รายงาน

ของ

คณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศ

ดานการศกษา สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ

เรอง

“การพฒนาและเพมก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย สประเทศไทยทยงยน”

ส านกกรรมาธการ ๓ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร

ปฏบตหนาทส านกงานเลขาธการสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ

๑๗ ๑๗ สปช.

สารบญ รายงานของคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานการศกษา

เรอง “การพฒนาและเพมก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย สประเทศไทยทยงยน”

๑. แผนการปฏรป ๑

๑.๑ ทมาและความส าคญของประเดนปฏรป ๑ ๑.๒ ปญหาการผลตและพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ๙ ๑.๓ ผลกระทบจากปญหาการผลตและพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ๑๖

๒. วธการปฏรป ๒๑ 2.1 แนวทางการปฏรป ๒๑ 2.2 กลไกการปฏรป ๒๒

๓. ก าหนดเวลาการปฏรป ๒๕ ๔. แหลงทมาของงบประมาณ ๒๕ ๕. หนวยงานทรบผดชอบ ๒๕ ๖. ขอเสนอแนะ ๒๖ ๗. รางพระราชบญญตหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ๒๖ บรรณานกรม ๒๗ ภาคผนวก ๒๙

ภาคผนวก ก รายงานผลการศกษาของคณะท างานศกษาเพอพฒนาก าลงคน ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยไปสประเทศไทยทยงยน

ภาคผนวก ข รายชอคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานการศกษา สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ

ภาคผนวก ค รายชอคณะท างานศกษาเพอพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตร และเทคโนโลยไปสประเทศไทยทยงยน

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 คาดการณความตองการแรงงานใน 18 กลมอตสาหกรรม ตงแตป 2558 - 2562 (5 ป) ๑๔

สารบญภาพ ภาพท หนา

1 การปฏวตอตสาหกรรม ๑ 2 10 อตสาหกรรมเปาหมาย (New Growth Engine) ๓ 3 ผลการประเมนดชนนวตกรรมป 2559 สบอนดบประเทศผน านวตกรรม ๕

และประเทศกลม BRICS 4 ผลการประเมนดชนนวตกรรมป 2559 สบอนดบประเทศผน าคณภาพนวตกรรม ๕

และสบอนดบประเทศรายไดปานกลางผน าคณภาพนวตกรรม ๕ ประเทศไทยในการประเมนตวชวดดานนวตกรรม ป 2559 ๖ 6 ประเดนปญหาของการศกษาไทย ๑๐ 7 ปญหาเฉพาะดานการศกษาในหมวดพนฐานเปรยบเทยบ 3 ป (2557-2559) ๑๐

เทยบกบประเทศอน ๆ จาก 61 ประเทศ 8 ขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย เปรยบเทยบ 3 ป (2557 - 2559) ๑๑ 9 ภาพขาว แสดงปญหาบณฑตตกงาน ในสดสวนทสงถงรอยละ 27 ๑๒ 10 ความไมสมดลของการผลตบคลากรระดบ ปวส. ในกลมประเภทวชาอตสาหกรรม ๑๓

(จากการส ารวจของสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย) 11 แนวโนมหนง ซงจะสงผลระยะยาวในการพฒนาบคลากรคอแนวโนมของเดกรนใหม ๑๕

ทไมสนใจวทยาศาสตร 12 การจางงานของแรงงานมทกษะในอนาคต จากการส ารวจของ World Economic Forum ๑๗ 13 เทคโนโลยพลกเปลยน (Disruptive Technologies) จากการวเคราะหของ ๒๐

McKinsey Global Institute 14 การศกษาอาชวทวภาค ซงเปนทยอมรบกนทวโลก วาเปนระบบการพฒนาบคลากร ๒๓

ซงมประสทธผล 15 ตวอยาง เทคโนโลยในอนาคต ซงจะมผลกระทบตอการพฒนาและขดความสามารถ ๒๔

ทางการแขงขนของประเทศ

รายงานของคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศ ดานการศกษา

เรอง “การพฒนาและเพมก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยสประเทศไทยทยงยน”

๑. แผนการปฏรป ๑.๑ ทมาและความส าคญของประเดนปฏรป

โลกในยคปจจบนก าลงเปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรง ความกาวหนาอยางกาวกระโดด ดานเทคโนโลยดจทลกอใหเกดนวตกรรมมากมาย สงผลตอสภาพเศรษฐกจและสงคมของแตละประเทศ แตละภมภาคอยางใหญหลวง

๑) พฒนาการทางเศรษฐกจและสงคมของโลกและประเทศไทย

๑.๑) พฒนาการทางเศรษฐกจและสงคมของโลก วธการผลตและระบบการผลตมการเปลยนแปลงตามววฒนาการมาชานาน ในยคกอน

ผคนประกอบอาชพเกษตรกรรมเพอบรโภคภายในครวเรอนเปนหลก เรมตนจากการผลตในครวเรอนโดยใชแรงงานคนและสตวดวยเครองมอแบบงายๆ พฒนามาเปนการใชเครองจกรกล และระบบการผลตทซบซอนมากขนเรอย ๆ

ภาพท 1 แสดงการปฏวตอตสาหกรรม (Industrial Revolution) หรอการเปลยนแปลงวธการและระบบในการผลตขนานใหญของโลกซงเรมขนครงแรกในชวงปลายศตวรรษท 18 ดวยการประดษฐเครองปนดายพลงน าท าใหอตสาหกรรมสงทอพฒนาขนอยางรวดเรว และเมอมการประดษฐเครองจกรไอน า มการน าไปประยกตในการสรางพลงงานใหแกเครองจกรชนดอน ท าใหเกดการเปลยนแปลงจากการผลตแบบพงพาแรงงานมนษยและสตวหรอพลงงานจากธรรมชาต มาเปนระบบโรงงานทใชเครองจกรท างานรวมกบแรงงานมนษย การปฏวตอตสาหกรรมครงท 2 ในชวงตนศตวรรษท 20 เกดขนเมอมการน านวตกรรมระบบสายพานการผลตมาเพมประสทธภาพและลดตนทน และการน าพลงงานไฟฟามาใชกบเครองจกร ท าใหสามารถผลตสนคาเหมอนกนเปนจ านวนมาก (Mass Production)

การปฏวตอตสาหกรรมเกดขนอกครงเปนครงท 3 ในชวงทมการน านวตกรรมดานคอมพวเตอรเขามาใชในอตสาหกรรมการผลต เครองจกรจงสามารถท างานโดยอตโนมตในรปแบบหนยนต แขนกล ฯลฯ เขามาทดแทนแรงงานมนษยมากขน ชวยเพมประสทธภาพในการผลตใหสงขน

ภาพท 1 : การปฏวตอตสาหกรรม

๒

การปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 หรอ Industry 4.0 ทก าลงเกดขนในปจจบน เปนการจดการอตสาหกรรมโดยน าสารสนเทศมาประยกตผสมผสานกบเทคโนโลยอตสาหกรรม เชน IoT (Internet of Things), Cloud Computing เปนตน เปนการน าขอมลหลากหลายมาผสมผสานเพอใหเกดการตดสนใจ ในการท างานไดอยางรวดเรว ถกตอง แมนย า และทนเวลา ตามความตองการทหลากหลายของผบรโภค

๑.๒) พฒนาการเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยมมาอยางตอเนองยาวนาน ตงแต

ยคเกษตรกรรม (ประเทศไทย 1.0) ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ดวยสภาพภมศาสตร ทเหมาะแกการเพาะปลก ใชแรงงานมนษยและสตวในการผลต เมอความเจรญจากโลกตะวนตกเรมหลงไหลเขาสประเทศไทย จงเปลยนผานสยคอตสาหกรรมเบา (ประเทศไทย 2 .0) มการน าทรพยากรธรรมชาต มาแปรรป โดยใชเทคโนโลยไมซบซอนเขาชวย เชน การผลตเครองนงหม เครองประดบ ตอมามทนตางชาต ไหลบาเขามาลงทน น าเทคโนโลยใหมเขามาใชในประเทศไทย จงเขาสยคอตสาหกรรมหนก (ประเทศไทย 3.0) มงผลตและสงออกรถยนต น ามน ปนซเมนต เปนตน เปนทนาสงเกตวา แมในยคนจะมการน าเทคโนโลยเขามาใชจ านวนมาก แตประเทศไทยกไมไดพยายามพฒนาเทคโนโลยขนเอง

นบแตธนาคารโลกใหนยาม “ประเทศรายไดปานกลาง” จ าแนกตามระดบรายไดของประเทศตาง ๆ ในป 2530 ประเทศไทยเปนประเทศรายไดปานกลางมาโดยตลอด แมจะเลอนระดบจากประเทศรายไดปานกลางระดบต ามาเปนรายไดปานกลางระดบสงเมอป พ.ศ. 2554 แตยงคงตดอยใน 1) กบดกประเทศรายไดปานกลาง (Middle Income Trap) 2) กบดกความเหลอมล า (Inequality Trap) และ 3) กบดกความไมสมดลของการพฒนา (Imbalance Trap)

ขณะเดยวกน การแขงขนทางการคาในระดบโลกท าใหเกดการรวมตวในภมภาคตาง ๆ เพอผลประโยชนในอ านาจการตอรองทางเศรษฐกจ ประเทศไทยเองเปนสมาชกเขตเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economics Community – AEC) แมการรวมตวจะชวยเปดตลาดใหกวางขน แตการเปดเสรการประกอบอาชพในภมภาคกท าใหเกดความจ าเปนในการพฒนาทกษะดานตาง ๆ ใหแรงงานมความสามารถทดเทยมหรอเหนอกวาแรงงานตางชาตโดยเฉพาะอยางยงประเทศเพอนบานในกลมอาเซยน

นอกจากน ภาวะทางสงคมประการส าคญทประเทศไทยก าลงเผชญหนา คอการเปลยนแปลงโครงสรางประชากร จากเทคโนโลยการรกษาพยาบาลทดขน และการคมก าเนดอยางไดผล ปจจบนประเทศไทยก าลงกาวเขาสสงคมสงอาย (Aging Society) โดยมประชากรอายมากกวา 65 ปจ านวนรอยละ 16.2 เมอปลายป พ.ศ. 2559 และมแนวโนมเพมขนจนมการคาดการณวาจะกลายเปนสงคมสงอายโดยสมบรณ (Complete Aged Society) คอมประชากรผสงอายมากกวา 20% ในป พ.ศ. 2564 ขณะทอตราประชากรเพม คอ อตราการเกดลบดวยอตราการตาย อยทรอยละ 0.4 เทยบกบรอยละ 2.7 ในป พ.ศ. 2513 และมการคาดการณวาในอก 10 ปขางหนา อตราประชากรเพมจะเปนรอยละ 0.0 คอมอตราการเกดเทากบอตราการตาย ซงจะสงผลกระทบท าใหปรมาณประชากรวยท างานผเปนแรงงานในการพฒนาประเทศลดลงอยางมาก

๑.๓) ประเทศไทย 4.0 เศรษฐกจและสงคมทขบเคลอนดวยนวตกรรม รฐบาลไทยไดตระหนกถงปญหาดานเศรษฐกจและสงคมทก าลงเผชญอยในปจจบน

จงประกาศวสยทศนเชงนโยบายการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทย ทเรยกกนวา “ประเทศไทย 4.0” เพอปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจไปส “เศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม” โดยมฐานคดหลก คอ เปลยนจากการผลตสนคา “โภคภณฑ” ไปสสนคาเชง “นวตกรรม” เปลยนจากการขบเคลอนประเทศ ดวยภาคอตสาหกรรม ไปสการขบเคลอนดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม เพอวางรากฐาน

๓

การพฒนาประเทศในระยะยาว เปนจดเรมตนในการขบเคลอนสการเปนประเทศทมงคง มนคง และยงยนภายใน 3 - 5 ป

ประเทศไทย 4.0 จงเปนการเปลยนผานทงระบบใน 4 องคประกอบส าคญ คอ 1. เปลยนจากการเกษตรแบบดงเดม (Traditional Farming) ในปจจบนสการเกษตรสมยใหม ทเนนการบรหารจดการและเทคโนโลย (Smart Farming) เกษตรกรจะมฐานะดขน และเปนผประกอบการ (Entrepreneur) 2. ธรกจ SME เปลยนจาก การหวงพงภาครฐไปสการเปน Smart Enterprises และ Startups ทมศกยภาพสง 3. ธรกจบรการเปลยนรปแบบจากเดมทมการสรางมลคาคอนขางต า ไปส High Value Services 4. เปลยนจากแรงงานทกษะต าไปสแรงงานทมความร ความเชยวชาญ และทกษะสง

๑.๔) 10 อตสาหกรรมเปาหมายทมศกยภาพเปนกลไกขบเคลอนเศรษฐกจ (New Growth Engine)

ภาพท 2 : 10 อตสาหกรรมเปาหมาย (New Growth Engine)

เพอผลกดนใหประเทศไทยกาวเขาสยคอตสาหกรรม 4 .0 รฐบาลจงก าหนดอตสาหกรรมเปาหมาย 10 สาขา ดงแสดงในภาพท 2 เปนกลไกขบเคลอนเศรษฐกจเพออนาคต (New Engine of Growth) ประกอบดวย การตอยอดอตสาหกรรมเดมทประเทศไทยมศกยภาพอยแลวใหมความเขมแขงมากยงขน โดยการเพมประสทธภาพการใชปจจยการผลต ซงการลงทนชนดนจะสงผลตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ในระยะสนและระยะกลาง 5 สาขา ไดแก

1) อตสาหกรรมยานยนตสมยใหม (Next-generation Automotive) 2) อตสาหกรรมอเลกทรอนกสอจฉรยะ (Smart Electronics) 3) อตสาหกรรมการทองเทยวกลมรายไดดและการทองเทยวเชงสขภาพ (Affluent,

Medical and Wellness Tourism)

๔

4) การเกษตรและเทคโนโลยชวภาพ (Agriculture and Biotechnology) 5) อตสาหกรรมการแปรรปอาหาร (Food for the Future) และเพมอตสาหกรรมใหมเพอเปลยนรปแบบสนคาและเทคโนโลย โดยอตสาหกรรม

อนาคตเหลาน จะเปนกลไกใหมทส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจ (New Growth Engines) ของประเทศ 5 สาขา ไดแก

1) อตสาหกรรมหนยนตเพอการอตสาหกรรม (Robotics) 2) อตสาหกรรมการบนและโลจสตกส (Aviation and Logistics) 3) อตสาหกรรมเชอเพลงชวภาพและเคมชวภาพ (Biofuels and Biochemicals) 4) อตสาหกรรมดจทล (Digital) 5) อตสาหกรรมการแพทยครบวงจร (Medical Hub)

๒) ความส าคญของทรพยากรมนษยตอการพฒนาอยางยงยน

การพฒนาอยางยงยน เปนการพฒนาทรกษาความสมดลทงในดานตวบคคล สงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม ทงเชงปรมาณ คณภาพ และความเปนธรรมในสงคมควบคกนไปอยางตอเนองและมเสถยรภาพ ใชทรพยากรสนองความตองการในปจจบนโดยไมท าลายความสามารถในการใชทรพยากรของคนในรนหลง

OECD พจารณาวาการเตบโตทางเศรษฐกจทยงยนจะเกดจากทนมนษย (Human Capital) และทนทางสงคม (Social Capital) ถง 4 ใน 6 สวน ขณะทอก 2 สวนเกดจากทนกายภาพและทนทางทรพยากรธรรมชาต1

ในสวนของประชาคมโลก ไดรวมกนก าหนดเปาหมายการพฒนาทย งยน (Sustainable Development Goals - SDGs) เ พอเปนทศทางของการพฒนาส าหรบชวงป พ.ศ . 2558 - 2573 โดยอาศยกรอบความคดทมองการพฒนาเปนมตของเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ใหมความเชอมโยงกน โดยมเปาหมายท 4 คอ สรางหลกประกนวาทกคนมการศกษาทมคณภาพอยางครอบคลมและเทาเทยม และสงเสรมโอกาสในการเรยนรตลอดชวต เปาหมายท 8 คอสงเสรมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทยงยนและทวถง สงเสรมศกยภาพการมงานท าและการจางงานเตมท และสรางงานทมคณคาส าหรบทกคน แสดงถงความส าคญของทรพยากรมนษยในการพฒนาทยงยน

๒.๑) ทรพยากรมนษยของประเทศผน าดานนวตกรรมและประเทศไทย (๑) ดชนนวตกรรมโลก

องคการทรพยสนทางปญญาโลก (WIPO) รวมกบมหาวทยาลย Cornell และ INSEAD สถาบนดานบรหารธรกจชนน าของสงคโปร จดอนดบประเทศผน านวตกรรมตามดชนนวตกรรมโลก (GII) ประจ าป พ.ศ. 2559 ดงแสดงในภาพท 3 ภาพท 4 และภาพท ๕ ซงพบวาสวตเซอรแลนด ตดอนดบ 1 ตามดวยสวเดน สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา และฟนแลนด

1 ทนทางสงคมกบการพฒนาทนมนษย สวรรณ ค ามน และคณะ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต 2551

๕

ภาพท 3 : ผลการประเมนดชนนวตกรรมป 2559 สบอนดบประเทศผน านวตกรรม และประเทศกลม BRICS

ภาพท 4 : ผลการประเมนดชนนวตกรรมป 2559 สบอนดบประเทศผน าคณภาพนวตกรรม และสบอนดบประเทศรายไดปานกลางผน าคณภาพนวตกรรม

๖

ภาพท ๕ : ประเทศไทยในการประเมนตวชวดดานนวตกรรม ป 2559

๗

สวนประเทศทตดอนดบ 6 - 10 จากการวดผลดชนนวตกรรมโลก ไดแก สงคโปร ไอรแลนด เดนมารก เนเธอรแลนด เยอรมน ส าหรบประเทศไทยตดอนดบท 52 จากจ านวน 128 ประเทศทมการส ารวจและวดผล

ผลสรปดชน GII บงชวา จนซงอยในอนดบท 25 เปนประเทศรายไดปานกลางทมความกาวหนาดานนวตกรรมมากทสดนบตงแตป 2552 เปนตนมา สวนญปน สหรฐอเมรกา สหราชอาณาจกร และเยอรมน เปนประเทศทมคะแนนดานคณภาพของนวตกรรมสงทสด โดยพจารณาประกอบกบจ านวนสงพมพเกยวกบนวตกรรมและเทคโนโลยทไดรบการเผยแพรในระดบสากล รวมถงสถตการจดสทธบตรระหวางประเทศ

เมอมองคะแนนเฉพาะระดบการพฒนาของธรกจ (Business Sophistication) ซงประกอบไปดวย แรงงานเปรองปญญา (Knowledge Workers) ความเชอมโยงกบนวตกรรม (Innovation Linkages) และการดดซบความร (Knowledge Absorption) ประเทศผน านวตกรรมทกลาวมาขางตนลวนมคะแนนอยใน 20 อนดบแรก ขณะทประเทศมาเลเซยอยในอนดบท 29 ประเทศไทยอยในอนดบท 49

ส าหรบคะแนนดานทนมนษยและการวจย ประเทศทตดอนดบ 1 ใน 10 ผน านวตกรรม และประเทศทมคะแนนดานคณภาพของนวตกรรมสงทสด 3 อนดบ รวมทงประเทศเกาหลใตซงอยในอนดบ 3 ผน านวตกรรมแหงทวปเอเชย ลวนมคะแนนอยใน 20 อนดบแรก สวนประเทศจนซงเปนประเทศรายได ปานกลางทมความกาวหนาดานนวตกรรมมากทสด มคะแนนอยในอนดบท 29 แสดงถงการใหความส าคญของทรพยากรมนษยและงานวจยในประเทศผน าดานนวตกรรมไดเปนอยางด (ประเทศมาเลเซยอยในอนดบ 39 ประเทศไทยอยในอนดบท 70)

(๒) การประเมนผลนกเรยนนานาชาต (Programme for International Student Assessment - PISA)

จากการประเมนผลในป ค.ศ. 2015 พบวา 7 ใน 10 ประเทศผน านวตกรรม มคาเฉลยคะแนน PISA อยใน 20 อนดบแรกทงในดานคณตศาสตรและวทยาศาสตร และประเทศสงคโปรมผลการประเมนสงกวาทกประเทศ/เขตเศรษฐกจทงในดานการอาน คณตศาสตร และวทยาศาสตร

- ผลการประเมนวทยาศาสตร ประเทศสงคโปรมผลการประเมนอยในอนดบหนง ขณะทประเทศอนในกลมบนสด

10 อนดบแรก (Top 10) ประกอบดวย ประเทศสมาชก OECD ไดแก ญปน เอสโตเนย ฟนแลนด และแคนาดา กลมเขตเศรษฐกจจากประเทศจน ไดแก จนไทเป มาเกา ฮองกง-จน และจน-4 มณฑล (ประเมนใน 4 มณฑล ไดแก ปกกง เซยงไฮ เจยงซ และกวางตง) และเวยดนาม สวนนกเรยนไทยมผลการประเมนเฉลยต ากวาคาเฉลยและอยในกลมลางหรอกลมทมผลการประเมนต า

PISA ไดจดเกณฑ “ระดบสง” (Top performers) ส าหรบนกเรยนทมผลการประเมนระดบ 5 และระดบ 6 นกเรยนทมผลการประเมนระดบนมความรและทกษะดานวทยาศาสตรมากพอทจะสรางสรรคและใชความรและทกษะวทยาศาสตรไดอยางลนไหลในสถานการณตาง ๆ แมจะเปนสงใหมทไมคนเคย ประเทศสมาชก OECD มนกเรยนกลมนเฉลยประมาณรอยละ 8 ขณะทสงคโปรมมากถงประมาณรอยละ 25 สวนญปน จน-4 มณฑล เกาหลใต และเวยดนาม กมสดสวนคอนขางสงเชนเดยวกน (ประมาณรอยละ 15, รอยละ 14, รอยละ 11 และรอยละ 8 ตามล าดบ) ขณะทนกเรยนไทยทมผลการประเมนอยในระดบนมเพยงรอยละ 0.5

๘

ในอกทางหนง PISA จดเกณฑ “ระดบพนฐานต าสด” ไวทระดบ 2 นกเรยนทจบการศกษาขนพนฐานควรมสมรรถนะถงระดบน ซงเปนระดบทแสดงวาพอจะมความรและทกษะวทยาศาสตรพอจะใชประโยชนไดในสถานการณงาย ๆ ไมซบซอน จากผลการประเมน ประเทศกลม OECD มนกเรยนทมผลการประเมนไมถงระดบ 2 ประมาณรอยละ 20 โดยทประเทศไทยมมากถงรอยละ 46.7 ขณะทเวยดนามมเพยงรอยละ 5.9

- ผลการประเมนคณตศาสตร ในดานคณตศาสตร จน - 4 มณฑล ฮองกง-จน สงคโปร และจนไทเป มนกเรยนถง

ประมาณรอยละ 25 ไดคะแนนคณตศาสตรอยในระดบสง (ระดบ 5 และ ระดบ 6) นกเรยนทมผลการประเมนในระดบน สามารถปฏบตภารกจทตองการความสามารถในการแปลงสถานการณทางคณตศาสตรทซบซอน และการใชสญลกษณแทนเพอชวยแกปญหา เวยดนามมนกเรยนกลมนรอยละ 9 ขณะทไทยมรอยละ 1.4

๒.๒) การพฒนาทรพยากรมนษยของประเทศไทย ประเทศไทยไดใหความส าคญกบการพฒนาดานการศกษา โดยเพมการศกษาภาคบงคบ

จาก 6 ป เปน 9 ป และสงเสรมใหมการศกษาตอในระดบสงขน อยางไรกตาม เมอมองจากผลการด าเนนงานตามเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals – MDGs) ในชวงป พ.ศ. 2543 - 2558 เมอสนสดระยะเวลาพบวาในดานการพฒนาทรพยากรมนษย ประเทศไทยยงไมสามารถบรรลเปาหมายท 2 ใหประชาชนทกคนไดรบการศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตน แมอตราการเขารบการศกษาจะมแนวโนมดขนตามล าดบ แตยงคงมคนชายขอบจ านวนหนงทยงไมสามารถเขาถงโอกาสในการศกษา

ขอมลจาก “สถตการศกษาของประเทศไทย”2 แสดงใหเหนวา ในปการศกษา 2558 ประเทศไทยมอตราการศกษาตอในระดบมธยมศกษาตอนปลาย (รวมอาชวศกษา) รอยละ 98.7 อตราการศกษาตอระดบอนปรญญา (ปวส.) หรอเทยบเทารอยละ 27.8 (ค านวณจากจ านวนผเขาศกษาระดบ ปวส. ปการศกษา 2558/ ผจบการศกษา ชน ม.6 + ปวช. 3 ปการศกษา 2557) และอตราการศกษาตอระดบปรญญาตรรอยละ 67.5 (ค านวณจากจ านวนผเขาศกษาระดบปรญญาตรปการศกษา 2558 / ผจบการศกษา ชน ม.6 + ปวช. 3 ปการศกษา 2557) ซงเปนตวเลขทสงมาก โดยขอมลจากดานอาชวศกษาแสดงอตราสวนจ านวนผจบการศกษาในสายวทยาศาสตรและเทคโนโลยในป พ.ศ. 2559 ระดบ ปวช. อยทรอยละ 43.7 และระดบ ปวส.รอยละ 47.03

