสาเรจของอตสาหกรรมเหลก และเครองจกรไอนา

102 การปฏวตอตสาหกรรมในระยะแรก คอ การประดษฐเพอตอบสนองอตสาหกรรมการทอผา โดยมพฒนาการดงน

ค.ศ. 1733 จอหน เคย (John Kay) แหงเมองแลงคาเชยร (Lancashire) ไดประดษฐกกระตก (Flying Shuttle) ซงชวยใหชางทอผาสามารถผลตผาไดมากกวาเดมถง 2 เทา

ค.ศ. 1764 เจมส ฮารกรฟส (James Hargreaves) ผลตเครองปนดาย (Spinning Jenny) ไดสาเรจ ค.ศ. 1769 รชารด อารกไรต (Richard Arkwright) ไดปรบปรงเครองปนดายใหมประสทธภาพเพมขน

และพฒนาเปนเครองจกรกลทใชพลงนาหมนแทนพลงคนเรยกวา Water Frame ทาใหเกดโรงงานทอผาตาม รมฝงแมนาทวประเทศ มการขยายตวทาไรฝายในอเมรกา

ค.ศ. 1793 วตนย (Eli Whitney) สามารถประดษฐเครองแยกเมลดฝายออกจากใย (Cotton Gin) ได การพฒนาอตสาหกรรมการทอผาขององกฤษเจรญเตบโตอยางตอเนองจนถงครสตศตวรรษท 19

ค.ศ. 1769 เจมส วตต (James Watt) ชาวสกอต ประดษฐเครองจกรไอนา ทพฒนาควบคกบการทอผา โดยใชขบเคลอนเครองจกรกลแทนพลงงานนา ซงสงผลใหนาไปใชในอตสาหกรรมตางๆ เชน เหมองแรและการ ทอผา ตางใชเครองจกรไอนา เปนพลงขบเคลอนเครองจกรกลทงสน โดยเฉพาะอตสาหกรรมเหลก เมอมการพฒนาเครองจกรกลไอนา ทาใหอตสาหกรรมเหลกขยายปรมาณการผลตไดอยางรวดเรว

เฮนร คอรต (Henry Cort) ชาวองกฤษ คดคนวธการหลอมเหลกใหมคณภาพดขน กสงผลใหมการปรบปรงคณภาพของปนใหญ ตลอดจนยทโธปกรณตางๆ ใหมประสทธภาพขน

ค.ศ. 1807 ชาวองกฤษ ไดประกอบธรกจอตสาหกรรมจาหนายเครองจกร ณ เมองลจ (Liege) ประเทศเบลเยยม ทาใหเกดการปฏวตอตสาหกรรมขนในเบลเยยม แตอยางไรกตาม ในตนครสตศตวรรษท 19 องกฤษยงครองความเปนผนาในการปฏวตอตสาหกรรม โดยใน ค.ศ. 1851 องกฤษไดจดแสดงนทรรศการครงใหญ (Great Exhibition) แสดงความกาวหนาทางเทคโนโลยและอตสาหกรรมเหลกขององกฤษ

การปฏวตอตสาหกรรมระยะท 2 เปนการปรบปรงการคมนาคมสอสาร ซงเปนผลมาจากความสาเรจของอตสาหกรรมเหลกและเครองจกรไอนา โดยใน ค.ศ. 1804 รชารด เทรวทก (Richard Trevitick) นาพลงงานไอนามาขบเคลอนรถบรรทกรถจกรไอนาจงมบทบาทสาคญในอตสาหกรรมขนสง ทมชอเสยงมาก คอ หวรถจกรไอนา ชอ รอกเกต (ROCKET) ของจอรจ สตเฟนสน (George Stephenson) ทาใหมการเปดบรการรถจกรไอนาบรรทกสนคาเปนครงแรก ตอมามการดดแปลงมารบสงผโดยสาร ถอเปนจดเรมตนการเขาสยคการใชรถไฟ ซงเปนผล ทาใหความเจรญขยายตวจากเขตเมองไปสชนบท เปลยนชนบทใหกลายเปนเมอง นอกจากนรถไฟยงเปนพาหนะสาคญในการลาเลยงกาลงพลและอาวธยทโธปกรณตางๆ และเปนสงกระตนใหยโรปสนใจกระบวนการปฏวตอตสาหกรรมในครสตศตวรรษท 19

