พันธุกรรมเหนือกฎเมนเดล ชีววิทยา 5 ครูจรัสพงษ มูลใจ ลักษณะทางพันธุกรรมท่ีนอกเหนือกฎของเมนเดล

การขมรวมกัน

หมูเลือดระบบ ABO ในคน แยกตามชนิดของแอนติเจน (antigen) ซึ่งเปนสารประกอบพวก

glycoprotein ที่เย่ือหุมเซลลเม็ดเลือดแดง ซึ่งมี 2 ชนิด คือ antigen A ( ) และ antigen B ( )

กรุป A กรุป B

กรุป AB กรุป O

พบวาพอมียีนควบคุมหมูเลือด A และแมมียีนควบคุมหมูเลือด B ที่เปน homozygous dominant

จะไดลูกที่มีหมูเลือด AB ที่เกิดจากแอลลีล IA เขาคูกับ แอลลีล IB แอลลีลทั้งสองแอลลีลแสดงลักษณะเดนได

เทา ๆ กัน จึงแสดงออกรวมกัน เรียกวา “การขมรวมกัน”

มัลติเปลแอลลีล

หมูเลือด ABO เปนลักษณะที่ควบคุมดวยยีนโลคัสเดียว แตมีแอลลีลมากกวา 2 แบบ คือ IA และ IB ซึ่ง

i และ i เปนแอลลีลที่ไมไดควบคุมการสรางทั้งแอนติเจน A และ แอนติเจน B การที่มียีนมากกวา 2 แอลลีลใน

1 โลคัส เรียกวา “มัลติเปล แอลลีล”

การขมไมสมบูรณ

ยกตัวอยางเชนลักษณะของดอกลิ้นมังกร ตนลิ้นมังกรเปน

พืชที่มีดอกหลายสี มีทั้งสีแดง สีขาว และสีชมพู จากการผสมพันธุ

ตนลิ้นมังกรดอกสีแดงพันธุแทกับดอกสีขาวพันธุแท จะไดลูกที่มี

ดอกเปนสีชมพูทั้งหมด เมื่อใหรุนลูกผสมกันเองจะไดรุนหลานที่มี

อัตราสวนของ ตนที่มีดอกสีแดง : ตนที่มีดอกสีชมพู: ตนที่มีดอกสี

ขาว เปน 1:2:1

จากการศึกษาพบวาสีของดอกลิ้นมังกรควบคุมดวย 2

แอลลีล กําหนดใหเปน R กับ R’ โดยที่จีโนไทป RR แสดงลักษณะดอกสีแดง R’R’ แสดงลักษณะดอกสีขาว

สวน RR’ แสดงลักษณะของดอกสีชมพู จะเห็นวาดอกลิ้นมังกรสีชมพูถูกควบคุมดวยแอลลีล 2 แอลลีลคือ R

และ R’ โดยที่แอลลีลหน่ึงไมสามารถขมแอลลีลหน่ึงไดอยางสมบูรณ ทําใหฟโนไทปอยูระหวางรุนพอรุนแมที่

เปนพันธุแท (homozygous) ลักษณะน้ีเรียกวา “ลักษณะเดนไมสมบูรณ”

พันธุกรรมเหนือกฎเมนเดล ชีววิทยา 5 ครูจรัสพงษ มูลใจ พอลียีน

เปนยีนหลายคูที่ควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมเพียง 1 ลักษณะ โดยลักษณะทางพันธุกรรมที่เปนแบบ

พอลียีนจะมีการเปลี่ยนแปลงไดงาย เน่ืองจากลักษณะทางพันธุกรรมดังกลาวจะควบคุมดวยยีนและสิ่งแวดลอม

ตัวอยางเชน สีผิว มียีนควบคุมอยู 3 คูเปนตน

ยีนบนโครโมโซมเพศ

มนุษยมีโครโมโซมทั้งหมด 23 คู แบงเปน โครโมโซมรางกาย (Autosome) 22 คู และโครโมโซมเพศ

(sex chromosome) อีก 1 คู โดยที่เพศชายจะมีโครโมโซมเปน XY และเพศหญิงมีโครโมโซมแบบ XX

จากการศึกษาแมลงหว่ีที่มีโครโมโซม 4 คู เปนออโทโซม 3 คู โครโมโซมเพศอีก 1 คู โดยเพศเมียเปน