ขอมลจาก OECD ป 2553 ประเทศทมสดสวนบณฑตจบการศกษาระดบปรญญาตร ดานวทยาศาสตรและวศวกรรมศาสตรสงกวารอยละ 35 ไดแก อหราน (รอยละ 45.4 ขอมลป 2550) สงคโปร (รอยละ 44.6) จน (รอยละ 43.7) โอมาน (รอยละ 42.2) เกาหลใต (รอยละ 35.6) ไตหวน (รอยละ 35.6) และ มาเลเซย (รอยละ 35.1 ขอมลป 2552) ขณะทประเทศไทยมสดสวนประมาณรอยละ 324 ซงเปนตวเลขทสงเทยบกบประเทศในกลม OECD (เยอรมน รอยละ 29.8 ฟนแลนดรอยละ 29.6 ญปน รอยละ 23.2)

2 ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ, กนยายน 2559 3 ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและก าลงคนอาชวศกษา ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

http://techno.vec.go.th/ 4 ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

๙

อยางไรกตาม จากการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ในนกเรยนกลมอาย 15 ป เมอป 2558 นกเรยนไทยมผลการประเมนเฉลยต ากวาคาเฉลยและอยในกลมลางหรอกลมทมผลการประเมนต า ทงดานการอาน วทยาศาสตร และคณตศาสตร สะทอนถงปญหาดานคณภาพการศกษาทสวนทางกบคาใชจายจ านวนมากถงประมาณ 8 แสนลานบาทททมลงทนในดานการศกษา โดยกวารอยละ 80 เปนงบประมาณจากภาครฐ5

นอกจากน PISA ยงพบวา ประเทศไทยมนกเรยนทตองการท างานท เกยวของกบวทยาศาสตรประมาณรอยละ 20 แตผทตองการท างานดานวทยาศาสตรและวศวกรรมมเพยงรอยละ 4 สวนมากตองการท างานดานวทยาศาสตรสขภาพ (รอยละ 14) ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร มเพยงเลกนอย (รอยละ 1.4) ซงความตองการท างานดานวทยาศาสตรและวศวกรรมของนกเรยนไทยลดลงอยางมากเมอเทยบกบ PISA ป 2549 (ลดลงรอยละ 8) สวนความตองการท างานวทยาศาสตรดานอนกลดลงเลกนอย แสดงถงคานยมของนกเรยนทมแนวโนมตองการท างานในดานวทยาศาสตรและวศวกรรมลดลง

๒.๓) ทรพยากรมนษยกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยในอนาคต หวใจส าคญในการกาวส “ประเทศไทย 4.0” ซงเนนการขบเคลอนเศรษฐกจดวยนวตกรรม

(Innovation-driven Economy) คอ การพฒนาทรพยากรมนษยใหเปน“คนไทย 4.0” มความรและทกษะอาชพทสงขน มความรบผดชอบตอสงคม มอตลกษณความเปนไทย และมความสามารถรจกใชเทคโนโลยสมยใหม ซงตองการความรวมมอจากทกภาคสวน ในการพฒนาคนไทย เยาวชนไทย ใหมทกษะความร ความสามารถใหเทาทนตอความเปนไปของโลกปจจบน โดยเฉพาะการพฒนาความสามารถดาน STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics) และภาษาตางประเทศ เพอใหบคลากรไทยมความพรอมรองรบความตองการของตลาดและผประกอบการทจะมาลงทนในประเทศ และพรอมตอการพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศทมงไปสเทคโนโลยและนวตกรรม

ประเทศไทยจงมความตองการบคลากรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมคณภาพ ทงในสายปฏบตการและนกวจยจ านวนมากเพอสนบสนนเศรษฐกจและอตสาหกรรมเปาหมายทง 10 สาขาตามนโยบายของรฐบาล และจ าเปนตองมการปรบเปลยนโครงสรางและการด าเนนการพฒนาก าลงคน โดยเฉพาะในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ใหมความเชอมโยงและสอดคลองกบความตองการทมแนวโนมเปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรงยงขนในอนาคต น าไปสการพฒนาประเทศไทยอยางมนคง มงคง ยงยน และทนตอโลก

๑.๒ ปญหาการผลตและพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย สภาพปญหาในปจจบนจากแนวโนมการกาวสสงคมผสงอายของประเทศไทยทมอตราการเกดลดลง

ท าใหโอกาสทางการศกษามแนวโนมทดขนแตยงพบปญหาในดานคณภาพการศกษาอยางมาก โดยตวชวด 5 ตว ของประเทศไทยทมอนดบลดลงลวนเปนตวชวดเชงคณภาพ ไดแก

- คณภาพการจดการศกษาระดบประถมศกษา - คณภาพระบบการศกษา - คณภาพการจดการศกษาคณตศาสตรและวทยาศาสตร - คณภาพการบรหารจดการสถานศกษา - ความสามารถในการวจยและการใหบรการฝกอบรม

5 “เผยรฐหมดงบฯ ปละ 8 แสนลาน กบการศกษา 80%จายเงนเดอนบคลากร” หนงสอพมพประชาชาตธรกจ

12 พฤษภาคม 2558

๑๐

ในสวนของการศกษาหลงมธยมศกษาตอนปลาย (อาชวศกษาและอดมศกษา) นน มนกศกษา ทเรยนในสายอาชพนอยกวาความตองการอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงในสาขาทจ าเปนในอตสาหกรรม การผลต เชน ชางกลโรงงาน ชางไฟฟาและอเลกทรอนกส ในระดบอดมศกษานนสถาบนอดมศกษามงผลตบณฑตตามศกยภาพและความสามารถของสถาบน เนนปรมาณมากกวาคณภาพ ไมสอดคล องกบ ความตองการของตลาดแรงงาน สงผลใหเกดปญหาการวางงานของผจบระดบอดมศกษา การท างานต ากวาระดบการศกษา และการเขาเรยนตอในระดบบณฑตศกษาเพอรองาน ไมใชเพอการเพมพนความรความสามารถ เปนตน6

ภาพท 6 : ประเดนปญหาของการศกษาไทย

ภาพท 7 : ปญหาเฉพาะดานการศกษาในหมวดพนฐานเปรยบเทยบ 3 ป (2557-2559)

เทยบกบประเทศอน ๆ จาก 61 ประเทศ

6 กรอบทศทางแผนการศกษาแหงชาต 15 ป (2560-2574), น. 69

๑๑

ภาพท 8 : ขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย เปรยบเทยบ 3 ป (2557 - 2559)

ประเดนปญหาของการศกษาไทยในภาพรวมมทงในดาน ครผสอน หลกสตรและกระบวนการเรยนร การผลต พฒนาก าลงคนและงานวจย การประเมนและการพฒนามาตรฐานการศกษา และ ICT เพอการศกษา ดงแสดงในภาพท 6 ซงเมอพจารณาปญหาเฉพาะดานการศกษาในหมวดพนฐานเปรยบเทยบ 3 ป (2557 - 2559) เทยบกบประเทศอน ๆ รวม 61 ประเทศจะพบวาประเทศไทยอยในระดบต าทง ในดานความสามารถภาษาองกฤษ วทยาศาสตร การจดการศกษาในมหาวทยาลย และการบรการการศกษาทตอบสนองความจ าเปนของธรกจ ดงแสดงในภาพท 7 และภาพท8 ในขณะทเราลงทน ดานการศกษาเปนอนดบท 2 ใน 61 ประเทศ แตสดสวนของจ านวนครตอนกเรยนในระดบมธยมกลบอยทอนดบท 55 ใน 61 ประเทศ และมอตราของบณฑตตกงานถงประมาณรอยละ 24 ตอป

๑๒

สรปประเดนปญหาการผลตและพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ลกษณะปญหาของระบบการศกษาไทย ซงสงผลใหเกดปญหาความขาดแคลนบคลากร อนมผลกระทบ

ตอการพฒนาทยงยนได ลกษณะปญหาดงกลาว อาจสรปเปนประเดนไดดงน ๑) ความไมสมดลของอปทานและอปสงค อนสามารถเหนไดจาก

๑.๑) สดสวนนกเรยนทจบชนมธยมตอนตน7 เขาเรยนตอสายสามญในสดสวนทสง ขณะทเขาเรยนสายอาชพนอย (ตวเลขปการศกษา 2558 ในจ านวนนกเรยนทเรยนตอในระดบมธยมศกษาตอนปลาย 1.3 ลานคนเรยนสายสามญ ขณะทอก 0.7 คนเรยนสายอาชวะ คดเปนสดสวน 65 : 35 สดสวนของนกเรยนสายอาชวะ ลดต าลงเปนล าดบจากประมาณ รอยละ 39 ในปการศกษา 2550)

1.2) ปญหาความขาดแคลนชางเทคนคในสาขาตาง ๆ ของกลมวชาอตสาหกรรม 1.3) บณฑตทจบออกมา มสดสวนสายสงคมสง เมอเทยบกบสายวทยาศาสตร 8 (ตวเลข

ปการศกษา 2558 สดสวนของบณฑตปรญญาตร สายสงคมศาสตร (การศกษา สงคมศาสตร และ มนษยศาสตร) ตอสายวทยาศาสตร (วทยาศาสตร วศวกรรมศาสตร เกษตรศาสตร แพทยและ สาธารณสข) อยท 62 : 33 (สาขาอน ๆ อกรอยละ 5)

1.4) บคลากรสายวทยาศาสตรมความขาดแคลน ในทางกลบกนบณฑตสายสงคมกลบมปญหาการวางงาน9 ดงแสดงในภาพท 9 ผลทเกดตามมา คอ การขาดแคลนบคลากรสายชางและวศวกรอยางตอเนองและเรอรง

ภาพท 9 : ภาพขาว แสดงปญหาบณฑตตกงาน ในสดสวนทสงถงรอยละ 27

7 สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2557-2558 ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ http://www.m-society.go.th/ewtadmin/ewt/mso_web/article_attach/ 19341/20693.pdf

8 ผส าเรจการศกษา ประจ าปการศกษา 2558 http://www.info.mua.go.th 9 ตะลงบณฑตตกงาน 4 ตอ 1 สกอ.เผยตวเลขจบใหมกวาแสนคนตอป วางงาน 27%

https://www.matichon.co.th/news/205711

๑๓

ในสวนของบณฑตระดบปรญญาตรในสายวศวกรรมศาสตรและวทยาศาสตรนน ในปจจบนพบวา ในเชงปรมาณมการผลตทใกลเคยงความตองการ โดยในสายวศวกรรมศาสตรนนมสถาบนอดมศกษา ถง 92 แหงผลตปละประมาณ 40,000 คน แตภาคเอกชนกลบมความเชอมน และจางบณฑตจากสถาบนหลกเพยงไมเกน 10 แหง ในสวนของบณฑตสายวทยาศาสตรนนจะผลตไดปละประมาณ 10,000 คน ซงมความเพยงพอในเชงปรมาณ ปญหาส าคญ จงอยทความสอดคลองของสาขาวชาทผลต คณภาพและทกษะของบณฑตในสาขาตาง ๆ น

ส าหรบสดสวนการผลตบคลากรของประเทศอตสาหกรรมอน ๆ ซงพอเทยบเคยงได เชน - ในกรณของจนในจ านวนบณฑตป 2015 ประมาณ 3.58 ลานคน เปนวศวกร 1.18 ลานคน

นกวทยาศาสตร 0.26 ลานคน แพทย 0.22 ลานคน10 ขณะทนกเรยนทจบระดบมธยมปลาย 13.7 ลานคน จบในสายอาชวะ 5.7 ลานคน (ประมาณรอยละ 41.6) โดยรฐบาลจนยงตองการเพมสดสวนนใหเปนรอยละ 5011

- ในกรณของสงคโปร นกเรยนทจบชนมธยมตนรอยละ 65 เรยนตอในสายอาชวะ (ปวช.) ในจ านวนน เมอจบการศกษาแลวรอยละ 25 จะเรยนตอระดบ ปวส. ขณะทอกรอยละ 40 เรยนตอท Polytechnic Universities12

- ในกรณของฟนแลนดจ านวนนกเรยนสายอาชวะจะสงกวาสายสามญเลกนอย 1.4 : 1.2 (แสนคน) นกเรยนทจบสามารถไปศกษาในระดบปรญญาในระดบ Polytechnics ตอได13

2) ความไมสมดลของสาขาวชาทผลต ในกรณของอาชวศกษา พบวามการผลตบคลากรสายชางอตสาหกรรมไมเพยงพอกบความตองการของภาคอตสาหกรรม ขณะทมการผลตสาขาคอมพวเตอรธรกจมากเกนความตองการของตลาด ลกษณะท านองเดยวกนกเกดขนในระดบอดมศกษา มบณฑตสายสงคมศาสตรไมมงานท าทกปนบหมนคน ดงผลส ารวจของสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยทแสดงในภาพท 10

ภาพท 10 : ความไมสมดลของการผลตบคลากรระดบ ปวส. ในกลมประเภทวชาอตสาหกรรม (จากการส ารวจของสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย)

10 Number of regular students in HEIs by disciplines http://en.moe.gov.cn/Resources/Statistics/

edu_stat_2015/2015_en01/201610/t20161018_285267.html 11 Number of students by type and level http://en.moe.gov.cn/Resources/Statistics/edu_stat_

2015/2015_en01/201610/t20161012_284510.html 12 Education in Singapore https://en.m.wikipedia.org/wiki/Education_in_Singapore 13 Vocational education and training in Finland

http://www.oph.fi/download/131431_vocational_ education_and_training_in_finland.pdf

- 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000 70,000

กลมกอสราง

กลมไฟฟาและอเลกทรอนกส

กลมเทคนคการผลตและเครองกล

3,759

13,230

69,006

4,221

21,979

27,519

Supply Demand

๑๔

จากการคาดการณดานอปสงคของแรงงานใน 18 กลมอตสาหกรรม ณ วนท 12 กมภาพนธ 2559 โดยสถาบนสรางขดความสามารถของมนษย สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยระหวางป 2557 - 2562 แสดงไวในตารางท 1 โดยพบวาเปนความตองการแรงงานระดบ ปวช./ปวส. ประมาณ 70,000 คนตอป และระดบปรญญาตรขนไปประมาณ 30,000 คนตอปหรอประมาณรอยละ 50 ของผจบ ปวช./ปวส. แตเมอมการศกษาขอมลในรายละเอยดลงถงระดบสาขาวชาทจดท ารวมกนโดยหนวยงานภาครฐและเอกชนลาสด เมอวนท 19 เมษายน 2560 พบวาในระดบ ปวส.นน ปรมาณความตองการก าลงคนสงทสด คอ สาขาเทคนคการผลตประมาณ 51,000 คน รองลงมาคอสาขาเครองกล 11,000 คน ในสวนของความตองการก าลงคนภาคอตสาหกรรมเทยบสดสวน แรงงาน : ปวช./ปวส. : ปรญญา พบวาสาขาทตองการก าลงคน ในระดบ ปวช./ปวส. และระดบปรญญาในสดสวนทสงทสด คอ สาขาปโตรเคม รองลงมาคอ สาขาเครองจกรกลการพมพ บรรจภณฑ เครองปรบอากาศ ยานยนตและชนสวน ตามล าดบ โดยจะพบวาสาขา ทมแนวโนมขยายตวมากในอนาคตจะยงตองการก าลงคนทจบการศกษาระดบสงในสดสวนทมากขนนนเอง

ตารางท 1 : คาดการณความตองการแรงงานใน 18 กลมอตสาหกรรม ตงแตป 2558 - 2562 (5 ป)

ป จ านวนแรงงาน

ความตองการแรงงาน ระดบการศกษา

รวม ไมเกน ม.6 ปวช./ปวส. ปรญญาตรขนไป

จ านวนคน %

ความตองการ

จ านวนคน % ความตองการ

จ านวนคน % ความตองการ

จ านวนคน % ความตองการ

จ านวนคน

ปตงตน 2557

5,192,428

2558 5,429,597 237,169 4.57 141,782 59.78 70,599 29.77 24,788 10.45 237,169

2559 5,651,186 221,588 4.08 138,044 62.3 58,415 26.36 25,130 11.34 221,588

2560 5,898,784 247,599 4.38 155,753 62.91 63,891 25.8 27,955 11.29 247,599

2561 6,158,515 259,730 4.4 161,849 62.31 68,225 26.27 29,657 11.42 259,730

2562 6,431,025 272,511 4.42 168,212 61.73 72,836 26.73 31,462 11.55 272,511

รวม 1,238,597 23.85 765,640 61.82 333,966 26.96 138,991 11.22 1,238,597

ทมา : สถาบนเสรมสรางขดความสามารถมนษย สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย (ขอมล ณ วนท 12 กมภาพนธ 2559) หมายเหต : (ตารางท 1 : คาดการณความตองการแรงงานใน 18 กลมอตสาหกรรม ตงแตป 2558 - 2562 (5 ป)) 1. รวมความตองการ 18 กลมอตสาหกรรม ประกอบดวย กลมเครองจกรกลและโลหะการ , กลมเครองจกรกล

การเกษตร, กลมไฟฟาและอเลกทรอนกส, กลมยานยนต, กลมชนสวนและอะไหลยานยนต,กลมยางและผลตภณฑยาง, กลมการพมพและบรรจภณฑ, กลมเฟอรนเจอร, กลมปโตรเคม, กลมพลาสตก, กลมอญมณและเครองประดบ, กลมเครองปรบอากาศและเครองท าความเยน, กลมปนซเมนต, กลมเซรามก, กลมสงทอ, กลมเครองนงหม, กลมเยอและกระดาษ และกลมอาหาร

2. ความตองการแรงงานภาคอตสาหกรรม รายสาขาโดยภาพรวม เปนดงน - ระดบอาชวศกษา สาขาทตองการประกอบดวย สาขาเทคนคการผลต 25% , สาขาไฟฟา 20% ,

สาขาMechatronics 5% , สาขาชางกลโรงงาน 25% และสาขาเครองกล 25 % - ระดบอดมศกษา สาขาทตองการประกอบดวย วศวกรรม 70%, การตลาด HR และคอมพวเตอร 20%

และบญชการเงน PR กฎหมายและธรการทวไป 10% * ความตองการแรงงานโดยภาพรวม คดเปน รอยละ 24 สามารถแบงได 3 ระดบการศกษา 1. ระดบต ากวามธยมศกษาปท 6 คดเปน รอยละ 62 2. ระดบอาชวศกษา คดเปน รอยละ 27 3. ระดบอดมศกษา คดเปน รอยละ 11

๑๕

3) ความขาดแคลนการเรยนการสอนในสาขาเทคโนโลยทส าคญ โดยเฉพาะในกลมเทคโนโลย พลกเปลยน (Disruptive Technology) อาท ปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence), Internet of Things, Big Data เปนตน ซงเปนการขาดแคลนผสอนทงในระดบอาชวศกษาและอดมศกษา

4) ความขาดแคลนทกษะในการท างานจรง นกเรยน นกศกษา ใชเวลาแทบทงหมดในหองเรยน จงไมมประสบการณในหนางาน หรอทกษะในการปฏบตงานจรง ท าใหตองใชเวลาในการฝกอบรมกอนเรมท างานจรงมากเกนความจ าเปน

ระบบการศกษาทชวยสรางทกษะการท างานและทกษะทางสงคมแกผเรยน ซงไดรบการยอมรบ ทวโลก คอ การอาชวศกษาทวภาค (Dual Vocational Education) ในระดบอาชวศกษา และสหกจศกษา (Cooperative Education) ในระดบอดมศกษา ในปจจบนสดสวนการศกษาดงกลาว ยงอยในขอบเขตคอนขางจ ากด กรณอาชวศกษา นกเรยนอาชวทวภาค มจ านวนประมาณรอยละ 20 ของนกเรยนอาชวะทงหมด ส าหรบจ านวนนกศกษาระบบสหกจศกษานน มจ านวน 30,000 คนตอป

สาเหตของจดออนดานทกษะดงกลาวอกประการหนง นาจะเกดจากการขาดแคลนทกษะ ของผสอนคอ คร อาจารยผสอนเองมกขาดประสบการณในการท างาน เนองจากเขาสเสนทางอาชพคร อาจารย ในทนททส าเรจการศกษา ประเดนน ความรวมมออยางใกลชด ของสถาบนการศกษา กบภาคเอกชน จะชวยลดจดออนนได

5) ความจ ากดดานภาษา โดยเฉพาะความสามารถในการพด เขยน และ อานภาษาองกฤษ ๖) ความไมสนใจเรยนสายวทยาศาสตร อนเปนแนวโนมของเดกรนใหม ทไมสนใจเขาเรยน

สายวทยาศาสตร ดงแสดงในภาพท 11

ภาพท 11 : แนวโนมหนง ซงจะสงผลระยะยาวในการพฒนาบคลากร คอแนวโนมของเดกรนใหม ทไมสนใจวทยาศาสตร

๑๖

๑.๓ ผลกระทบจากปญหาการผลตและพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ๑) ผลกระทบในมมมองของนกลงทนตางประเทศ

ปญหาความขาดแคลนบคลากรท เปนแรงงานมทกษะไมใชเรองใหม เคยมการกลาวถง โดยหอการคาตางประเทศ ซงมการลงทนขนาดใหญในประเทศไทย กบทงยงสนใจทจะลงทนเพมขน ทงน ประเดนปญหาดงกลาวมการยกมากลาวถงดวยความเปนหวงหลายครง เฉพาะในชวงหนงทศวรรษ ทผานมามการกลาวถงตางกรรม ตางวาระกนไมนอยกวาสามครง

กรณหอการคาอเมรกา ในป พ.ศ. 2550 วารสารของหอการคาอเมรกาในประเทศไทย14 (American Chamber

of Commerce) ฉบบ vol. 2/2007 ลงบทความทกลาวถง การขาดแคลนแรงงานทมทกษะ (skilled labor) ในชอบทความวา การขาดแคลนแรงงานทมทกษะ จะแกไขจบสนเมอไร ? (Thailand’s Skilled Labor Shortfall – When Will it End?) ในบทความกลาวไวตอนหนงวา "การขาดแคลนวศวกรและแรงงานทมทกษะ มผลในการชะลอการลงทนใหม ๆ จากตางประเทศ (FDI) และ สงผลใหบรษทตาง ๆ ท าการประเมนความดงดดใจดานการลงทนของประเทศไทยใหม ..."

ในบทความยงไดกลาวตอไปวา "... แมจะมการเพมจ านวนบณฑตและเพมการลงทนของ ทงภาครฐและเอกชน เพอพฒนาจ านวนวศวกรซงมคณสมบตเหมาะสม แตขอเทจจรงกยงคงชวา ประเทศไทยยงตองประสบกบปญหาความขาดแคลนเชนน ไปเปนระยะเวลาอกนาน รฐบาลและผทเกยวของจ าเปนตองทมเทเพมขน เพอสงเสรมการศกษาส าหรบบคลากรดานเทคโนโลยทมคณภาพสง และเพม ขดความสามารถของระบบในการพฒนานกศกษา รวมทงลดการวาจางผเชยวชาญจากตางประเทศลง ....”

บทความ ไดยกกรณของบรษทซเกต ในชวงตนป 2549 ซงตดสนใจไมลงทน ในโรงงานผลต Magnetic Media อนเปนขนตอนการผลตไฮเทค และเปนตนน าของอตสาหกรรมหนวยความจ า ทงน บรษท ซเกตหนไปลงทนในมาเลเซย และ สงคโปรแทน การลงทนดงกลาวมเมดเงนลงทนถง 40,000 ลานบาท ทงน เหตผลของการตดสนใจดงกลาว เกดจากความจ ากดของแรงงานมทกษะส าหรบสนบสนนการผลต ในกระบวนการใหมน หากมการลงทนดงกลาวยอมสามารถชวยเสรมสรางหวงโซคณคา (Value Chain) ใหกบประเทศไทยไดอยางสง

บทความไดกลาวสรปตอนทายวา “ดงนน การตดสนใจไปลงทนในประเทศอน อนเนองจากการขาดบคลากรซงมทกษะดงกลาว จงนบเปนสงแจงเตอนความเสยงใหกบบรษทอน ๆ ซงหวงจะลงทน ในธรกจซงมมลคาเพมสง ขณะเดยวกนกเปนสญญาณเตอนทชดเจนตอรฐบาลไทย ..”