ฝรงเศสภายหลงการปฏวตใน ค.ศ. 1789 (French Revolution : ค.ศ. 1789) ไดหนมาสนใจปฏวตอตสาหกรรมเชนเดยวกบเยอรมนและสหรฐอเมรกา และกาวขนเปนคแขงกบองกฤษ

สวนการคมนาคมทางนา ใน ค.ศ. 1807 โรเบรต ฟลตน (Robert Fulton) ชาวอเมรกน ประสบความสาเรจในการนาพลงไอนามาใชกบเรอเพอรบสงผโดยสาร ตอมา ค.ศ. 1840 แซม มวล คนารด (Semuel Cunard) เปดเดนเรอกลไฟแลนขามมหาสมทรแอตแลนตกไดภายใน 14 วน และมการปรบปรงเรอกลไฟใหมประสทธภาพยงขนทางดานรถยนตมการนาพลงไอนามาใชกบรถสามลอ

ตอมาในครสตศตวรรษท 19 ไดมการประดษฐเครองยนตทใชนามนเบนซน จนถง ค.ศ. 1857 คารล เบนซ (Karl Benz) และ กอตตลบ เดมเลอร (Gottlieb Daimler) สามารถนาเครองยนตทใชนามนเบนซนมาใชกบรถยนตทาใหอตสาหกรรมรถยนตเจรญกาวหนาขนในยคนยงไดมการประดษฐเครองพมพแบบลกกลงขนใช

103 ใน ค.ศ. 1812 ทาใหการพมพพฒนาไดปรมาณมากขนและเรวทนเหตการณ หนงสอพมพจงแพรหลาย การเผยแพรความรและ ขาวสารกแพรหลายในวงกวางขน

นอกจากนยงมการรเรมระบบไปรษณยในองกฤษ ใน ค.ศ. 1840 ทาใหการสอสารสะดวกรวดเรวขน ปลายครสตศตวรรษท 19 แซมมวล มอรส (Semuel Morse) ประดษฐโทรเลขไดสาเรจเปนคนแรก

ค.ศ. 1837 อเลกซานเดอร เกรแฮม เบลล (Alexander Graham Bell) ประดษฐโทรศพทไดสาเรจ ค.ศ. 1876 และใน ค.ศ. 1901 กมการประดษฐวทยโทรเลขไดและสงโทรเลขขามมหาสมทรแอตแลนตก

ไดสาเรจ ธอมส แอลวา เอดสน (Thomas Alva Edison) ชาวอเมรกนประดษฐหลอดไฟฟา เครองเลนจานเสยง และ กลองถายภาพยนตรได

ความกาวหนาทางวทยาการ ชอนกวทยาศาสตรทคนพบ

1. การคนพบดานพลงงานไฟฟา 1.1 การประดษฐสายลอฟา 1.2 การประดษฐเครองกาเนดไฟฟา 1.3 การประดษฐหลอดไฟฟา เครองเลนจานเสยง การถายภาพยนตร

1.1 เบนจามน แฟรงคลน (Benjamin Franklin) 1.2 ไมเคล ฟาราเดย (michael Faraday) 1.3 โทมส อลวา เอดสน (Thomas Alva Edison)

2. การคนพบกฎและทฤษฎทางวทยาศาสตร 2.1 การใชวธการทางวทยาศาสตรทถกตอง การ สนบสนนงานวจย และการตงสถาบนทางวทยาศาสตร 2.2 การคนพบกฎแหงความโนมถวง 2.3 การคนพบหลกการเคลอนทของโลก ดวงจนทร และดวงอาทตย 2.4 การใชเหตผลและวธการทางคณตศาสตร มาตรวจสอบขอเทจจรง ไดชอวา “บดาแหงวชาเรขาคณตวเคราะหสมยใหม”