XX และ เพศผูเปน XY เมื่อผสมพันธุแมลง

หว่ีหลายช่ัวรุนพบวา แมลงหว่ีเพสผูบางตัว

ตาสีขาว จึงจําแมลงหว่ีน้ันมาผสมกับแมลง

หว่ีตาสีแดง ไดรุนลูก (F1) ตาสีแดงทุกตัว

และเมื่อใหผสมกันเองจะไดรุน F2 โดยที่จะ

พบแมลงหว่ีตาสีขาวเฉพาะในเพศผูเทาน้ัน

จากการทดลองดังกลาวอธิบายไดวา

ยีนควบคุมลั กษณะสีตาของแมลงห ว่ีมี

ตําแหนงอยูบนโครโมโซม X โดยที่มีตาสีแดง

เปนลักษณะเดน และตาสีขาวเปนลักษณะ

ดอย โดยโครโมโซม Y ไมมียีนควบคุมสีตา

ดังน้ันแมลงหว่ีเพศผูที่มียีนควบคุมตาสีขาว

เพียงแอลลีลเดียวก็จะแสดงลักษณะตาสีขาว

สวนลูกแมลงหว่ีเพศเมียจะมีตาสีขาวเมื่อมี

ยีนควบคุมตาสีขาว 2 ยีน โดยที่การถายทอดยีนที่อยูบนโครโมโซมเพศเรียกวายีนที่เกี่ยวเน่ืองกับเพศ

ลักษณะที่ควบคุมดวยยีนที่อยูบนโครโมโซมเพศในคนมีทั้งยีนเดนและยีนดอย สวนมากเปนยีนดอย

ยีนที่มีตําแหนงอยูบนโครโมโซม X เรียกวายีนที่เกี่ยวเน่ืองกับ X (X linked gene) บางลักษณะทําใหเกิดโรค

เชน หัวลาน ตาบอดสี โรคฮีโมฟเลีย โรคภาวะพรองเอนไซม จ-ี 6- พีดี ( G-6-PD) โรคกลามเน้ือแขนขาลีบ

การเปนเกย เนื่องจากควบคุมดวยยีนดวยบนโครโมโซม X จึงพบในเพศชายมากกวาในเพศหญิง (เพราะ

ผูชายมี X ตัวเดียว)

พันธุกรรมเหนือกฎเมนเดล ชีววิทยา 5 ครูจรัสพงษ มูลใจ

พันธุกรรมท่ีขึ้นกับอิทธิพลของเพศ

ลักษณะบางลักษณะถูกควบคุมโดยยีนเดนในออโทโซม แตยีนจะแสดงออกในแตละเพศไดไมเทากัน

โดยมีฮอรโมนเพศเปนตัวควบคุม เชน การ

มีศีรษะลานของคน กลาวคือในเพศชาย

การมีศีรษะลานเปนลักษณะเดน แตในเพศ

หญิงการมี ศีรษะลานเปนลักษณะดอย

ดังน้ันเพศชายมีโอกาสศีรษะลานมากกวา

เพศหญิง และในเพศหญิงการมีศีรษะลาน

จะมีลักษณะบางลงกวาปกติเทาน้ัน ซึ่งไม

เหมือนในเพศชาย

พันธุกรรมจํากัดเพศ

ลักษณะทางพันธุกรรมบางลักษณะข้ึนอยูกับสิ่งแวดลอมภายในรางกายของแตละเพศ ทําใหลักษณะ

ทางพันธุกรรมบางลักษณะสามารถแสดงออกในเพศใดเพศหน่ึง เรียกวา พันธุกรรมจํากัดเพศ

ตัวอยางในคน เชน ยีนควบคุมการผลิตนํ้านม การมีหนวดเครา เสียงหาว

ตัวอยางในสัตว การมีเขายาว เขาสั้นของสัตวพวกวัว ปริมาณการผลิตนํ้านมของแมวัว

ตัวอยาง ลักษณะขนหางของไกบางพันธุ ถาให H

เปนยีนควบคุมลักษณะขนหางสั้น และ h เปนยีนควบคุม

ลักษณะขนหางยาว จะไดวา จีโนไทป HH และ Hh ทั้งในไก

เพศผูและเพศเมียจะแสดงลักษณะออกมาเหมือนกัน คือมีขน

หางสั้น แตจีโนไทป hh จะแสดงลักษณะตางกันในแตละเพศ

คือในไกเพศผูจะมีลักษณะขนหางยาว แตในไกเพศเมียจะมีขน

หางสั้น แสดงวาไกเพศผูมีขนหางไดสองแบบ ขณะที่ไกตัวเมีย

มีไดแบบเดียว

พันธุกรรมเหนือกฎเมนเดล ชีววิทยา 5 ครูจรัสพงษ มูลใจ ¨íÒäÇ� ... äÎâ«..