กรณหอการคาเยอรมน ตอมา ในเดอนมกราคม ป พ.ศ. 2556 ในการใหสมภาษณกบหนงสอพมพเนชน Karl-Heinz

Heckhausen ประธานหอการคาเยอรมน - ไทย (German - Thai Chamber of Commerce (GTCC) ) กลาววา15 “ประเทศไทยคงไมสามารถพงพาการผลต หรอ อตสาหกรรมทเนนแรงงานไดอกตอไป ทงน เนองจากตนทนคาแรงซงเพมสงขน ดงนน ประเทศไทย จงจ าเปนตองยกระดบการผลต ไปสอตสาหกรรมทพงพงเทคโนโลยมากขน”

14 Thailand’s Skilled Labor Shortfall – When Will it End? https://www.amchamthailand.com/asp/

view_doc.asp?DocCID=1458 15 Tackle shortage of skilled labour, says German Chamber chief

http://www.nationmultimedia.com/news/business/corporate/30198789

๑๗

ประธานหอการคาฯ ยงกลาวย าวา “ประเทศไทยมความเปนไปไดสงทจะกลายเปนศนยกลาง (Hub) ของอตสาหกรรมหลายประเภท โดยเฉพาะอตสาหกรรมทตองใชเทคโนโลยระดบสงและการบรการ แตมปญหาส าคญทตองไดรบการแกไข เกยวกบการขาดแคลนแรงงานและการขาดแคลนแรงงานทมทกษะ" และกลาวเนนวา “ประเทศไทยควรใหความส าคญในล าดบตนตอการพฒนาการศกษาเพอรองรบการขยายตวของอตสาหกรรม ไมเชนนน การขาดแคลนแรงงานทมทกษะ อนไดแก วศวกร และชาง จะลดความเชอมนของนกลงทน” พรอมตบทายวา “ ...ปญหาการขาดแคลนแรงงาน ไดรบการกลาวถงมา เปนเวลาหลายป โดยนกลงทนจากตางประเทศจ านวนมาก ประเทศไทยยงไมไดมแนวทางท เปนรปธรรม ในการแกไขปญหาแตอยางใด”

กรณญปน ในการพบประชมระหวาง Mr. Shingo Sato ประธานหอการคาญปน (Japanese Chamber of

Commerce) กบรฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย เมอตนเดอนกมภาพนธ 2560 ประธานหอการคาญปน ไดรายงานผลการส ารวจ ของหอการคาญปน ในครงหลงป 2559 พบวา ปญหา ซงไดรบการยกมากลาวถงมากทสดประการหนง คอการขาดแคลนแรงงานทมทกษะ อนไดแก ชาง และวศวกร จากผลการส ารวจ พบวา ในจ านวนโรงงาน 277 แหง ทตอบแบบสอบถาม 184 โรงงานตอบวา มความขาดแคลนวศวกร (รอยละ 66) ขณะทอก รอยละ 21 ตอบวามความขาดแคลนชางเทคนค

ส าหรบวศวกรนน สามล าดบแรก ซงมความขาดแคลน ไดแก วศวกรจดการโรงงาน รอยละ 51 วศวกรจดการการผลต รอยละ 44 วศวกรวจยและพฒนา รอยละ 30 นอกจากนน ยงพบวา วสาหกจขนาดกลางและยอมของญปน ทสนใจจะมาลงทน เพอตอบสนอง

หวงโซการผลตใหกบวสาหกจขนาดใหญ SME เหลาน มปญหาอยางมากในการจดหาบคลากรโดยเฉพาะ ดานชางเทคนค และวศวกร

ประเดนการขาดแคลนแรงงานมทกษะของประเทศไทยจากขอคดเหนของตางประเทศนน สามารถพจารณาประเภทของแรงงานมทกษะดงแสดงในภาพท 12 ทเปนขอมลแนวโนมการจางงาน ของแรงงานมทกษะในอนาคต

ภาพท 12 : การจางงานของแรงงานมทกษะในอนาคต จากการส ารวจของ World Economic Forum

๑๘

๒) ผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคม จากขอเทจจรงซงมการสะทอนถงความขาดแคลนดานบคลากรทมทกษะ โดยเฉพาะชางเทคนค

และวศวกร อนไดรบการกลาววพากษวจารณมาตลอด ในชวงทศวรรษทผานมาโดยกลมนกลงทนส าคญ ของประเทศ จากสหรฐฯ เยอรมน และญปน เราอาจพจารณาผลกระทบซงเกดขน ในเชงมหภาคและจลภาค ไดดงน

2.1) ในเชงมหภาค ผลกระทบทเกดโดยตรงจากปญหาความขาดแคลนบคลากร โดยเฉพาะดานวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย เปนดงทบทความของหอการคาอเมรกากลาวไววา “...การขาดแคลนวศวกรและแรงงานทมทกษะ มผลในการชะลอการลงทนใหมๆจากตางประเทศ (FDI) และ สงผลใหบรษทตางๆ ท าการประเมน ความดงดดใจดานการลงทนของประเทศไทยใหม... “ หรอ ตามทประธานหอการคาเยอรมน ใหสมภาษณ หกปหลงจากนนวา “...การขาดแคลนแรงงานทมทกษะ อนไดแก วศวกร และชาง จะลดความเชอมน ของนกลงทน...”

ผลกระทบซงไมเปนรปธรรมไมสามารถคดประเมนเชงปรมาณได แตจะบนทอนการพฒนา ของประเทศในระยะยาว นนคอผลกระทบทลดทอนความเชอมนตอศกยภาพของประเทศไทยในอนทจะรองรบ การลงทนใหมๆ ความรสกความรบรดงกลาวจะสงสมจากปญหาการขาดแคลนบคลากร โดยเฉพาะบคลากร ทเปนชางเทคนค วศวกร และนกวทยาศาสตร ซงด ารงอยอยางเรอรงและแทบไมมการปรบปรงแกไขอยางเปนรปธรรมและอยางเหนผล ทง ๆ ทมตรประเทศซงเปนหนสวนส าคญทางธรกจและเศรษฐกจ เชน สหรฐฯ ญปน และเยอรมน ไดกลาวเตอนซ าแลวซ าอก ในชวงสบปทผานมา

ผลกระทบซงจะเกดขนกคอ ตางประเทศจะเรมขาดความเชอมนตอประเทศไทย ในอนทจะรองรบการลงทนใน

- การลงทนในอตสาหกรรมการผลตและบรการซงเนนเทคโนโลย - การลงทนในอตสาหกรรมและบรการ ซงตองพงพงการใชเทคโนโลยใหม ๆ

ในอนาคต

หากประเทศไทยไมพยายามและไมสามารถฟนฟความเชอมนดงกลาว ทศทางการลงทนโดยรวมของตางชาตกจะหนเหไปยงประเทศอนซงมความพรอมกวา อนจะเปนการเสยโอกาสและมผลเชงลบ ดงตอไปน

สงผลตอการลดลงของเงนลงทนจากตางประเทศ การลดลงของการจางงาน การเสยโอกาสในการถายทอดเทคโนโลยใหม ๆ สบคลากรไทย การเสยโอกาสของการสรางรากฐานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในภาพรวม

ซงประเทศไทยอาจไมสามารถฟนฟความเชอมนดงกลาว ใหกลบมาไดอกเลย 2.2) ในเชงจลภาค

ผลกระทบในระดบจลภาค อนเนองจากขอจ ากดตาง ๆ ดงกลาว พอสรปไดในลกษณะตอไปน

1. อปสรรคตอการพฒนาอตสาหกรรมอยางยงยน การลงทนของตางประเทศในระยะแรก มกเปนการลงทนในการผลตซงเนนแรงงาน เมอคาครองชพในประเทศเพมสงขน อตสาหกรรมทมฐานการผลตภายในประเทศ ยอมตองพจารณาการลงทนไปสตนน า (Upstream) อนเปนการผลตซงม

๑๙

มลคาเพมสงขน กบทงท าใหรากฐานอตสาหกรรมครบวงจรและมนคงขน ดงเชนกรณของบรษทซเกต ซงพจารณาจะขยายการผลตไปส Magnetic Media อนเปนอตสาหกรรมตนน าของการผลตหนวยความจ า

แตเมอบคลากรภายในประเทศมความขาดแคลน ทงในเชงปรมาณและคณภาพ สภาวะเชนนยอมกดดน หรอเปนอปสรรคตอการขยายตวไปสอตสาหกรรมตนน า กระทงตองพจารณาไปลงทน ในประเทศเพอนบานซงมความพรอมดานบคลากรมากกวา

กรณรปธรรมของผลกระทบในลกษณะนคอ การตดสนใจไมลงทนเพอขยายการผลตไปสการผลตสอหนวยความจ าดวยแมเหลก (Magnetic Media) ของบรษทซเกต การตดสนใจดงกลาวท าใหประเทศไทยสญเสยโอกาสตาง ๆ ทเปนรปธรรม ตงแต

การลงทนวงเงนประมาณ 40,000 ลานบาท การจางงานในโรงงานนบพน ๆ คน การจางงานนกวทยาศาสตร และวศวกร ทท างานดานวจยและพฒนาไปสตนน า การจางงานนกวเคราะหทดสอบ ทเปนนกเคม ฟสกส นกวสดศาสตร การเกดอตสาหกรรมรองรบอน ๆ เชน อตสาหกรรมผลตวสด กาซ

2. กดดนตออตสาหกรรมทมอย อตสาหกรรมซงลงทนอยกอนแลว เมอตองประสบสภาวะขาดแคลนก าลงคน ทงเนองจากความจ าเปนในการขยายงานหรอจากการแยงชงบคลากรจากอตสาหกรรมอน ๆ ยอมสงผลใหเกด

ประสทธผลในการผลตตกต า อนเนองจากความขาดแคลนบคลากร ในกรณเพอความอยรอด โรงงานอาจจะตองเสยคาใชจายเพมขน ในการแยงชง

บคลากรซงขาดแคลนสงผลใหตนทนการผลตโดยรวมสงขน เ มอตกอย ในสภาวะถกกดดน ท งตนทน และผลผลต เพอความอย รอด

อตสาหกรรมเหลาน จงตองพจารณาทจะยายฐานการผลตไปยงประเทศอน 3. ไมมแรงจงใจใหตางประเทศลงทนในอตสาหกรรมใหม ๆ ผลกระทบส าคญและสงผล

ยาวไกล กคอ การขาดความเชอมนในการลงทนในประเทศไทยของนกลงทนตางประเทศ ทงน เปนเพราะขณะนเปนชวงเปลยนผานส าคญทางเทคโนโลย มเทคโนโลยพลกเปลยน (Disruptive Technology) จ านวนมาก ดงแสดงในภาพท 13 ซงเปนรากฐานส าคญของขดความสามารถทางการแขงขนใหม ๆ เจาของเทคโนโลย ยอมพจารณาหาจดลงทน ในประเทศตาง ๆ เพอขยายฐานการผลตใหครอบคลมกวางขว างขน เทคโนโลยพลกเปลยนดงกลาว ไดแก เทคโนโลย Internet of Things, เทคโนโลยปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence), Advanced Robotics, Autonomous Vehicles เปนตน ซงเปนขอมลจากการวเคราะหของสถาบน McKinsey Global Institute16 ในส วนของบรษท PricewaterhouseCoopers17 ได กล าวถ งเทคโนโลย 8 ประการทจะมผลกระทบตออตสาหกรรมในอนาคต ไดแก AI, AR (augmented reality), Drone for Logistics, Block Chain, IOT, Robots, VR (Virtual Reality), และ 3D Printer เ ทค โ น โ ลย เ ห ล า น จะสงผลใหมความตองการแรงงานไรฝมอลดลงอยางมาก ขณะเดยวกน กสงผลใหความตองการแรงงานทกษะสงเพมมากขน

16 Disruptive technologies: Advances that will transform life, business, and the global economy,

http://www.mckinsey.com/business-functions/digital-mckinsey/our-insights/disruptive-technologies 17 https://www.pwc.com/gx/en/issues/technology/tech-breakthroughs-megatrend.html

๒๐

ความสามารถดงดดการลงทน ในอตสาหกรรมซงใชเทคโนโลยใหม ๆ ดงกลาวเหลาน จงมความส าคญเชงยทธศาสตร และสงผลยาวไกลตอพฒนาการทางอตสาหกรรม และการสรางขดความสามารถทางการแขงขนของประเทศ อตสาหกรรมใหม ๆ เหลานจะเปนทงแหลงเรยนรใหม ๆ ส าหรบบคลากรของไทย รวมถงเปนจดเรมตนของกระบวนการถายทอดเทคโนโลยทส าคญอกดวย

ภาพท 13 : เทคโนโลยพลกเปลยน (Disruptive Technologies) จากการวเคราะหของ

McKinsey Global Institute

4. กดดนบนทอนอตสาหกรรมขนาดกลางและยอมของไทย อตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอมของไทย ไดรบผลกระทบซงรนแรงทสดจากปญหาการขาดแคลนบคลากร ทงน เพราะอตสาหกรรมของไทยเหลาน ยงมขดจ ากดในการทจายคาแรงเพอแยงชงบคลากรภายใตสภาวะขาดแคลนเชนน ขอจ ากดทเกดขนดงกลาว ท าใหอตสาหกรรมขนาดเลกและกลางของไทยแทบไมมโอกาสทจะพฒนาเทคโนโลยของตนเอง สงผลใหไมมขดความสามารถทางการแขงขน ในทสด อตสาหกรรมซงควรจะเปนรากฐานส าหรบการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศจะออนแอ ถดถอย และลมตายไป

5. ผลกระทบตอการจางงาน การผลตบคลากรระดบอาชวศกษาและอดมศกษาของไทย มปญหาความไมสมดลของอปทานและอปสงคอยางชดเจน กลาวคอ

ผจบมธยมตน เขาเรยนสายสามญ รอยละ 65 เมอเทยบกบเขาเรยนสายอาชพ รอยละ 35 ทงทบคลากรสายอาชพโดยเฉพาะชางเทคนคมความขาดแคลน

๒๑

ผจบการศกษาอดมศกษา เปนบณฑตสายสงคมประมาณรอยละ 62 เมอเทยบกบบณฑตสายวทยฯ รอยละ 33 ทงทมความขาดแคลนบคลากรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ขณะทบณฑตสายสงคมมอตราไมมงานท าสง

โครงสรางการผลตบคลากร ซงขาดความสมดลดงกลาว ตดโอกาสการจางงานของบณฑตรนใหม ๆ เพราะอปทานไมสอดคลองกบอปสงค ทงในเชงปรมาณและในเชงทกษะความรทภาคอตสาหกรรม หรอผจางงานในภาคเศรษฐกจอน ๆ พงประสงค

ขอสรป 1. ลกษณะการผลตบคลากรของประเทศซงขาดสมดล ทงในเชงปรมาณและคณภาพ สงผล

กระทบตอการจางงานของผเรยนโดยตรงในขณะเดยวกบท สรางปญหาและอปสรรคส าคญตอการพฒนาไปสประเทศอตสาหกรรมอยางยงยน

2. ความไมสมดลของการผลตบคลากรสงผลบนทอนความเชอมนในการลงทนของนกลงทน ทงภายในและ ตางประเทศ อนน าไปสการฉดรงการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมในปจจบน

3. การขาดแคลนบคลากรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทงในเชงปรมาณและคณภาพ บนทอนความสามารถในการดงดดการลงทนจากตางประเทศ ในอตสาหกรรมซงใชเทคโนโลยพลกเปล ยน (Disruptive Technology) ความลมเหลวดงกลาวจะสงผลในระยะยาวตอขดความสามารถทางการแขงขน ของประเทศ และอาจท าใหประเทศไทยถกประเทศอน ๆ รอบขางทงหางไปได

4. ปจจยส าคญทสด ในการแกไขปญหาคอการสรางสมดลทเหมาะสมของอปทานและอปสงค การพฒนาสาขาเทคโนโลยใหม ๆ ใหทนกบสถานการณ และการสรางทกษะในการท างานกบนกเรยนและนกศกษา

๒. วธการปฏรป 2.1 แนวทางการปฏรป

การขาดแคลนบคลากร เปนปญหาซงเกดขนอยางเรอรงนบสบ ๆ ป ปญหานสงผลเสยตอ ความเชอมนของนกลงทนทงภายในและตางประเทศ กบทงสงผลเสยตอการจางงานและการพฒนาอตสาหกรรมใหเตบโต มเสถยรภาพ และยงยน ในรายงานน จงพยายามก าหนดเปาหมายทประเทศไทย พงบรรล เพอใหสามารถลดทอนปญหาเรอรงน และน าไปสการผลตบคลากรซงมดลยภาพทดขน

ดงนน แนวทางในการปฏรปเพอพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยไปสประเทศไทย ทยงยน มดงตอไปน

1. สงเสรม สรางแรงจงใจ ใหนกเรยน นกศกษาสนใจ เรยนในสายวทยาศาสตรเพมมากขน เพอเปนตวปอนเขาสระบบการศกษา อยางเพยงพอ และมเสถยรภาพ

2. ปรบสดสวนการเรยนสายสามญตอสายอาชพใหมดลยภาพดขน จากในปจจบนซงเปน 65 : 35 ไปส 50 : 50 โดยมแผนด าเนนการใหบรรลสเปาหมาย ภายในไมเกน 10 ป

3. ปรบสดสวน การเรยนระดบอดมศกษาในสายสงคมศาสตรตอสายวทยาศาสตรใหมดลยภาพดขนจากทเปนอย 62 : 33 ไปส 50 : 50 โดยมแผนด าเนนการใหบรรลสเปาหมายภายในไมเกน 10 ป

๒๒

4. สรางสมดลของสาขาวชาทผลตระหวางความตองการของผใชงาน กบการผลตจากสถาบน การศกษา ทงนใหมการรวมมอในการจดท าฐานขอมลความตองการเพอใชเปนพนฐาน กบท งใชกลไกงบประมาณ18 และการเปดเผยขอมลอตราไดงานของบณฑต19 เพอผลกดนใหมการปรบเปลยน

5. เรงรดพฒนาสาขาวชาใหม ๆ ซงจะตอบสนองตอเทคโนโลยใหม ๆ ทมความตองการเพมมาก ในอนาคต

6. พฒนาระบบการเรยนการสอนซงชวยใหนกเรยนและนกศกษา พฒนาทกษะในการปฏบตงานจรง อนไดแกการขยายระบบอาชวทวภาค ในระดบอาชวศกษาและขยายระบบสหกจศกษาในระดบอดมศกษา

2.2 กลไกการปฏรป 1) มาตรการเฉพาะหนา

เพอบรรเทาปญหาความขาดแคลนซงด ารงอยใหทเลาลง หนวยงานตาง ๆ อนไดแก สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย - ญปน) สถาบนเพมผลผลตแหงชาต สถาบนการศกษาและบรษทเอกชน ทเกยวของตองรวมกนพจารณาจดท าหลกสตร ระยะกลาง (3 - 6 เดอน) เพอพฒนาบคลากรทงภายในหนวยงาน และบคลากรซงสามารถพฒนาทกษะ ใหมารบผดชอบงานซงยงไมสามารถบรรจได

1.1) การพฒนาทกษะใหม ในเทคโนโลยใหม ๆ เชน IoT (Internet of Things), Robotic, EV (Electric Vehicle) AI (Artificial Intelligence) AR (Augmented Reality) VR (Virtual Reality) เปนตน

1.2) การพฒนะทกษะเพอรบผดชอบงานในระดบทสงขน 1.3) การพฒนาระบบอตโนมต หรอกงอตโนมต เพอทดแทนก าลงแรงงานซงขาดแคลน

เสรมดวยการเรงสรางบคลากรเพอท าหนาท เปน System Integrator และ Solution Provider ใหกบภาคเอกชน โดยเฉพาะอยางยงกลมอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม

1.4) การน าเขาชางหรอวศวกรจากตางประเทศ เพอเสรมเตมในสวนทขาดแคลน ๒) มาตรการในระดบอาชวศกษา

2.1) สรางความสมดลของอปทานตออปสงค ลดความแตกตางระหวางอปทานและอปสงค ซงยงมอยสงมากใหมสมดลดขน

- โดยมการจดท าฐานขอมลความตองการ และก าลงการผลตเพอเปนขอมลก ากบ - มแผนงานทชดเจน มกรอบระยะเวลาทสมเหตผลในการปรบสดสวนนกเรยนสายสามญ

ตอสายอาชพ ใหมดลยภาพ - มแผนงานทชดเจนในการปรบสดสวนกลมอตสาหกรรมและกลมพาณชยกรรม ซงขณะน

เปนประมาณ 50 : 50 ใหมสดสวนของกลมอตสาหกรรมสงขนอยางมนยยะส าคญ (โดยองตวเลขความตองการของภาคอตสาหกรรม ภาคพาณชยกรรม และภาคบรการ)

2.2) ขยายอาชวศกษาทวภาค อาชวศกษาทวภาค ดงแสดงในภาพท 14 เปนระบบการศกษาในการพฒนาชางเทคนค ซงไดรบการยอมรบในประสทธผลทวโลก20 นบเปนระบบการศกษาทสามารถเสรม

18 การจดสรรงบประมาณ ไปใหกบสาขาวชา ซงขาดแคลน และ เปนทตองการของตลาด 19 การก าหนด ใหสถาบนการศกษา แสดงตวเลขของนกศกษาซงจบการศกษา และ อตราการจางงาน จ าแนกตาม

สาขาวชา 20 What Germany Can Teach the U.S. About Vocational Education, https://www.bloomberg.com/

news/articles/2013-04-29/what-germany-can-teach-the-u-dot-s-dot-about-vocational-education

๒๓

ทกษะใหกบผเรยนอยางไดผล ในปจจบนสดสวนนกเรยนอาชวศกษาทวภาคยงอยทประมาณ รอยละ 20 ซงควรเพมขน ใหไดมากกวา รอยละ 50 ภายใน 5 ป

2.3) พฒนาหลกสตรสาขาเทคโนโลยใหม ๆ มคณะกรรมการประชารฐ ซงรวมกนระหวาง การอาชวศกษา ภาคอตสาหกรรมทเกยวของ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เพอจดท าหลกสตรใหม ๆ รวมทงกระบวนการพฒนาคณาจารย และใชประโยชนจากสถานประกอบการส าหรบเปนทเรยนภาคปฏบต

ภาพท 14 : การศกษาอาชวทวภาค ซงเปนทยอมรบกนทวโลก วาเปนระบบการพฒนาบคลากร ซงมประสทธผล

๓) มาตรการในระดบอดมศกษา

3.1) สรางความสมดลของอปทานและอปสงค ระหวางสายสงคมศาสตรและสายวทยาศาสตรโดยการใชกลไกงบประมาณ21 และเงอนไขในการเปดเผยขอมล22 เพอสงเสรมใหสถาบนการศกษาพฒนาบคลากร ซงมคณภาพและเปนทตองการของผใชทงในภาครฐและเอกชนจรง ๆ

3.2) พฒนาหลกสตรใหม23 โดยเฉพาะ สาขาวชาดานดจทล Big Data, Artificial Intelligence, ดานระบบอตโนมต Internet of Things (IoT), Robotics ซงเปนเทคโนโลยทส าคญ ดงแสดงในภาพท 15 เปนตน

21 การจดสรรงบประมาณ ไปใหกบสาขาวชา ซงขาดแคลน และ เปนทตองการของตลาด 22 การก าหนด ใหสถาบนการศกษา แสดงตวเลขของนกศกษาซงจบการศกษา และ อตราการจางงาน จ าแนกตาม

สาขาวชา 23 Disruptive technologies: Advances that will transform life, business, and the global economy,

http://www.mckinsey.com/business-functions/digital-mckinsey/our-insights/disruptive-technologies

๒๔

3.3) สงเสรมใหเกดมหาวทยาลยวจย เพอสรางงานวจยพนฐานใหสามารถตอยอดไปสนวตกรรมหรอเชงพาณชยได

3.4) เชอมโยงสถาบนอดมศกษากบภาคอตสาหกรรมอยางใกลชด เพอใหเกดการผนกก าลง ในการผลตทรพยากรบคคล เพอพฒนาเทคโนโลยของกระบวนการผลต และเทคโนโลยในการผลตผลตภณฑ

3.5) ขยายการระบบสหกจศกษา โดยผลกดนใหเปนสวนหนงของหนวยกต หรอเปนตวชวด เพอสะทอนคณภาพของบคลากรทผลต โดยรฐควรมมาตรการดานภาษทจงใจใหภาคเอกชนมบทบาทในดานนมากขน

3.6) สรางโอกาสทางการศกษาใหกบเยาวชนทมความสามารถพเศษโดยใหทนการศกษาจนจบปรญญาขนสง

3.7) ปฏรประบบการประเมนคณภาพสถาบนอดมศกษาจากตวชวดจ านวนมากทไมไดบงชผลสมฤทธในการสรางบณฑต ทสามารถคดเปน ท าเปนอยางแทจรง มาเปนการประเมนทสะทอนสมรรถนะในการผลตบบคลากรทตรงตามความตองการของผใช

ภาพท 15 : ตวอยาง เทคโนโลยในอนาคต ซงจะมผลกระทบตอการพฒนา และขดความสามารถทางการแขงขนของประเทศ

๔) มาตรการสงเสรมเยาวชนใหสนใจเรยนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

เยาวชนเปนตวปอนส าคญของระบบการศกษา การทประเทศไทยจะมงเนนพฒนาบคลากร ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพมขนอยางมนยยะส าคญ จงตองใหความสนใจสงเสรมใหเยาวชนมความสนใจ และมพนฐานทดในสาขาวชาดานน ทงนโดย

4.1) สงเสรมการเรยนการสอน STEM Education อนประกอบดวย วทยาศาสตร (Science) เทคโนโลย (Technology) วศวกรรมศาสตร (Engineering) และคณตศาสตร (Mathematics) ในระบบการศกษาของประเทศอยางจรงจง

4.2) มระบบแนะแนวการศกษา ซงท าใหเยาวชนมความสนใจในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงเหนภาพและเขาใจชดเจน ถงอาชพในอนาคต

๒๕

4.3) การสรางแรงจงใจใหเกดกบเยาวชน ถงความทาทายใหม ๆ จากการเรยนในดานน 4.4) น าเสนอตวอยาง ตนแบบของชาวไทยและชาวตางประเทศทประสบความส าเรจในสาขา

อาชพน โดยกระบวนการรณรงคทกรปแบบ เชน การสรางภาพยนตรทเปลยนภาพพจนของผเรยนและส าเรจอาชวศกษาเผยแพรทางสอสงคมและสอปรกต

4.5) คร อาจารยตองท าหนาทเปน Mentor แทนการสอนโดยวธบอกความรแบบดงเดม เพอใหเกดบรรยากาศในการหาความรและกระตนความกระหายใครร (Passion) ใหเกดกบผเรยน

๕) มาตรการขยายบทบาทภาคเอกชน ภาคเอกชน สามารถมบทบาทซงเปนประโยชน ในการชวยพฒนาบคลากรดานน อยางม