2.1 เซอร ฟรานซส เบคอน (Sir Francis Bacon) 2.2 เซอร ไอแซค นวตน (Sir Isac Newton) 2.3 เซอร ไอแซค นวตน (Sir Isac Newton) 2.4 เรอเน เดสการด (Rene Descartes)

3. การคนพบทางดานวชาฟสกส 3.1 ความรเรองอะตอม สสารทกชนด ประกอบดว อะตอม ซงเปนของแขง และมองดวยตาเปลาไมเหน 3.2 การคนพบอเลกตรอนซงมอยในอะตอม 3.3 การคนพบรงสเอกซ (X-ray) 3.4 การคนพบแรเรเดยม นามาใชฉายรงส 3.5 การคนพบพลงงานปรมาณ และทฤษฎความเรวสมพทธ

3.1 จอหน ดาลตน (John Dalton) 3.2 เซอรโจเซฟ ทอมสน (Sir Joseph Thomson) 3.3 วลเลยม คอนราด เรนตเกน (Wilhelm Konrad RoentGen) 3.4 มาดาม คร (Madam Curie) 3.5 อลเบรต ไอนสไตน (Albert Einstein)

104

ความกาวหนาทางวทยาการ ชอนกวทยาศาสตรทคนพบ 4. การคนพบทางดานวชาเคม 4.1 การคนพบกาซออกซเจนในอากาศ 4.2 การคนพบการสงเคราะหแสงของพชสเขยว 4.3 การคนพบออกซเจนมความสาคญในการ เผาไหม 4.4 การคนพบกาซไฮโดรเจน (พบวา นาประกอบดวยธาต 2 ชนด คอ ไฮโดรเจน และออกซเจน)

4.1 โจเซฟ พรสตลย (Joseph Priestley) 4.2 ซล (Schule) 4.3 โรเบรต บอยล (Robert Boyle) 4.4 เฮนร คาเวนดช (Henry Cavendish)

5. การคนพบทางดานชววทยา 5.1 การเสนอทฤษฎววฒนาการ (ของพชและสตว) 5.2 การเสนอทฤษฎพนธกรรม

5.1 ชารลส ดารวน (Charles Darwin) 5.2 ฌอง ลามรค (Jean Lamarck)

6. การคนพบในวทยาศาสตรการแพทย 6.1 การคนพบวธปองกนไขทรพษดวยการปลกฝ 6.2 การคนพบวธทาลายเชอโรค ดวยกระบวนการ พาสเจอรไรเซชน 6.3 การคนพบเซรมปองกนโรคคอตบและเชอททาใหเกดวณโรค 6.4 การคนพบวธฆาเชอโรคในการผาตด 6.5 การคนพบการหมนเวยนของโลหต 6.6 การประดษฐกลองจลทรรศน

6.1 เอดเวร เจนเนอร (Edward Jenner) 6.2 หลยส ปาสเตอร (Louis Pasteur) 6.3 โรเบรต คอค (Robert Kock) 6.4 โจเซฟ ลสเตอร (Joseph Lister) 6.5 วลเลยม ฮารวย (William Harvey) 6.6 แอนตน แวน ลเวนฮก (Anton Van Leewenhoek)

7. การประดษฐเครองยนตและเทคโนโลยดานการ สอสาร คมนาคม 7.1 การประดษฐรถยนต 7.2 การประดษฐเครองบน 7.3 การประดษฐเครองสงโทรเลข 7.4 การประดษฐเครองโทรศพท

7.1 กอตตเลยบ เดมเลอร (Gottlieb Daimler) 7.2 วลเบอร และออรวล ไรท (wilbur and Orville) 7.3 แซมมวล มอรส (Sammuel Morse) 7.4 อเลกซานเดอร เกรแฮม เบลล (Alexander Graham Bell)

การใชเครองจกรแทนแรงงานคน ปญหาการใชแรงงานเดก

105 ผลของการปฏวตอตสาหกรรม มดงน 1. ประชากรทวโลกเพมขนอยางรวดเรว เพราะความกาวหนาทางวทยาศาสตรและทางดานการแพทยเจรญกาวหนาขนอยางตอเนอง รวมทงความสมบรณของอาหาร ระบบสาธารณสขและการดแลสขภาพอนามย การเพมประชากรอยางรวดเรว ทาใหเกดการอพยพจากชนบทมาหางานทาใน เมองจนเกดปญหาความแออด ของประชากรในเขตเมอง