â¤ÃâÁâ«Á¢Í§¤¹àÃÒÁÕ 23 ¤Ù� ËÃ×Í 46 á·�§ áº�§ÍÍ¡à»�¹Êͧª¹Ô´ ¤×Í • ÍÍâµâ«Á (Autosome) ¤×Íâ¤ÃâÁâ«ÁÃ�Ò§¡Ò ÁÕ 22 ¤Ù� ËÃ×Í 44 á·�§ • à«ç¡â¤ÃâÁâ«Á (Sex chromosome) ¤×Íâ¤ÃâÁâ«Áà¾È ÁÕ 1 ¤Ù� ËÃ×Í 2 á·�§ - â¤ÃâÁâ«Áà¾È ã¹Ë­Ô§¨Ðà»�¹áºº XX, â¤ÃâÁâ«Áà¾È 㹪Ò¨Ðà»�¹áºº XY ¤ÇÒÁ¼Ô´»¡µÔ·Õè¶�Ò·ʹ·Ò§¾Ñ¹ Ø̧¡ÃÃÁã¹â¤ÃâÁâ«ÁÃ�Ò§¡Ò (Autosome) - à¡Ô´¢Öé¹ä´�·Ø¡à¾ÈáÅÐáµ�ÅÐà¾ÈÁÕâÍ¡ÒÊà¡Ô´¢Öé¹à·�ҡѹ • ÅѡɳзÕè¶Ù¡¤Çº¤ØÁ´�ÇÂÂÕ¹´�ͺ¹â¤ÃâÁâ«Á ä´�á¡� âä¸ÒÅÑÊ«ÕàÁÕ ¼ÔÇà¼×Í¡ à«ÅÅ�àÁç à́Å×Í´á´§à»�¹ÃÙ»à¤ÕÂÇ • ÅѡɳзÕè¤Çº¤ØÁâ´ÂÂÕ¹à´�¹º¹â¤ÃâÁâ«Á ä´�á¡�âä·�ÒÇáʹ»Á ¹ÔéÇÁ×ÍÊÑé¹ ¤¹á¤ÃÐ • ÅѡɳзÕè¤Çº¤ØÁâ´ÂÂÕ¹´�ͺ¹â¤ÃâÁâ«Á X ä´�á¡� ËÑÇÅ�Ò¹ µÒºÍ´ÊÕ âäÎÕâÁ¿�àÅÕ âäÀÒÇоÃ�ͧà͹ä«Á� ¨Õ- 6- ¾Õ´Õ (G-6-PD) âä¡Å�ÒÁà¹×éÍᢹ¢ÒÅÕº ¡ÒÃà»�¹à¡Â� à¹×èͧ¨Ò¡¤Çº¤ØÁ´�ÇÂÂÕ¹´�Ǻ¹â¤ÃâÁâ«Á X ¨Ö§¾ºã¹à¾ÈªÒÂÁÒ¡¡Ç�Òã¹à¾ÈË­Ô§ (à¾ÃÒмÙ�ªÒÂÁÕ X µÑÇà´ÕÂÇ) Åѡɳзҧ¾Ñ¹ Ø̧¡ÃÃÁ¢Í§ÊÔè§ÁÕªÕÇÔµáº�§ÍÍ¡à»�¹ 2 »ÃÐàÀ· ¤×Í 1.1 Åѡɳзҧ¾Ñ¹ Ø̧¡ÃÃÁ·ÕèÁÕ¤ÇÒÁá»Ã¼Ñ¹µ�Íà¹×èͧ (CONTINUOUS VARIATION) à»�¹Åѡɳзҧ¾Ñ¹ Ø̧¡ÃÃÁ·ÕèÁÕ¤ÇÒÁÅ´ËÅÑ蹡ѹ·ÕÅй�Í ÊÒÁÒö¹íÒÁÒàÃÕ§ÅíҴѺ¡Ñ¹ä´� àª�¹ ¤ÇÒÁÊÙ§ ¹éíÒ˹ѡ ÊÕ¼ÔÇ à»�¹µ�¹ 1.2 Åѡɳзҧ¾Ñ¹ Ø̧¡ÃÃÁ·ÕèÁÕ¤ÇÒÁá»Ã¼Ñ¹äÁ�µ�Íà¹×èͧ (DISCONTINUOUS VARIATION) à»�¹ÅѡɳзÕèáº�§à»�¹¡ÅØ�Á ä´�ÍÂ�Ò§ªÑ´à¨¹ àª�¹ËÁÙ�àÅ×Í´¢Í§¤¹ ÅѡɳмÔÇà¼×Í¡ ÅÑ¡ÂÔéÁ µÔè§ËÙ ¡ÒÃË�ÍÅÔé¹à»�¹µ�¹ ¢�ÍÊѧࡵ â´Â·ÑèÇä» ÅѡɳзÕèÁÕ¤ÇÒÁá»Ã¼Ñ¹áººµ�Íà¹×èͧ àª�¹ ÊÕ¼ÔÇ ¹Ñé¹ÊÔè§áÇ´Å�ÍÁ¨ÐÁÕÍÔ· Ô̧¾Åµ�Í¡ÒÃáÊ´§ÅѡɳÐã¹ÊÑ´Ê�ǹ·ÕèÁÒ¡¡Ç�ÒÅѡɳзÕèÁÕ¤ÇÒÁá»Ã¼Ñ¹áººäÁ�µ�Íà¹×èͧ àª�¹ ËÁÙ�àÅ×Í´ ¡®¢Í§àÁ¹à´Å ¡®¢�Í·Õè 1 ¡®áË�§¡ÒÃᡵÑÇ (LAW OF SEGREGATION) ÁÕ㨤ÇÒÁÇ�Ò “ÊÔ觷Õè¤Çº¤ØÁÅѡɳзҧ¾Ñ¹ Ø̧¡ÃÃÁ¢Í§ÊÔè§ÁÕªÕÇÔµ·ÕèÊ׺¾Ñ¹ Ø̧�ẺÍÒÈÑÂà¾ÈÁÕÍÂÙ�à»�¹¤Ù�æ áµ�ÅФÙ�¨Ðᡨҡ¡Ñ¹ã¹ÃÐËÇ�Ò§¡ÒÃÊÃ�Ò§à«ÅÅ�Ê׺¾Ñ¹ Ø̧�·íÒãË�à«ÅÅ�Ê׺¾Ñ¹ Ø̧�áµ�ÅÐà«ÅÅ�ÁÕ˹�ǤǺ¤ØÁÅѡɳйÕéà¾Õ§ 1 ˹�Ç áÅÐ ¨Ð¡ÅѺÁÒà¢�Ò¤Ù�ÍÕ¡àÁ×èÍà«ÅÅ�Ê׺¾Ñ¹ Ø̧�¼ÊÁ¡Ñ¹” ¡®¢�Í·Õè 2 ¡®áË�§¡ÒÃÃÇÁ¡ÅØ�ÁÍÂ�Ò§ÍÔÊÃÐ (LAW OF INDEPENDENT ASSORTMENT) ÁÕ㨤ÇÒÁÇ�Ò “ã¹à«ÅÅ�Ê׺¾Ñ¹ Ø̧�¨ÐÁÕ¡ÒÃÃÇÁ¡ÅØ�Á¢Í§Ë¹�Ǿѹ Ø̧¡ÃÃÁ ¢Í§Åѡɳе�Ò§æ ¡ÒÃÃÇÁ¡ÅØ�ÁàËÅ�Ò¹Õéà»�¹ä»ä´�ÍÂ�Ò§ÍÔÊÃÐ ¨Ö§·íÒãË�àÃÒÊÒÁÒö·íÒ¹Ò¼ŷÕèà¡Ô´¢Öé¹ã¹ÃØ�¹ÅÙ¡ áÅÐÃØ�¹ËÅÒ¹” ¢�ͤÇÃÃÐÇѧ ÅѡɳÐà´�¹ ËÁÒ¶֧ ÅѡɳзÕèÁÕâÍ¡ÒÊáÊ´§ÍÍ¡ä´�ÁÒ¡¡Ç�Ò Åѡɳд�Í ËÁÒ¶֧ ÅѡɳзÕè¨ÐáÊ´§ÍÍ¡ä´� ¡çµ�ÍàÁ×èÍÁÕ¡ÒÃà¢�Ò¤Ù�ẺâÎâÁâÅ¡ÑʢͧÂÕ¹´�ÍÂà·�Ò¹Ñé¹ ¢�ͤÇèíÒÊٵ÷Õè¤ÇÃÃÙ�¨Ñ¡ 1. ÊÙµÃ㹡ÒÃËÒ¨íҹǹà«ÅÅ�Ê׺¾Ñ¹ Ø̧�·ÕèÊÔè§ÁÕªÕÇÔµÊÃ�Ò§ = 2n àÁ×èÍ n à»�¹¨íҹǹ heterozygous gene 2. ÊÙµÃ㹡Òèíҹǹ¨Õâ¹ä·»� =3n àÁ×èÍ n à»�¹¨íҹǹ heterozygous gene 3. ÊÙµÃ㹡ÒÃËÒ¨íҹǹ¿�â¹ä·»� =2n àÁ×èÍ n à»�¹¨íҹǹ heterozygous gene