นยยะส าคญ นบตงแตการลงทนซงสงผลทางเศรษฐกจ ซงตอมาจะน าไปสการถายทอดเทคโนโลย รวมไปถง การใชเปนแหลงเรยนรในภาคปฏบตและสดทายเปนแหลงการจางงาน

5.1) อตสาหกรรมทใชเทคโนโลยใหม ๆ ซงหลายกรณเปนเทคโนโลยพลกเปลยน (Disruptive Technology) เปนอตสาหกรรมทสรางความแตกตางในการแขงขนอยางชดเจน ดงนน รฐจงใหความส าคญ ในการชกจงการลงทนของอตสาหกรรมเหลานน ซงนอกจากจะเปนการลงทนทางเศรษฐกจแลวยงเปนแหลงเรยนรส าคญของบคลากรรนใหม โดยภาครฐเรงสรางเขตอตสาหกรรมเทคโนโลยขนสงตามภมภาคตาง ๆ

5.2) รวมมอกบภาคเอกชนในการพฒนาระบบสหกจศกษา เพอเรงกระบวนการถายทอดเทคโนโลยสนกเรยน นกศกษา

6) มาตรการปรบคานยมของการเรยนสายอาชพ การเรยนสายอาชพ ยงไมไดรบความยอมรบในสงคมไทยเทาทควร จงควรมการประสานงาน

ประชารฐ เพอปรบเปลยน ตงแตสรางคานยมใหม ไปจนถงสรางเสนทางอาชพทจงใจ ใหกบผเรยน ๖.๑) การสรางเสนทางอาชพ (Career Path) โดยสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ควรเปน

ตนเรอง ในการชกจง ในภาคเอกชนทเปนสมาชก จดท าเสนทางอาชพ ส าหรบผจบการศกษาดานอาชวะ เพอใหเกดแรงจงใจ ส าหรบผปฏบตงานดานน และขณะเดยวกน กสรางแรงจงใจ ใหกบนกเร ยนรนใหม ๆ ในการศกษาสายอาชพ

๖.๒) พฒนาระบบคณวฒวชาชพซงเปนทยอมรบ เพอใหมจายคาตอบแทนตามสมรรถนะ ๖.๓) ปรบคานยมตอการเรยนสายอาชพใหเปนทางเลอก

๓. ก าหนดเวลาการปฏรป

- มาตรการตาม ขอ ๒ ขางตน ตองเรงด าเนนการในระยะเวลา 1 - 5 ป เพอใหเกดผลอยางเปนรปธรรมในระยะยาว ๔. แหลงทมาของงบประมาณ

- ส านกงบประมาณ

๕. หนวยงานทรบผดชอบ - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย - ส านกงบประมาณ - สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย และภาคเอกชน

๒๖

๖. ขอเสนอแนะ ๖.๑ ใชกลไกงบประมาณเพอสรางความสมดลของอปทานและอปสงค ระหวางสายสงคมศาสตรและ

สายวทยาศาสตรโดยการสนบสนนงบประมาณใหกบการผลตบคลากรทภาคเศรษฐกจและสงคมมความจ าเปนและตองการ และปรบลดทอนงบประมาณในการผลตบคลากรทไมสอดคลองกบอปสงค

๖.๒ ควรใหมการสงเสรม สรางแรงจงใจ ใหนกเรยน นกศกษาสนใจ เรยนในสายวทยาศาสตรเพมมากขน เพอเปนตวปอนเขาสระบบการศกษา อยางเพยงพอ และมเสถยรภาพ พรอมทงแนะแนวการศกษา ซงท าใหเยาวชนมความสนใจในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงเหนภาพและเขาใจชดเจนถงอาชพในอนาคต

๖.๓ ใหมการปรบสดสวนการเรยนสายสามญตอสายอาชพใหมดลยภาพดขน จากในปจจบน ซงเปน 65 : 35 ไปส 50 : 50 โดยมแผนด าเนนการใหบรรลสเปาหมาย ภายในไมเกน 10 ป

๖.๔ ใหมการปรบสดสวน การเรยนระดบอดมศกษาในสายสงคมศาสตรตอสายวทยาศาสตรใหมดลยภาพดขนจากทเปนอย 62 : 33 ไปส 50 : 50 โดยมแผนด าเนนการใหบรรลสเปาหมายภายในไมเกน 10 ป

๖.๕ ตองสรางสมดลของสาขาวชาทผลตระหวางความตองการของผใชงาน กบการผลตจากสถาบน การศกษา ทงนใหมการรวมมอในการจดท าฐานขอมลความตองการเพอใชเปนพนฐาน กบทงใชกลไกงบประมาณ และการเปดเผยขอมลอตราการไดงานของบณฑต เพอผลกดนใหมการปรบเปลยน

๖.๖ ควรเรงรดพฒนาสาขาวชาใหม ๆ ซงจะตอบสนองตอเทคโนโลยใหม ๆ ทมความตองการเพมมาก ในอนาคต

๖.๗ ใหมการพฒนาระบบการเรยนการสอน ซงชวยใหนกเรยนและนกศกษา พฒนาทกษะในการปฏบตงานจรง อนไดแก การขยายระบบอาชวทวภาค ในระดบอาชวศกษาและขยายระบบสหกจศกษาในระดบอดมศกษา

๖.๘ ใหมการจดท าฐานขอมลและเปดเผยขอมลอตราการมงานท าของผจบการศกษาในสาขาวชาตาง ๆ รวมถงขอมลการผลตบคลากรและความตองการก าลงคน โดยใชกลไกงบประมาณเปนเงอนไขในการเปดเผยขอมล

๖.๙ การสรางเสนทางอาชพ (Career Path) โดยสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ควรเปนตนเรอง ในการชกจง ในภาคเอกชนทเปนสมาชก จดท าเสนทางอาชพ ส าหรบผจบการศกษาดานอาชวะ เพอใหเกดแรงจงใจ ส าหรบผปฏบตงานดานน และขณะเดยวกน กสรางแรงจงใจ ใหกบนกเรยนรนใหม ๆ ในการศกษาสายอาชพ รวมถงการพฒนาระบบคณวฒวชาชพซงเปนทยอมรบ เพอใหมการจายคาตอบแทนตามสมรรถนะ

๗. รางพระราชบญญตหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ - ไมม

คณะกรรมาธการจงขอเสนอรายงานเรอง “การพฒนาและเพมก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยสประเทศไทยทยงยน” เพอใหสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศไดโปรดพจารณา หากสภาขบเคลอน การปฏรปประเทศเหนชอบดวยขอไดโปรดสงรายงานไปยงคณะรฐมนตร เพอพจารณาด าเนนการตอไป

(นายวนย ดะหลน) เลขานการกรรมาธการ

--------------------------------------------

บรรณานกรม กระทรวงศกษาธการ. (2559). การประชมชแจงนโยบายการปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ กระทรวงศกษาธการ. (2559). แนวทางการปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ ตวง อนทะไชย. (2559) ทศทางการศกษาไทย.น.36-37 ประชาชาตธรกจ (12 พฤษภาคม 2558). เผยรฐหมดงบฯ ปละ 8 แสนลาน กบการศกษา 80% จายเงนเดอน

บคลากร. มตชน. ตะลงบณฑตตกงาน 4 ตอ 1 สกอ. เผยตวเลขจบใหมกวาแสนคนตอป วางงาน 27%

https://www.matichon.co.th/news/205711 สถาบนเสรมสรางขดความสามารถมนษย สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2559). ทนทางสงคมกบการพฒนาทน

มนษย. กรงเทพฯ ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. ผส าเรจการศกษา ประจ าปการศกษา 2558.

http://www.info.mua.go.th ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. (2559). กรอบทศทางแผนการศกษาแหงชาต

พ.ศ. 2560 – 2574. กรงเทพฯ ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. (2559). ประเทศไทยในการประเมนตวชวด

ดานนวตกรรม ป 2559. จาก https://www.globalinnovationindex.org/gii-2016-report. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. (2559). สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา

2557-2558. จาก http://www.m-society.go.th/ewtadmin/ewt/mso_web/article_ attach/19341 /20693.pdf

ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและก าลงคนอาชวศกษา ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา. จาก http://techno.vec.go.th/

A Critical Look at Industry 4.0. http://www.allaboutlean.com/industry-4-0/ Disruptive technologies : Advances that will transform life, business, and the global economy.

http://www.mckinsey.com/business-functions/digital-mckinsey/our-insights/disruptive-technologies

Education in Singapore https://en.m.wikipedia.org/wiki/Education_in_Singapore Number of regular students in HEIs by disciplines http://en.moe.gov.cn/Resources/Statistics/

edu_stat_2015/2015_en01/201610/t20161018_285267.html Number of students by type and level. http://en.moe.gov.cn/Resources/Statistics/

edu_stat_2015/2015_en01/201610/t20161012_284510.html Tackle shortage of skilled labour, says German Chamber chief.

http://www.nationmultimedia.com/news/business/corporate/30198789 Thailand’s Skilled Labor Shortfall – When Will it End?.

https://www.amchamthailand.com/asp/ view_doc.asp?DocCID=1458

๒๘

Vocational education and training in Finland. http://www.oph.fi/download/131431_ vocational_education_and_training_in_finland.pdf

What Germany Can Teach the U.S. About Vocational Education. https://www.bloomberg.com/ news/articles/2013-04-29/what-germany-can-teach-the-u-dot-s-dot-about-vocational-education

ภาคผนวก

๓๐

ภาคผนวก ก รายงานผลการศกษาของคณะท างานศกษาเพอพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ไปสประเทศไทยทยงยน

รายงานผลการศกษา

ของ

คณะท างานศกษาเพอพฒนาก าลงดานวทยาศาสตร และเทคโนโลยไปสประเทศไทยทยงยน

ในคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานการศกษา สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ

เรอง

“การพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไปสประเทศไทยทยงยน”

ก

ค าน า

ทรพยากรบคคล ทมคณภาพ และมปรมาณพอเพยง เปนปจจยพนฐานส าคญทสด ในการบรรลภารกจยงใหญใด ๆ กตาม ในปจจบนรฐบาลไทยมงมนทจะผลกดนประเทศไปสความ "มนคง มงคง และ ยงยน" โดยมเปาหมายส าคญมงส ประเทศไทย 4.0 การขบเคลอนไปส ประเทศไทย 4.0 กคอ การปฏรปประเทศ ไปส "เศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม " ทงน โดยตองปรบเปลยนปจจยส าคญในการขบเคลอน จาก "แรงงานทกษะต า" ไปส "แรงงานทมความร ความช านาญ และทกษะสง"

ในชวงหนงทศวรรษทผานมา พนธมตรทางธรกจส าคญของไทย ตงแต สหรฐฯ เยอรมน และ ญปน ตางไดชใหผก าหนดนโยบายของไทย ตระหนก ถงความขาดแคลนแรงงานทมทกษะ โดยเฉพาะนกวทยาศาสตร วศวกร และ ชางเทคนค โดยทรฐบาลทผานมา รวมถงหนวยงานซงรบผดชอบโดยตรง ไมสามารถท าใหเกดการปรบเปลยนซงมนยยะส าคญ เพอแกไขจดออนส าคญน

รายงานฉบบน พยายามรวบรวม ประเดนปญหา ซงไดรบการกลาวขานโดยพนธมตรธรกจ ของไทย และภาคอตสาหกรรมภายในประเทศ โดยเชอมโยงไปสโครงสรางการศกษาของไทย ทเปนปจจยน าพาสปญหาดงกลาว รวมทง เสนอเปาหมายในการแกไขปญหา เพอใหระบบการศกษาไทย เกดการปรบเปลยน สามารถผลตบคลากรทมคณภาพ ในจ านวนทพอเพยง เพอเปนก าลงส าคญ ในการผลกดนประเทศไทย ไปสการพฒนาทยงยนตอไป

ข

สารบญ หนา ค าน า ก สารบญ ข สารบญตาราง ค สารบญภาพ ง บทท 1 ทรพยากรมนษยกบการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม 1 เกรนน า 1 พฒนาการทางเศรษฐกจและสงคมของโลกและประเทศไทย 1 ความส าคญของทรพยากรมนษยตอการพฒนาอยางยงยน 4 บทท 2 ขอเทจจรงดานการผลตบคลากรและอปสงค 10 เกรนน า 10 การผลตบคลากรในระบบการศกษาตงแตอดตถงปจจบน 10 ผลการพฒนาการศกษาไทยทผานมา : สภาพปญหาในปจจบน 26 ขอเทจจรงดานอปสงคของบคลากร 28 สรป ปญหาจากขอเทจจรงดานการผลตบคลากรและอปสงค 29 บทท 3 ผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคม อนเนองจากความขาดแคลนก าลงคน 30 เกรนน า 30 กรณหอการคาอเมรกา 30 กรณหอการคาเยอรมน 31 กรณญปน 31 ผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคม 32 ขอสรป 35 บทท 4 ขอเสนอแนะเพอแกไขปญหา 36 เกรนน า 36 ลกษณะปญหาของระบบการศกษาไทยและผลซงตามมา 36 เปาหมายของการแกปญหา 39 มาตรการในการแกไขปญหา 40 บรรณานกรม 44

ค

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2 - 1 : จ านวนสถานศกษา (แบบจดชนเรยน) จ าแนกตามสงกด ทวราชอาณาจกร 13

ปการศกษา 2550-2558 2 - 2 : จ านวนนกเรยน นสต นกศกษา ในสถานศกษาของรฐบาลและเอกชน จ าแนกตามชน 18

และระดบการศกษา ปการศกษา 2550 2 - 3 : จ านวนคร/อาจารย (แบบจดชนเรยน) จ าแนกตามสงกด ทวราชอาณาจกร 22

ปการศกษา 2550-2558 2 - 4 : คาดการณความตองการแรงงานใน 18 กลมอตสาหกรรม ตงแตป 2558-2562 (5 ป) 28

ง

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 - 1 : การปฏวตอตสาหกรรม 1 1 - 2 : 10 อตสาหกรรมเปาหมาย (New Growth Engine) 3 1 - 3 : ผลการประเมนดชนนวตกรรมป 2559 สบอนดบประเทศผน านวตกรรม และประเทศกลม BRICS 5 1 - 4 : ผลการประเมนดชนนวตกรรมป 2559 สบอนดบประเทศผน าคณภาพนวตกรรม 5

และสบอนดบประเทศรายไดปานกลางผน าคณภาพนวตกรรม 2 - 1 : ปรชญาการศกษาไทย 11 2 - 2 : รปแบบการบรหารการศกษา 11 2 - 3 : ประเดนปญหาของการศกษาไทย 26 2 - 4 : ปญหาเฉพาะดานการศกษาในหมวดพนฐานเปรยบเทยบ 3 ป (2557-2559) 27

เทยบกบประเทศอน ๆ จาก 61 ประเทศ 2 - 5 : ขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย เปรยบเทยบ 3 ป (2557-2559) 27 3 - 1 : การจางงานของแรงงานมทกษะในอนาคต จากการส ารวจของ World Economic Forum 32 3 - 2 : เทคโนโลยพลกเปลยน (disruptive technologies) จากการวเคราะหของ 34

McKinsey Global Institute 4 - 1 : ภาพขาว แสดงปญหาบณฑตตกงาน ในสดสวนทสงถง 27% 37 4 - 2 : ความไมสมดลของการผลตบคลากรระดบ ปวส. ในกลมประเภทวชาอตสาหกรรม 38 4 - 3 : แนวโนมหนง ซงจะสงผลระยะยาวในการพฒนาบคลากร คอแนวโนมของเดกรนใหม 39

ทไมสนใจวทยาศาสตร 4 - 4 : การศกษาอาชวทวภาค ซงเปนทยอมรบกนทวโลก วาเปนระบบการพฒนาบคลากร 41

ซงมประสทธผล 4 - 5 : ตวอยาง เทคโนโลยในอนาคต ซงจะมผลกระทบตอการพฒนา และขดความสามารถ 42

ทางการแขงขนของประเทศ

บทท 1

ทรพยากรมนษยกบการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม

เกรนน า โลกในยคปจจบนก าลงเปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรง ความกาวหนาอยางกาวกระโดด

ดานเทคโนโลยดจทลกอใหเกดนวตกรรมมากมาย สงผลตอสภาพเศรษฐกจและสงคมของแตละประเทศ แตละภมภาคอยางใหญหลวง

พฒนาการทางเศรษฐกจและสงคมของโลกและประเทศไทย

- พฒนาการทางเศรษฐกจและสงคมของโลก วธการผลตและระบบการผลตมการเปลยนแปลงตามววฒนาการมาชานาน ในยคกอนผคน

ประกอบอาชพเกษตรกรรมเพอบรโภคภายในครวเรอนเปนหลก เรมตนจากการผลตในครวเรอนโดยใชแรงงานคนและสตวดวยเครองมอแบบงายๆ พฒนามาเปนการใช เครองจกรกล และระบบการผลตทซบซอนมากขนเรอย ๆ

ภาพท 1 - 1 แสดงการปฏวตอตสาหกรรม (Industrial revolution) หรอการเปลยนแปลงวธการและระบบในการผลตขนานใหญของโลกซงเรมขนครงแรกในชวงปลายศตวรรษท 18 ดวยการประดษฐ เครองปนดายพลงน าท าใหอตสาหกรรมสงทอพฒนาขนอยางรวดเรว และเมอมการประดษฐเครองจกรไอน า มการน าไปประยกตในการสรางพลงงานใหแกเครองจกรชนดอน ท าใหเกดการเปลยนแปลงจากการผลตแบบพงพาแรงงานมนษยและสตวหรอพลงงานจากธรรมชาต มาเปนระบบโรงงานทใชเครองจกรท างานรวมกบแรงงานมนษย การปฏวตอตสาหกรรมครงท 2 ในชวงตนศตวรรษท 20 เกดขนเมอมการน านวตกรรมระบบสายพานการผลตมาเพมประสทธภาพและลดตนทน และการน าพลงงานไฟฟามาใชกบเครองจกร ท าใหสามารถผลตสนคาเหมอนกนเปนจ านวนมาก (Mass production)

การปฏวตอตสาหกรรมเกดขนอกครงเปนครงท 3 ในชวงทมการน านวตกรรมดานคอมพวเตอรเขามาใชในอตสาหกรรมการผลต เครองจกรจงสามารถท างานโดยอตโนมตในรปแบบหนยนต แขนกล ฯลฯ เขามาทดแทนแรงงานมนษยมากขน ชวยเพมประสทธภาพในการผลตใหสงขน

ภาพท 1 - 1 : การปฏวตอตสาหกรรม

2

การปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 หรอ Industry 4.0 ทก าลงเกดขนในปจจบน เปนการจดการอตสาหกรรมโดยน าสารสนเทศมาประยกตผสมผสานกบเทคโนโลย อตสาหกรรม เชน IoT (Internet of things), cloud computing เปนตน เปนการน าขอมลหลากหลายมาผสมผสานเพอใหเกดการตดสนใจ ในการท างานไดอยางรวดเรว ถกตอง แมนย า และทนเวลา ตามความตองการทหลากหลายของผบรโภค

- พฒนาการเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยมมาอยางตอเนองยาวนาน ตงแตยคเกษตรกรรม

(ประเทศไทย 1.0) ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ดวยสภาพภมศาสตรทเหมาะแกการเพาะปลก ใชแรงงานมนษยและสตวในการผลต เมอความเจรญจากโลกตะวนตกเรมหลงไหลเขาสประเทศไทย จงเปลยนผานสยคอตสาหกรรมเบา (ประเทศไทย 2.0) มการน าทรพยากรธรรมชาตมาแปรรป โดยใชเทคโนโลยไมซบซอนเขาชวย เชน การผลตเครองนงหม เครองประดบ ตอมามทนตางชาตไหลบาเขามาลงทน น าเทคโนโลยใหม เขามาใชในประเทศไทย จงเขาสยคอตสาหกรรมหนก (ประเทศไทย 3.0) มงผลตและสงออกรถยนต น ามน ปนซเมนต เปนตน เปนทนาสงเกตวา แมในยคนจะมการน าเทคโนโลยเขามาใชจ านวนมาก แตประเทศไทย กไมไดพยายามพฒนาเทคโนโลยขนเอง

นบแตธนาคารโลกใหนยาม “ประเทศรายไดปานกลาง” จ าแนกตามระดบรายไดของประเทศตาง ๆ ในป 2530 ประเทศไทยเปนประเทศรายไดปานกลางมาโดยตลอด แมจะเลอนระดบจากประเทศรายได ปานกลางระดบต ามาเปนรายไดปานกลางระดบสงเมอป พ.ศ. 2554 แตยงคงตดอยใน 1) กบดกประเทศรายไดปานกลาง (Middle Income Trap) 2) กบดกความเหลอมล า (Inequality Trap) และ 3) กบดกความไมสมดลของการพฒนา (Imbalance Trap)

ขณะเดยวกน การแขงขนทางการคาในระดบโลกท าใหเกดการรวมตวในภมภาคตาง ๆ เพอผลประโยชนในอ านาจการตอรองทางเศรษฐกจ ประเทศไทยเองเปนสมาชกเขตเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economics Community – AEC) แมการรวมตวจะชวยเปดตลาดใหกวางขน แตการเปดเสรการประกอบอาชพในภมภาคกท าใหเกดความจ าเปนในการพฒนาทกษะดานตาง ๆ ใหแรงงานมความสามารถทดเทยม หรอเหนอกวาแรงงานตางชาตโดยเฉพาะอยางยงประเทศเพอนบานในกลมอาเซยน

นอกจากน ภาวะทางสงคมประการส าคญทประเทศไทยก าลงเผชญหนา คอการเปลยนแปลงโครงสรางประชากร จากเทคโนโลยการรกษาพยาบาลทดขน และการคมก าเนดอยางไดผล ปจจบนประเทศไทยก าลงกาวเขาสสงคมสงอาย (Aging Society) โดยมประชากรอายมากกวา 65 ปจ านวนรอยละ 16.2 เมอปลายป พ.ศ. 2559 และมแนวโนมเพมขนจนมการคาดการณวาจะกลายเปนสงคมสงอายโดยสมบรณ (Complete Aged Society) คอมประชากรผสงอายมากกวา 20% ในป พ.ศ. 2564 ขณะทอตราประชากรเพม คอ อตราการเกดลบดวยอตราการตาย อยทรอยละ 0.4 เทยบกบรอยละ 2.7 ในป พ.ศ. 2513 และมการคาดการณวา ในอก 10 ปขางหนา อตราประชากรเพมจะเปนรอยละ 0.0 คอมอตราเกดเทากบอตราตาย ซงจะสงผลกระทบท าใหปรมาณประชากรวยท างานผเปนแรงงานในการพฒนาประเทศลดลงอยางมาก

- ประเทศไทย 4.0 เศรษฐกจและสงคมทขบเคลอนดวยนวตกรรม รฐบาลไทยไดตระหนกถงปญหาดานเศรษฐกจและสงคมทก าลงเผชญอยในปจจบน จงประกาศ

วสยทศนเชงนโยบายการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทย ทเรยกกนวา “ประเทศไทย 4.0” เพอปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจไปส “เศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม” โดยมฐานคดหลก คอ เปลยนจากการผลตสนคา “โภคภณฑ” ไปสสนคาเชง “นวตกรรม” เปลยนจากการขบเคลอนประเทศดวยภาคอตสาหกรรม

3

ไปสการขบเคลอนดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม เพอวางรากฐานการพฒนาประเทศ ในระยะยาว เปนจดเรมตนในการขบเคลอนสการเปนประเทศทมงคง มนคง และยงยนภายใน 3 - 5 ป

ประเทศไทย 4.0 จงเปนการเปลยนผานทงระบบใน 4 องคประกอบส าคญ คอ 1. เปลยนจากการเกษตรแบบดงเดม (Traditional Farming) ในปจจบนสการเกษตรสมยใหม ทเนนการบรหารจดการและเทคโนโลย (Smart Farming) เกษตรกรจะมฐานะดขน และเปนผประกอบการ (Entrepreneur) 2. ธรกจ SME เปลยนจาก การหวงพงภาครฐไปสการเปน Smart Enterprises และ Startups ทมศกยภาพสง 3. ธรกจบรการเปลยนรปแบบจากเดมทมการสรางมลคาคอนขางต า ไปส High Value Services 4. เปลยนจากแรงงานทกษะต าไปสแรงงานทมความร ความเชยวชาญ และทกษะสง

- 10 อตสาหกรรมเปาหมายทมศกยภาพเปนกลไกขบเคลอนเศรษฐกจ (New Growth

Engine)

ภาพท 1 - 2 : 10 อตสาหกรรมเปาหมาย (New Growth Engine)

เพอผลกดนใหประเทศไทยกาวเขาสยคอตสาหกรรม 4.0 รฐบาลจงก าหนดอตสาหกรรมเปาหมาย 10 สาขา ดงแสดงในภาพท 1 - 2 เปนกลไกขบเคลอนเศรษฐกจเพออนาคต (New Engine of Growth) ประกอบดวย การตอยอดอตสาหกรรมเดมทประเทศไทยมศกยภาพอยแลวใหมความเขมแขงมากยงขน โดยการเพมประสทธภาพการใชปจจยการผลต ซงการลงทนชนดนจะสงผลตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ในระยะสนและระยะกลาง 5 สาขา ไดแก

6) อตสาหกรรมยานยนตสมยใหม (Next-generation Automotive) 7) อตสาหกรรมอเลกทรอนกสอจฉรยะ (Smart Electronics)

4

8) อตสาหกรรมการทองเทยวกลมรายไดดและการทองเทยวเชงสขภาพ (Affluent, Medical and Wellness Tourism)