2. การกอสรางอาคารบานเรอนและสถาปตยกรรมพฒนากาวหนามากขน เพราะการพฒนาอตสาหกรรมและ เทคโนโลยการกอสราง ทาใหอาคารแขงแรงขน การออกแบบกอสรางหอไอเฟล (Eiffel Tower) ทกรงปารส ประเทศฝรงเศสใน ค.ศ. 1889 ถอเปนสญลกษณของการเรมตนการกอสรางททนสมยของโลก 3. เกดปญหาสงคมตางๆ มากมาย เชน ชมชนแออด การแพรกระจายของเชอโรค ปญหาอาชญากรรม การใชแรงงานเดก การเอารดเอาเปรยบกน ทาใหเกดแนวคดของลทธสงคมนยม (Socialism) ของคารล มารกซ (Karl Marx) ทเรยกรองใหกรรมกรรวมพลงกนเพอกอการปฏวตโคนลมระบบทนนยม ทาใหลทธสงคมนยม มบทบาทและอทธพลมากขน 4. เกดลทธเสรนยม (Liberalism) ซงเปนพนฐานการปกครองระบอบประชาธปไตยและ แนวคดนแพรหลายกวางขวางขน ทงดานการเมองและเศรษฐกจ ค.ศ. 1776 แอดม สมธ (Adam Smith) ไดพมพงานเขยนชอ The Wealth of Nations เพอเสนอแนวคดวาความมงคงของประเทศจะเกดจากระบบการคาแบบเสร (Laissez Faire) กลาวไดวา การปฏวตอตสาหกรรมกอใหเกดการแบงคายระหวางลทธทนนยมกบลทธสงคมนยมอยางเปนรปธรรม ตอมาใน ค.ศ. 1889 ไดมการประกาศใหวนท 1 พฤษภาคมของทกป เปนวนเมยเดยหรอวนแรงงานสากล (May Day) นอกจากนยงทาใหเกดวรรณกรรมแนวสจนยม (Realism) ในกลางครสตศตวรรษท 19 ทพยายามเสนอเรองความเปนจรงเบองหลงความสาเรจของระบบสงคมอตสาหกรรมทชนชนกรรมกรมชวตทยากไรและ ถกเอารดเอาเปรยบ 5.การปฏวตทางอตสาหกรรมไดขยายไปทวภมภาคตางๆ ของโลก ทาใหเกดการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจและสงคม การเมอง และทาใหประเทศตางๆ เหลานม “วฒนธรรมรวม” ตามตะวนตกไปดวย

106

บรรณานกรม

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. คณะอกษรศาสตร. (2540). อารยธรรมสมยใหม-สมยปจจบน. กรงเทพมหานคร พมพ ครงท 7: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. คณะกรรมการบรหารวชาการบรณาการ หมวดวชาศกษาทวไป. (2545). มรดกอารยธรรมโลก. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

นนทนา กปลกาญจน. (2546). ประวตศาสตรและอารยธรรมโลก. พมพครงท 7, กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร. รศ.ดร.ไพฑรย มกศล และคณะ. (2550). สงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม. กรงเทพมหานคร:วฒนาพานช. สวมล รงเจรญ บรรณาธการ. (2540). อารยธรรมสมยใหม – สมยปจจบน. กรงเทพฯ: สานกพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. http://www.historysub.weebly.com/ http://www.institute-smile.blogspot.com/ http://www.ipesk.ac.th/ipesk/ http://www.ksv.ac.th/tb/cai/social/ http://www.mwit.ac.th/ http://www.social-ave.exteen.com/ https://www.suphannigablog.wordpress.com/ http://www.teacher-for-thailand.blogspot.com/ https://www.th.wikipedia.org/wiki/ http://www.thaigoodview.com/ http://www.worldcivil14.blogspot.com/ http://www.writer.dek-d.com/hithistory/story/