พันธุกรรมเหนือกฎเมนเดล ชีววิทยา 5 ครูจรัสพงษ มูลใจ ÂÕ¹·Õèà¡ÕèÂÇà¹×èͧ¡Ñºà¾È (SECLINKED GENE) ÂÕ¹·Õèà¡ÕèÂÇà¹×èͧ¡Ñºà¾È (SEX LINKED GENE) ËÁÒ¶֧ÂÕ¹·ÕèÍÂÙ�º¹â¤ÃâÁâ«Áà¾Èàª�¹ ÂÕ¹µÒºÍ´ÊÕ ÎÕâÁ¿�àÅÕ ¡Å�ÒÁà¹×éÍᢹ¢ÒÅÕº ÂÕ¹àËÅ�Ò¹Õé¨ÐÍÂÙ�º¹â¤ÃâÁâ«Á X ¨Ö§¾ºÅѡɳÐàËÅ�Ò¹Õéã¹à¾ÈªÒÂÁÒ¡¡Ç�Òà¾ÈË­Ô§à¹×èͧ¨Ò¡à¾ÈªÒÂÁÕâ¤ÃâÁâ«Á X à¾Õ§àÊ�¹à´ÕÂÇ ¢�ÍÊѧࡵ 1. ÅÙ¡ÊÒǨÐà»�¹âäµÒºÍ´ÊÕä´�¡çµ�ÍàÁ×èÍ ÁÕáÁ�µÒºÍ´ÊÕËÃ×Íà»�¹¾ÒËÐáÅ�ÇÁÕ¾�͵ҺʹÊÕ 2. ¶�ÒáÁ�µÒºÍ´ÊÕ ¾�͵һ¡µÔ ÅÙ¡ªÒ¨еҺʹÊÕ·Ø¡¤¹ à¾È·Õè¤ÇÃÃÙ�¨Ñ¡