9) การเกษตรและเทคโนโลยชวภาพ (Agriculture and Biotechnology) 10) อตสาหกรรมการแปรรปอาหาร (Food for the Future) และเพมอตสาหกรรมใหมเพอเปลยนรปแบบสนคาและเทคโนโลย โดยอตสาหกรรมอนาคต

เหลาน จะเปนกลไกใหมทส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจ (New Growth Engines) ของประเทศ 5 สาขา ไดแก

1) อตสาหกรรมหนยนตเพอการอตสาหกรรม (Robotics) 2) อตสาหกรรมการบนและโลจสตกส (Aviation and Logistics) 3) อตสาหกรรมเชอเพลงชวภาพและเคมชวภาพ (Biofuels and Biochemicals) 4) อตสาหกรรมดจทล (Digital) 5) อตสาหกรรมการแพทยครบวงจร (Medical Hub)

ความส าคญของทรพยากรมนษยตอการพฒนาอยางยงยน การพฒนาอยางยงยน เปนการพฒนาทรกษาความสมดลทงในดานตวบคคล สงคม เศรษฐกจและ

สงแวดลอม ทงเชงปรมาณ คณภาพ และความเปนธรรมในสงคมควบคกนไปอยางตอเนองและมเสถยรภาพ ใชทรพยากรสนองความตองการในปจจบนโดยไมท าลายความสามารถในการใชทรพยากรของคนในรนหลง

OECD พจารณาวาการเตบโตทางเศรษฐกจทยงยนจะเกดจากทนมนษย (human capital) และทนทางสงคม (Social Capital) ถง 4 ใน 6 สวน ขณะทอก 2 สวนเกดจากทนกายภาพและทนทางทรพยากรธรรมชาต1

ในสวนของประชาคมโลก ไดรวมกนก าหนดเปาหมายการพฒนาทย งยน (Sustainable Development Goals - SDGs) เพอเปนทศทางของการพฒนาส าหรบชวงป พ.ศ. 2558 - 2573 โดยอาศยกรอบความคดทมองการพฒนาเปนมตของเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ใหมความเชอมโยงกน โดยมเปาหมายท 4 คอ สรางหลกประกนวาทกคนมการศกษาทมคณภาพอยางครอบคลมและเทาเทยม และสงเสรมโอกาสในการเรยนรตลอดชวต เปาหมายท 8 คอสงเสรมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทยงยนและทวถง สงเสรมศกยภาพการมงานท าและการจางงานเตมท และสรางงานทมคณคาส าหรบทกคน แสดงถงความส าคญของทรพยากรมนษยในการพฒนาทยงยน

- ทรพยากรมนษยของประเทศผน าดานนวตกรรมและประเทศไทย ดชนนวตกรรมโลก องคการทรพยสนทางปญญาโลก (WIPO) รวมกบมหาวทยาลย Cornell และ INSEAD สถาบน

ดานบรหารธรกจชนน าของสงคโปร จดอนดบประเทศผน านวตกรรมตามดชนนวตกรรมโลก (GII) ประจ าป พ.ศ. 2559 ดงแสดงในภาพท 1 - 3, 1 - 4 และแผนภาพ A ซงพบวาสวตเซอรแลนดตดอนดบ 1 ตามดวยสวเดน สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา และฟนแลนด

1 ทนทางสงคมกบการพฒนาทนมนษย สวรรณ ค ามน และคณะ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต 2551

5

ภาพท 1 - 3 : ผลการประเมนดชนนวตกรรมป 2559 สบอนดบประเทศผน านวตกรรม และประเทศกลม BRICS

ภาพท 1 - 4 : ผลการประเมนดชนนวตกรรมป 2559 สบอนดบประเทศผน าคณภาพนวตกรรม และสบอนดบประเทศรายไดปานกลางผน าคณภาพนวตกรรม

6

แผนภาพ A : ประเทศไทยในการประเมนตวชวดดานนวตกรรม ป 2559

7

สวนประเทศทตดอนดบ 6-10 จากการวดผลดชนนวตกรรมโลก ไดแก สงคโปร ไอรแลนด เดนมารก เนเธอรแลนด เยอรมน ส าหรบประเทศไทยตดอนดบท 52 จากจ านวน 128 ประเทศทม การส ารวจและวดผล

ผลสรปดชน GII บงชวา จนซงอยในอนดบท 25 เปนประเทศรายไดปานกลางทมความกาวหนา ดานนวตกรรมมากทสดนบตงแตป 2552 เปนตนมา สวนญปน สหรฐอเมรกา สหราชอาณาจกร และเยอรมน เปนประเทศทมคะแนนดานคณภาพของนวตกรรมสงทสด โดยพจารณาประกอบกบจ านวนสงพมพเกยวกบนวตกรรมและเทคโนโลยทไดรบการเผยแพรในระดบสากล รวมถงสถตการจดสทธบตรระหวางประเทศ

เมอมองคะแนนเฉพาะระดบการพฒนาของธรกจ (Business Sophistication) ซงประกอบไปดวย แรงงานเปรองปญญา (Knowledge Workers) ความเชอมโยงกบนวตกรรม (Innovation Linkages) และการดดซบความร (Knowledge Absorption) ประเทศผน านวตกรรมทกลาวมาขางตนลวนมคะแนนอยใน 20 อนดบแรก ขณะทประเทศมาเลเซยอยในอนดบท 29 ประเทศไทยอยในอนดบท 49

ส าหรบคะแนนดานทนมนษยและการวจย ประเทศทตดอนดบ 1 ใน 10 ผน านวตกรรม และประเทศทมคะแนนดานคณภาพของนวตกรรมสงทสด 3 อนดบ รวมทงประเทศเกาหลใตซงอยในอนดบ 3 ผน านวตกรรมแหงทวปเอเชย ลวนมคะแนนอยใน 20 อนดบแรก สวนประเทศจนซงเปนประเทศรายไดปานกลางทมความกาวหนาดานนวตกรรมมากทสด มคะแนนอยในอนดบท 29 แสดงถงการใหความส าคญของทรพยากรมนษยและงานวจยในประเทศผน าดานนวตกรรมไดเปนอยางด (ประเทศมาเลเซยอยในอนดบ 39 ประเทศไทยอยในอนดบท 70)

การประเมนผลนกเรยนนานาชาต (Programme for International Student Assessment - PISA) จากการประเมนผลในป ค.ศ. 2015 พบวา 7 ใน 10 ประเทศผน านวตกรรม มคาเฉลยคะแนน

PISA อยใน 20 อนดบแรกทงในดานคณตศาสตรและวทยาศาสตร และประเทศสงคโปรมผลการประเมนสงกวา ทกประเทศ/เขตเศรษฐกจทงในดานการอาน คณตศาสตร และวทยาศาสตร

o ผลการประเมนวทยาศาสตร ประเทศสงคโปรมผลการประเมนอยในอนดบหนง ขณะทประเทศอนในกลมบนสดสบอนดบแรก

(Top 10) ประกอบดวย ประเทศสมาชก OECD ไดแก ญปน เอสโตเนย ฟนแลนด และแคนาดา กลมเขตเศรษฐกจจากประเทศจน ไดแก จนไทเป มาเกา ฮองกง-จน และจน-4 มณฑล (ประเมนใน 4 มณฑล ไดแก ปกกง เซยงไฮ เจยงซ และกวางตง) และเวยดนาม สวนนกเรยนไทยมผลการประเมนเฉลยต ากวาคาเฉลยและอยในกลมลางหรอกลมทมผลการประเมนต า

PISA ไดจดเกณฑ “ระดบสง” (Top performers) ส าหรบนกเรยนทมผลการประเมนระดบ 5 และระดบ 6 นกเรยนทมผลการประเมนระดบนมความรและทกษะดานวทยาศาสตรมากพอทจะสรางสรรคและใชความรและทกษะวทยาศาสตรไดอยางลนไหลในสถานการณตาง ๆ แมจะเปนสงใหมทไมคนเคย ประเทศสมาชก OECD มนกเรยนกลมนเฉลยประมาณ 8% ขณะทสงคโปรมมากถงประมาณ 25% สวนญปน จน-4 มณฑล เกาหลใต และเวยดนาม กมสดสวนคอนขางสงเชนเดยวกน (ประมาณ 15%, 14%, 11% และ 8% ตามล าดบ) ขณะทนกเรยนไทยทมผลการประเมนอยในระดบนมเพยง 0.5%

ในอกทางหนง PISA จดเกณฑ “ระดบพนฐานต าสด” ไวทระดบ 2 นกเรยนทจบการศกษา ขนพนฐานควรมสมรรถนะถงระดบน ซงเปนระดบทแสดงวาพอจะมความรและทกษะวทยาศาสตรพอจะใชประโยชนไดในสถานการณงาย ๆ ไมซบซอน จากผลการประเมน ประเทศกลม OECD มนกเรยนทมผลการประเมนไมถงระดบ 2 ประมาณ 20% โดยทประเทศไทยมมากถง 46.7% ขณะทเวยดนามมเพยง 5.9%

8

o ผลการประเมนคณตศาสตร ในดานคณตศาสตร จน-4 มณฑล ฮองกง-จน สงคโปร และจนไทเป มนกเรยนถงประมาณ 25%

ไดคะแนนคณตศาสตรอยในระดบสง (ระดบ 5 และ ระดบ 6) นกเรยนทมผลการประเมนในระดบน สามารถปฏบตภารกจทตองการความสามารถในการแปลงสถานการณทางคณตศาสตรทซบซอน และการใชสญลกษณแทนเพอชวยแกปญหา เวยดนามมนกเรยนกลมน 9% ขณะทไทยม 1.4%

- การพฒนาทรพยากรมนษยของประเทศไทย ประเทศไทยไดใหความส าคญกบการพฒนาดานการศกษา โดยเพมการศกษาภาคบงคบจาก 6 ป

เปน 9 ป และสงเสรมใหมการศกษาตอในระดบสงขน อยางไรกตาม เมอมองจากผลการด าเนนงาน ตามเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals – MDGs) ในชวงป พ.ศ. 2543 - 2558 เมอสนสดระยะเวลาพบวาในดานการพฒนาทรพยากรมนษย ประเทศไทยยงไมสามารถบรรลเปาหมายท 2 ใหประชาชนทกคนไดรบการศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตน แมอตรา การเขารบการศกษาจะมแนวโนมดขนตามล าดบ แตยงคงมคนชายขอบจ านวนหนงทยงไมสามารถเข าถงโอกาสในการศกษา

ขอมลจาก “สถตการศกษาของประเทศไทย”2 แสดงใหเหนวา ในปการศกษา 2558 ประเทศไทย มอตราการศกษาตอในระดบมธยมศกษาตอนปลาย (รวมอาชวศกษา) 98.7% อตราการศกษาตอระดบอนปรญญา (ปวส.) หรอเทยบเทา 27.8% (ค านวณจากจ านวนผเขาศกษาระดบ ปวส. ปการศกษา 2558/ ผจบการศกษา ชน ม.6 + ปวช. 3 ปการศกษา 2557) และอตราการศกษาตอระดบปรญญาตร 67.5% (ค านวณจากจ านวนผเขาศกษาระดบปรญญาตรปการศกษา 2558 / ผจบการศกษาชน ม.6 + ปวช. 3 ปการศกษา 2557) ซงเปนตวเลขทสงมาก โดยขอมลจากดานอาชวศกษาแสดง อตราสวนจ านวนผจบการศกษา ในสายวทยาศาสตรและเทคโนโลยในป พ.ศ. 2559 ระดบ ปวช. อยท 43.7% และระดบ ปวส. 47.0%3

ขอมลจาก OECD ป 2553 ประเทศทมสดสวนบณฑตจบการศกษาระดบปรญญาตร ดานวทยาศาสตรและวศวกรรมศาสตรสงกวา 35% ไดแก อหราน (45.4% ขอมลป2550) สงคโปร (44.6%) จน (43.7%) โอมาน (42.2%) เกาหลใต (35.6%) ไตหวน (35.6%) และ มาเลเซย (35.1% ขอมลป 2552) ขณะทประเทศไทยมสดสวนประมาณ 32%4 ซงเปนตวเลขทสงเทยบกบประเทศในกลม OECD (เยอรมน 29.8% ฟนแลนด 29.6% ญปน 23.2%)

อยางไรกตาม จากการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ในนกเรยนกลมอาย 15 ป เมอป 2558 นกเรยนไทยมผลการประเมนเฉลยต ากวาคาเฉลยและอยในกลมลางหรอกลมทมผลการประเมนต า ทงดานการอาน วทยาศาสตร และคณตศาสตร สะทอนถงปญหาดานคณภาพการศกษาทสวนทางกบคาใชจายจ านวนมากถงประมาณ 8 แสนลานบาทททมลงทนในดานการศกษา โดยกวา 80% เปนงบประมาณจากภาครฐ5

2 ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ, กนยายน 2559 3 ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและก าลงคนอาชวศกษา ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

http://techno.vec.go.th/ 4 ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 5 “เผยรฐหมดงบฯ ปละ 8 แสนลาน กบการศกษา 80%จายเงนเดอนบคลากร” หนงสอพมพประชาชาตธรกจ 12

พ.ค. 2558

9

นอกจากน PISA ยงพบวา ประเทศไทยมนกเรยนทตองการท างานทเกยวของกบวทยาศาสตรประมาณ 20% แตผทตองการท างานดานวทยาศาสตรและวศวกรรมมเพยง 4% สวนมากตองการท างาน ดานวทยาศาสตรสขภาพ (14%) ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมเพยงเลกนอย (1.4%) ซงความตองการท างานดานวทยาศาสตรและวศวกรรมของนกเรยนไทยลดลงอยางมากเมอเทยบกบ PISA ป 2549 (ลดลง 8%) สวนความตองการท างานวทยาศาสตรดานอนกลดลงเลกนอย แสดงถงคานยม ของนกเรยนทมแนวโนมตองการท างานในดานวทยาศาสตรและวศวกรรมลดลง

- ทรพยากรมนษยกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยในอนาคต หวใจส าคญในการกาวส “ประเทศไทย 4.0” ซงเนนการขบเคลอนเศรษฐกจดวยนวตกรรม

(Innovation-driven Economy) คอ การพฒนาทรพยากรมนษยใหเปน“คนไทย 4.0” มความรและทกษะอาชพทสงขน มความรบผดชอบตอสงคม มอตลกษณความเปนไทย และมความสามารถรจกใชเทคโนโลยสมยใหม ซงตองการความรวมมอจากทกภาคสวน ในการพฒนาคนไทย เยาวชนไทย ใหมทกษะความร ความสามารถใหเทาทนตอความเปนไปของโลกปจจบน โดยเฉพาะการพฒนาความสามารถดาน STEM (Science, technology, engineering and mathematics) และภาษาตางประเทศ เพอใหบคลากรไทย มความพรอมรองรบความตองการของตลาดและผประกอบการทจะมาลงทนในประเทศ และพรอมตอการพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศทมงไปสเทคโนโลยและนวตกรรม

ประเทศไทยจงมความตองการบคลากรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมคณภาพ ทงใน สายปฏบตการและนกวจยจ านวนมากเพอสนบสนนเศรษฐกจและอตสาหกรรมเปาหมายทง 10 สาขาตามนโยบายของรฐบาล และจ าเปนตองมการปรบเปลยนโครงสรางและการด าเนนการพฒนาก าลงคน โดยเฉพาะ ในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ใหมความเชอมโยงและสอดคลองกบความตองการทมแนวโนมเปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรงยงขนในอนาคต น าไปสการพฒนาประเทศไทยอยางมนคง มงคง ยงยน และทนตอโลก

บทท 2

ขอเทจจรงดานการผลตบคลากรและอปสงค

เกรนน า การผลตบคลากรในรายงานนจะมงเนนการสรางและการพฒนาบคลากรในระบบการศกษาเปนหลก

โดยในสวนของอปสงคนนจะหมายถงความตองการบคลากรทส าเรจการศกษาแลวเขาไปเปนก าลงคน ในตลาดแรงงานทงในภาคการผลตทงในดานเกษตรกรรมและดานอตสาหกรรม และภาคการบรการ ในดานหลก ๆ เชน การเงนการธนาคาร และการทองเทยว โดยในบทนจะกลาวถงขอเทจจรงและสภาพปญหาตาง ๆ ทเกดขนในปจจบนและทก าลงจะเกดขนในอนาคต การผลตบคลากรในระบบการศกษาตงแตอดตถงปจจบน

การผลตบคลากรในระบบการศกษาของไทยตงแตอดตจนถงปจจบนนน ภาครฐจะเปนผรบผดชอบหลกในการใหการศกษาในสดสวนตาง ๆ ตงแตระดบปฐมวยจนถงระดบอดมศกษา

ปรชญาการศกษาไทยเปนแบบผสมผสานระหวางแนวคดของชาตตะวนตกและองพทธศาสนา ประเทศไทยมประวตความเปนมากบการศกษาเปนเวลาอนยาวนาน การจดการศกษาไดแบงออกเปนยคตาง ๆ ดงน คอ

การศกษาไทยในสมยโบราณ (พ.ศ. 1781 – พ.ศ. 2411) ยงไมมโรงเรยนแกเดกไทยในสมยนน สามารถหาความรไดจากทบานและส านกสงฆ วชาทสอนไมไดตายตว มความรสามญเพออานออกเขยนได วชาชพ วชาจรยศกษา และศลปะปองกนตว

การศกษาในสมยปฏรปการศกษา (พ.ศ. 2412 – พ.ศ. 2475) ผลจากการเขามาของชาวตะวนตกและการเปดประเทศคาขายกบตะวนตกนน ท าใหมการเปลยนแปลงในดานการเมอง การปกครอง การศกษาจงไดมความส าคญขนเพอพฒนาคนเขามารบราชการน าไปสการเปดโรงเรยนและมหาวทยาลย จงท าให มการจดท าแผนแมบทในการศกษาเรยกวาโครงการศกษาฉบบแรก พ.ศ. 2441

การศกษาสมยปกครองตามระบอบรฐธรรมนญ (พ.ศ. 2475 - ปจจบน) การศกษามความส าคญมากขน เนองจากตองการพฒนาคนใหเขาใจระบบการปกครองแบบประชาธปไตย อกทงเปนเรองของสทธของประชาชน ในการเขารบการศกษาเพอพฒนาประเทศ การศกษาจงเปนเครองมอส าคญของฝายปกครอง โครงการศกษาไดถกเปลยนชอมาเปน แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2475

ตอมาในป พ.ศ. 2503 ไดเปลยนชอแผนการศกษาชาตมาเปนแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2503 และมพระราชบญญตศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เพอมงหวงวาคนไทย สามารถปรบตวไดเหมาะสมกบสถานการณโลกและสงคมทเปลยนแปลงและเพอน าไปสการพฒนาการศกษาใหมคณภาพจงไดจดท าแผนการศกษาระยะยาว 15 ป เรยกวา แผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2545-25596

ในเดอนเมษายน 2560 ส านกงานเลขาธการ สภาการศกษาแหงชาตกไดน าเสนอกรอบทศทางแผนการศกษาแหงชาต 15 ป (2560-2574) เพอใชเปนแผนแมบทส าหรบหนวยงานทเกยวของน าไปใช เปนกรอบในการพฒนาแนวทางการศกษาของชาตในชวงระยะเวลาดงกลาวตอไป โดยจะมการจดท า

6 ศกดชย ภเจรญ, “ความเปนมาและระบบการจดการศกษาไทย,” สบคนจาก www.kruinter.com/file/

87420140903200128-[kruinter.com].pdf

11

รายละเอยดของแผนการศกษาของชาต 15 ป หลงจากการรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะทงในกรงเทพมหานครและใน 4 ภมภาคเรยบรอยแลว

กลาวไดวา ยคการศกษาของไทยสามารถสรปไดเปน 4 ยค ตามปรชญาการศกษาไทยตามภาพท 2 - 1 หรอตามรปแบบการบรหารการศกษา ตามภาพท 2 - 2

ภาพท 2 - 1 : ปรชญาการศกษาไทย

ภาพท 2 - 2 : รปแบบการบรหารการศกษา

12

จากขอมลลาสดของกระทรวงศกษาธการพบวาจ านวนสถานศกษา (แบบจดชนเรยน) จ าแนก ตามสงกดทวราชอาณาจกร ปการศกษา 2555 - 2558 มประมาณ 38,000 แหง โดยมสถานศกษาในระดบอาชวศกษา ประมาณ 420 แหง และระดบอดมศกษาประมาณ 150 แหง มจ านวนนกเรยน นสต นกศกษาประมาณ 13 ลานคน โดยเปนนกศกษาในระดบอดมศกษาประมาณ 2.3 ลานคน มครอาจารยทวประเทศประมาณ 6.6 แสนคน โดยเปนคณาจารยระดบอาชวศกษา ประมาณ 10,000 คน และระดบอดมศกษาประมาณ 6.8 หมนคน ดงตารางท 2 - 1 ถงตารางท 2 - 3

13

ตารางท 2 – 1 : จ านวนสถานศกษา (แบบจดชนเรยน) จ าแนกตามสงกด ทวราชอาณาจกร ปการศกษา 2550 - 2558 NUMBER OF INSTITUTIONS (THE FORMAL SCHOOL SYSTEM) BY JURISDICTION IN WHOLE KINGDOM : ACADEMIC YEAR 2007 - 2015

สงกด 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) รวม 38,527 38,455 38,347 8,376 8,383 8,455 8,010 8,069 8,539

กระทรวงศกษาธการ 36,712 36,288 36,039 6,016 5,960 6,026 5,595 5,446 5,861 1. ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ 3,899 3,915 3,968 4,025 4,107 4,167 4,001 3,951 4,463

(ส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน1))

1.1 โรงเรยนเอกชนประเภทสามญศกษา 3,371 3,367 3,401 3,450 3,679 3,709 3,543 3,506 - 1.1.1 สามญศกษาทวไป 3,086 3,079 3,111 3,450 3,162 3,185 3,032 1.1.2 สอนศาสนาอสลามควบควชาสามญ 285 288 290 517 524 511 1.2 โรงเรยนเอกชนประเภทอาชวศกษา 417 424 418 421 428 458 458 445 - 1.3 โรงเรยนเอกชนประเภทการศกษาพเศษ 15 16 19 20 - - - - - 1.4 โรงเรยนเอกชนประเภทการศกษาสงเคราะห 96 118 130 134 - - - - - (สามญศกษา และอาชวศกษา) 2. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 32,262 31,821 31,508 31,424 31,286 31,286 31,021 30,922 30,816 2.1 ประเภทสามญศกษา 32,169 31,728 31,415 31,331 31,193 31,193 30,927 30,828 30,719 2.2 ประเภทการศกษาพเศษ 43 43 43 50 43 43 51 51 46 2.3 ประเภทการศกษาสงเคราะห 50 50 50 43 50 50 43 43 51 3. ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 404 404 415 415 415 421 421 421 426 3.1 วทยาลยเทคนค 109 109 109 110 110 114 120 120 131 3.2 วทยาลยการอาชพ 144 144 144 142 142 142 137 137 134 3.3 วทยาลยบรหารธกจและการทองเทยว 3 3 3 3 3 3 3 3 4

14

สงกด 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) 3.4 วทยาลยพณชยการ 5 5 5 5 5 5 5 5 5 3.5 วทยาลยศลปหตถกรรม 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3.6 วทยาลยสารพดชาง 54 54 53 53 53 52 52 52 51 3.7 วทยาลยอาชวศกษา 36 36 36 36 36 37 37 37 37 3.8 วทยาลยเทคโนโลยและการจดการ - - 11 11 11 13 12 12 9 3.9 วทยาลยเกษตรและเทคโนโลย 43 43 43 43 43 43 43 43 43 3.10 กาญจนาภเษกวทยาลยชางทองหลวง 1 1 1 1 1 1 1 1 1 3.11 วทยาลยเทคโนโลยและอตสาหกรรมการตอเรอ 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3.12 วทยาลยประมง 3 3 4 4 4 4 4 4 3 3.13 ศนยฝกอบรมวศวกรรมเกษตรวทยาลยการอาชวศกษา 1 1 1 1 1 1 3.14 วทยาลยอาชวศกษาเทคโนโลยฐานวทยาศาสตร - - - 1 1 1 1 1 1 3.15 วทยาลยเทคโนโลยการเกษตรและประมง 1 4. ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 146 147 147 151 151 151 151 151 155

4.1 โรงเรยนสาธต 2) (52) (60) (60) (60) (57) (57) (57) (57) (57)

4.2 วทยาลยชมชน 3) 1 (18) 1 (19) 1 (18) 1 (20) 1 (20) 1 (19) 1(19) 1(19) 1(20)

4.3 สถาบนอดมศกษา 145 146 146 150 150 150 150 150 154 4.3.1 สถาบนอดมศกษาของรฐ 78 78 78 79 79 79 79 79 80 4.3.2 สถาบนอดมศกษาของเอกชน 67 68 68 71 71 71 71 71 74 องคกรมหาชนขนตรงรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ : 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5. โรงเรยนมหดลวทยานสรณ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 สวนราชการอน

1,815 2,167 2,308 2,360 2,423 2,429 2,415 2,623 2,678

15

สงกด 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) 6. กระทรวงมหาดไทย 691 1,046 1,187 1,225 1,290 1,292 1,292 1,481 1,524 กรมสงเสรมการปกครองทองถน : 691 1,046 1,187 1,225 1,290 1,292 1,292 1,481 1,513 ส านกประสานและพฒนาการ จดการศกษาทองถน : โรงเรยนเทศบาลและเมองพทยา - - - - - - - - 11 7. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย : 3 3 3 3 3 3 3 3 2 กรมพฒนาสงคมและสวสดการ 3 3 3 3 3 3 3 3 2 8. กรงเทพมหานคร : 437 437 437 437 438 438 438 440 440 8.1 ส านกการศกษา 435 435 435 435 436 436 436 438 438 8.2 ส านกการแพทย 2 2 2 2 - - - - 8.2 มหาวทยาลยกรงเทพมหานคร - - - - 2 2 - - 8.2 มหาวทยาลยนวมนทราธราช - - - - - - 2 2 2 9. กระทรวงสาธารณสข : 37 37 37 37 37 37 37 37 38 ส านกงานปลดกระทรวง : สถาบนพระบรมราชชนก 37 37 37 37 37 37 37 37 38 10. กระทรวงคมนาคม 2 2 2 2 2 2 2 2 2 10.1 ศนยฝกพาณชยนาว 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10.2 สถาบนการบนพลเรอน 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11. กระทรวงกลาโหม 13 15 15 15 16 16 16 16 16 11.1 โรงเรยนเตรยมทหาร 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.2 โรงเรยนจาอากาศ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.3 โรงเรยนชางฝมอทหาร 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.4 โรงเรยนดรยางคทหารเรอ 1 1 1 1 1 1 1 1 1

16

สงกด 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) 11.5 โรงเรยนดรยางคทหารอากาศ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.6 วทยาลยแพทยศาสตร พระมงกฎเกลา 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.7 วทยาลยพยาบาลทหารอากาศ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.8 โรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.9 โรงเรยนนายเรอ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.10 โรงเรยนนายเรออากาศ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.11 วทยาลยพยาบาลกองทพเรอ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.12 โรงเรยนดรยางคทหารบก 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.13 วทยาลยพยาบาลกองทพบก 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11.14 โรงเรยนแผนท กรมแผนททหาร - 1 1 1 1 1 1 1 1 11.15 โรงเรยนชางกรมอทหารเรอ - 1 1 1 1 1 1 1 1 11.16 โรงเรยนเสนาธการทหารบก - - - - 1 1 1 1 1 12. กระทรวงวฒนธรรม 16 16 16 19 16 16 16 16 16 12.1 สถาบนบณฑตพฒนศลป 1 1 1 2 1 1 1 1 1 12.2 วทยาลยนาฎศลป 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12.3 วทยาลยชางศลป 3 3 3 5 3 3 3 3 3 13. กระทรวงการทองเทยวและกฬา 28 28 28 28 28 28 28 28 28 13.1 สถาบนการพลศกษา 28 28 28 28 28 28 28 28 28 13.1.1 โรงเรยนกฬา 11 11 11 11 11 11 11 11 11 13.1.2 วทยาลยพลศกษา 17 17 17 17 17 17 17 17 17 14. ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต : 396 399 400 410 414 414 405 403 407 โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 396 399 400 410 414 414 405 403 407

17

สงกด 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) 15. องคกรในก ากบขนตรงนายกรฐมนตร 192 184 183 184 179 183 178 197 205 15.1 ส านกงานต ารวจแหงชาต : 192 184 183 184 179 183 178 197 205 15.1.1 กองบญชาการต ารวจ ตระเวนชายแดน 191 183 182 183 178 182 177 196 204 15.1.2 โรงเรยนนายรอยต ารวจ 1 1 1 1 1 1 1 1 1

1) จ านวนโรงเรยนในประเภทสามญศกษาและอาชวศกษาของ ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ในประเภทสามญศกษาและอาชวศกษา มการนบซ า เนองจากมบางโรงเรยนเปดสอนมากกวาหนงประเภทการศกษา

2) โรงเรยนสาธต จะไมนบจ านวนเขากบผลรวมของ สถาบนศกษาภายใตสงกดส านกงานคณะกรรมการอดมศกษาเพราะเปนคณะหนงของมหาวทยาลย ไมใชสถานศกษา

3) วทยาลยชมชน มฐานะเปนนตบคคล นบเปน จ านวน 1 สถานศกษา หมายเหต : ปการศกษา 2556 ศนยฝกอบรมวศวกรรมเกษตร เปลยนชอเปน วทยาลยการอาชวศกษา ปการศกษา 2558 ส านกงานคณะกรรมการ

การอาชวศกษา เพมสถานศกษาขนมาอก 1 แหง คอ วทยาลยเทคโนโลยการเกษตรและประมง ทมา : ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ

18

ตารางท 2 - 2 : จ านวนนกเรยน นสต นกศกษา ในสถานศกษาของรฐบาลและเอกชน จ าแนกตามชนและระดบการศกษา ปการศกษา 2550 - 2558 NUMBER OF STUDENTS IN PUBLIC AND PRIVATE INSTITUTIONS BY GRADE AND LEVEL OF EDUCATION : ACADEMIC YEAR 2007 - 2015

ชนและระดบการศกษา 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) รวม 14,482,194 14,338,146 13,998,328 14,150,863 13,954,735 13,931,095 13,606,743 13,362,513 13,341,431

กอนประถมศกษา 1,758,573 1,770,386 1,780,074 1,811,203 1,813,538 1,799,125 1,749,196 1,692,638 1,738,820 เตรยมอนบาล (สช.) - - - - - - - 14,223 23,429 อนบาล 1 (หลกสตร 3 ปของ สช.) 193,678 206,055 215,116 218,693 240,727 248,653 246,614 215,646 257,991 อนบาล 2 (สช.)/อนบาล 1 783,727 781,360 792,985 789,937 794,114 781,010 738,693 722,595 719,663 อนบาล 3 (สช.)/อนบาล 2 770,258 771,147 757,573 788,311 771,201 763,087 757,973 733,687 730,962 เดกเลก 10,910 11,824 14,400 14,262 7,496 6,375 5,916 6,487 6,775 ประถมศกษา 5,564,624 5,370,546 5,138,475 5,066,745 4,991,835 4,935,721 4,905,460 4,870,578 4,867,077 ประถมศกษาปท 1 881,211 853,390 850,629 859,181 867,826 847,630 843,248 830,067 818,993 ประถมศกษาปท 2 859,618 852,743 815,266 834,405 820,478 834,595 822,533 812,239 809,543 ประถมศกษาปท 3 868,370 853,844 837,344 820,171 819,639 809,906 826,789 809,570 806,554 ประถมศกษาปท 4 955,419 865,430 841,763 845,172 811,144 813,021 806,419 819,462 809,034 ประถมศกษาปท 5 1,004,397 951,523 855,180 850,019 835,623 804,711 809,768 800,551 819,267 ประถมศกษาปท 6 995,609 993,616 938,293 857,797 837,125 825,858 796,703 798,689 803,686 มธยมศกษาตอนตน 2,782,834 2,794,218 2,792,286 2,802,213 2,662,270 2,497,692 2,391,390 2,356,200 2,344,378 มธยมศกษาปท 1 959,973 978,512 975,604 938,143 851,808 828,076 813,304 787,026 803,295 มธยมศกษาปท 2 932,997 927,497 937,235 954,191 903,876 814,416 795,877 794,542 770,289 มธยมศกษาปท 3 889,864 888,209 879,447 909,879 906,586 855,200 782,209 774,632 770,794 มธยมศกษาตอนปลาย 1,945,929 1,974,980 2,003,534 2,070,566 2,109,873 2,141,289 2,144,118 2,088,027 2,016,697 มธยมศกษาปท 4 769,305 741,688 761,623 779,817 804,187 798,769 756,917 692,228 705,233 มธยมศกษาปท 5 624,993 648,234 630,665 660,981 664,008 687,420 699,004 684,268 623,262 มธยมศกษาปท 6

551,631 585,058 611,246 629,768 641,678 655,100 688,197 711,531 688,202

19

ชนและระดบการศกษา 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) อดมศกษา 2,430,234 2,428,016 2,283,959 2,400,136 2,377,219 2,557,268 2,416,579 2,355,070 2,374,459 ปรญญาตรและต ากวา 2,212,619 2,209,413 2,093,545 2,173,037 2,156,730 2,357,831 2,186,822 2,139,868 2,181,601 อดมศกษาปท 1 720,729 712,855 730,107 940,662 792,904 659,606 624,343 651,557 658,135 อดมศกษาปท 2 - 4 1,491,890 1,496,558 1,363,438 1,232,375 1,363,826 1,698,225 1,562,479 1,488,311 1,523,466 สงกวาปรญญาตร 217,615 218,603 190,414 227,099 220,489 199,437 229,757 215,202 192,858 ประกาศนยบตรบณฑต 18,215 19,872 16,761 29,885 13,672 4,958 5,451 4,156 6,995 ปรญญาโท 182,357 179,561 156,418 176,619 185,760 172,894 197,500 184,180 158,896 ประกาศนยบตรบณฑตชนสง 764 1,203 1,164 1,191 1,271 1,225 1,442 1,525 1,535 ปรญญาเอก 16,279 17,967 16,071 19,404 19,786 20,360 25,364 25,341 25,432

รฐบาล 11,779,416 11,624,537 11,543,048 11,393,114 11,245,499 11,174,342 10,852,675 10,686,340 10,573,894 กอนประถมศกษา 1,232,088 1,232,973 1,247,526 1,251,702 1,222,262 1,182,815 1,128,040 1,112,333 1,106,437 เตรยมอนบาล (สช.) - - - - - - - 1,060 872 อนบาล 1 (หลกสตร 3 ปของ สช.) 39,500 47,118 51,318 55,210 58,202 55,087 55,778 57,560 60,546 อนบาล 2 (สช.)/อนบาล 1 592,281 586,968 606,582 593,446 585,869 568,434 523,141 521,832 515,663 อนบาล 3 (สช.)/อนบาล 2 589,397 587,063 575,226 588,784 570,695 552,919 543,205 525,394 522,581 เดกเลก 10,910 11,824 14,400 14,262 7,496 6,375 5,916 6,487 6,775 ประถมศกษา 4,562,655 4,384,613 4,200,838 4,071,859 4,010,832 3,920,192 3,866,397 3,839,402 3,790,229 ประถมศกษาปท 1 710,990 688,439 690,103 677,269 687,484 660,279 649,154 643,078 628,586 ประถมศกษาปท 2 697,031 687,363 660,770 665,757 650,493 654,326 638,027 628,913 621,433 ประถมศกษาปท 3 712,123 693,949 680,648 657,302 658,140 639,423 649,170 634,830 624,528 ประถมศกษาปท 4 784,801 710,256 689,653 680,042 654,686 651,600 638,269 649,745 634,718 ประถมศกษาปท 5 828,878 782,892 705,872 689,568 677,311 647,938 649,995 638,851 648,950 ประถมศกษาปท 6 828,832 821,714 773,792 701,921 682,718 666,626 641,782 643,985 632,014 มธยมศกษาตอนตน 2,437,902 2,438,127 2,440,325 2,422,266 2,308,931 2,158,434 2,080,249 2,041,787 2,018,113 มธยมศกษาปท 1 835,087 850,579 853,029 810,469 737,192 712,669 705,803 685,174 690,529 มธยมศกษาปท 2 818,531 808,193 819,988 825,288 784,169 704,630 691,347 686,161 663,989

20

ชนและระดบการศกษา 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) มธยมศกษาปท 3 784,284 779,355 767,308 786,509 787,570 741,135 683,099 670,452 663,595 มธยมศกษาตอนปลาย 1,538,132 1,562,654 1,602,845 1,641,185 1,692,121 1,712,428 1,738,422 1,701,638 1,639,839 มธยมศกษาปท 4 598,680 582,204 606,866 610,367 642,818 637,049 618,011 571,342 572,939 มธยมศกษาปท 5 497,928 514,549 503,196 524,662 529,494 547,825 561,761 552,259 506,011 มธยมศกษาปท 6 441,524 465,901 492,783 506,156 519,809 527,554 558,650 578,037 560,889 อดมศกษา 2,008,639 2,006,170 2,051,514 2,006,102 2,011,353 2,200,473 2,039,567 1,991,180 2,019,276 ปรญญาตรและต ากวา 1,813,640 1,812,338 1,872,894 1,797,618 1,808,273 2,021,344 1,838,428 1,813,807 1,853,827 อดมศกษาปท 1 561,640 556,220 607,439 797,510 657,679 546,203 506,282 533,384 539,614 อดมศกษาปท 2 - 4 1,252,000 1,256,118 1,265,455 1,000,108 1,150,594 1,475,141 1,332,146 1,280,423 1,314,213 สงกวาปรญญาตร 194,999 193,832 178,620 208,484 203,080 179,129 201,139 177,373 165,449 ประกาศนยบตรบณฑต 16,834 17,397 16,280 26,036 12,751 4,175 5,190 3,551 5,004 ปรญญาโท 162,522 158,886 146,275 163,495 171,074 154,822 171,728 149,469 135,696 ประกาศนยบตรบณฑตชนสง 659 1,173 1,164 1,190 1,231 1,225 1,442 1,525 1,535 ปรญญาเอก 14,984 16,376 14,901 17,763 18,024 18,907 22,779 22,828 23,214

เอกชน 2,702,778 2,713,609 2,455,280 2,757,749 2,709,236 2,756,753 2,754,068 2,676,173 2,767,537 กอนประถมศกษา 526,485 537,413 532,548 559,501 591,276 616,310 621,156 580,305 632,383 เตรยมอนบาล (สช.) - - - - - - - 13,163 22,557 อนบาล 1 (หลกสตร 3 ปของ สช.) 154,178 158,937 163,798 163,483 182,525 193,566 190,836 158,086 197,445 อนบาล 2 (สช.)/อนบาล 1 191,446 194,392 186,403 196,491 208,245 212,576 215,552 200,763 204,000 อนบาล 3 (สช.)/อนบาล 2 180,861 184,084 182,347 199,527 200,506 210,168 214,768 208,293 208,381 เดกเลก - - - - - - - - - ประถมศกษา 1,001,969 985,933 937,637 994,886 981,003 1,015,529 1,039,063 1,031,176 1,076,848 ประถมศกษาปท 1 170,221 164,951 160,526 181,912 180,342 187,351 194,094 186,989 190,407 ประถมศกษาปท 2 162,587 165,380 154,496 168,648 169,985 180,269 184,506 183,326 188,110 ประถมศกษาปท 3 156,247 159,895 156,696 162,869 161,499 170,483 177,619 174,740 182,026 ประถมศกษาปท 4 170,618 155,174 152,110 165,130 156,458 161,421 168,150 169,717 174,316

21

ชนและระดบการศกษา 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) ประถมศกษาปท 5 175,519 168,631 149,308 160,451 158,312 156,773 159,773 161,700 170,317 ประถมศกษาปท 6 166,777 171,902 164,501 155,876 154,407 159,232 154,921 154,704 171,672 มธยมศกษาตอนตน 344,932 356,091 351,961 379,947 353,339 339,258 311,141 314,413 326,265 มธยมศกษาปท 1 124,886 27,933 122,575 127,674 114,616 115,407 107,501 101,852 112,766 มธยมศกษาปท 2 114,466 119,304 117,247 128,903 119,707 109,786 104,530 108,381 106,300 มธยมศกษาปท 3 105,580 108,854 112,139 123,370 119,016 114,065 99,110 104,180 107,199 มธยมศกษาตอนปลาย 407,797 412,326 400,689 429,381 417,752 428,861 405,696 386,389 376,858 มธยมศกษาปท 4 170,625 159,484 154,757 169,450 161,369 161,720 138,906 120,886 132,294 มธยมศกษาปท 5 127,065 133,685 127,469 136,319 134,514 139,595 137,243 132,009 117,251 มธยมศกษาปท 6 110,107 119,157 118,463 123,612 121,869 127,546 129,547 133,494 127,313 อดมศกษา 421,595 421,846 232,445 394,034 365,866 356,795 377,012 363,890 355,183 ปรญญาตรและต ากวา 398,979 397,075 220,651 375,419 348,457 336,487 348,394 326,061 327,774 อดมศกษาปท 1 159,089 156,635 122,668 143,152 135,225 113,403 118,061 118,173 118,521 อดมศกษาปท 2 - 4 239,890 240,440 97,983 232,267 213,232 223,084 230,333 207,888 209,253 สงกวาปรญญาตร 22,616 24,771 11,794 18,615 17,409 20,308 28,618 37,829 27,409 ประกาศนยบตรบณฑต 1,381 2,475 481 3,849 921 783 261 605 1,991 ปรญญาโท 19,835 20,675 10,143 13,124 14,686 18,072 25,772 34,711 23,200 ประกาศนยบตรบณฑตชนสง 105 30 - 1 40 - - - - - ปรญญาเอก 1,295 1,591 1,170 1,641 1,762 1,453 2,585 2,513 2,218

ทมา : ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ

22

ตารางท 2 – 3 : จ านวนคร/อาจารย (แบบจดชนเรยน) จ าแนกตามสงกด ทวราชอาณาจกร ปการศกษา 2550 - 2558 NUMBER OF TEACHERS (THE FORMAL SCHOOL SYSTEM) BY JURISDICTION IN WHOLE KINGDOM : ACADEMIC YEAR 2007 - 2015

สงกด 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) รวม 700,442 703,463 683,708 705,447 696,231 691,472 692,843 641,793 669,389

กระทรวงศกษาธการ 651,897 643,437 622,764 641,925 631,411 630,259 630,776 586,366 612,276 1. ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ 131,146 125,701 125,678 147,391 140,084 140,084 154,631 100,067 134,221 (ส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน1)) 1.1 โรงเรยนเอกชนประเภทสามญศกษา 111,166 105,103 104,144 121,890 121,827 121,827 137,889 91,349 - 1.1.1 สามญศกษาทวไป 102,434 97,152 96,238 121,890 105,764 105,764 119,398 74,669 - 1.1.2 สอนศาสนาอสลามควบควชาสามญ 8,732 7,951 7,906 - 16,063 16,063 18,491 16,680 - 1.2 โรงเรยนเอกชนประเภทอาชวศกษา 16,994 18,288 17,953 21,625 18,257 18,257 16,742 8,718 -

1.2.1 โรงเรยนเอกชนประเภทการศกษาพเศษ 291 317 355 362 - - - 8,638 - 1.2.2 โรงเรยนเอกชนประเภทการศกษาสงเคราะห 2,695 2,953 3,226 3,514 - - - 80 -

(สามญศกษา และอาชวศกษา) 2. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 425,597 417,889 408,692 407,958 403,493 403,493 397,733 402,412 399,799 2.1 ประเภทสามญศกษา 421,223 413,862 404,713 403,439 400,834 400,834 394,811 399,522 396,877 2.2 ประเภทการศกษาพเศษ 1,741 1,741 1,697 2,700 949 949 1,635 1,635 1,635 2.3 ประเภทการศกษาสงเคราะห 2,633 2,286 2,282 1,819 1,710 1,710 1,287 1,255 1,287 3. ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 27,822 27,825 27,745 26,595 26,397 25,245 25,685 19,768 9,524 3.1 วทยาลยเทคนค 12,263 12,262 12,232 10,534 12,084 11,794 11,764 8,852 4,227 3.2 วทยาลยการอาชพ 6,231 6,400 6,411 5,891 5,829 5,129 5,596 3,909 2,912 3.3 วทยาลยบรหารธกจและการทองเทยว 145 142 138 77 111 110 118 66 25 3.4 วทยาลยพณชยการ 499 473 467 462 314 402 405 273 106 3.5 วทยาลยศลปหตถกรรม 115 120 118 122 103 104 92 76 18 3.6 วทยาลยสารพดชาง 2,339 2,296 2,273 2,355 2,119 1,889 1,963 1,502 745 3.7 วทยาลยอาชวศกษา 3,296 3,227 3,220 2,990 3,074 3,096 3,104 2,651 842

23

สงกด 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) 3.8 วทยาลยเทคโนโลยและการจดการ - - - 289 265 201 255 310 125 3.9 วทยาลยเกษตรและเทคโนโลย 2,535 2,504 2,460 3,458 2,094 2,124 2,009 1,806 392 3.10 กาญจนาภเษกวทยาลยชางทองหลวง 26 31 25 9 31 27 26 43 - 3.11 วทยาลยเทคโนโลยและอตสาหกรรมการตอเรอ 202 198 195 136 186 173 167 60 70 3.12 วทยาลยประมง 125 128 124 166 119 116 109 119 16 3.13 ศนยฝกอบรมวศวกรรมเกษตร 46 44 45 46 40 41 41 40 8 วทยาลยการอาชวศกษา 3.14 วทยาลยอาชวศกษาเทคโนโลยฐานวทยาศาสตร - - 37 40 28 39 36 61 21 3.15 วทยาลยเทคโนโลยการเกษตรและประมง - - - - - - - - 17 4. ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 67,177 71,927 60,554 59,898 61,353 61,353 52,647 64,043 68,661 4.1 โรงเรยนสาธต2) 2,879 3,132 3,132 2,414 2,414 2,414 2,127 - - 4.2 วทยาลยชมชน3) 183 183 183 245 245 245 143 626 311 4.3 สถาบนอดมศกษา 64,115 68,612 57,239 57,239 58,694 58,694 50,377 63,417 68,350 4.3.1 สถาบนอดมศกษาของรฐ 46,176 49,427 49,134 49,134 48,296 48,296 44,662 53,765 54,457 4.3.2 สถาบนอดมศกษาของเอกชน 17,939 19,185 8,105 8,105 10,398 10,398 5,715 9,652 13,893 องคกรมหาชนขนตรงรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ : 155 95 95 83 84 84 80 76 71 5. โรงเรยนมหดลวทยานสรณ 155 95 95 83 84 84 80 76 71 สวนราชการอน 48,545 60,026 60,944 63,522 64,820 61,213 62,067 55,427 57,113 6. กระทรวงมหาดไทย 23,639 31,484 32,646 34,364 36,350 32,744 34,743 29,136 29,339 กรมสงเสรมการปกครองทองถน : 23,639 31,484 32,646 34,364 36,350 32,744 34,743 29,136 29,339 ส านกประสานและพฒนาการ - - - - - - - - 28,739 จดการศกษาทองถน : โรงเรยนเทศบาลและเมองพทยา - - - - - - - - 600 7. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย : 46 55 55 55 54 54 44 40 20 กรมพฒนาสงคมและสวสดการ 46 55 55 55 54 54 44 40 20

24

สงกด 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) 8. กรงเทพมหานคร : 14,920 15,528 15,417 15,417 14,766 14,766 14,669 14,295 15,076 8.1 ส านกการศกษา 14,609 15,192 15,096 15,096 14,461 14,461 14,424 14,275 14,718 8.2 ส านกการแพทย 311 336 321 321 - - - - - 8.2 มหาวทยาลยกรงเทพมหานคร - - - - 305 305 - - - 8.2 มหาวทยาลยนวมนทราธราช - - - - - - 245 20 358 9. กระทรวงสาธารณสข : 2,135 1,961 1,887 1,947 2,079 2,079 2,306 2,176 2,229 ส านกงานปลดกระทรวง :สถาบนพระบรมราชชนก 2,135 1,961 1,887 1,947 2,079 2,079 2,306 2,176 2,229 10. กระทรวงคมนาคม 124 136 136 166 205 205 180 185 176 10.1 ศนยฝกพาณชยนาว 93 106 106 107 140 140 121 121 113 10.2 สถาบนการบนพลเรอน 31 30 30 59 65 65 59 64 63 11. กระทรวงกลาโหม 2,129 2,222 1,899 2,572 2,731 2,730 1,778 1,566 1,800 11.1 โรงเรยนเตรยมทหาร 163 262 102 102 124 124 124 124 184 11.2 โรงเรยนจาอากาศ 685 319 64 72 66 65 135 189 189 11.3 โรงเรยนชางฝมอทหาร 141 167 128 128 170 170 152 47 152 11.4 โรงเรยนดรยางคทหารเรอ 116 110 110 110 110 110 30 12 70 11.5 โรงเรยนดรยางคทหารอากาศ 27 14 22 45 46 46 21 14 19 11.6 วทยาลยแพทยศาสตรพระมงกฎเกลา 73 72 36 900 862 862 392 44 392 11.7 วทยาลยพยาบาลทหารอากาศ 356 40 35 35 78 78 44 19 44 11.8 โรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา 328 298 227 232 252 252 473 30 215 11.9 โรงเรยนนายเรอ 58 271 634 634 634 634 92 392 92 11.10 โรงเรยนนายเรออากาศ 137 361 136 124 121 121 82 44 103 11.11 วทยาลยพยาบาลกองทพเรอ 45 120 138 46 46 46 87 233 47 11.12 โรงเรยนดรยางคทหารบก - 13 31 34 39 39 30 92 24 11.13 วทยาลยพยาบาลกองทพบก - 49 57 57 96 96 43 103 47 11.14 โรงเรยนแผนท กรมแผนททหาร - 53 40 40 40 40 12 43 12 11.15 โรงเรยนชางกรมอทหารเรอ - 73 139 13 13 13 14 133 163