Ãкº ¡íÒ˹´â´Â µÑǼÙ� µÑÇàÁÕ µÑÇÍÂ�Ò§ XY, XX â¤ÃâÁâ«Áà¾È XY XX ÊѵÇ�àÅÕé§ÅÙ¡´�ǹÁ, áÁŧËÇÕè XO, XX ¨íҹǹâ¤ÃâÁâ«Á X X XX µÑê¡áµ¹, Áǹ, ¨Ôé§ËÃÕ´ ZZ, ZW â¤ÃâÁâ«Áà¾Ê ZZ ZW ¼ÕàÊ×éÍ¡ÅÒ§¤×¹,ÊѵÇ�»�¡,ÊѵÇ�¤ÃÖ觺¡¤ÃÖè§

¹éíÒ,ÊѵÇ�àÅ×éͤÅÒ¹, »ÅÒºÒ§ª¹Ô´ N, 2n ¨íҹǹªØ´ n 2n ¼Öé§ µ�Í áµ¹ Á´

¡ÒáÅÒÂã¹ÃдѺâ¤ÃâÁâ«Á ÁÑ¡à¡Ô´¨Ò¡ Non-disjunction

à»ÅÕè¹á»Å§â¤Ã§ÊÃ�Ò§â¤ÃâÁâ«Á àª�¹ ºÒ§Ê�ǹ¢Ò´ËÒÂä» ËÃ×ͺҧÊ�ǹà¾ÔèÁ¢Öé¹ÁÒ ºÒ§Ê�ǹËÑ¡áÅ�ǵ�Í¡ÅѺËÑÇ¡ÅѺËÒ§ ËÃ×ͺҧÊ�ǹä»ÍÂÙ�¡Ñº¤Ù�Í×è¹ à»�¹µ�¹

(ᢹ¤Ù�·Õè 5 ¢Ò´ËÒÂä»·íÒãË�à»�¹¡ÅØ�ÁÍÒ¡Òà Cri du chat syndrome àÊÕ§Ã�ͧà»�¹áÁÇ »�­­ÒÍ�͹)

à»ÅÕè¹á»Å§¨íҹǹâ¤ÃâÁâ«Á áº�§à»�¹ à¾ÔèÁ – Å´à»�¹á·�§ æ

1 à¡Ô´¡Ñº Autosome àª�¹ ¤Ù�·Õè 13 à¡Ô¹ÁÒ 1 á·�§ à»�¹ patua syndrome (»Ò¡áËÇ�§ ྴҹâËÇ� µÒË�Ò§) ¤Ù�·Õè 18 à¡Ô¹ÁÒ 1 á·�§ à»�¹ Edwards syndrome (·�Ò·ÍÂâ˹¡ ãºËÙµèíÒ µÒË�Ò§ Á×Í¡íÒ) ¤Ù�·Õè 21 à¡Ô¹ÁÒ 1 á·�§ à»�¹ Down syndrome 2 à¡Ô´¡Ñº Sex chromosome àª�¹ ¼Ù�Ë­Ô§ÁÕá¤� X à´ÕÂÇ à»�¹ Turner syndrome (àµÕé ËÁѹ ¤Í»�¡ ËÑǹÁË�Ò§) ¼Ù�Ë­Ô§ÁÕ XXX à»�¹ Triple X syndrome (ʵԻ�­­ÒµèíÒ) ¼Ù�ªÒÂÁÕ XYY à»�¹ XYY syndrome (Double Y syndrome) (ªÒÂÊͧà·�Ò) ¼Ù�ªÒÂÁÕ XXY XXXY XXXXY à»�¹ Klinefelter syndrome (ᢹ¢ÒÂÒÇ ÁÕ¹Á à»�¹ËÁѹ)

à¾ÔèÁ Å´ à»�¹ªØ´ àÃÕ¡Ç�Òâ¾ÅÕ¾ÅÍ´Õé ¶�Ò¾ºã¹¾×ª¨Ð·íÒãË�¾×ªÁÕ¢¹Ò´ãË­�¢Öé¹ ´Í¡¼Åâµ¢Öé¹ ÊÃ�Ò§ÊÒÃÁÒ¡¢Öé¹ áÅж�Òà»�¹àÅ¢Õè (3n, 5n, …) ¨Ðáº�§à«ÅÅ�Ẻ Meiosis äÁ�ä´� ·íÒãË�à»�¹¾×ªäÃ�àÁÅç´ áµ�¶�Òà»�¹ÊѵÇ�ÁÑ¡¨ÐµÒµÑé§áµ�à»�¹ Embryo

พันธุกรรมเหนือกฎเมนเดล ชีววิทยา 5 ครูจรัสพงษ มูลใจ การทดลองท่ี 1 การสรางเซลลสืบพันธุสําหรับจีโนไทป Aa

วัตถุประสงค

1. เพื่อใหนักเรียนสามารถเขียนจีโนไทปของเซลลสืบพันธุได

2. เพื่อใหนักเรียนเขาใจกฎเกณฑและการใชความนาจะเปนเพื่อเปนแนวทางในการนําไปใชกับการทดลองทางพันธุศาสตร

3. เพื่อใหนักเรียนสามารถเปรียบเทียบผลการทดลองกับผลที่คาดหวังตามทฤษฎี

วัสดุอุปกรณ

• ลูกปด 2 สี (ดํา,ขาว) อยางละ 40 เม็ด (หรืออาจจะใชหลอดกาแฟที่มีสีตางกัน ตัดเปนทอนเทา ๆ กัน)

• กระปอง

• ชอน

วิธีการทดลอง

1. นํากระปองที่บรรจุลูกปดสีดําและสีขาว จํานวนเทากันอยางละ 40 เม็ด มา 1 ใบกําหนดให