25

สงกด 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(2007) (2008) (2009) (2010) (2011) (2012) (2013) (2014) (2015) 11.16 โรงเรยนเสนาธการทหารบก - - - - 34 34 47 47 47 12. กระทรวงวฒนธรรม 951 1,047 1,219 1,128 956 956 911 929 932 12.1 สถาบนบณฑตพฒนศลป 42 67 111 115 44 44 42 51 54 12.2 วทยาลยนาฎศลป 698 830 863 835 775 775 741 746 746 12.3 วทยาลยชางศลป 211 150 245 178 137 137 128 132 132 13. กระทรวงการทองเทยวและกฬา - 937 1,000 1,000 935 935 935 532 897 13.1 สถาบนการพลศกษา - 937 1,000 1,000 935 935 935 532 897 13.1.1 โรงเรยนกฬา - 151 187 187 181 181 181 216 581 13.1.2 วทยาลยพลศกษา - 786 813 813 754 754 754 316 316 14. ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต : 2,782 4,762 4,706 4,776 4,957 4,957 4,513 4,457 4,842 โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา 2,782 4,762 4,706 4,776 4,957 4,957 4,513 4,457 4,842 15. องคกรในก ากบขนตรงนายกรฐมนตร 1,819 1,894 1,979 2,097 1,787 1,787 1,988 2,111 1,802 15.1 ส านกงานต ารวจแหงชาต : 1,819 1,894 1,979 2,097 1,787 1,787 1,988 2,111 1,802 15.1.1 กองบญชาการต ารวจตระเวนชายแดน 1,720 1,748 1,833 1,951 1,694 1,694 1,628 2,013 1,700 15.1.2 โรงเรยนนายรอยต ารวจ 99 146 146 146 93 93 360 98 102

1) จ านวนโรงเรยนในประเภทสามญศกษาและอาชวศกษาของส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ในประเภทสามญศกษาและอาชวศกษา มการนบซ า เนองจากมบางโรงเรยนเปดสอนมากกวาหนงประเภทการศกษา

2) โรงเรยนสาธต จะไมนบจ านวนเขากบผลรวมของ สถาบนศกษาภายใตสงกดส านกงานคณะกรรมการอดมศกษาเพราะเปนคณะหนงของมหาวทยาลย ไมใชสถานศกษา

3) วทยาลยชมชน มฐานะเปนนตบคคล นบเปน จ านวน 1 สถานศกษา หมายเหต: ปการศกษา 2556 ศนยฝกอบรมวศวกรรมเกษตร เปลยนชอเปน วทยาลยการอาชวศกษา ปการศกษา 2558 ส านกงานคณะกรรมการ

การอาชวศกษา เพมสถานศกษาขนมาอก 1 แหง คอ วทยาลยเทคโนโลยการเกษตรและประมง ทมา : ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ

26

ผลการพฒนาการศกษาไทยทผานมา : สภาพปญหาในปจจบน จากแนวโนมการกาวสสงคมผสงอายของประเทศไทยทมอตราการเกดลดลง ท าใหโอกาส

ทางการศกษามแนวโนมทดขนแตยงพบปญหาในดานคณภาพการศกษาอยางมาก โดยตวชวด 5 ตว ของประเทศไทยทมอนดบลดลงลวนเปนตวชวดเชงคณภาพ ไดแก

- คณภาพการจดการศกษาระดบประถมศกษา - คณภาพระบบการศกษา - คณภาพการจดการศกษาคณตศาสตรและวทยาศาสตร - คณภาพการบรหารจดการสถานศกษา - ความสามารถในการวจยและการใหบรการฝกอบรม ในสวนของการศกษาหลงมธยมศกษาตอนปลาย (อาชวศกษาและอดมศกษา) นน มนกศกษา

ทเรยนในสายอาชพนอยกวาความตองการอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงในสาขาทจ าเปนในอตสาหกรรม การผลต เชน ชางกลโรงงาน ชางไฟฟาและอเลกทรอนกส ในระดบอดมศกษานนสถาบนอดมศกษามงผลตบณฑตตามศกยภาพและความสามารถของสถาบน เนนปรมาณมากกวาคณภาพ ไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน สงผลใหเกดปญหาการวางงานของผจบระดบอดมศกษา การท างานต ากวาระดบการศกษา และการเขาเรยนตอในระดบบณฑตศกษาเพอรองาน ไมใชเพอการเพมพนความรความสามารถ เปนตน7

ภาพท 2 - 3 : ประเดนปญหาของการศกษาไทย

7 กรอบทศทางแผนการศกษาแหงชาต 15 ป (2560-2574), น. 69

27

ภาพท 2 - 4 : ปญหาเฉพาะดานการศกษาในหมวดพนฐานเปรยบเทยบ 3 ป (2557-2559) เทยบกบประเทศอน ๆ จาก 61 ประเทศ

ภาพท 2 - 5 : ขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย เปรยบเทยบ 3 ป (2557 - 2559)

28

กลาวโดยสรปประเดนปญหาของการศกษาไทยในภาพรวมมทงในดาน ครผสอน หลกสตรและกระบวนการเรยนร การผลต พฒนาก าลงคนและงานวจย การประเมนและการพฒนามาตรฐานการศกษา และ ICT เพอการศกษา ดงแสดงในภาพท 2-3 ซงเมอพจารณาปญหาเฉพาะดานการศกษาในหมวดพนฐานเปรยบเทยบ 3 ป (2557 - 2559) เทยบกบประเทศอน ๆ รวม 61 ประเทศจะพบวาประเทศไทยอยในระดบต าทงในดานความสามารถภาษาองกฤษ วทยาศาสตร การจดการศกษาในมหาวทยาลย และการบรการการศกษาทตอบสนองความจ าเปนของธรกจ ดงแสดงในภาพท 2 - 4 และภาพท 2 - 5 ในขณะทเราลงทนดานการศกษาเปนอนดบท 2 ใน 61 ประเทศ แตสดสวนของจ านวนครตอนกเรยนในระดบมธยมกลบอยทอนดบท 55 ใน 61 ประเทศ และมอตราของบณฑตตกงานถงประมาณ 24% ตอป

ขอเทจจรงดานอปสงคของบคลากร

การคาดการณดานอปสงคของแรงงานใน 18 กลมอตสาหกรรม ณ วนท 12 กมภาพนธ 2559 โดยสถาบนสรางขดความสามารถของมนษย สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยระหวางป 2557 - 2562 แสดงไวในตารางท 2 - 4 โดยพบวาเปนความตองการแรงงานระดบ ปวช./ปวส. ประมาณ 70,000 คนตอป และระดบปรญญาตรขนไปประมาณ 30,000 คนตอปหรอประมาณ 50% ของผจบ ปวช./ปวส. แตเมอมการศกษาขอมลในรายละเอยดลงถงระดบสาขาวชาทจดท ารวมกนโดยหนวยงานภาครฐและเอกชนลาสด เมอวนท 19 เมษายน 2560 พบวาในระดบ ปวส.นน ปรมาณความตองการก าลงคนสงทสด คอ สาขาเทคนค การผลตประมาณ 51,000 คน รองลงมาคอสาขาเครองกล 11,000 คน ในสวนของความตองการก าลงคนภาคอตสาหกรรมเทยบสดสวน แรงงาน : ปวช./ปวส. : ปรญญา พบวาสาขาทตองการก าลงคนในระดบ ปวช./ปวส. และระดบปรญญาในสดสวนทสงทสด คอ สาขาปโตรเคม รองลงมาคอ สาขาเครองจกรกล การพมพ บรรจภณฑ เครองปรบอากาศ ยานยนตและชนสวน ตามล าดบ โดยจะพบวาสาขาทมแนวโนมขยายตวมากในอนาคตจะยงตองการก าลงคนทจบการศกษาระดบสงในสดสวนทมากขนนนเอง

ตารางท 2 – 4 : คาดการณความตองการแรงงานใน 18 กลมอตสาหกรรม ตงแตป 2558 - 2562 (5 ป)

ป จ านวนแรงงาน

ความตองการแรงงาน ระดบการศกษา

รวม ไมเกน ม.6 ปวช./ปวส. ปรญญาตรขนไป

จ านวนคน % ความตองการ

จ านวนคน % ความตองการ

จ านวนคน % ความตองการ

จ านวนคน % ความตองการ

จ านวนคน

ปตงตน 2557

5,192,428

2558 5,429,597 237,169 4.57 141,782 59.78 70,599 29.77 24,788 10.45 237,169

2559 5,651,186 221,588 4.08 138,044 62.3 58,415 26.36 25,130 11.34 221,588

2560 5,898,784 247,599 4.38 155,753 62.91 63,891 25.8 27,955 11.29 247,599

2561 6,158,515 259,730 4.4 161,849 62.31 68,225 26.27 29,657 11.42 259,730

2562 6,431,025 272,511 4.42 168,212 61.73 72,836 26.73 31,462 11.55 272,511

รวม 1,238,597 23.85 765,640 61.82 333,966 26.96 138,991 11.22 1,238,597

29

หมายเหต : (ตารางท 2 – 4 : คาดการณความตองการแรงงานใน 18 กลมอตสาหกรรม ตงแต ป 2558-2562 (5 ป))

1. รวมความตองการ 18 กลมอตสาหกรรม ประกอบดวย กลมเครองจกรกลและโลหะการ , กลมเครองจกรกลการเกษตร, กลมไฟฟาและอเลกทรอนกส, กลมยานยนต, กลมชนสวนและอะไหลยานยนต, กลมยางและผลตภณฑยาง, กลมการพมพและบรรจภณฑ, กลมเฟอรนเจอร, กลมปโตรเคม, กลมพลาสตก, กลมอญมณและเครองประดบ, กลมเครองปรบอากาศและเครองท าความเยน, กลมปนซเมนต, กลมเซรามก, กลมสงทอ, กลมเครองนงหม, กลมเยอและกระดาษ และกลมอาหาร

2. ความตองการแรงงานภาคอตสาหกรรม รายสาขาโดยภาพรวม เปนดงน - ระดบอาชวศกษา สาขาทตองการประกอบดวย สาขาเทคนคการผลต 25% , สาขาไฟฟา

20%, สาขาMechatronics 5% , สาขาชางกลโรงงาน 25% และสาขาเครองกล 25 %

- ระดบอดมศกษา สาขาทตองการประกอบดวย วศวกรรม 70% , การตลาด HR และคอมพวเตอร 20% และบญชการเงน PR กฎหมายและธรการทวไป 10%

* ความตองการแรงงานโดยภาพรวม คดเปน รอยละ 24 สามารถแบงได 3 ระดบการศกษา

1. ระดบต ากวามธยมศกษาปท 6 คดเปน รอยละ 62 2 ระดบอาชวศกษา คดเปน รอยละ 27 3. ระดบอดมศกษา คดเปน รอยละ 11 ขอมล ณ วนท 12 กมภาพนธ 2559

ทมา : สถาบนเสรมสรางขดความสามารถมนษย สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สรป ปญหาจากขอเทจจรงดานการผลตบคลากรและอปสงค

จากขอมลขางตนดานการผลตบคลากรและอปสงค สามารถสรปเปนประเดนปญหาไดดงตอไปน 1. ความไมสอดคลองทงในดานปรมาณและคณภาพของผส าเรจการศกษาในระดบ ปวช./ปวส.

และระดบปรญญาตรขนไปกบอปสงคในปจจบนและอนาคต 2. ประสทธผลพลกเปลยนหรอ Disruptive Effect จากการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย

โดยเฉพาะอยางยงทางดาน IT เชน Big Data, IoT, Robotics and Automation 3. การขาดทกษะภาคปฏบตของผส าเรจการศกษา ท าใหตองเสยเวลาในการฝกฝนอบรมกอน

ท างานไดจรงนาน

บทท 3

ผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคม อนเนองจากความขาดแคลนก าลงคน เกรนน า

ปญหาความขาดแคลนบคลากรท เปนแรงงานมทกษะไมใชเรองใหม เคยมการกลาวถง โดยหอการคาตางประเทศ ซงมการลงทนขนาดใหญในประเทศไทย กบทงยงสนใจทจะลงทนเพมขน ทงน ประเดนปญหาดงกลาวมการยกมากลาวถงดวยความเปนหวงหลายครง เฉพาะในชวงหนงทศวรรษ ทผานมา มการกลาวถง ตางกรรม ตางวาระกนไมนอยกวาสามครง กรณหอการคาอเมรกา

ในป พ.ศ. 2550 วารสารของหอการคาอเมรกาในประเทศไทย 8 (American Chamber of Commerce) ฉบบ vol. 2/2007 ลงบทความทกลาวถง การขาดแคลนแรงงานทมทกษะ (skilled labor) ในชอบทความวา การขาดแคลนแรงงานทมทกษะ จะแกไขจบสนเมอไร ? (Thailand’s Skilled Labor Shortfall – When Will it End?) ในบทความกลาวไวตอนหนงวา "การขาดแคลนวศวกรและแรงงานทมทกษะ มผลในการชะลอการลงทนใหม ๆ จากตางประเทศ (FDI) และ สงผลใหบรษทตาง ๆ ท าการประเมนความดงดดใจดานการลงทนของประเทศไทยใหม ..."

ในบทความยงไดกลาวตอไปวา "... แมจะมการเพมจ านวนบณฑตและเพมการลงทนของ ทงภาครฐและเอกชน เพอพฒนาจ านวนวศวกรซงมคณสมบตเหมาะสม แตขอเทจจรงกยงคงชวา ประเทศไทยยงตองประสบกบปญหาความขาดแคลนเชนน ไปเปนระยะเวลาอกนาน รฐบาลและผทเกยวของจ าเปนตองทมเทเพมขน เพอสงเสรมการศกษาส าหรบบคลากรดานเทคโนโลยทมคณภาพสง และเพม ขดความสามารถของระบบในการพฒนานกศกษา รวมทงลดการวาจางผเชยวชาญจากตางประเทศลง ....”

บทความ ไดยกกรณของบรษทซเกต ในชวงตนป 2549 ซงตดสนใจไมลงทน ในโรงงานผลต magnetic media อนเปนขนตอนการผลตไฮเทค และเปนตนน าของอตสาหกรรมหนวยความจ า ทงน บรษท ซเกตหนไปลงทนในมาเลเซย และ สงคโปรแทน การลงทนดงกลาวม เมดเงนลงทนถง 40,000 ลานบาท ทงน เหตผลของการตดสนใจดงกลาว เกดจากความจ ากดของแรงงานมทกษะส าหรบสนบสนนการผลต ในกระบวนการใหมน หากมการลงทนดงกลาวยอมสามารถชวยเสรมสรางหวงโซคณคา (value chain) ใหกบประเทศไทยไดอยางสง

บทความไดกลาวสรปตอนทายวา “ดงนน การตดสนใจไปลงทนในประเทศอน อนเนองจากการขาดบคลากรซงมทกษะดงกลาว จงนบเปนสงแจงเตอนความเสยงใหกบบรษทอน ๆ ซงหวงจะลงทน ในธรกจซงมมลคาเพมสง ขณะเดยวกนกเปนสญญาณเตอนทชดเจนตอรฐบาลไทย ..”

8 Thailand’s Skilled Labor Shortfall – When Will it End? https://www.amchamthailand.com/asp/

view_doc.asp?DocCID=1458

31

กรณหอการคาเยอรมน ตอมา ในเดอนมกราคม ป พ.ศ. 2556 ในการใหสมภาษณกบหนงสอพมพเนชน Karl-Heinz

Heckhausen ประธานหอการคาเยอรมน-ไทย (German-Thai Chamber of Commerce (GTCC) ) กลาววา9 “ประเทศไทยคงไมสามารถพงพาการผลต หรอ อตสาหกรรมทเนนแรงงานไดอกตอไป ทงน เนองจากตนทนคาแรงซงเพมสงขน ดงนน ประเทศไทย จงจ าเปนตองยกระดบการผลต ไปสอตสาหกรรมทพงพงเทคโนโลยมากขน”

ประธานหอการคาฯ ยงกลาวย าวา “ประเทศไทยมความเปนไปไดสงทจะกลายเปนศนยกลาง (hub) ของอตสาหกรรมหลายประเภท โดยเฉพาะอตสาหกรรมทตองใชเทคโนโลยระดบสงและการบรการ แตมปญหาส าคญทตองไดรบการแกไข เกยวกบการขาดแคลนแรงงานและการขาดแคลนแรงงานทมทกษะ" และกลาวเนนวา “ประเทศไทยควรใหความส าคญในล าดบตนตอการพฒนาการศกษาเพอรองรบการขยายตวของอตสาหกรรม ไมเชนนน การขาดแคลนแรงงานทมทกษะ อนไดแก วศวกร และชาง จะลดความเชอมนของนกลงทน” พรอมตบทายวา “ ...ปญหาการขาดแคลนแรงงาน ไดรบการกลาวถงมา เปนเวลาหลายป โดยนกลงทนจากตางประเทศจ านวนมาก ประเทศไทยยงไมไดมแนวทางทเปนรปธรรม ในการแกไขปญหาแตอยางใด” กรณญปน

ในการพบประชมระหวาง Mr. Shingo Sato ประธานหอการคาญปน (Japanese Chamber of Commerce) กบรฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย เมอตนเดอนกมภาพนธ 2560 ประธานหอการคาญปน ไดรายงานผลการส ารวจ ของหอการคาญปน ในครงหลงป 2559 พบวา ปญหาซงไดรบการ ยกมากลาวถงมากทสดประการหนง คอการขาดแคลนแรงงานทมทกษะ อนไดแก ชาง และวศวกร จากผลการส ารวจ พบวา ในจ านวนโรงงาน 277 แหง ทตอบแบบสอบถาม 184 โรงงานตอบวามความขาดแคลนวศวกร (66%) ขณะทอก รอยละ 21 ตอบวามความขาดแคลนชางเทคนค

ส าหรบวศวกรนน สามล าดบแรก ซงมความขาดแคลน ไดแก วศวกรจดการโรงงาน 51% วศวกรจดการการผลต 44% วศวกรวจยและพฒนา 30% นอกจากนน ยงพบวา วสาหกจขนาดกลางและยอมของญปน ทสนใจจะมาลงทน เพอตอบสนอง

หวงโซการผลตใหกบวสาหกจขนาดใหญ SME เหลาน มปญหาอยางมากในการจดหาบคลากรโดยเฉพาะดาน ชางเทคนค และวศวกร

ประเดนการขาดแคลนแรงงานมทกษะของประเทศไทยจากขอคดเหนของตางประเทศนน สามารถพจารณาประเภทของแรงงานมทกษะดงแสดงในภาพท 3 - 1 ทเปนขอมลแนวโนมการจางงานของแรงงานมทกษะในอนาคต

9 Tackle shortage of skilled labour, says German Chamber chief

http://www.nationmultimedia.com/ news/business/corporate/30198789

32

ภาพท 3 - 1 : การจางงานของแรงงานมทกษะในอนาคต จากการส ารวจของ World Economic Forum ผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคม

จากขอเทจจรงซงมการสะทอนถงความคลาดแคลนดานบคลากรทมทกษะ โดยเฉพาะชางเทคนค และวศวกร อนไดรบการกลาววพากษวจารณมาตลอด ในชวงทศวรรษทผานมาโดยกลมนกลงทนส าคญของประเทศ จากสหรฐฯ เยอรมน และญปน เราอาจพจารณาผลกระทบซงเกดขน ในเชงมหภาคและจลภาค ไดดงน ในเชงมหภาค

ผลกระทบทเกดโดยตรงจากปญหาความขาดแคลนบคลากร โดยเฉพาะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนดงทบทความของหอการคาอเมรกากลาวไววา “...การขาดแคลนวศวกรและแรงงานทมทกษะ มผลในการชะลอการลงทนใหมๆจากตางประเทศ (FDI) และ สงผลใหบรษทตางๆ ท าการประเมนความดงดดใจดานการลงทนของประเทศไทยใหม... “ หรอ ตามทประธานหอการคาเยอรมน ใหสมภาษณ หกปหลงจากนนวา “...การขาดแคลนแรงงานทมทกษะ อนไดแก วศวกร และ ชาง จะลดความเชอมน ของนกลงทน...”

ผลกระทบซงไมเปนรปธรรมไมสามารถคดประเมนเชงปรมาณได แตจะบนทอนการพฒนา ของประเทศในระยะยาว นนคอผลกระทบทลดทอนความเชอมนตอศกยภาพของประเทศไทยในอนทจะรองรบ การลงทนใหมๆ ความรสกความรบรดงกลาวจะสงสมจากปญหาการขาดแคลนบคลากร โดยเฉพาะบคลากร ทเปนชางเทคนค วศวกร และนกวทยาศาสตร ซงด ารงอยอยางเรอรงและแทบไมมการปรบปรงแกไขอยางเปนรปธรรมและอยางเหนผล ทง ๆ ทมตรประเทศซงเปนหนสวนส าคญทางธรกจและเศรษฐกจ เชน สหรฐฯ ญปน และเยอรมน ไดกลาวเตอนซ าแลวซ าอก ในชวงสบปทผานมา

33

ผลกระทบซงจะเกดขนกคอ ตางประเทศจะเรมขาดความเชอมนตอประเทศไทย ในอนทจะรองรบการลงทนใน

- การลงทนในอตสาหกรรมการผลตและบรการซงเนนเทคโนโลย - การลงทนในอตสาหกรรมและบรการ ซงตองพงพงการใชเทคโนโลย ใหม ๆ ในอนาคต

หากประเทศไทยไมพยายามและไมสามารถฟนฟความเชอมนดงกลาว ทศทางการลงทนโดยรวมของตางชาต กจะหนเหไปยงประเทศอนซงมความพรอมกวา อนจะเปนการเสยโอกาส และมผลเชงลบดงตอไปน

สงผลตอการลดลงของเงนลงทนจากตางประเทศ การลดลงของการจางงาน การเสยโอกาสในการถายทอดเทคโนโลยใหม ๆ สบคลากรไทย การเสยโอกาสของการสรางรากฐานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในภาพรวม

ซงประเทศไทยอาจไมสามารถฟนฟความเชอมนดงกลาว ใหกลบมาไดอกเลย ในเชงจลภาค

ผลกระทบในระดบจลภาค อนเนองจากขอจ ากดตาง ๆ ดงกลาว พอสรปไดในลกษณะตอไปน 1. อปสรรคตอการพฒนาอตสาหกรรมอยางยงยน การลงทนของตางประเทศในระยะแรก

มกเปนการลงทนในการผลตซงเนนแรงงาน เมอคาครองชพในประเทศเพมสงขน อตสาหกรรมทมฐานการผลตภายในประเทศ ยอมตองพจารณาการลงทนไปสตนน า (upstream) อนเปนการผลตซงมมลคาเพมสงขน กบทงท าใหรากฐานอตสาหกรรมครบวงจรและมนคงขน ดงเชนกรณของบรษทซเกตซงพจารณาจะขยายการผลตไปส magnetic media อนเปนอตสาหกรรมตนน าของการผลตหนวยความจ า

แตเมอบคลากรภายในประเทศมความขาดแคลน ทงในเชงปรมาณและคณภาพ สภาวะเชนน ยอมกดดน หรอเปนอปสรรคตอการขยายตวไปสอตสาหกรรมตนน า กระทงตองพจารณาไปลงทนในประเทศเพอนบานซงมความพรอมดานบคลากรมากกวา

กรณรปธรรมของผลกระทบในลกษณะนคอ การตดสนใจไมลงทนเพอขยายการผลตไปสการผลตสอหนวยความจ าดวยแมเหลก (magnetic media) ของบรษทซเกต การตดสนใจดงกลาวท าใหประเทศไทยสญเสยโอกาสตาง ๆ ทเปนรปธรรม ตงแต

การลงทนวงเงนประมาณ 40,000 ลานบาท การจางงานในโรงงานนบพนๆคน การจางงานนกวทยาศาสตร และ วศวกร ทท างานดานวจยและพฒนาไปสตนน า การจางงานนกวเคราะหทดสอบ ทเปนนกเคม ฟสกส นกวสดศาสตร การเกดอตสาหกรรมรองรบอน ๆ เชน อตสาหกรรมผลตวสด กาซ 2. กดดนตออตสาหกรรมทมอย อตสาหกรรมซงลงทนอยกอนแลว เมอตองประสบสภาวะขาด

แคลนก าลงคน ทงเนองจากความจ าเปนในการขยายงานหรอจากการแยงชงบคลากรจากอตสาหกรรมอน ๆ ยอมสงผลใหเกด

ประสทธผลในการผลตตกต า อนเนองจากความขาดแคลนบคลากร ในกรณเพอความอยรอด โรงงานอาจจะตองเสยคาใชจายเพมขน ในการแยงชงบคลากร

ซงขาดแคลนสงผลใหตนทนการผลตโดยรวมสงขน เมอตกอยในสภาวะถกกดดน ทงตนทน และผลผลต เพอความอยรอด อตสาหกรรมเหลาน

จงตองพจารณาทจะยายฐานการผลตไปยงประเทศอน

34

3. ไมมแรงจงใจใหตางประเทศลงทนในอตสาหกรรมใหม ๆ ผลกระทบส าคญและสงผลยาวไกล กคอ การขาดความเชอมนในการลงทนในประเทศไทยของนกลงทนตางประเทศ ทงน เปนเพราะขณะนเปนชวงเปลยนผานส าคญทางเทคโนโลย มเทคโนโลยพลกเปลยน (disruptive technology) จ านวนมาก ดงแสดง ในภาพท 3 - 2 ซงเปนรากฐานส าคญของขดความสามารถทางการแขงขนใหม ๆ เจาของเทคโนโลย ยอมพจารณาหาจดลงทน ในประเทศตาง ๆ เพอขยายฐานการผลตใหครอบคลมกวางขวางขน เทคโนโลยพลกเปลยนดงกลาว ไดแก เทคโนโลย Internet of Things, เทคโนโลยปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence), advanced robotics, autonomous vehicles เปนตน10

ความสามารถดงดดการลงทน ในอตสาหกรรมซงใชเทคโนโลยใหม ๆ ดงกลาวเหลาน จงมความส าคญเชงยทธศาสตร และสงผลยาวไกลตอพฒนาการทางอตสาหกรรม และการสรางขดความสามารถทางการแขงขนของประเทศ อตสาหกรรมใหม ๆ เหลานจะเปนทงแหลงเรยนรใหม ๆ ส าหรบบคลากรของไทย รวมถงเปนจดเรมตนของกระบวนการถายทอดเทคโนโลยทส าคญอกดวย

ภาพท 3 - 2 : เทคโนโลยพลกเปลยน (disruptive technologies) จากการวเคราะหของ

McKinsey Global Institute

10 Disruptive technologies: Advances that will transform life, business, and the global economy,

http://www.mckinsey.com/business-functions/digital-mckinsey/our-insights/disruptive-technologies

35

4. กดดนบนทอนอตสาหกรรมขนาดกลางและยอมของไทย อตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอมของไทย ไดรบผลกระทบซงรนแรงทสดจากปญหาการขาดแคลนบคลากร ทงน เพราะอตสาหกรรมของไทยเหลาน ยงมขดจ ากดในการทจายคาแรงเพอแยงชงบคลากรภายใตสภาวะขาดแคลนเชนน ขอจ ากดทเกดขนดงกลาว ท าใหอตสาหกรรมขนาดเลกและกลางของไทยแทบไมมโอกาสท จะพฒนาเทคโนโลยของตนเอง สงผลใหไมมขดความสามารถทางการแขงขน ในทสด อตสาหกรรมซงควรจะเปนรากฐานส าหรบการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศจะออนแอ ถดถอย และลมตายไป

5. ผลกระทบตอการจางงาน การผลตบคลากรระดบอาชวศกษาและอดมศกษาของไทย มปญหาความไมสมดลของอปทานและอปสงคอยางชดเจน กลาวคอ

ผจบมธยมตน เขาเรยนสายสามญ รอยละ 65 เมอเทยบกบเขาเรยนสายอาชพรอยละ 35 ทงทบคลากรสายอาชพโดยเฉพาะชางเทคนคมความขาดแคลน

ผจบการศกษาอดมศกษา เปนบณฑตสายสงคมประมาณรอยละ 62 เมอเทยบกบบณฑต สายวทยฯ รอยละ 33 ทงทมความขาดแคลนบคลากรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ขณะทบณฑตสายสงคมมอตราไมมงานท าสง

โครงสรางการผลตบคลากร ซงขาดความสมดลดงกลาว ตดโอกาสการจางงานของบณฑตรนใหม ๆ เพราะอปทานไมสอดคลองกบอปสงค ทงในเชงปรมาณและในเชงทกษะความรทภาคอตสาหกรรม หรอผจางงานในภาคเศรษฐกจอน ๆ พงประสงค

ขอสรป

1. ลกษณะการผลตบคลากรของประเทศซงขาดสมดล ทงในเชงปรมาณและคณภาพ สงผลกระทบตอการจางงานของผเรยนโดยตรงในขณะเดยวกบท สรางปญหาและอปสรรคส าคญตอการพฒนาไปสประเทศอตสาหกรรมอยางยงยน

2. ความไมสมดลของการผลตบคลากรสงผลบนทอนความเชอมนในการลงทนของนกลงทน ทงภายในและ ตางประเทศ อนน าไปสการฉดรงการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมในปจจบน

3. การขาดแคลนบคลากรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทงในเชงปรมาณและคณภาพ บนทอนความสามารถในการดงดดการลงทนจากตางประเทศ ในอตสาหกรรมซงใชเทคโนโลยพลกเปลยน (disruptive technology) ความลมเหลวดงกลาวจะสงผลในระยะยาวตอขดความสามารถทางการแขงขน ของประเทศ และอาจท าใหประเทศไทยถกประเทศอน ๆ รอบขางทงหางไปได

4. ปจจยส าคญทสด ในการแกไขปญหาคอการสรางสมดลทเหมาะสมของอปทานและอปสงค การพฒนาสาขาเทคโนโลยใหม ๆ ใหทนกบสถานการณ และการสรางทกษะในการท างานกบนกเรยนและนกศกษา

บทท 4

ขอเสนอแนะเพอแกไขปญหา เกรนน า

ในบทน จะกลาวถงสามประเดนทส าคญ อนไดแก ลกษณะปญหาของระบบการศกษาไทยและผลซงตามมา เปาหมายของการแกปญหา มาตรการในการแกปญหา

ลกษณะปญหาของระบบการศกษาไทยและผลซงตามมา

ลกษณะปญหาของระบบการศกษาไทย ซงสงผลใหเกดปญหาความขาดแคลนบคลากร อนมผลกระทบตอการพฒนาทยงยนได ลกษณะปญหาดงกลาว อาจสรปเปนประเดนไดดงน

1. ความไมสมดลของอปทานและอปสงค อนสามารถเหนไดจาก - สดสวนนกเรยนทจบชนมธยมตอนตน11 เขาเรยนตอสายสามญในสดสวนทสง ขณะทเขาเรยน

สายอาชพนอย (ตวเลขปการศกษา 2558 ในจ านวนนกเรยนทเรยนตอในระดบมธยมศกษาตอนปลาย 1.3 ลานคนเรยนสายสามญ ขณะทอก 0.7 คนเรยนสายอาชวะ คดเปนสดสวน 65 : 35 สดสวนของนกเรยนสายอาชวะ ลดต าลงเปนล าดบจากประมาณ รอยละ 39 ในปการศกษา 2550)

- ขณะเดยวกน มปญหาความขาดแคลนชางเทคนคในสาขาตางๆของกลมวชาอตสาหกรรม - บณฑตทจบออกมา มสดสวนสายสงคมสง เมอเทยบกบสายวทยาศาสตร 12 (ตวเลข

ปการศกษา 2558 สดสวนของบณฑตปรญญาตร สายสงคมศาสตร (การศกษา สงคมศาสตร และ มนษยศาสตร) ตอสายวทยาศาสตร (วทยาศาสตร วศวกรรมศาสตร เกษตรศาสตร แพทยและ สาธารณสข) อยท 62 : 33 (สาขาอน ๆ อก 5%)

- ขณะทบคลากรสายวทยาศาสตรมความขาดแคลน ในดานกลบกนบณฑตสายสงคม กลบมปญหาการวางงาน13 ดงแสดงในภาพท 4 - 1

- ผลทเกดตามมา คอ การขาดแคลนบคลากรสายชางและวศวกรอยางตอเนองและเรอรง - สดสวนการผลตบคลากร ของประเทศอตสาหกรรมอน ๆ ซงพอเทยบเคยงได เชน

11 สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2557-2558 ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา

กระทรวงศกษาธการ http://www.m-society.go.th/ewtadmin/ewt/mso_web/article_attach/19341/20693.pdf 12 ผส าเรจการศกษา ประจ าปการศกษา 2558 http://www.info.mua.go.th 13 ตะลงบณฑตตกงาน 4 ตอ 1 สกอ.เผยตวเลขจบใหมกวาแสนคนตอป วางงาน 27%

https://www.matichon.co.th/news/205711

37

- ในกรณของจนในจ านวนบณฑตป 2015 ประมาณ 3.58 ลานคน เปนวศวกร 1.18 ลานคน นกวทยาศาสตร 0.26 ลานคน แพทย 0.22 ลานคน14 ขณะทนกเรยนทจบระดบมธยมปลาย 13.7 ลานคน จบในสายอาชวะ 5.7 ลานคน (ประมาณ 41.6%) โดยรฐบาลจนยงตองการเพมสดสวนนใหเปนรอยละ 5015

- ในกรณของสงคโปร นกเรยนทจบชนมธยมตน 65% เรยนตอในสายอาชวะ (ปวช.) ในจ านวนน เมอจบการศกษาแลว 25% จะเรยนตอระดบ ปวส. ขณะทอก 40% เรยนตอท polytechnic universities16

- ในกรณของฟนแลนดจ านวนนกเรยนสายอาชวะจะสงกวาสายสามญเลกนอย 1.4 : 1.2 (แสนคน) นกเรยนทจบสามารถไปศกษาในระดบปรญญาในระดบ Polytechnics ตอได17

ภาพท 4 - 1 : ภาพขาว แสดงปญหาบณฑตตกงาน ในสดสวนทสงถง 27%

2. ความไมสมดลของสาขาวชาทผลต ในกรณของอาชวศกษา พบวามการผลตบคลากร สายชางอตสาหกรรมไมเพยงพอกบความตองการของภาคอตสาหกรรม ขณะทมการผลตสาขาคอมพวเตอรธรกจมากเกนความตองการของตลาด ลกษณะท านองเดยวกนกเกดขนในระดบอดมศกษา มบณฑต สายสงคมศาสตรไมมงานท าทกปนบหมนคน

14 Number of regular students in HEIs by disciplines http://en.moe.gov.cn/Resources/Statistics/

edu_stat_2015/2015_en01/201610/t20161018_285267.html 15 Number of students by type and level http://en.moe.gov.cn/Resources/Statistics/edu_stat_

2015/2015_en01/201610/t20161012_284510.html 16 Education in Singapore https://en.m.wikipedia.org/wiki/Education_in_Singapore 17 Vocational education and training in Finland http://www.oph.fi/download/131431_vocational_

education_and_training_in_finland.pdf

38

ดงผลส ารวจของสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยทแสดงในภาพท 4 - 2

ภาพท 4 – 2 : ความไมสมดลของการผลตบคลากรระดบ ปวส. ในกลมประเภทวชาอตสาหกรรม (จากการส ารวจของสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย)

3. ความขาดแคลนการเรยนการสอนในสาขาเทคโนโลยทส าคญ โดยเฉพาะในกลมเทคโนโลย

พลกเปลยน (disruptive technology) อาท ปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence), Internet of Things, Big Data เปนตน ซงเปนการขาดแคลนผสอนทงในระดบอาชวศกษาและอดมศกษา

4. ความขาดแคลนทกษะในการท างานจรง นกเรยน นกศกษา ใชเวลาแทบทงหมดในหองเรยน จงไมมประสบการณ ในหนางาน หรอทกษะในการปฏบตงานจรง ท าใหตองใชเวลาในการฝกอบรมกอนเรมท างานจรงมากเกนความจ าเปน

ระบบการศกษาทชวยสรางทกษะการท างานและทกษะทางสงคมแกผเรยน ซงไดรบการยอมรบ ทวโลก คอ การอาชวศกษาทวภาค (Dual Vocational Education) ในระดบอาชวศกษา และสหกจศกษา (Cooperative Education) ในระดบอดมศกษา ในปจจบนสดสวนการศกษาดงกลาว ยงอยในขอบเขตคอนขางจ ากด กรณอาชวศกษา นกเรยนอาชวทวภาค มจ านวนประมาณรอยละ 20 ของนกเรยนอาชวะทงหมด ส าหรบจ านวนนกศกษาระบบสหกจศกษานน มจ านวน 30,000 คนตอป

5. ความจ ากดดานภาษา โดยเฉพาะความสามารถในการพด เขยน และ อานภาษาองกฤษ 6. ความไมสนใจเรยนสายวทยาศาสตร อนเปนแนวโนมของเดกรนใหม ทไมสนใจเขาเรยน

สายวทยาศาสตร ดงแสดงในภาพท 4 - 3

- 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000 70,000

กลมกอสราง

กลมไฟฟาและอเลกทรอนกส

กลมเทคนคการผลตและเครองกล

3,759

13,230

69,006

4,221

21,979

27,519

Supply Demand

10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000 70,000

39

ภาพท 4 - 3 : แนวโนมหนง ซงจะสงผลระยะยาวในการพฒนาบคลากร คอแนวโนมของเดกรนใหม ทไมสนใจวทยาศาสตร

เปาหมายของการแกปญหา

การขาดแคลนบคลากร เปนปญหาซงเกดขนอยางเรอรงนบสบ ๆ ป ปญหานสงผลเสยตอ ความเชอมนของนกลงทนทงภายในและตางประเทศ กบทงสงผลเสยตอการจางงานและการพฒนาอตสาหกรรมใหเตบโต มเสถยรภาพ และยงยน ในรายงานน จงพยายามก าหนดเปาหมายท ประเทศไทย พงบรรล เพอใหสามารถลดทอนปญหาเรอรงน และน าไปสการผลตบคลากรซงมดลยภาพทดขน

เปาหมายของการแกไข 1. สงเสรม สรางแรงจงใจ ใหนกเรยน นกศกษาสนใจ เรยนในสายวทยาศาสตรเพมมากขน

เพอเปนตวปอนเขาสระบบการศกษา อยางเพยงพอ และมเสถยรภาพ 2. ปรบสดสวนการเรยนสายสามญตอสายอาชพใหมดลยภาพดขน จากในปจจบนซงเปน

65 : 35 ไปส 50 : 50 โดยมแผนด าเนนการใหบรรลสเปาหมาย ภายในไมเกน 10 ป 3. ปรบสดสวน การเรยนระดบอดมศกษาในสายสงคมศาสตรตอสายวทยาศาสตรใหมดลยภาพด

ขนจากทเปนอย 62 : 33 ไปส 50 : 50 โดยมแผนด าเนนการใหบรรลสเปาหมายภายในไมเกน 10 ป

40

4. สรางสมดลของสาขาวชาทผลตระหวางความตองการของผใชงาน กบการผลตจากสถาบน การศกษา ทงนใหมการรวมมอในการจดท าฐานขอมลความตองการเพอใชเปนพนฐาน กบทงใชกลไกงบประมาณ18 และการเปดเผยขอมลอตราไดงานของบณฑต19 เพอผลกดนใหมการปรบเปลยน

5. เรงรดพฒนาสาขาวชาใหม ๆ ซงจะตอบสนองตอเทคโนโลยใหม ๆ ทมความตองการเพมมาก ในอนาคต

6. พฒนาระบบการเรยนการสอนซงชวยใหนกเรยนและนกศกษา พฒนาทกษะในการปฏบตงานจรง อนไดแกการขยายระบบอาชวทวภาค ในระดบอาชวศกษาและขยายระบบสหกจศกษาในระดบอดมศกษา มาตรการในการแกไขปญหา

มาตรการเฉพาะหนา เพอบรรเทาปญหาความขาดแคลนซงด ารงอยใหทเลาลง หนวยงานตาง ๆ อนไดแก สภาอตสาหกรรม

แหงประเทศไทย สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย - ญปน) สถาบนเพมผลผลตแหงชาต สถาบนการศกษา และบรษทเอกชน ทเกยวของตองรวมกนพจารณาจดท าหลกสตร ระยะกลาง (3 - 6 เดอน) เพอพฒนาบคลากรทงภายในหนวยงาน และบคลากรซงสามารถพฒนาทกษะ ใหมารบผดชอบงานซงยงไมสามารถบรรจได

การพฒนาทกษะใหม ในเทคโนโลยใหม ๆ เชน IoT (Internet of Things), robotic, EV (Electric Vehicle) AI (Artificial Intelligence) เปนตน

การพฒนะทกษะเพอรบผดชอบงานในระดบซงสงขน การพฒนาระบบอตโนมต หรอกงอตโนมต เพอทดแทนก าลงแรงงานซงขาดแคลน การน าเขาชางหรอวศวกรจากตางประเทศ เพอเสรมเตมในสวนทขาดแคลน มาตรการในระดบอาชวศกษา สรางความสมดลของอปทานตออปสงค ลดความแตกตางระหวางอปทานและอปสงค ซงยงม

อยสงมากใหมสมดลดขน 1. โดยมการจดท าฐานขอมลความตองการ และก าลงการผลตเพอเปนขอมลก ากบ 2. มแผนงานทชดเจน มกรอบระยะเวลาทสมเหตผลในการปรบสดสวนนกเรยนสายสามญตอ

สายอาชพ ใหมดลยภาพ 3. มแผนงานทชดเจนในการปรบสดสวนกลมอตสาหกรรมและกลมพาณชยกรรม ซงขณะน

เปนประมาณ 50 : 50 ใหมสดสวนของกลมอตสาหกรรมสงขนอยางมนยยะส าคญ (โดยองตวเลขความตองการ ของภาคอตสาหกรรม ภาคพาณชยกรรม และภาคบรการ)

ขยายอาชวศกษาทวภาค อาชวศกษาทวภาค ดงแสดงในภาพท 4 - 4 เปนระบบการศกษาในการพฒนาชางเทคนค ซงไดรบการยอมรบในประสทธผลทวโลก20 นบเปนระบบการศกษา ทสามารถเสรม

18 การจดสรรงบประมาณ ไปใหกบสาขาวชา ซงขาดแคลน และ เปนทตองการของตลาด 19 การก าหนด ใหสถาบนการศกษา แสดงตวเลขของนกศกษาซงจบการศกษา และ อตราการจางงาน จ าแนกตาม

สาขาวชา 20 What Germany Can Teach the U.S. About Vocational Education,

https://www.bloomberg.com/news/articles/2013-04-29/what-germany-can-teach-the-u-dot-s-dot-about-vocational-education

41

ทกษะใหกบผเรยนอยางไดผล ในปจจบนสดสวนนกเรยนอาชวศกษาทวภาคยงอยทประมาณ รอยละ 20 ซงควรเพมขน ใหไดมากกวา รอยละ 50 ภายใน 5 ป

พฒนาหลกสตรสาขาเทคโนโลยใหม ๆ มคณะกรรมการประชารฐ ซงรวมกนระหวาง การอาชวศกษา ภาคอตสาหกรรมทเกยวของ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เพอจดท าหลกสตรใหม ๆ รวมทงกระบวนการพฒนาคณาจารย และใชประโยชนจากสถานประกอบการส าหรบเปนทเรยนภาคปฏบต

ภาพท 4 - 4 : การศกษาอาชวทวภาค ซงเปนทยอมรบกนทวโลก วาเปนระบบการพฒนาบคลากร ซงมประสทธผล

มาตรการในระดบอดมศกษา สรางความสมดลของอปทานและอปสงค ระหวางสายสงคมศาสตรและสายวทยาศาสตร

โดยการใชกลไกงบประมาณ21 และเงอนไขในการเปดเผยขอมล22 เพอสงเสรมใหสถาบนการศกษาพฒนาบคลากร ซงมคณภาพและเปนทตองการของผใชทงในภาครฐและเอกชนจรง ๆ

21 การจดสรรงบประมาณ ไปใหกบสาขาวชา ซงขาดแคลน และ เปนทตองการของตลาด 22 การก าหนด ใหสถาบนการศกษา แสดงตวเลขของนกศกษาซงจบการศกษา และ อตราการจางงาน จ าแนกตาม

สาขาวชา

42

พฒนาหลกสตรใหม23 โดยเฉพาะ สาขาวชาดานดจทล big data, artificial intelligence, ดานระบบอตโนมต Internet of Things (IoT) robotics ซงเปนเทคโนโลยทส าคญ ดงแสดงในภาพท 4 - 5 เปนตน

ขยายการระบบสหกจศกษา โดยผลกดนใหเปนสวนหนงของหนวยกต หรอเปนตวชวด เพอสะทอนคณภาพของบคลากรทผลต

ภาพท 4 – 5 : ตวอยาง เทคโนโลยในอนาคต ซงจะมผลกระทบตอการพฒนา และขดความสามารถทางการแขงขนของประเทศ

มาตรการสงเสรมเยาวชนใหสนใจเรยนดานวทยาศาสตรและ เทคโนโลย เยาวชนเปนตวปอนส าคญของระบบการศกษา การทประเทศไทยจะมงเนนพฒนาบคลากร

ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพมขนอยางมนยยะส าคญ จงตองใหความสนใจสงเสรมใหเยาวชนมความสนใจ และมพนฐานทดในสาขาวชาดานน ทงนโดย

สงเสรมการเรยนการสอน STEM education อนประกอบดวย วทยาศาสตร (Science) เทคโนโลย (Technology) วศวกรรมศาสตร (Engineering) และคณตศาสตร (Mathematics) ในระดบการศกษาของประเทศอยางจรงจง

23 Disruptive technologies: Advances that will transform life, business, and the global economy,

http://www.mckinsey.com/business-functions/digital-mckinsey/our-insights/disruptive-technologies

43

มระบบแนะแนวการศกษา ซงท าใหเยาวชนมความสนใจในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงเหนภาพและเขาใจชดเจน ถงอาชพในอนาคต

การสรางแรงจงใจใหเกดกบเยาวชน ถงความทาทายใหม ๆ จากการเรยนในดานน น าเสนอตวอยาง ตนแบบของชาวไทยและชาวตางประเทศทประสบความส าเรจในสาขาอาชพน

มาตรการขยายบทบาทภาคเอกชน ภาคเอกชน สามารถมบทบาทซงเปนประโยชน ในการชวยพฒนาบคลากรดานน อยางมนยยะ

ส าคญ นบตงแตการลงทนซงสงผลทางเศรษฐกจ ซงตอมาจะน าไปสการถายทอดเทคโนโลย รวมไปถงการใชเปนแหลงเรยนรในภาคปฏบตและสดทายเปนแหลงการจางงาน

อตสาหกรรมทใชเทคโนโลยใหม ๆ ซงหลายกรณเปนเทคโนโลยพลกเปลยน (disruptive technology) เปนอตสาหกรรมทสรางความแตกตางในการแขงขนอยางชดเจน ดงนน รฐจงใหความส าคญ ในการชกจงการลงทนของอตสาหกรรมเหลานน ซงนอกจากจะเปนการลงทนทางเศรษฐกจแลวยงเปนแหลงเรยนรส าคญของบคลากรรนใหม

รวมมอกบภาคเอกชนในการพฒนาระบบสหกจศกษา เพอเรงกระบวนการถายทอดเทคโนโลย สนกเรยน นกศกษา

มาตรการปรบคานยมของการเรยนสายอาชพ การเรยนสายอาชพ ยงไมไดรบความยอมรบในสงคมไทยเทาทควร จงควรมการประสานงาน

ประชารฐ เพอปรบเปลยน ตงแตสรางคานยมใหม ไปจนถงสรางเสนทางอาชพทจงใจ ใหกบผเรยน การสรางเสนทางอาชพ (career path) โดยสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ควรเปนตน

เรอง ในการชกจง ในภาคเอกชนทเปนสมาชก จดท าเสนทางอาชพ ส าหรบผจบการศกษาดานอาชวะ เพอใหเกดแรงจงใจ ส าหรบผปฏบตงานดานน และขณะเดยวกน กสรางแรงจงใจ ใหกบนกเรยนรนใหม ๆ ในการศกษาสายอาชพ

พฒนาระบบคณวฒวชาชพซงเปนทยอมรบ เพอใหมจายคาตอบแทนตามสมรรถนะ ปรบคานยมตอการเรยนสายอาชพใหเปนทางเลอก

ภาคผนวก ข รายชอคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานการศกษา

สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ

--------------------------- ๑. นายววฒน ศลยก าธร ประธานกรรมาธการ ๒. พลเอก พหล สงาเนตร รองประธานกรรมาธการ คนทหนง ๓. พลเอก พอพล มณรนทร รองประธานกรรมาธการ คนทสอง และผชวยโฆษกกรรมาธการ ๔. พลอากาศเอก วธน มณนย รองประธานกรรมาธการ คนทสาม ๕. ศาสตราจารยธรรมศกด พงศพชญามาตย รองประธานกรรมาธการ คนทส ๖. นางสาวปยะธดา ประดษฐบาทกา โฆษกกรรมาธการ และผชวยเลขานการกรรมาธการ ๗. นางกอบกล อาภากร ณ อยธยา กรรมาธการ ๘. พลอากาศเอก คธาทพย กญชร ณ อยธยา กรรมาธการ ๙. พลเรอเอก ไกรวธ วฒนธรรม กรรมาธการ

๑๐. พลเรอเอก จรพฒน ปานสกณ กรรมาธการ ๑๑. นายชชย ศภวงศ กรรมาธการ ๑๒. นายประยร เชยววฒนา กรรมาธการ ๑๓. พลเอก วรวทย พรรณสมย กรรมาธการ ๑๔. พลอากาศเอก เผดจ วงษปนแกว กรรมาธการ ๑๕. พลเอก วฒนนท ลลายทธ กรรมาธการ ๑๖. นายสมเดช นลพนธ กรรมาธการ ๑๗. พลเรอเอก สรนทร เรงอารมณ กรรมาธการ ๑๘. นายอทย เลาหวเชยร กรรมาธการ ๑๙. นายวนย ดะหลน เลขานการกรรมาธการ

ภาคผนวก ค รายชอคณะท างานศกษาเพอพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ไปสประเทศไทยทยงยน

--------------------------- ๑. นายววฒน ศลยก าธร ทปรกษาคณะท างาน

๒. พลเรอเอก จรพฒน ปานสกณ ทปรกษาคณะท างาน ๓. นายชชย ศภวงศ ทปรกษาคณะท างาน ๔. ศาสตราจารยธรรมศกด พงศพชญามาตย ทปรกษาคณะท างาน ๕. นายประยร เชยววฒนา ประธานคณะท างาน ๖. พลเอก วฒนนท ลลายทธ รองประธานคณะท างาน คนทหนง ๗. นายเขมทต สคนธสงห รองประธานคณะท างาน คนทสอง ๘. ศาสตราจารยมาลยา เครอตราช คณะท างาน ๙. รองศาสตราจารยวนชย รตนวงษ คณะท างาน ๑๐. นายกอบศกด ภตระกล คณะท างาน ๑๑. นายขตยา ไกรกาญจน คณะท างาน

๑๒. นายภวฒน วทรปกรณ คณะท างาน ๑๓. นางสลาภรณ บวสาย คณะท างาน ๑๔. รองศาสตราจารยปรทรรศน พนธบรรยงก เลขานการคณะท างาน ๑๕. นางสาวมทตา พานช ผชวยเลขานการคณะท างาน