1. ลูกปดสีดํา แทน ยีน A

2. ลูกปดสีขาว แทน ยีน a

2. ใหนักเรียนคิดตามทฤษฎี ส่ิงมีชีวิตที่มียีน Aa จะสามารถผลิตเซลลสืบพันธุ A และ aจํานวนเทาใด บันทึกผลในตาราง

3. ใชชอนตักลูกปดในกระปองขึ้นมา 1 ครั้ง นับจํานวนลูกปดสีดําและสีขาววามีอยางละเทาไร บันทึกผลในตาราง

4. นําลูกปดที่ตักมาในขอ 3 คืนในกระปอง แลวทําการทดลองอีก 4 ครั้ง บันทึกผลในตาราง

5. สรุปผลการทดลอง โดยเปรียบเทียบคาที่ไดจากการทดลองสอดคลองกับคาทางทฤษฎีหรือไม

ตารางบันทึกผล

ลักษณะ เซลลสืบพันธุ ทฤษฎ ี

รอยละ

การทดลอง

ครั้งที่ 1 ครั้งที่ 2 ครั้งที่ 3 ครั้งที่ 4 ครั้งที่ 5 รวม รอยละ

สีดํา A

สีขาว a

สรุปผลการทดลอง

……………………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..

……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..………

……………………..…………………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..…………………………………..……

………………………..……………………………..……………………………..……………………………..………………………………………………………………………………..…………………………

พันธุกรรมเหนือกฎเมนเดล ชีววิทยา 5 ครูจรัสพงษ มูลใจ

การทดลองท่ี 2 การผสมพันธุระหวาง Aa x Aa

วัตถุประสงค

• เพื่อใหนักเรียนสามารถเขียนจีโนไทปและฟโนไทปของลูกรุนตอไปได

• เพื่อใหนักเรียนเขาใจกฎเกณฑและการใชความนาจะเปนเพื่อเปนแนวทางในการนําไปใชกับการทดลองทางพันธุศาสตร

• เพื่อใหนักเรียนสามารถเปรียบเทียบผลการทดลองกับผลที่คาดหวังตามทฤษฎี

วัสดุอุปกรณ

• ลูกปด 2 สี (ดํา,ขาว) อยางละ 20 เม็ด (หรืออาจจะใชหลอดกาแฟที่มีสีตางกัน ตัดเปนทอนเทา ๆ กัน)

• กระปอง 2 ใบ

วิธีการทดลอง

1. นําลูกปดสีดําและสีขาวอยางละ 10 เม็ด ใสกระปองใบที่ 1 โดยกําหนดใหกระปองใบที่ 1 แทนจีโนไทป Aa ของฝายพอ

2. นําลูกปดสีดําและสีขาวอยางละ 10 เม็ด ใสกระปองใบที่ 2 โดยกําหนดใหกระปองใบที่ 2 แทนจีโนไทป Aa ของฝายแม

3. กําหนดให

1. ลูกปดสีดํา แทน ยีน A

2. ลูกปดสีขาว แทน ยีน a

4. ใหนักเรียนคิดวาถาจีโนไทปของทั้ง 2 ฝายผสมกันตามทฤษฎีจะไดลูกที่มีอัตราสวนของจีโนไทป AA : Aa :aa เปน

จํานวนเทาใด บันทึกผลในตาราง

5. เขยากระปองลูกปดทั้ง 2 ใบและหยิบลูกปดกระปองละ 1 เม็ด ซ่ึงเม่ือรวมกันจะแทนจีโนไทปของลูกที่เกิดขึ้น บันทึก

ผลในตาราง

6. นําลูกปดที่หยิบมาในขอ 5 คืนในกระปองเดิม แลวทําการทดลองอีก 39 ครั้ง บันทึกผลในตาราง

7. สรุปผลการทดลอง โดยเปรียบเทียบคาที่ไดจากการทดลองสอดคลองกับคาทางทฤษฎีหรือไม

ตารางบันทึกผล

ลักษณะ จีโนไทป ทฤษฎ ี

รอยละ

การทดลอง

จํานวน รวม รอยละ

ดํา – ดํา AA

ดํา – ขาว Aa

ขาว -ขาว aa

สรุปผลการทดลอง

……………………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..

……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..………

……………………..…………………………………..……………………………..……………………………..……………………………..……………………………..…………………………………..……

………………………..……………………………..……………………………..……………………………..………………………………………………………………………………..…………………………